Book Title: Jambudwip Pragnaptisutram Part 03
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
४०८
___ जम्मबीपप्रतिको उत्तरासाढा य' हे मदन्त ! पौपीममावास्यां कति नक्षत्राणि युञ्जन्ति ? भगवानाह-है गौतम ! पोपीमनावास्यां द्वे नक्षत्रे युतः तयाथा-पूर्वापाढा उत्तरापादा च, एतदपि व्यवहारतः कथितम्, निश्वरत: पुनरिमानि त्रीणि नक्षत्राणि परिसमापयन्ति मूलं पूर्वापाढा उतरापाढा च, आम युगमध्येऽधिकमासंभवेग पण्णामपि युगभाविनीनां कथितनक्षत्रत्रयाणां मध्येऽन्यतन परिसमापनादिति । 'मादि तिमि अभिई सवणोधणिहा' मावी खलु त्रीणि अभिनित् श्रवणो धनिष्ठा च, मावी खलु भदन्त ! अमावास्यां कतिनक्षत्राणि युञ्जन्ति ! भगवानाद-दे गोता! त्रीणि नक्षत्राणि युञ्जन्ति तद्यथा अभिजित् श्रवणो धनिष्ठा, अन्यत्सर्वं पूर्ववदेव ज्ञातव्यम् । 'फग्गुणि लिणि सबमिमया पुब्बभदवया उत्तरभवया' फल्गुनी को हे जन्त ! कितने नक्षत्र परिसमाप्त करते हैं ? तो इसके उत्तर में प्रभुने ऐसा कहा है-हे गौतम ! पोपी अमावस्या को पूर्वाषाढानक्षत्र और उत्तरापाडा नक्षत्र ये दो नक्षत्र परिसमाप्त करते हैं यह कथन नी व्यवहार के अनुसार किया गया जानना चाहिये-क्ष्यों कि निश्चय के अनुसार तो मूल नक्षत्र, पूर्वापाढा नक्षत्र और उत्तराषाढा नक्षत्र इन तीन नक्षत्रों में से कोई एक नक्षत्र ही यथायोगरूप से इन युगभाविनी ३ अमावास्याओं को परिसमाप्त करने वाले माने गये हैं यहां ६ अमावास्या इसलिये माननी चाहिये कि यहां एक अधिकमास होने की संभावना रहती है। 'माहिणं तिण्णि-अभिई, सवणो, धणिहा' हे भदन्त! नाघी अमावास्या को कितने नक्षत्र परिसमाप्त करते है तो इसके उत्तर में प्रभु ने ऐसा कहा है कि हे गौतम ! माघी अमावास्या को अभिजित् नक्षत्र अवनक्षत्र और धनिष्ठा नक्षत्र ये तीन नक्षत्र परिसमाप्त करते हैं, थाकी का और सय कथन पूर्वके जैसा ही समझना चाहिये 'फग्गुणिं तिषिणसभिलणे, पुनवया, उत्तरभदवया फाल्गुनी अमावास्या को शतभिषक (पोलिण्णं दो पुत्रासाढा उतरासाढा य) पोपी अमावस्यान मन्तटा नक्षत्र परिसमाप्त કરે છે? આના જવાબમાં પ્રભુએ આ પ્રમાણે કહ્યું છે–હે ગૌતમ! પોષી અમાવસ્યાને પૂર્વાષાઢા નક્ષત્ર અને ઉત્તરાષાઢા નક્ષત્ર એ બે નક્ષત્ર પરિસમાપ્ત કરે આ કથન પણ વ્યવહાર નય અનુસાર કહેલું જાણવું કારણ કે નિશ્ચયનય મુજબ તે મૂલ નક્ષત્ર પૂર્વાષાઢા નક્ષત્ર અને ઉત્તરાષાઢા નક્ષત્ર આ ત્રણ નક્ષત્રમાંથી કઈ એક નક્ષત્ર યથા એગ્ય રૂપથી આ યુગભાવિની ૬ અમાવાસ્યાઓને પરિસમાપ્ત કરનારા માનવામાં આવ્યા છે. અહીં અમાવાસ્યાઓ એ કારણે માનવાનું કહ્યું છે કે અહીં એક અધિકમાસ હોવાની શક્યતા રહે છે (माहिण्णं तिण्णि-अभिई सवणो धणिद्वा) मन्त! भाषी अमावस्यान सi नक्षत्र પરિસમાપ્ત કરે છે? આના ઉત્તરમાં પ્રભુ એ એવું કહ્યું છે કે હે ગૌતમ માર્થી અમાવસ્થાને અભિજિત્ નક્ષત્ર શ્રવણ નક્ષત્ર અને નિષ્ઠા નક્ષત્ર એ ત્રણ નક્ષત્ર પરિસમાપ્ત કરે छ माही मी मधु ४थन पूनी मा . समा (फग्गुणी तिण्णि-सयभिसया,
