________________
( પરંપરા હતી કે માથું મુંડાવે એ સાધુ. જો સાધુની વિસ્તૃત થાય છે, ત્યારે એ લગાવ લગાવ ન રહેતાં) | પરિભાષા આટલી સરળ હોય તો સૌ માથું મુંડાવી કરુણા બની જાય છે. પ્રાણી માત્ર પ્રત્યે સાધુના હૃદયમાં ( લે. માથું મુંડાવા માત્રથી કોઈ સાધુ બનતો નથી. પ્રેમ અને મૈત્રીની ધારા વહેલા લાગે છે. એનો કોઈ)
એમણે એ એટલા માટે સ્પષ્ટ ફરમાવ્યું કે એ જ્ઞાની એક પરિવાર નથી. પ્રાણીમાત્ર એનો પરિવાર છે.( હતા. એમને ખ્યાલ હતો કે જો વ્યાખ્યા નહિ સાધુની આ પહેલી કસોટી; જેના તમામ સંબંધો તૂટી) બદલાય તો હજાર-બે હજાર વર્ષ પછી એક સમય ગયા, કોઈ સંબંધ નથી. જે સંયોગોને સત્ય માનીને એવો આવશે જ્યારે સૌ કોઈનાં માથાં મુંડાવેલાં ચાલે એનું નામ ગૃહસ્થ અને જે સંયોગોને નાટક જ દેખાશે ! લોચ કરવાની જરૂર જ નહીં પડે. સમજીને ચાલે એનું નામ સાધુ. મહાવીરની આ 6
એટલે તેમણે પહેલાં જ ઘોષણા કરી દીધી કે એ કસોટીમાં દરેક ગૃહસ્થ ભાવથી સાધુ બની શકે. જે ) સમયે એવાને સાધુ ન માની લેતાં. સફેદ વસ્ત્રો સંયોગોને નાટક સમજીને જીવે એ સાધુ. જે માત્ર રાજનેતા બહુ પહેરે છે. ધોતિયાં પણ સફેદ પહેરે સંયોગોને બાહ્ય દષ્ટિએ છોડી દે, મનથી, ભાવથી, છે અને શાલ પણ આજકાલ રાખવા માંડ્યા છે.
હૃદયથી ન છોડે એ સાધુ નહીં.” સંયોગોને નાટક સમજે ભગવાન મહાવીર કહે છે તેમને સાધુ ન માની
એ સાધું. આપણે તો નાટકને ય નાટક નથી સમજતા લેતા.
તો સંયોગોને નાટક ક્યાંથી સમજીશું? આપણે તો સમયાએ સમણો હોઈ, ખંભ ચેરણ બંભણો, નાટકને પણ સત્ય માની લઈએ છીએ. અને નાટકની, નાણેણ ય મુણી હોઈ, તવેણ હોઈ તાવસો. પરિભાષા તો તમને ખ્યાલ છે ને ? જે ટકે નહીં એનું)
સમતાથી શ્રમણ બનાય છે. બ્રહ્મચર્યના નામ નાટક. ના ટકે એ નાટક, આ એક પણ સંબંધ પાલનથી બ્રાહ્મણ બનાય છે. જ્ઞાનથી મુનિ અને ટકવાનો નથી. આ સંસાર એક રંગમંચ છે. જેમાં) તપ કરવાથી જ તપસ્વી બની શકાય છે. આપણે નાટક રમવા માટે આવ્યા છીએ. આપણે ૮
ભગવાન મહાવીરે ઉત્તરાધ્યયન સૂત્રની નાટક રમતા નથી એને સત્ય માની લઈએ છીએ. એ એક લાઈનમાં સાધુની સુંદર પરિભાષા આપી સત્ય માની લઈએ છીએ એટલે કર્મોનું બંધન થાય દીધી છે. સાધુ કોણ ? “સંયોગા વિપ્નમુક્કલ્સ, છે. કેમકે સંયોગોને સત્ય માની લેવાથી જયારે ) અણગારરૂ, ભિખૂણો.’ ભિક્ષુ કોણ ? જે સંયોગનો વિયોગ થાય છે ત્યારે આર્ત ધ્યાન અને સંયોગોથી મુક્ત છે. સંયોગ એટલે સંબંધ, રૌદ્રધ્યાન ઉત્પન્ન થાય છે. આ બંને ધ્યાન કર્મ બંધનનાં રીલેશન, સાધુને કોઈ રીલેશન ન હોય, જે સાધુને બહુ મોટાં કારણ છે. તમે સંબંધો બાંધો પણ તેને સત્ય રીલેશન હોય એ સાધુતાથી દૂર છે, વેશથી સાધુ ન માનો કેમકે જ્યાં સંયોગ છે, ત્યાં વિયોગ છે. ) છે. રીલેશનનો અર્થ છે એટેચમેન્ટ, મમત્વબુદ્ધિ. સંયોગને સત્ય માનશો તો એના વિયોગમાં દુઃખ થશે.( જેને કોઈની સાથે લગાવ છે કે અમુક વ્યક્તિ વગર સંયોગને સત્ય માનશો તો વિયોગમાં દુઃખ અને મને નહીં ચાલે - સમજી લેજો કે એ હજુ સાધુના કર્મબંધન સિવાય બીજી કોઈ નિયતિ નથી. સાધુ એ છે ભાવમાં આવ્યો નથી. આજના યુગમાં સાધુતા કેવી જે સંયોગોથી સર્વથા મુક્ત છે. સંયોગા વિપ્નમુક્કસ.' રીતે પૂજાઈ રહી છે? જે સાધુને કોઈની સાથે લગાવી
“અણગાર' અણગાર છે તે સાધુ છે. નથી. એનો મતલબ શો? સૌની સાથે લગાવ છે. અણગાર એટલે જેનું કોઈ ઘર નથી. આગાર એટલે, એનો લગાવ વિસ્તૃત થઈ ગયો છે. જયારે લગાવ ઘર સહિત અને અણગાર એટલે ઘર રહિત. પ્રાચીન
૧૧૯
Jain Education International 2010_03
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
