________________
નમસકાર
થોડાં વિવેચનથી આ ગાથાને અર્થ સ્પષ્ટ થશે. પ્રથમ તે અહીં શ્રી મહાવીર પ્રભુને નામનિર્દેશ કરવામાં આવે છે, એટલે એમ સમજવું નહિ કે તેમના જ નમસ્કારથી આવું ફળ મળે છે અને અન્ય જિનેના નમસ્કારથી મળતું નથી. અન્ય જિન ભગવંતે પણ શક્તિ, સામર્થ્ય અને પ્રભાવમાં તેમના જેવા જ છે, એટલે તેમના નમસ્કારનું ફળ પણ આવું જ મળે છે.
બીજુ અહી નમસ્કારને કોઈ વિશેષણ લગાડેલું નથી, પણ સંપ્રદાયથી એવું વિશેષણ સમજી લેવાનું છે કે “મન, વચન અને કાયાના શુભ પ્રણિધાનપૂર્વક સામર્થ્ય ગિથી કરેલે.” આ નમસ્કાર પુરુષને તેમજ સ્ત્રીને તથા નપુંસકને ભવસાગરથી તારી દે છે.
અહીં એ પ્રશ્ન થવા સંભવ છે કે “નમસ્કાર જેવી એક સામાન્ય ક્રિયામાં શું આટલી બધી શક્તિ રહેલી છે? અને જે નમસ્કારમાં આટલી બધી શક્તિ રહેલી હોય તે અન્ય ધર્મક્રિયાઓ કે અનુષ્ઠાનેની જરૂર શી છે ? તેને
*લિંગની દષ્ટિએ મનુષ્યના ત્રણ પ્રકારો છે –સ્ત્રી, પુરુષ અને નપુંસક. આ ત્રણે લિંગો દ્વારા મનુષ્ય સિદ્ધિગતિ પ્રાપ્ત કરી શકે છે. ઈલાચીકુમાર આદિ પુરુષલિંગે સિદ્ધ થયા, ચંદનબાલા આદિ સ્ત્રીલિંગે સિદ્ધ થયા અને ગાંગેય આદિ નપુંસકલિંગે સિદ્ધ થયાશ્રી ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રોના છત્રીશમા અધ્યયનમાં કહ્યું છે કેइत्थीपुरिससिद्धा य, तहेव य नपुंसगा । सलिंगे अन्नलिंगे य, गिहिलिगे तहेव य ॥ ४९ ॥
