Book Title: Bharat ke Prachin Rajvansh Part 01
Author(s): Vishveshvarnath Reu, Jaswant Calej
Publisher: Hindi Granthratna Karyalaya
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
भारतके प्राचीन राजवंश
तीसरा विक्रम संवत् ११०२ ( ईसवी सन १०४५) का गोड़वाड़ परगनेके भाइँद गाँवमें।
९-कृष्णराज दूसरा । यह पूर्णपालका छोटा भाई था। उसके पीछे उसके राज्यका यही उत्तराधिकारी हुआ। इसके दो शिलालेख भीनमालमें मिले हैं। पहला विक्रम संवत् १११७ ( ईसवी सन १०६१) माघसुदी ६ का और दूसरा विक्रम संवत् ११२३ ( ईसवी सन् १०६६) ज्येष्ठ वदी १२ का । इनमें यह महाराजाधिराज लिखा गया है । विक्रम संवत् १३१९ (ईसवी सन १२६२) के चाहमान चाचिगदेवके झूधामातावाले लेखमें यह भूमिपति कहा गया है । इससे मालूम होता है कि पूर्णपालके बाद उसका छोटा भाई कृष्णराज वसन्तगढ़, भीनमाल और किराडूका स्वामी हुआ । इसे शायद भीमने कैद कर लिया था । चाचिगदेवके पूर्वोक्त लेखका अठारहवाँ श्लोक यह है:---
जज्ञे भूभृत्तदनु तनयस्तस्य बालप्रसादो भीमक्ष्माभृच्चरणयुगलीमर्दनव्याजतो यः। कुर्वन्पीडामतिबलतया मोचयामास कारा
गाराद्भूमीपतिमपि तथा कृष्णदेवाभिधानम् ॥ अर्थात्-बालप्रसादने भीमदेवके चरण पकड़नेके बहाने उसके पैर इतने जोरसे दबाये कि उसे बड़ी तकलीफ होने लगी । उसने अपने पैर तब छुड़ा पाये जब बदले में राजा कृष्णराजको कैदसे छोड़ना स्वीकार किया।
किराडूके शिलालेखमें पूर्णपालका नाम नहीं है । उसकी जगह उसके छोटे भाई कृष्णराजहीका नाम है । अतः अनुमान होता है कि कृष्णराजसे किराडूकी दूसरी शाखा चली होगी ।
(1) EP. Ind. vol, IX, P, 70,
७४
For Private and Personal Use Only