Jambudwip Pragnaptisutram Part 03

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 139

ઉપર
अविसयं वा स्वानुचित क्षेत्रं गच्छति इति प्रश्नः भगवानाह-'गोयमा' इत्यादि, 'गोयमा' है गौतम ! 'सविसयं गच्छंति णो अविसयं गच्छंति' स्वविषयं स्पृष्टावगादनिरन्तरावगाट स्वरूपं क्षेत्र गच्छतो न तु अविषयमस्पृष्टानप्रगाढपरम्परावगाढं क्षेत्र गच्छता, अस्पृष्टानवगाढपरम्परावगाढक्षेत्राणां गमनायोग्यत्वात् इति । 'तं भंते ! किं आणुपुचि गच्छति अणाणुपुब्बिं गच्छंति' तत् क्षेत्र भदन्त ! सूर्यो आनुपूर्व्या क्रमेण यथासन्नं गच्छतः, अथवा अनानुपूर्त्या अक्रमेण अनासन्नं गच्छतः, अत्र सूत्रे 'आणुपुब्धि' इत्यत्र यद्यपि द्वितीयाविभक्ति दश्यते तथापि सा तृतीया विभक्तौ परिणेतव्या इतिप्रश्ना, भगवानाह-गोयमा'- इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम ! 'आणुपुचि गच्छंति णो अणाणुपुचि गच्छंति' आनुपूया-क्रमेण गच्छतः सूयौं नतु अनानुपूर्व्या गच्छतः लोकप्रसिद्धव्यवस्थाहानिप्रसङ्गात । कि सविसयं गच्छंति, अविसयं गच्छंति' हे भदन्त ! वे सूर्य स्वविषय स्वोचित क्षेत्र पर चलते हैं या स्वानुचित क्षेत्र पर चलते हैं ? इसके उत्तर में प्रभु कहते है-'गोयमा! सविसयं गच्छंति णो अविसयं गच्छति' हे गौतम! वे स्व विषय क्षेत्र पर चलते हैं अविपय क्षेत्र पर नहीं चलते हैं । अर्थात् जो क्षेत्र स्पृष्ट अव. गाढ एवं निन्तरावगाढ होता है वही क्षेत्र इनका स्व विषय है और इससे भिन्न अस्पृष्ट, अनवगाढ एवं परम्परावगाढ रूप है उस पर ये नहीं चलते हैं। क्योंकि ऐसे गमन के अयोग्य होते हैं 'तं भंते ! कि आणुपुब्धि गच्छंति अणाणुपुचि गच्छंति' हे भदन्त ! ये दोनों सूर्य आनुपूर्वी से-क्रम से आसम निकट भूत हुए क्षेत्र पर चलते हैं या अक्रम से निकट भृत नहीं हुए क्षेत्र पर चलते हैं ? यहां सूत्र में "आणुपुब्धि" यह द्वितीया विभक्ति तृतीया विभक्ति के रूप में परिणत करलेना चाहिये इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं 'गोयमा! आणु पुन्धि गच्छंति णो अणाणुयुब्धि गच्छंति' हे गौतम ! ये दोनों सूर्य आनुपूर्वी से 'तं भवे ! कि सविसयं गच्छंति, अरिस गच्छंति मत! तसा स्वविषय स्वायत ક્ષેત્ર ઉપર ચાલે છે અથવા સ્વાનુચિત ક્ષેત્ર ઉપર ચાલે છે? એના જવાબમાં પ્રભુ કહે छ-'गोयमा ! सविसयं गच्छंति णो अविसयं गच्छंति' है गौतम ! तेसो विषय त्र ઉપર ચાલે છે, અવિશય ક્ષેત્ર ઉપર ચાલતા નથી. એટલે કે જે ક્ષેત્ર સ્પષ્ટ અવગાહ તેમજે નિરંતરાવગાઢ હોય છે, તે જ ક્ષેત્ર એમને વિષય હોય છે અને એનાથી ભિન્ન અસ્પૃષ્ટ અવગાહ તેમજ પરંપરાવગાઢરૂપ છે, તેની ઉપર એએ ચાલતા નથી. કેમકે मेवा गमन माटे अयोग्य छाप छे 'तं भंते ! किं आणुपुव्वि गच्छंति, अणाणुपुट्विं गच्छति' હે ભદંત! એ બને સૂર્યો આનુપૂવથી-કમપૂર્વક–આસન્ન–નિકટભૂત થયેલા ક્ષેત્ર ઉપર ચાલે છે અથવા અક્રમપૂર્વક નિભૂત નહિ થયેલા ક્ષેત્ર ઉપર ચાલે છે? અહીં સૂરમાં 'आणुपुब्धि' मा द्वितीया qिuon तुतीया मिति ३५मा परिणत ४री देव न. सना पाममा प्रभु ४३ छ-'गोयमा ! आणुपुव्धि गच्छति णो अणाणुपुर्दिवं गच्छति'..