Book Title: Jambudwip Pragnaptisutram Part 03
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
जम्चीपप्रतिस् - दिवसो हीयते तावता तापता भागेन रात्रि चईते त्रिंशन्मुहृतलादेवाहोरात्रस्येति । 'एवं एएणं कमेणं ऊ सारेयव्वं' एवमित्युपसंहारे एवेनानन्तरोक्तेन क्रमेण उपायेन 'जयाणं भंते। जंबुद्दीवे दीवे दाहिणद्धे' यदा खलु जम्बूद्वीपे द्वीपे मन्दरस्य पर्वतस्य दक्षिणाद्धे-दक्षिणभागे सातिरेका द्वादशमुहर्त्तप्रमाणा रात्रि भवतीति क्रमेण 'ऊ सारेयव्यं' दिनमानं इस्त्रीकार्यम्-दिनमाने अल्पता कर्तव्या, रात्रिमाने वृद्धिय कर्तव्येति । तामेव दिनमानस्य इखतां दर्शयितुमाह-'सशरस' इत्यादि, 'सत्तरसमुहत्ते दिवसे तेरसमुहुत्ता राई' सप्तदशमुहत्तों दिवस स्त्रयोदशमुहत्ती रात्रिः यदा खलु सर्वाभ्यन्तरमण्डलान्तरमण्डलादारभ्यैकत्रिंशत्तममण्डलार्द्ध सूर्यो भवति तदा सप्तदशमुहूर्तो दिवसो भवति पूर्वोक्तप्रकारेण त्रयोदशपुत्तप्रमाणा रात्रि. भवति जिंशन्मुहूर्तमात्रप्रमाणत्पादेवाठोरात्रस्येति । 'सत्तरसमुहूत्ताणंतरे दिवसे सातिरंगतेरसमुहुत्ता राई' यदा खल्ल जम्बूद्वीपे मेरोः दक्षिणोचरदिग्यिभागे सप्तदशमुह नन्तरो दिवसो अधिक रात्रि होती जाती है। क्योंकि अहोरात का प्रमाण तो ३० मुहर्त का ही है। 'एवं एएणं कमेणं ऊ सारेयव्यं' इस प्रकार के कम से 'जयाणं भंते ! जंयुदीवे दीवे दाहिणद्वे' जब जम्बूद्वीप नामके दीप में मन्दर पर्वत की दक्षिण दिशा में कुछ अधिक १२ मुहूर्त की रात्रि होने लगती है-तय दिनमान में · हूस्वता आने लगती है और रात्रिमान में वृद्धि होने लगजाती है इसे इस प्रकार
से सझना चाहिये-'सत्तरसनुहुत्ते दिवसे तेरसमुहुत्ता राई' जय १७ शुहर्त का दिन होता है तब १३ मुहूर्त की रात होती है जब सर्वाभ्यन्तर मण्डल से अनन्तर भंडल को लेकर ३१ वें मंडलार्द्ध में सूर्य होता है, उस समय १७ मुहूर्त का दिवस होता है और १३ मुहर्त की रात्रि होती है इस तरह होने से दिन रात का प्रमाण ३० मुहूर्त का लध जाता है। सत्तरसमुहुत्ताणतरे दिवसे साति रेग तेरसमुहुन्ता राई' और जब इस जम्बूद्वीप में मन्दर पर्वत की पूर्व पश्चिम રાત્રિ હોય છે કેમકે જેટલા જેટલા ભાગથી હીન દિવસ થવા માંડે છે તેટલા તેટલા ભાગથી અધિક રાત્રિ થતી જાય છે. કેમકે અહોરાતનું પ્રમાણ તે ૩૦ મુહુર્ત જેટલું જ છે. 'एवं एएणं कमेणं उ सारेयव्यं' ५. प्रा२ना थी 'जयाणं भंते ! जंबुद्दीवे दीवे दाहिणद्धे' જ્યારે જંબૂઢીપ નામક દ્વીપમાં મંદર પર્વતની દક્ષિણદિશામાં કંઈક અધિક ૧૨ મુહુર્ત જેટલી રાત્રી થવા લાગે છે ત્યારે દિનમાનમાં હસ્વતા આવવા માંડે છે. અને રાત્રિ માનમાં वृद्धि या भांडणे. भा पातने मेवी शत सभापी नाय. 'सत्तरसमुहुत्ते दिवसे तेरस मुहुत्ता राई' यारे १७ मुहूतना वस होय छे त्यारे 13 भुतनी रात बी. पारे સર્વાભ્યતરમંડળથી અનંતરમંડળને લઈને ૩૧ મા મંડલાદ્ધમાં સૂર્ય હોય છે તે સમયે ૧૭ મુહૂર્ત દિવસ હોય છે. ૧૩ મહિનાની રાત્રિ હોય છે. આ પ્રમાણે દિવસ-રાતનું પ્રમાણ ૩૦ भुत अयित ३५i CA य. 'सत्तरस मुहुत्ताणंतरे दिवसे सातिरेग तेरसमुहुत्ता િઅને જ્યારે બા જંબુદ્વીપમાં મંદર પર્વતની પૂર્વ-પશ્ચિમદિશામાં કંઈક અધિક ૧૩ મુહૂર્ત