Book Title: Jambudwip Pragnaptisutram Part 03
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रकाशिका टीका-सप्तमवक्षस्कार सू. २२ नक्षत्राणां गोगद्वारीनरूपणम् ___टीका-'एएसि णं भंते !' एनेपा मुगयुकानां खलु भदन्त ! 'अट्ठावीसाए णक्खत्ताणं' अष्टाविंशतः अष्टाविंशति संख्यकानां नक्षत्राणां मध्ये अभिई णक्यत्ते' अभिजिनामकं नक्षत्रम् 'किंगोत्ते पन्नत्ते' किं गोत्रं प्रज्ञप्तं कथितमिति अभिजिदादि नक्षत्राणां गोत्रविषयका प्रश्ना, भगवानाह-गोयमा' इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम ! 'मोग्गलायणसगोत्ते पनत्ते' मौद्गल्यायनसगोत्रं प्रज्ञप्तम् तत्र भौगल्यायनै मौद्गल्यगोनीयैः सह सगोत्रं समानगोत्रं मौद्गल्यायनसगोत्रमित्यर्थः तथाचामिजिनक्षत्रं मोद्गल्यगोत्रं भवतीति भावः। एवमेवाग्रेऽपि सांख्यायनादि गोनं तत्तन्नक्षत्राणां गोमादर्शनाय लाघवार्थ गाथामाह-गाहा' इत्यादि, 'गाहा' गाथा-सर्वेषां गोत्र संग्राहकः श्लोकः तद्यथा-'पोग्गलायणसंखायणेय तह कही है क्योंकि ये नक्षत्र औपपातिक जन्मवाले होते हैं फिर भी जिन नक्षत्र में शुभ अथवा अशुभ ग्रहों के द्वारा जिस गोत्र में समानता होती है अथवा शुभ अशुभता होती है उस नक्षत्र का वही गोत्र होता है ऐसे विचार से ही नक्षत्रों में भी गोत्र की संभवता होती है इसी का अब प्रतिपादन किया जा रहा है
'एएसिणं भंते ! अट्ठावीसाए णक्खत्ताण'
टीकार्थ-'एएसिणं भंते ! अट्ठावीसाए णक्खत्ताणं' हे भदन्त इन २८ नक्षत्रों के बीच में 'अभिई णक्खत्ते' जो अभिजित् नक्षत्र है कि गोत्ते' उसका गोत्र कोनसा कहा गया है ? अर्थात् अभिजित् नक्षत्र का कौनसा गोत्र पूर्वाचार्यों ने कहा हैं ? इस प्रश्न के उत्तर में प्रभुश्री कहते हैं 'गोयमा ! मोग्गलायणसगोत्ते पन्नत्ते' हे गौतम! अभिजित नक्षत्र का मौहल्य गोत्रवालों के साथ गोत्रमौद्गल्यायनसगोत्र-अर्थात् मौद्गल्यगोत्र कहा गया है मौद्गल्यगोत्रीय वालों के समान जिसका गोत्र होता है वह मौद्गल्यायनसगोत्र है इसी तरह आगे આ નક્ષત્રે ઔપપાતિક જન્મવાળા હોય છે. તે પણ જે નક્ષત્રમાં શુભ અથવા અશુભ પ્રહ દ્વારા જે ગેત્રમાં સમાનતા હોય છે, અથવા શુભ અશુભ હોય છે તે નક્ષત્રનું તેજ ગોત્ર હોય છે, આવા વિચારથી જ નક્ષત્રોમાં પણ શેત્રની સંભવતા હોય છે એ બાબત હવે પ્રતિપાદિત કરવામાં આવે છે.
'एएसि णं भंते ! अट्ठावीसाए णक्खत्ताणं'
साथ-3 महन्त ! या मध्यावीस नक्षत्रानी मध्ये 'अभिइणक्खत्ते २ मित् नक्षत्र छ कि गोते तेनु गात्र यु वामा माव्यु छ ? अर्थात मlalar1 नक्षत्रनु व्यु गात्र छ ? मान पाममा प्रमुछे 'गोयमा! मोग्गलायणसगोत्त पण्णत्ते के ગૌતમ ! અભિજિત્ નક્ષત્રનું મૌદૂગલ્ય શેત્રવાળાઓની સાથેનું ત્ર-મીગલ્યાયનસત્રઅર્થાત્ મૌદૂગલ્ય ગાત્ર–કહેવામાં આવ્યું છે, મદુગલિય ગાત્રીયવાળાઓની જેમ જેનું ગોત્ર હોય છે તે મગાયનસગોત્ર છે એવી જ રીતે આગળ પણ સંખ્યાયનાદિ ગે વિશે પણ સમજવાનું છે, સૂત્રકારે જે સંગ્રહ ગાથા કહી છે તે–તે નક્ષત્રના સંક્ષેપથી શેત્ર