________________
એસો પંચ ણમોક્કારો સમણ શ્રુતપ્રજ્ઞ ધર્મ એટલે પરિવર્તન. અધર્મ એટલે change લાવવો છે એનો એ ભાવ જ એને બદલશે. અપરિવર્તન. જેનાથી તમે બદલાવ છો એનું નામ એ બદલાવાનો ભાવ જ એના માટે ધર્મ છે. અને ધર્મ. જેનાથી તમે બદલાતા નથી એનું નામ જેને એ ભાવ નથી અને ભાવ વગરની જે ક્રિયાઓ અધર્મ. તમને જે વસ્તુ બદલે તમારા માટે એ ધર્મ કરે છે એ કોઈ પણ ક્રિયાઓ એના માટે કલ્યાણકારી છે અને તમને જે વસ્તુ નથી બદલી શકતી, તમારા
નથી. તમે પ્રવચન સાંભળવા આવો છો એનો અર્થ ) માટે એ અધર્મ છે. જો ભક્તિ કરવાથી તમે એ છે કે તમે બદલાવા માટે આવો છો. દુનિયાનો (K બદલાવ છો તો ભક્તિ તમારા માટે ધર્મ છે. નિયમ છે – પરિવર્તન, બદલાવું, પ્રકૃતિ અને પુરુષ ભક્તિ કરવાથી જો નથી બદલાતા તો એ ભક્તિ બંનેનો આ ગુણ છે-બદલાવું, પ્રકૃતિ રોજ બદલાય તમારા માટે ધર્મ નથી. પૂજા કરવાથી બદલાય છે. રોજ નહીં, હર ક્ષણે બદલાય છે! સવારે જે પ્રકૃતિ તો એ ધર્મ છે અને ન બદલાવ તો પૂજા કરવી એ હતી એ અત્યારે નથી. અત્યારે છે એ સાંજે નથી પણ તમારા માટે અધર્મ છે. ધ્યાન કરવાથી જ રહેવાની. તમે પણ એવી જ રીતે બદલાવ છો. સવારે તમે બદલાવ છો તો ધ્યાન ધર્મ અને ધ્યાન કરવા મૂળ એક પ્રકારનું હોય છે, બપોર થતાં થતાં મૂળ છતાં નથી બદલાતા તો ધ્યાન પણ અધર્મ જ છે. બદલાઈ જાય છે. સાંજ પડતાં-પડતાં મૂળ ત્રીજા પ્રવચન સાંભળવાથી જો બદલાઈ શકો તો એ પ્રકારનું બની જાય છે. હર ક્ષણે બદલાઈએ છીએ. પ્રવચન સાંભળવું ધર્મ છે અને પ્રવચન સાંભળ્યા જે બદલાય એ જ સજીવ. જે ન બદલાય એ નિર્જીવ. પછી પણ હતા એવા ને એવા રહો છો તો એ તમે ચેતન છો એટલે બદલાઈ શકો છો. જેમાં પ્રવચન સાંભળવું એ પણ અધર્મ છે. વાસ્તવમાં પરિવર્તન આવે જ નહીં એ જડ વસ્તુ છે. જેમાં ભક્તિ, પૂજા, ધ્યાન કે પ્રવચન-શ્રવણમાં નથી પરિવર્તન આવે એ ચેતન વસ્તુ છે. હું એ પરિવર્તનના ધર્મ કે નથી અધર્મ. એના દ્વારા જો તમે બદલાઈ ભાવ સાથે આજનું મારું પ્રવચન શરૂ કરું છું. શકો તો એ ધર્મ બની જાય છે અને ન બદલાઈ નવકારમાં એક માધ્યમ છે – બદલવાનું. આજે છે શકો તો એ તમારા માટે અધર્મ બની જાય છે. આપણે ચર્ચા કરીશું એસો પંચણમક્કારો પદની. મૂળરૂપે બદલાવું એ જ ધર્મ છે અને ન બદલાવું એસો પંચ સમક્કારો, સવ્વપાવપણાસણો ! એ જ અધર્મ છે. કોઈ વ્યક્તિ કહે કે હું મારા મંગલાણં ચ સવ્વર્સિ, પઢમં હવઈ મંગલમ્ !! સ્વભાવને બદલવા નથી માગતી તો એ વ્યક્તિ
આ પાંચ ણમોકાર મંત્ર બધાંય પાપકર્મોનો અધાર્મિક છે. કોઈ વ્યક્તિ એમ કહે કે મારે નાશ કરે છે. સર્વમંગલોમાં પ્રથમ (સર્વશ્રેષ્ઠ) મંગળ બદલાવું છે, હું બદલાવા માંગું છું, તો એ વ્યક્તિ છે. ધાર્મિક છે, ભલે પછી એ કંઈ ન કરે. જેને ઈચ્છા
આ પદમાં નવકારમંત્રનું માહામ્ય છે કે મારે પરિવર્તન લાવવું છે. મારે મારા
બતાવવામાં આવ્યું છે. નવકારમંત્રમાં મૂળ પાંચ પદો જીવનને બદલવું છે એવો જેને ભાવ છે એ ધાર્મિક છે. બાકીનાં ચાર પદો, ચૂલિકાનાં છે. નવકારમંત્રની છે. પછી પ્રવચન સાંભળે કે ન સાંભળે, પૂજા કરે મહત્તાનાં છે. આ ચાર પદમાં મુખ્ય બે વસ્તુઓ (૧) કે ન કરે, ભક્તિ કરે કે ન કરે, એનું એના માટે તે પહેલું મંગળ છે તથા (૨) બધાં પાપોનો નાશ કરે વિશેષ મહત્વ નથી. જેનો એવો ભાવ છે કે મારે છે.
૧૧૫
Jain Education International 2010_03
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
