Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 06
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005829/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsidhahemacandrazabdAnuzAsana | : laghuvRtti-vivaraNa : (bhAga - chaTho) - : vivaraNakAra : - AcArya vijaya candragupta sUri : prakAzana : zrI mozaikalakSI prakAzana : Arthika sahakAra : : zrI pAlItANA mahArASTrabhuvana jaina dharmazALA : taLeTI roDa : pAlItANA (saurASTra) pIna 364270 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAra kalikAla sarvajJa zrI hemacandrAcAryaviracita zrI sidhahemacandrazabdAnuzAsana laghuvRtti-vivaraNa bhAga - chaTho * : vivaraNakAra : pU. paramazAsanaprabhAvaka vyAkhyAvAcaspati sva. pUjyapAda A. bha. zrI. vi. rAmacandra sU. mahArAjAnA paTTAlaMkAra sva. pUjyapAda A. bha. zrI. vi. muticandra sU. ma. nA ziSyaratna pUjyapAda A. bha. zrI. vi. amaragupta sU. ma. sI. nA ziSya AcArya vijaya candragupta sUri : prakAzana : - zrI mokSekalakSI prakAzana : Arthika sahakAra : : zrI pAlItANA mahArASTrabhuvana jaina dharmazALA : taLeTI roDa pAlItANA (saurASTra) pIna 364270 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhahemacandrazabdAnuzAsana laghuvRtti - vivaraNa (bhA. - 6) prathama AvRtti : nakala - 1000 vi.saM. 2050 : jeTha vada : prakAzana : zrI mokSaikalakSI prakAzana * prApti sthAna H zA. sUryakAMta caturalAla mu.po. murabADa (jI. ThANuM) zA. mukuMdabhAI ramaNalAla 5 'navaratna' phaleTsa navA vikAsagRha roDa - pAlaDI |amadAvAda - 380 007 rajanIkAMtabhAI epha vorA 655 sAcApIra sTrITa puNe 411 001 vijayakara kAMtilAla jhaverI jahAMpanAMhanI poLa kAlupura roDa amadAvAda - 380 001 mUlya H 50 rUA. - : mudraka - phoTokampojhIMga :esa. jayakumAra eNnDa kaM. 128/2 rUpanagarI, karve roDa, kotharUDa, punA 411 029 phona : 334567 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pR.naM. paM.naM. azuddha (so sai) * 4 x x 2 x 4 Ta 17 54 60 12 ha ^ ^ ~ ~ MCELL LINN & 3 10 71 79 89 109 116 116 23 134 16 21 12 11 5 14 136 136 7 . 136 . 10 136 11 136 14 136 - 22 137 4 137 17 139 20 # Uv bU TM; no # # * 1 5 6 - 2 4 * # # na dhorU dakSA * 1 ne kSa (bhAga - 5 nuM ) : zuddhipatraka : zuddha so (sai) | 147 2 yU 148 3 165 181 10 186 12 204 Btb. maiM no; Ja: yAdi maiM ne vega artha 224 225 # 4 jI ma. RhI Jjana ghoru bana- bha pR.naM. paM.naM. azuddha zuddha vyA mujaba pakSa 266 201 284 301 319 331 . 51 220 20 2 3 228 8 3 234 na 247 13 va e " 10. 13 jJa 7 5 3 2 1. tunI ja R zrR thA stroM 331 332 332 332 11 333 4 342 4 345 12 I 345 17 351 11 354 7 yA 8 stru stroM 3 stru 8 strA nA sR G 1 #5tra ne tpana saca ba = = = = = E = { + 4 deg sarva ne pana dyA Page #5 -------------------------------------------------------------------------- Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha prArabhyate paJcame ' dhyAye prathamaH paadH| ___ A tumo 5 tyAdiH kRt 5 / 11 // ti (tiva) vagere pratyayone choDIne anya dhAtuthI vidhAna karAelA 'tum' pratyaya sudhInA pratyayane vRt saMjJA thAya che. ('zava-pRSa-jJA - 4-10' sudhInA te te sUtrathI dhAtuthI vihita tyAdi bhinna pratyayane A sUtrathI chat saMjJA thAya che.) hanu dhAtune "vatra 17-17' thI ghaNuM (1) pratyaya. A sUtrathI dhya pratyayane chatuM saMjJA. "Liti dhAtu 4-rU100 thI 26 dhAtune thAt Adeza. dhya[ pratyayane A sUtrathI tuM saMjJA thavAthI tadanta patyi nAmanI sAthe ane hRcate A arthamAM tRtIyAnta vana nAmane 'vAra tA 3-1-68 thI tapuruSasamAsAdi kAya thavAthI ghanayA: Avo prayoga thAya che. artha - meghathI haNAto. viiita vim ? = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba dhAtuthI vihita tum pratyaya sudhInA tyAdibhinna ja pratyayane kRta saMjJA thAya che. tethI pra+nis dhAtuthI vartamAnamAM vihita te pratyayane A sUtrathI tuM saMjJA thatI nathI. kavita:0 4-4-18' thI nis dhAtunA tu nI pUrve 6 no Agama. durupa) ra--77 thI ni nA 7 ne Adeza vagere kArya thavAthI te Avo prayoga thAya che. ahIM te pratyayane A sUtrathI tuM saMjJA na thavAthI "niM-nikSatra ra-rU-84" thI nis dhAtunA 2 ne vikalpathI. [ Adeza thato nathI. artha - sArI rIte cuMbana kare che. bahulam 5 / 1 / 2 // te te sUtrathI te te arthamAM vihita Rtu pratyayo; te te arthane choDIne anya arthamAM paNa ziSTaprayogAnusAra bahulatayA thAya che. pAvAgyAM phriyate A arthamAM (karmamAM) dU dhAtune; A sUtranI sahAyathI "paddha - Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DravI 1-48' thI kattamAM vihita nava pratyaya. "nAnino. 4-rU-11' thI R ne vRddhi lAm Adeza. padri nAmane hIrava nAmanI sAthe vAra chatI rU-1-68' thI samAsAdi kArya thavAthI pAhAra: Avo prayoga thAya che. artha - pagathI harAtI vastu - joDA. mutyabhAganena A arthamAM (kattamAM) mudde dhAtune; A sUtranI sahAyathI "tAMDanIthI 9-1ra7 thI kama athavA bhAvamAM vihita sanIya pratyaya. thopa0 4-rU-4 thI mu dhAtunA 3 ne guNa no Adeza.... vagere kArya thavAthI mohanIyaM curNa Avo prayoga thAya che. artha - mohanIya karma. sagnalIyaoNDa A arthamAM san + pra+vA dhAtune A sUtranI sahAyathI, sAmAnyapaNe ('anaTu -rU124'... vagere sUtrathI) bhAva... vagere arthamAM vihita mana (mana) pratyayAdi kArya thavAthI strInam Avo prayoga thAya che. artha - jene apAya che te. ahIM A sUtranI sahAyathI naTu pratyaya sampradAnamAM vihita che. rId. vari pAchArA - je sUtramAM (tuM pratyayavidhAyaka sUtramAM) athavizeSanuM upAdAna na hoya tyAM te sUtrathI vihita Rtu pratyaya kattAmAM thAya che. cha dhAtune Tw-tRvI -9-48' thI vihita tR6 () pratyaya, A sUtranI sahAyathI kattAmAM thAya che. jethI vRkra dhAtunA anya ne "nAno 4--1' thI guNa A AdezAdi kArya thavAthI 7 Avo prayoga thAya che. artha - karanAra. //rUA. vyApye ghura - kelima-kRSTapacyam 5 / 1 / 4 // pura ane jima pratyaya tema ja kRSTapathya zabdamAMno ya pratyaya, vyApya (ka) svarUpa kattAmAM thAya che. pura pratyaya anyasUtrathI vihita che. A Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra arthavizeSanuM vidhAna kare che. mi pratyaya ane hRSTapathya zabdamAMno tva pratyaya vyApyasvarUpa kattamAM A sUtrathI karAya che. sa manatti ASTham itena svayameva makhyate ASTham A rIte karmakArakamAM kartRtvanI vivakSAmAM A sUtranI sahAyathI 'gni-mAsi0 1-2-74' thI purI (3) pratyaya. 'tte'niTa0 4-1-166' thI maL dhAtunA n ne Adeza... vagere kArya thavAthI mAruM ASTham Avo prayoga thAya che. artha- svayaM tUTe evuM lAkaDuM. padmatte svayameva mAAH A arthamAM karmakArakamAM kartRtvanI vivakSAmAM paN dhAtune A sUtrathI jima (mi) pratyaya. pavRtrima nAmane natu pratyayAdi kArya thavAthI vaiAi mAAH Avo prayoga thAya che. artha- svayaM sIjhe evA aDada. Te padmatte svayameva zAyaH A pramANe karmakartRtvanI vivakSAmAM bhRSTa + pa dhAtune A sUtrathI ya pratyaya tathA samAsAdi kArya thavAthI hRSTapAH zAyaH Avo prayoga thAya che. artha- kheDavA mAtrathI uge evuM anAja. // 4 // saMgate ' jaryam 5 / 1 / 5 // 'saMgamana' kartA hoya to nag thI paramAM rahelA ch (1145) dhAtune T pratyaya nipAtanathI thAya che. na nIti A arthamAM nas + Gga dhAtune A sUtrathI ya pratyaya. 'namitte 4-rU-1' thI %0 ne guNa gar Adeza. narya nAmanI sAthe nag ne 'nag rU-1-1' thI tatpuruSasamAsa vagere kArya thavAthI anarthanuM AryasAtam Avo prayoga thAya che. artha - AryonI saMgati aTala (na tUTe evI) che. = saMgata. kRti vhim ? A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba saMgamana ja kartA hoya to nas thI paramAM rahelA glR dhAtune ya pratyayanuM nipAtana karAya che. tethI akharaH paTaH ahIM vaTa kartA hovAthI nag + N dhAtune A sUtrathI ya pratyaya thato nathI. jethI 'al -9-4' thI Ja (ga) pratyayAdi kArya thavAthI anAra: Avo prayoga thAya che. artha - jIrNa nahi 3 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thayeluM vastra. IIII rucyA'vyathya - vAstavyam 5 / 1 / 6 // hattva athya ane vAstavya A traNe ya zabdonuM kartAmAM nipAtana karAya che. rote A arthamAM rujju dhAtune ane na vyathate A arthamAM navvar dhAtune A sUtrathI cappu (7) pratyaya. nag ne vyarthI nAmanI sAthe 'nas rU-9-69' thI tatpuruSasamAsa vagere kArya thavAthI rughna: ane athya: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH - ruce evI vastu (modaka vagere). duHkhI na thanAra. vati A arthamAM vas dhAtune A sUtrathI tavyar (tavya) pratyaya. "kjhiti 4-rU-60' thI vaN nA 6 ne vRddhi Adeza vagere kArya thavAthI vAstavya: Avo prayoga thAya che. artha rahenAra. IIFII bhavya - geya - janya - ramyASS pAtyA'' plAvyaM navA 5 | 1|7|| ma geya banya ranya jJApAtta ane bAAvya A zabdonuM kattamAM vikalpathI nipAtana karAya che. sAmAnyathI bhAva ane karmamAM vihita ya ke hmaN pratyayo A sUtrathI upara jaNAvelA te te prayogamAM vikalpathI kardamAM nipAtana karAyA che. bhU hai ane mi (+) dhAtune mati jAti ane ramati A arthamAM A sUtranI sahAyathI ya pbADa'ta: - 6-1-28' thI ya pratyaya. 'nAmino. 4-3-1' thI bhU dhAtunA " ne guNa bo Adeza. 'vyavase 1-2-2' thI gau ne bavuM Adeza. 't saM0 42-1' thI maiM dhAtunA hai ne bA Adeza. bA ne ya ghvA''ta: -928' thI 6 Adeza. 'niTi 4-3-8rU' thI mi dhAtunA Li (3) no lopa... vagere kArya thavAthI maLa, geyaH sAnAm ane ramyaH Avo prayoga thAya che. artha kramazaH- thanAra. sAmavedano gAnAra. manohara. Ja; r Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bA+pat ane bA+jju dhAtune anukrame nAte Apati ane Avate A arthamAM A sUtranI sahAyathI (pU.naM. 6-1-17 ane 11 thI yathAprApta) vyaLu (5) pratyaya. 'iita 4-rU-60' thI pat nA la ne vRddhi A Adeza. 'nAmino. 4-rU-11' thI ju dhAtunA 3 ne vRddhi bau Adeza. 'vaye 1-2-2' thI sau ne Avu Adeza. nan dhAtunA upAnya ga ne 'na nanavadhaH 4-rU-14' thI vRddhino niSedha... vagere kArya thavAthI banya:, bApAtya: ane JAAvyaH Avo prayoga thAya che. arthakramazaH - thanAra; paDanAra. kudako mAranAra. vikalpapakSamAM mU| ane nan dhAtune 'ya jvAta: -1-28' thI bhAvamAM ane karmamAM ya pratyaya... vagere kArya upara jaNAvyA mujaba thavAthI maLyam haiyAni sAmAni ane khattvam Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- thavuM te. gAvAyogya sAmaveda. thavuM te. ramyate A arthamAM ramaiM dhAtune '-ta0i 6-1-26' thI karmamAM nya pratyayAdi kArya thavAthI ramyam Avo prayoga thAya che. artha- ramaNIya. sApat dhAtune 'RvarSAM 1-1-17' thI ane bA+jju dhAtune 'van0 1-1-11' thI bhAvamAM N (va) pratyayAdi kArya thavAthI gavAtyam ane bAjhAvyam Avo prayoga thAya che. artha kramazaH - paDavuM joIe. kudako mAravo joIe .IIII pravacanIyAdayaH 5|1|8 // pravacanIya vagere banIya pratyayAnta nAmonuM kartAmAM vikalpathI nipAtana karAya che. pra+var athavA pra+vrU dhAtune pravRtti athavA pradUte A arthamAM A sUtranI sahAyathI tabAnIthI 1-1-27' thI banIya pratyaya. 'zakti - dhruvo0 4-4-1' thI hU~ dhAtune var Adeza ... vagere kArya thavAthI pravacanIyo guru: zAstrasya Avo prayoga thAya che. arthazAstranA pravaktA guru. vikalpapakSamAM A sUtrathI banIya pratyaya kartAmAM na thAya tyAre 'tat sAcA0 rU-rU-21' nI sahAyathI karmamAM anIya Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyaya... vagere kArya thavAthI pravanIyaM guru zAstram Avo prayoga - thAya che. artha- gurudvArA pravacanayogya zAstra. AvI ja rIte 3patiete A arthamAM upa+sthA dhAtune A sUtranI sahAyathI upara jaNAvyA mujaba 3nIya pratyayAdi kArya thavAthI u5sthAnIyaH ziSyo guno. Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI sanIya pratyaya kattAmAM na thAya tyAre te nIya pratyaya upara jaNAvyA mujaba kamamAM thavAthI upasthAnIya: ziSyA guru: Avo prayoga thAya che. artha kramazaH - gurunI pUjA karanAra ziSya. ziSyavaDe pUjanIya guru. ITall nniSa-zI - Daa 55 sa-rasa - nona--jhU-maH : pAchA cchivuM zI thA mA vas nanuM rad kR ane anna dhAtuthI vihita jI pratyaya; vikalpathI kattAmAM thAya che.+cchivuM dhAtune "-vahU pa-1174 thI vihita cha (ta) pratyaya A sUtrathI kattamAM (RSyati arthamAM) thAya che. tethI 3+ +i A avasthAmAM tavastha0 13-60" thI tuM ne Tu Adeza vagere kArya thavAthI RSTa: jAntAM caitra: Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI kattamAM je pratyaya na thAya tyAre tat sAtha0 3-3-21' nI sahAyathI te $ pratyaya karmamAM thavAthI sacchiSTa kAntA vaipaNa Avo prayoga thAya che. arthakramazaHcaitre patnIne Aligana karyuM. caitra vaDe patnI AliMgAI. tizI dhAtune upara jaNAvyA mujaba A sUtranI sahAyathI kattamAM (tirone arthamAM) je pratyaya. tenI pUrve "tAza0 4-4-3ra' thI , "nAmano 4-3-1thI ne guNa 9 Adeza vagere kArya thavAthI satizayito guru ziSya: Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI kattamAM jI pratyaya na thAya to upara jaNAvyA mujaba te pratyaya karmamAM thavAthI tizayito : zirveH Avo prayoga thAya che. arthakramaza- ziSya gurunuM sanmAna karyuM. ziSyo vaDe guru sanmAnita thayA. 35+thA dhAtune Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A sUtranI sahAyathI kattamAM upara jaNAvyA mujaba TM pratyaya. 'vo-somA0 4-4-11' thI sthA dhAtunA nA ne rU Adeza... vagere kArya thavAthI upasthito muhaM ziSya: Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI kartAmAM hra pratyaya na thAya tyAre te hra pratyaya karmamAM thavAthI upasthito guru: ziSye: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH - ziSye gurunI pUjA karI. ziSyovaDe guru pujAyA. 3q+ba dhAtune A sUtranI sahAyathI kattamAM upara jaNAvyA mujaba TM pratyaya. temaja tenI pUrve rUT vagere kArya thavAthI kapAsitA guruM te Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI kattamAM TM pratyaya na thAya tyAre te hra pratyaya karmamAM thavAthI kAztio gurustaH Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- teoe gurunI upAsanA karI. teo vaDe guru upAsAyA. anu + va dhAtune A sUtranI sahAyathI kRttimAM upara jaNAvyA mujaba pratyaya. 'zudhavasa0 44-43' thI TM nI pUrve T. 'yAti0 4-1-71' thI vaN nA va ne 3 Adeza. 'dhas-vasaH 2-3-26' thI vasu nA s ne p Adeza vagere kArya thavAthI anUSitA guruM te Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI kattamAM pratyaya na thAya tyAre te TM pratyaya karmamAM thavAthI anUSito hataH Avo prayoga thAya che. artha kramazaH - teo gurunI pAchaLa besyA. teo vaMDe gurunI pAchaLa besAyuM. anu + nanlR dhAtune A sUtranI sahAyathI upara jaNAvyA mujaba karrAmAM TM pratyaya, 'bAH dhvani. 4-2-60' thI nan dhAtunA maiM ne JA Adeza vagere kArya thavAthI anunAtAtAM te Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI kattimAM pratyaya na thAya tyAre te hra pratyaya karmamAM thavAthI anujJAtA mA tai: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH - teNInI pachI teo janmyA. teo vaDe teNInI pachI janmAyuM. A + ha dhAtune A sUtranI sahAyathI kattamAM upara jaNAvyA mujaba TM pratyaya. 'ho ghu. 2-1-82' thI 6 ne Adeza. 'badhazva0 2-7-76' thI tu ne v Adeza. 'tan0 1-360' thI dh ne haiM Adeza. 'ittaphte 1-3-42' thI hU~ nI pUrvenA hU~ no 7 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lopa ane 5 nA 3 ne dIrgha OM Adeza vagere kArya thavAthI gaDhoDazva saH Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI kattamiAM TMpratyaya na thAya tyAre te hrapratyaya karmamAM thavAthI A DhoDa zvastaH Avo prayoga thAya che. artha kramazaH- te ghoDA upara caDhyo. teo vaDe ghoDA upara caDhAyuM. banu + maiM dhAtune A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba kardamAM hra pratyaya. 'RtAM 4-4-116' thI mR ne ir Adeza. vR nA rU ne 'svAvemi0 2-6-6rU' thI dIrgha r Adeza. 'nRvAre0 4-2-68' thI nA t ne r Adeza. 'dhRvan0 2-3-63' thI 6 ne r Adeza... vagere kArya thavAthI anunIntAM te Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI kardamAM hra pratyaya na thAya tyAre te pratyaya karmamAM thavAthI anunIA tA tai: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- teNInI pachI teo gharaDA thayA. teNInI pachI teo vaDe gharaDA thavAyuM. vi + maN dhAtune A sUtranI sahAyathI kattamAM upara jaNAvyA mujaba TM pratyaya. 'ghana:0 2-1-86' thI g ne AdezAdi kArya thavAthI vibhAH sva te Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI kattamAM n pratyaya na thAya tyAre te jJapratyaya karmamAM thavAthI viman sva taiH Avo prayoga thAya che. artha kramazaH - teoe dhana vaheMcyuM. teo vaDe dhana vaheMcAyuM. zI vagere dhAtu akarmaka hovA chatAM akarmaka dhAtuo koIvAra upasarganA yogathI sakarmaka thAya che. tethI tAdRza sakarmaka ii vagere dhAtunA grahaNa mATe A sUtramAM zI... vagere dhAtuonuM upAdAna che. anyathA akarmaka dhAtuthI vihita TM pratyayanuM kartAmAM vidhAna 'tyarthA0 6-1-99' thI ja siddha che - e yAda rAkhavuM. // .|| (00 Arbho ||10|| AraMbhArthaka dhAtune bhUtakAlAdimAM vihita hra pratyaya vikalpathI kartAmAM thAya che. tra + dhAtune A sUtranI sahAyathI kattamAM 'F-- 8 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hvatu 1-1-174' thI TM (7) pratyaya... vagere kArya thavAthI pratAH Ta te Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI kattamAM opratyaya na thAya tyAre te TM pratyaya karmamAM thavAthI prataH 8ste: Avo prayoga thAya che. artha kramazaH- teoe caTaI banAvavAnI zarUAta karI. teo vaDe caTaI banAvavAnI zarUAta karAI. ||10nA gatyarthArma - piva - muneH |1|11|| gatyarthaka dhAtuthI; akarmaka dhAtuthI, temaja pA ane mun dhAtuthI bhUtakAlAdimAM vihita sa~pratyaya vikalpathI kattamAM thAya che. m (gatyarthaka) dhAtune A sUtranI sahAyathI kattamAM hravarte 1-1-174' thI pratyaya. 'yami-miTha 4-2-66' thI gam nA m no lopa vagere kArya thavAthI gato 5 sau grAmam Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI kattamAM TM pratyaya na thAya tyAre te TM pratyaya karmamAM thavAthI rAto 5 sau taiH Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- A gAmamAM gayo. teo vaDe ahIM javAyuM. akarmaka jJa dhAtune upara jaNAvyA mujaba kattamAM A sUtranI sahAyathI TM pratyaya. tenI pUrve 'stAghazito0 4-4rUra' thI r vagere kArya thavAthI bAsito'sau Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtranI sahAyathI kattamAM " pratyaya na thAya tyAre 'taMtu sApyA02-2-20' nI sahAyathI upara jaNAvyA mujaba TM pratyaya bhAvamAM thavAthI gatiM taiH Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- e besyo. teo vaDe besAyuM. AvI ja rIte vA (dhA. naM. 2) ane mukh dhAtune A sUtranI sahAyathI kattamAM upara jaNAvyA mujaba pratyaya. 'rdhvagnane 4-3-17' thI pA nA bA ne rphe Adeza vagere kArya thavAthI temaja mun dhAtunA j ne 'vanaH m 2-1-86' thI 7 Adeza vagere kArya thavAthI pItAH payaH ane mustAO Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI kardamAM hra pratyaya na thAya tyAre te haiM pratyaya 9 ... Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'tat sAyA0 rU-rU-21' nI sahAyathI karmamAM thavAthI pItte payaH ane vaM maiM muktam Avo prayoga thAya che. artha kramazaH- (teoe) dUdha pIdhuM. teoe khAdhuM. (teo varDa) dUdha pIvAyuM. teo vaDe A khavAyuM. II99|| arthAccA''dhAre 5 / 1 / 12 // * AhArArthaka dhAtuthI; gatyarthaka dhAtuthI; akarmaka dhAtuthI tema .ja pA ane mu dhAtuthI bhUtAdi arthamAM vihita TM pratyaya; vikalpathI AdhArArthamAM thAya che. Ja dhAtune A sUtranI sahAyathI AdhArArthamAM 'TM-varte 1-1-174' thI TM pratyaya. 'pi vADo0 4-4-66' thI sad dhAtune naL Adeza. 'dhazva0 2-6-76' thI " nA tune dh Adeza. 'pluTo Ti 1-3-48' thI bandhu nA dh no lopa vagere kArya thavAthI meSAM nadham Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI AdhAra arthamAM TMpratyaya na thAya tyAre te hra pratyaya bhAvamAM thavAthI maiM snagdham Avo prayoga thAya che. artha kramazaH- A lokonuM A khAvAnuM pAtra che. teovaDe khavAyuM. gatyarthaka yA dhAtune upara jaNAvyA mujaba A sUtranI sahAyathI AdhAra arthamAM pratyaya... vagere kArya thavAthI temAM yAtam Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI TM pratyaya AdhAra arthamAM na thAya tyAre bhAvamAM e TM pratyaya thavAthI taiItam Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- teonuM A javAnuM sthAna che. teovaDe javAyuM. akarmaka zI dhAtune tema ja aa ane mug dhAtune upara jaNAvyA mujaba A sUtranI sahAyathI AdhAramAM TM pratyaya thavAthI sU. naM. 1-1-16 mAM jaNAvyA mujaba rUT vagere kArya bAda anukrame mevAM zavitam, tuM vAM pItamU ane phavuM tevAM muktam Avo prayoga thAya che. artha kramazaH- A lokonuM A sUvAnuM sthAna che. A gAyonuM pIvAnuM sthAna che. teonuM A khAvAnuM pAtra che. vikalpapakSamAM A sUtrathI AdhAra arthamAM TM pratyaya na thAya tyAre upara jaNAvyA mujaba e TM 10 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyaya bhAvamAM thavAthI anukrame tai: zavitam, zobhiH pItam ane te muttam Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- teo vaDe suvAyuM. gAyo vaDe pIvAyuM. teo vaDe khavAyuM. ahIM vikalpapakSamAM bhAvanI jema kartA ane karmamAM paNa TM pratyaya thAya che - e yAda rAkhavuM. // 1 // kRtvA-tumam bhAve 5 / 1 / 13 // dhAtune vaktvA (svA); tum ane m pratyaya bhAvamAM- dhAtvarthamAtramAM thAya che. hra dhAtune 'prAvAre 1-4-47' thI vihita tttA pratyaya; 'kriyAyAM0 0 13-1rU' thI vihita tum pratyaya ane "m cIM0 6-448' thI vihita ham (am) pratyaya A sUtranI sahAyathI bhAvamAM thAya che. tum pratyayanI pUrve vR dhAtunA ne guNa gar Adeza. rAm pratyayanI pUrve haiM dhAtunA ne nAmino. 4-3-1' thI vRddhi r Adeza. 'vIsAvAn 7-4-80' thI Aram ne dvitva vagere kArya thavAthI anukrame vA ntum ane Ara gar yAti Avo prayoga thAya che. arthakramazaH - karIne karavA mATe. vAraMvAra karIne jAya che.||9|| bhImAdayo'pAdAne 5 / 1 / 14 // 'apAdAna' arthamAM mIt gaNapAThamAMnA mIma vagere nAmonuM nipAtana karAya che. vimeti JasmAr A arthamAM mA~ dhAtune 3vi no ma ane banaLa (gAvi pU. naM. rU44 ane 71) pratyaya. jJAna pratyayanI pUrve bhI dhAtunA ph ne "nAnino0 4-rU-1' thI guNa 6 AdezAdi kArya thavAthI anukrame mAma: ane mayAnaH Avo prayoga thAya che. artha (baMnneno) - jethI bhaya thAya te. ||14 // 11 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sampradAnAccAnyatroNAdayaH 5|1|15 // 35Ati (pU.naM. 6-2-13 thI jaNAvAela) pratyayo; 'sampradAna' ane 'apAdAna' arthathI bhinna arthamAM thAya che. dhAtune A sUtranI sahAyathI kattamAM 35 (3) pratyaya. 'nAmino'rjiM0 4-rU-11' thI dhAtunA R ne vRddhi gar AdezAdi kArya thavAthI hi: Avo prayoga thAya che. artha- zilpI. RSito'sau A arthamAM dh dhAtune A sUtranI sahAyathI aLavi no rU (jU.naM. 611) pratyaya vagere kArya thavAthI RSi: Avo prayoga thAya che. artha - kasoTIno patthara // 9 // 'asarUpo'pavAde botsargaH prAk kteH 5|1|16|| A sUtrathI AraMbhIne striyamAM : 1-3-174 pUrvenA je apavAda sUtro che; te sUtranA viSayamAM (apavAda sUtranA uddezyamAM); apavAdabhUta pratyayathI jenuM svarUpa samAna nathI (jenA varNo bhinna che) evo autsargika pratyaya (utsargasUtravihita pratyaya) vikalpathI thAya che. arthAt A sUtrathI AraMbhIne 'trimAM tti: 9-3-16, pUrvenA asarUpApavAda sUtro autsargika pratyayano vikalpathI bAdha kare che. avazya+jU dhAtune; 'tavyAnIyau -1-20' thI vihita tavya ane anIya pratyayano bAdha pharIne 'vavivazyao -9-9.' thI apavAdabhUta chaN (ya) pratyaya. 'mino. 4-3-11' thI hU~ nA OM ne vRddhi au Adeza. vyaye 1-2ra' thI sau ne Avu Adeza... vagere kArya thavAthI avazyAvyamU Avo prayoga thAya che. A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba 'savaLavA0 - 9-9.' thI vikalpe 'tAnIyau -1-27' thI vihita autsargika pratyayano bAdha thavAthI tavyAnIyau -1-27' thI tavya pratyaya. 'stAzii0 44-22' thI tavya pratyayanI pUrve T. nAmino. 4-rU-1' thI hU~ dhAtunA OM ne guNa o Adeza. 'vyavase 1-2-2' thI lo ne jIv Adeza vagere 12 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kArya thavAthI avazyavitavyam Avo prayoga thAya che. tatva pratyaya ghvaj pratyayanI apekSAe asarUpa che - e spaSTa che. artha - avazya kApavA yogya. = asarUpa iti kim ? A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba A sUtrathI mAMDIne 'triyamAM tti: 1-3-11' pUrvenA apavAdasUtro asarUpa ja autsargika pratyayano vikalpathI bAdha kare che. tethI dhAtune Rn0 1-1-17' thI apavAdabhUta ghvad pratyaya ja thAya che. parantu tenA samAna svarUpavALo 'ya vvAta: -1-28' thI vihita autsargika ya pratyaya thato nathI.. jethI vR dhAtunA Rne namino. 4-3-11' thI vRddhi Ar AdezAdi kArya thavAthI Aryam Avo prayoga thAya che. ahIM sarUpa `ya pratyayano 'savarNa 1-1-17' thI nitya ja bAdha thAya che. artha - kArya. ahIM yadyapi thya[ pratyayanI apekSAe haiM pratyaya; anubaMdha - v ane g nA kAraNe asarUpa ja che. parantu 'nAnuvandhakRta vasAvyAne varavAnevaLAvIni" arthAt 'anubandhanA kAraNe asArUpya; anekastaratva temaja anekavarNatva manAtuM nathI.' A nyAyanA sAmarthyathI kSat pratyayanA anubaMdhanA kAraNe ya pratyaya asarUpa manAto nathI. anubaMdharahita ghvag nI apekSAe ya pratyaya sarUpa ja che. prAptenAiti vim ? = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba A sUtrathI mAMDIne 'triyamAM tti: 1-3-11' pUrvenA ja (tyArapachInA nahi) apavAdasUtro asarUpa autsargikapratyayano vikalpathI bAdha kare che. tethI kRtiH ahIM hra dhAtuthI vihita tti pratyaya; 'bhAvADo: 1-3-18' thI vihita autsargika ghaJa pratyayano nitya ja bAdha kare che. kAraNa ke triyAM :-3-11' no; e autsargika ig pratyaya che. -rU-11 nI pUrveno e autsargika pratyaya nathI. tethI dhAtune te tti pratyayanA viSayamAM (strIliMgamAM) vagu pratyaya thato nathI. AvI ja rIte sattu pratyayAnta vikkIrNa ( + san) dhAtune bhAvamAM 'zaMti - pratyayAt 1-3-10' thI Ja pratyayAdi kArya thavAthI virSA Avo prayoga thAya che. ahIM gra 13 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyaya, tenI apekSAe asarUpa evA jIi pratyayano (-rU-29 thI vihita autsaki jIi pratyayano) nitya ja bAdha kare che. kAraNa ke e pratyaya -rU-10 nA pachIno apavAda che. arthakramazaH- karavuM te. karavAnI IcchA. //ddA RvarNavyaJjanAd dhyaN 5 / 1 / 17 // vaLa (% athavA R) jenA anta che evA dhAtune temaja vyajanAnta dhAtune dhya(1) pratyaya thAya che. A dhyanuM pratyaya; kRtya pratyaya hovAthI "tat sAcAnA rU-rU-21' thI sakarmaka dhAtune karmamAM ane akarmaka dhAtune bhAvamAM thAya che. zra ane par dhAtune karmamAM athavA bhAvamAM A sUtrathI dhya() pratyaya. "nAno 4-rU-20' thI ne ? vRddhi pAm Adeza. "iita 4-2-20" thI vuiM dhAtunA 3 ne vRddhi mA Adeza... "niTa 4-1-999' thI 6 ne zuM Adeza... vagere kArya thavAthI phAryam ane pAcamuM Avo prayoga thAya che. arthakramazaH - karavA yogya athavA karavuM joIe. rAMdhavA yogya athavA rAMdhavuM joIe .9NI pANi-samavAbhyAM sRjaH 5 / 1 / 18 // grLa ane samaya (samu + va upasarga) pUrvaka kRnuM dhAtune pratyaya thAya che. pAmyA kRta ane samavanvate A arthamAM pALi+kRna. ane samavaSNunuM dhAtune A sUtrathI ghaNu pratyaya. ghoghA) 4-rU-4? thI kRNa dhAtunA jha ne guNa 6 Adeza. sniTa0 4-9-999 thI pRnuM dhAtunA ne Adeza. pati ane samavasarNa nAmane 'sAtuM. 2-4-18' thI pratyayAdi kArya thavAthI pafor g: ane samavasaryA rac: Avo prayoga thAya che. artha kramazaH- hAthathI banAvavA yogya dorI. sArI rIte banAvavA yogya dorI. "kastupALa -4" thI 14 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhAtune prApta stha6 pratyAyano A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba bAdha thAya che. tethI anyatra kRSa.. ItyAdi sthaLe vadhu pratyaya thAya che.198. evAvaNya 999 avazyabhAva svarUpa artha pratIta thato hoya (jaNAvavAnuM tAtparya hoya) to 3 varNa ( ka) jenA ane che - evA dhAtune dhyanuM pratyaya thAya che. phU ane Avazya+dU dhAtune A sUtrathI dhya[ pratyaya. nAmano0 4-rU-29' thI 5 ne vRddhi gau Adeza. 'dhyavaye 1--ra0" thI gau ne AvuM Adeza. "kRtyeDava0 rU-ra-108' thI viram nA mu no lopa.. ItyAdi kAryathI DhAMm ane varSAvyanuM Avo prayoga thAya che. (ahIM 'cU0 rU-9-996 thI samAsa thayo che.) arthakramazaH- avazya kApavA yogya. avazya pavitra karavA yogya.II99 '' Alupurapa-pa-pa-rapa-Diji-ma-cInamaH 1IkAravA mA + /; yu; ; ; ; tra; Di; ; vam ane nam dhAtune dhya[ pratyaya thAya che. gA+; vadhu ; ; lapa maMtra Diy (9418); (bandhanArthaka satra dhAtu) +vam ane mA + nam (antabhUtaNyartha) dhAtune A sUtrathI dhya pratyaya. "nAmano 4-3-17 thI tu ane yu dhAtunA anya 4 ne vRddhi thI Adeza. zI ne vacce 1-ra-ra0thI vuiM Adeza. Di dhAtunA upAnya rU ne "poSA. 4rU-4 thI guNa i Adeza. "ziti 4-rU-10 thI vadhu | | tra | vam ane namuM dhAtunA upAjya sa ne vRddhi mAM Adeza vagere kArya thavAthI manu. AsAvyam; yAvyam; vApyam; rApyam ; lApyam; apatrApyam; Demu TrAyampha sIvAyam ane nAnAm Avo prayoga thAya che. 15 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthakramazaH- rasa kADhavA yogya. mizraNa karavA yogya. vAvavA yogya. bolavA yogya. bolavA yogya. zaramAvavA yogya. pheMkavA yogya. bAMdhavA yogya. Acamana karavA yogya. namAvavA yogya. A sUtra; sU. naM. -128 ane -1-26 nuM apavAda che. Diy dhAtune pratyaya thAta to te dhAtu kRti hovAthI udhAnya ne guNa na thAta. tethI tene A sUtrathI a[ pratyayanuM vidhAna karyuM che. llrane vA''dhAre'mAvasyA 5 / 1 / 21 // samAM pUrvaka va dhAtune AdhAra arthamAM dhya[ () pratyaya ane tyAre vat dhAtunA upAnya svarane vikalpathI rahasva AdezanuM nipAtana karAya che. sArthaka rUma zabda avyaya che, mama - sada vasatoDayAM sUryAvandramasI A arthamAM sama + vat dhAtune AM sUtrathI dhya[ pratyaya. "Miti 4-rU10" thI upAnya ne vRddhi mA Adeza. samavAya nAmane 'sAta - 4-18' thI mADu pratyayAdi kArya thavAthI kamAvAyA Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI vat dhAtunA upAjya mA ne hasva mAM AdezanuM nipAtana thavAthI amAvasyA Avo prayoga thAya che. arthaamAsa tithi, ahIM yAda rAkhavuM joIe ke amI + vat dhAtune vikalpathI dhyapratyayanA vidhAna dvArA vikalpapakSamAM ya pratyayAdi kAryathI amAvasyA. prayoga siddha thAta. chatAM paNa ema nahi karavAnuM prayojana e che ke "vazya vAMcamAvAsyAyA: 6-2-204' A sUtramAM pravezavivRtamanavata' A nyAyanA sAmarthyathI samAvAyA nA grahaNathI samAvasyA nAmanuM paNa grahaNa thAya. anyathA e zakya na banata. ra9/ saMcAyya- kuNDapAyya - rAjasUyaM kratau 5 / 1 / 22 // saMvIdhya guMDAdhya ane raunasUya A a[ pratyayAta nAmonuM yajJavizeSa Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A arthamAM nipAtana karAya che. savvIyate somo'smin A arthamAM athavA saggIte. gau A arthamAM sa+tti dhAtune A sUtrathI baLa (ya) pratyaya. 'nAmino 4-rU-11' thI vi dhAtunA rU ne vRddhi hai Adeza. ne sUtrathI huM ne bAy Adeza... vagere kArya thavAthI saMvAthyaH kratuH Avo prayoga thAya che. artha- jemAM somarasa bhego karAya che - te yajJa. OM: pIyate somo'smin A arthamAM athavA re: pIyate A arthamAM kuNDa+pA dhAtune A sUtrathI ghvaN pratyaya, temaja pA dhAtunA bA ne gAy Adeza.... vagere kArya thavAthI kuDapA--: Rtu: Avo prayoga thAya che. artha- jemAM kuMDAothI somarasa pIvAya che - te yajJa. rAnA sUyate'smin A arthamAM athavA rAjJA sotavya: A arthamAM rAkhassu dhAtune A sUtrathI ghvad pratyaya. temaja su dhAtunA 3 ne dIrgha OM Adeza... vagere kArya thavAthI AnasUya: tuH Avo prayoga thAya che. artha- jemAM rAjA yajamAna che athavA rAjA vaDe je karAya che- te yajJa. / / 22 / / praNAyyo niSkAmA samma 5/1/23 // niSkAma ane asammata arthamAM pra+nI dhAtune dhva pratyaya; tathA nI dhAtunA ph ne y AdezanuM nipAtana karAya che. pra+nI dhAtune A sUtrathI ghvan pratyaya, temaja nI dhAtunA ph ne bAy Adeza... vagere kArya thavAthI prAcya: ziSya: ane prAcyazvIra: Avo prayoga thAya che. artha kramazaH- niSkAma- IcchArahita ziSya. asaMmata - leAkamAM tiraskRta cora dhAvyA--pAvya-tAnAvya-nivALavRka-mAna-vi-nivAse 1/1524nI Rt arthamAM dhAvyA; mAna arthamAM pAcya; viN arthamAM jJAnAvya ane nivAsa arthamAM niAvya - A ghvad pratyayAnta nAmonuM nipAtana 17 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karAya che. thaDanI A arthamAM thA (1938) dhAtune A sUtrathI dhyanuM pratyaya, temaja ghA dhAtunA mAM ne gAyuM Adeza .... vagere kArya thavAthI ghAvyA RjU Avo prayoga thAya che. artha - jenI dvArA agnimAM ghI vagere homAya che. te vedamaMtra svarUpa RcA. mIyate A arthamAM mA (107) dhAtune A sUtrathI dhya pratyaya; temaja ma dhAtunA 6 ne 6 ane mAM ne sAt Adeza... vagere kArya thavAthI pacce manameM Avo prayoga thAya che. artha - mApavAnuM sAdhanavizeSa. sanIyate thatuM A arthamAM A sUtrathI sannI dhAtune dhyanuM pratyaya; temaja samuM nAnuM ne nA Adeza ane nI nA ne nA Adeza vagere kArya thavAthI sAnAa ravi Avo prayoga thAya che. artha - ghI athavA homavAnuM dravya. nivayate A arthamAM nimari dhAtune A sUtrathI dhya pratyaya; vi dhAtunA 6 ne ? Adeza ane huM ne mA Adeza.... vagere kArya thavAthI nirAdhyo nivAsa: Avo prayoga thAya che. artha- nivAsasthAna. ra4 paricAyyopacAyyA''nAyya-samUhUya-cityamagnau 5 / 1 / 25 // parivAthya 35 vAgye pAnAcya samUrya ane vitya - A dhya pratyayAnta nAmonuM agni arthamAM nipAtana karAya che. parivAyata upavI te kAnIyA samukta ane vIte A arthamAM anukrame ri+vi 35+vi nAnI sa + va ane ci dhAtune A sUtrathI dhyanuM pratyaya; upasargapUrvaka vi dhAtunA DuM ne temaja nI dhAtunA DuM ne vAyu Adeza; vel dhAtunA ve ne ke Adeza. kevala di dhAtunA ane 7 no Agama. vagere kArya thavAthI parivA, upavAdhya: 3InA samUhuryaH ane vitya: Avo prayoga thAya che. artha (badhAno) - agnivizeSa. IIra paI , Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAjyA dAnarci 5 / 1 / 26 // dAna ApavAnI RRcA e arthamAM yanu dhAtune chaN pratyayanuM nipAtana karAya che. phakhyate'nayA A arthamAM yat dhAtune A sUtrathI chaN pratyaya. 'oiti 4-rU-10' thI upAnya jJa ne vRddhi Ja Adeza. 'h'niTa 49-999' thI yan nA g ne prApta r Adezano "lana-yana0 4-1-118' thI niSedha vagere kArya thavAthI yAkhyA Avo prayoga thAya che. artha- dAna ApavAnI RRcA. riddI tavyAnIyau 5 |1| 27 // sakarmaka dhAtune karmamAM ane akarmaka dhAtune bhAvamAM tattva ane ganIya pratyaya thAya che. dhAtune A sUtrathI tavya ane ganIya pratyaya. dhAtunA R ne 'mino. 4-rU-1' thI guNa gar Adeza.... vagere kArya thavAthI ttavyaH ane raLIyaH Avo prayoga thAya che. artha (baMnneno) - karavA yogya.||rA ya eccA''taH 5 / 1 / 28 // svarAnta dhAtune ya pratyaya thAya che. ane tyAre dhAtunA anya svara Ja ne 6 Adeza thAya che. A ya pratyaya paNa sakarmaka dhAtune karmamAM ane akarmaka dhAtune bhAvamAM thAya che. vi nI vA ane dhA dhAtune A sUtrathI ya pratyaya. 'naimina0 4-rU-9' thI rU ane ph ne guNa 6 Adeza. vA ane dhA dhAtunA bA ne A sUtrathI 6 Adeza..... vagere kArya thavAthI vaiyam neyam revam ane gheyam Avo prayoga thAya che. artha kramazaH bheguM karavuM joIe. laI javuM joIe. ApavuM joIe. dhAraNa karavuM joIe. II28 / / 19 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatti-vija-pati-pati-zatti-sahi-yakhi-mahi-pavargAt mArA zad ta vat (866) t zat sa yan manuM ane pa vargIya varNa che antamAM jene evA dhAtune karmamAM athavA bhAvamAM yathAsaMbhava ya pratyaya thAya che. vaLa0 6-1-17' nuM A apavAdasUtra che. rALa vagere dhAtune (man sudhInA) temaja pa vargAnta tapU ane 7m dhAtune A sUtrathI ya pratyayAdi kArya thavAthI zakyam, tavayam;. nRtyam, yatvam; zasyam; sadyam yakhyam mukhyam tattvam ane yam Avo prayoga thAya che. artha kramazaH zakya che. hasavuM joIe. yAcanA karavI joIe. prayatna karavo joIe. hiMsA karavA yogya. sahana karavA yogya. pUjA karavA yogya. sevA karavI joIe. tapa karavo joIe. javA yogya. / / 26 / / - yami-maMdi - gado'nupasargAt 5|1|30|| upasargarahita vam maN ane navuM dhAtune haiM pratyaya (karma athavA bhAvamAM) thAya che. yam dhAtu 7 varSIya maiM varNAnta hovAthI pUrva (1-121) sUtrathI ja tene ya pratyaya siddha hovA chatAM upasargarahita ja yam dhAtune ya pratyaya thAya - e pramANe niyama mATe A sUtramAM yam dhAtunuM grahaNa che. tham maN ane navuM dhAtune A sUtrathI ya pratyaya vagere kArya thavAthI yazrvanuM magham ane gham Avo prayoga thAya che. arthakramazaHniyamana karavuM joIe. darpa karavo joIe. spaSTa bolavuM joIe. anupasargAditi kim ? = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba upasargathI rahita ja yam maLyuM ane v dhAtune ya pratyaya thAya che. tethI yam dhAtune A sUtrathI ya pratyaya na thavAthI RvarNa0 6-1-17' thI g pratyaya vagere kArya thavAthI bAyAmyam Avo prayoga thAya che. arthaphelAvavuM joIe. // 30 // 20 ." Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ carerAGastvagurau 5 1 31 // upasargarahita va dhAtune temaja guru artha na hoya to bAph upasargapUrvaka par dhAtune haiM pratyaya thAya che. varU temaja ga+var dhAtune A sUtrathI ya pratyaya... vagere kArya thavAthI paryaH ane paryo rezaH Avo prayoga thAya che. artha kramazaH- cAlavA yogya. bhramaNa karavA yogya deza. anurAviti vimU?= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba 'guru' artha na hoya to ja bA+var dhAtune ya pratyaya thAya che. tethI gavArya: ahIM guru artha hovAthI bA+gha dhAtune A sUtrathI vaeN pratyaya na thavAthI 'jhavan0 1-1-17' thI cha" pratyaya... vagere kArya thAya che... artha AcArya bhagavAn guru.||rU1|| varyopasaryA'vadyapaNyamupeyartumatI garhya vikreye 5 / 1 / 32 // peya RtumatI harSa ane vidraya arthamAM anukrame ya pratyayAnta - varNa upasaryA jhavagha ane vanya nAmanuM nipAtana karAya che. vR dhAtune A sUtrathI ya pratyaya. 'nAmino. 4-rU-1' thI ne guNa r Adeza vagere kArya thavAthI varyA nyA Avo prayoga thAya che. artha - varavA yogya kanyA. 35+6 dhAtune A sUtrathI ya pratyayAdi kArya upara jaNAvyA mujaba thavAthI upasaryA nauH Avo prayoga thAya che. naJ pUrva' vavuM dhAtune A sUtrathI ya pratyayAdi kArya thavAthI vaghuM rdham Avo prayoga thAya che. AvI ja rIte paN dhAtune A sUtrathI pratyayAdi kArya thavAthI vaLyA no Avo prayoga thAya che. arthakramazaH - RRtumatI gAya. niMdAyogya. vecavA yogya gAya. rUA. 21 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAmi-vaizye'ryaH 5 / 1 / 33 // * dhAtune svAmI ane vaizya arthamAM ya pratyaya thAya che. zra dhAtune A sUtrathI ja pratyaya. >>ne guNa Adeza... vagere kArya thavAthI sarva svAmI vaio vA Avo prayoga thAya che. artha- svAmI athavA vaizya. svAmI ane vaizya arthane choDIne anya artha hoya tyAre A sUtrathI ya pratyapa na thavAthI varSa 1-1-17 thI dhyanuM pratyaya. ne vRddhi 36 Adeza... vagere kArya thavAthI sADa: Avo prayoga thAya che. artha Arya puruSa. //rUrI vayaM ne pAchArUkA vat dhAtune karaNamAM pratyaya thAya che. vati vena A arthamAM vat dhAtune A sUtrathI ya pratyayAdi kArya thavAthI vaya Avo prayoga thAya che. artha - jenAthI vahana karAya te gADuM vagere. 34 nAmno vadaH kyap ca 5 / 1 / 35 // A sUtramAM "ma-mahi0 -1-20' mAMnuM anupasatu - A pada vidyamAna che. upasargane choDIne anya nAmathI paramAM rahelA vat dhAtune va6 (ra) ane 2 pratyaya thAya che. vraH + vet dhAtune A sUtrathI vaca ane 1 pratyaya. vayapu nI pUrvenA vat dhAtunA va ne 'nAriva:0 4-1-798 thI 3 Adeza vagere kArya thavAthI vramodyam ane vrarmavedyam Avo prayoga thAya che. artha (baMnneno)-veda bolavA yogya che. nAnA ti vikI= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba upasargabhinna nAmathI ja paramAM rahelA vat dhAtune (mAtra vat dhAtune nahi) vaca; ane pratyaya thAya che. tethI kevala vat dhAtune A sUtrathI vadhu ke ra pratyaya na thavAthI 22 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "vatra -9-97' thI dhyanuM pratyaya. "Aiti 4-rU-10" thI val nA A ne vRddhi nA Adeza vagere kArya thavAthI vAghamu Avo prayoga thAya che. artha - bolavA yogya. anupavityeva = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba upasargathI bhinna ja nAmathI paramAM rahelA vat dhAtune vadhu ane pratyaya thAya che. tethI pra upasargathI paramAM rahelA vat dhAtune A sUtrathI vadhu ke ya pratyaya na thavAthI upara jaNAvyA mujaba dhya[ pratyayAdi kArya thavAthI pravAghamu Avo prayoga thAya che. artha - sArI rIte bolavA yogya. upA . hatyA - pUrva bhAve pAchArU dA. upasargane choDIne anya nAmathI paramAM rahelA nuM ane dU dhAtune bhAvamAM vadhu pratyayAdi kArya karIne hatyA ane mUya nAmanuM nipAtana karAya che. vrazna + inuM dhAtune A sUtrathI strIliMga- bhAvamAM vadhu pratyaya. hajU dhAtunA ? ne A sUtrathI 1 Adeza. strIliMgamAM "mAtuM ra4-18' thI bApu pratyayAdi kArya thavAthI vRdmahatyA Avo prayoga thAya che. artha - brAhmaNane mAravuM te. Teva + dhAtune A sUtrathI napuMsakabhAvamAM 5 pratyayAdi kArya thavAthI TevamUrva ti: Avo prayoga thAya che. artha - devatva prApta karyuM. bhAva rUti ?i = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba upasargathI bhinna nAmathI paramAM rahelA Tram ane pU dhAtune bhAvamAM ja vadhu pratyayAdi kArya karIne hatyA ane mUya nAmanuM nipAtana karAya che. tethI zyan + dhAtune karmamAM A sUtrathI vadhu pratyaya na thavAthI "jhava. -1-17 thI dhyapratyaya. "jhiti. 4-rU100" thI hanuM dhAtune ghAt Adeza vagere kArya thavAthI zcAtyA nA Avo prayoga thAya che. artha - kutarAthI marAvavA yogya te strI. rUddA 23 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agnicityA 5 / 1 / 37 // agni nAmathI. 52ma. 28 // ci dhAtuna strIbiyabhAvanI vivakSAmai kyap pratyaya thAya che. agnezcayanam mA samAM agni + ci dhAtuna mA sUtrathI strIliMgamAma kyap pratyaya. 'hasvasya0 4-4-113' thI ci dhAtuna mante t no. bhA. kore Arya thavAthI. agnicityA mAvo prayoga thAya che. artha - bhani meyo 42vo te. // 37 // .. .. kheya - mRSoye 5 / 1 // 38 // kyap pratyayAnta. kheya bhane mRSodya nAmarnu nitana. 42 // 5. cha. ni + khan bhane mRSA + vad dhAtune / sUtrathA kyap pratyaya; tema4 khan / an ne e mAheza. vad dhAtunA va ne, 'yajAdivaceH0 4-1-79' thI u Adeza vagere kArya thavAthI niyam ane kRSoghanuM Avo prayoga thAya che. artha maza: - vilu yoya. asatya bola te. // 8 // kupya-bhiyodhya-sidhya-tiSya-puSya-yugyA '' jyasUryaM nAmni 5 / 1 / 39 // .. ghyaN pratyayAnta; kupya, bhidya, Udhya, sidhya, tiSya, puSya, yugya, Ajya bhane sUrya bhI nAmona saMzavizeSama nipAtana rAya. cha. gup, bhid, Ujjh, sidh, tviS, puS, yuj, A + aJ bhane sR dhAtune mA sUtrathI. kyap pratyaya. gup nA ga ne k mAheza. Ujjh / jjh ne dh mAheza. tviS // v no do5. yuj n j ne. g mAheza.. aJja nA n no (J ) so5. sU nA kane ur maheza. ur u ne 'bhvAde mi0 2-167' thI. U mAheza.... vagaire 54 thavAthI. kupyaM dhanam, bhidyam, Udhyo nadaH (bhidyam / sthAne bhidyaH bhAvo 18 sal - meuil cha), sidhyaH, tiSyaH, puSyaH, yugyaM vAhanam, AjyaM ghRtam bhane sUryo raviH 24 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Avo prayoga thAya che. artha kramazaH - dhana. nada (samudra). nada. nakSatra vizeSa. nakSatravizeSa. nakSatravizeSa. vAhana. ghI. sUrya. 39o. -kR-tu-kuti-zAka vAvALA TTa vR tu guju rU ane zA dhAtune vadhu pratyaya thAya che. mA + dR, + mA + graM (264) avazyam + tu, gu, 3 (174-1071) ane zAn dhAtune A sUtrathI vadhu pratyaya. vR tu ane rU dhAtunA ane svastha0 4-4-99 rU thI tuM no Agama. 'chatyeDava0 rU-2-138' thI avazyam nA mu no lopa. zAhuM nA ne sAsa:0 4-4-178' thI rU Adeza.... vagere kArya thavAthI anukrame DriyA, pravRiyA, vazyatulya, nuSya:, : ane ziSya: 'Avo prayoga thAya che. artha kramazaH- Adara karavA yogya. DhAMkavA yogya. avazya stavavA yogya. sevA yogya. javA yogya. ziSya. 40 . pAkyA grupa - pRthra vAjhA 5 vRta ane dhAtune choDIne anya >> che upArjyo jemAM evA (RtupAjya) dhAtune vadhu pratyaya thAya che. vRt dhAtune A sUtrathI vaya pratyaya.. vagere kArya thavAthI vRtyam Avo prayoga thAya che. artha - rahevuM joIe. pivRkSa rUti ?i = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba 5 vRtva ane zrad bhinna ja Rtupatya dhAtune vadhu pratyaya thAya che. tethI pu vRta ane R dhAtune A sUtrathI vacam pratyaya na thavAthI "jhava. 1-7-17 thI apratyaya. 'tayo, 4-rU-4" thI 8ne guNa A Adeza jhaskRdaMta ra-rU-26' thI 6 nA ? ne Adeza vagere kArya thavAthI anya vardham ane artham Avo prayoga thAya che. arthakramazaH kalpanA karavI joIe. hiMsA karavI joIe. pUjA karavI joIe. AjanA ' . 25 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -vRSi-ni-zani-hi-digapo vA pAkora vR vR6 mRgu, zaM, kuTuM, ane napU dhAtune vikalpathI vadhu prazya thAya che. cha vRSa mRnuM zaMnuM puN kuTuM ane na dhAtune A sUtrathI vadhu pratyaya. 5 dhAtunA antamAM "svastha0 4-4-10rU' thI tu no Agama. no vyagnana0 4-2-4' thI zaMkuM nA 7 no lopa... vagere kArya thavAthI anukrame kRtyam vRdhyam mRkhyam ziyam sudyam yudyam ane nadhyam Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI vadhu pratyaya na thAya tyAre "varga -9-97' thI cha vRy.... vagere dhAtune dhya[ pratyaya. "nAmano 4-351 thI $ dhAtunA ne vRddhi mAm Adeza. "jhiti 4-3-10' thI na dhAtunA sa ne vRddhi 3 Adeza. 'oha0 4-rU-4" thI upAnya * ne guNa 6 Adeza. temaja upanya 3 ne guNa no Adeza. narNaya A avasthAmAM "mRnoDaya04-rU-4ra' thI manuM nAma ne vRddhi A Adeza. "#snira0 4-9-999' thI man nA nuM ne zuM Adeza vagere kArya thavAthI anukrame kArya varga mAm zova to ane nAmuM Avo prayoga thAya che. artha kramaza- karavuM joIe. varasavuM joIe. sApha karavuM joIe. kahevuM joIe. chupAvavuM joIe. dohavuM joIe. japavuM joIe. ahIM yAda rAkhavuM joIe ke na dhAtune vikalpapakSamAM vadhu pratyaya na thAya tyAre "jhavartha, ka-1-17' no bAdha karIne 'kri-takri. --26' thI pratyayanI ja yadyapi prApti che; parantu vacam ke pratyayanA vidhAnathI napU dhAtunA rUpamAM koI pharaka paDato na hovAthI napU dhAtune vaikalpika verA pratyayanA vidhAnanuM koI prayojana rahetuM nathI. tethI vikalpa vadhu pratyAyanA vidhAnanA kAraNe ja na, dhAtune vikalpapakSamAM upara jaNAvyA mujaba dhyanuM pratyaya thAya che .42 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ni - vipUlyo ji-mugna-i 151443 // hati svarUpa karmamAM ni dhAtune; mugna svarUpa karmamAM vi + rU dhAtune ane svarUpa karmamAM vi + nI dhAtune cavuM pratyaya thAya che. ni; vi+ rU ane vi + nI dhAtune upara jaNAvyA mujaba karmamAM A sUtrathI t pratyaya. 'hrasvaya0 4-4-11rU' thI ni dhAtunA anne tU no Agama vagere kArya thavAthI nityo hAlaH; vipUo mujhjha ane vinIyaH : Avo prayoga thAya che. artha kramazaH- jItavA yogya hali (vyakRtivizeSa). sApha karavA yogya mugdha nAmanuM ghAsavizeSa. dUra karavA yogya krodha athavA kalaha. hati-mugdha-vRti vim?= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba ni; vi + rU ane vi + nI dhAtune anukrame hri mugdha ane svarUpa ja karmamAM pU pratyaya thAya che. tethI hRddhi mugdha ane svarUpa karma na hoya tyAre ni; vi + pU ane vi + nI dhAtune A sUtrathI cap pratyaya thato nathI. parantu "ya ghvAta: 6-1-28' thI ya pratyaya thAya che. jethI 'nAmino. 4-3-1' thI r rphe ne guNa 6 ane 7 ne guNa sro AzAdi kArya thavAthI taiyam vipadmam ane vineyam Avo prayoga thAya che. artha jItavA yogya. sApha karavA yogya. dUra karavA yogya. 43 // ... padA 5 svairi - bAhUyA - pakSye grahaH 5 | 1 | 44 // pava jhasvairi (paratantra) vAdyA ane vakSya A arthamAM pra dhAtune p pratyaya thAya che. pravRrta-vizeSeLa jJAyate A arthamAM tra + vra dhAtune A sUtrathI pU pratyaya. AvI ja rIte pra dhAtune; grAma + pra dhAtune ane zuLa + pradh dhAtune A sUtrathI cap pratyaya. 'grahadrasva0 4-1-84' thI pra dhAtunA r ne R Adeza vagere kArya thavAthI anukrame pravRtyaM pavam, vRddhA: parataMtrA; grAmavRdyA (vAdyA) ane guTTA (muLa .... 27 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pakSAH) Avo prayoga thAya che. artha kramazaH- pANinI dvArA saMketita padavizeSa. paratantra. gAmanI bahAra rahenArI. guNanA pakSamAM rahenArA. vADhyA A pramANe strIliMganirdeza tenAthI bhinnaliMgamAM bAhyArtha vivakSita hoya to pra dhAtune v pratyayano niSedha kare che. I44 bhRgo'saMjJAyAm 5 / 1 / 45 // mRtyu (mR) dhAtune saMjJAno viSaya na hoya to vyar pratyaya thAya che. khriste A arthamAM mR dhAtune A sUtrathI pU pratyaya. mR dhAtunA anve 'dasvasya0 4-4-11rU' thI t no Agama... vagere kArya thavAthI mRtyuH poSyaH Avo prayoga thAya che. artha - nokara. JasaMjJAyAmiti vim? = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba saMjJAno viSaya na hoya to ja mR dhAtune navuM pratyaya thAya che. tethI saMjJAnA viSayamAM vR dhAtune A sUtrathI vacap pratyaya na thavAthI 'varNa0 -1-17' thI ghvar pratyaya. 'namitte0 4-3-11' thI Rne vRddhi JarU Adeza vagere kArya thavAthI mAryA patnI Avo prayoga thAya che. artha - patnI. ahIM yAda rAkhavuM joIe ke mRgo nAmni -rU-18' thI saMjJAnA viSayamAM vR dhAtune bhAvamAM pu pratyaya vihita hovAthI A sUtrathI saMjJAnA viSayamAM karmamAM vap pratyayano upara jaNAvyA mujaba niSedha che.I45 samo vA 5 / 1 / 46 // sam upasargapUrvaka mR dhAtune vikalpathI vap pratyaya thAya che. sam + mR dhAtune A sUtrathI pu pratyaya. hrasva60 4-4-113' thI rR dhAtunA anne tU no Agama vagere kArya thavAthI samRtyu: Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI pU pratyaya na thAya tyAre sam + mR dhAtune RvarNa0 6-1-17' thI ghvad pratyaya. 'namitto0 4-3 28 **** Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 thI 8ne vRddhi pAm Adeza... vagere kArya thavAthI sArtha: Avo prayoga thAya che. artha sArI rIte poSaNa karavA yogya. 46 te kRtyAH 5 / 1 // 47 // dhya[ tavya sanIya ya ane vayaq - A pAMca pratyayo kRtya che. tethI te pratyayo sakarmaka dhAtune karmamAM ane akarmaka dhAtune bhAvamAM "tatva sAtha0 rU-rU-20 nI sahAyathI thAya che. jenA : - gvI pAchA48AA katamAM dhAtune khavaDa (nava) ane vRt (7) pratyaya thAya che. pUrva dhAtune A sUtrathI khavaDa ane vRkva pratyaya. par + a A avasthAmAM jhiti 4-3-10 thI vaghu dhAtunA upAjya mAM ne vRddhi mA Adeza - vagere kArya thavAthI viva: Avo prayoga thAya che. par + A avasthAmAM vana mu ra--86' thI pa6 nA 6 ne Adeza... vagere kArya thavAthI pavatA Avo prayoga thAya che. artha - rAMdhanAra. 48 ac 5 / 1 / 49 // katamAM dhAtune () pratyaya thAya che. zra ane dR dhAtune A sUtrathI kattamAM sat pratyaya. "mano 4-rU-1 thI 4 ne guNa Adeza.... vagere kArya thavAthI ra: ane hara: Avo prayoga thAya che. artha kramaza karanAra. haranAra. 42ll 29 ; Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nihAribhyaH |9|10nI niph vagere (tihAvi gaNapAThamAMnA) dhAtune kattamAM bar pratyaya thAya che. niph vagere dhAtune 'nAyuvAnya0 1-1-14' thI ja pratyaya.... vagerenI prApti hatI. teno A sUtrathI bAdha thAya che. niMd ane zidh dhAtune A sUtrathI kattamAM baghu pratyaya. 'lohapA0 4-rU-4' thI upAnya rU ne guNa 6 Adeza vagere kArya thavAthI tehaH ane zeSaH AvI prayoga thAya che. artha kramazaH- cATanAra. bacelo - bAkI. pA dhruvaH ||11|| laghu pratyaya paramAM hoya to hU~ dhAtunA hra ne v Adeza thAya che. uv brAhmaLa + brU dhAtune A sUtrathI gap pratyaya temaja 7 ne Adeza vagere kArya thavAthI brAhmaLadhruvaH Avo prayoga thAya che. brAhmaNamAtmAnaM dUte A arthamAM 'rmaLo 5 [ 1-1-72' thI av nI prApti hatI. teno bAdha karIne A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba laghu pratyayanuM vidhAna che. dU dhAtune 'gati-dhruvo 4-4-1' thI vay AdezanI prApti hatI. temaja dU nA OM ne guNa o nI prApti hatI. tethI A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba OM ne v AdezanuM nipAtana karAyuM che. artha - potAne brAhmaNa mAnanAra. 51 // nandyAdibhyo ' naH 5|1|52 // nandana ramaNa vagere nAmagaNamAMnA nAmomAM dhAtune jhana pratyaya (kartAmAM) thAya che. navuM (navu A uvit dhAtune vruti:0 4-4-18' thI p nI pUrve s no Agama.) dhAtune 'prayoz2a0 rU-4-20' thI ri pratyaya. nandri dhAtune A sUtrathI banA pratyaya. 'nainiTi 4-3-8rU' thI pi no lopa ItyAdi kArya thavAthI nandrana: Avo prayoga thAya che. vAti (vat + 30 ... Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Li...) dhAtune A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba mana pratyayAdi kArya thavAthI vAsanaH Avo prayoga thAya che. (vAzana: Avo pATha brahavRttimAM che.6 dhAtune; sa + zat dhAtune sarva + dhAtune ane na dhAtune (A badhA dhAtuo che.) A sUtrathI mana pratyayAdi kArya thavAthI anukrame sadane saMzcandraH sarvadamana ane narvana: Avo prayoga thAya che. artha kramazaH - AnaMda ApanAra. vasAvanAra. sahana karanAra vyaktivizeSa. sarvanuM damana karanAra. avAja karanAra. parA - pradaricyo bi pIkAro huM vagere (pradADhi gaNapAThamAMnA) dhAtuone (kattamAM) ni (3) pratyaya thAya che. prat ane saMsthA dhAtune A sUtrathI nuiM pratyaya. "zciti 4-rU-10" thI prad dhAtunA upAjya ma ne vRddhi mA Adeza. "sAta, 4rU-rU' thI thA nA mAne che Adeza.... vagere kArya thavAthI gAdI ane thAya Avo prayoga thAya che. artha kramazaH - grahaNa karanAra. rahenArApavA . nAyujya-bI-- -H pAchA 14 nAmIsvara upArjyo che jemAM evA nAmyupAnya dhAtune tema ja ghI # ane jJA dhAtuna (kattamAM) 4 () pratyaya thAya che. vi + kSi; ; ; ; ane jJA dhAtune A sUtrathI () pratyaya. "saMyokaIC -1-1ra' thI pii nA net Adeza. 5 ane 9 nA ne "tAM. 4-4-106' thI rU Adeza. jJA nA mAM no hetu) 4-rU-24' thI lopa... vagere kArya thavAthI vira: priya: ri: gira: ane : Avo prayoga thAya che. artha kramazaH- phekanAra. prema karanAra. vikheranAra. gaLanAra. jANanAra.pa4 - 31 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gehe grahaH 5 / 1 / 55 // ghara arthamAM prad dhAtune hra (4) pratyaya thAya che. pra dhAtune A sUtrathI ja pratyaya. 'pravra60 4-1-84' thI pra nA r ne R Adeza.. vagere kArya thavAthI gRham ane gRhAH Avo prayoga thAya che. arthakramazaHghara. gharo. gRha nAmano pulliMgamAM bahuvacanAnta ja prayoga thAya che. napuMsakaliMgamAM to traNe ya vacanomAM prayoga thAya che. paMpa upasargAdAto Do 'zyaH 5 / 1 / 56 // thai dhAtune choDIne anya- upasargathI paramAM rahelA AkArAnta dhAtune 3 (4) pratyaya thAya che. Ja + ve dhAtunA 6 ne 'gAlandhya0 4-2-1' thI Ja Adeza. A sUtrathI bA + havA dhAtune 3 pratyaya. 'dityanya0 21-114' thI anya gA no lopa vagere kArya thavAthI Ava: Avo prayoga thAya che. artha - bolAvanAra. 35kSaviti vim?= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba upasargathI ja paramAM rahelA thai bhinna AkArAnta dhAtune 3 pratyaya thAya che. tethI anupasargaka vA dhAtune A sUtrathI 5 pratyaya na thavAthI 'tan-vyaMdhI0-1-64' thI jJa (a) pratyaya. 'ta0 43-13' thI 7 nA A ne te Adeza vagere kArya thavAthI vayaH Avo prayoga thAya che. artha- ApanAra. azya kRti -i?= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba upasargapUrvaka paNa thai dhAtune 3 pratyaya thato nathI. tethI lava + thai dhAtunA hai ne upara jaNAvyA mujaba A Adeza... vagere kArya thavAthI vAyaH nI jema avazyAyaH Avo prayoga thAya che. arthaabhimAna karanAra. 66 // 32 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAghrA ' ' pre prANi-nasoH 5/1/57 // prANI arthamAM vyAghra nAmanuM ane nAsikA arthamAM bAghra nAmanuM; dhrA dhAtune OM pratyaya karIne nipAtana karAya che. vi + Ja + dhrA ane bA + dhrA dhAtune A sUtrathI 3 pratyaya. "hityanya0 2-1-114' thI thrA nA A no lopa .... vagere kArya thavAthI vyAghraH ane AdhrA Avo prayoga thAya che. artha kramazaH- prANI. nAka, pachA prA-bA-pA-ghe-tRzaH zaH 101/18 dhrA bA vA (2) TyuM ane tRN dhAtune (kRttimAM) jJa pratyaya thAya che. dhrA 36 + aa aa khur + che ane v + [ dhAtune A sUtrathI za pratyaya. 'rrArvaM 3-4-71' thI jJa nI pUrve zavu (4) pratyaya. 'husyA. 2-1-11rU' thI zavuM pratyayano lopa. 'zrautivu0 4-2-108' thI thrA ne nidra; dhmA ne thama; pA ne piva ane vR ne pazya Adeza. tenA anya jJa no 'chusyA0 2-1-11rU' thI lopa... vagere kArya thavAthI nidraH dhama: piva thaya: ane utpazya Avo. prayoga thAya che. arthakramazaHsuMghanAra. phUMkanAra. pInAra. pInAra. uMce jonAra. 3thI... ItyAdi sthaLe strIliMgamAM 'aLage0 2-4-20' thI ii pratyayanI prApti thAya- e mATe sUtramAM dhe - A pramANe sAnubandhano nirdeza che... ItyAdi anyatrAnusandheya che. I58 // sAhi-sAti-veyureni-dhAri-pati-cetenupasarnAr 1/1/11/ anupasargaka sAhi sAti vaivi jIv + ni dhAra para ane vruti - A Li pratyayAnta dhAtune jJa pratyaya thAya che. sAhi (sa + LiA); sAti (sAt + ]i); vevi (viv + aai); dv + ni (v + [ + 33 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ '); ghAri (pR + 1); Uri (9 + Faa) ane reti (jitu + 1) - dhAtune A sUtrathI za (3) pratyaya. tenI pUrve "rjAI rU-4-79 thI zat () pratyaya. "nAmano0 4-3-1' thI sAdi sati .... vagere dhAtunA anya rU ne guNa i Adeza. sukAyA. ra-1-10rU' thI zat nA 1 no lopa. vagere kArya thavAthI anukrame sAya, sataya, veyA, vanaya , ghAra, para: ane veta: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- kSamA karAvanAra. sukhI karanAra. jaNAvanAra. kampAvanAra. dhAraNa karAvanAra. poSaNa karAvanAra. cetanA ApanAra. anupaviti vim = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba anupasargaka ja sAdi sati vagere dhAtune (kattamAM) za pratyaya thAya che. tethI pra + sAdi dhAtune A sUtrathI za pratyaya na thavAthI "- vI -9-48' thI vadhu pratyaya. tenI pUrve "tAza0 44-rUra' thI Tu (). upara jaNAvyA mujaba sAdi dhAtunA DuM ne guNa ! Adeza vagere kArya thavAthI prasAritA Avo prayoga thAya che. arthasahana karAvanAra. | jimpa-vitra pAchAdane anupasargaka ripu ane vid dhAtune za pratyaya thAya che. mpiti ane vita A arthamAM vui ane vid dhAtune A sUtrathI za pratyaya. 'tuve zarU-4-81' thI za nI pUrve za () pratyaya. 'mudrive 4-4-11' thI vuiM ane vid dhAtunA DuM nI paramAM 7 no Agama. sumasyAra-199rU' thI za vikaraNanA 8 no lopa .. vagere kArya thavAthI jimpa: ane vindraH Avo prayoga thAya che. artha kramazaH- lipta karanAra. meLavanAra.I60mAM ni-gavAde nAmni 5 / 1 / 61 // ni upasargathI paramAM rahelA rin dhAtune tema ja che . vagere 34 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (vADhi gaNapAThanA) nAmathI paramAM rahelA vid dhAtune saMjJAnA viSayamAM za () pratyaya thAya che. ni + sTiane jo + vid tema ja guru + vid dhAtune A sUtrathI za pratyayAdi kArya (juo phU. naM. 9-7-60) thavAthI nitripA levA vinDa ane vindraH Avo prayoga thAya che. artha kramaza- devo. kRSNa. mUrkha. nAnIti vim = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba ni upasargathI ane go vagere nAmathI paramAM rahelA anukrame tripu ane vid dhAtune saMjJAnA ja viSayamAM za pratyaya thAya che. tethI saMjJAno viSaya na hoya tyAre A sUtrathI ni+vui dhAtune za pratyaya na thavAthI nAyuvAnya -1-14 thI 5 pratyayAdi kArya thavAthI niriva: Avo prayoga thAya che. artha- lipta karanAra..//dchA ' , vA jvalAdi - du-nI-bhU- grahA'' no rNaH 5 / 1 / 62 // anupasargaka r vagere (960 thI 990) dhAtune tema ja Tu nI mU prad ane mA + DuM dhAtune (kattamAM) () pratyaya vikalpathI thAya che. ve ane vat dhAtune A sUtrathI pratyaya. "iita 4-3-10 thI upAjya mAM ne vRddhi mA Adeza... vagere kArya thavAthI khyA ane vA: Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI " pratyaya na thAya tyAre s ane vat dhAtune 'pad 1-1-46' thI san pratyayAdi kArya thavAthI vastra ane va: Avo prayoga thAya che. artha kramazaHbaLanAra. cAlanAra. 3 nI ane meM dhAtune A sUtrathI " pratyaya. "nAmano0 4-3-17' thI 3 phu ane ka ne vRddhi mI che ane gI AdezAdi kArya thavAthI tAvaH nAya: ane bhAvaH Avo prayoga thAya che, vikalpapakSamAM A sUtrathI ja pratyaya na thAya tyAre upara jaNAvyA mujaba 3 nI ane mU dhAtune vadhu pratyaya. nAmino0 4-3-1' thI 3 { ane ne guNa mo 9 ane go Adeza vagere kArya thavAthI va: naH ane bhava: Avo prayoga thAya che. artha kramaza- janAra athavA vana. laI janAra. 3pa Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thanAra. pra dhAtune A sUtrathI 5 pratyaya. iita 4-3-10''thI upAnya Ja ne vRddhi jJa Adeza vagere kArya thavAthI grAho maravi: Avo prayoga thAya che. artha- magara vagere jalacaro. vikalpapakSamAM A sUtrathI rU pratyaya na thAya tyAre upara jaNAvyA mujaba sa pratyayAdi kArya thavAthI graha: sUci: Avo prayoga thAya che. artha- sUrya vagere graho. A sUtra vyavasthitavibhASA svarUpa hovAthI je arthamAM jJa pratyaya vihita che, te ja arthamAM vikalpapakSamAM av vagere pratyaya thAya che- evo niyama nathI- e yAda rAkhavuM. Ja + su dhAtune upara jaNAvyA mujaba A sUtrathI T pratyayAdi kArya thavAthI samrAva: Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM La pratyaya A sUtrathI na thAya tyAre upara jaNAvyA mujaba Ja pratyaya vagere kArya thavAthI Amrava: Avo prayoga thAya che. artha - adhika jharanAra. anupasaviti vim= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba anupasargaka ja khvaz vagere dhAtune tema ja Tu | mU prad ane bA + dyu dhAtune vikalpathI jJa pratyaya thAya che. tethI + bvar dhAtune A sUtrathI La pratyaya na thavAthI upara jaNAvyA mujaba laghu pratyaya vagere kArya thavAthI prajva: Avo prayoga thAya che. artha - baLanAra. // 6 // avada-sA-saMjJoH ||63/ Java upasargathI paramAM rahelA haiM ane sau dhAtune tema ja sam upasargathI paramAM rahelA pru dhAtune (kattimAM) jJa () pratyaya thAya che. sava + haiM dhAtune A sUtrathI 5 pratyaya. "namitto0 4-rU-11' thI ne vRddhi gar Adeza vagere kArya thavAthI avahAra: Avo prayoga thAya che. artha- vahana karanAra. sava + sau dhAtunA sau ne 'bantu sandhya0 4-2-1' thI Ja Adeza. A sUtrathI jJa pratyaya. 'JAta0 4-rU-rU' thI sA nA jhA ne te Adeza.... vagere kArya thavAthI avasAyaH Avo prayoga thAya che. artha - jJAna karanAra. sabh + su dhAtune A sUtrathI jJa pratyaya. maiM nA 3 36 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ne upara jaNAvyA mujaba vRddhi gau Adeza vagere kArya thavAthI saMghAva: Avo prayoga thAya che. artha - paDanAra. //ddarUA. tan-vyadhINa-vasAtaH 5 / 1 / 64 // tanuM vyadhu phaLa (6) zca dhAtune tema ja AkArAnta dhAtune ja (3) pratyaya thAya che. tenuM vyadhu prati + rU ane zvat dhAtune A sUtrathI ja pratyaya. "Aiti 4-rU-10' thI tanu vadhu ane zvasu dhAtunA upAnya A ne vRddhi nA Adeza. rU ne "nAmano 4--10" thI vRddhi che Adeza vagere kArya thavAthI tA: vyAdha: pratyAyaH ane zvAsa: Avo prayoga thAya che. lava + 3 dhAtunA anya che ne tuM saA0 4-ra-1' thI 3 Adeza. 3 + thI A avasthAmAM A sUtrathI paNa pratyaya. 'Ata) 4rU-rU' thI mA ne che Adeza.... vagere kArya thavAthI avazyAya: Avo prayoga thAya che. artha kramazaH - vistAra karanAra. zikArI. vizvAsa karanAra. zvAsa lenAra. mada karanAra.I64. --%H zityika pAchalA gRta nuM ane ran dhAtune zinlI svarUpa kattamAM mad (5) pratyaya thAya che karmanI kuzalatAne zilpa kahevAya che; ane taDvAnne zilpI kahevAya che. nRta nuM ane rambha dhAtune A sUtrathI e pratyaya. 'savarDa 4-2-10" thI zuM nA no lopa. nRt dhAtunA jha ne jIyopa0 4-rU-4 thI guNa A Adeza. nartaja nAmane lAge. ra-4ra0' thI strIliMgamAM 3 pratyaya vagere kArya thavAthI navI; vana: ane nakka: Avo prayoga thAya che. arthakramaza- nAcanArI. khodanAra. raMganAra. (te traNeya potapotAnA kAmamAM kuzaLa) zanjinIti vi? = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba zilpI svarUpa ja kattamAM kRtu vana - 37 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane n dhAtune urdU pratyaya thAya che. tethI zilpI svarUpa katta na hoya tyAre mRt dhAtune A sUtrathI ne pratyaya na thavAthI i-phUvI -9-48' thI nava pratyaya. 'opa0 4-rU-4" thI 8 ne guNa 3 Adeza. narsa nAmane 'Atu ra-4-18 thI 3 pratyaya. mathaS0 ra4-999 thI nI pUrvenA ne rU Adeza vagere kArya thavAthI narvivA Avo prayoga thAya che. artha- pUtaLI. //6/l athavaH 11IddaddA au dhAtune zilpI svarUpa kaImAM tha6 pratyaya thAya che. au dhAtunA che ne "tuM taththaLa 4--1' thI 3 Adeza. A sUtrathI thai pratyayAdi kArya thavAthI jUtha: Avo prayoga thAya che. artha - gavaiyo. //ddaddA. TanaNa 5 / 1 / 67 // dhAtune zisvI svarUpa kattAmAM Tanam (mana) pratyaya thAya che. je dhAtunA che ne "lAtuM saA0 4-2-1' thI mAM Adeza. A sUtrathI Tana[. pratyaya. A + 3 A avasthAmAM | nA bI ne "sAta4-rU-jarU' thI che AdezAdi kAryathI niSpanna Ayara nAmane strIliMgamAM 'lAgera-420" thI DI pratyaya vagere kArya thavAthI gAyanI Avo prayoga thAya che. artha - gAnArI. ddazA haH kAla - vrIyoH 5 / 1 / 68 // vAi athavA trIdi svarUpa kattAmAM TrA (99 rU9-99 rU6) dhAtune Tana pratyaya thAya che. hI dhAtune A sUtrathI TananuM pratyaya. hA dhAtunA ne ti) 4-rU-rU' thI che Adeza. vagere kArya thavAthI hAyano varSanuM 30 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Avo prayoga thAya che, tema ja hAyanA nrIyaH Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- varSa. dhAnya. kAla athavA vrIhi bhinna kartA hoya tyAre hA dhAtune A sUtrathI TanaN pratyaya na thavAthI 'La-tRttI 6-1-48' thI tRp pratyaya... vagere kArya thavAthI hatA Avo prayoga thAya che. artha - tyAga karanAra athavA janAra. ||68 / / pru-sR-lvo'kaH sAdhau 5 / 1 / 69 // tru haiM ane rU dhAtune sAdhutva - viziSTa kattamiAM ja pratyaya thAya che. tru haiM ane rU dhAtune A sUtrathI Ja pratyaya. 'nAmino. 4-3-1' lU thI 3 ane ne guNa Jo Adeza. ne guNa Jar Adeza... vagere kArya thavAthI prava: saraH ane va: Avo prayoga thAya che. artha kramazaHsArI rIte vaNanAra. sArI rIte cAlanAra. sArI rIte kApanAra. sAdhAviti mi?= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba sAdhutvaviziSTa ja kattamAM vru rR ane hU~ dhAtune dga pratyaya thAya che. tethI sAdhutvaviziSTa kartA na hoya tyAre pru dhAtune A sUtrathI ja praya na thavAthI '-tRI 41-48' thI ja pratyaya. 'namitte0 4-rU-11' thI 3 ne vRddhi sau Adeza... vagere kArya thavAthI prAva: Avo prayoga thAya che. artha- game te rIte vaNanAra. I|6|| AziSyakan 5 / 1 / 70 // gazip artha gamyamAna hoya to dhAtune anuM (ba) pratyaya (kattamAM) thAya che. nIr dhAtune A sUtrathI ban (ba) pratyaya vagere kArya thavAthI navaH Avo prayoga thAya che. artha- jIve. bAziSIti mi?= A sUtrathI upara jaNAvyAM mujaba gazip artha gamyamAna hoya to ja dhAtune anu pratyaya thAya che. tethI gaNi artha gamyamAna na 39 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya tyAre gAvuM dhAtune A sUtrathI vinuM pratyaya na thavAthI; nIvuM dhAtune "va-tRvI -9-48' thI jIva pratyaya. "mAtuM ra-4-18' thI nIve nAmane bApu pratyaya. tyAgara-4-999' thI nava nA ma ne 3 Adeza... vagere kArya thavAthI nIvikA Avo prayoga thAya che. arthajIvanArI.70 tivatI nA pAchaII gazipu arthanA viSayamAM dhAtune saMjJAmAM ti pratyaya tema ja tuM. pratyaya (badhA kRtmayo) thAya che. zAt A arthamAM zam dhAtune A sUtrathI ti (ti) pratyaya. zam dhAtunA 3 ne dina 4-1-107 thI dirgha nA Adeza... vagere kArya thavAthI zAntiH Avo prayoga thAya che. vIro mUvInuM A arthamAM vIra + dhAtune A sUtrathI viva6 () pratyayAdi kArya thavAthI vIrapU. Avo prayoga thAya che. varSathI A arthamAM vRdhu ghAtune A sUtrathI vAnas (kAna) pratyaya. tenI pUrve rvarU-4-79' thI zat (ka) pratyaya. vora0 4-rU-4 thI vRdhu dhAtunA ne guNa ga{ Adeza. 'gato ma mAne 4-4-114 thI zat nI pUrve 6 - vagere kArya thavAthI vardhamAnaH Avo prayoga thAya che. artha kramazaH- zamAvasthA prApta kare - e IcchAthI karAela zakti nAma. vIra thAya- e IcchAthI karAela vIrabhU nAma. vadhe - e IcchAthI koela vardhamAna nAma.71|| karmaNo 5 N 5 / 1 / 72 // karmavAcaka nAmathI paremAM rahelA dhAtune (kattamAM) [ (ka) pratyaya thAya che. uMmaM roti A arthamAM guma + 5 dhAtune A sUtrathI | (3) pratyaya. "nAmano 4-3-17' thI 5 nA jhane vRddhi pAm Adeza. 40 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'GasyuktaM0 3-1-49' thI tatpuruSasamAsa. kore AI thavAthI kumbhakAraH bhAvo prayoga thAya cha: artha - du||2. // 72 / / . zIli-kAmi-bhakSyAcarIkSi-kSamo NaH 5 / 1 / 73 // bhavAya 54thI. 52mA 24zIl kam bhakS AG + car IkS bhane kSam dhAtune Na (a) pratyaya thAya che. dharma + zIl (dharmaM zIlayati); dharma + kAmi (dharmaM kAmayate); vAyu + bhakS (vAyuM bhakSayati); kalyANa + A + car (kalyANamAcarati); sukha + prati + IkS (sukhaM pratIkSate) mane bahu + kSam (bahuM kSamate) dhAtune. bhA. sUtrathI. Na pratyaya. 'Niti 4-3-50' thI car l a ne vRdhi A mAheza. 'NeraniTi 4-3-83' thI kAmi dhAtuna i (NiG) no do5..:. vagaire 514thI. panna. dharmazIla.. vagaire nAmane. strIliMgamai 'At 2-4-18' thI. Ap pratyayAhi thavAthI dharmazIlA, dharmakAmA, vAyubhakSA, kalyANAcArA sukhapratIkSA mane bahukSamA mAko prayoga thAya. cha. mADI 'usyuktaM kRtA 3-1-49' thI tatpuruSasamAsa. thayo cha. bahukSamA mA Niti 4-3-50' thI. kSam dhAtuna 60-tya a ne ta vRdhinI 'mo'kami0 4-3-55' thI. niSedha thayo 7. matha maza: - dharma mAyaranArI. dhana 27nArI. mAnArI: zuma mAya2nArI. sumanI pratIkSA 72nArI. ghaune. kSamA 42nArI.. |73 / / . gAyo'nupasargATTak 5 / 174 // bhaya 56thI 52mA 238]; 65sahita gai dhAtune. (stulvi) Tak (a) pratyaya thAya cha. vakra + gai (vakraM gAyati) dhAtuna ai ne 'At0 42-1' thI A mAheza. mA sUtrathI Tak pratyaya. 'iDet0 4-3-94' thI gA na A no 5. 'DasyuktaM kRtA 3-1-49' thI. tatpuruSasamAsa.. vakraga nAmane. 'aNaje0 2-4-20' thI kI pratyaya Arya thavAthI. vakragI vo 41 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prayoga thAya che. artha- vAMkuM gAnArI. anupata'viti vim?= karmavAcaka padathI paramAM rahelA upasargarahita ja maiM dhAtune pratyaya thAya che. tethI varu + sam + | dhAtune A sUtrathI Ta pratyaya na thavAthI 'rmaLo0 9-1-72' thI ad pratyaya. haha + sam + [ + maiM A avasthAmAM // nAgA ne 'JAta0 4-rU-rU' thI che AdezAdi kArya thavAthI ghusaMya: Avo prayoga thAya che. artha- rUkSa gAnAra. I94|| rA-sIdhoH viva: 1/1/01/ surA ane sIdhu svarUpa karmavAcaka nAmathI paramAM rahela upasargathI rahita pA (ra) dhAtune Ta (ba) pratyaya thAya che. surA + pA ane sIdhu + rU dhAtune A sUtrathI Ta pratyaya. 'Get pu. 4-rU-14 thI vA nA A no lopa. 'kahyu mRtA rU-1-42 thI tatpuruSasamAsa, surApa ane sIdhupa nAmane 'aLage0 2-4-20' thI strIliMgamAM kI pratyaya vagere kArya thavAthI surApI ane sIMdhupI Avo prayoga thAya che. artha kramazaH- madya pInArI. madyavizeSa pInArI. I75 Ato Do 5 kUvA-vA-maH ||1|7|| aa vA ane mA ne choDIne anya karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA upasargarahita AkArAnta dhAtune 3 (ga) pratyaya thAya che. o + rU (i vAti) dhAtune A sUtrathI 6 pratyaya. "hityanya0 2-1-164' thI vA dhAtunA anya Ja no lopa. 'kahyun0 rU-1-46' thI tatpuruSasamAsAdi kArya thavAthI Ova: Avo prayoga thAya che. artha - gAya ApanAra. gAvAma rUti vim= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA anupasargaka vA vA ane mA dhAtuthI bhinna ja AkArAnta dhAtune 3 pratyaya thAya che. tethI svarga + ; tantu + ve ane 42 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhAnya + ma dhAtune; mAtu) 4-2-9" thI ve ane re dhAtunA ne mA Adeza karyA bAda A sUtrathI 3 pratyaya na thavAthI "rmaLo Da | - - kara' thI 3 [ pratyaya. sAta) 4-3-1rU' thI vA vA ane ma dhAtunA ne che Adeza... vagere kArya thavAthI vAya; taDuvAyaH ane dhAnyamayaH Avo prayoga thAya che. artha kramazaH - svargane bolAvanAra. vaNakara. anAja mApanAra. 76/ sana thaH 117LA karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA san + @aa dhAtune 3 (3) pratyaya. thAya che. jo ke sam + rahyA dhAtune A sUtrathI 3 pratyaya. "Dityanya0 -9-994 thI dhyA nA " mA no lopa. '3yuf0 rU-9-4' thI tapuruSa samAsa vagere kArya thavAthI gosahya Avo prayoga thAya che. artha - gAyo gaNanAra. 77 cAka pAchA . karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA kA + huM ane mAr + dhyA dhAtune 6 pratyaya thAya che. hA + ma + ane strI + H + rahyA dhAtune A sUtrathI (ba) pratyaya, 'hityajya0 ra-1-104 thI tA ane vyAM dhAtunA mA no lopa. 'Dayu vRtI rU-1-46 thI tapuruSa samAsa vagere kArya thavAthI DAyA: ane grAhyaH Avo prayoga thAya che. arthakramazaHbhAgIdAra. strIne kahenAra. A sUtramAM kyAM nA sAhacaryathI rA dhAtu gudotyAdi (1138) gRhIta che. //78|| X3 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAjJazca 5|1|79 // karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA x + jJa| dhAtune tema ja tra + vA dhAtune (kattamiAM) 3 pratyaya thAya che. thin + X + jJA dhAtune tema ja pravA + X + rU dhAtune A sUtrathI 3 (4) pratyaya. "hityanya0 2-1114' thI jJA ane vA dhAtunA bA no lopa. 'kahyun0 rU-1-41' thI tatpuruSasamAsAdi kArya thavAthI prathiprajJaH ane prAprava: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- mArga svarUpavALA badhA dhAtuo vA nA grahaNathI upAtta che. / / 06 / / jANanAra. paraba ApanAra. A vA AziSi hanaH 5 / 1 / 80 // karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA bh dhAtune AziSu artha gamyamAna hoya to (kartAmAM) 3 (4) pratyaya thAya che. zatru + hanu (zatru vadhyAt) dhAtune A sUtrathI 3 pratyaya. 'hityanya0 2-1-114' thI hanu dhAtunA an no lopa. 'kahyuvatuM dhRtA 3-1-41' thI tatpuruSasamAsAdi kArya thavAthI zatruha: Avo prayoga thAya che. artha - zatruno vadha kare. II80 klezAdibhyo'pAt 5|1|81 // vanezavi gaNapAThamAMnA phleza... vagere karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA apa + har dhAtune 3 (4) pratyaya thAya che. vakteza + apa + han (jJezamapatti) dhAtune tema ja temaN + q + hanu (to Da patti) dhAtune A sUtrathI 3 pratyaya. 'hityanya0 2-1-114' thI har dhAtunA an no lopa... vagere kArya thavAthI vaktezavaha: ane topaha: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH karanAra.1815 phleza dUra karanAra. aMdhakArane dUra - 44 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * kumAra - zIrSALanuM pAkITara kumAra ane zIrSa - A karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA hel dhAtune (kattamAM) - (6) pratyaya thAya che. kumAra hanti ane zIrSa nti A arthamAM anukrame rUmA{ + nuM ane zirSa + ha dhAtune A sUtrathI LinuM (rUna) pratyaya. Liti pati 4-3-100 thI dhAtune pAt, Adeza. "sthachatA rU-1-4' thI tapuruSasamAsAdi kArya thavAthI kumArapAtI ane zIrSapAtI Avo prayoga thAya che. artha kramazaH- chokarAne mAranAra. mAthuM kuTanAra. ahIM sUtramAMnA nirdezathI ja ri{ nAmane zIrSa Adeza thAya che. athavA to akArAnta zIrSa nAma che - e yAda rAkhavuM.82A. acitte Taka 5 / 1183 // 'karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA hanuM dhAtune acittavat kattamAM Ta (1) pratyaya thAya che. vArtA datta A arthamAM vAta + 26 dhAtune A sUtrathI Ta6 pratyaya. "T-Dhanava 4-2-44 thI henuM nA 1 no lopa. huM ne 'no no naH 2-1-1ra' thI bU Adeza. 'kuyutte rU-1-4' thI tapuruSasamAsa vagere kArya thavAthI vAtanaM tainamu Avo prayoga thAya che. artha- vAyune zAnta karanAruM tela. vitta ti vi? = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA nU dhAtune acittavata ja kattamAM Tacha pratyaya thAya che. tethI pApayAno yataH ahIM cittava yati kattI hovAthI pApa + nuM dhAtune A sUtrathI Ta pratyaya na thavAthI "moLu -9-72' thI 3[ pratyaya. danuM dhAtune "Aiti dhAtu 4-rU100" thI iti Adeza vagere kArya thavAthI pApAto vati Avo prayoga : thAya che. artha - pApano nAza karanAra sAdhu. 83 45 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAyApatecihnavati 5 | 1|84 // khAyA ane ti - A karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA hanu dhAtune cihnavat kattamAM Ta pratyaya thAya che. zarIrapara rahelA zubhAzubhasUcaka tala vagerene cihna kahevAya che. cihnavat kartA cittavat hovAthI pUrvasUtrathI Ta pratyayanI prApti na hatI. tethI A sUtranuM praNayana che. khAvA + har tema ja pati + haiMn dhAtune A sUtrathI Ta (a) pratyaya. 'Tmahana0 4-2-44' thI hanu dhAtunA 6 no lopa. 'hano no naH2-1112' thI n ne v Adeza. 'karyun0 rU-1-46' thI samAsAdi kArya thavAthI khAyAno brAhmaLaH ane tinI nyA ('gaLage0 2-4-20' thI | pratyayaM..) Avo prayoga thAya che. artha kramazaH - patnIghAtanuM cihna che jene evo brAhmaNa. patighAtanA cihnavALI kanyA. 84 // brahmAdibhyaH 5 / 1 / 85 / / brahmAdri gaNapAThamAMnA brahman... vagere karmavAcaka nAmathI paramAM rahelAM har dhAtune kattamAM Ta () pratyaya thAya che. brahman + har ane zo + haiMn dhAtune A sUtrathI Ta (4) pratyaya. 'TH-dana0 4-2-44' thI hanu nA 36 no lopa. 'ho o0 2-9-99' thI n ne r Adeza. 'karyun0 3-1-41' thI samAsAdi kArya thavAthI brahmanaH ane auna: pApI Avo prayoga thAya che. artha kramazaH- brAhmaNanI hatyA karanAra. gAyanI hatyA karanAra pApI. 1855 hasti- bAhu- kapATAcchau 5|1|86 // 1-vAdu A zakti artha gamyamAna hoya to daktinuM vAdu ane pATa karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA hanu dhAtune Ta (6) pratyaya thAya che. 46 . Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Tsa naM hatuM zavattA vALuM hatuM zataH ane paraM hatuM zarU: A arthamAM anukrame tinuM + ha; vAduM + Dha ane pATa + ha dhAtune A sUtrathI Ta6 pratyaya. "maha0 4-2-44' thI dhAtunA no lopa. hUnuM ne "hano ra--172 thI Adeza. "yu$0 rU-9-42' thI samAsAdi kArya thavAthI stina; vIdunaH ane pATana: Avo prayoga thAya che. artha kramazaH- hAthIne mAravA mATe samartha. hAtha toDavA samartha. kamADa toDavA samartha. zamviti ?i = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba zati artha gamyamAna hoya to ja ti; vIdu ane HTa svarUpa karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA hanuM dhAtune dhru pratyaya thAya che. tethI stine vivena tti ahIM sAmarthya artha gamyamAna na hovAthI tin + nuM dhAtune A sUtrathI Ta pratyaya na thavAthI " vaLo 5 [ 4-9-7ra' thI vadhu pratyayAdi kArya thavAthI (juo hR. . -- darU) tiyAto viSa: Avo prayoga thAya che. artha- viSa ApIne hAthIne mAranAra. 86I , nagarAdagaje 5 / 187 // nagara svarUpa karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA hanuM dhAtune gaja (hAthI) ne choDIne anya kattamAM Ta6 pratyaya thAya che. nara + dunuM dhAtune A sUtrathI Ta6 pratyaya ... vagere kArya (juo tU. naM. -86) thavAthI narakho vyAghaAvo prayoga thAya che. artha - nagarano nAza karanAra vAgha. na ta vi? = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba gajabhinna ja kattamAM karmavAcaka nara nAmathI paramAM rahelA nuM dhAtune TaTTa pratyaya thAya che. tethI gaja svarUpa kattamAM nara + nuM dhAtune A sUtrathI Ta pratyaya na thavAthI " S[ 4-9-7ra" thI manu pratyayAdi kArya (juo sU. naM. -83) thavAthI nIravAtI hastI Avo prayoga thAya che. artha - nagarano nAza karanAra hAthI. 87nA 47 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjaghaH 511188 // rAnanuM svarUpa karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA nuM dhAtune kattamAM Te pratyaya thAya che ane tyAre dunuM dhAtune 6 AdezanuM nipAtana karAya che. RAnanuM + ham (nAnuM hRtti) dhAtune A sUtrathI Ta (ka) pratyaya. hanuM ne 6 Adeza. "DayuoN. rU-1-42" thI samAsa Adi kArya thavAthI rAya: Avo prayoga thAya che. artha - rAjAnI hatyA karanAra: li88. TLA-tApI zityini pAchATaa. iiaa arthamAM Ta6 pratyayAnta pALiya ane tADava nAmanuM nipAtana karAya che. paNa + nuM (TM ti) ane tArDa + hanuM (tAuM ti) dhAtune A sUtrathI Ta (1) pratyaya; temaja nuM dhAtune 6 Adeza. "karUM tA rU-1-42" thI tapuruSa samAsAdi kArya thavAthI pani : ane tADA: Avo prayoga thAya che. artha kramazaH - zilpI. zilpI. phinjinIti vim = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba zilpI artha gamyamAna hoya to ja Ta6 pratyayAnta pApa ane tArAM nAmanuM * nipAtana karAya che. tethI zilpI artha na hoya tyAre paNa + nuM ane tAH + nuM dhAtune A sUtrathI Ta pratyaya na thavAthI dharmonuM -- 72 thI 3[ () pratyayAdi kArya thavAthI (juo . naM. --83) paNa ti: ane tADapati: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- mRdaMga vagADanAra. tAla vagADanAra. ||8 kukSyAtmodarAd bhRgaH khiH 5 / 1 / 90 // kula lAbhanuM ane 36ra svarUpa karmavAcaka padathI paramAM rahelA mR dhAtune vuiM (Du) pratyaya (kattAmAM) thAya che. kula + meva 48 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bibhati); Atman +bhR (AtmAnameva bibhati) ane. udara + bhR (udarameva bibhati) dhAtuna mA sUtrathA khi (i) pratyaya. 'nAmino0 4-3-1' thI bhR na ne gu9. ar Ahe. 'isyuktaM0 3-1-49' thI. sabhAsa.. 'khityana0 3-2-111' thI pUrvapana mante m no bhAgama... vagere artha thavAthI kukSimbhariH AtmambhariH bhane udarambhariH bhAvI prayoga thAya. cha. artha maza: - peTa bhrn||2. potArnu, pauSa 2 // 2. peTa bharanA2. // 90 // arho'ca 5 / 1 / 91 // bhavAya namathI 52mA 24 arha dhAtuna. ac (a) pratyaya. thAya cha. pUjAmarhatIti pUjArhA sAdhvI ma. pUjA + ahUM dhAtune. // sUtrathI ac pratyaya. 'isyuktaM kRtA 3:1-49' thI. samaul 4thI. niSpanna pUjArha nAmane 'At 2-4-18' thI. Ap pratyaya vagaire 12 thavAthI. pUjArhA mAko prayoga thAya che. artha - pU manapa2 sAvI. // 91 // dhanu-daNDa-tsaru-lAGgalA'GkuzarTi-yaSTi-zakti-tomara-ghaTAd grahaH 5 / 1 / 92 // dhanuS daNDa saru lAGgala aGkuza RSTi yaSTi zakti tomara bhane ghaTa svarUpa karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA prad dhAtune navuM pratyaya (kattamAM) thAya cha. dhanuS + graha; daNDa+graha; tsaru+graha; lAGgala+graha; aGkuza+graha; RSTi+graha; yaSTi+graha; zakti+graha; tomara+grah bhane ghaTa+grah pAtune (tad gRhNAti arthamA) mA sUtrathA ac (a) pratyaya. 'GasyuktaM0 3-149' thI tatpuruSasamAsaule stl thavAthI dhanurgrahaH daNDagrahaH tsarugrahaH. lAGgalagrahaH aGkuzagrahaH RSTigrahaH yaSTigrahaH zaktigrahaH tomaragrahaH mane ghaTagrahaH bhAvI prayoga thAya. cha. samaza:- dhanuSya ASL 32nAra. 457 dhAraNa karanAra. talavAranI mUTha dhAraNa karanAra. haLanA aMgavizeSane dhAraNa karanAra. aMkuzane dhAraNa karanAra. RSTi - astravizeSane dhAraNa 48 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karanAra. lAkaDIne dhAraNa karanAra. zakati - astravizeSane dhAraNa karanAra. gadAne dhAraNa karanAra. ghaDAne dhAraNa karanAra.rI sUtra thALe pAchArA, sUtra svarUpa karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA grahaNa karIne dhAraNa karavArthaka prat dhAtune evuM pratyaya kattamAM thAya che. sUtra kRNAti (sUtramupAvAya ghArati) A arthamAM sUtra prat dhAtune A sUtrathI navuM pratyayAdi kArya thavAthI sUtragrahe prAH sUtradhAro vA Avo prayoga thAya che. artha - vidvAnuM athavA nATakano sUtradhAra. dhArA rUti vi? = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba grahaNa karIne dhAraNa karavArthaka ja pram dhAtune; te jo karmavAcaka sUtra nAmathI paramAM hoya to evuM pratyaya thAya che. tethI mAtra prahaNArthaka sUtrapran dhAtune kattamAM navuM pratyaya A sUtrathI na thavAthI dharmaLa gaLu -9-72' thI [ pratyaya. "jhiti 4-rU10" thI 6 dhAtunA 3 ne vRddhi mA Adeza vagere kArya thavAthI sUtro: Avo prayoga thAya che. artha- sUtra bhaNanAra. (bhaNIne dhAraNa nahi karanAra.)ll rUA. AyudhAdibhyo dhRgo ' daNDAdeH 5 / 1 / 94 // gvADhi gaNapAThamAMnA DuM... vagere nAmone choDIne anya; gAyudha pRthvI ... vagerenA vAcaka evA kamavAcaka nAmathI paramAM rahelA chU dhAtune (kattamAM) mad pratyaya thAya che. ghanuSa+Thu ane mU+thu dhAtune A sUtrathI () pratyaya. "nAmano 4-3-1' thI ghU dhAtunA ne guNa 36 Adeza. "yurU--46 thI tapuruSa samAsAdi kArya thavAthI ghanurdharaH ane mUgharaAvo prayoga thAya che. arthakramazaH- dhanuSyane dhAraNa karanAra. pRthvIne dhAraNa karanAra. vaDAiita ?i = A sUtrathI upara jaMNAvyA 50 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mujaba kuSkADhi gaNapAThamAMnA nAmathI bhinna ja AyudhAdivAcaka evA karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA dhAtune vadhu pratyaya thAya che. tethI 36+thu ane 6 + dhR dhAtune A sUtrathI vuiM pratyaya na thavAthI "oDa pa--72 thI 3 pratyaya. "nAnino 4-3-17 thI Rne vRddhi pAm AdezAdi kArya thavAthI dhAra: ane dhAra: Avo prayoga thAya che. artha kramazaH - daNDa dhAraNa karanAra. kuMDane dhAraNa karanAra.I14mAM hago vayo'nuyame 5 / 1 / 95 // karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA TU dhAtune prANInI kalakRta avasthA (uMmara) svarUpa vaya artha gamyamAna hoya athavA anughama artha gamyamAna hoya to AvuM pratyaya thAya che. sthi+ 8 dhAtune A sUtrathI karyuM pratyaya. "nAmano0 4-rU-9' thI nA jhane guNa A Adeza. DayUchuM rU-1-42" thI samAsAdi kArya thavAthI sthira: zvazizu Avo prayoga thAya che. artha - hADakA laI janAra kutarAnuM baccuM. ahIM bAlyAvasthA gamyamAna che. upara pheMkavuM athavA AkAzamAM koI paNa vastune dhAraNa karavI - tene ughama kahevAya che. enAthI bhina arthane sudhama kahevAya che. saMza+ThuM dhAtune temaja manas + TU dhAtune A sUtrathI pratyaya. upara jaNAvyA mujaba % ne guNa ? Adeza..... vagere kArya thavAthI varSAzadaro vAyA ane manodarA mA Avo prayoga thAya che. ahIM upara jaNAvyA mujaba udyama arthathI bhinna artha gamyamAna che. arthakramazaHbhAgIdAra. manohara mAlA. vayoganuIma rUti vimu? = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba vaya ane anughama artha gamyamAna hoya to ja karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA TU dhAtune ur pratyaya thAya che. tethI udyama artha gamyamAna hovAthI mAra+dhAtune A sUtrathI vuiM pratyaya na thavAthI vaLo: -9-7ra thI san pratyaya. * ne "nAmino 4--16 thI - 51 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRddhi r Adeza vagere kArya thavAthI mahAra: Avo prayoga thAya che. artha- bhArane vahana karanAra. vaya avasthA gamyamAna hoya tyAre te te avasthocita kriyA vakhate udyama artha paNa jaNAto hovAthI vaya nuM pRthak upAdAna che.... ItyAdi svayaM samajI levuM. IIRI AkaH zItte / 9 / 16 / / karmavAcaka nAmathI 5ramAM rahelA bAr upasargapUrvaka haiM dhAtune; zIlasvabhAva artha gamyamAna hoya to jhap pratyaya thAya che. puSpAvyAhatItvavaM zIhaH A arthamAM puSpa + +TM dhAtune A sUtrathI pU (5) pratyaya. 'nAmino. 4-3-1' thI hU~ nA ne guNar Adeza. 'hyur0 rU-941' thI tatpuruSasamAsa.. vagere kArya thavAthI puSpAhara: Avo prayoga thAya che. artha - puSpo laI javAno svabhAva che jeno te mALI. zaru rUti vimU?= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba zaru svabhAva artha gamyamAna hoya to ja; karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA bA+haiM dhAtune laghu pratyaya thAya che. tethI zIla artha gamyamAna na hovAthI puSpa+ga+haiM dhAtune A sUtrathI Ja pratyaya na thavAthI 'varmoDa[ 1-1-72' thI ad pratyayAdi kArya thavAthI (juo pU. naM. 1-1-1) puSpAhAra: Avo prayoga thAya che. artha- puSpa laI janAra. 'nihArimsa: -9-60' thI vihita v pratyayano ahIM vistAra che... ItyAdi yAda rAkhavuM.||16|| dRti - nAmAt pazAbi: 5 / 1 / 97 // karmavAcaka vRtti ane nAtha nAmathI paramAM rahelA hU~ dhAtune pazukattimAM rU pratyaya thAya che. kRti+TTa ane nAtha+haiM dhAtune A sUtrathI rU pratyaya. 'nAmino. 4-3-1' thI dU dhAtunA ne guNa gr Adeza. 'phyur0 31-46' thI samAsAdi kArya thavAthI kRtiHi zvA ane nAthahariH siMha: para - Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Avo prayoga thAya che. arthakramaza-kutaro. siMha. //LA rajaHphale-malAd grahaH 5 / 1 / 98 // karmavAcaka rananuM pUruM ane mAruM nAmathI paramAM rahelA prat dhAtune rU. pratyaya thAya che. jaina + pra; B+prat ane ma+prat dhAtune A sUtrathI DuM pratyaya; temaja sUtranA nirdezanA kAraNe b nAmanA anya na ne 9 Adeza. "stha0 rU-1-42' thI samAsAdi kArya thavAthI rohei ane mahe: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH - kacuka (blaoNujha). vRkSa. kAmaLI. //68nI seva-tAlApa pAchA . seva ane vAta svarUpa karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA sApu dhAtune huM pratyaya (kattAmAM) thAya che. teva+jJA, ane vIta+AdhAtune A sUtrathI Du pratyaya. "syuio 3-9-42" thI taskuruSa samAsAra kArya thavAthI TevApa: ane vAtApi: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- devApi nAmano daitya. vAtApi nAmano daitya //99ll zakRt - stambAd vatsa-vrIhau kRgaH 5 / 1 / 100 // karmavAcaka vRt nAmathI paramAM rahelA vRkra dhAtune va7 svarUpa kattAmAM ane karmavAcaka tava nAmathI paramAM rahelA kR dhAtune trIdI svarUpa kattamAM pratyaya thAya che. zivRta ane + dhAtune A sUtrathI rU pratyaya. "nAno 4--1' thI R ne guNa 16 Adeza vagere kArya thavAthI zara rvatsa: ane tatvariTvadi: Avo prayoga thAya che. arthakramaza- vAcharaDuM. anAja. II100nI pa3. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kim-yat-tad-bahoraH 5 / 1 / 101 // bhavAya5 kim yat tad ane. bahu nAmathI. 52mAM. 248kR dhAtune. a pratyaya. thAya. cha. kim+kR; yat+kR; tat + kR bhane. bahu + kR dhAtune // sUtrathI. a pratyaya. kR dhaatun| kane 'nAmino0 4-3-1' thI. gu. ar Ahe. 'GasyuktaM0 3-1-49' thI. tatpuruSasamAAula sil thavAthI. kiMkarA; yatkarA; tatkarA bhane. bahukarA mAvo prayoga thAya. cha... (ma. kiMkara.. vagaire nAmane 'At 2-4-18' thI Ap pratyaya thayo cha.) mathamaza:- zu 42 .4 72nArI. te. 42nArI. 19j 42naarii..||101|| saMkhyA-'ha-divA-vibhA-nizA-prabhA-bhAzcitra-karnAdyantA-nanta-kAra-bAhvarurdhanu-rnAndI-lipi-livi-bali-bhakti-kSetra-jaGghA-kSapA-kSaNadA rajani-doSA-dina-divasATTaH 5 / 1 / 102 // - bhavAya saMkhyA nAmathI. tabha04 upAya - saMdhyA vizeSAya eka - 'dvi vagaire nAmayI 52mA 24aa; tathA bhavAya - ahan divA vibhA nizA prabhA bhAs citra kartR Adi anta ananta kAra bAhu aruSa dhanuS nAndI lipi livi bali bhakti kSetra jaGghA kSapA kSaNadA rajani (rajanI 55) doSA dina bhane divasa nAmathA. 52mA 24aa kR dhAtune. Ta (a) pratyaya thAya che. saMkhyA+kR; dvi+kR; ahan + kR........... vagaire ghAtune // sUtrathI. Ta (a) pratyaya. 'nAmino0 4-3-1' thI kR dhAtuna kra ne gue. ar mAheza.. 'isyuktaM0 3-1-49' thI tatpuruSasamAsa. vagere hAtha thavAthI saGkhyAkaraH; dvikaraH; ahaskaraH; (mI. ahan / n ne 'ro lupyari 2-1-75' thI ra vagaire 51 thAya che.) divAkaraH; vibhAkaraH; nizAkaraH; prabhAkaraH; bhAskaraH; citrakaraH; kartRkaraH; AdikaraH; antakaraH; anantakaraH; kArakaraH; bAhukaraH; aruSkaraH; dhanuSkaraH; nAndIkaraH; lipikaraH; livikaraH; balikaraH; bhaktikaraH; kSetrakaraH; jaGghAkaraH; kSapAkaraH; kSaNadAkaraH; 54 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ratnanira: (nanIra:) DhoSA, vittara: ane vivasaraH Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- gaNanAra. be gaNanAra. sUrya. sUrya. candra. candra. sUrya. sUrya. citra banAvanAra. kartA karanAra. zarUAta karanAra. nAza karanAra. nAza nahi karanAra. karano nirNaya karanAra. hAtha karanAra. marma sthAna karanAra. dhanuSya banAvanAra. nATakanA aMgavizeSane karanAra. akSara karanAra. akSara karanAra. pUjA karanAra. bhakti karanAra. khetara karanAra. jaMghA karanAra. candra. candra. candra. candra. sUrya. sUrya. ||10|| hetu-tacchInAganu cheDazalpa-o - 4-gAthA-vara-cADuM-sUtra-mantra-pAt ||103|| zabda jo 8 gAthA vaira cAlu sUtra mantra ane pavaeN nAmane choDIne anya karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA hra dhAtune; hetu, tatvamAvavAnuM ane anukULa (potAnA sevya-svAmInI IcchAnusAra cAlanAra.) svarUpa kattamAM Ta pratyaya thAya che. yazas+; zrAddha+ ane trevaLa + dhAtune anukrame hetu; tattvabhAvavAn ane anukUla svarUpa kattamAM A sUtrathI Ta (f) pratyaya. 'namitto0 4-3-1' thI nA R,ne guNa gar Adeza. 'isyuno 3-1-46' thI samAsa. yajJasjara nAmane strIliMgamAM 'gaLage0 2-4-20' thI 1 (rU) pratyaya... vagere kArya thavAthI yazasjharI vidyA; zrAddhara: ane trevaLara: (brevaLAdaraH bRhavRttimAM) Avo prayoga thAya che. artha kramazaH- yazane karanArI vidyA. (ahIM vidyA svarUpa kartA yazanuM kAraNa che.) zrAddha karavAnA svabhAvavAlo. svAmInI IcchA mujaba mokalanAra. jJAviniSedhaH vim?= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba zaddha jo vagere nAmane choDIne ja anya kaMrmavAcaka nAmathI 5ramAM rahelA dhAtune; hetu, tatvamAvavAnuM ane ganu kattamAM Ta (4) pratyaya thAya che. tethI zav + dhAtune A sUtrathI Ta pratyaya na thavAthI 'rmaLoDag 6-1-72'. thI ad pratyayAdi kArya thavAthI (jAo tU. naM. -1-72) 55 ... Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaddhAra: .... vagere prayoga thAya che. artha- avAja karavAnA "svabhAvavAlo .I90rUA. bhRtau karmaNaH 5 / 1 / 104 // mRti (vetana - pagAra - kAmanuM mUlya) artha gamyamAna hoya to; karmavAcaka pharmanuM nAmathI paramAM rahelA vRkra dhAtune (kattamAM) 8 (3) pratyaya thAya che. varmana + dhAtune A sUtrathI Ta pratyaya. 'nAmano0 4rU-9 thI nA #ne guNa par Adeza vagere kArya thavAthI niSpanna jarA nAmane strIliMgamAM 'lAgera-4-20' thI pratyayAdi kArya thavAthI varmAnI tArI Avo prayoga thAya che. artha- nokarI karanArI dAsI./104o. kSema - priya-madra-madrAsu-vADanuM pA91901 karmavAcaka homa priya mudra ane madra nAmathI paramAM rahelA 5 dhAtune (kattamAM) (G) ane [ (la) pratyaya thAya che. kSemake, priya+; madra+vR ane madrakR. dhAtune A sUtrathI pratyaya. "nAmano 4-3-1' thI cha nA ne guNa Adeza. "stha vRtA rU-9-46' thI samAsa. ' vina0 rU-ra-116" thI koma vagere pUrvapadanA ane 6 no Agama .... vagere kArya thavAthI koma: priyarvara: madrarvara: ane madra: Avo prayoga thAya che. koma . vagere dhAtune A sUtrathI 3 pratyaya thavAthI nAmano. 4-rU-9" thI ne vRddhi 36 Adeza.... vagere kArya thavAthI kSemara: priyakAra: madrAraka ane madrAra: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- kalyANa karanAra. priya karanAra. priya karanAra. kalyANa karanAra. ahIM sUtramAM vAva nA sthAne ravo vA A pramANe pATha karavAthI vikalpapakSamAM "rmaLo -9-72' thI [ pratyaya siddha hovA chatAM 56 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hetu tatvamAvavAnuM ane banu kattattimAM hetu-tIo0 1-1-10rU' thI vihita Ta pratyayano bAMdha karavA mATe; A sUtramAM gaN nuM upAdAna che. jethI A sUtranA viSayamAM hetvAdi kattamiAM Ta pratyaya vikalpapakSamAM nahi thAya. 'yogakSemArI hosya' ahIM yogakSema + ; dhAtune A sUtrathI va athavA jhaLU pratyaya thato nathI. kAraNa ke '"papavidhipu na tavattavidhiH".. artha koI paNa pUrvapadathI paramAM rahelA te te dhAtune je pratyayanuM vidhAna karavAmAM AvyuM che, te pratyaya te dhAtune te pUrvapadathI ja paramAM hoya tyAre thAya che. parantu te pUrvapada jenA antamAM hoya (athavA AdimAM hoya) evA padathI paramAM rahelA te dhAtune te pratyaya thato nathI. - A arthane jaNAvanArA nyAyanA sAmarthyathI yogakSema A sUtrathI rU athavA gaL pratyaya thato nathI; tethI 'hetutI 6-110rU' thI 8 pratyayAdi kArya thavAthI yo kSemarI Avo prayoga thAya che. ItyAdi adhyApaka pAsethI barAbara samajI levuM.... I105 // dhAtune - meghartti - bhavA'bhayAt khaH 5|1|106 // karmavAcaka megha Rti maya ane maya nAmathI paramAM rahelA hra dhAtune sva pratyaya thAya che. megha zruti + vR bhayao ane samaya dhAtune A sUtrathI sva pratyaya vagere kArya thavAthI (jAo tU. naM. 6-610) anukrame meyara:, Rti; mayara ane samaya: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- meghane utpanna karanAra. meLavanAra. bhaya karanAra, abhaya karanAra. 606 // priya - vaizAllR vaH ||107nI karmavAka priya ane vajJa nAmathI paramAM rahelA vavuM dhAtune (kattamAM) dva pratyaya thAya che. priya+vavuM dhAtune ane vaza+var dhAtune A sUtrathI 57 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ va pratyaya vagere kArya (juo sU. naM. 9-1-10) thavAthI priyaMvaddaH ane vavava: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- priya bolanAra. AdhIna thaIne bolanAra.107|| dviSantapa- parantapau 5 / 1 / 108 // karmavAcaka dviSat ane par nAmathI paramAM rahelA khi pratyayAnuM tap (tApi) dhAtune dhva pratyaya temaja tAttvi dhAtunA bA ne hrasva Ja Adeza tathA dviSar nA s ne m AdezanuM nipAtana karAya che. dviSatu + tAtti ane para+tti dhAtune A sUtrathI rU pratyaya; tatti dhAtunA bA ne sva 36 Adeza ane dvivat nA tu ne m Adeza, 'kheniTi 4-3-8rU' thI ni pratyayano lopa. 'isyun0 rU-1-46',thI tatpuruSasamAsa. 'hityanavyayA 3-2-111' thI par nAmanA anheM maiM no Agama.... vagere kArya thavAthI dviSantapa: ane parantapaH Avo prayoga thAya che. arthakramazaH - zatrune pIDA pamADanAra. bIjAne pIDA pamADanAra. 108 parimANArtha - mita-nakhAt pacaH 511 / 109 // karmavAcaka - parimANArthaka prastha vagere nAmathI paramAM rahelA temaja mita ane navu nAmathI paramAM rahelA varSe dhAtune sva (ba) pratyaya thAya che. prastha+pa mita +pa ane na + pa dhAtune A sUtrathI 3 pratyaya vagere kArya thavAthI (juo rU. naM.-1-106) prathamaMtta: nitampannaH ane navuzvatta: Avo prayoga thAya che. artha kramazaH- prastha pramANa rAMdhe che. thoDuM rAMdhe che. nakha jeTaluM rAMdhe che.||10|| 58 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lUgas - varISAt H pAcha99 karmavAcaka ane karISa nAmathI paramAM rahelA dhAtune (kattamAM) 3 pratyaya thAya che. jU+RSa pra+dhu ane varISa6 dhAtune A sUtrathI 3 (ba) pratyaya vagere kArya thavAthI (jAo sU. naM. - 9-106) niSpanna krUSa praSa ane pharISaSa nAmane strIliphTamAM 'kAtu ra-4-18' thI sApu (mA) pratyayAdi kArya thavAthI krUSA praSA ane zarISaSA Avo prayoga thAya che. arthakramaza- nadI. AMdhI. bhamarI (golAkAre vAto vAyu). //99l. 2 111 11 karmavAcaka sarva nAmathI paramAM rahelA sad ane vadhu dhAtuna (kattamAM) rava (1) pratyaya thAya che. sarva+sat (sarva sadata) ane sarva+ 6 dhAtune A sUtrathI sarva pratyaya vagere kArya (jAo sU.naM. 9-1-101) thavAthI sarvasa: ane sarvaRSa: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- badhuM sahana karanAra - muni. badhAne kaSTa ApanAra - durjana. //999ll mR-vR-ni-rU-tapa-razna nava pacha99 rA. karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA mR, vR; ni; 7; ta, ram ane rAt dhAtune (kattamAM) saMjJAnA viSayamAM 3 pratyaya thAya che. vizva+mR; ti+vR zatruti ratha+d; zatru+ta vim (ruM vAta ramata vA) ane zatru + + dhAtune A sUtrathI vra (1) pratyaya. "nAmino 4rU-9" thI dhAtunA anya svara # # ne guNa 6 Adeza ane ne guNa 9 Adeza. "yu kRtI rU-9-46' thI tapuruSa samAsa. " vinavya0 rU-2-999' thI vizva pati vagere pUrvapadanA ane mu no Agama, vagere Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kArya thavAthI anukrame vizvamA mU:, partivarA nyA; zatrugnayo'tri:; rathantaraM sAma; zatruntapo rAjA; balindamaH kRSNaH khane zatrusaho rAjA Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- pRthvI, kumArikA. zatruMjaya parvata. sAmaveda. rAjA. kRSNa. rAjA. nAnIti vim? = upara jaNAvyA mujaba A sUtrathI saMjJAnA viSayamAM ja karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA vR vR ni vagere dhAtune sva pratyaya thAya che. tethI saMjJAno viSaya na hoya tyAre kuTumna+mR dhAtune A sUtrathI 6 pratyaya na thavAthI 'rmaLo'LU -972' thI ad pratyaya. 'namitto0 4-rU-1' thI mR nA ne vRddhi Ar Adeza vagere kArya thavAthI dukhvamArH Avo prayoga thAya che. arthakuTuMbanuM poSaNa karanAra. ||11|| dhareIrca, 191913 karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA dhari (vR+Li) dhAtune saMjJAnA viSayamAM rU (ga) pratyaya thAya che; ane tyAre ghare dhAtune gharu Adeza thAya che. vasu+dhari dhAtune A sUtrathI thru pratyaya; temaja dhari dhAtune gha Adeza. 'cun0 rU-1-46' thI tatpuruSasamAsa. 'hityana0 rU-2999' thI vasu nAmanA anheM maiM no Agama vagere kArya thavAthI vasudharA m mUH Avo prayoga thAya che. artha- pRthvI. 99 // purandara - bhagandarau 5 / 1 / 114 // saMjJAnA viSayamAM rU pratyayAnta putvara ane mAntara nAmanuM nipAtana karAya che. vuD + tti (vR+fLA) ane ma+ri dhAtune A sUtrathI ghe (4) pratyaya. A sUtrathI nipAtananA kAraNe vari dhAtunA JA ne dasva Ja Adeza. 'niTi 4-rU-8rU' thI ] no lopa. 'karyun0 rU-1-41' thI samAsa. A sUtrathI pur nA ante m no Agama. 'dvitya0 rU-2 60 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 999' thI masa nAmanA ane mu no Agama.... vagere kArya thavAthI pura: zaza: ane banno vyAdhiH Avo prayoga thAya che. artha kramazaHIndra. bhagaMdara roga. 1998 vAghaMthano te pAchA 11. vrata artha gamyamAna hoya to karmavAcaka vIr nAmathI paramAM rahelA yam dhAtune 3 pratyaya thAya che. ane tyAre vIvuM nAmanA ane kam no Agama thAya che. vAkyam (vAvaM yati niyamati vA) dhAtune A sUtrathI va (1) pratyaya, vAghu nA ane kam no Agama. 'stha0 rU9-4' thI samAsAdi kArya thavAthI vAvaMyamo vratI Avo prayoga thAya che. artha- sAdhu. nA994/ manyANNin 5 / 1 / 116 // karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA manu (1ra63) dhAtune zin (zna) pratyaya thAya che. pati mate vadhum A arthamAM paNDita+manuM dhAtune A sUtrathI LinuM pratyaya. "iita 4-rU-10" thI upAjya ma ne vRddhi nA Adeza. "yuddha tI rU-1-4' thI samAsa Adi kArya thavAthI pafetamAna vanyo: Avo prayoga thAya che. artha- badhune paSThita mAnanAra.99ddA - tuM zuM che 99nA kattasvirUpa karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA mana (9radarU) dhAtune vaza () pratyaya thAya che. AtmAnaM pati macate A arthamAM pati +manuM dhAtune A sUtrathI vaghu pratyaya. vivAre 5: rU-4-7ra' thI mana dhAtunI 61 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramAM ya pratyaya. phukAyA-1-10rU' thI ya nA 1 no lopa. Dayuto 3-1-42" thI tapuruSa samAsa. "viyana rU-2-999 thI paNDita nAmanA ane mu no Agama... vagere kArya thavAthI khatamI: Avo prayoga thAya che. artha- potAne paNDita mAne che. ahIM kartA pote ja karma che. e spaSTa che. #griti vi? = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba katta svarUpa ja karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA man dhAtune kattamAM vaghu pratyaya thAya che. tethI vaidra paTuM mate A arthamAM du+manuM dhAtune A sUtrathI vaghu pratyaya na thavAthI "mAna 1-116' thI LinuM pratyayAdi kArya thavAthI padumAnI maitraya (jAo tU.naM. -1-16) Avo prayoga thAya che. ahIM caitra svarUpa karma pote kartA nathI. paraMtu tabhinna maitrAdi kartA che. artha- caitrane hoziyAra mAnanAra (maitrAdi). tina : ahIM asarUponsargavidhine AzrayIne tamArI Avo paNa prayoga thAya che. 117aa . I118 : karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA ni dhAtune vaghu () pratyaya thAya che. ra+ni (rimenati) dhAtune A sUtrathI zu pratyaya. " vardhana rU-4-71' thI vaghu pratyayanI pUrve za4 (1) pratyaya. "mano0 4-3-1' thI rU ne guNa i Adeza. humAyA) ra-9-99 rU' thI 3 vikaraNano lopa. 'kuyu chatA 3-1-46 thI tapuruSa samAsa. "vityana0 rU-ra-116 thI sari nAmanA anne mu no Agama... vagere kArya thavAthI pena: Avo prayoga thAya che. artha - zatrune kaMpAvanAra. 1990 zunI-stana-muja-kUlA''sya-puSpAThdheH 5 / 1 / 119 // karmavAcaka zunI stana mujha krUra gAya ane puSya nAmathI paramAM 62 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 Tdhe (dhe) (28) dhAtune khaz pratyaya (Stdli) thAya. cha. zunI+dhe; stana+dhe; muja+dhe; kUla+dhe; Asya+dhe mane puSpa+dhe dhAtune mA sUtrathI khaz pratyaya. 'kartarya0 3-4-71' thI. khaz nI pUrva zav (a) vi429|| pratyaya. tano 'lugasyA0 2-1-113' thI . 'GasyuktaM0 3-149' thI. tatpuruSasamAsa.. 'khityana0 3-2-111' thI dhe nI pUrva m no Agama; temaja zunI nA huM ne hasva DuM Adeza... vagere kArya thavAthI anu zunindhayaH; stanandhayaH; muJjandhayaH kUlandhayaH AsyandhayaH mane. . puSpandhayaH mAvo prayoga thAya che. arthamaza:- itarIna payyu. pAvatuM 4105. ghAsavizeSane yUsanA2. nahaZAk 4ntu. bhumapAna. 42-02. bhrama2. / / 119 / / nADI-ghaTI-kharI-muSTi-nAsikA-vAtAd bhazca 5 / 1 / 120 // nADI ghaTI kharI muSTi nAsikA bhane vAta - // bhavAya namAnI 52mA 246 // dhmA (4) bhane Tdhe dhAtune uttama khaz pratyaya thAya cha. nADI+mA, nADI + dhe; ghaTI + dhmA, ghaTI+dhe; kharI+dhmA, kharI+dhe; muSTi+dhmA, muSTi+the; nAsikA+dhmA, nAsikA+dhe; mane vAta+dhmA, vAta+dhe dhAtune mA sUtrathA khaz (a) pratyaya. 'kartarya0 3-4-71' thI khaz pratyayana pUrve zav pratyaya. 'zrautikRvu0 4-2-108' thI mA dhAtune dhama mAheza. 'lugasyA0 2-1-113' thI dhama nA antya ana tema 4 zav naanI to5. 'GasyuktaM0 3-1-49' thI tatpuruSasamAsa.. "khityana0 3-2-111' thI. mA bhane dhe ghAtunI pUrva m no bhAgama, tema4 nADI ghaTI kharI nAI na bhane nAsikA n| antya A ne. -sva. i bhane a.. mAheza.... 3 / thavAthI manu nADindhamaH; nADindhayaH; ghaTindhamaH; ghaTindhayaH; kharindhamaH; kharindhayaH; muSTindhamaH; muSTindhayaH; nAsikandhamaH nAsikandhayaH mane vAtandhamaH; vAtandhayaH bhAvo prayoga thAya che. arthmsh:nADI (nasataraMga) vagADanAra. nADI pInAra. ghaDAne vagADanAra. ghaDAne 63 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pInAra. gadheDAno avAja karanAra. gadheDAne pInAra. muThIne vagADanAra. muThIne pInAra. nAsikAne vagADanAra. nAsikAne pInAra. vAtane vagADanAra. vAtane pInAra. II120|| pANikarAt 5 / 1 / 121 // karmavAcaka paLa ane ghara nAmathI paramAM rahelA bA dhAtune vac pratyaya thAya che. pALi+dhyA ane vara+dhyA dhAtune A sUtrathI has (a) pratyayadi kArya thavAthI (juo pU. naM. -1-1ra0) pALidhamaH ane randhama: Avo prayoga thAya che. artha- (baMnneno) . hAtha vagADanAra.||120|| - kUlAdudrujodvahaH 5 / 1 / 122 // karmavAcaka cha nAmathI 5ramAM rahelA ra+nu dhAtune ane vva dhAtune A sUtrathI varzI pratyaya thAya che. vU+3+runuM dhAtune temaja +vva dhAtune A sUtrathI vadhU pratyayu. tuveza: 2-4-86' thI ruN dhAtunI paramAM za (7) pratyaya; vartava0 3-4-76' thI va dhAtunI paramAM zav pra thaya. 'juvA0 2-1-16rU' thI vikaraNa pratyaya jJa ane v nA 6 no lopa. 'isyur0 3-1-4' thI tatpuruSasamAsa. 'vivanavya0 rU-2-199' thI jUi nAmanA ante meM no Agama vagere kArya thavAthI kUlamudgujaH ane kUlamudvahaH Avo prayoga thAya che. arthakramazaHtIrane toDanAra (hAthI vagere). tIrane vahana karanAra (nadI vagere).||122|| vA'bhrAllihaH 5 / 1 / 123 // ... karmavAcaka vada ane dhra nAmathI paramAM rahelA jij dhAtune vac 64 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyaya thAya che. vadarid ane pra+jil dhAtune A sUtrathI vaza pratyaya. "stha0 rU-1-42" thI tapuruSasamAsa. "vityana0 rU-ra-999' thI vada ane lagna nAmanA ane mu no Agama.... vagere kArya thavAthI vadi: ane sabaMdi: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- baLada. prAsAda.. bahuvidhvarustilAt tudaH 5 / 1 / 124 // karmavAcaka vadu vidhu rupU ane tiruM nAmathI paramAM rahelA tun dhAtune (kattamAM) ghara () pratyaya thAya che. vadhu+tu, vidhu+tu +tum ane tistu dhAtune A sUtrathI pratyaya. zu pratyayanI pUrve tulA : rU-4-87 thI za pratyaya. "surIyA, 2--10rU' thI za nA 4 no lopa. "rUchuM chatA rU9-4' thI tapuruSasamAsa. "saMyoga - 9-88' thI saruvuM nA 6 no lopa. vityana0 rU--999' thI tu nI pUrve mu no Agama vagere kArya thavAthI vadutuddaH vidhutuH ane tirutuH Avo prayoga thAya che. arthakramaza - yuga. rAhu. pIDA karanAra. kAgaDa./124|| hAra - vAta - zaghAta tapADana-hAra pAchI 25II karmavAcaka DhITa nAmathI paramAM rahelA tat dhAtune karmavAcaka vAta nAmathI paramAM rahelA san dhAtune temaja karmavAcaka zakgha nAmathI paramAM rahelA 1 (99 rU9) dhAtune vaghu pratyaya (kattamAM) thAya che. zrITe+tam ; vAta+nuM ane zakya+ThThA dhAtune A sUtrathI vaza pratyaya. tapu ane unanuM dhAtunI paramAM " 0 rU-4-79' thI zat pratyaya. "susthA0 - 9-99rU' thI za nA 1 no lopa. ulyuC/ chatA --42 thI tapuruSa-samAsa. vityavyathA0 rU-ra-999' thI pUrvapadanA ane mu no Agama. hA + vaza A avasthAmAM havaH ziti 4-1-1ra thI hI ne 6pa Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitva. "sva. 4-1-rU' thI abhyAsamAM mA ne hasva na Adeza. horna 4-1-40thI abhyAsamAM 6 ne zuM Adeza. nahIM nA nI no phanazvatiH 4-2-16' thI lopa vagere kArya thavAthI rITarna: vAtamaM: ane zavaSNa: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH sUrya. haraNa. aDada 192 basUryoprA dRza thI 19 26ll . karmavAcaka sUrya ane e nAmathI paramAM rahelA kRza dhAtune (kAmAM) gza (3) pratyaya thAya che. sUrya + graMza ane ugra + graMzu dhAtune A sUtrathI vaghu pratyaya. zartha0 rU-4-77" thI zu dhAtunI paramAM zavuM pratyaya. "zratikRvuM 4-2-108' thI dRzya dhAtune papha Adeza. tu yA) 2-1-10rU thI nA anya 3 no tema ja pAvuM no lopa. kayu rU-9-46' thI tapuruSa samAsa. vityana0 rU2-999' thI pUrvapada sUrya ane ugra nAmanA ane no Agama vagere kArya thavAthI kasUryapuraH ane prinvara: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH sUryane paNa nahi jonAra. ugra jonAra. II9raddA maH 111 27nAM' pharA nAmathI paramAM rahelA mad dhAtune vaghu pratyaya (kattamAM) thAya che. rUAyA madhati A arthamAM rUrI + mad dhAtune ura pratyaya. nipAtananA kAraNe mad dhAtunI paramAM 'rivAre 25: rU-4-7ra' thI prApta karyuM no niSedha. viyenA rU-2-999' thI rUrI nAmanI antamAM mu no Agama ane phurA nA sA ne hasva ma Adeza tathA samAsAdi kAyA thavAthI pharama: Avo prayoga thAya che. artha - madirAthI matta thanAra.27I. * 66 66 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. nagna-palita-priyA 5 ndha-sthUla - subhagA '' DhyatadantAccyarthe . .. 5ccerbhuvaH khiSNu-khukatrau 5 / 1 / 128 // - cci pratyayArtha; 545. cci nyayAnta. na. choya. mevA - nagna palita priya andha sthUla subhaga ADhya ane. nAna... vagere nAmo chainya mantamA cha bhevA nAmathI. 52mA 236 // bhU dhAtuna. (stli) khiSNu ane. khukaJ pratyaya thAya cha. anagno nagno bhavati; apalitaH palito bhavati .... tyA arthamA nagna+bhU; palita+bhU; priya+k; andha+bhUH sthUla+bhU; subhaga+bhUH ADhya+bhU bhane tadanta nu, 1524:- sunagna+bhU (asunagnaH sunagno bhavati) dhAtune // sUtrathI. khiSNu (iSNu) pratyaya. 'isyuktaM0 31-49' thI. sabhAsa.. 'nAmino0 4-3-1' thI. bhU nA U ne gu. o mAheza.. 'khityanavyayA0 3-2-111' thI bhU dhAtunI pUrva m no mAma 43 Arya thavAthI nagnambhaviSNuH; palitambhaviSNuH; priyambhaviSNuH; andhambhaviSNuH sthUlambhaviSNuH subhagambhaviSNuH AyambhaviSNuH ane. sunagnambhaviSNu:- bhAvo prayoga thAya cha. tema4 // sUtrathA 52 49vyA bhuH45 nagna+bhU kore dhAtune khukaJ (uka) pratyaya yAya tyAre 'nAmino0 4-3-51' thI bhU dhAtuna U ne vRdaya au mAhezahi 652 49ucya! bhu45. thavAthI. manu nagnambhAvukaH; palitambhAvukaH; priyambhAvukaH; andhambhAvukaH sthUlambhAvukaH; subhagambhAvukaH; ADhyambhAvukaH bhane sunagnambhAvukaH bhAvo prayoga thAya cha. mamaza:- anna. nana .. nA2. dho. vA. vinAno ghANavANo thn||2. bhaniya priya. y||2. ananya abdha thanAra. asthUla sthala thanAra. asuMdara suMdara thanAra. garIba dhanI thanAra. asunagna sunagna thanAra. - acveriti kim ? = sUtratha. 52 49uvyA mu45 cci pratyayArtha 55 cci pratyayAnta. na. ya. mevA 4 nagna palita priya andha sthUla subhaga ADhya ane. nagna kare nAma lenA antamA cha bheda nAmathI. 52ma ... 26 // bhU dhAtuna khiSNu bhane khukaJ pratyaya thAya. che. tethI. ADhyIbhavitA Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM trei pratyakAnta morya nAmathI paramAM rahelA pU dhAtune A sUtrathI viSNu ane hun pratyaya na thavAthI "vika-tRvI-9-48' thI tRvuM (Dra) pratyaya thAya che. nAmane svasticha-ra-026' thI ddhi (0) pratyaya. "thvI4-rU-999' thI 30 nAmanA ! ne huM Adeza. tiva40 rU-1-4ra' thI tapuruSa samAsa. "tAIzito4-4-rUra' thI tRvuM pratyAyanI pUrve t... vagere kArya thavAthI vitA Avo prayoga thAya che. artha- garIba zrImanta thanAra.28 - kRgaH khanaT karaNe 5 / 1 / 129 // thvi pratyayArthaka, paNa dhyi pratyayAttathI bhinna - evA rana pati ziva santha zUra sumana gAva ane nAna, vagere jenA ane che te nAmathI paramAM rahelA 5 dhAtune vanas (sana) pratyaya karaNamAM thAya che. manano nana: yite nena, pati: pati: yite nena ... vagere arthamAM nana+; pati+ ; priya+; anya+; zUTha+ guma+ bAhya ane suna (tadantanuM udAharaNa) + 9 dhAtune A sUtrathI nad pratyaya. "nAmano0 4-3-1' thI 9 dhAtunA R ne guNa Adeza. yu vRtI rU-1-42' thI samAsa. "viyana rU-2-999 thI nI pUrve mu no Agama vagere kArya thavAthI na kkaramAM ghUta; palitaGkaraNam; priyaGkaraNam; andhaGkaraNam; sthUlaGkaraNam; subhagaGkaraNam; mAdyam ane sunAmuM Avo prayoga thAya che. arthakramaza anagnane jenAvaDe nagna karAya che, te jAgAra vagere. dhoLAvALa vinAno dhoLAvALa vALo jenA vaDe karAya che - te tela vagere. apriya jenA vaDe priya karAya che. te zIla vagere. ananda jenA vaDe abdha karAya che, te zoka vagere. asthUla jenA vaDe ghUla karAya che, te dahIM vagere. jenA vaDe asubhaga subhaga karAya che. te rUpa vagere. garIba jenA vaDe zrImanta thAya che - te dhana vagere. asunagnane sunagna karanAra jugAra vagere. 68 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cvyartha iti kim ? A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba dvi pratyayAnta nAmane choDIne dvi pratyayArthaka ja nanna pati priya gandha sthULa sumana gADhya ane sattAghatta nAmathI paramAM rahelA hra dhAtune karaNa arthamAM vanap pratyaya thAya che. tethI nanaM roti dhUrtana A vAkyamAM dvi pratyayArtha vivakSita na hovAthI nana+Th dhAtune A sUtrathI var pratyaya thato nathI. artha- jugArathI nagna banAve che. 126/ bhAve cA''zitAd bhuvaH khaH 5|1|130 // gAzita nAmathI paramAM rahelA bhU dhAtune bhAvamAM ane karaNamAM la (3) pratyaya thAya che. bAzitena mUrta tvayA A arthamAM zita+mU dhAtune (bhAvamAM) A sUtrathI va pratyaya. 'niMno 4-3-1' thI mU dhAtunA OM ne guNa no Adeza. 'kahyun0 rU-1-46' thI tatpuruSasamAsa. 'viyanavya0 rU-2-999' thI mU nI pUrve maiM no Agama... vagere kArya thavAthI Azitambhavaste Avo prayoga thAya che. AvIja rIte Azito mati anena A arthamAM zita+mU dhAtune (karaNamAM) sva pratyayAdi kArya thavAthI Azitambhava gauvana: Avo prayoga thAya che. arthakramazaHtamAruM tRpta thavuM. bhAtathI tRpti thAya che. gaL dhAtune kardamAM hra pratyaya ane sUtranA nirdezanA kAraNe az dhAtunA 6 ne dIrgha ba thavAthI Azita Avo zabda bane che. II930nA nAmno gamaH khaD-Dau ca vihAyasastu vihaH 5 / 1 / 131 // nAmamAtrathI paramAM rahelA m dhAtune vaD (1); 3 (ga) ane va (a) pratyaya thAya che ane tyAre vihAyas nAmane vidgha Adeza thAya che. turo rUghdhati A arthamAM tura+ m dhAtune A sUtrathI haj 3 ane va pratyaya. hra ane 6 pratyayanI pUrvenA gamuM dhAtunA anya gam no 69 - = Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'hityanya0 2-1-114' thI lopa. 'kahyu. rU-1-41' thI samAsa. var ane rU pratyayanI pUrvenA m dhAtunI pUrve meM no Agama vagere kArya thavAthI tura| turAH ane tura|maH Avo prayoga thAya che. arthaghoDo. vihAyatA paghdhati A arthamAM vihAyas+gam dhAtune A sUtrathI var 3 ane rU pratyaya temaja vihAyas nAmane vidgha Adeza vagere kArya thavAthI vijJA: vihAH ane vijJAma: Avo prayoga thAya che. artha - pakSI. AvIja rIte sutena sutaM vA ti A arthamAM suta+TMm dhAtune A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba sva pratyaya vagere kArya thavAthI sutAmo mutti: Avo prayoga thAya che. artha- te nAmanA muni. ahIM yAda rAkhavuM joIe ke - A sUtrathI vihita vap OM ane va pratyaya dareka dhAtune thAya che- evuM nahI. prayogAnusAra ja te te dhAtune te te pratyayo vihita che. ItyAdi bRhavRttithI jANI levuM joIe. 131 // suturtamAghAre 191932 // su ane dur thI paramAM rahelA m dhAtune AdhAra arthamAM 3 pratyaya thAya che. su+Am (pulena varta'bhina) ane Tu+gam (du:ghena gamyate'smin) dhAtune A sUtrathI 3 (4) pratyeya. "hityanya 2-1-114' thI gam dhAtunA anya p no lopa... vagere kArya thavAthI punaH ane vurtta: pA: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- sArI rIte javAya evo mArga. duHkhe javAya evo mArga. sunaH ane durvA: ahIM 'titvana0 rU1-42' thI samAsa vihita che. 1193211 nirgo deze 5|1|133 // nis zabdathI paramAM rahelA m dhAtune deza-svarUpa AdhAra arthamAM 3 pratyaya thAya che. ninvita'smin veze A arthamAM nipu+gam dhAtune A 70 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtrathI 4 pratyayAdi kArya thavAthI niTM azaH (pU.naM. 1-1-132 jIo) Avo prayoga thAya che. artha- nIkaLavAnI jagyA. 133 // zamo nAmnyaH 5 / 1 / 134 // zam nAmathI paramAM rahelA dhAtune saMjJAmAM 5 pratyaya thAyAM che. sukhArthaka zammU avyaya che. zammU mati A arthamAM za+mU dhAtune A sUtrathI saMjJAmAM Ja pratyaya. 'nAmino. 4-rU-1' thI mU nA OM ne guNa o Adeza. 'cun0 3-1-46' thI samAsAdi kArya thavAthI zambhavaH Avo prayoga thAya che. artha- zrI sambhavanAtha bhagavAna. nAnIti vim?= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba saMjJAmAM ja m + ; dhAtune dga pratyaya thAya che. tethI saMjJAno viSaya na hoya tyAre Ioti A arthamAM zam + dhAtune A sUtrathI 6 pratyaya na thavAthI 'hetutacchIru0 6-1-103' thI strIliMgamAM Ta pratyaya vagere kArya thavAthI zarI rIkSA Avo prayoga thAya che. artha- kalyANanuM kAraNa dIkSA che. ||134|| pArzvAdibhyaH zIGaH 5|1|135 // pAiiva gaNapAThamAMnA varmsa vagere nAmathI 5ramAM rahelA zo dhAtune (kattattamAM) jJa pratyaya thAya che. parghAmyAM zete A arthamAM pArzva+ dhAtune A sUtrathI 4 pratyaya. 'nAmino. 4-rU-9' thI ii dhAtunA ph ne 1 guNa so Adeza. 'cun0 rU-1-46' thI samAsa vagere kArya thavAthI pArzvazaya: Avo prayoga thAya che. artha- paDakhe sUnAra. 135 // UdhvAdibhyaH kartuH 5 / 1 / 136 // karttavAcaka vAvi gaNapAThamAMnA vagere nAmathI 52mAM 2helA 71 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zI dhAtune ma pratyaya thAya che. gadhva: zete A arthamAM dhvazA dhAtune A sUtrathI A pratyaya. "nAmano. 4--' thI zI dhAtunA chuM ne guNa i Adeza vagere kArya thavAthI dhvazaH Avo prayoga thAya che. AvIja rIte tA: zete A arthamAM +zI dhAtune A sUtrathI A pratyayAdi kArya thavAthI tAnazA: Avo prayoga thAya che. arthakramazaHUbho sUnAra, dhAvaNuM bALaka. ll9rUddA AdhArAt 5 / 1 / 137 // AdhAravAcaka nAmathI paramAM rahelA zI dhAtune kattamAM 3 pratyaya thAya che. have te A arthamAM dhAtune A sUtrathI A pratyaya. 'nAmino 4-rU-1 thI zI dhAtunA DuM ne guNa i Adeza. "syu$0 rU-1-42' thI samAsa vagere kArya thavAthI vazaya Avo prayoga thAya che. artha - AkAzamAM sUnAra. 13chA . AdhAravAcaka nAmathI paramAM rahelA 16 dhAtune Ta (3) pratyaya thAya che. 36 varati A arthamAM kuru + 6 dhAtune A sUtrathI Ta (3) pratyaya. "kahyuf0 rU-1-42' thI samAsa. guruvara nAmane strIliMgamAM huM pratyaya vagere kArya thavAthI guruvarI Avo prayoga thAya che. artha - kurudezamAM pharanArI. II9 rU8. mikSA - senA55 hAthAta 11131 mikSA senA ane gAvAya nAmathI paramAM rahelA vat dhAtune (kattamAM) 8 pratyaya thAya che. mikSa vati; senAM varati ane gAvAya Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (dIvA) varati A arthamAM mikSA + ; senA + var ane vAlA + vat dhAtune A sUtrathI 8 pratyaya. "sparuM 0 rU-1-4' thI samAsAdi kArya thavAthI niSpanna bhikSAvara nAmane strIlignamAM hara pratyayAdi kArya thavAthI mikSIvarI senAvara: ane vAyavara: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH-bhikSAne mAMganArI. senAmAM pharanAra. grahaNa karIne cAlanAra.I9 rUI. puro'grato'gre sarteH 5 / 1 / 140 // purasuM pratikuM ane nAmathI paramAM rahelA kR dhAtune (kattamAM) Ta pratyaya thAya che. pura: saMrati prata: sati; ane 2 sati A arthamAM pura + gru; mRta + ane gre + pR dhAtune A sUtrathI Ta (1) pratyaya. "nAmano 4-3-1' thI 5 dhAtunA % ne guNa ma Adeza. "yu$0 rU-1-42" thI tapuruSa samAsa. purasara nAmane strIliMgamAM bALage 2-4-20" thI 3ii pratyayAdi kArya thavAthI anukrame pura:sarI ta:sara: ane sara: Avo prayoga thAya che. artha kramazaAgaLa cAlanArI. AgaLa cAlanAra. AgaLa cAlanAra. ahIM 3 - A vibhatipratirUpaka avyaya che. saptamyaH nAmarUpe jo nI vivakSA karIe to samAsamAM saptamIno sadu5 che. ItyAdi anyatrAnusandhaya che. ll140 karUMvAcaka pUrva nAmathI paramAM rahelA kR dhAtune (kattamAM) 8 (3) pratyaya thAya che. pUrva + pR (pUrva sati-pU mUvI sAti) dhAtune A sUtrathI Ta (ka) pratyaya. "nAmano. 4-3-1' thI pR dhAtunA jha ne guNa { Adeza. "stha0 rU-1-4' thI samAsa vagere kArya thavAthI pUrvasaraH 73 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Avo prayoga thAya che. artha - pahelo jAya che. Urati vim = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba kaUvAcaka ja pUrva nAmathI paramAM rahelA kR dhAtune Ta () pratyaya thAya che. tethI pUrva Teza tarati ahIM pUrva nAma kartavAcaka na hovAthI pUrva + mR dhAtune A sUtrathI Ta (ka) pratyaya na thavAthI 'Lo [ 1-1-72' thI [ pratyaya.. nAmano 4-rU-11 thI Rne vRddhi pAm Adeza vagere kArya thavAthI pUrvasAra: Avo prayoga thAya che. artha - pUrva dizA tarapha janAra./947ll zA - pa -nA - : 5114rA nAmamAtrathI paramAM rahelA thA . nA ane sai dhAtune vakra (1) pratyaya thAya che. san + thA; 7 + ; nI + nA ane dharma + 2 dhAtune A sUtrathI 4 (3) pratyaya. 'gAtu taththa0 4-2-1' thI 2 dhAtunA che ne nA Adeza. tuM, 4-rU-24' thI 4 pratyayanI pUrvenA anya kI no lopa. "kayui0 rU-1-42 thI tapuruSa samAsAdi kArya thavAthI anukrame samastha: kaccha: navaM: (ahIM snA nA ne nidhA- 2-ra-ra0" thI pU Adeza vagere kArya thayuM che.) ane dharmatram Avo prayoga thAya che. artha kramazaH- samAna bhUmimAM rahenAra. kAcabo. nadI taravAmAM nipuNa . dharmavaDe bacAvanAra. ll142||. zokApanuda - tundaparimRja - stambarama - karNejapaM priyAnita - ti - sUra vALA14rUA. priya alasa hasti mane sUcaka arthamA manubha. zokApanuda tundaparimRja tajvarama ane karNonA A varu pratyayAna nAmanuM nipAtana karAya che. zokamapanudati; tundaM parimArTi; stambe ramati bhane karNe japati mA mathabhAM - 74 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manu zoka + apa + nud; tunda + pari + mRj; stambe + ram tema4 karNe + jap dhAtuna. mA- sUtrathI ka pratyaya. 'isyuktaM0 3-1-49' thI. samAsaha thavAthI. zokApanudaH priyaH; tundaparimRjo'lasaH; stamberamo hastI bhane karNejapo'tikhala: mAvo prayoga thAya che. samaza:- zone dU2 4282 priyaputraha. mANasu.. hAthI. yA mAnA2. eSviti kim? = 4 // sUtratha. 52 43vyA mu45. priya vagaire arthama 4 zokApanuda vagaire ka pratyayAnta nAmarnu, nipAtana rAya che. tathA. priya artha na Doya. tyAre zoka + apa + nud dhAtune sA sUtrathI ka pratyaya na thavAthI. 'karmaNo'N 5-1-72' thI. aN pratyaya. 'laghoru0 4-3-4' thI nud dhaatun| u ne gu9o mAheza vagaire / thavAthI zokApanodo dharmAcAryaH mAko prayoga thAya cha: artha - ghmaayaa..||143|| ... mUlavibhujAdayaH 5 / 1 / 144 // ziSTaprayogAnusAra ka pratyayAnta mUlavibhuja... vagaire nAmarnu napAtana 42||y che. mUlA + vi + bhuj dhAtune (mUlAni vibhujati) mA sUtrathA ka pratyaya. tema. 4. ku + mud (kau modate) dhAtune mA sUtrathA ka pratyaya. 'GasyuktaM kRtA 3-1-49' thI. tatpuruSasamAsa. vagere / thavAthI. mUlavibhujo rathaH bhane kumudaM kairavam mAvo. prayoga thAya che. maI maza:- 25. 325- sivizeSa. / / 144 / / 'duhe rdughaH 5 / 1 / 145 // nAmamAtrathA 52mA 238 // duh dhAtune mA sUtrathI Dugha (ugha) pratyaya thAya che. kAma + duh (kAmAn dugdhe) dhAtune mA sUtrathI Dugha pratyaya. 'Dityantya0 2-1-114' thI. duh dhaatun| uh no do5. 'isyuktaM0 3-1 75 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42' thI samAsa. vAmapura nAmane strIliMgamAM "mAtu ra-4-18' thI sApu pratyayAdi kArya thavAthI vAmakupA Avo prayoga thAya che. artha - ISTavastune ApanArI. 1946IL __ bhajo viNa 5 / 1 / 146 // nAmamAtrathI paramAM rahelA manuM dhAtune viSNu (0) pratyaya thAya che. karyudha + man dhAtune (aaN manate A arthamAM) A sUtrathI viSNu pratyaya. Liti. 4-3-10" thI upAnta sane vRddhi mA Adeza... vagere kArya thavAthI samAz2a Avo prayoga thAya che. artha - addhabhAgano adhikArI. viSNu pratyayano sarUpa vivadhu pratyaya hovAthI viSNu pratyAyanA viSayamAM viva6 pratyaya thato nathI. ll14ddA ma - 26 - vani - vivuM ta vAlA14LA ziSTaprayogAnusAra nAmamAtrathI pamAM rahelA dhAtune mana vana vani ane vivuM pratyaya thAya che. phendra + $ (Du kRti) dhAtune A sUtrathI manuM pratyaya. "nAmano0 4-3-1' thI * ne guNa 36 Adeza. "sthaio rU-1-42' thI samAsAdi kArya thavAthI rUdrazama Avo prayoga thAya che. vi + nanuM dhAtune A sUtrathI vanuM pratyaya. "vavA 4-2-6" thI nanuM nA ne nA Adeza... vagere kArya thavAthI vinavI Avo prayoga thAya che. su + A dhAtune A sUtrathI vani, (va) pratyaya. che ne 'tuM. saa0 4-2-1' thI mA Adeza. yu + cyA + vana A avasthAmAM nAri0 4-1-72' thI yA ne DuM Adeza. varSama, 4-1-0rU' thI rU ne dIrgha Adeza.. vagere kArya thavAthI sudhIvA Avo prayoga thAya che. zuman + vA dhAtune A sUtrathI vim (6) pratyaya. vagere kArya thavAthI ghumavA Avo prayoga thAya che. arthakramazaH Indrazama nAmanI vyakati. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utpanna karanAra. sAruM dhyAna karanAra. kalyANa prApta karanAra. sUtramAM manvanuM ... vituM A pramANe vin nuM grahaNa hovAthI kevala zuM vagere dhAtune paNa A sUtrathI manu vagere pratyaya thAya che. jethI zartha varka ghIvA. ... vagere prayogo thAya che. 94chA , viva vI91948. nAmathI paramAM rahelA dhAtune lakSyAnusAra (ziprayogAnusAra) vipu pratyaya thAya che. + dhra (vayA vaMta) dhAtune A sUtrathI viva| (0) pratyaya. "no jha0 4-2-46 thI yaMsuM nA 7 no lopa. Dayu$0 rU-9-42' thI samAsAdi kArya thavAthI vAstranuM Avo prayoga thAya che. artha - thALIthI paDanAra: //048|| . pRzo 5 nuAt 114 30 nAmane choDIne anya nAmathI paramAM rahelA chUza dhAtune vizva pratyaya thAya che. dhRta + pRza (vRta pRAta) dhAtune A sUtrathI viva| pratyaya. 'DayuC/ chatA rU-9-46 thI tapuruSasamAsa. "tvinuM - hi0 2-1-62' thI zu ne | Adeza vagere kArya thavAthI dhRtarR Avo prayoga thAya che. artha- ghIne sparzanAra. anudAditi vim ?= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba 36 nAmathI bhinna ja nAmathI paramAM rahelA pRcca dhAtune vivuM. pratyaya thAya che. tethI 39 + kRza dhAtune A sUtrathI vivadhu pratyaya na thavAthI ' Lo 5 [ -9-72' thI san pratyaya. "o0 4-rU-4' thI sRza nA jha ne guNa A Adeza vagere kArya thavAthI 3pa Avo prayoga thAya che. artha - pANIne sparzanAra. ahIM yAda rAkhavuM joIe ke sUtramAM anuvAtuM' A nirdezamAM parhadAsanagunI vivekSA hovAthI 30 bhinna paNa 30 saduza ja nAma - 77. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gRhIta che. tethI upaspRzati ahIM upa + vR dhAtune A sUtrathI vicar pratyaya thato nathI. 1946|| ado'nannAt 5 / 1 / 150 // anna nAmane choDIne anya nAmamAtrathI paramAM rahelA gar dhAtune vivar (0) pratyaya thAya che. grAma + gar (gAmamatti) dhAtune A sUtrathI viSar (0) pratyayAdi kArya thavAthI gamAt Avo prayoga thAya che. arthakAcuM anna khAnAra. bananAviti vimU?= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba ganna nAmathI bhinna ja nAmamAtrathI paramAM rahelA ga dhAtune vivat (0) pratyaya thAya che. tethI anna + vU dhAtune A sUtrathI vizvap pratyaya na thavAthI 'varmaLo 5 [ 9-1-72' thI Ja" pratyaya vagere kArya thavAthI annAva: Avo prayoga thAya che. artha - anna khAnAra. A sUtranA viSayamAM (AmAt ... ItyAdi sthaLe) sAmAnyataH 'vivaghU -9148' thI vivar pratyaya siddha ja hato, parantu anna + gar dhAtune vivar pratyayanA niSedha mATe A sUtranuM praNayana che. 'vadyutam 1-1-2' thI pravartamAna bahulAdhikAranA kAraNe vaLAva: ItyAdi sthaLe prApta paNa vivarU pratyaya thato nathI... ItyAdi anyatra anusandheya che. 160 vyAt-dravyAnAvAma-pavArI 1/1/191 Ama (kAcuM) mAMsa khAnAra arthamAM vivar pratyayAnta dravyAt nAmanuM tema ja pakva (rAMdheluM) mAMsa khAnAra arthamAM // (A) pratyayAnta vyAva nAmanuM nipAtana karAya che. vya + av (vyatti) dhAtune A sUtrathI vivar (0) ane 5 (ba) pratyaya. 'kahyun hatA rU-1-41' thI samAsa. La pratyayanI pUrvenA a ne 'iita 4-rU-60' thI vRddhi aa Adeza... vagere kArya thavAthI kramazaH drA - gAmamAMsamakSa ane vyAva: 78 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizvamasamakSa: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- kAcuM mAMsa khAnAra. pAkuM mAMsa khAnAra. I151 tyadAyanya - samAnAdupamAnAd vyApye dRzaH Tak-sakau ca 5 / 1 / 152 // sarvADhi gaNapAThamAMnA vyApyavAcaka tyay tat r vagere (juo sUnaM. 1-4-7) temaja anya ane samAna - A upamAnavAcaka nAmathI paramAM rahelA graMzu dhAtune upameya svarUpa vyApya-karma arthamAM Ta6 ane vizva pratyaya thAya che. e rUva dRzyate A arthamAM tya + dRza dhAtune, anya iva dRzyate // arthamA anya + dRz dhAtuna tema4 samAna iva dRzyate A arthamAM samAna + dRza dhAtune A sUtrathI Ta (ka) pratyaya. cata rU-ra-1ra thI yaduM nAkuM ne ane anya nA anya stra ne mA Adeza. "kR-kaeNza-rRkSe rU-2-99' thI samAja ne na Adeza vagere kArya thavAthI kramazaH yAdRA. kanyAdRza: ane sA: Avo prayoga thAya che. A sUtrathI TahuM pratyAyanA badale te pratyaya (ta pratyaya) thAya tyAre yanakRna 2-1-87' thI dRza dhAtunA zuM ne 6 Adeza. "do: -9dura' thI ne Adeza. "nAkhyA. ra-rUjha' thI sa nA tu ne 6 Adeza... vagere kArya thavAthI vRkSa vAvRkSa ane vRkSa: Avo prayoga thAya che. AvI ja rIte A sUtrathI Ta ane te pratyayanI jema jyAre vizva pratyaya thAya tyAre "0i 2-1-6 thI dRSya nA zuM ne AdezAdi kArya thavAthI anukrame tyAraeN kRiSa ane saTTaAvo prayoga thAya che. arthakramazaH- tenA jevo dekhAya che.) bIjA jevo. dekhAya che.) samAna jevo dekhAya che.) ahIM te bIjo ane sarakho - e upana svarUpa vyApya- karma che. ane je dekhAya che. te vyApya svarUpa karma upameya che. vyApa ti vi? = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba vyApya vAcaka ja tyadAdi temaja anya ane samAna A upamAnavAcaka nAmathI paramAM 78 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahelA dRz dhAtune upameya svarUpa vyApya arthamAM Tar sarvAM ane vip pratyaya thAya che. tethI teneva dRzyate ahIM karaNa svarUpa 3pamAna vAcaka tar nAmathI 52mAM 2helA vRk dhAtune A sUtrathI Tavjha sa athavA vizvap pratyaya thato nathI. artha - jANe tenAthI dekhe che. 19 karturNin 5 / 1 / 153 // - tasvirUpa upamAnavAcaka nAmathI 5ramAM rahelA dhAtune hindu (6) pratyaya (kamiAM) thAya che. uSTra va Rauti A arthamAM urdU + g dhAtune A sUtrathI nlRi (na) pratyaya. 'lo0 4-rU-4' thI upAntya 3 ne guNa o Adeza. 'Ji. rU-1-46' thI samAsa vagere kArya thavAthI uSTro Avo prayoga thAya che. artha - UMTanI jema avAja 82-412.1194311 akhAte zItte 1/1/194|| jAtivAcaka nAmane choDIne anya nAmamAtrathI paramAM rahelA zIlArthaka - svabhAvArthaka dhAtune pin pratyaya thAya che. raLa mutta tvavaMzata: A arthamAM raN + mun dhAtune A sUtrathI nlRi (ra) pratyaya. 'noravA 4-2-4' thI muttu dhAtunA 3 ne guNa sau Adeza vagere kArya thavAthI 3onI Avo prayoga thAya che. ardha- garama khAvAno che svabhAva jeno te. bakhAteH ahIM paryAdAsananI vivakSA na hovAthI jAtivAcaka nAmathI bhinna paNa jAtivAcaka nAma je! (sattavAcaka - avyayabhinna) nAma hovuM joIe- evo niyama nathI. te ii X + cA dhAtune (pratiSTita pevaMzata:) A sUtrathI tninuM pratyaya. 'bata- 4-rU-rU' thI bane che Adeza vagere kArya thavAthI prasthAyI Avo prayoga thAya che. ardha- prasthAna karavAnA svabhAvavALo. 80 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ JanAteiita-vimU?= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba jAtivAcaka nAmane choDIne ja anya nAmamAtrathI paramAM rahelA zArthavDa dhAtune nir pratyaya thAya che. tethI zAnInuM mooA ahIM jAtivAcaka zakti nAmathI paramAM rahelA mun dhAtune A sUtrathI nlRi pratyaya na thavAthI 'tRn zIla0 6-2-27' thI tRtna (7) pratyaya vagere kArya thavAthI mota Avo prayoga thAya che. artha - anAja khAvAnA svabhAvavALo. zIta kRti jhim?= = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba ajAtivAcaka nAmathI paramAM rahelA zIla - svabhAvArthaka ja dhAtune nlRi pratyaya thAya che. tethI svabhAva artha na hoya tyAre 3La + mug dhAtune A sUtrathI nlRi pratyaya na thavAthI 'rmo0 6-1-72' thI laghu pratyayAdi kArya thavAthI kamono manva: Avo prayoga thAya che. artha - uSNa khAnAra mUrkha. ||164|| sAdhI |9| nAmathI paramAM rahelA sAdhvarthaka dhAtune (kartAmAM) pin pratyaya thAya che. sAdhu hoti A arthamAM sAdhu + H dhAtune A sUtrathI ni pratyaya. 'nAbhinau0 4-rU-14 thI nA TM neM vRddhi r Adeza. 'kampyun 0 3-1-42' thI samAsa vagere kArya thavAthI sAdhuvArI Avo prayoga thAya che. artha- sAruM karanAra. bahulAdhikAra cAlu hovAthI sAdhu vAdayati sAdhu gAyati Idi sthaLe A sUtrathI nlRi pratyaya thato nathI. e yAda rAkhavuM. 155 // k ... brahmaNo vada: 5 / 1 / 156 // brahman nAmathI paramAM rahelA vavuM dhAtune ri pratyaya (kartAmAM) thAya che. brahma brahmAnuM vA vati A arthamAM vrahman + vavuM dhAtune A sUtrathI nlRi pratyaya. 'iita 4-3-60' thI vavu nA 6 ne vRddhi bA 81 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adeza vagere kArya thavAthI vavAtI Avo prayoga thAya che. artha- veda bolanAra. Hl91dA. vaISSmaLe pachANA vrata ane artha gamyamAna hoya to nAmamAtrathI paramAM rahelA dhAtune nim pratyaya thAya che. zAstrAnusAra niyamane vrata kahevAya che. ane vAraMvAra arthane ApI kahevAya che. uttara ta (hite vartata) dhAtune A sUtrathI LinuM pratyaya. 'tayopa0 4-rU-4 thI vRta dhAtunA ne guNa A Adeza. yujaM0 rU-1-46' thI tapuruSa samAsa Adi kArya thavAthI divartI Avo prayoga thAya che. artha - niravagha bhUmimAM rahenAra vatI. ra + (punaH punaH kSAra pina) dhAtune A sUtrathI jinuM pratyaya. 'ta che:04--1rU' thI 5 nA vA ne che Adeza. vottara0 ra-rU-71' thI LinuM nA ne | Adeza vagere kArya thavAthI harapa ivazanA: Avo prayoga thAya che. artha - vAraMvAra dudha pInArA orisAnA mANaso. 191chA karaNAd yajo bhUte 5111158 // karaNavAcaka nAmathI paramAM rahelA bhUtakAlAIka vai3 dhAtune (kattamAM) bina pratyaya thAya che. nirdo + nuM (kanaconeTavIna) dhAtune A sUtrathI ni pratyaya. "ti 4-rU-10" thI thanuM nA. 3 ne vRddhi Adeza. 'kuyu tA -1-42' thI tapuruSasamAsAdi kArya thavAthI nomayInI Avo prayoga thAya che. artha - agninA samudAyathI yajJa karyo. 918l. 82. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nindye vyApyAdin vikriyaH 5/1/159 // vyApyavAcaka nAmathI paramAM rahelA bhUtakAlArthaka vi + ii dhAtune n pratyaya nindanIya kattamiAM thAya che. soma + vi + 1 (somaM viItavAnuM) dhAtune A sUtrathI phna pratyaya. 'nAmino0 4-3-1' thI kI nA ph ne guNa 6 Adeza. 'kahyu tA rU-1-46' thI tatpuruSasamAsa vagere kArya thavAthI somaviI Avo prayoga thAya che. artha - somarasa vecyo. ninda kRti vim?= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba ninda ja kattamiAM . vyApyavAcaka nAmathI paramAM rahelA bhUtakAlArthaka vi + ii dhAtune phaeNn pratyaya thAya che. tethI dhAnya vitavAnuM ahIM ninda kartA na hovAthI ya A sUtrathI dhAnya + vi + ii dhAtune phn pratyaya na thavAthI 'vargoDa' 1-1-72' thI traN pratyaya vagere kArya thavAthI dhAnyavijrAyaH .Avo prayoga thAya che. artha anAja vecyuM. ahIM somarasa vecavo - e nindanIya manAya che, tethI kartA ninda manAya che. 159 hano jinU 5 / 1 / 160 // vyApyavAcaka nAmathI 5ramAM rahelA bhUtakAlArthaka haiMn dhAtune ni karjAmAM ri pratyaya thAya che. pitR+hanuM (pitAM hatavAn) dhAtune A sUtrathI nlRi pratyaya. 'iita0 4-rU-100' thI har ne ghAt Adeza. 'kaghutta dhRtA rU-1-41' thI samAsa vagere kArya thavAthI pitRSAI Avo prayoga thAya che. artha - pitAnI hatyA karI che jeNe te. 160aa dUrya - mULa - vRMtrAt vizvav ||161 brahman bhrUNa jane vRtra A karmavAcaka nAmathI paramAM rahela bhUtakAlArthaka nu dhAtune vicapu (0) pratyaya thAya che. brahmALuM mULa putraM 83 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vI hatavAnuM A arthamAM anukrame draznana+danuM mULa+hanuM ane vRtra+hanuM dhAtune A sUtrathI vivadhU pratyaya. "kahyu vRkRta rU-1-2' thI tapuruSasamAsa vagere kArya thavAthI anukrame vrata pUMdA ane vRtrI Ave prayoga thAya che. arthakramazaH - brAhmaNane mAryo. garbhahatyA karI. vRtrAsurane mAya. - ahIM e samajI levuM joIe ke vraHhI. ItyAdi sthaLe vivadhu pa1-148' thI vizva6 pratyaya siddha ja hovA chatAM A sUtrathI vizvadhu pratyayanuM vidhAna nIce jaNAvelA cAra prakAranA niyama mATe che. karmavAcaka draznanuM mULa ane vRtra A ja nAmathI paramAM rahelA anya nAmathI paramAM rahelA nahi) bhUtakAlArthaka hanuM dhAtune vizva pratyaya thAya che. karmavAcaka nuM mULa ane vRtra nAmathI paramAM rahelA bhUtakAlArthaka nu dhAtune ja (anya dhAtune nahi) vizva pratyaya thAya che. karmavAcaka vRkSanuM mULa ane vRtra nAmathI paramAM rahelA bhUtakAlArthaka hainuM dhAtune viva| khyatyaya ja (anya pratyaya nahi) thAya che. ane karmavAcaka vRddhanuM mULa ane vRtra nAmathI paramAM rahelA bhUtakAlAIka ja (anya kAlArthaka nahi) dhAtune viva6 pratyaya thAya che. - A cAra niyamanA kAraNe anukrame purAM hatavAn 5 // mathama puruSaghAtaH; brahmAdhItavAn / arthamAM brahmAdhyAyaH; brahmANaM hatavAn mA arthamA brahmahA bhane brahmANaM hanti haniSyati vA A arthamAM vRti :... ItyAdi prayogo upapanna che. niyamanA svarUpa uparathI niyamyasUtranA arthamAM je rIte saMkoca thAya che - e svarUpa spaSTapaNe samajI zakAya che. guruvAtaH ItyAdi sthaLe vizva pratyaya na thavAthI varmanokaLu -9-72' thI san pratyayAdi kArya thAya che. 161 9 su - pu - pApa - karma - mana - pAtu pArA | ( nAmethI paramAM rahelA temaja karmavAcaka puSpa cha matra ane 84 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrva nAmathI paramAM rahelA bhUtakAlArthaka vR5 dhAtune svipU pratyaya thAya che. sujhu (sundu chatavAna); puSya + ; pApa + ; karman + 5, matra + 9 ane pUrva + 5 (puSya pApaM jharma mantra parva vA chatavAna) dhAtune A sUtrathI vim (0) pratyaya. "svastha0 4-4-10rU thI vizva nI pUrve tuM no Agama. "yu vRkatAM --46' thI samAsa vagere kArya thavAthI kramazaH sujhatuM puSa9tu pApanuM jharmavRt matratuM ane tuM Avo prayoga thAya che. artha kramaza sAruM karyuM. puNya karyuM. pApa karyuM. karma karyuM. maMtra karyo. pada karyuM. A sUtra paNa traNa prakAranA niyama mATe banAvyuM che. su ane karmavAcaka puSpa papa matra ane pUrva nAmathI paramAM rahelA bhUtakAlArthaka 5 dhAtune ja (bIjA dhAtune nahi) vivadhu pratyaya thAya che. A niyamathI matrathItavAnuM A arthamAM matra+dha+; dhAtune "vivadhu -9-948' thI vivadhU pratyaya na thavAthI "rmo -9-72 thI 3 [ pratyayAdi kArya thavAthI trAdhyAyaH Avo prayoga thAya che. su ane karmavAcaka mukhya pApa varSa matra ane pUrva nAmathI paramAM rahelA bhUtakAlArthaka ja (anyakAlArthaka nahi) zra dhAtune vivadhU pratyaya thAya che. A niyamathI maneM karoti kariSyati vA A arthamAM upara jaNAvyA mujaba vipu pratyaya na thavAthI [ pratyayAdi kArya thavAthI patrakAra: Avo prayoga thAya che. tu ane karmavAcaka puSpa papa varSa matra ane put nAmathI paramAM rahelA bhUtakAlarthika pR dhAtune vizva pratyaya ja (anya pratyaya nahi) thAya che. A niyamathI * vRtavAna A arthamAM A sUtrathI varma+ThTha dhAtune viva6 pratyaya ja thAya che. tethI pharmavRtta. Avo prayoga thAya che, ruvAra: Avo prayoga thato nathI. A pramANe A sUtrathI traNa niyama thAya che. paraMtu tu temaja karmavAcaka puSpa papa... ItyAdi ja (bIjA nahi) nAmathI paramAM rahelA bhUtakAvArthaka 5 dhAtune vivadhu pratyaya thAya che - Avo niyama thato nathI. jethI zAstranuM AdhyA ItyAdi sthaLe "vivadhu -9-948' thI vipu 85 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyaya thAya che...162|| somAtu suH 1|1|163 // karmavAcaka soma nAmathI paramAM rahelA bhUtakAlArthaka su dhAtune (1286) vivar pratyaya (kartAmAM) thAya che. soma sutavAnuM A arthamAM soma+su dhAtune A sUtrathI vidhar pratyaya. dRsvaya0 4-4-113' thI vip pratyayanI pUrve t no Agama vagere kArya thavAthI somaput Avo prayoga thAya che. artha- somarasa kADhyo. * A sUtrathI paNa cAra niyama thAya che. karmavAcaka soma ja nAmathI paramAM rahelA bhUtakAlArthaka tu dhAtune pi pratyaya thAya che. tethI gurAM IF ! ardha ghuMTAtu dhAtunuM vadhu pratyaya na thavAthI dharmo0 6-1-72' thI gaLu pratyayAdi kArya thavAthI suva: Avo prayoga thAya che. karmavAcaka soma nAmathI paramAM rahelA bhUtakAlArthaka su dhAtune ja vivar pratyaya thAya che. tethI somaM ItavAnuM A arthamAM sauma+vA dhAtune vidhavuM pratyaya na thavAthI 'manu-can0 6-6-647' dhI viSe pratyayAdi kArya thavAthI somA: Avo prayoga thAya che. karmavAcaka moma nAmathI paramAM rahelA bhUtakAlArthaka ja su dhAtune vip pratyaya thAya che. AvA niyamathI soma yuti sAti vA A arthamAM somasava: Avo prayoga upara jaNAvyA mujaba thAya che. karmavAcaka saune nAmathI paramAM rahelA bhUtakAlAryaka su dhAtune vivat pratyaya ja thAya che. A niyamathI sAma sutavAnuM A arthamAM somasut Avo ja prayoga thAya che. parantu somalAva: Avo prayoga thato nathI. 1630 86 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zanaizvaka bAdanA vyApya - karmavAcaka agni nAmathI paramAM rahelA bhUtakAlArthaka ji. dhAtune vizvanuM pratyaya thAya che. je vitavAnuM A arthamAM niri dhAtune A sUtrathI vizva pratyaya. "svastha ta.0 4-4-10rU" thI vi6 pratyayanI pUrve tu no Agama... vagere kArya thavAthI niti Avo. prayoga thAya che. artha- jeNe agni bhego karyo che te. A sUtrathI paNa pUrve jaNAvyA mujaba (jAo sU.. 1-1-263) cAra prakAranA niyama thAya che. tethI yevAya; nijAra; ni vinoti dhvati vA A arthamAM navAyaA prayoga upapanna thAya che. ane niM vitavAnuM A arthamAM upAya: Avo prayoga thato nathI... ItyAdi svayaM samajI levuM. ll164 carthe pAcha96. karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA bhUtakalArthaka vi dhAtune samAsArtha-ri dhAtunuM karma ni hoya to vi6 pratyaya thAya che. phena phuva parti A arthamAM nidhi dhAtune A sUtrathI viva6 (0) pratyaya. "DhAva 4-4-10rU' thI vizva nI pUrve tu no Agama ... vagere kArya thavAthI cenavihu Avo prayoga thAya che. artha- bAja pakSInI jema bhego karAela agni. 119 dll. . dRzaH rani lAuddaghA vyApya - karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA bhUtakAlAthaka dRza dhAtune vani, (vana) pratyaya thAya che. kRSTavAnuM A arthamAM du+kRza dhAtune A sUtrathI vani pratyaya. "yu. rU-1-2' thI tapuruSasamAsAdi Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kArya thavAthI vadRzyA Avo prayoga thAya che. artha- ghaNuM joyuM che jeNe te. vahuluvA.... ItyAdi sthaLe 'manvandva -1-147' thI nip pratyaya siddha hovA chatAM bhUtakALamAM A sUtranA viSayamAM jhaLu vagere pratyaya na thAya - e mATe A sUtranuM praNayana che. 166 // saha-rAkhammAM nyu-yutheH ||16bI sajja zabdathI pa2mAM rahelA temaja karmavAcaka AnanuM nAmathI paramAM rahelA ane yudh dhAtune nipu pratyaya thAya che. saha vRtavAnuM, saha yodhitavAn rAjAnaM kRtavAn ne rAjAnaM yodhitavAn // arthabhAMsaha + kR saha + yudh, rAnan + TM ane rAkhayudh dhAtune A sUtrathI nipU (vana) pratyaya. 'hyun0 rUM-6-46' thI tatpuruSasamAsa. '660 4-411rU' thI dhAtunI paramAM tu no.Agama vagere kArya thavAthI satkRtvA sahayudhdhA rAkha%0tvA ane rAnayudhdhA Avo prayoga thAya che. artha kramazaHsAthe karyuM che jeNe te. sAthe yuddha karAvyuM che jeNe te. rAjAne karyo che jeNe te. rAjAne laDhAvyo che jeNe te. ahIM yudh dhAtu antarbhUtaNyarthaka che. A sUtranA viSayamAM paNa 'manvan0 6-1-647' thI nipU pratyaya siddha ja che. parantu bhUtArthamAM upara jaNAvyA mujaba nivuM pratyayane choDIne anya gaN vagere pratyaya na thAya- e mATe A sUtranuM praNayana 9.1198911 ano nirraH |9|168|| karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA anu upasargapUrvaka bhUtakAlArthaka ban dhAtune 3 (4) pratyaya thAya che. ghumAMsamanujJAtaH A arthamAM ghu +anu+nan dhAtune A sUtrathI 6 (ba) pratyaya. "hityanya0 2-6-164' thI nar dhAtunA gar no lopa. 'karyun0 rU-1-41' thI tatpuruSasamAsa. 'pasya 88 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2--81' thI ( no lopa vagere kArya thavAthI pumanu: Avo prayoga thAya che. artha- puruSanI pAchaLa janmelo. If168 saptadhyAH 115161NA. saptamyanta nAmathI paramAM rahelA bhUtakAlArthaka nanuM dhAtune 6 () pratyaya thAya che. mane nAta: A arthamAM manuSnana dhAtune A sUtrathI 4 pratyaya. 'hityanta ra-9-994' thI nanuM nA jhanuM no lopa... vagere kArya thavAthI majuranaH Avo prayoga thAya che. artha- tabelAmAM utpanna kIDovizeSa. II169 * banateH zvigAH 70. jAtivAcaka nAmane choDIne anya paccamyanta nAmathI paramAM rahelA bhUtakAvArthaka nanuM dhAtune pratyaya thAya che. yuddhe ItaH A arthamAM yudhi+jhana dhAtune A sUtrathI () pratyaya. "rityajya0 ra-9-994', thI nanuM nA nuM no lopa. ' 0 --4thI samAsAdi kArya thavAthI vRdhinaH Avo prayoga thAya che. artha- buddhithI utpanna saMskAra. nAiita vimu? = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba jAtivAcaka nAmane choDIne ja anya pazcamyanta nAmathI paramAM rahelA bhUtakAlArthaka nanuM dhAtune 3 pratyaya thAya che. tethI nAtuM nAta: ahIM jAtivAcaka paccatta na nAmathI paramAM rahelA nanuM dhAtune A sUtrathI 6 pratyaya thato nathI. nan dhAtune "-vat 1-1-174' thI che pratyaya. "H na, 4-2-60" thI nanuM nA nuM ne mA Adeza... vagere kArya thavAthI nAta: Avo prayoga thAya che. artha- hAthIthI utpanna thayela. 170 1. 89 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kvacit 5 / 1 / 171 // upara jaNAvelA sthaLo sivAya bIjA sthaLe paNa ziSTapuruSonA prayoga mujaba dhAtune 3 pratyaya thAya che. vi+jJa; anu+nan; na+nan; strI+bana; brahmanuM+nyA; vara+ga+hanuM ane gA+ghanuM dhAtune A sUtrathI 4 (a) pratyaya. 'dityanya0 2-1-114' thI ban han ane van dhAtunA gan no lopa; ane byA nA bA no lApa. phyun0 3-1-41' thI samAsa. 'nagat rU-2-12' thI nag ne Ja Adeza vagere kArya thavAthI gni: banunaH bana strInaH brahmakhyaH, varAhaH ane sava: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- nakAmo janmelo. nAno bhAI. bakaro. strIthI janmalo. brahmamAM lIna. bhuMDa. jeNe khodyuM che te. 171 // su-yajo Ivanip 5 / 1 / 172 // bhUtakAlArthaka su (1286) ane van dhAtune (kattamAM) nipU pratyaya thAya che. mutavI ane rU vAn A arthamAM mu ane yant dhAtune A sUtrathI nipu (vanuM) pratyaya, dRsvastha 4-4-66rU' thI su dhAtunI paramAM tU no Agama vagere kArya thavAthI mutvAnI ane yanvA Avo prayoga thAya che. artha- jeNe utpanna karyuM che te be. jeNe yajJa karyo che 2.1199211 So'tR: 5 / 1 / 173 // bhUtakAlArthaka tRp (1146) dhAtune (kamiAM) 7 (Rtu) pratyaya thAya che. nIti sma A arthamAM jJa dhAtune A sUtrathI Rtu pratyaya. 'mino. 4-2-1' thI 6 ne guNa r AdezathI niSpanna khAtu nAmane 'badhAtU0 2-4-2' thI strIliMgamAM / pratyaya... vagere kArya thavAthI 90 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naratI Avo prayoga thAya che. artha- vRddha strI. I173 // ch - he'' 1/1/174|| bhUtakAlArthaka dhAtune hra (ta) ane vatu (tavata) pratyaya thAya che. vite sma ane roti sma A arthamAM anukrame haiM dhAtune A sUtrathI TM ane vatu pratyaya vagere kArya thavAthI taH ane tavAnuM Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- karAela. jeNe karyuM che te. 'gamme 4-910' nA viSayamAM A sUtrathI ja TM pratyaya thAya che... ItyAdi bRhavRttithI samajavuM joIe 1190811 ... gaNitapagveSuva:......gatipagvepuva: = karNapakSe na gaNitaM paJcAnAM pANDavAnAM balaM yena saH; rAjapakSe na gaNitaM paJceSubalaM kAmadevavalaM yena sa jitendriyaH kAmadevAdapi manohararUpI vA puruSottamacittavismayam = karNapakSe zrIkRSNacittavismayam; rAjapakSe viirpuruvittavismayam| rAmonAsanamUrti: = LapakSe - rAma: parazurAma, rAnapakSeraamaa manoharA strI; tadullAsanamUrtti ryasya sa zrIkarNaH karNa iva jayati // pAMce ya pAMDavonA bANanA baLane jeNe gaNakAryuM nathI; zrIkRSNanA cittane Azcarya pamADato ane parazurAmane AnaMda pamADanArI mUrti AkRti che jenI evA karNanI jema kAmadevathI paNa adhika rUpasampanna, vIra puruSonA cittane Azcarya pamADanAra ane manohara strIone AnaMda pamADanArI mUrtti - AkRti che jenI evo zrIkarNa nAmano rAjA jaya pAme che... 91 .. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // iti zrI siddhahemacandrazabdAnuzAsanalaghuvRttivivaraNe // // paJcamasyAdhyAyasya prathamaH pAdaH // analpAnativistAramanalpAnatimedhasAm / vyAkhyAtamupakArAya candraguptena dhImatA // 92 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha prArabhyate paJcame ' dhyAye dvitIyaH paadH| - su-saha- vaccaH parIkSA vA varAchA bhUtakAlArthaka thu sat ane vat dhAtune parokSAnA pratyayo vikalpathI thAya che. 35 + zra dhAtune A sUtrathI parIkSAno vuiM () pratyaya. tirdhAtu.0 4-9-9" thI zru ne dvita. "vyagnanaLa 4--44' thI abhyAsamAM anAdivyasjanano lopa. "nAmano 4-rU-" thI nA 3 ne vRddhi gau Adeza... vagere kArya thavAthI 35zujhAva Avo prayoga thAya che. 35 + sat dhAtune A sUtrathI parIkSAno vuiM pratyaya. upara jaNAvyA mujaba sat dhAtune dvita. abhyAsamAM anAdivyasjanano lopa. "kjhiti 4-rU-10" thI sat nA 1 ne vRddhi mA Adeza.. vagere kArya thavAthI 3pasAra Avo prayoga thAya che. manu + ca dhAtune A sUtrathI parIkSAno vuiM pratyaya. upara jaNAvyA mujaba vasuM ne dvita. abhyAsamAM anAdivyajanano lopa. sthiti 4-2-10" thI upAjya ne vRddhi mA Adeza. "vaLAvi. 49-7ra' thI abhyAsamAM va ne 3 Adeza... vagere kArya thavAthI kanvIsa Avo prayoga thAya che. * vikalpapakSamAM A sUtrathI parIkSA no pratyaya na thAya tyAre 35 + zu dhAtune "adyatanI 1-2-4' thI aghatanIno Dhi pratyaya. 6 nI pUrve sinagha0 rU-4-dharU' thI livuM () pratyaya. "HdyAto 4-4-21' thI dhAtunI pUrve ka (3). "sa: sina4-rU-ddala thI sit nI paramAM ta (6). "sipi para0 4-3-44 thI zru nA 3 ne vRddhi mI Adeza vagere kArya thavAthI upAzrIjItu Avo prayoga thAya che. 35 + zra dhAtune sanAta -ra-7' thI ghrastanI no vivuM pratyaya. upara jaNAvyA mujaba dhAtunI pUrve 3. "vAre : rU-4-75" thI vivuM nI pUrve anu pratyaya. zrItivuM 4-2-108' thI zra dhAtune zuM Adeza. '3-phoH 4-rU-2' thI 7 nA 3 ne guNa no Adeza... vagere kArya thavAthI pazuLot Avo Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prayoga thAya che. 35 + sat dhAtune upara jaNAvyA mujaba adhatanIno ti pratyaya. dhAtunI pUrve , "sR0i rU-4-64 thI hi nI pUrve 3 pratyaya.... vagere kArya thavAthI 3pAsavatuM Avo prayoga thAya che. 35 + sat dhAtune stanI no vivuM pratyaya. dhAtunI pUrve ja 'jharva rU-49 thI dhAtunI paramAM zavuM pratyaya. "zrItivuM 4-2-108' thI sane sI Adeza vagare kArya thavAthI upAsavatuM Avo prayoga thAya che. AnuM + vat dhAtune upara jaNAvyA mujaba aghatanIno ri pratyaya. dhAtunI pUrve . Ti nI pUrve sivuM. tenI paramAM tu (6). "vyagnanAnA 4-2-46' thI vas nA sa ne vRddhi mA Adeza. "sasta: si 4-rU-22' thI ves nA huM ne tuM Adeza vagere kArya thavAthI sarvavatnItuM Avo prayoga thAya che. - + vat dhAtune stanI no vivu pratyaya. dhAtunI pUrve 3. upara jaNAvyA mujaba vivuM nI pUrve zavuM pratyayAdi kArya thavAthI sarve Avo prayoga thAya che. arthakramazaH teNe sAMbhaLyuM. te duHkhI thayo. te pAchaLathI rahyo. ahIM e yAda rAkhavuM joIe ke "kasarUpa0 -1-16 thI apavAdabhUta parIkSAnA sthAne vikalpapakSamAM adyatanI thaI zake che. temaja apavAdabhUta zyastanInA sthAne vikalpapakSamAM utsargabhUta parIkSA thaI zake che. tethI A sUtramAM upara jaNAvyA mujaba traNe rUponI siddhi mATe yadyapi vA nuM upAdAna nirarthaka che. parantu vA nA upAdAnathI e sUcita thAya che kevibhakati tarIke prasiddha vartamAnAdinA vidhAnamAM "vasa0 --1-16' thI vikalpapakSamAM autsargika vidhinI (vibhatividhinI) prApti nathI. AthI jamarasi sAtho! sva thAya ahIM 'vi -2-2' thI vihita apavAdabhUta bhaviSyantInA viSayamAM vikalpapavAmAM 'zana tane--ra-7" thI autsargika dyarUnIno prayoga thato nathI. zravacca: A pramANe sUtramAM bahuvacanano nirdeza hovAthI "parokSe 2-12' nA apavAdabhUta A sUtrano managha0 1-ra-7' A sUtrathI bAdha nahi thAya. If - 94 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatra kvasu - kAnau tadvat 5 / 2 / 2 // parIkSAmAtranA viSayamAM (bhUtasAmAnyamAM nahi) dhAtunI paramAM huM ane vAna pratyaya thAya che. ane te baMne pratyayo parokSA- vibhUti jevA manAya che. arthAt parIkSAmAM je rIte dhAtune dvityAdi thAya che tema vasu ane zAna pratyayanI pUrve rahelA dhAtune paNa te rIte dvivAdi kArya thAya che. zra dhAtune A sUtrathI vasu (va) pratyaya. "dirdhAtu.0 4-7-' thI zru ne dvitva. vyagnanA0 4--44 thI abhyAsamAM anAdi vyasjanano lopa... vagere kArya thavAthI zuzravAnuM Avo prayoga thAya che. sad dhAtune A sUtrathI vasu pratyaya. "seva0 4-4-82' thI vahuM nI pUrve 6. "manAve. 4--24' thI san dhAtunA 3 ne 9 Adeza; ane sat ne prApta dvitvano niSedha vagere kArya thavAthI vivAnuM Avo prayoga thAya che. vas dhAtune upara jaNAvyA mujaba A sUtrathI vavatu pratyaya. vahuM dhAtunI paramAM rU, vasu ne dvita. abhyAsamAM anAdivyasjanano lopa. vavaICvat A avasthAmAM abhyAsamAM va ne "nAdi. 4-7-7ra thI 3 Adeza. "yugAdri4-7-7" thI vasu nA va ne 3 Adeza. "-vasa: ra-rU-26 thI vat nA ne 6 Adeza vagere kArya thavAthI kaSivAnuM Avo prayoga thAya che. par dhAtune A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba vanuM pratyayAdi kArya thavAthI "ddhivAn nI jema vivAnuM Avo prayoga thAya che. upara jaNAvyA mujaba pad dhAtune vAna pratyaya (mAna pratyaya). upara jaNAvyA mujaba pad dhAtunA 8 ne i Adeza ane dhAtune dvitvano niSedha.. vagere kArya thavAthI revAna: Avo prayoga thAya che. artha kramazaH -sAMbhaLyuM. duHkhI thayo. raDyo. rAMdhyuM. rAMdhyuM. sU. naM. 9-1-718 thI bhUtAthiidhakAra vartamAna hovA chatAM parokSAmAtranA ja grahaNa mATe A sUtramAM tatra padanuM upAdAna che. zukun A avasthAmAM va nI pUrve " gha0 4-4-8ra' thI prApta rUd no "jhava. 4-4-17" thI niSedha thayo che. vesu pratyaya parasmapadamAM ja thato hovAthI te pratyaya kattamAM Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja thAya che. phAna pratyaya Atmapadano hovAthI karmamAM ane bhAvamAM paNa thAya che. rA. veyivadanAzvadanUcAnam 5 / 2 / 3 // bhUtasAmAnyamAM 'civa'; "anAzvat' ane 'kanvIna' - A vasu ane vAna pratyayAta nAmanuM vikalpathI nipAtana karAya che. samu + rU| dhAtune A sUtrathI vasu pratyaya. "dirdhAtu: 4-1-1 thI ne dvita. vase 4-4-82 thI vasu (va) pratyayanI pUrve , 'phaLa: -9-9' thI rU dhAtune rU Adeza.... vagere kArya thavAthI samIvivAnuM Avo prayoga thAya che. nagu+8zu dhAtune A sUtrathI vahu pratyaya. nipAtananA kAraNe 8 ('gha0 4-4-82 thI prApta ) no A sUtrathI niSedha. upara jaNAvyA mujaba zu dhAtune dvita. "vaiSNana4-1-44 thI abhyAsamAM anAdivyasjanano lopa. 'masyA 4-7-68' thI abhyAsamAM 1 ne bA Adeza.... vagere kArya thavAthI nA2vAnuM Avo prayoga thAya che. anuva (TU dhAtune 'ti-gvo. 4-4-1' thI vaghu Adeza) dhAtune A sUtrathI chAna pratyaya. upara jaNAvyA mujaba vat dhAtune dvita. abhyAsamAM anAdivyajanano lopa. abhyAsamAM va ne nADhi0 4-172' thI samrasAraNa 3 Adeza. "nA0i 4-9-72' thI vaghU dhAtunA vA ne vRt 3 Adeza vagere kArya thavAthI jhanUvAna: Avo prayoga thAya che. nipAtananA kAraNe ahIM jAna pratyaya kattamAM ja thAya che. kattathI bhinna artha bhAva - karmamAM to je pratyayAdi ja kArya thavAthI jhanU vagere prayoga thAya che. artha kramazaH - prApta karyuM athavA gayo. na khAdhuM. pAchaLathI bolyo. A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba vi vagere nAmanuM vikalpathI ja nipAtana karAya che. tethI vikalpapakSamAM yathAprApta hRstanI adyatana ane parokSA no paNa prayoga thAya che. phaNa (6) dhAtune adyatanI -2-4 thI Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aghatanIno dri pratyaya. dri nI pUrve sinaghatacAmuM rU-4-dharU' thI sid pratyaya. "Li0 4-4-rarU' thI rUd dhAtune A Adeza. "pivati4-rU66 thI sivuM no lopa .... vagere kArya thavAthI tuM Avo prayoga thAya che. artha - gayo. 35rU dhAtune "anadyatane bara-7' thI yastana no vivuM pratyaya. "svarA. 4-4-rU' thI rU ne vRddhi che Adeza. vagere kArya thavAthI 3paitu Avo prayoga thAya che. artha - teNe prApta karyuM. 35r dhAtune parokSAno vuiM () pratyaya. upara jaNAvyA mujaba DuM ne dvita. "nAginoTa 4-rU-10" thI rU dhAtune vRddhi che Adeza. 'pUrvayA) 4-1-rU7' thI abhyAsanA rU ne rU Adezadi kArya thavAthI 3yAya Avo prayoga thAya che. artha - prApta karyuM. naguHza dhAtune upara jaNAvyA mujaba adyatanIno hi pratyeya. ri nI pUrve si pratyaya. kazu nA ne vRddhi mA Adeza. R+nA+su+tuM A avasthAmAM tAza0 4-4-rUra' thI huM nI pUrve , "H sina0 4-rU-' thI sivuM nI paramAM rRA. rUTa ti 4-3-79' thI sid no lopa vagere kArya thavAthI nAzItuM Avo prayoga thAya che. artha- na khAdhuM. nan + kazuM dhAtune upara jaNAvyA mujaba hyastanano vivuM pratyaya. zu dhAtunA A ne vRddhi A Adeza. 'yAre rU-4-72" thI vivuM nI pUrve nA pratyaya vagere kArya thavAthI nAnAtuM Avo prayoga thAya che. artha- na khAdhuM. nagurUSa dhAtune upara jaNAvyA mujaba parIkSAno vuiM (1) pratyaya. upara jaNAvyA mujaba 35 ne dvitva. abhyAsamAM anAdivyajanano lopa. "yA. 4--68' thI abhyAsamAM ja ne nA Adeza vagere kArya thavAthI nA Avo prayoga thAya che. artha- na khAdhuM. anuva (upara jaNAvyA mujaba TU ne vaghu Adeza.) dhAtune upara jaNAvyA mujaba adyatanIno Dhi pratyaya. "zAstha0 rU-4-60" thI ki nI pUrve ma pratyaya. "vAto4-4-22' thI vaghu nI pUrve , "zvattha0 4-3-10rU" thI vadhu ne vo Adeza.... vagere kArya thavAthI avavo tuM Avo prayoga thAya che. artha-pAchaLathI bolyo. kanu+jhU dhAtune upara jaNAvyA mujaba 97 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yastanIno vid pratyaya. jU nI pUrve T. 'chUtaH parAviH 4-3-6rU' thI dU dhAtunI paramAM t (rU) vagere kArya thavAthI anvadravIt Avo prayoga thAya che. artha- pAchaLathI bolyo. anuvar dhAtune hyastanIno viv pratyaya. vaghu dhAtunI pUrve gar. 'vyagnanA0 4-rU-78' thI vivuM pratyayano lopa. 'vanaH hrAm 2-1-86' thI 6 ne AdezAdi kArya thavAthI bantava Avo prayoga thAya che. artha- pAchaLathI bolyo. anu+var dhAtune parokSAno vU pratyaya. upara jaNAvyA mujaba varSe ne dvitva. abhyAsamAM r no lopa. 'yAvi0 4-1-72' thI abhyAsamAM vaeN ne 3 Adeza. 'iita 4-3-10' thI vaghu dhAtunA upAnya jJa ne vRddhi Adeza vagere kArya thavAthI anUvAva Avo prayoga thAya che. arthapAchaLathI bolyo. 3/ adyatanI 5|2| 4 || kR bhUtakAlArthaka dhAtune adyatanI - vibhaktino pratyaya thAya che. dhAtune A sUtrathI adyatanIno vi pratyaya. 'ad dhAto0 4-4-21' thI dhAtunI pUrve T, 'sinagha0 3-4-3' thI vi nI pUrve ziy. f+++t A avasthAmAM t nI pUrve 'sa: sina0 4-3-6' thI kRt ({). sivi paramai0 4-3-44' thI nA Rne vRddhi Ar Adeza. 'nAmyantasthA0 2-rU-11' thI s ne v Adeza thavAthI gArnIt Avo prayoga thAya che. artha- karyuM.I4|| vizeSA'vivakSAvyAmizre 5|2|5|| stanI tathA parokSA nI avivakSAmAM tema ja aghatanI nI sAthe stanI ke parokSA nuM vyAmizraNa hoya to mUtAArtha dhAtune adyatanIno pratyaya thAya che. adyatanInA viSayanI sAthe stana ke parokSA nA 98 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayamAM eka prayoga hoya tyAre vyAmizraNa manAya che. "rAmo vanamAmat' ahIM rAmacandrajInuM vanagamana parokSovA chatAM parokSA nI avivakSAmAM A sUtrathI gam dhAtune adyatanIno vi pratyaya. 'vRddhi0 rU-4-64' thI vi nI pUrve saGga pratyaya. 'gad thAto0 4-4-21' thI dhAtunI pUrve ar thavAthI gAmat Avo prayoga thAya che. artha- rAmacandrajI vanamAM gayA. "jhagha Thyo vADamuTThi'' ahIM gadya ane s padathI gamya adyatanI ane hyastanInA vyAmizraNamAM munnu dhAtune adyatanIno mahi pratyaya. 'gar dhAi0 4-4-21' thI dhAtunI pUrve ad. 'sinadhata0 rU-4-rU' thI mahi pratyayanI pUrve sid pratyaya. "stAgha0 4-4-32' thI sip nI pUrve vihita rUT no '60 4-4-66' thI niSedha. 'sinAzi0 4-rU-rUba' thI aniT sin ne vid bhAva thavAthI mun dhAtunA 3 ne guNa go Adeza thato nathI. tethI 'pana: m 2-6-86' thI j ne maiM Adeza vagere kArya thavAthI mutti Avo prayoga thAya che. artha- Aje athavA kAle ame khAdhuM. IN rAtrau vaso'ntyayAmAsvaptaryadya 5|2|6 // - - zAstrAnusAra uThavAnA samaya rAtrinA cothA praharathI laIne uMghavAnA samaya rAtrinA bIjA praharanA prAraMbha sudhIno kAla, athavA jyAre tArIkha badalAya che te madhyarAtrithI bIjI madhyarAtri sudhIno je kAla che te baMnne kAlane anaghatana kAla kahevAya che. A baMnne prakAranA anadyatana kAlane anusarI rAtrinA antima-cothA praharamAM, rAtanA pUrvArdhamAM athavA tRtIya prahara sudhInA kAlamAM thayelI kriyAno je prayoga karavAmAM Ave che; tyAM vastutaH vastI no prayoga thAya che. parantu yastana rAtrimAM thayelI kriyAno; te ja rAtrinA chellA praharathI laIne adyatana kAlamAM prayoga hoya ane hyastana rAtrinA carama praharamAM paNa (carama prahara sudhI) kartA sUto na hoya to; AvA hyastana rAtrisambandhI 99 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUtArtha- kriyArthaka vas dhAtune laghatanI no pratyaya thAya che. koI eka vyakti pahelI tArIkhe bahAragAma jaIne te ja divase pAchI ghare Ave ane bIjI tArIkhanI rAtrinA caramaprahara sudhI ughe nahi - te vyaktine koIe bIjI tArIkhanA sUryodayathI madhyarAtrinA athavA prathama praharanA antanA kAla daramyAna pUchyuM '"hyaM rAtrI vavADavasaH ?" tenA uttaramAM te vyakRti jaNAve che ke 'amutrAvAtam' ahIM vas dhAtune A sUtrathI adyatanIno am pratyayAdi kArya (jIo sU. naM. -2-1) thAya che. ahIM bIjI tArIkhanA carama prahara sudhInA kALamAM thoDIvAra paNa jo kartA sUto hoya athavA trIjI tArIkhe prazna karAya to amutrADavasamuM Avo prayoga thAya che. artha- huM ahIM rahyo. IIFII anadyatane hUyastanI 5|2|7 // adyatana (jAo sU. naM. -2-6) kAlathI bhinna bhUtakAlArthaka dhAtune vatanI no pratyaya thAya che. hra dhAtune A sUtrathI stanI no viv (tA) pratyaya. 'gar dhAi0 4-4-26' thI dhAtunI pUrve gar. 'AtanAveza: rU-4-8rU' thI viv nI pUrve 3 pratyaya. 'nAmino. 4-3-1' thI hai nA ne guNar Adeza. '3-znoH 4-2-2' thI 3 ne guNa je Adeza... vagere kArya thavAthI barotu Avo prayoga thAya che. artha- teNe karyuM. zALA khyAte dRzye 5|2|8 // - lokamAM prasiddha hoya ane prayoA dhAre to dekhI zake - evI parokSa bhUtakAlIna kriyA che artha jeno- evA dhAtune dyastanI vibhaktino pratyaya thAya che. '"bahaLatuM siddhAno 5 vantIm' ahIM granthakArazrInA samaye karAelA A prayoganA kartA dvArA lokamAM prasiddha evI 100 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddharAjanI avantIne gheravAnI kriyA jovAnuM zakya hovAthI tAdRza kriyArthaka 0dhu ghAtune A sUtrathI stiI no vivuM pratyaya. 'pad vAto 4-4-ra6 thI dhAtunI pUrve , "thAM svara0 rU-4-82' thI 0dhu nA thuM nI pUrve ja vikaraNa pratyaya. "vaiSNanADu, 4-3-78' thI vivuM pratyAyano lopa... vagere kArya thavAthI sastu Avo prayoga thAya che. arthasiddharAje avaMtIne gherI. dhyAta ti vim ? = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba prayophatAthI dRzya paNa prasiddha je evI parokSabhUtakAlIna kriyAnA vAcaka dhAtune stanI vibhatino pratyaya thAya che. tethI vAra Tam ahIM TakaraNakriyA lokamAM prasiddha na hovAthI tadarthaka 5 dhAtune A sUtrathI zyastanI vibhaktino pratyaya na thavAthI "rokSe -ra-2' thI parIkSA no vuiM pratyaya. "kirdhAtu.0 4--' thI zru ne dvita. "toDatu 4-7-38' thI abhyAsamAM jhane 3 Adeza. "zcam 4-7-46 thI abhyAsamAM zuM ne 6 Adeza. va + a A avasthAmAM "nAmino 4-rU-20" thI 5 nA *ne vRddhi nA Adeza vagere kArya thavAthI vavAra Avo prayoga thAya che. artha- teNe caTaI karI. dRzya rUti Yi? = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba lokamAM prasiddha paNa prayoktAthI dRzya ja bhUtakAlIna kriyArthaka dhAtune hyastanIno pratyaya thAya che. tethI "napAna hira vAsuddeva:" ahIM vAsudevakRta kaMsakarmaka hananakriyA lokamAM prasiddha hovA chatAM prayophatAthI te dRzya na hovAthI tadarthaka rajU dhAtune A sUtrathI yastanI na thavAthI upara jaNAvyA mujaba parIkSAno vuiM pratyaya. hanuM dhAtune dvitva. vyam0 4-1-44' thI abhyAsamAM haju nA 7 no lopa. "horna: 4--40" thI abhyAsamAM 6 ne zuM Adeza. "giva nuM 4-rU100" thI haju dhAtune dhana Adeza. "Miti 4-3-10" thI ghana nA 1 ne vRddhi mA Adeza.. vagere kArya thavAthI nathAna Avo prayoga thAya che. artha- vAsudeve kaMsane mAryo. dA. 101 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ayadi smRtyarthe bhaviSyantI 5 | 2 | 9 || smaraNArthaka dhAtu upapada (najIkamAM prayujyamAna) hoya ane yat padano prayoga na hoya to anadyatana bhUtakAlArthaka dhAtune maviSyantI vibhakRtino pratyaya thAya che. 'smarati sAdho! svarge sthAsthAna:" ahIM smaraNArthaka smR dhAtu upapada che; temaja thavuM padano prayoga nathI. tethI anadyatana bhUtakAlArthaka sthA dhAtune A sUtrathI maviSyantI vibhaktino syAmasU pratyaya vagere kArya thAya che. artha- yAda che; munivara! ApaNe svargamAM hatA. gayavIti vim? upara jaNAvyA mujaba smaraNArthaka dhAtu upapada hoya ane thavuM padano prayoga na ja hoya to anadyatana bhUtakAlArthaka dhAtune A sUtrathI maviSyantI no pratyaya thAya che. tethI 'minAnAsi mitra! yaiolvavasAma?'' ahIM varte padano prayoga hovAthI vas dhAtune A sUtrathI maviSyantI no pratyaya na thavAthI 'anadyatane0 6-2-7' thI vastI no meM pratyaya vagere kArya thAya che. artha- yAda che mitra! ApaNe kaliMgamAM rahelA. I // 9 // = vA''kAGkSAyAm 5 / 2 / 10 // prayoktAnI anya kriyAnI apekSA hoya ane smaraNArthaka dhAtu upapada hoya to; anadyatana bhUtakAlArthaka dhAtune vikalpathI viSyantI no pratyaya thAya che. "smarati mitra! zmIreSu vasyAmoDavatAma vA tatrIvanuM mozyAmade amudi vA!' ahIM kAzmIramAM vAsa svarUpa kriyAlakSaNathI tyAMnI odanakarmaka bhojanakriyA lakSya bane che. tethI lakSya ane lakSaNabhUta te te kriyAnA saMbandhamAM prayoktAne AkAMkSA che. jethI anadyatana bhUtakAlArthaka vat ane munu dhAtune anukrame A sUtrathI mavintI no cAmam ane svAmahe pratyaya thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI maviSyantI no pratyaya na thAya tyAre anukrame phyastanIno ma ane mahi pratyaya 'anadyatane 6-2 102 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7' thI thAya che. vas + cAmaNuM A avasthAmAM vasu nA huM ne "sastaH ti 4-392 thI tu AdezAdi kArya thavAthI valyA: Avo prayoga thAya che. mun + cAmade A avasthAmAM 'vorapa0 4-3-4' thI 3 ne guNa go Adeza. "vana: rum ra-1-86' thI 6 ne " Adeza vagere kArya thavAthI mAmade Avo prayoga thAya che. +mugu+hi A avasthAmAM "raghAM svara0 rU-4-82 thI 6 nI pUrve ja vikaraNa. 1 nA 3 no "jJAtyo 4-2-20' thI lopa vagere kArya thavAthI amudi Avo prayoga thAya che. artha- yAda che, mitra! ApaNe kAzmIramAM rahyA hatA ane tyAM bhAta khAdhA hatA. 10 kRtA'smaraNA'tinihnave parokSA 5 / 2 / 11 // karelAnuM cittavikSepAdinA kAraNe asmaraNa athavA prayokatAne yAda hovA chatAM te atyanta chupAvato hoya to tana bhUtakAlInArthaka dhAtune parokSAno pratyaya thAya che. suto : huM hiTa visTApa ahIM zayanakattani cittanA vikSepa(anya viSayAsakta) nA kAraNe rovAnuM smaraNa na hovAthI A sUtrathI vim dhAtune parIkSA vibhakatino vui() pratyaya thAya che. varipu brAhmaNo hatattvayA? nAraM trinuM nAma ahIM brAhmaNa hanananA praznanA uttaramAM prayophatA tyAM huM gayo ja nathI.' ema kahIne svagamanAdine atyanta chupAve che. tethI A sUtrathI nam dhAtune parokSAno navuM pratyaya vagere kArya (juo khU. naM. -ra-8) thAya che. arthakramazaH - kharekhara sUtAM evA meM vilApa karyo. kaliMgadezamAM te brAhmaNane mAyo? huM kaliMgadezamAM gayo nathI. 11 ra pArAzA anadyatana parokSa bhUtakAlAIka dhAtune parIkSA vibhatino pratyaya 103 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya che. ghI vidheza tIrthakkara: ahIM A sUtrathI phiza dhAtune parokSAno vuiM pratyaya. "dirdhAtu: 4-1-1' thI viza ne dvitva. vyagnana0 4-144' thI abhyAsamAM anAdivyasjanano lopa. "popa0 4-rU-4' thI vizu dhAtunA upanya DuM ne guNa | Adeza vagere kArya thavAthI viza Avo prayoga thAya che. artha- tIrthaMkaradeve dharma upadezyo. ahIM yAda rAkhavuM joIe ke kakSA : A arthamAM parokSaH prayoga ucita manAya che. je asAkSAtkArArthaka che. sAmAnyarIte sarva dhAtvartha sAdhyatvarUpe apratyakSa hovAthI parokSa ja che. paraMtu jyAM pratyakSasAdhana-ne lokone pratyakSatvanuM abhimAna nathI hotuM, tyAM dhAtvartha parokSa manAya che. //rA hazazvadyugAntaH-pracchye yastanI 5 / 2 / 13 // pAMca varSane yu kahevAya che. yugAnta - yuganI aMdara je puchAya chetene pustaprazya kahevAya che. athavA zaRtu avyayano prayoga hoya to, yugAntaprazya (praSTavya) anadyatana parokSArthaka dhAtune stana ane parIkSA vibhatino pratyaya thAya che. "ti hIMgaronuM rUtti 2 vAra ; ahIM avyayano prayoga hovAthI temaja zaravavaro, zazvat vevA; ahIM zazvat avyayano prayoga hovAthI zra dhAtune stanI no rivuM pratyaya; tema ja parokSA no pavuM pratyaya vagere kArya (juo . . --- 7 ane -ra-8) thayuM che. vikrama chatve mathurA, ji nAtha - mathurAnuM? ahIM yugAnta prazya hovAthI meM dhAtune huyastanI no sivuM pratyaya ane parokSAno thavuM pratyaya vagere kArya thavAthI che. ane nArthe Avo prayoga thAya che. ga+F+[ A avasthAmAM niSa0 4-2-106' thI mi dhAtunA ne Adeza thAya che. an + tha A avasthAmAM sU. naM. pa-2-8 mAM jaNAvyA mujaba dhAtune dvita vagere kArya thAya che. arthakramazaH- vAha! teNe karyuM. sadAne mATe teNe karyuM. zuM tuM mathurAmAM gayo hato ?. 104 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A sUtramAM TyastI nuM vidhAna karyA vinA mAtra vA nA prahaNathI parIkSA nA vaikalpikavidhAnathI paNa vikalpapakSamAM anadyatana bhUtasAmAnyamAM . naM. -ra-7 thI vihita hRyatanI siddha che. parantu mRtyarthaka dhAtunA upapadamAM paNa vikalpapakSamAM stanI no ja prayoga thAya ane bhaviSyantI (-ra-thI) no prayoga na thAya - e mATe A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba yatanI nuM paNa vidhAna karAyuM che. tethI smarati mitra! kazmIrefdhvati haSaihi. ItyAdi sthaLe bhaviSyantI no prayoga thato nathI.. ItyAdi adhyApaka pAsethI barAbara samajI levuM joIe... II13aa . viline pArAvA anadyatana parokSa bhUtArthaka dhAtune parokSatvanI vivakSA na hoya to stanI vibhakatino pratyaya thAya che. "ha va zira vAsudeva:" ahIM parokSatvanI avivakSAmAM hanuM dhAtune A sUtrathI hRyatanI no vivuM pratyaya. 'vyagnanA 4--78' thI vivuM no lopa vagere kArya thavAthI kadanuM prayoga thAya che. artha - vAsudeve kaMsane mAryo. 14 vA'dyatanI purA''dau 5 / 2 / 15 // ... vagere zabdo upapada hoya to anadyatana parokSabhUtAka dhAtune; parokSatvanI vivekSA na hoya to tenI vibhatino pratyaya vikalpathI thAya che. vAsudi purI chatrA: ahIM purI upapada hovAthI vat dhAtune A sUtrathI aghatanI vibhatino 3 pratyaya. tenI pUrve vinave rU-4jarU' thI sit (su) pratyaya. "vyagnanA 4-rU-45 thI vasu dhAtunA A ne vRddhi mA Adeza. "sata: ji 4-rU-2' thI vat dhAtunA tu ne tu Adeza. "vijJa0 4-2-22' thI san pratyayane punuM (3) Adeza. vagere kArya thavAthI vAstu. Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI - 105 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vas dhAtune adyatanIno an pratyaya na thAya tyAre 'parokSe 8-2-12' thI parokSAno s pratyaya. 'rUsthyasaM0 4-3-20' thI 30 pratyayane vi bhAva. 'dvitui:0 4-1-1'thI vaN dhAtune dvitva vagere (juo sU. naM. 82-2) kArya thavAthI g: Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI adyatanIno pratyaya na thAya tyAre 'vivakSite 6-2-14' thI vas dhAtune vastI no ar pratyaya vagere kArya thAya che. jethI avatar Avo prayoga thAya che. artha- pUrve ahIM vidyArthIo rahetA hatA. AvIja rIte tavA mASiSTa rAvava: ahIM tavA upapada hovAthI A sUtrathI madh dhAtune adyatanIno tA pratyaya. upara jaNAvyA mujaba niv pratyaya. 'stAzito0 4-4-22' thI sivuM pratyayanI pUrve T vagere kArya thavAthI samASiSTa Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI adyatanI na thAya tyAre upara jaNAvyA mujaba stanI no ta pratyaya ane parokSAno ghu pratyaya vagere kArya thavAthI mApata ane vamAne Avo prayoga thAya che. artha- tyAre rAghava bolyA. ahIM e vicAravuM joIe ke - upara jaNAvelA sUtrArthane anusarIe to A sUtra parokSatvanI avivakSAmAM ja adyatanInuM vaikalpika vidhAna kare che. tethI vikalpapakSamAM parokSatvanI avivakSAmAM parokSA nuM vidhAna koI paNa rIte saMgata nathI. tethI A sUtranI bRhavRttinA "parokSa ti nivRttam / bhUtAnadyatane parokSe cA'parokSe cA'rthe varttamAnAddhAtoH purA ityAdAvupapade' dyatanIvibhakti rvA bhavati / aparokSe hyastanyAH parokSe tu parokSAyA apavAva:|'' A pATha mujaba sUtrArthanuM anusaraNa karavuM joIe. jethI uparyukta prayogo saMgata karI zakAze. anyathA laghuvRttimAM jaNAvyA mujabanA upara jaNAvelA arthane anusaravAthI upara jaNAvela prayogo saMgata nahi thAya ||15 // ... ... 106 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " ra vartamAna dhArAdA A ane purA ... vagere nAma upapada hoya to; bhUtAnaghatanArthaka dhAtune vartamAna vibhakatino pratyaya thAya che. pRcchati ma puro samu; valantIda purA chAtrATa ane athAgaDada vaLa, ahIM A upapada hovAthI pra dhAtune purA upapada hovAthI vat dhAtune ane yutha upapada hovAthI TU dhAtune anukrame A sUtrathI vartamAnA vibhatino ti vyakti ane ti pratyaya. praN + a (za) ti A avasthAmAM "praha-vRkza0 4-1-84 thI praN nA ne samrasAraNa 8 Adeza thavAthI pRcchati Avo prayoga thAya che. hUti A avasthAmAM DU: 4-2-18thI TU ne sAda vagere kArya thavAthI sAda Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- purohitane puchyuM. ahIM pahelA vidyArthIo rahetA hatA. pachI saMnyAsIe kahyuM. 16/ nanau pRSToktau sadvat 5 / 2 / 17 // nanu upapada hoya to pUchelAnA javAbamAM bhUtArthaka dhAtune vartamAnAno pratyaya thAya che; tema ja vartamAnA jevA zatR vagere pratyayo paNa thAya che. kimakArSIH kaTaM caitra? nanu karomi bhoH; nanu kurvantaM mAM pazya ma. nanu upapada hovAthI puchAelAnA javAbamAM bhUtArthaka kR dhAtune vartamAnAno mi pratyaya temaja vartamAnA vibhakti jevo zatR pratyaya A sUtrathI thayo che. artha- zuM, caitra teM caTaI banAvI? hA, meM karI. juo. meM banAvI. sArvI: nI prakriyA mATe jAo tU.naM. -ra-4. zeSa prakriyA spaSTa che.17 no pArAvA ane 1 upapada hoya to puchAelA praznanA javAbamAM bhUtArthaka 107 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhAtune vartamAnA no temaja vartamAnA jevo pratyaya vikalpathI thAya che. kimakArSIH kaTaM caitra!? na karomi bhoH; na kurvantaM mAM pazya mA na upapada hovAthI pUchelAnA javAbamAM kR dhAtune A sUtrathI vartamAna no mi pratyaya. temaja vartamAnA jevo zatR pratyaya thAya che, vikalpapakSamAM A sUtrathI vartamAnAno ke tenA jevo pratyaya na thAya tyAre kR dhAtune laghatanI -ra-4thI adyatanIno 6 pratyaya ... vagere kArya thavAthI nAvArSam Avo prayoga thAya che. AvI ja rIte upapada hoya tyAre puchAelAnA javAbamAM 5 dhAtune A sUtrathI vartamAnAdino ivagere pratyaya thavAthI vani mo! 3 [ mAM pa3 ane varSa Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- zuM; caitra te caTaI banAvI? nA, meM nathI karI. jAo meM nathI banAvI. hA, meM karI; jAo meM banAvI./18 tti dhArAzA vartamAnArthaka dhAtune "vartamAnA' vibhaktino pratyaya thAya che. sti; jUra pati, mAM na makSatidhImade, titi parvatA, ahIM A sUtrathI vartamAnArthaka pavU ane ma dhAtune vartamAnAno, tivuM pratyaya; gharUM dhAtune made pratyaya ane thA dhAtune ti pratyaya... vagere kArya thAya che. arthakramazaH- che. bhAta rAMdhe che. mAMsa khAto nathI. ahIM ame bhaNIe chIe. parvato che. AraMbhela evA aparisamApta kriyAnA prabandhane vartamAna kahevAya che. enI vividhatAne darzAvavA upara jaNAvyA mujaba aneka udAharaNono upacAsa che, je anyatra anusaMdheya che.1980/ zatrAnazAveSyati tu sasyau 5 / 2 / 20 // vartamAnArthaka dhAtune zatR ane bAna pratyaya thAya che. puNatuM 108 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaviSyanta kAlanA viSayamAM e banne pratyayo ya pUrvaka (adi catu ane sthAna) thAya che. yA ane zI dhAtune A sUtrathI zag pratyaya. ane na pratyaya. zira dhAtunA DuM ne "zIH04-3-104 thI 9 Adeza vagere kArya thavAthI anukrame yAnuM ane ziyA: Avo prayoga thAya che. akramazaH- jato. sUto. bhaviSyanta kAlamAM cA ane zI dhAtune anukrame ca sahita zatR ane gAzu pratyaya. ++MAna A avasthAmAM . nI pUrve "tAzato. 4-4-rUra' thI rU. 0 nI paramAM to 50 44-114' thI mu no Agama vagere kArya thavAthI anukrame yAyana ane zayiSyamA: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- janAra (jaze). ughanAra uMghaze). ahIM yAda rAkhavuM joIe ke sUtramAM bahulAdhikAra cAlu hovAthI yattarati tallaghu; hantIti palAyate; pacatyato labhate; yaH pacati paThati ca sa caitra ... ItyAdi sthaLe te te dhAtuone A sUtrathI za4 vagere pratyaya thato nathI... ItyAdi bRhadravRttimAMthI jANavuM.... /ranA to mArozeSa pArArA mAku upapada hoya to Akroza artha gamyamAna hoya tyAre dhAtune zarR ane nizu pratyaya ja thAya che. sUtramAM mAhyAkrozeSa A pramANe bahuvacanano nirdeza hovAthI vartamAnAdi sakalakAlamAM A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba zatR ane mAna pratyaya thAya che. temaja A sUtramAM tI nuM grahaNa hovAthI avadhAraNa artha vivakSita che. anyathA rU. . -- 20 thI zatR ane mAnazuM pratyAyanI anuvRtti siddha ja hatI. tethI upara jaNAvyA mujaba avadhAraNanI vivakSA A sUtramAM hovAthI mAm nA yogamAM upara jaNAvyA mujaba A sUtrathI zatR ane jJAnazu pratyaya ja thAya che. parantu asarUpa evo adyatanIno pratyaya vikalpathI thato nathI. mA pavana vRSo jJAti nA parvamAnoDa sI maiAma: ahIM A sUtrathI 109 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mApha upapada hovAthI AkrozanA viSayamAM pal dhAtune zarR ane mAnazuM pratyaya pakjhatuM ane panmAna A avasthAmAM "varnaIrU-4-79' thI paN nI paramAM (za) vikaraNa. junyAra-1-10rU' thI nI pUrvenA 1 no lopa. to 50 4-4-114 thI gAna nI pUrve mu no Agama.... vagere kArya thavAthI pavanuM ane vimAna: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- jeNe rAMdhyuM nathI evo vRSala, tene khabara paDaze. nahIM rAMdhanAro A maravAnI IcchAvAlo che. ra1 : vA vetteH kvasuH 5 / 2 / 22 // vartamAnArthaka vid dhAtune vikalpathI vA (vadhu) pratyaya thAya che. vid dhAtune A sUtrathI vahu pratyaya vagere kArya thavAthI vivAna Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI vasu pratyaya na thAya tyAre zatrAnazao -ra-ra0' thI zatR pratyayAdi karya thavAthI vilanuM Avo prayoga thAya che. artha- tattva jANanAra./rarA . pU - niH zAnaH vArANA vartamAnArthaka pUpha (q) ane yajJa dhAtune kattamAM zAna (kAna) pratyaya thAya che. pU ane yajJa dhAtune A sUtrathI zAna pratyaya. 'chadIna rU-499' thI zAna pratyayanI pUrve zavuM. 'gato ma0 4-4-114 thI mAna nI pUrve 6 no Agama. "nAmano4-3-1' thI pU nA ne guNa go Adeza vagere kArya thavAthI vimAna ane yunamAnaAvo prayoga thAya che. arthakramazaH- pavitra karato. yajJa karato. sIna ane zAna pratyaya e bemAM anubandhAdinuM sAmya hovA chatAM mAnazuM pratyAyAnta nAmanI sAthe nAmane SaSThI samAsa thato nathI. ItyAdi bheda che. rarUA. 110 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vayaH za--izIre ArAra4nA avasthA zati ane svabhAva artha gamyamAna hoya to; vartamAnArthaka dhAtune zAna pratyaya thAya che. triyaM mAnAH ahIM avasthA (kAkRta prANyavasthA) artha gamyamAna hovAthI - gam dhAtune; samannAnAH ahIM zakti - sAmarthya artha gamyamAna hovAthI sam + gaN dhAtune ane pAnindramAnAH ahIM svabhAva artha gamyamAna hovAthI nind dhAtune A sUtrathI zAna pratyaya.. vagere kArya thavAthI rAmAnAH samanAnA ane nindramAnA: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH strInI pAse jatA (ahIM yauvana avasthA gamyamAna che.). sArI rIte khAtA (ahIM sAmarthya gamyamAna che.). bIjAnI nindA karanArA (ahIM svabhAva artha gamyamAna che.) // 24 // - dhArIDo'kRcchre'dRz 5 / 2 / 25 // sukhethI sAdhya (karavA yogya) evA varjhamAnArthanA vAcaka thara ane 6 (3) dhAtune atRz pratyaya thAya che. dhari ane adhi+rU dhAtune A sUtrathI atRN (ata) pratyaya. dhAri+gatu A avasthAmAM rrArthana034-71' thI mRt nI pUrve tra vikaraNa vagere kArya thavAthI dhAvanuM AvArAAm Avo prayoga thAya che. dhi++jgat A avasthAmAM rU dhAtune 'dhAri0 2-7-0' thI y AdezAdi kArya thavAthI badhIyan drumapukhIyam Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- sahelAIthI AcArAgane dharato. sahelAIthI dhrumapuSpIya (dazavaikAlika sUtranuM prathama adhyayana) ne dharato. rUDu dhAtune jJAnazU pratyaya ane dhari dhAtune zatru ane naza pratyayanI prApti hatI. tethI A sUtrathI azu pratyayanuM vidhAna karyuM che. te vidhAnathI ja asarUpa jJAnazU pratyaya vikalpapakSamAM nahIM thAya. I // 25 // 111 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ su-kipAI sara-zatrutu pArAradA su| kidhu ane A vartamAnArthaka dhAtune kramaza trinuM zatru ane tutya kartA hoya to tRza pratyaya thAya che. tu dhAtune A sUtrathI patRza pratyaya. "vAva rU-4-71" thI 9 nI paramAM 7 vikaraNa vagere kArya thavAthI sarve suvantaH Avo prayoga thAya che. artha- badhA yajJanA svAmIo. vuiM dhAtune A sUtrathI tRza pratyayAdi kArya thavAthI vIra diSanuM Avo prayoga thAya che. artha- corano dveSa karato. AvI ja rIte A dhAtune A sUtrathI patRza pratyaya. 'rU-4-79' thI karyuM dhAtunI paramAM (za) vikaraNa pratyaya vagere kArya thavAthI pUnAmanuM Avo prayoga thAya che. artha- pUjAne prApta karanAra- pUjya. dhvati vimu?= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba su kidhuM ane na dhAtune anukrame satranuM zatru ane surya kartA hoya to ugza pratyaya thAya che. tethI surAM sunati ahIM satrI kartA na hovAthI A sUtrathI su dhAtune tRza pratyaya thato nathI. artha- madirA kADhe che. dA * tura zaru-dharma-sAyuSa pArAranA za4 (svabhAva); gharma (kulAcAra) ane sAdhu (sAruM) artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka dhAtune tRna () pratyaya thAya che. zrI muke ane nam dhAtune A sUtrathI tRna () pratyaya. "tAdyazato. 4-4-rUra' thI puSTi dhAtunI paramAM rU. "nAmano 4-rU-9" thI 4ne guNa karyuM ane ne guNa | Adeza... vagere kArya thavAthI 7 TakuM vaghumUDhAM mukkavitA: zrAviMAyanA ane antA vesTa: Avo prayoga thAya che. arthakramazaHsvAbhAvika rIte caTaI banAvanAra. paraNelI strInuM muMDana karAvanArA zrAviSThAyano. sAro jato khela. rA. 112 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAjyalakRma- nirAkRga - bhU-sahi-ruci-vRti- vRdhi-cari prajanA'patrapa iSNuH 5 / 2 / 28 // zaru gharSa ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka prANa +9 (); nirA+; ; ; ; vRta; vRdhu va6; +MnuM ane mAtra dhAtune puSma pratyaya thAya che. upara jaNAvyA mujaba brAn ... vagere dhAtune A sUtrathI 3 pratyaya vagere kArya thavAthI dhanig: alaGkariSNuH; nirAkariSNuH; bhaviSNuH; sahiSNuH; rociSNuH; vartiSNuH; vardhiw[; variSNu praganizu: ane patrAvaLu: Avo prayoga thAya che. arthakramaza- svabhAvathI zobhanAra. svAbhAvika alakRta karanAra. sArI rIte nirAkaraNa karanAra. udayazIlavyati. sahanazIla. svAbhAvika kAMtiyukta. rahevAnA svabhAvavALo. vadhavAnA svabhAvavAlo. bhaTakavAnA svabhAvavALo. utpanna karavAnA athavA thavAnA svabhAvavALo. nilajja svabhAvavAlo. 28 kaH pariti-varina pArArA zaru gharma ane sIMdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka ut upasargathI paramAM rahelA par patu pat ane mad dhAtune pratyaya thAya. che. hatu+pavuM; hatuwtu; hatu+pad ane lakSmad dhAtune A sUtrathI phugga pratyaya vagere kArya thavAthI kavinu utpatiLu: utpatiog: ane uig: Avo prayoga thAya che. artha kramaza ubhA rahIne rAMdhavAnA svabhAvavAlo. uDavAnA svabhAvavALo. uDavAnA svabhAvavALo. unmatta svabhAvavAlo. eka ja vAra ud upasarganA grahaNathI par vagere upara jaNAvelA cAre ya dhAtunuM grahaNa thAya - mATe A sUtranuM praNayana che. anyathA pUrva sUtramAM paNa tevo pATha karI zakAta. Bra II 113 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhU-eka dhyu 1 / 2 / 20 zIja dharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka mU ane ni dhAtune zu () pratyaya thAya che. mU ane ni dhAtune A sUtrathI bhu pratyaya vagere kArya thavAthI mULu: ane niSNu: Avo prayoga thAya che. artha kramazaH- thavAnA svabhAvavALo. jitavAnA svabhAvavALo.||30|| svAhA-pannA-patti-savRini-kSeH smuH ||3|| zIru dharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka sthA chI (. ) mA (7) vaghu ri+mRkhu ane kSi dhAtune nu pratyaya thAya che. sthA * varSe pa+imRd ane kSi dhAtune A sUtrathI nu pratyaya. 'bAr sandhya0 4-2-1' thI hai ane * dhAtunA hai ne Ja Adeza. pa + nu A avasthAmAM 'vanaH rAmu 2-6-86' thI 6 ne Adeza. 'nAmyanta0 2-3-18' thI s ne jU Adeza. 'jIva0 2-3-6' thI 6 ne N Adeza. mR+stu A avasthAmAM 'vana-mRna0 2-1-8' thI g ne S Adeza. 'doH vRtti 2-7-62' thI jUne Adeza. upara jaNAvyA mujaba maiM ne r ane TM ne z Adeza. 'dho40, 4-3-4' thI mukh nA R ne guNa Ja Adeza. 'mRno'sya0 4-3-42' thI 6 nA 6 ne vRddhi bA Adeza vagere kArya thavAthI anukrame sthAnuH chAnu: jAnu: vakSu parimAE: ane kSemmu: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- sthAvara. khinna svabhAvavAlo. myAna svabhAvavAlo. sAruM rAMdhanAra. sAvaraNIthI sApha karavAnA svabhAvavALo. vinazvara. I31 // 114 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trasi-gRSi-dhRSi-kSipaH knuH 5 / 2 // 32 // zIra gharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka vra dhu vRSa ane kSi dhAtune vanuM (1) pratyaya thAya che. tranuM dhu vRSa ane kSi dhAtune A sUtrathI vanu pratyayAdi kArya thavAthI anukrame 27 pRg chULu: ane kSir: Avo prayoga thAya che. artha kramaza - Darapoka. lobhI. vRSTa svabhAvavALo. pheMkavAnA svabhAvavALo. //rUrI samA is ziroha pArArUA. zaru gharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka - san pratyayAnta dhAtune tema ja ane mok + za (83) dhAtune 3 pratyaya thAya che. stra dhAtune "tuma rU-4-20" thI tenuM pratyaya. "matama. 4--20' thI rum dhAtunA 3 ne 3 AdezAdi kArya thavAthI niSpanna pti dhAtune tema ja mikSa ane sa+zaM dhAtune A sUtrathI 3 pratyayAdi kArya thavAthI kramazaH rivyuH mikSu ane kAza, Avo prayoga thAya che. arthakramaza - meLavavAnI vRttivALo. bhikSAvRttivALo. IcchA karanAro. //rUrUA. viviC pArArUA . zIra gharma. ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka vid dhAtune ane rUpu dhAtune 3 pratyaya thAya che, ane tyAre vid dhAtunA Tu nI pUrve 6 umerAya che. tema ja pha6 dhAtunA 6 ne chuM Adeza thAya che. vid dhAtune ane rU dhAtune A sUtrathI 3 pratyaya. tema ja vid dhAtunA Tu nI pUrve 6 ane rUr dhAtunA 6 ne zuM AdezanuM nipAtana vagere kArya thavAthI vivuDa ane pha: Avo prayoga thAya che. arthakramaza- jANakAra. 115 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IcchA karanAra. 34. vartamAnArthaka ane var dhAtune zaru gharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to mAtra pratyaya thAya che. vi + za ( rU9) ane var dhAtune A sUtrathI mAhi pratyaya. zuM dhAtunA zrane mano. 4-3-' thI guNa 3 Adeza vagere kArya thavAthI viza: ane vandrA: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH vinazvara. vaMdana karavAnA svabhAvavALo.rUA. - rA-Tu-si-za-savo : vorAradA za4 thI ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka rA; dhe (ve); li zat ane sad dhAtune pratyaya thAya che. ahIM padathI vA svarUpavALA dhAtu vivakSita che. tevA saMjJaka dhAtuonuM upAdAna ahIM nathI.) dhe nA pRthagU upAdAnathI vA nA grahaNamAM vA svarUpavALA dhAtuonuM grahaNa thAya che. 2 (havAti vayete varjIti ghati rati rAti caityavaMzIra: A arthamAM); be si zat ane sat dhAtune A sUtrathI 0 pratyaya. zAt saA0 4-2-9" thI be dhAtunA 9 ne mA Adeza. si dhAtunA rU ne "nAmano0 4-rU-9" thI guNa | Adeza vagere kArya thavAthI anukrame rAha: ghAra: se: zakuM ane du: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- dAtA vagere. pIvAnA svabhAvavALo. bAMdhavAnA svabhAvavALo. hiMsAnA svabhAvavALo- hiMsaka duHkhI. rUddA zahudhA-nikA-tannA-yi-ta-nRdisyurANu vArAphaLI zaru gharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to, vartamAnArthaka zITuM thatuM 116 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ + ghA; ni + drA; tad + drA; ham pati pRSTi ane skUdi dhAtune A sUtrathI bAhu pratyaya. "vAmino 4-3-' thI dhAtunA anya rU ne guNa , Adeza vagere kArya thavAthI kramazaH zayAhuH zraddhAju nidrA tandrA (ahIM nipAtananA kAraNe tad nA Tu ne ? Adeza thayo che.) patayAhu gRhayAhu ane mRdayAhu Avo prayoga thAya che. ahIM pata (1878) gRha (1236) ane pRda (1228) dhAtu akArAnta purAdri (dazamA) gaNanA che. tene "pu0i rU-4-17 thI vuiM pratyaya. zata: 4-rU-82' thI dhAtunA anya no lopa vagere kArya thavAthI pati pRdi ane eNdi dhAtu bane che. arthakramaza ughavAnA svabhAvavALo. zraddhALu. ughavAnA svabhAvavALo. tandrAzIla. dayALu. patanazIla. grahaNa karavAnA svabhAvavALo. spRhAnA svabhAvavALo. //rUbA - ro sahi-vAvadi cAri- patiH pArArUTA zIjha dharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka var pratyayAnta sat vat vat ane pat dhAtune Di (6) pratyayAdi kArya karIne sAdi vAvadi vArjAi ane pApati nAmanuM nipAtana karAya che. sat vat va ne paC dhAtune "vaiSNanA rU-4-2' thI yak pratyaya. "san yakazya 49-rU' thI sat vagere dhAtune dvitva. vaiSNana4-1-44' thI abhyAsamAM anAdivyasjanano lopa. "bApunA) 4-1-48' thI abhyAsamAM ne mA Adeza. sAsarca vAva vAva ane pApatya dhAtune A sUtrathI ke (6) pratyaya. zata: 4-rU-82' thI Di nI pUrve rahelA dhAtunA anya 3 no lopa. "o 5 ziti 4-rU-80" thI dhAtunA anya yu no lopa vagere kArya thavAthI anukrame sAdi: vAvadi: vAvaTi: ane pApati: Avo prayoga thAya che. pupatu + A avasthAmAM ahIM "vaSya - vaMsa49-20' thI abhyAsanA ane tenI AgamanI prApti hatI, teno A sUtrathI nipAtananA kAraNe niSedha thAya che. arthakramazaH- atizaya sahanazIla. 117 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' atizaya vahanazIla. atizaya calanazIla. atizaya paDavAnA svabhAvavALo.rU8|| sanni-pati-dhi- agni - bhiH 1/2/3/5 a zIru dharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka sR chuM thA jJA ane nam dhAtune dvitpAdi kArya dvArA Gi (3) pratyayAnta sagni patri Si jJi ane mi A nAmanuM anukrame nipAtana karAya che. slR haiM dhA jJA ane nam dhAtune A sUtrathI dvi pratyaya; tema ja dhAtune dvitva. abhyAsamAM yathAprApta anAdivyajanano vyagnana04-1-44' thI lopa. 'RtoDatu 4-6-28' thI abhyAsamAM ne Adeza. 'zvag 4-1-46' thI abhyAsamAM ne r Adeza. dvitIya0 4-1-42' thI abhyAsamAM dh ne Adeza. 'Ge 4-3-14' thI dhAtunA anya jJA no lopa. A sUtrathI nar dhAtunA a ne 6 Adeza tathA dvitvano niSedha vagere kArya thavAthI anukrame sagni: pati: dhi: najJiH ane nainiH Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- sarakavAnA svabhAvavALo. karavAnA svabhAvavALo. dhAraNa karavAnA svabhAvavALo. jANavAnA svabhAvavALo. namavAnA svabhAvavALo. nar dhAtune A sUtrathI dvi pratyaya. dhAtune dvitpAdi kAryathI niSpanna nananlR + Gi A avasthAmAM 'mahatta0 4-244' thI nan nA 6 no lopa... vagere kArya thavAthI paNa najJiH Avo prayoga thAya che. artha- utpanna thavAnA svabhAvavALo. / / 36 / / U zu - ma - ma - na - kRSa - mU - zya hav yArA40nI zIha dharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka zUn gam hanu vRSu mU ane sthA dhAtune paN (3) pratyaya thAya che. zu kam bA+gam hanuM vRSu mU ane sthA dhAtune A sUtrathI 3[ pratyaya. 118 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'namitto0 4-rU-61' thI zu nA hRne vRddhi gar Adeza. mU nA anya OM ne vRddhi sau Adeza. 'iita 4-3-10' thI dhAtunA upAnya maiM ne vRddhi nA Adeza. 'jyorupA0 4-rU-4' thI vR dhAtunA Rne guNa Adeza. Riti yAt 4-3-100' thI har dhAtune thAt Adeza. "JAta :04-3-13' thI sthA dhAtunA A ne te Adeza vagere kArya thavAthI kramazaH zAhao: hrAmu: bALamuja: yAtu: varSa: mAvujaH ane sthAyu: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- duHkha ApavAnA svabhAvavAlo. kAmI. AvavAnA svabhAvavAlo. haNavAnA svabhAvavAlo. varasavAnA svabhAvavAlo. thavAnA svabhAvavAlo. sthira rahevAnA svabhAvavAlo.||40) laSa - pata - 19H|2|4|| zIha dharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka jU pat ane par dhAtune paN (3) pratyaya thAya che. ami+p; +t ane 35+pavuM dhAtune A sUtrathI 3" pratyaya. iita 4-rU-10' thI upAnya 6 ne vRddhi JA Adeza vagere kArya thavAthI amiApu: prapAtu: ane upapAvuH Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- abhilASA karavAnA svabhAvavAlo. paDavAnA svabhAvavAlo. upapAdazIla devo. 41 // bhUSA - RoyArtha - chu - sU - kRSi - dhvaja - zuSazvAnaH 102042 // zIha dharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka - mULa che artha jeno, temaja odha che artha jeno evA dhAtune; tema ja jI ! mRdh khvar zud b t ane par dhAtune batta pratyaya thAya che. bhUSi dh p khu (1110) sR tRp bvar jIv ami + chap pat ane par dhAtune A sUtrathI gatta pratyaya. 'nainiTi 4-3-83 thI mUSi dhAtunA anya rU no lopa. 'SohapA0 4-3-4' thI dhAtunA upAnya ne guNa gar Adeza. 119 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane upAnya 3 ne guNa gau Adeza. namino 4-rU-1' thI dhAtunA anya 3 ane ne muLa o ane gar Adeza vagere kArya thavAthI kramazaH bhUSaNaH krodhanaH kopanaH javanaH saraNaH garddhanaH jvalanaH zocanaH abhilaSaNaH patanaH ane `barthaya pavanaH Avo prayoga thAya che. arthakramazaH - bhUSaNa. krodhI. krodhI. vegavAn. gatizIla. lAlacu. agni. zoka karavAnA svabhAvavAlo. abhilASI. patanazIla. athajJAnanA svabhAvavAlo. ahIM yAda rAkhavuM joIe ke - paN dhAtu vit hovAthI (juo dhAtu pATha naM. 1257) 'kito 6-2-44' thI tene ana pratyayanI prApti hatI. paraMtu 'ruSa-patapavaH 6-2-46' thI vihita guN pratyayathI teno bAdha thavAthI A sUtrathI par dhAtune bana pratyayanuM punarvadhAna karyuM che. yadyapi 'akSarUpa0 6-1-16' thI asarUpa autsargika pratyaya vikalpathI vihita hovAthI pa dhAtune paN pratyaya bAda paNa vikalpapakSamAM autsargika ana pratyaya lU. naM. 2-44 thI thaI zake che; paraMtu "zIvitratyayevu nAma potanvidhiH" arthAt "zISTha dharma ane sAdhu arthamAM vihita pratyayanA viSayamAM autsargika pratyaya vikalpapakSamAM thato nathI." - A nyAya hovAthI tenA sAmarthya padh dhAtune upara jaNAvyA mujaba JanA pratyaya '-2-44' thI thAta 'hi. tethI tAdRza nyAyane sUcavavA A sUtramAM pa dhAtunuM grahaNa karyuM che. jethI sU. naM. 5-2-28 ane 5-2-33 nA udAharaNa baLui: ane vichIjuM: A sthaLe sU. naM. 5-2-27 thI vihita autsargika tR'' pratyaya na thavAthI zIlArthamAM sahartA ane virdhitA Avo prayoga thato nathI. 'zIvi vidhiH' A nyAya anitya hovAthI vardhanaH vadhaLuH... ItyAdi sthaLe zIlAdi pratyayanA viSayamAM sU. naM. '5-1-16' nI sahAyathI autsargika pratyaya paNa thAya che... ItyAdi anyatra anusandheya che. I42 120 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - varu - zilArmita pArArUA. zI gharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka - akarmaka (karmanI avivakSAmAM) calana che artha jeno ane zabda che artha jeno evA dhAtune mana pratyaya thAya che. var ane 4 dhAtune A sUtrathI sana pratyaya. "mi4-rU-9" thI dhAtunA 3 ne guNa no Adeza vagere kArya thavAthI vana ane ravI: Avo prayoga thAya che. arthakramazacAlavAnA svabhAvavAlo. bolavAnA svabhAvavALo. gavarnAviti phi...? - A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba zIlAdi artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka akarmaka (karmanI avivakSAmAM) ja vaDhanArtha ane zabdArtha dhAtune mana pratyaya thAya che. tethI paDatA vidyAmu ahIM zabdArthaka sakarmaka pad dhAtune A sUtrathI mana pratyaya na thavAthI tRna zIva -ra-ra7 thI Drana pratyaya. tenI pUrve "tAza0 4-4-rU2 thI t pratyaya vagere kArya thavAthI kitA Avo prayoga thAya che. artha- vidyA bhaNavAnA svabhAvavAlo.jarA , * rU-Dito cakkanA DaoNAta vArA44 zI gharSa ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka vyajana che AdimAM ane antamAM jenA evA DuM anubandhavAlA ane Tu anubandhavAlA akarmaka (karmanI avivakSAmAM) dhAtune mana pratyaya thAya che. gha(74ra) ane vRt (16) dhAtune A sUtrathI sana pratyaya. "voTapA4-rU-4' thI vRt nA jha ne guNa 36 Adeza vagere kArya thavAthI spadhanaH ane vartanaH Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- saMgharSa karavAnA svabhAvavAlo. rahevAnA svabhAvavALo. jhanAntiAviti vimu= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba zAti artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka vyajanAdyanta ja akarmaka rU ke Tu anubaMdhavAlA dhAtune sanA 121 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyaya thAya che. tethI dh (741) ane zI (1106) dhAtune (e dhAtuo anukrame vyaJjanAnta ane vyaJjanAdi hovA chatAM vyaJjanAghanta na hovAthI) A sUtrathI ana pratyaya na thavAthI vRn zIo0 1-2-20' thI vRn pratyaya. tenI pUrve 'stAghazi0 4-4-22' thI rUr vagere kArya thavAthI pitA ane zayitA Avo prayoga thAya che. arthakramazaHvardhanazIla. nidrAzIla. garmAvityeva A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba zauddi artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka vyaJjanAghanta akarmaka ja rUvit ane kit dhAtune atta pratyaya thAya che. tethI vRttitA vastram ahIM sakarmaka vastu (9997) dhAtune A sUtrathI JanA pratyaya na thavAthI upara jaNAvyA mujaba tRttu pratyayAdi kArya thavAthI sitA Avo prayoga thAya che. artha- vastra paheravAnA svabhAvavAlo. 44 // = na billR - ya - sUrva - TIpa - rIkSaH 102441 // zISTha dharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka - pi pratyayAnta; yU che antamAM jenA (yAnta) evA temaja pUj TIp ane rIz dhAtune nA pratyaya thato nathI. mU dhAtune "muka: prAptaI0 rU-4-11' thI niph (OM) pratyayAdi kAryathI niSpanna bhAvi dhAtune "Dito0 6-2-44' thI prApta na pratyayano A sUtrathI niSedha thavAthI 'tun zIo0 1-227' thI tRnuM pratyaya. 'stAuzi0 4-4-22' thI tRnuM pratyayanI pUrve rU. mAvi nA rU ne "namitte0 4-3-1' thI guNa 6 Adeza vagere kArya thavAthI mAyitA Avo prayoga thAya che. ahIM yAda rAkhavuM joIe ke bhAvi dhAtu vyaJjanAghanta (vyaJjanAdi hovA chatAM vyaJjanAnta) na hovAthI 'tio0 1-2-44 thI yadyapi ane pratyayanI tene prApti nathI. parantu jaina pratyayanA viSayamAM 'nainiTi 4-2-83' thI ri no lopa thavAthI je dhAtu vyaJjanAnta bane che evA vyaJjanAdyanta dhAtune paNa dU. naM. 6-2-44 thI atta pratyaya vihita che. tethI vRti (zvetu+ni) dhAtune 122 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sana pratyaya te sUtrathI (5-2-44 thI) thavAthI vetanaH Avo prayoga thAya che. AvI ja rIte ane pratyayanA viSayamAM mAri dhAtunA Li no upara jaNAvyA mujaba lopa thaI zakato hovAthI tU. naM. -ra-44 thI bhAvi dhAtune paNa sana pratyayanI prApti che jeno A sUtrathI niSedha karAyo che . #aa (yakArAnta) sUt vadhu ane vIk dhAtune upara jaNAvyA mujaba prApta na pratyayano A sUtrathI niSedha thavAthI upara jaNAvyA mujaba Drana pratyayAdi kArya thavAthI hmAyitA sUvitA vipitA ane vIkSitA Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- prApta karavAnA svabhAvavALo. kaMpAvavAnA svabhAvavAlo. rAMdhavAnA svabhAvavAlo. prajvalita karavAnA svabhAvavAlo. dIkSA ApavAnA svabhAvavALo. japA drama- mo yaMkara pArAjhadA zI gharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to, vartamAnArthaka tharma pratyayAnta Tram ane zam dhAtune na pratyaya thAya che. Tram ane 4 dhAtune "tyatha0 rU-4-99' thI ya pratyeya. "sanuM kaccha 4-1-rU' thI Tram ane mu ne dvita. " 0 4-1-44' thI abhyAsamAM anAdi vyajanano lopa. "kaccham 4-1-46 thI abhyAsamAM 6 ne r Adeza. "murato. 4-7-11' thI abhyAsanA ane mu (mu) no Agama. rUcA ane va nya dhAtune A sUtrathI mana pratyaya: "ata: 4--8ra' thI dhAtunA anya no lopa. yogaziti 4-rU-80" thI dhAtunA anya yu no lopa. . vagere kArya thavAthI rudramAda ane vamana: Avo prayoga thAya che. artha- (baneno) - kuTila rIte cAlavAnA svabhAvavAlo. ahIM yAda rAkhavuM joIe ke - A sUtrathI ya pratyayAnta Tram ane m dhAtune pratyayanuM vidhAna na karIe to paNa tuM mana pratyayanA viSayamAM "gata: 4-rU-82 thI dhAtunA anya no lopa thayA 123 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAda nyU ane vanyU dhAtune 'kito--44' thI sana pratyaya thaI zake che. paraMtu teno ja Li - 50 -4' thI niSedha thavAthI A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba sana pratyayanuM vidhAna karyuM che. sU. naM. pa-2-44 thI akarmaka dhAtune ja mana pratyaya vihita che. tethI sakarmaka dhAtune atha upara jaNAvyA mujaba draya ane nya svarUpa ya pratyayAnta - sakarmaka dhAtune A sUtrathI sana pratyaya vihita che. AvuM A sUtranI brahavRttimAM jaNAvyuM che. AthI spaSTa che ke sU. . -ra43 thI cAlatI akarmakanI anuvRtti A sUtramAM nathI. tethI khU. naM. - 2-46 ke 1-2-10 AdimAM paNa yadyapi e anuvRtti nathI. parantu svAbhAvika ja vinALu pratyaya akarmaka ja zADhi ke yunAdi dhAtuone vihita hovAthI vyavahita paNa e anuvRtti sU. na. pa-2-49 thI sU. naM. -ra-66 sudhInA te te sUtramAM vidyamAna che. athavA A sUtranI bRhadghattimAM sarmavArtha vanam A pramANe jaNAvIne udAharaNa jaNAvyuM nahi hovAthI ti pratinivRttvartha A pramANenA uttara samAdhAnamAM ja tAtparya rAkhIe to avyavadhAnathI karma nI anuvRtti te te sUtromAM upara jaNAvyA mujaba mAnavAmAM paNa koI doSa jaNAto nathI ItyAdi svayaM samajI levuM. 46. ' ne - gA - zi - vAhU pArAjA zaru gharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka - 1 pratyayAnta nuM navuM vaMza ane vat dhAtune % pratyaya thAya che. yajJa ane vat dhAtune "gnanAde rU-4-2' thI ane na tathA vaMza dhAtune "jIsupa0 rU-4-12 thI ya pratyaya. "sanuM udgha 4-1-rU' thI dhAtune dvita. znanaLa 4-1-44 thI abhyAsamAM anAdivyajanano lopa. [+aa ane vat A avasthAmAM 'zA 4-7-48' thI abhyAsamAM A ne A Adeza. nanampa ane zikSA (heza dhAtunA 7 no "no 124 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyagna4-2-4' thI lopa thayA bAda dvivAdi kAryathI niSpana) A avasthAmAM "napa- nama, 4-1-1ra thI abhyAsanA ane 5 (F) no Agama. vAyavya nagnaga ane vAvadya dhAtune A sUtrathI ja pratyaya. "satA 4-3-82 thI dhAtunA anya ma no lopa. yogaziti 4-. rU-80' thI dhAtunA anya yu no lopa vagere kArya thavAthI kramazaH vAgU nagnapUcha: rUdrazUvA ane vAvatU: Avo prayoga thAya che. arthakramaza- vAraMvAra pUjA karavAnA svabhAvavALo. niMdita jApa karavAnA svabhAvavALo. kharAba rIte deza devAnA svabhAvavALo. ghaNuM bolavAnA svabhAvavAlo.47nA bApupArA48 zaru gharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka nA dhAtune 5% pratyaya thAya che. nANu dhAtune A sUtrathI ja pratyaya. nAnino 4--1' thI 8 ne guNa ? Adeza vagere kArya thavAthI nA+ski: Avo prayoga thAya che. artha - jAgavAnA svabhAvavAlo..48 zamaSTakAd ghinaN 5 / 2 / 49 // zIra gharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka zam ram tam zram bhram kSam mad bhane klam mA zamAdi 406 dhAtumAna ghinaN () pratyaya thAya che. zam Tram tam zram pram lam pra+ma ane vastram. dhAtune A sUtrathI viSNu pratyaya. "jhiti 4-rU-10" thI mad nA ne vRddhi A Adeza. zamati nA ka ne prApta vRddhino "moDami. 4-rUvara' thI niSedha vagere kArya thavAthI kramazaH zamI nI tamI zrI pramI kSanI prAvI ane varuNa Avo prayoga thAya che. artha kramazaH - zAnta svabhAvavALo. saMyamazIla. krodhI. mahenatu - zramazIla. bhramaNa karavAnA 125 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svabhAvavALo. kSamAzIla. ALasu thAkelo. I46ll yuna-muna-mana-cana-gna-vi-suSa-kuuM-judAMDahinaH pArAnI zItra dharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka akarmaka - yuj bhuj bhaj tyaj ra dviS duS druh duh ane. abhi+A+han dhAtuna vina[ pratyaya thAya che. yunuM muLu man yan dvidhu 36 kuTuM ane ma+H+hanuM dhAtune A sUtrathI dhina (pha) pratyaya. raN dhAtunA ? (ga) no 8 4-2-10" thI lopa. kreniTara0 4-1-999 thI yunuM vagere pAMca dhAtunA 7 ne Adeza. tho0 4-rU-4' thI yunuM vagere dhAtunA upAnya 3 ane hindu dhAtunA rU ne guNa lo ane 4 Adeza. 'sthiti 4--10'thI mana vagere dhAtunA upAnya 3 ne vRddhi Adeza. "jhiti4-rU-200thI dhAtune dhAtu Adeza vagere kArya thavAthI anukrame - yo moLI mArIne tyAM rAjI kevI hovI rahI TodI ane 3khyAdhAtI Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- samAdhizIla. bhogavavAnA svabhAvavAlo. prApta karavAnA svabhAvavAlo. tyAga karavAnA svabhAvavAlo. rAga karavAnA svabhAvavALo. dveSa karavAnA svabhAvavAlo. doSa karavAnA svabhAvavALo. droha karavAnA svabhAvavAlo. dohavAnA svabhAvavAlo. mRdaMgAdi vagADavAnA svabhAvavAlo. ucharmaviyeva- A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba zIlAdi sadarthaka puna muLu vagere akarmaka ja dhAtune vina pratyaya thAya che. tethI kAM soghA ahIM sakarmaka kuTuM dhAtune A sUtrathI dina" pratyaya na thavAthI 'tRna zIta1-ra-ra7' thI tRna (Dra) pratyaya thAya che. dur +tR A avasthAmAM upara jaNAvyA mujaba upAsya 3 ne guNa no Adeza. vAha ra--8rU' thI huM ne 6 Adeza. zva0 2-7-72' thI Drana nA tu ne 6 AdezAdi kArya thavAthI DhoghA Avo prayoga thAya che. arthagAyane dohavAnA svabhAvavAlo. 126 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM e yAda rAkhavuM joIe ke - yadyapi phu. naM. -2-46 thI na pratyayanuM vidhAna nirarthaka che. kAraNa ke huM pratyayAnta draya ane khya dhAtunA anya ma no "lata: 4-rU-82' thI lopa thayA bAda vana pratyaya karavAnI pUrve hindu ane vyasjanAdyanta Tram ane nyU dhAtune jUnaM. - 2-44 thI mana pratyayanI prApti che ja. parantu sU. naM. -ra-45 thI yAtta dhAtune mana pratyayano niSedha hovAthI tAdRza karyuM ane nyU dhAtune khU. naM. -2-46 thI mana pratyayanuM vidhAna karyuM che. temaja sU. naM. -ra-44 thI to akarmaka avasthAmAM ja mana pratyaya vihita che. tethI sakarmaka avasthAmAM paNa sana pratyayanA vidhAna mATe khU. naM. -2-46 nuM praNayana che. e sUtranI bRhadravRttinA AzayathI spaSTa che, ke - TUM. naM. - 2-43 thI cAlatI "akarmaka' nI anuvRtti khU. naM. -ra-46 mAM nathI. tethI sU. naM. -ra-42 ane 40 mAM paNa yadyapi e anuvRtti nathI. parantu vina[ pratyaya svAbhAvika ja akarmaka dhAtuthI (zamATe - yugAdri dhAtuthI) thato hovAthI vyavahita paNa "akarmaka' nI anuvRtti pU. naM. -ra-41 ane 10 mAM che ja- e samajI levuM. athavA sU. . -ra-46 nI bRhadravRttimAM "narmArtha vanam' A pramANe kahIne sakarmakAvasthAnuM udAharaNa ApyuM na hovAthI " ti pratipainivRttvartha 2 vanam" A pramANenA uttara samAdhAnamAM ja dRDhatA rAkhIe to sU. naM. -2-43 thI cAlatI "akarmakAnI anuvRtti avyavadhAnathI che- ema mAnavAmAM paNa doSa nathI. A vAta sU.naM. 5-2-46 mAM jaNAvelI che. po. - gAkara kIDa-muka pArAvA. zata tharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to, vartamAnArthaka mA upasargathI paramAM rahelA zrI ane mukadhAtune vinam (rUna) pratyaya thAya che. sAmaMtrI 3+mun dhAtune A sUtrathI vina[ pratyaya. "thora0 4rU-4 thI muk dhAtunA 3 ne guNa no Adeza... vagere kArya thavAthI 127 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sIDI ane gopI Avo prayoga thAya che. artha kramazaH- krIDAzIla. coravAnA svabhAvavAlo. ahIM yAda rAkhavuM joIe ke zIlAdi pratyayAntanAmo prAyaH rUDha che. jethI prayogAnusAra ja pratyayonuM vidhAna karyuM che. AthI kevala dhAtuthI vidhAna karAelA zIlAdi pratyayo bahulatayA te te dhAtune upasarganI adhikatAmAM thatA nathI. I51 // prAcca yama- yasaH 5/2/52 // zIha dharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka pra ane Ar upasargathI paramAM rahelA yam ane vat dhAtune vinaN (na) pratyaya thAya che. prayam; Jayam; prayat ane grAmyam dhAtune A sUtrathI vinaSNu pratyaya. "gniti 4-rU-60' thI yam ane s dhAtunA jJa ne vRddhi A Adeza vagere kArya thavAthI anukrame prayAmI; jhayAmI, pravAsI ane AyAtI Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- nivRtta thavAnA svabhAvavAlo. lAMbA thavAnA svabhAvavAlo. prayatnazIla. prayatnazIla. III matha-paH 1 / 2013|| zI" dharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to pra upasargathI paramAM rahelA vartamAnArthaka mathu ane v dhAtune binav (rU) pratyaya thAya che. pra+maN ane pra+p dhAtune A sUtrathI vina" pratyaya. 'iita 4-rU60' thI maL ane v dhAtunA baiM ne vRddhi '' Adeza vagere kArya thavAthI pramAthI ane prajAnA Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- maMthana karavAnA svabhAvavAlo. rodanazIla athavA bolavAnA svabhAvavAlo. pA 128 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rezvara roDa parA 14 zI gharSa ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka vi ane pra upasargathI paramAM rahelA Tu dhAtune vina[ (Du) pratyaya thAya che. vi+ThuM ane prak dhAtune A sUtrathI niSNu pratyaya. "nAmano 4-rU9' thI anya 3 ne vRddhi thI Adeza.... vagere kArya thavAthI vidrAvI ane pradrAvI Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- vidravaNa (pIgaLavuM) zIla. bhAgI javAnA svabhAvavAlo. I64|| vi -para-sarve pArAvApI zaru gharSa ane sAdhu artha gamyamAna hoya to. vartamAnArthaka vi ri ane pra upasargathI paramAM rahela pR dhAtune vina[ pratyaya thAya che. vi+j, para+kR ane prastR dhAtune A sUtrathI vina pratyaya. "nAmano0 4-rU-9" thI ne vRddhi sAru Adeza vagere kArya thavAthI anukrame visArI parisArI ane prasArI Avo prayoga Avo thAya che. arthakramazaHdhasavAnA athavA jozathI AgaLa cAlavAnA svabhAvavALo. cAre tarapha cAlavAnA svabhAvavALo. prasaraNazIla //al " tame pRvuM - garaH pArAdA. zaru gharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka sam upasargathI pamAM rahelA pRvuM (1482) dhAtune ane kvan dhAtune vina[, pratyaya thAya che. sam + pRvuM ane samugdha dhAtune A sUtrathI vinam pratyaya. "tho00 4-3-4 thI dhAtunA jha ne guNa kam Adeza. kjhiti 4-rU-10" thI 6 dhAtunA upAjya ja ne vRddhi sA Adeza. "Da0i 4-1-999' thI pRd dhAtunA 6 ne 6 Adeza. vagere kArya 129 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thavAthI sampa ane saMkhvAra Avo prayoga thAya che. artha kramazaHsaMparkazIla. pIDita. paddo saMveH zrunaH vArANA zI gharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka samu ane vi upasargathI paramAM rahelA kRt dhAtune vina[ pratyaya thAya che. san + ane vi+mRgu dhAtune A sUtrathI vinA pratyaya. yo0 4-rU-4' thI vRnuM dhAtunA ne guNa sat Adeza. 'cheDaniTa0 4-1-999' thI nuM ne 1 Adeza vagere kArya thavAthI anukrame saMsa ane visa Avo prayoga thAya che. arthakramazaH - saMsarga rAkhavAnA svabhAvavAlo. tyAga karavAnA svabhAvavAlo..pikA saM-para-ane-prA : vArApaTA zI gharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to sam ra vi manu ane ' pra upasargathI paramAM rahelA vartamAnArthaka vat dhAtune vina[ pratyaya thAya che. samu+va, pari+ve viluM nu+va ane pra+vat dhAtune A sUtrathI pina pratyaya. "Miti 4-rU-10 thI vat dhAtunA ne vRddhi nA Adeza.... vagere kArya thavAthI kramazaH saMvAvIparivArI, vivAhI; anuvAvI ane pravAhI Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- susaMgata bolavAnA svabhAvavALo. viruddha bolavAnA svabhAvavALo. vivAda karavAnA svabhAvavALo. anuvAda karavAnA svabhAvavAlo. sArI rIte bolavAnA svabhAvavAlo..pa8. 130 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ne viSa - tya - sanma kaSa kasa- lasa hanaH 5 / 2 / 59 // zIru gharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka vi upasargathI paramAM rahelA vighu v sa pU tu hatu ane hanu dhAtune pinaLa pratyaya thAya che. vi+viSe: vi+hyu; vizvambhu viSa; vita vim ane vi+hanuM dhAtune A sUtrathI viSNu pratyaya. 'gho0 4-rU4' thI vivuM dhAtunA rU ne guNa / Adeza.''niTa0 4-9-999' thI vip nA hU~ ne Adeza. 'iitta 4-3-10' thI dhAtunA upAttva jJa ne vRddhi jJa Adeza.... vagere kArya thavAthI anukrame viveI; viruthI; vizvammI, vidyApI; vidyAsI; vijJAtI ane vidyAtI (ahIM 'iita0 4rU-100' thI hanu dhAtune pAt Adeza thayo che.) Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- vivekazIla. prazaMsA karavAnA svabhAvavAlo. vizvAsa rAkhavAnA svabhAvavAlo. hiMsAzIla. vikAsazIla, vilAsI. vidyAtazIla. // 1 // vyapA'bhe laSaH 5/260 // zIha dharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka vi pa ane. mi upasargathI paramAM rahelA pU dhAtune vinaL pratyaya thAya che. vi+jjU; Japa+jju ane mi+jju dhAtune A sUtrathI vina" pratyaya. 'iita 4-3-20' thI dh dhAtunA maiM ne vRddhi aa Adeza... vagere kArya thavAthI anukrame viASI apAvI ane abhiLAvI Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- vizeSa abhilASazIla. kharAba abhilASazIla. abhilASazIla. II60nI sam - prArM vasAv yArAddI zIja dharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka sam ane 131 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tra upasargathI paramAM rahelA vas (111) dhAtune minaLu pratyaya thAya che. sam + vas ane tra + va dhAtune A sUtrathI vinad pratyaya. iita 4-rU-10' thI va dhAtunA maiM ne vRddhi JA AdezAdi kArya thavAthI saMvAsI ane pravAsI Avo prayoga thAya che. artha kramazaH- sArI rIte rahevAnA svabhAvavAlo. pravAsI. / / 61 / / samatyapA'bhi - vyabhezvaraH 5|2|62 // zIru dharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka kSam gati bapa mi ane vyami (vi+ma) upasargathI paramAM rahelA var dhAtune pinaL pratyaya thAya che. sam+var; gati+var; jhava+var; mi+var ane vyami+var dhAtune A sUtrathI vinad pratyaya. 'iita 4-3-60' thI var dhAtunA maiM ne vRddhi aa Adeza vagere kArya thavAthI anukrame sArI gativArI apavArI minnArI ane vyabhicArI Avo prayoga thAya che. arthakramazaH - dhIme cAlavAnA svabhAvavAlo. vratamAM dUSaNa lagADavAnA svabhAvavAlo. duSTa rIte cAlavAnA svabhAvavAlo. sarva bAju cAlavAnA svabhAvavAlo. vyabhicArI. 62 // samanu - vyavAd rudhaH 5|2/63 // zIha dharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka sam anu vi ane ava upasargathI paramAM rahelA hradh dhAtune ghinaz pratyaya thAya che. samu+hap; anu+haN, vi+v ane va+rudh dhAtune AM sUtrathI vinaN pratyaya. 'pohra0 4-rU-4' thI dh dhAtunA 3 ne guNa o AdezAdi kArya thavAthI anukrame saMrodhI, anurodhI, virodhI ane gavarodhI Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- sArI rIte gheravAnA svabhAvavAlo. Agraha karavAnA svabhAvavAlo. virodha karavAnA svabhAvavAlo. rokavAnA svabhAvavAlo.63nA 132 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : vArAdA. zItra dharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka vi upasargathI paramAM rahelA vat dhAtune ghinapratyaya thAya che. vidvat dhAtune A sUtrathI nipratyaya. ud dhAtunA 3 ne "Miti 4-rU-10' thI vRddhi mA Adeza.... vagere kArya thavAthI vivAhI Avo prayoga thAya che. artha - bALavAnA svabhAvavAlo. I64 pare devi-muhazca 5 / 2 / 65 // zaru gharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka para upasargathI paramAM rahelA vyakta ke lakhyatta revuM dhAtune temaja mus ane t dhAtune ni[ pratyaya thAya che. pari+hevuM pari+vi (Syanta); pari+mudde ane parizvat dhAtune A sUtrathI vina[ pratyaya. thoha0 4rU-4' thI mudde dhAtunA 3 ne guNa vayo Adeza. "iita 4-3-10 thI vat dhAtunA 4 ne vRddhi mA Adeza. "niTi 4-rU-8rU' thI vi dhAtunA DuM no lopa vagere kArya thavAthI anukrame parivevI parivevI moTI ane parivAhIM Avo prayoga thAya che. laghuvRttimAM rUpanI samAnatAne laIne parivI - A pramANe eka ja vAra prayoga karyo che. artha kramazaH - zoka karavAnA svabhAvavAlo. zoka karAvavAnA svabhAvavAlo. mUcchita.' dihanazIla. 6pA. kSiNa dhArAvA zaru gharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka pari upasargathI paramahilA kSi ane TU dhAtune vina[ pratyaya thAya che. rizipu ane para+rar dhAtune A sUtrathI dhina" pratyaya. "vo. 4 133 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rU-4' thI kSiC dhAtunA rU ne guNa 6 Adeza. T dhAtunA jJa ne iita 4-rU-60' thI vRddhi A Adeza vagere kArya thavAthI rakSepI ane rATI Avo prayoga thAya che. arthakramazaH - pheMkavAnA athavA niMdA karavAnA svabhAvavAlo. raTaNa karavAnA svabhAvavAlo. / / 66 / / vAdezca NakaH 5 | 2|67 // zIddha dharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka pare upasargathI 52mAM 2helA vi (vaLA) dhAtune tema ja kSip ane T dhAtune La (ba) pratyaya thAya che. pari+vAvi, parikSiq ane Ti dhAtune A sUtrathI na pratyaya. 'ghohra0 4-3-4' thI kSik dhAtunA rU ne guNa 6 Adeza. 'iita 4-3-10' thI r dhAtunAM haiM ne vRddhi Adeza. 'OniTi 4-rU-8rU' thI vi dhAtunA rU no lopa vagere kArya thavAthI parivAvaLa: parikSepa ane rA: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- vagADavAnA svabhAvavAlo. niMdA karavAnA athavA pheMkavAnA svabhAvavAlo. raTaNa karavAnA svabhAvavAlo. ahIM yAda rAkhavuM joIe ke vAvaLa: ItyAdi sthaLe 'asa -1-16' nI sahAyathI; 'tRn zIo0 6-2-27' dvArA vihita apavAdarUpa tRn nA viSayamAM '-tRau 6-1-48' thI vihita ja pratyaya siddha hovA chatAM A sUtrathI pharIthI " pratyayanuM je vidhAna che, te ema jaNAve che ke - zIlAdi arthamAM vihita zIlAdi pratyayanA viSayamAM, azIlAdi (zIlAdi pratyayathI bhinna) evo autsargika pratyaya pU. naM. -1-16 nI sahAyathI thato nathI. tethI rU. naM. 6-2-28 thI vihita zIlAgharthaka phabhu pratyayathI niSpanna sa MriSNu... ItyAdi prayoga sthaLe azIlAdi autsargika ja pratyaya thato na hovAthI sa Mgara:... vagere prayogo zIlAdi artha gamyamAna hoya tyAre thatA nathI. bahulAdhikAranA kAraNe zIlAdi pratyayanA viSayamAM koI vAra azIlAdi 134 ... Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ autsargika pratyaya thAya paNa che. tethI "kAmothI manuSkALAM, vAhitArI vRviva" ahIM vItIyevuM zI A arthamAM vAl dhAtune "nidrahiMsa -ra-68' thI vihita zIlAdi kri pratyAyanA viSayamAM "vi - tRvI 1-7-48 thI autsargika azIlAdi tRvuM pratyaya stha0 -916 nI sahAyathI thAya che. muddA ninda-hiMsa-kliza-khAda-vinAzi-vyAbhASA'sUyA'nekasvarAt 5 / 2 / 68 // zI gharma ane sIdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka nid hiMsuM kliz khAd vi+nAzi vi+A+bhASa asUy bhane sanesvarI dhAtune Naka () pratyaya thAya che. nid hiM; viza; vALuvinAza, viSNA+mAvuM, sUryuM ane vAs (anekasvarI) dhAtune A sUtrathI %i (5) pratyaya. "vo0 4-rU-4' thI viozu dhAtunA upanya ne guNa 9 Adeza. "niTi 4-rU-8rU" thI nAzi dhAtunA anya rU no lopa vagere kArya thavAthI anukrame nidvA; hiMsa:; vaza: vAva vinAzava; vyAmA; sUrya ane vAsava: Avo prayoga thAya che. arthakramazanindA karavAnA svabhAvavALo. hiMsA karavAnA svabhAvavALo. duHkha pAmavAnA svabhAvavALo. khAvAnA svabhAvavAlo. nAza karavAnA svabhAvavALo. vAcALa. asUyA (ISya) karavAnA svabhAvavALo. zobhavAnA svabhAvavALo. sUtramAMnA manesvara' A padoDAdAnathI ja sUvuM dhAtune upara jaNAvyA mujaba vika pratyaya siddha hovA chatAM gaphUryuM dhAtunA pRthagupAdAnathI e jaNAvAyuM che ke sUvuM dhAtune choDIne anya anekasvarI evA vavAdri gaNapAThamAMnA vevyuM vagere dhAtune A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba vika pratyaya thato nathI. tethI vayitA mastUvitA vagere prayoga thAya che. vinAzi A pramANe vetta na dhAtunuM grahaNa karyuM hovAthI naza dhAtuthI bhinna evA vyakta dhAtuone A sUtrathI %i pratyaya thato nathI. jethI zara vagere dhAtune tRnuM pratyayAdi kArya thavAthI zArayitA vagere prayoga 13pa Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya che. temaja ahIM sUtramAM viruza padathI viz sAmAnyanuM (1276 ane 1667) grahaNa hovAthI vivi gaNanA (1276) viSNu dhAtune sU.naM. 6-2-44 thI satta pratyaya thato nathI...68|| upasarjAtu seva-vaivizaH ||6|| zIqha dharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka upasargathI paramAM rahelA veTTa (vavuM) vaivi (vivU+ ivu+Li) ane zu dhAtune kha pratyaya thAya che. gahevuM; ra+revi ane z dhAtune A sUtrathI aa (ba) pratyaya. 'kheniTi 4-3-83', thI levi dhAtunA rU no lopa. 'porlR0 4-3-4' thI g dhAtunA 3 ne guNa lo Adeza vagere kArya thavAthI Aveva: devaH ane sAoza: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- ramavAnA svabhAvavAlo. ramADavAnA athavA zoka karAvavAnA svabhAvavAlo. Akroza karavAnAM svabhAvavAlo. / / 6 / / vRklR - mikSi-suSTi-lpi-dAdAH 1/2/70nI zIddha dharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka vRk (vR 1967), mikSa; chuT, nallU ane chuTTu dhAtune TA (gA) pratyaya thAya che. vR mikS chuT nand ane d dhAtune A sUtrathI TAja pratyaya. 'nAmino. 4-3-1' thI vR nA Rne guNa r Adeza. varAja nAmane 'gaLage0 2-4-20' thI strIliMgamAM U pratyayAdi kArya thavAthI anukrame vAvI, mikSA:, chuTAda, natpAdaH ane chuTA : Avo prayoga thAya che. arthakramazaH varavAnA svabhAvavAlI. bhikSA mAMgavAnA svabhAvavAlo. lUMTAro. vaktA. kuTavAnA svabhAvavAlo. [70] 136 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAt sU-jorin 5 / 2 / 71 // zIru dharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to varSamAMnArthaka pra upasargathI paramAM rahelA sU ane su dhAtune rUz pratyaya thAya che. pra+sU ane pra+nu~ dhAtune A sUtrathI rUr pratyaya. 'nAmino. 4-3-1thI dhAtunA anya OM ane 3 ne guNa o Adeza vagere kArya thavAthI prasavI ane prakhavI Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- preraNA karavAnA svabhAvavAlo. utAvaLe utAvaLe cAlavAnA svabhAvavAlo. A sUtramAM niranubandha sU dhAtunuM grahaNa hovAthI ahIM tU dhAtu tuvi (1336) no ja vivakSita che. AvA ike vivAvi (1078 ke 1242) no nahi. [99|| nIr - TTa-kSi-vitri-paribhU-vamAdhyamavyayaMH / / 02 / zIru dharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka ni; phaL vR; kSi (10 ane 1331); vitri; ri + mU; var; Jami+gam ane napUrvaka vyathaeN dhAtune rUttu pratyaya thAya che. ni; ati+; Ja+TM; kSi; vi+tri; +imU; va; mi+tram ane nag+vyathU dhAtune A sUtrathI rUz pratyaya. 'namitto0 4-rU-1' thI dhAtunA anya rU ane ne anukrame guNa p r ane Jo Adeza vagere kArya thavAthI anukrame nathI; gatyayI; bAvarI; kSI; vizrayI; ramavI; vI; gayI ane avathI Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- jya pAmavAnA svabhAvavAlo. nAzazIla. Adara karavAnA svabhAvavAlo. kSaya pAmavAnA athavA nivAsa karavAnA svabhAvavAlo. zaraNuM levAnA svabhAvavAlo. tiraskAra pAmavAnA svabhAvavAlo. ulTI karavAnA svabhAvavAlo. khAvAnA svabhAvavAlo. vyathA nahi pAmavAnA svabhAvavAlo. 725 137 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ g-calo para parAchA, zaru gharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka kR thatuM ane l dhAtune mara ra) pratyaya thAya che. kR; gha ane zat dhAtune A sUtrathI maradda () pratyaya.. vagere kArya thavAthI anukrame kRmara: ghammara: ane karma: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- sarakavAnA svabhAvavALo. khAvAnA svabhAvavALo. khAvAnA svabhAvavAlo .pa73 bhaJji-bhAsi-mido ghuraH 5 / 274 // zI gharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka magna mAnuM ane vuiM dhAtune pura pratyaya thAya che. manuM mAnuM ane mit dhAtune A sUtrathI pura (ra) pratyaya. "psnira0 4-9-999' thI magna dhAtunA nuM ne | Adeza. 'tho0 4-rU-4' thI nid dhAtunA DuM ne guNa ! Adeza vagere kArya thavAthI anukrame maram mAsuram ane mehura Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- bhagura kASTha vagere. dedIpyamAna zarIra vagere. snigdha svabhAvavALuM. ahIM yAda rAkhavuM joIe ke - phU.naM. 6-14 thI pura pratyaya kamatmika kattamAM vihita che. tethI sakarmaka manuM dhAtune "manyate svayameveyevaM zIjham' A arthamAM A sUtrathI pura pratyaya karmakattamAM thAya che; parantu akarmaka mAnuM vagere dhAtuone to pura pratyaya kattAmAM thAya che. A pramANe AgaLanA sUtromAM paNa pura pratyaya yathAsaMbhava vyApyAtmaka kattamAM athavA kattamAM thAya che. ..... 74. vetti-cchida-bhidaH kit 5 / 2 / 75 // zIjha gharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka vid chid ane mit dhAtune ti pura pratyaya thAya che. vid (1011) chid ane 138 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mit dhAtune A sUtrathI mituM pura pratyaya .... vagere kArya thavAthI anukrame vidura: chidurI ane mitura: Avo prayoga thAya che. arthakramaza - jANavAnA svabhAvavALo. pote ja chedAya evA svabhAvavALo. poteja bhedAya evA svabhAvavAlo upA miyo -va-7 pIrAuddA zIra gharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka thI dhAtune 5 6 ane suva pratyaya thAya che. A dhAtune A sUtrathI 2 ru ane hu pratyaya vagere kArya thavAthI anukrame pI: dhIru: ane bIju9: Avo prayoga thAya che. artha(badhAno) - Darapoka. ahIM yadyapi bIru% nAmano RDivi gaNapAThamAM pATha karIne sUtra. naM. -rU-104 thI vikalpa ne Adeza karavAthI paNa "bIjuThTha:' Avo prayoga siddha ja che. paratu Rri gaNapATha, prayogathI parigaNita hovAthI mIrAva nAmano pATha emAM karavo ke nahi . ItyAdi anusaMdhAnaprayuta gauravanI apekSAe su pratyayanA vidhAnamAM lAdhava che. tethI suva pratyayanuM pRthagU vidhAna karyuM che. buddA -gILu-rASTravara, pIrANA zIra gharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka , ni, rUnuM ane dhAtune vinuM svarapu (vara) pratyaya thAya che. kR ni phaLa (6) ane zu dhAtune A sUtrathI dva2pu pratyaya. "svastha0 4-4-173 thI kRSi ane huM dhAtunA antamAM tu no Agama. nRvara ane nivara nAmane strIliMgamAM "vaLagera-4-20" thI kI (6) pratyayAdi kArya thavAthI anukrame - mRtvarI, nitvarI, rUtvara: ane navara: Avo prayoga thAya che. artha kramaza- sarakavAnA svabhAvavALI. jitavAnA svabhAvavAlI. gatizIla. 139 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nazvara.77|| gatvaraH 5|2|78 // zIru dharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka maiM dhAtune p pratyaya ane maiM dhAtunA maiM ne t AdezanuM nipAtana karAya che. maiM dhAtune A sUtrathI pU (va) pratyaya tathA rUm dhAtunA maiM ne t Adeza. tvira nAmane 'saLage0 2-4-20' thI strIliMgamAM ii pratyayAdi kArya thavAthI tvarI Avo prayoga thAya che. artha- gati karavAnA svabhAvavAlI.|785 svapnata-hiMta-rIpa-jampa-ma-namo : dhArA71 / / zIha dharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka smi; napUrvaka nas; jiMt; TIp; p; m ane nam dhAtune 7 pratyaya thAya che. smi, nag+dhnas (1223); hiMsa; TIp; 1; m ane nam dhAtune A sUtrathI r pratyaya. 'namitto0 4-rU-1' thI smi dhAtunA rU ne guNa F Adeza vagere kArya thavAthI anukrame speram, anaghram, hiMca; vItra, stra; AE: ane namraH Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- vikastara mukhAdi. satata. hiMsA karavAnA svabhAvavAlo. prakAzazIla dIpAdi. kampanazIla. IcchA karavAnA athavA IcchAyogya svabhAvavAlo. namanazIla. ahIM e yAda rAkhavuM joIe ke anaC nAma kriyAnA sAtatyamAM rUDha hovAthI na+nas dhAtune A sUtrathI r pratyaya bhAvamAM thayo che. ane bahulAdhikAra cAlu hovAthI mra mAM 6 pratyaya karmamAM paNa thAya che. / / 06 / / 140 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dRSi-vRSi-po nari vorATanI zIjha gharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka vR6 pRSa ane sva dhAtune nis (navuM) pratyaya thAya che. tR6 pRSa ane svapU dhAtune A sUtrathI nid pratyaya.. vagere kArya thavAthI tRMva pRSNava ane svaninI Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- tRSNAzIla. dhRSTatA karavAnA svabhAvavALo. uMghavAnA svabhAvavAlA be. II80nA za-mAta-pitta-to varaH vArAdA zaru gharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka thA phugu mA vuiM ane rU dhAtune vara pratyaya thAya che. thA kza mA vi ane vim dhAtune A sUtrathI vara pratyaya. "tho0 4-rU-4 thI vuiM dhAtunA upAnta rU ne guNa Adeza vagere kArya thavAthI anukrame sthAvara: phaeNzvara: bhAva: svara: ane vira: Avo prayoga thAya che. arthakramazaHsthira svabhAvavALo. aizvaryazAlI. prakAzazIla (dedIpyamAna). gatizIla vikAsazIla. l89ii. yAyAvara pArArA zI gharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka vahu pratyayAnta ya dhAtune vara, pratyayanuM nipAtana karAya che. "kuTiruM yAtIlaeNvaMzI: A arthamAM yAyAya (vA dhAtune "atyatha0 rU-4-10" thI ya pratyaya. "sana ya% 4-1-rU' thI yA ne dvita. "sva: 4--rUrathI abhyAsamAM mA ne hasva Adeza. "mA- T0 4-7-48' thI abhyAsamAM ne mA Adeza.) dhAtune A sUtrathI vara pratyaya. 'mataH 4-rU-82 thI dhAtunA anya no lopa. "vo. vadhu4-4-129 thI 141 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhAtunA anya yU no lopa vagere kArya thavAthI yAyAvara: Avo prayoga thAya che. artha- kharAbagatizIla. // 8 // vidyut-bAkhurdU - vALa - prAr - ghI - zrI-jUTM-jvAyatatU-bU - briT- brAnAyaH vipu bAroTarUA zIha dharma ane sAdhu artha gamyamAna hoya to vartamAnArthaka dyut vagere vitakSita dhAtune vizvapU (0) pratyayAdi kArya karIne; vidyuta; vavRtta; khAtA; khurdU ; vA; prA; dhI; zrI; zataklR (vrU); sU; khU; JAyatastuM; trU; parivrAn ane prALu vagere nAmonuM niAtana karAya che. ghotate rUtyevaMzI: A arthamAM ghuN dhAtune A sUtrathI viSu pratyaya tathA putra dhAtune dvitva. 'vyagnanasyA0 4-1-44' thI abhyAsamAM anAdivyanano lopa. 'ghuari: 4-1-41' thI abhyAsamAM 3 ne rU Adeza... vagere kArya thavAthI vidyut Avo prayoga thAya che. artha - prakAzazIla. tRtIOvaMzI: A arthamAM T (1535) dhAtune A sUtrathI vizvav (0) pratyaya; ne -hasva R Adeza ane dhAtune dvitva. abhyAsamAM Rne 'Rto't 4-6-28' thI 6 Adeza. 'hrasva60 4-4-11rU' thI dhAtunA ane t no Agama vagere kArya thavAthI vR Avo prayoga thAya che. artha phADavAnA svabhAvavAlI. TC dhAtune A sUtrathI vizvav pratyaya ane dhAtune dvitva. upara jaNAvyA mujaba abhyAsamAM anAdivyaJjanano lopa. 'horna: 41-40' thI abhyAsamAM gu ne jh Adeza. 'gamAM vavau 4-2-18' thI TC nA s no lopa. upara jaNAvyA mujaba dhAtunA ante no Agama vagere t kArya thavAthI khAt Avo prayoga thAya che. artha - gatizIla. haiM dhAtune A sUtrathI vivar pratyaya, 3 ne dIrgha OM Adeza ane dhAtune dvitva. abhyAsamAM OM ne 'hrasva: 4-1-31' thI -hasva 3 Adeza. upara jaNAvyA mujaba abhyAsamAM hU ne j Adeza... vagere kArya thavAthI khudU: Avo prayoga thAya che. artha - homa karavAnA svabhAvavAlo. vaghu dhAtune A - 142 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtrathI vivar pratyaya ane upAttva jJa ne A Adeza vagere kArya thavAthI vA Avo prayoga thAya che. artha bolavAnA svabhAvavAlo. tattva pRcchatItyevaMzI: A arthamAM tattva+prach dhAtune A sUtrathI vizvap pratyaya; tathA upAnya Ja ne Ja Adeza. 'anunA0 4-1-108' thI ch ne zu Adeza. zuM ne 'vanasRna02-6-87' thI r Adeza. S ne 'ghutRtIyaH 2-6-76' thI OM Adeza vagere kArya thavAthI tattvAr Avo prayoga thAya che. artha - tattva pUchavAnA svabhAvavAlo. vAti ghyAti vaityevaMzIjI: A arthamAM ghA athavA dhye dhAtune A sUtrathI vivar pratyaya. 'gAt sa--0 4-2-1' thI thai dhAtunA huM ne JA Adeza. A sUtrathI dhA nA JA ne athavA dhyA nA yA ne rM Adeza vagere kArya thavAthI ghI: Avo prayoga thAya che. artha - dhAraNa athavA dhyAna karavAnA svabhAvavAlo. zrati A arthamAM zri dhAtune A sUtrathI vizvavuM (0) pratyaya temaja tri dhAtunA rU ne dIrgha rphe Adeza vagere kArya thavAthI zrI: Avo prayoga thAya che. artha - zobhA athavA lakSmI. 'zataM pravRti' A arthamAM zata+g - dhAtune A sUtrathI vivar pratyaya ane 3 ne Adeza vagere kArya thavAthI zadU: Avo prayoga thAya che. artha - sone mAranAra AyuvizeSa. sati ane nati A arthamAM yu ane nu dhAtune A sUtrathI vizvap pratyaya temaja 3 ne dIrgha OM Adeza vagere kArya thavAthI sUH ane khUH Avo prayoga thAya che. artha kramazaH jharavAnA svabhAvavAlo. vegazIla. AyataM stauti jane kaTaM pravate arthamAM Ayata+stu ane kaTa+pru dhAtune A sUtrathI vivar pratyaya temaja 3 ne dIrgha OM Adeza. 'kahyuno rU-1-46' thI tatpuruSa samAsAdi kArya thavAthI gAyatatUH ane vrU: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- dIrghastuti karavAnA svabhAvavAlo. caTaI banAvavAnA svabhAvavAlo. pari+vraN vi+brAn ane bhAt dhAtune A sUtrathI vizvav pratyaya. temaja vraN dhAtunA sra ne jJa Adeza. upara jaNAvyA mujaba n ne r Adeza ane v ne 6 Adeza vagere kArya thavAthI anukrame rivrAd viSrar ane bhAH Avo prayoga thAya che. arthakramazaH 143 - Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMnyAsI. zobhanAra. prakAzamAnuM. bahulAdhikAra pravartamAna hovAthI upara keTalAka prayogo sthaLe zIlAdi artha gamyamAna na hovA chatAM A sUtrathI vizva" pratyaya vihita che.. ItyAdi brahavRttimAM anusaMdhaya che. I83 |ti zarArtho: zaM-naM-svayaM-vi-prA muvo Du pArA-jhA zam tam trayam vi ane pra upasargathI paramAM rahelA vartamAnArthaka pU dhAtune DuM (1) pratyaya thAya che. zammU samu svaya+mU vi+mU ane +mU dhAtune A sUtrathI Du pratyaya. Ditya70 ra-9-994 thI anya ka no lopa vagere kArya thavAthI anukrame zammu: samu: yamu. vimu. ane pramu: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH - zaMkara. sArI rIte thanAra. brahmA. vibhu-vyApaka. svAmI-Izvara. 84 puva itro daivate 5 / 2185 // devatA karyA hoya to vartamAnArthaka pU (60) ane 1518) dhAtune tra pratyaya thAya che. pU dhAtune A sUtrathI rUtra pratyaya. "nAmano0 4-3-1' thI pU nA 9 ne guNa no Adeza vagere kArya thavAthI pavitroDarzana Avo prayoga thAya che. artha - pavitra karanAra zrI arihaMta paramAtmA. ll8pA. jhava-nAno ne pArAdaddA RSi artha hoya athavA saMjJAno viSaya hoya to vartamAnArthaka pU dhAtune karaNamAM rUtra pratyaya thAya che. dU dhAtune A sUtrathI karaNamAM (pUyateDana) tra pratyaya. "nAmino0 4-2-1' thI dU dhAtunA 5 ne guNa vo Adeza vagere kArya thavAthI pavitroDa kRSi ane varSa pavitra: Avo 144 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prayoga thAya che. arthakramazaH - jemanAthI pavitra thavAya e RSi. pavitra nAmanuM darbha - ghAsavizeSa. 86 // jU- thrU - sU - na - par - saddAaH bAroTanI hU ghU tU var va sa ane (26 ane 1135) dhAtune karaNamAM tra pratyaya thAya che. jU ghU tU var vap r ane R dhAtune A sUtrathI tra pratyaya. 'namitte0 4-rU-1' thI dhAtunA anya OM ne guNa me Adeza temaja ne guNa JarU Adeza vagere kArya thavAthI anukrame ruvitram thavitram savitram nitram caritram sahitram ane ritram Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- kApavAnuM sAdhana. halAvavAnuM sAdhana. utpattinuM sAdhana. khodavAnuM sAdhana. cAlavAnuM sAdhana. kSamAnuM sAdhana. vAhana.II8] nI-vAv-zatU-yu-yuna-stu-tula-si-sinna-miH-pata-pA-nahastrallR ||88 vartamAnArtha nI dAvU (dA) zas yu yuj stu tud si sic mih pad pA ane nah dhAtune karaNamAM trar (tra) pratyaya thAya che. nI i (1070) zas yu yughna tu tuk ti sip mid paN pA ane na dhAtune A sUtrathI traT (tra) pratyaya. 'nAmino. 4-rU-1' thI dhAtunA anya svara rpha tathA rU ne guNa 6 Adeza temaja 3 ne guNa no Adeza. 'porupA0 4-3-4' thI dhAtunA upAnya 3 ane rU ne guNa Jo ane 5 Adeza. 'vanaH gam 21-86' thI sivu nA v ne k Adeza ane yun nA g ne g Adeza. 'ho ghuT. 2-6-82' thI mid dhAtunA haiM ne haiM Adeza. me+tra A avasthAmAM t ne 'gha40 2-7-76' thI dh Adeza. 'tarja1-rU60' thI dh ne haiM Adeza. 'Hddhe 1-3-42' thI med nA hU~ no lopa. na+tra A avasthAmAM 'nahAho0 2-7-86' thI h ne dhU Adeza. pAtra ane namra nAmane 'gaLage0 2-4-20' thI strIliMgamAM kI pratyaya vagere 145 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kArya thavAthI anukrame netram satranuM zastram gotram yotram stotram totram kSetranuM kSetram medram patram pAtrI ane nadI Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- AMkha. dAtaraDuM. hathiyAra. meLavavAnuM sAdhana. yoganuM sAdhana. stotra. pIDavAnuM sAdhana- paroNo. dorI. siMcavAnuM sAdhana. mUtrakriya. pAMkha ke vAhana. pyAlo vagere. dorI I88 I-woDASSce yuvaH pArAzA, hRDha ane zorDa nA mukha svarUpa karaNamAM vartamAnArthaka dU dhAtune trad (2) pratyaya thAya che. pU dhAtune A sUtrathI tra pratyaya. "nAmano 4rU-9" thI 5 ne guNa go Adeza vagere kArya thavAthI potram Avo prayoga thAya che. artha- haLano agrabhAga athavA bhuMDanuM mukha.ll86 . taMtraH pArAvA vartamAnArthaka vaMza dhAtune karaNamAM tra pratyaya thAya che. haMzu dhAtune A sUtrathI tra pratyaya. "nivRM0 ra-1-97' thI zuM ne 6 Adeza. 'tafo 9-rU-60" thI tra nA tu ne ? Adeza. DhaM,nAmane strIliMgamAM lAtuM ra4-18' thI vadhu pratyayAdi kArya thavAthI daMSTrA Avo prayoga thAya che. artha- dADha ./10nA dhAtrI 5 / 2 / 91 // vartamAnArthaka the (ve) ane ghA dhAtune karmamAM trar pratyaya thAya che. ghatti tAmati A arthamAM be dhAtune ane tathati to maiSArthamiti A arthamAM ghA dhAtune A sUtrathI trar (2) pratyaya. 'kAtuM ha0 4-2-1' thI ghe dhAtunA ne nA Adeza. dhAtra nAmane strIliMgamAM "vaLage. ra-4 146 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra0deg thI kI pratyayAdi kArya thavAthI ghAtrI Avo prayoga thAya che. arthastanapAna karAvanArI dhAvamAtA athavA AmalakInuM vRkSaIsl jJAnecchA'rcA'rtha-jIcchIlyAdibhyaH ktaH 5 / 2 / 92 // vartamAnArthaka - jJAnArthaka IcchArthaka pUjArthaka gita (gu anubaMdhavALA) ane zInyari gaNapAThamAMnA zi ivagere dhAtune je pratyaya thAya che. A pratyaya vartamAnakAlamAM ja A sUtrathI vihita che. karmamAM ke kattAmAM to pUrvavat (pa-1 mAM jaNAvyA mujaba) vihita che. jJA (jJAnArthA); 36 (chArtha); pUr (pUnArthaka), mid (gituM - ginivAr 9980) ane zI tathA ram (zIkhyAti) dhAtune A sUtrathI je pratyaya. 36 +(ta) A avasthAmAM "tava9--60 thI tuM ne Tu Adeza. pUnuM zI ane ram dhAtunA ane "tAghazi0 4-4-rUra' thI t (6). mita A avasthAmAM " 0 4-2-62 thI ane tuM ne ? Adeza vagere kArya thavAthI anukrame rAjJA ti; rAjJAmie:; rajJA pUnita mina; zakita: ane rakSita: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH - rAjA jene jANe che te. rAjA jene Icche che te. rAjA jene pUje che te. snigdha. paricita - abhyasta. jenuM rakSaNa karAya che te. zItyAre gaNapATha brahavRttimAM jovo. ||12|ii. upAyaH vArANA vartamAnArthaka dhAtune bahulatayA 3[ (1) vagere pratyayo thAya che. zru dhAtune A sUtranI sahAyathI 3pati nA prathama sUtrathI 3N pratyaya. nAmano 4-3-17' thI jhane vRddhi pAm Adeza.... vagere kArya thavAthI vAha: Avo prayoga thAya che. artha- citrakAra vagere. DuM dhAtune upara jaNAvyA mujaba 3 pratyayAdi kArya thavAthI Du Avo prayoga thAya che. 147 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zel- zgla sz-u2. 1193|| dmAsana... ItyAdi - JAtananirvandhamu= killA vagerenA AzrayathI yuddhanI vyUharacanAne athavA padmAsanAdinA sAdhanane. gatimu= rAjanItine athavA zvAsozvAsakriyAne. varapurapravezazitAm = zatruonA nagaramAM pravezanaipuNyane athavA parakAyapravezanipuNatAne. pAvanIm= pavitra athavA pavanasambandhI. yuddhasambandhI vyUharacanAne karyA vinA temaja pavitra rAjanItinuM ullaMghana karyA vinA zatruonA nagaramAM praveza karavAnI nipuNatAne (svaparAkramathI) siddharAje prApta karI. jyAre, siddha che yoga jene evA yogIo padmAsanAdine karyA vinA ane yogazAstra prasiddha zvAsozvAsagatine rokyA vinA parakAyapravezanI nipuNatAne prApta karatA nathI. AthI yogIo karatA siddharAjanI vizeSatA che. athavA siddha che rAjayoga jene evA rAjayogIo paNa padmAsanadine sAdhyA vinA ane zvAsozvAsane rokyA vinA ja parakAyapravezanI nipuNatAne prApta kare che. tethI rAjayogInuM sAmya; siddharAjamAM che... iti zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanalaghuvRttivivaraNe paJcamasyAdhyAyasya dvitIyaH pAdaH / analpAnativistAramanalpAnatimedhasAm / vyAkhyAtamupakArAya candraguptena dhiimtaa| 986... Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha prArabhyate paJcame'dhyAye tRtIyaH paadH| vati tivArAzA rU|... vagere pratyayAnta mana ... vagere nAmo bhaviSyad arthamAM sAdhu manAya che. arthAt te te sUtrathI am vagere dhAtuone vihita m vagere pratyayo; A sUtrathI bhaviSyad arthamAM thAya che. m dhAtune bhaviSyad arthamAM A sUtranI sahAyathI 3Mhi sU. naM. "398' thI phana pratyaya. temaja mAm dhAtune upara jaNAvyA mujaba pAdri tU. naM. 220 thI bina (3) pratyaya. LinuM pratyAyanI pUrvenA sam dhAtunA mAM ne jhiti 4-rU-10' thI vRddhi 3 Adeza vagere kArya thavAthI gamI ane 3InI Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- janAra. AvanAra.1 vA hetusiddhau ktaH 5 / 32 // hetubhUta - dhAtvartha kriyAnI siddhi hote chate bhaviSyakAlIna (kAryasvarUpa) kriyArthaka dhAtune vikalpathI . (ta) pratyaya thAya che. vizvet vRe: sapanA: sampalcatte vA zAyaH" ahIM dhAnyasampatti (utpatti) rUpa kriyAnuM kAraNa meghanI varasavAnI kriyA che. te varasavAnI kriyA siddha athari thaI gaI hovAthI bhaviSyakAlIna sampatti svarUpa kriyArthaka samu+pal dhAtune A sUtrathI je pratyaya. "vADhi0 4-2-62' thI # pratyAyanA tu ne tathA dhAtunA DuM ne 6 Adeza vagere kArya thavAthI sampanA: Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM "viSyantI rU-4 thI bhaviSyantI no catte pratyaya.. vagere kArya thavAthI "pUjyanta" Avo prayoga thAya che. artha- megha varasyo che to dhAnyanI niSpati thaze. rA 149 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SoDaniH dhArUArA kaccha ane gahana arthamAM bhaviSyadarthaka nid dhAtune # pratyaya thAya che. 6 dhAtune bhaviSyad arthamAM A sUtrathI $ pratyaya. tao 1-rU-60 thI tu ne huM Adeza... vagere kArya thavAthI RSTam ane chaThThA rizastamAM Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- duHkha thaze. aMdhakArathI dizAo gherAze - gahana thaze. niTa rUti jhim7= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba kaccha ane gahana arthamAM nid ja Rk dhAtune bhaviSyad arthamAM (r) (ta) pratyaya thAya che. tethI pitA: zatrava: ahIM nirmulanArthaka dhAtu se hovAthI A sUtrathI te 6 dhAtune bhaviSyakAlamAM je pratyaya thato nathI. parantu "p-pvat 1-1-174 thI bhUtakALamAM # pratyaya thAya che. tethI tenI pUrve 'tAzi0 4-4-rUra' thI r vagere kArya thavAthI pitA: Avo prayoga thAya che. artha zatruonuM nirmUlana karyuM. ahIM yadyapi se Rk dhAtusthaLe bhaviSya artha paNa gamyamAna na hovAthI Rk dhAtune A sUtrathI jI pratyAyanI prApti na hovAthI tenA nivAraNa mATe sUtramAM nid padanuM upAdAna Avazyaka nathI. paraMtu sUtramAM nid padanuM upAdAna na hoya to; nid 6 dhAtune upara jaNAvyA mujaba jema, bhaviSyad arthamAM 9 pratyayanA vidhAnathI bhUtArthaka pratyayanI nivRtti thAya che; tema sek dhAtune paNa bhaviSyakAlano pratyaya ane bhUtakALanA pratyayano abhAva thaze. tethI aniSTa prayoganuM nivAraNa karavA ane ISTa prayoganI siddhi mATe sUtramAM nid padanuM upAdAna Avazyaka che. phA bhaviSyantI 5 / 3 // 4 // bhaviSyadarthaka dhAtune bhaviSyantI no pratyaya thAya che. mun dhAtune A 15) Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtrathI maviSyantI no svate pratyaya. muttvate A avasthAmAM vana: hram 2-6-86' thI g ne r Adeza. 'ghoSe. 9-rU-60' thI 6 ne ne Adeza. 'nAmyanta0 2-3-1, ' thI s ne v Adeza. 'tho0 4-2-4' thI mug dhAtunA 3 ne guNa o AdezAdi kArya thavAthI - maukSyate Avo prayoga thAya che. artha- khAze. ||4|| anadyatane zvastanI 5 / 3 / 5 // jemAM adyatanakAla nathI evA bhaviSyadarthaka dhAtune vRktanI no pratyaya thAya che. dhAtune A sUtrathI zvastarII no tA pratyayu. 'nAmino0 4-rU1' thI nA Rne guNa r AdezAdi kArya thavAthI r Avo prayoga thAya che. artha- kAle karaze. banadhatana kRti vhim? - A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba anadyatana ja bhaviSyadarthaka dhAtune svastI no pratyaya . thAya che. tethI jhagha zvo vA miti ahIM adyatananuM vyAmizraNa hovAthI bhaviSyadarthaka TC dhAtune A sUtrathI zvastanI no pratyaya thato nathI. parantu 'bhaviSyanI 1-3-4'thI maviSyantI no sthati pratyaya thAya che. jethI moDanAbhane 4-4-61' thI smRti pratyayanI pUrve rUT vagere kArya thavAthI naimiSyati Avo prayoga thAya che. artha- Aje athavA kAle jaze. ahIM sUtramAM 7 vidyate'ghatano yaMtra A pramANe bahuvrIhinuM AzrayaNa hovAthI upara jaNAvyA mujaba adyatanInA vyAmizraNamAM 'zvastanI' no prayoga thato nathI. anyathA 7 aghatana vRtti - A pramANe nak tatpuruSa nA AzrayaNathI uparyukta vyAmizraNa avasthAmAM 'vRttanI' no prayoga thAta.nI - paridevane 5|3|6 // anuzocana (mAnasika duHkha) artha gamyamAna hoya to bhaviSyadarthaMka 151 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhAtune 'zvastanI' no pratyaya thAya che. vaM tu vA ntA thaiva pAvI nidhatte?'' ahIM chokarInA tAdRza pAdanyAsathI te ISTasthAne kyAre jazeenuM mAnasikacintAtmaka duHkha gamyamAna hovAthI bhaviSyadarthaka gam dhAtune A sUtrathI 'zvastI' no tA pratyayAdi kArya thavAthI ntA Avo prayoga thAya che. artha- A chokarI kyAre jaze, je A rIte pagalA mUke che. IIII purA - yAvato varttamAnA 5 | 3 |7|| purA athavA yAvat upapada hoya to bhaviSyadarthaka dhAtune 'vartamAnA' no pratyaya thAya che. purA ane yAvat upapadaka mug dhAtune A sUtrathI vartamAnA no te pratyaya. 'hrAM svA0 rU-4-82' thI TM (7) vikaraNa pratyayAdi kArya thavAthI purA muphta ane yAvavuM mukte Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- pahelA khAze. jyAM sudhI khAze. I9TI kadA kahUryo rnavA 5|3|8 // jvA ane hi upapada hoya to bhaviSyadarthaka dhAtune 'vartamAnA' no pratyaya vikalpathI thAya che. vA ane rjAi upapadaka mug dhAtune A sUtrathI 'vartamAnA' no te pratyaya vagere kArya thavAthI vA mudde ane ddi mukte Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI 'vartamAnA'no te pratyaya na thAya tyAre 'bhaviSyantI 1-3-4' thI bhaviSyantI no svate pratyaya thavAthI vA mokSyate ane hi mokSyate Avo prayoga thAya che. temaja 'anavatane0 -rU-' thI 'zvastanI' no tA pratyaya thavAthI vI mottA ane ddei mool Avo prayoga thAya che. artha (baMnneno) - kyAre vual. 11211 152 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiMvRtte lipsAyAm 5 / 3 / 9 // li vagere vibhakatyanta: Dara ane utama - pratyayAnta evA vim zabdanuM vRtta - (hovuM te) ATalAne vRitta kahevAya che. vRitta upapada hoya to; praznakartAnI lipsA (meLavavAnI tIvra IcchA) gamyamAna hoya tyAre bhaviSyadarthaka dhAtune "vartamAnA' no pratyaya vikalpathI thAya che. jo AvatAM mikSo vavAti vAsthati vAtA vA? ahIM vibhakSyanta vim zabdanuM vRtta svarUpa (5:) vRitta upapada hovAthI ane prambakattAnI lipsA gamyamAna hovAthI bhaviSyadarthaka rA dhAtune "vartamAnA' no tivuM pratyaya A sUtrathI thavAthI havAti Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM aviSyantI -rU-4" thI "bhaviSyantI' no ti pratyaya thavAthI vAsthati Avo prayoga thAya che. temaja "adyatane dha-rU-ra' thI zvatanI no tA pratyaya thavAthI TAtA Avo prayoga thAya che. artha - tamArAmAMthI koNa bhikSA Apaze? AvIja rIte hatA ane tama pratyayAnta vim zabdanA vivRtta sthaLe paNa A sUtrathI bhaviSyadarthaka vA dhAtune vartamAnA dino pratyaya thavAthI Rtaro mavatAM mikSa vAti vAsthati vAtA vA? ane chato mavatAM mikSa havAti hAsyati tA vA? Avo prayoga thAya che. artha kramazaH - tamArA bemAMthI koNa bhikSA Apaze? tamArAmAMthI koNa bhikSA Apaze?. vRitta rUti jhim = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba vRitta " upapada hoya to ja prazna karanAranI lisA artha gamyamAna hoya tyAre bhaviSyadarthaka dhAtune vartamAnAno pratyaya vikalpathI thAya che. tethI mikSa rAti? ahIM vRitta upapada nahi hovAthI tA dhAtune upara jaNAvyA mujaba "viSyantI' no pratyaya thayo che. vartamAnA' no nahi. artha - bhikSA Apaze?. hisAyaniti vi? = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba vivRtta upapada hoya to prazna karanAranI lipsArUpa artha gamyamAna hoya tyAre ja bhaviSyadarthaka dhAtune vartamAnA no pratyaya vikalpathI thAya che. tethI : 1pa3 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puraM vAsthati? ahIM vivRtta upapada hovA chatAM prazna karanAranI lipsA artha gamyamAna na hovAthI yA dhAtune A sUtrathI vartamAnA' no pratyaya thato nathI. parantu upara jaNAvyA mujaba "bhaviSyantI' no ti pratyaya thAya che. artha - gAma koNa jaze? sUtramAM vyAkaraNa prasiddha vivRtta gRhIta hovAthI vRitta padathI viruttaram ane vittamAm AdinuM grahaNa thatuM nathI. sthitigho pArUA. prApta karavAnI IcchAnA viSayabhUta bhakta - anAdithI svagadi phaLanI prApti gamyamAna hoya to bhaviSyadarthaka dhAtune vartamAnAno pratyaya vikalpathI thAya che. to mikSa ti, vAsthati, tAtA vA, sa svaro yAti; yAti; yati va - ahIM A sUtrathI listhabhikSAthI svargaprApti svarUpa siddhi gamyamAna hovAthI bhaviSyadaMrthaka ane tyAM dhAtune A sUtrathI "vartamAnA' no tivuM pratyaya thayo che. vikalpapakSamAM A sUtrathI tivu pratyaya na thAya tyAre adyatana bhaviSyadarthamAM "viSyantI -rU-4' thI bhaviSyantIno sthati pratyaya thayo che. ane anadyatana bhaviSyadarthamAM 'natane -rU-2' thI zvastarIno tA pratyaya thayo che. artha - je bhikSAne Apaze, te svargamAM jaze. 10 paJcamyarthahatau 5 / 3 / 11 // . naM. 9-4-21 vagere sUtrothI vihita pazvamI nA artha vaiSa anujJA... vagere che. tenA hetu upAdhyAyAgamanAdi che - e paccamyathI hetuvAcaka bhaviSyadarthaka dhAtune vartamAnA nI pratyaya vikalpathI thAya che. "upAdhyAyazced Agacchati, AgamiSyati, AgantA vA; atha tvaM sUtramadhISva" ahIM pazcamyartha sUtrAdhyayanapreraNAnA hetubhUta upAdhyAyanA Agamana 154 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAcaka bhaviSyadarthaka sAm dhAtune A sUtrathI vartamAnA no tivuM pratyaya. tivuM pratyayanI pUrve "rta rU-4-79' thI za4 vikaraNa pratyaya. m dhAtunA mu ne- "niSa0 4-ra-106' thI $ Adeza vagere kArya thavAthI kAchati Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI "vartamAnA' no tivu pratyaya na thAya tyAre "bhaviSyantI rU-4 thI bhaviSyantIno sthati pratyaya. tenI pUrve "moganA 4-4-thI vagere kArya thavAthI vAriSyati Avo prayoga thAya che. temaja anadyatanabhaviSyamAM 'padyatane -rU-2' thI zvasvanIno tA pratyaya vagere kArya thavAthI sAntA Avo prayoga thAya che. artha - upAdhyAya Avaze to tuM sUtra bhaNaje. 11 saptamI cordhvamauhUrtika 5 / 3 / 12 // muhUrta pachI thanAra UrdhvamaudUrtika kahevAya che. Urdhvamaurtika - pazcamyartha (vaiSAdi) hetuvAcaka bhaviSyadarthaka dhAtune satI ane vartamAna no pratyaya vikalpathI thAya che. ardhva muhUrtAlupAdhyAyazkevAtuM; pIcchati; gAmiSyati; 3ttA vA, tha vaM tamathISya:- ahIM Urdhvamauktika pazcamyartha hatuMvAcaka +E dhAtune A sUtrathI satI no yAtu pratyaya. tenI pUrve ' rU-4-79" thI zat vikaraNa pratyaya. "miSa0 4-2106' thI mu dhAtunA mu ne $ Adeza. "vaH satayA: 4-2-22' thI yAta nA yA ne 6 Adeza.. vagere kArya thavAthI chetu Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI satI no pratyaya na thAya tyAre vartamAnA no sivuM pratyayAdi kArya thavAthI kAchati Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM tivu pratyaya na thAya tyAre "bhaviSyantI dha-rU-4 thI bhaviSyantIno ati pratyayAdi kArya thavAthI kAmiSyati Avo prayoga thAya che. ane mana tane. -rU-2 thI zvasvanIno tA pratyaya vagere kArya thavAthI jJAtI Avo prayoga thAya che. (jAo sU. naM. -rU-99) artha- muhUrta pachI upAdhyAya Avaze to tuM tarka bhaNaje.19 155 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kriyAyAM kriyArthAyAM tum Nakac bhaviSyantI 5 | 3|13| je dhAtune tum vagere pratyayo karavAnA che te dhAtunA artha svarUpa trijyA jenuM prayojana che, te kriyA (kAraNabhUtakriyA) nI vAcaka dhAtu upapada hoya to kAryabhUta kriyAvAcaka bhaviSyadarthaka dhAtune tum Lav (ba) ane bhaviSyantInA pratyayo thAya che. tuM jara: rivyAmIti vA yAti - ahIM dhAtvartha kriyA, yA dhAtvartha gamanakriyAnuM prayojana che. tethI ya dhAtu (kAraNabhUta kriyA vAcaka yA dhAtu) upapada hovAthI bhaviSyadarthaka dhAtune A sUtrathI tum LavuM ane bhaviSyantIno sthati kR pratyaya. tum A avasthAmAM 'namitto0 4-3-1' thI ne guNa s Adeza vagere kArya thavAthI tum Avo prayoga thAya che. +khavuM A avasthAmAM 'namitte0 4-rU-1' thI ne vRddhi r AdezAdi kArya thavAthI Ara: Avo prayoga thAya che. +skRti A avasthAmAM 'hastRtaH svasya 4-4-46' thI svati pratyayanI pUrve T. upara jaNAvyA mujaba ne guNa 16 Adeza vagere kArya thavAthI ghdhiti Avo prayoga thAya che. artha- ka2ze tethI jAya che. (karavA mATe jAya che.) yiAyAmiti hri?= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba kAraNabhUta kriyAno ja (kAraNano nahi) dhAtu upapada hoya to kAryabhUta kriyAvAcaka bhaviSyadarthaka dhAtune tum LavuM ane bhaviSyantIno pratyaya thAya che. tethI miziSye carca khaTAH ahIM kAraNabhUta kriyAvAcaka dhAtu upapada na hovAthI tAdRza bhaviSyadarthaka mil dhAtune A sUtrathI tum La ke bhaviSyantIno pratyaya thato nathI. parantu 'bhaviSyantI 6-2-4' thI bhaviSyantIno sthe pratyaya. tenI pUrve 'stAzi0 4-4-22' thI rUT vagere kArya thAya che. artha- bhikSA mATe AnI jaTA che. ahIM samajI zakAya che ke bhikSAnA kAraNa svarUpa jaTAvAcaka pada, upapada hovA chatAM kAraNabhUta kriyAvAcaka dhAtu svarUpa e upapada nathI. 156 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kriyAthathAniti ki? = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba kAryabhUta kriyAnA kAraNabhUta ja kriyAvAcaka (mAtra kriyAvAcaka nahi) dhAtu upapada hoya to kAryabhUta kriyAvAcaka bhaviSyadarthaka dhAtune tum di ane bhaviSyantIno pratyaya thAya che. tethI vitaste tiSyati vAsa: ahIM kriyAvAcaka vAvanuM pada upapada hovA chatAM te kAraNabhUta kriyAvAcaka nahi hovAthI A sUtrathI patu dhAtune tum vagere pratyaya thato nathI. jethI viSyantI -rU-4' thI pat dhAtune ti pratyaya vagere kArya upara jaNAvyA mujaba thavAthI tiSyati Avo prayoga thAya che. artha- doDatA evAM tAruM vastra paDaze. ahIM yAda rAkhavuM joIe ke - "va-nRva - 9-48' A sUtrathI sAmAnyapaNe vihita vida pratyaya A sUtrathI vihita 'bhaviSyantI' nA pratyayathI bAdhita na bane, e mATe ja pratyayanuM A sUtrathI punarvidhAna che. "HsarUpo -1-16 nI sahAyathI yadyapi 'bhaviSyantI' nA pratyayanA viSayamAM ja pratyayanI prApti che. parantu evA sthAne vijha nI jema nRvuM vagere pratyaya na thAya - e mATe pharIthI ahIM chat nuM vidhAna che. ItyAdi adhyApaka pAsethI barAbara samajI levuM. I13 karmaNo'N 5 / 3 / 14 // kAraNabhUta kriyAvAcaka dhAtu upapada hoya to karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA kAryabhUtakriyAvAcaka bhaviSyadarthaka dhAtune pratyaya thAya che. kumAro pati ahIM kuma nAmathI paramAM rahelA tAdRza bhaviSyadarthaka 5 dhAtune A sUtrathI [ (1) pratyaya. nAmano0 4-3-1' thI 8 dhAtunA ne vRddhi mAm Adeza vagere kArya thavAthI nmAra: ('phayurja rU-1-4' thI samAsa) Avo prayoga thAya che. artha- kuMbha karavA mATe jAya che. ahIM tU. naM. 9-1-7ra thI sAmAnyataH vihita 3[ pratyayano pUrvasUtra (5-2-13) thI vihita vuiM pratyayathI bAdha thato hovAthI 1pa7 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ javuM nA bAdha mATe A sUtrathI [ pratyayanuM vidhAna che. ahIM khU. naM. -9-96 no adhikAra pravartato nathI. bahulAdhikAre A sUtranA viSayamAM jIvavuM ane bhaviSyantI no pratyaya thAya paNa che. dA. ta. 8 mAro thAti, zAblani viNAnIti tRnati; svaruM hAyAnIti vragati... ItyAdi vicAravuM .94nI mAvanAra pIrANAM , kAraNabhUta kiyAvAcaka dhAtu upapada hoya to kAryabhUta kriyAvAcaka bhaviSyadarthaka dhAtune bhAvamAM vihita paMgu (3), rUi (ti) vagere pratyaya thAya che. pAvAya, paya, vAya vA yAti ahIM vuiM dhAtune A sUtrathI gham (1--18) %i (1--) ane sana (-rU-223) pratyaya. pavu+gu A avasthAmAM vuiM nA 3 ne "jhiti 4-rU-10" thI vRddhi nA Adeza. "niTa 4-1-10 thI ne 5 Adeza. AvIja rIte pa iA avasthAmAM - ne Adeza vagere kArya thavAthI vijaya paruM ane vinAya Avo prayoga thAya che. ahIM tumorgeTa ra-ra-1' thI vaturthI vihita che. artha- rAMdhavA mATe jAya che. ahIM yAda rAkhavuM joIe ke sU. naM. -rU9 rU, rU-14 ane rU-11 thI vihita tu vagu phri ke sana Adi pratyayo yathAvihita bhAvamAM thAya che. jyAre vuiM ane [ pratyaya to yathAvihita kattamAM thAya che. tethI pUrvamAM sAmAnyataH vihita te te pratyayono bAdhya-bAdhakabhAva bhAvamAM ane kattamAM vihita pratyayAntaranI sAthe ja che. eTale ke cha no bAdhaka gaLu che. ane tum no bAdhaka ghagu vagere che. I15aa. pa--viza-spRzo ya pArAddA patra viza ane pRthu dhAtune kattAmAM raMgU pratyaya thAya che. par 158 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ runuM viza ane sRza dhAtune A sUtrathI vaga (1) pratyaya. "kjhiti 4rU-10' thI upanya ne vRddhi pA Adeza. "ghoSA4-rU-4 thI upA- 3 rU ane jhane guNa no 9 ane 1 Adeza. "SniTa 41-999 thI runuM nA 7 ne zuM Adeza vagere kArya thavAthI anukrame padri: ro:; veza: ane sparza A pramANe prayoga thAya che. arthakrama - paga. roga. praveza karanAra. vyAdhivizeSa. 1ddA. saH sthira - dha - varu - matsya pArAzA 5 dhAtune sthira vyAdhi varu ane matsya svarUpa kattAmAM gham pratyaya thAya che. kR ti+; kR ane vi+vR dhAtune anukrame sthira vyAdhi bala ane matsya svarUpa kattAmAM A sUtrathI gha- (35) pratyaya. "nAnino 43-51' thI R ne vRddhi sAm Adeza vagere kArya thavAthI anukrame sAra: sthira, satIsAro vyAdhi; sA rum ane visArI mA: Avo prayoga thAya che. gati nA DuM ne ahIM "ghacu50 rU-2-86' thI dIrgha Adeza thayo che. arthakramazaH- sthira. atIsAra nAmano roga. bala. mAchalI. AvA bhAvA'koMH 5 / 3 / 18 // bhAvamAM ane cha bhinakArakamAM dhAtune gham () pratyaya thAya che. sAmAnyathI dhAtvarthamAtrane mAva. kahevAya che. sAdhyatApanabhAva dhAtuthI abhidhIyamAna hoya che je tyAdri ke tum vagere pratyayathI jaNAya che. sidhatApanabhAvane jaNAvavA dhAtune ghaNuM vagere pratyayo vihita che. jayAM lignasaMkhyAno anvaye upapana hoya che. ItyAdi bRhadghattithI jANavuM. par kaccha ane 2 dhAtune A sUtrathI gu pratyaya. paN nA A ne "jhiti 4-rU-10" thI vRddhi 3 Adeza. 6 ne "niraM0 4-7111 thI 6 Adeza. "nAmano 4-3-17' thI nA jhane vRddhi pAm 159 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adeza. 'vajhyullR0 rU-2-86' thI pra nA jJa ne dIrgha nA Adeza. 'gata huM:0 4-rU-rU' thI vA dhAtunA gA~ ne huM Adeza vagere kArya thavAthI pALa: (bhAvamAM); prAra: (karmamAM) ane vAyo vatta: (karmamAM) Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- rAMdhavuM. killo. ApelI vastu. / / 18 / / iGo'pAdAne tu Ti vA 5 / 3 / 19 // 6 (6) dhAtune bhAvamAM ane kattane choDIne anyakArakamAM g pratyaya thAya che. A vat pratyaya- apAdAnakArakamAM vikalpathI TivuM manAya che. gadhi dhAtune A sUtrathI ghas pratyaya. 'mina0 4-rU-14 thI rU dhAtunA rU ne vRddhi che AdezAdi kArya thavAthI adhyAyaH Avo prayoga thAya che. AvIja rIte upa+dhi dhAtune apAdAnakArakamAM vihita vargI pratyayAdi kAryathI niSpanna upAdhyAya nAmane; A sUtrathI tAdRza thag pratyaya Tik hovAthI 'JaJa0 2-4-20'- thI ii pratyayAdi kArya thavAthI upAdhyAyI Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI tAdRza (apAdAnakArakamAM vihita) vat pratyayane div bhAva na thAya tyAre upAdhyAyaH Avo prayoga thAya che. arthakramazaH - bhaNavuM te. bhaNAvanArI. bhaNAvanAra. 3petyAdhIvate'smAr A arthamAM (apAdAnakArakamAM) vihita ghaN pratyayane ri nuM vidhAna hovAthI ahIM strIliMgamAM tti pratyaya thato nathI - e yAda rAkhavuM. ||9|| zro vAyu-varga-nivRtte / 2 / 20 vAyu-varNa athavA nivRtta arthamAM zu dhAtune bhAva ane kabhinna kAkamAM ghac pratyaya thAya che. zu ane ni+rzI dhAtune A sUtrathI vag pratyaya. 'nAmino. 4-rU-1'thI zu nA TM ne vRddhi jJa Adeza. 'ghaDyullR0 rU-2-86' thI ni nA rU dIrgha rphe ne Adeza vagere kArya thavAthI 160 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAro vAyurvarNo vA ( zIryate auSadhAdibhiriti zAro vAyuH; zIryate mAlinyeteti zAro vaLuM:) ane nIzA: pravaram (nizIyaMte zItAghupadravo yena tat) Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- vAyu. sapheda vagere varNa.vastra.||20|| nimeH pU-ttvaH bArU|21|| nir upasargathI 5ramAM rahelA pU (600, 118) dhAtune ane ami upasargathI paramAM rahelA hU~ dhAtune bhAvamAM ane kartAne choDIne anyakArakamAM vas pratyaya thAya che. navU ane mi+jU dhAtune A sUtrathI ghag pratyaya. 'nAptino. 4-3-11' thI ne vRddhi sau AdezAdi kArya thavAthI niAvaH ane abhitAva: Avo prayoga thAya che. arthakramaza- tuSAdi rahita anAja. chedavAnuM sAdhana.||21|| rorupasargAt 5|3|22| upasargathI paramAM rahelA hra dhAtune bhAva ane kattA choDIne anya kArakamAM vak pratyaya thAya che. samU+5 dhAtune A sUtrathI ghas pratyaya. 'nAmino0 4-rU-9' thI 5 nA 3 ne vRddhi sau Adeza vagere kArya thavAthI saMAva: Avo prayoga thAya che. artha- sArI rIte bolavuM athavA sArI rIte bolavAnuM sAdhana. bahulAdhikAre anupasargaka paNa rU dhAtune ghaN pratyayAdi kArya thavAthI rAvaH Avo prayoga thAya che e yAda rAkhavuM .22 // bhUzyado'lU 5 / 3 / 23 // upasargapUrvaka - maiM tri ane bar dhAtune bhAvamAM ane katRbhinna kArakamAM garjI (3) pratyaya thAya che. pra+mU; samU+tri ane vi+vuM 161 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhAtune A sUtrathI 3 pratyaya. "nAmano 4-3-1' thI 5 ne guNa go ane rU ne guNa | Adeza. "dha sana 4-4-17' thI mad dhAtune gha Adeza vagere kArya thavAthI anukrame prama, saMsthA ane visa: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- utpattinuM kAraNa (apAdAnamAM) . AzrayasthAna (adhikaraNamAM). khAvAnI vastu (kamamAM). 35sAritye= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba upasargapUrvaka ja mU thi ane sat dhAtune bhAva ane kaZbhinnakArakamAM mar pratyaya thAya che. tethI anupasargaka mU thi ane at dhAtune A sUtrathI san pratyaya na thavAthI "khAvA. 1-3-18 thI varga pratyaya. 5 ane rU ne "nAnino 4-3-51' thI vRddhi gI ane che Adeza. upara jaNAvyA mujaba sat dhAtune gha Adeza. tenA sa ne jhiti 4-3-10" thI vRddhi 3 Adeza vagere kArya thavAthI bhAva: zrAva: ane vAta: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- thavuM. sevA karavI. khAvAnI vastu. bahulAdhikArathI athavA pravRSTo bhAvaH ItyAdi vigrahamAM prAti samAsathI prabhAva: dvimAva: ane anumAva: vagere prayogo samajavA joIe. rarUA. nyAdo navA 5 / 3 / 24 // ni upasargathI paramAM rahelA ad dhAtunI paramAM 3 pratyaya hoya to ud dhAtunA ne dIrgha nA AdezanuM ane mad dhAtune gha| AdezanA abhAvanuM vikalpathI nipAtana karAya che. ni+3 dhAtune pUchyavoDar - rU-23 thI pratyaya. A sUtrathI sat dhAtune "gharR sana 4-4-17' thI prApta thatuM Adezano niSedha tathA sat nA ne dIrgha nA Adeza vagere kArya thavAthI cAH Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI gha| Adezano niSedha vagere kArya na thAya tyAre niyala: Avo prayoga thAya che. artha- nAsto khAvAnI vastu. //ra4nI 162 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -ni-cupa yaH pIrAro samu ni vi ane 3pa upasargathI paramAM rahelA yam dhAtune bhAvamAM ane kattane choDIne anyakArakamAM vikalpathI sat pratyaya thAya che. sam+yam niyam vim ane 35+yam dhAtune A sUtrathI 3 pratyaya vagere kArya thavAthI anukrame saMyama niyama: viyama ane upayama: Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI sat () pratyaya na thAya tyAre "pAvAva -rU-18' thI ghaNuM pratyaya. yam dhAtunA ma ne "kjhiti 4rU-10' thI vRddhi nA Adeza vagere kArya thavAthI anukrame saMyAma: niyAma: viyAma: ane upayo: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH - saMyama karavo. niyama karavo. nigraha karavo. paraNavuM. rapA nirnara--pa-svana-va: pArAradA ni upasargathI paramAM rahelA navuM Tu parva ane vizvanuM dhAtune bhAvamAM ane katane choDIne anyakArakamAM vikalpathI 3 pratyaya thAya che. ninani+vuM, niH; nisvanuM ane ni+vavaC dhAtune A sUtrathI (1) pratyaya vagere kArya thavAthI anukrame ninaH niH nipaDhaH nisva: ane nirvA: Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI sat pratyaya na thAya tyAre "pAvA0 1-3-18' thI varga pratyaya. nar vagere dhAtunA ne "iita 4-rU-10" thI vRddhi mA Adeza vagere kArya , thavAthI anukrame jinAH nidraH nipAtra: nisvAna ane nivavAna: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH - avAja karavo. bolavuM. bhaNavuM. avAja. khaNakhaNATa. ra6/ 163 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaikvaNaH 5|3|27 // vINAsambandhI arthanA vAcaka evA; upasargathI paramAM rahelA va dhAtune bhAva ane kartRbhinnakArakamAM vikalpathI arjI pratyaya thAya che. pra+vaL dhAtune A sUtrathI gardU (f) pratyaya vagere kArya thavAthI pravavo vILAyA: Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI abh pratyaya na thAya tyAre 'mAvA0 6-rU-18' thI ghas pratyaya. 'iita 4-rU-60' thI vaN nA 6 ne vRddhi jJa AdezAdi kArya thavAthI prajvALa: Avo prayoga thAya che. artha - vINAno avAja. vaiLa kRti vim ?= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba vINAsambandhI arthanA vAcaka upasargathI paramAM rahelA vaN dhAtune bhAva ane kartRbhinnakArakamAM vikalpathI sarjI pratyaya thAya che. tethI pravALa: gRvasya ahIM vaN dhAtu (vA) vINA saMmbandhI arthano vAcaka nahi hovAthI A sUtrathI tene bardU pratyaya thato nathI. parantu upara jaNAvyAM mujaba ghak pratyaya ja thAya che. artha - beDIno avAja. 2755 - yuvaLa-vR-TTa-vaza-raLa-mRdra-prahaH 1/3/28/ rU varNa (rU rra) ane 3 varNa (3 ) jenA ante che tevA dhAtu; haiM ? vaN raN ane TC dhAtu, temaja qakArAnta dhAtu ane pra dhAtune bhAvamAM ane kartAne choDIne anyakArakamAM sar (4) pratyaya thAya che. vi zrI (rU varNAnta) haiM hU~ (3 varNAnta) vR ArlR varzI raN m TM (%0 kArAnta) ane pra dhAtune A sUtrathI bar pratyaya. 'nAmino. 4-3-1' thI r rphe ne guNa 6; OM OM ne guNa o ane R ne guNa r Adeza vagere kArya thavAthI anubhe cayaH krayaH ravaH lavaH varaH AdaraH vazaH raNaH gamaH karaH ane praha: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH samudAya. kharIdavuM. avAja. kApavuM athavA kAlivazeSa. vara. Adara. IcchA. saMgrAma. mArga. 164 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikheravuM - athavA kara-Tekasa. grahaNa karavuM athavA graha. 28 varSAdayaH klIbe 5 / 3 / 29 // prayogAnusAra napuMsakaliMgamAM bhAva tathA kannubhinakArakamAM na pratyayAnta varSa vagere nAmonuM nipAtana karAya che. vRSa ane pI dhAtune A sUtrathI pratyaya. "nAmano 4-rU-9" thI huM ne guNa | Adeza. dhora0 4rU-4' thI * ne guNa 2 Adeza vagere kArya thavAthI varSa ane bhayam Avo prayoga thAya che. napuMsakamAM vihita che ane sat pratyaya vR6 vagere dhAtune na thAya - e mATe A sUtrathI nipAtana karAyuM che. arthakramazaH - rASTra vizeSa - athavA kAlavizeSa. bhaya. //ra6ll samudoDanaH paza pArArUgA. samu ane urdU upasargathI paramAM rahelA pazusambandhI arthavAcaka nuM dhAtune bhAva tathA kaUbhinnakArakamAM pratyaya thAya che. sa+T - ane k +4 dhAtune A sUtrathI sat (1) pratyayAdi kArya thavAthI samana: ane una: Avo prayoga thAya che. artha kramazaH- pazuono samudAya. pazuone preraNA. zAviti ?i = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba pazusambandhI ja athavAcaka, sam ane sad upasargathI paramAM rahelA 36 dhAtune bhAva ane karNAbhinakArakamAM mar pratyaya thAya che. tethI samAno nRpamu ahIM pazusambandhI athavAcaka man dhAtu na hovAthI tene A sUtrathI pratyaya thato nathI. paratu "pAvAva 5-3-18 thI varga pratyaya. 3Lu nA ne kjhiti 4-rU-10" thI vRddhi jhAM Adeza vagere kArya thavAthI samAna: Avo prayoga thAya che. artha mANasono samudAya. //rUpI 165 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ su-haH prakhanA'kSe ||31|| anukrame pranana ane gakSa sambandhI arthanA vAcaka evA slR ane ha dhAtune bhAva ane kabhinnakArakamAM j(4) pratyaya thAya che. garbhAdhAnane prajana kahevAya che; ane e mATe puruSanuM strImAM je prathama gamana che tene upasara kahevAya che. uparlR dhAtune ane hra dhAtune A sUtrathI gad pratyaya. 'nAmino0 4-3-1' thI rR.nA ne guNa Ja Adeza vagere kArya thavAthI navAmupasaraH ane akSAnAM hraha: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- garbhAidhAna mATe gAya - baLadanuM bhegA thavuM. pAsAnuM grahaNa. ahIM yAda rAkhavuM ke vra dhAtunA maiM ne sUtranA tAdRza nirdezathI Adeza thayo che. tethI d dhAtu pra dhAtu svarUpa che. athavA pra bhinna d dhAtu che. lU prananAkSa jJatibim?= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba anukrame pranana ane akSa sambandhI ja arthanA vAcaka evA mR ane hra dhAtune bhAva ane kartRbhinnakArakamAM r pratyaya thAya che. tethI upasAro mRtyu rAjJAm ahIM upar dhAtu prajanasambandhI arthano vAcaka na hovAthI tene A sUtrathI bar pratyaya thato nathI. parantu 'bhAvA0 6-3-18' thI thag pratyaya. 'nAmino. 4-rU-9' thI Rne vRddhi r Adeza vagere kArya thavAthI upasAra: Avo prayoga thAya che. artha- nokarI athavA pagAra mATe rAjAnI pAse javuM. ||39|| paNe mAne 5|3|32| mAnArthaka padh dhAtune bhAvamAM ane kattane choDIne anyakArakamAM jJaj (4) pratyaya thAya che. paN dhAtune A sUtrathI saj pratyaya. mUsya paLa: A vigrahamAM 'padyayanA rU-1-76' thI samAsAdi kArya thavAthI mULapaLa: Avo prayoga thAya che. artha- eka muThI vagere parimita 166 Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULInI kiMmata. mAna kRti vhim?= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba mAnArthaka ja paN dhAtune bhAvamAM ane kartRbhinnakArakamAM sar pratyaya thAya che. tethI mAnArthaka paN dhAtu na hoya tyAre mAnabhinnArthaka pab dhAtune A sUtrathI gar pratyaya na thavAthI 'mAvA0 6-3-18' thI ghag pratyaya. 'iita 4-rU-10' thI paN nA TM ne vRddhi bA Adeza vagere kArya thavAthI vALa: Avo prayoga thAya che. artha- vyavahAra athavA 2gla.113311 saMmada - pramadI harSe 5 / 3 / 33 // samU ane vra upasargathI 52mAM 2helA ma dhAtune bhAva ane katRbhinnakArakamAM gar pratyaya karIne harSa arthamAM saMmadda ane pramadda nAmanuM nipAtana karAya che. saMmataH pramavaH strINAm ahIM san+mavuM ane pra+mavuM dhAtune A sUtrathI j pratyayAdi kArya thayuM che. artha (baMnneno) - strIono harSa. harSa kRti vim?= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba san ane X upasargathI 5ramAM rahelA ma dhAtune gar pratyayAdi kArya karIne harSa arthamAM ja saMmadda ane pramadda nAmanuM niAtaMna karAya che. tethI harSa artha na hoya tyAre sam+mavuM ane pra+mavuM dhAtune A sUtrathI gar pratyaya na thavAthI 'bhAvA0 6-3-18' thI tha[ pratyaya. ma dhAtunA ane 'oiti 4-3-60' thI vRddhi bA AdezAdi kArya thavAthI saMmArH ane prabhAva: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- gAMDapaNa. ALasa. ahIM saMprAnsava:- A pramANe na kahetA nipAtana karavAnuM tAtparya e che ke sam ane pra upasarganI sAthe adhika upasarganA yogamAM aj pratyaya na thAya. tethI sazramava: ane prasambhava: vagere prayogo sAcA manAtA nathI. / / 33 / / 167 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hano'ntardhanA'ntarghaNo deze 5 / 3 / 34 // - samAsArtha deza hoya to antar padathI paramAM rahelA hanuM dhAtune bhAvamAM ane katRbhinakArakamAM di () pratyaya ane dRnuM dhAtune ghanuM tathA gha| AdezanuM nipAtana karAya che. satta+hanuM dhAtune A sUtrathI pratyaya; hanuM dhAtune anukrame ghana ane gha| AdezAdi kArya thavAthI santana, antarNano vA deza: Avo prayoga thAya che. artha- dezavizeSa. deza artha na hoya tyAre anta'+ hel dhAtune mAvaTa pa-3-18' thI ghanuM pratyaya. "jhiti4-rU-200' thI hanuM dhAtune thAt Adeza vagere kArya thavAthI antaryAtaH Avo prayoga thAya che. artha - jene aMdara mAryuM che te..34 praghaNa-praghANau gRhAMze 5 / 3 / 35 // gRhano aMza - bhAga artha hoya to pra upasargathI paramAM rahelA hanuM dhAtune () pratyaya; temaja saina dhAtune vaghu ane vALuM Adeza karIne prayaLa ane prANa AdezanuM nipAtana karAya che. pratha: prathA vA dvArATi: ahIM gRhano aMza artha hovAthI pra+nuM dhAtune A sUtrathI ur pratyaya tathA nuM dhAtune anukrame ghaNu ane ghA| Adeza thAya che. artha- prakoSTha - daravAjAnI bAjAno bhAga. gRhAMza artha na hoya tyAre prahanuM dhAtune A sUtrathI pratyayAdi kArya na thavAthI mAvA-rU-18' thI varga pratyaya. "jhiti) 4-rU-100" thI dhAtune ghAtuM Adeza vagere kArya thavAthI prathAtoDava: Avo prayoga thAya che. artha- mAravuM te. IupA. 168 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nighodgha- saGghodghanA'paghanopaghnaM nimitta - prazasta- gaNA - 'tyAdhAnA-'GgA''sannam 5 / 3 // 36 // nimitta prazasta gaNa atyAdhAna alga ane Asana arthamAM upasargapUrvaka (ni samuM vagere vakSyamANa upasargapUrvaka) hanuM dhAtune huM pratyaya; tathA hanuM dhAtune 6 vagere Adeza karIne anukrame niya saMgha na 3pana ane upana nAmanuM nipAtana karAya che. jenI laMbAI pahoLAI sarakhI che te vastune nimitta kahevAya che. jenI upara mUkIne suvarNa vagere kuTAya che athavA kASThAdi toDAya che. tene satyathAnA kahevAya che. ni+nuM dhAtune A sUtrathI sat pratyaya ane haju dhAtune 6 Adeza vagere kArya thavAthI nidhA vRkSA: Avo prayoga thAya che. arthasamAna lambAI pahoLAIvAlA vRkSo. phran dhAtune A sUtrathI huM pratyaya. nuM dhAtune A sUtrathI 6 Adeza vagere kArya thavAthI udyaH prazasta Avo prayoga thAya che. artha- prazaMsApAtra. samUhanuM dhAtune A sUtrathI 3 pratyaya ane dunuM dhAtune 6 Adeza vagere kArya thavAthI sA: prANasamUda: Avo prayoga thAya che. artha- prANIono samudAya. ut+hanuM ane ma+hanuM dhAtune A sUtrathI mRtyu pratyaya ane hanuM dhAtunA s ne 6 Adeza vagere kArya thavAthI : satyAghAnam ane 3pa : zarIravayava: Avo prayoga thAya che. arthakramaza- kASThAdine chedavAdi mATe mUkavAnuM sAdhanabhUta kASTha vagere. hAtha paga vagere zarIravayava. 35+han dhAtune A sUtrathI pratyaya ane haju dhAtune na Adeza vagere kArya thavAthI upana: nAsana.. Avo prayoga thAya che. artha- najIka .36I - mUrti - niritA ghanaH dhArUArU nA mUrti nizcita ane abhra arthamAM na dhAtune bahu pratyaya; ane hana dhAtune ghanuM Adeza karIne ghana nAmanuM nipAtana karAya che. kaThinapaNAne 169 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUrti kahevAya che. antararahita - gIcane niti kahevAya che, ane meghane pra kahevAya che. mUrti vagere arthamAM hanuM dhAtune A sUtrathI A pratyaya; ane haju dhAtune ghanuM AdezAdi kArya thavAthI prasya dhana, dhanA: zA ane meghana: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- meghanI kaThinatA. gIca vALa. megha.I37 co-koH zaraNe pArArU TI. vi Aya ane huM zabdathI paramAM rahelA hanuM dhAtune karaNamAM huM pratyaya tathA hanuM dhAtune ghanuM AdezanuM nipAtana karAya che. vihateganena yo he teDanena ane DuM teDane A arthamAM anukrame virahanuM gaya+handu ane phulhanuM dhAtune A sUtrathI san pratyaya; tathA phranuM dhAtune ghanuM AdezAdi kArya thavAthI vilana yodhana ane dudhana: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- aMdhakAra. ghaNa. kuhADI.38. stambAd ghnazca 5 / 3 // 39 // statva nAmathI paramAM rahelA hanuM dhAtune karaNamAM huM pratyaya tathA hanuM dhAtune bU ane ghanuM AdezanuM nipAtana karAya che. tevuM + nuM dhAtune A sUtrathI ju(3) pratyaya temaja anukrame haju dhAtune jU ane ghanuM AdezAdi kArya thavAthI stano : ane stavano di: Avo prayoga thAya che. arthakramaza- daDu. lAkaDI. //rUBll pare I vArA4nA para upasargathI paramAM rahelA hanuM dhAtune karaNamAM 4 pratyaya tathA. hanuM dhAtune 6 AdezanuM nipAtana karAya che. pari+nuM dhAtune A sUtrathI 170 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ huM pratyaya tathA hanuM dhAtune dhuM AdezAdi kArya thavAthI parivolyA Avo prayoga thAya che. artha AgaLIyo - kaDI. I40 hvaH samAhvayA''hvayau dyUta-nAmnoH 5 / 3 / 41 // cUta nA arthamAM samu+mA+have dhAtune ane nAma svarUpa arthamAM +a dhAtune s (1) pratyaya ane ve dhAtune vay AdezanuM nipAtana karAya che. sam+A+ve tathA + dhAtune A sUtrathI mRtyu pratyaya ane ve dhAtune vaghu Adeza vagere kArya thavAthI anukrame samavaya: ane mAva: Avo prayoga thAya che. arthakramaza- prANIono jAgAra. nAma. 41che. nyabhyupa-vervA zcot 5 / 3 / 42 // ni ma 35 ane vi upasargathI paramAM rahelA ve dhAtune bhAvamAM ane kattane choDIne anyakArakamAM H () pratyaya thAya che. ane tyAre Tve dhAtunA vA ne 3 Adeza thAya che. ni+; +; 35+ ane vi+a dhAtune A sUtrathI 35r pratyaya. ve dhAtunA 9 ne sAcca0 4-2-1' thI vA Adeza. A sUtrathI vA ne 3 Adeza. 3 - ne nAmino 4-3-1' thI guNa no Adeza vagere kArya thavAthI kramazaH niva: midava: upadava: ane viDava: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH - laDhavA mATe bolAvavuM. bolAvavuM. laDavA mATe bolAvavuM. bolAvavuM jarA yuddha arthamAM lADu upasargathI paramAM rahelA Tve dhAtune bhAva ane katRbhinakArakamAM 3 pratyaya thAya che, ane tyAre ve dhAtunA vA ne 3 171 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adeza thAya che. bA+rve dhAtune A sUtrathI san pratyaya. 'tuM0 4-29 thI rUve nA i ne A Adeza. vA ne A sUtrathI 3 Adeza. 3 ne nAmina) 4-rU-9" thI guNa no Adeza vagere kArya thavAthI nAhavo yudham Avo prayoga thAya che. artha- yuddha. yuddha ti ?i = A. sUtrathI yuddha arthamAM ja upara jaNAvyA mujaba A+ve dhAtune bhAva ane kabhinakArakamAM te pratyaya ane tyAre vA ne 3 Adeza thAya che. tethI yuddha artha na hoya tyAre +ve dhAtune A sUtrathI sat pratyaya. vagere kArya na thavAthI "mAvAka--18' thI ghaNuM pratyaya. upara jaNAvyA mujaba ! ne Adeza. 'nAta che0 4-3-1rU' thI mA ne che AdezAdi kArya thavAthI vIH Avo prayoga thAya che. ardha- bolAvavuM 43 AhAvo nipAnam 5 / 3 / 44 // nipAna arthamAM sArdu upasargathI paramAM rahelA sUve dhAtune bhAva ane katRbhinakArakamAM pratyaya tathA +ve dhAtune umAhIvuM AdezanuM nipAtana karAya che. la+STra dhAtune A sUtrathI e pratyaya ane sAhIvuM AdezAdi kArya thavAthI lAhavo vInAmu Avo prayoga thAya che. arthapazu vagerene pANI pIvA mATenI pANInI kuMDI vagere.44|| -- bhAve'nupasargAt 5 / 3 / 45 // upasargarahita rUve dhAtune bhAvamAM 3 pratyaya thAya che. ane huM dhAtunA vA ne 3 Adeza thAya che. sUrya dhAtunA , ne 'tuM4-2-1' thI 3 Adeza. huve dhAtune A sUtrathI sat pratyaya ane vA ne 3 Adeza. ne nAmano 4-3-1' thI guNa ho Adeza vagere kArya thavAthI hava: Avo prayoga thAya che. artha- bolAvavuM. mAvati ?i - A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba anupasargaka Tu dhAtune bhAvamAM ja n pratyayAdi 172 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kArya thAya che. tethI vyApya - karmamAM A sUtrathI bahu pratyayAdi kArya na thavAthI TU dhAtune "pAvAva dha-rU-18' thI gham pratyayAdi kArya thavAthI svI: Avo prayoga thAya che. artha- bolAvelo. anupaviti vimu?= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba anupasargaka ja Tu dhAtune bhAvamAM ur pratyayAdi kArya thAya che. tethI mArU dhAtune A sUtrathI mad pratyayAdi kArya na thavAthI upara jaNAvyA mujaba dhan pratyayAdi kArya thavAthI gAvAya Avo prayoga thAya che. artha- bolAvavuM. (juo khU. niM. -rU-43) ahIM yAda rAkhavuM joIe ke - A sUtramAM mAve A padanuM upAdAna kastRbhinnakArakano samAveza na thAya - e mATe che. tethI apekSA mujaba AgaLanA - uttarasUtromAM pa-3-18 thI pravartela mAvaDa-. no adhikAra cAlu che ja. AthI samajI zakAya che ke sU. naM. -rU-28 mAM paNa karaze A pada anyakArakAdino samAveza na thAya - e mATe che. ItyAdi barAbara samajI levuM.... ll41|| hano vA vadhU ca 5 / 3 // 46 // upasargathI rahita hanuM dhAtune bhAvamAM vikalpathI mad pratyaya thAya che. ane tyAre hajU dhAtune vadhu Adeza thAya che. haju dhAtune A sUtrathI pratyaya. ane hanuM dhAtune vadhu Adeza vagere kArya thavAthI vadha: Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM nuM dhAtune A sUtrathI mahuM pratyayAdi kArya na thAya tyAre "pAvAva dha-rU-18' thI ghanuM pratyaya. Riti. 4rU-100" thI hajU ne vAt Adeza vagere kArya thavAthI pati: Avo prayoga thAya che. artha- mAravuM te..4ddA. 173 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyadha-nava-madruzyaH 1|3|4|| upasargarahita vyaMdh navuM ane mavuM dhAtune bhAvamAM ane kattane choDIne anyakArakamAM gaj (4) pratyaya thAya che. vyap navuM ane ma dhAtune A sUtrathI ad pratyayAdi kArya thavAthI vyaghaH napaH ane madda: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- tADana karavuM. jApa karavo. ahaMkAra. sUtramAM 'ma mya:' A pramANe bahuvacananA nirdezathI sU. naM. -2-46 thI AvatI 'bhAve' nI anuvRtti baMdha thAya che.475 navA vA-yama-hasa-svanaH ||48|| upasargarahita vanaN yam hatu ane svanuM dhAtune bhAva ane kartRbhinna kArakamAM vikalpathI sarjI pratyaMya thAya che. vaN yam has ane svan dhAtune A sUtrathI bar pratyayAdi kArya thavAthI anukrame vavA: yama: hasaH ane svanaH Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI saj (5) pratyayAdi kArya na thAya tyAre 'mAvA0 9-3-18' thI dhak pratyaya. 'iita 4-rU-10' thI upAnya OM ne vRddhi aa Adeza vagere kArya thavAthI anukrame vALu: yAmaH hrAsaH ane svAnaH Avo prayoga thAya che. arthakramazaH - kaNakaNa zabda. nigraha. hasavuM. avAja.48|| Ayo -oH ||4|| Ar upasargathI paramAM rahelA haiM ane chu dhAtune bhAvamAM ane katRbhinnakArakamAM vikalpathI bar pratyaya thAya che. bA+5 ane bA+jju dhAtune A sUtrathI abh pratyaya. 'nAmino. 4-rU-1' thI 3 ne guNa o vagere kArya thavAthI garavaH ane AvaH Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI j pratyaya vagere kArya na thAya tyAre 'bhAvA0 174 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -rU-18' thI ghanuM pratyaya. "nAmano. 4--10" thI 3 ne vRddhi thI Adeza vagere kArya thavAthI ravi: ane mAva: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- avAja. uchaLavuM. 4// varSavighne'vAd grahaH 5 / 3 / 50 // varasAdanuM vidhdha artha hoya to nava upasargathI paramAM rahelA pradda dhAtune bhAvamAM ane kattane choDIne anyakArakamAM vikalpathI (1) pratyaya thAya che. vi+prat dhAtune A sUtrathI 3 pratyayAdi kArya thavAthI va: Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI 3 pratyaya na thAya tyAre "vAva -rU-18' thI gha" pratyaya. "jhiti 4-rU-20' thI upanya 3 ne vRddhi AdezAdikArya thavAthI vAda: Avo prayoga thAya che. artha - varasAdanuM vidhdha. * varSAviti [i? = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba varasAdanuM viba artha hoya to ja navapra dhAtune bhAvamAM ane karRbhinakArakamAM vikalpathI mad pratyaya thAya che. tethI mavagrahoDarNaya ahIM nava+prat dhAtune A sUtrathI vikalpathI huM pratyaya na thavAthI "yuvaf0 9-rU-28 thI nitya karyuM pratyaya thavAthI vaBraM: Avo ja prayoga thAya che. A navagrAhoDarthastha - Avo prayoga nahi thAya. artha - athavagraha svarUpa matijJAnavizeSa. po. - pravuM - tusUve pAra fma ane tumUtra arthe hoya to pra upasargathI paramAM rahelA pras dhAtune bhAvamAM ane kattane choDIne anyakArakamAM vikalpathI () pratyaya thAya che. prat dhAtune A sUtrathI pratyaya vagere kArya thavAthI praprade: Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM pratyayAdi kArya 175 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na thAya tyAre bhAva rU-18' thI ghanuM pratyaya. giti 4-rU-10 thI prat dhAtunA ne vRddhi nA AdezAdi kArya thavAthI prAhiM. Avo prayoga thAya che. artha - kiraNa athavA tarAjunI dorI. ApanA vRgo vastre 5 / 3 / 52 // vastravizeSa artha hoya to pra upasargathI paramAM rahelA vR (1224) dhAtune bhAvamAM ane kAne choDIne anyakArakamAM vikalpathI 31 (H) pratyaya thAya che. pra+vR dhAtune A sUtrathI pratyaya. "nAmano4-rU9' thI 4 ne guNa Adeza vagere kArya thavAthI pravara: Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI san pratyaya na thAya tyAre 'pAvAva -rU-18' thI ghanuM pratyaya. "nAnino 4-rU-2' thI >> ne vRddhi mAruM Adeza. "vagRpa0 rU-ra-86' thI g nA 8 ne dIrgha 3 Adeza vagere kArya thavAthI pravAra: Avo prayoga thAya che. artha - uttarIya vastra. vastra rUti ?i = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba vastravizeSa artha hoya. to ja pra+vR dhAtune bhAva ane kabhinakArakamAM vikalpathI r pratyaya thAya che. tethI pravaro yatiH ahIM vastravizeSa artha na hovAthI A sUtrathI pra+vR dhAtune vikalpathI gar pratyaya na thavAthI yuvaf0 rU 28' thI nitya ja 3 pratyayAdi kArya upara jaNAvyA mujaba thAya che. artha - zreSTha sAdhu. parA H cheH vArA rUA. urdu upasargathI paramAM rahelA zri dhAtune bhAvamAM ane ka7bhinna kArakamAM vikalpathI te pratyaya thAya che. uttha dhAtune A sUtrathI karyuM pratyaya. "nAmino 4-3-1' thI zri dhAtunA DuM ne guNa i Adeza vagere kArya thavAthI 3chuva: Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI 176 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyaya na thAya tyAre "kAvAva -rU-18' thI gham pratyaya. "mino0 4-rU-11" thI 2i nA rU ne vRddhi che Adeza vagere kArya thavAthI uzaya: * Avo prayoga thAya che. artha - UMcAI. ApavA yu-TU-koI vArApakA urdu upasargathI paramAM rahelA yu pU ane huM dhAtune bhAva ane kannubhinna kArakamAM pratyaya thAya che. karyuM, pU ane dhAtune A sUtrathI (ba) pratyaya. "nAmano 4-rU-1' thI 3 ane 4 ne vRddhi zrI Adeza vagere kArya thavAthI anukrame vadhAva: utpAva: ane drAva: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH - UMce javuM. uDADavuM. UMce javuM athavA duHkhavavuM. pa4 prada karAvavA. urdu upasargathI paramAM rahelA huM dhAtune bhAva ane karNAbhinakArakamAM raMga pratyaya thAya che. prat dhAtune A sUtrathI gham () pratyaya. 'iita 4-rU-10" thI prad dhAtunA ne vRddhi nA Adeza vagere kArya thavAthI DA: Avo prayoga thAya che. artha - vizvAsa rAkhavo - athavA ugharANI karavI. papo. nyavAcchApe 5 / 3 / 56 // Akroza artha gamyamAna hoya to ni ane kava upasargathI paramAM rahelA prad dhAtune bhAvamAM ane kattane choDIne anyakArakamAM ghaN (1) pratyaya thAya che. nirUd ane dhAtune A sUtrathI ghagu pratyaya. "iita 4-rU-10" thI prad dhAtunA 8 ne A sUtrathI vRddhi mA Adeza 177 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vagere kArya thavAthI niprAhiM; savapro vA te nAnma! mUyAtuM Avo prayoga thAya che. artha- he luccA! tAro nigraha thAya; tAro parAbhava thAya! Apa rUti vim?= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba zApa - Akroza artha gamyamAna hoya to ja ni ane uva upasargathI paramAM rahelA prat dhAtune bhAvamAM ane katRbhinakArakamAM dham pratyaya thAya che. tethI nigrahI ahIM zApa artha gamyamAna na hovAthI niprad dhAtune A sUtrathI varga pratyaya na thavAthI yuvaDa -rU-28' thI 3 pratyayAdi kArya thavAthI. niraM: Avo prayoga thAya che. artha- corane pakaDavuM.II dl. prAllipsAyAm 5 / 3 / 57 // lisA artha gamyamAna hoya to pra upasargathI paramAM rahelA prat dhAtune bhAva ane kabhinakArakamAM gha- (ka) pratyaya thAya che. pAtrapradhAheba varati viSkapAtArthI mikSu ahIM lisA artha gamyamAna hovAthI pra+prat dhAtune A sUtrathI ghagu pratyaya. 'sthiti 4-rU-10" thI prat dhAtunA 3 ne vRddhi mA AdezAdi kArya thavAthI pAtrapraghAna Avo prayoga thAya che. artha- pAtramAM bhikSA paDe - e IcchAthI pAtrane grahaNa karIne bhikSu phare che. siyAti ?i= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba lisA artha gamyamAna hoya to ja pra upasargathI paramAM rahelA ad dhAtune bhAva ane karnAbhinakArakamAM ghaNuM pratyaya thAya che. tethI suva: pra. ziSyasya ahIM kSiA artha gamyamAna na hovAthI A sUtrathI pra+prad dhAtune ghanuM pratyaya na thavAthI yuvafo -rU-28' thI r pratyaya vagere kArya thAya che. artha- ziSyanuM yajJapAtranuM grahaNa karavuM.pachI samo muSTau 5 / 3 / 58 // dhAtvartha, muSTiviSayaka hoya to samprad dhAtune bhAva ane katRbhinna 178 Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kArakamAM zuM pratyaya thAya che. saMgrAhI maca ahIM samuwd dhAtune A sUtrathI ghanuM pratyaya. "iita.4-rU-10" thI prat dhAtunA 3 ne vRddhi mA Adeza vagere kArya thavAthI saMgrA: Avo prayoga thAya che. arthamallanI muSTinI dRDhatA. muSTAviti jhim?= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba muSTiviSayaka ja dhAtvartha hoya to sad dhAtune bhAvamAM ane kattane choDIne anyakArakamAM gham pratyaya thAya che. tethI saMgraH ziSyasya A arthamAM A sUtrathI sam+prat dhAtune dham pratyaya na thavAthI yuvafo -rU-28' thI 4 pratyaya vagere kArya thAya che. artha- ziSyano saMgraha karavo. 18 . yu-Tu-droH vArA? san upasargathI paramAM rahelA yu Tu ane Tu dhAtune bhAva ane katRbhinnakArakamAM gu () pratyaya thAya che. sa+], san + 3 ane samu+dhAtune A sUtrathI ghagu pratyaya. "nAmano0 4-3-1' thI 3 ne vRddhi thI Adeza vagere kArya thavAthI saMthAva: saMdrAva: ane saMdrAva: Avo prayoga thAya che. arthakramaza- sArI rIte meLavavuM. sArI rIte pIgaLavuM. sArI rIte pIgaLavuM. //// niyazcAnupasargAd vA 5 / 3 / 60 // upasargarahita nI | huM ane dhAtune bhAva ane kabhinnakArakamAM vikalpathI dhan pratyaya thAya che. nI ane Tu dhAtune A sUtrathI in () pratyaya. "nAmano 4-rU-29' thI huM ne vRddhi che ane 3 ne vRddhi gau Adeza vagere kArya thavAthI anukrame nAya: vAva: rAva: ane drAva: Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI pratyaya na thAya ! tyAre yuvafve -rU-28' thI 3 pratyaya. "nAmano 4--1' thI huM ne 179 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNa 6 ane 3 ne guNa o AdezAdi kArya thavAthI anukrame nayaH yava: vavaH ane pravaH Avo prayoga thAya che. arthakramazaH - laI javuM. meLavavuM. pIgaLavuM. pIgaLavuM. anupasa viti vimU? = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba upasargarahita ja nI yu Tu ane dru dhAtune bhAva ane kabhinnakA2kamAM vikalpathI ghagu pratyaya thAya che. tethI pra+nI dhAtune A sUtrathI vac pratyaya na thavAthI upara jaNAvyA mujaba gar pratyayAdi kArya thavAthI prAyaH Avo prayoga thAya che. artha-prema.. vodaH 5 / 3 / 61 // 30 upasargathI paramAM rahelA nI dhAtune bhAva ane kartRbhinnakArakamAM vikalpathI that pratyaya thAya che. v+nI dhAtune A sUtrathI thag pratyaya. 'nAmino. 4-rU-11' thI ph ne vRddhi hai AdezAdi kArya thavAthI unnAyaH Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI vak pratyaya na thAya tyAre 'yuvan0 6-2-28' thI aj pratyaya. 'nAmino. 4-3-1' thI < ne guNa 6 Adeza vagere kArya thavAthI unnaya: Avo prayoga thAya che. artha- UMcuM karavuM - upADavuM. 61|| avAt 5 / 3 / 62 // Java upasargathI paramAM rahelA nI dhAtune bhAva ane kartRbhinnakA2kamAM ghaN (ba) pratyaya thAya che. savanI dhAtune A sUtrathI yak pratyaya. 'nAmino. 4-3-11' thI ph ne vRddhi huM AdezAdi kArya thavAthI JavanAya: Avo prayoga thAya che. artha- nIce laI javuM.||62|| 180 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pare pUti vIrAddarA : fra upasargathI paramAM rahelA dhRtaviSayArthaka nI dhAtune bhAva ane katRbhinnakArakamAM gham (34) pratyaya thAya che. pariNAvena zArInuM hRtti ahIM ura upasargapUrvaka nI dhAtune A sUtrathI ghanuM pratyaya. "nAmano 4rU-9 thI { ne vRddhi che Adeza vagere kArya thavAthI paripAna Avo prayoga thAya che. artha- badhe pAsA paDe e rIte pheke che. dhUta ti vi? = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba ri upasargathI paramAM rahelA dhUtaviSayArthaka ja nI dhAtune bhAva ane katRbhinnakArakamAM gham pratyaya thAya che. tethI variyoDayA: ahIM ghara +nI dhAtune te dhRtaviSayArthaka na hovAthI A sUtrathI in pratyaya thato nathI. paraMtu yuvaf0 -rU28' thI karyuM pratyaya; "nAmano 4-rU-9 thI huM ne guNa 9 AdezAdi kArya thAya che. artha- A kanyAno vivAha.darUA. bhuvo'vajJAne vA 5 / 3 / 64 // pari upasargathI paramAM rahelA 'vajJAna'. arthavALA dU dhAtune bhAva ane katRbhinnakArakamAM vikalpathI pratyaya thAya che. pari+mU dhAtune ... A sUtrathI maMgu () pratyaya. "nAmano0 4-rU-29 thI 5 ne vRddhi mI AdezAdi kArya thavAthI gharamAva: Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI ghagu pratyaya na thAya tyAre "yuva0 -rU-28' thI pratyaya. "nAmano. 4-3-9 thI 5 ne guNa go AdezAdi kArya thavAthI parimava: Avo prayoga thAya che. artha- tiraskAra. savajJAna ti ?i = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba para upasargathI paramAM rahelA avajJAnArthaka ja bhU dhAtune bhAva ane kabhinakArakamAM vikalpathI gham pratyaya thAya che. tethI tamattAt mUtiH A arthamAM ra+mU dhAtune A sUtrathI dhak pratyaya na thavAthI upara jaNAvyA mujaba pratyayAdi kArya 181 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thavAthI bhava: Avo prayoga thAya che. artha- badhI rIte thavuM.64|| yajJe grahaH 5|3|65|| yajJanA viSayamAM vRtti upasargathI paramAM rahelA pra dhAtune bhAva ane katRbhinnakArakamAM vas (3) pratyaya thAya che. ri + dhAtune A sUtrathI that pratyaya. 'iita 4-rU-10 thI pra dhAtunA jJa ne vRddhi AdezAdi kArya thavAthI pUrvaprAha: Avo prayoga thAya che. artha- yajJa vizeSa- jemAM anuSThAna pUrve talavArAkRti kASThathI vaidikAno cAra taraphathI svIkAra karAya che. yajJa rUti jhim?= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba yajJanA ja viSayamAM pari + vra dhAtune bhAva ane kabhinnakArakamAM thag pratyaya thAya che. tethI riproDarthasya ahIM vRtti + tra dhAtune A sUtrathI ghaN pratyaya na thavAthI yuvarNa0 -rU-28' thI gar pratyayAdi kArya thavAthI praha: Avo prayoga thAya che. artha - dhanano svIkAra. // 65|| saMstoH 5|3|66 // yajJanA viSayamAM sam + tu dhAtune bhAva ane kartRbhinnakArakamAM vag (34) pratyaya thAya che. sam + su dhAtune A sUtrathI vaN pratyaya. 'mino 4-3-11' thI 3 ne vRddhi sau Adeza vagere kArya thavAthI saMstAvaH indronAm Avo prayoga thAya che. artha - yajJa mATe maMtroccAra karanArAonuM (sAmavedI brAhmaNonuM) bhegA thavAnuM sthAna. arthAt chandogo jyAM bhegA thaIne maMtroccAra kare che-te pradeza. 66 / / prAt sru-dru-stoH 5 / 3 / 67 // tra upasargathI paramAM rahelA kru kru ane su dhAtune bhAvamAM ane 182 Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kartRbhinnakArakamAM ghac, (5) pratyaya thAya che. X + su; x + 3 ane x + su dhAtune A sUtrathI yak pratyaya. 3 ne 'nAmino. 4-3-11' thI vRddhi sau Adeza vagere kArya thavAthI anukrame praznAvaH prAvaH ane prastAva: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- jharavuM - TapakavuM. bhAgI javuM. prasaMga.I||6|| - ayajJe straH 5|3|68 // yajJano viSaya na hoya to upasargathI paramAM rahelA tU dhAtune bhAvamAM ane kattane choDIne anyakArakamAM paN (ba) pratyaya thAya che. pra + skrU dhAtune A sUtrathI pab pratyaya. ne 'nAmino. 4-3-11' thI vRddhi Ja Adeza vagere kArya thavAthI prastAra: Avo prayoga thAya che. artha - zayyA. JayajJa kRti vim?= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba, yajJano viSaya na hoya to ja X upasargathI paramAM rahelA tu dhAtune bhAva ane katRbhinnakArakamAM ghagU pratyaya thAya che. tethI yajJanA viSayamAM pra+t dhAtune A sUtrathI dhak pratyaya na thavAthI 'thuvarNa0 6-2-28' thI ad pratyaya. 'nAmino0 4-3-1' thI ne.guNa bar AdezAdi kArya thavAthI varjistara: Avo prayoga thAya che. ahIM varjitu nA s ne ( 1) 'samAse0 2-3-1rU' thI p Adeza thAya che. artha - yajJa sambandhI darbhanI zayyA.68|| verazabde prathane 5 | 3 |69 // zabdane choDIne anyaviSayaka vistAramAM vi + skrU dhAtune bhAva ane kabhinnakA2kamAM vaN pratyaya thAya che. vistAra: paTasya ahIM vi + stra dhAtune A sUtrathI pab pratyaya. namino0 4-rU-1' thI ne vRddhi Jar AdezAdi kArya thavAthI vistAra: Avo prayoga thAya che. artha 183 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTavastrano vistAra. prathana kRti vim= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba bhAvamAM ane katRbhinnakArakamAM vi + C dhAtune zabdabhinnaviSayaka vistAra ja arthamAM ghag (sa) pratyaya thAya che. tethI tAdRza vistAra artha na hovAthI vi + C dhAtune A sUtrathI vak pratyaya na thavAthI yuvarNa -2-28' thI gat pratyaya. 'namitte 4-3-1' thI ne guNa Ja AdezAdi kArya thavAthI tRLasya vistara: Avo prayoga thAya che. artha - ghAsanuM AcchAdana. gazabda kRti vim?= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba vi upasargathI paramAM rahelA tu dhAtune bhAvamAM ane kabhinnakArakamAM zabdabhinna ja viSayaka vistAramAM vas pratyaya thAya che. tethI zabdaviSayaka vistAramAM vi + tu dhAtune A sUtrathI pak pratyaya na thavAthI upara jaNAvyA mujaba gar pratyayAdi kArya thavAthI vAvittara: Avo prayoga thAya che. artha - vAkyano vistAra.69|| chando nAmni 5 | 3 |70 // gAyatrI AdinI saMjJAnA viSayamAM vi upasargathI paramAM rahelA stra dhAtune bhAvamAM ane kartAne choDIne anyakArakamAM ghag (4) pratyaya thAya che. viSTA pavRtti: ahIM vi + stuM dhAtune A sUtrathI tha[ pratyaya. ne 'nAmino. 4-3-11' thI vRddhi Ar Adeza. s ne "veH straH 2-3-23' thI p Adeza. s ne 'varta0 1-3-60' thI r Adeza vagere kArya thayuM TU che. artha - chandavizeSa. chanda eTale padyano varNavinyAsa. 70 kSu-troH / 3 / 01 / vi upasargathI paramAM rahelA kSu ane zru dhAtune bhAvamAM ane katRbhinnakArakamAM paN (ja) pratyaya thAya che. vi+bhu (1084) ane vi+jju (1266) dhAtune A sUtrathI g pratyaya. 'minoM0 4-3-11' 184 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thI ne vRddhi mI Adeza vagere kArya thavAthI anukrame vikSAva: ane vizrAva: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH - avAja karavo. sAMbhaLavuM.71. nyudo graH 5 / 3 / 72 // ni ane ud upasargathI paramAM rahelA dhAtune bhAva ane karnAbhinna kArakamAM van () pratyaya thAya che. ni + 9 ane k + a dhAtune A sUtrathI varga pratyaya. "namano 4--10 thI jhune vRddhi pAm Adeza vagere kArya thavAthI nisara: ane kalpI: Avo prayoga thAya che. artha kramaza - gaLavuM. ulTI karavI. harA kiro dhAnye 5 / 3 / 73 // dhAnyanA viSayamAM ni ane 6 upasargathI paramAM rahelA $ (0rUrU4) dhAtune bhAva ane kaZbhinakArakamAM gU pratyaya thAya che. ni ane ul + kRdhAtune A sUtrathI yagu pratyaya. ne "nAmano 4-2-16 thI vRddhi lAm AdezAdi kArya thavAthI anukrame nivAraH utAro thAya Avo prayoga thAya che. artha (baMneno) - anAjano Dhagalo. ghAva ti vi? = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba ni ane urdu upasargathI paramAM rahelA ghAnyaviSayArthaka ja cha dhAtune bhAvamAM ane kattani choDIne anyakArakamAM ghaN pratyaya thAya che. tethI dhAnyaviSaya artha na hovAthI patnanara: ahIM ni + $ dhAtune A sUtrathI than pratyaya thato nathI. jethI 'puafa -rU-28 thI pratyaya. "nAmano 4-3-1' thI zru ne guNa 6 AdezAdi kArya thAya che. artha - phaLono Dhagalo. 73. 185 . Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nevuM kArU|4|| dhAnyavizeSamAM ni upasargathI paramAM rahelA vR (1214; 1923) dhAtune bhAvamAM ane kabhinnakArakamAM g pratyaya thAya che. ni + vR dhAtune A sUtrathI ghas pratyaya. 4 ne nAmino. 4-rU-11' thI vRddhi Ar Adeza vagere kArya thavAthI nIvArA (tti nA rU ne 'ghaDyullR0 rU-286' thI dIrgha rM Adeza.) prAyaH Avo prayoga thAya che. artha - janAvarone khAvAnA ghAsathI yukta dANA - vanIhi. 74|| 5 5/3 /75 || prepa arthamAM ni upasargathI paramAM rahelA pha" (OM) dhAtune bhAvamAM ane kabhinnakArakamAM ghagU (f) pratyaya thAya che. zAstra ane loka - maryAdAnuM ullaMghana na karavuM - tene preSa kahevAya che. nA + rU dhAtune A sUtrathI haN pratyaya. 'nAminau0 4-3-11' thI rUz dhAtunA rU ne vRddhi che Adeza vagere kArya thavAthI nyAyaH Avo prayoga thAya che. artha- maryAdAnuM pAlana karavuM. preSa kRti vimU?= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba abheSa arthamAM ja ni + rU dhAtune bhAvamAM ane kartRbhinnakArakamAM ghaN pratyaya thAya che. tethI abhraSa artha na hoya tyAre ni + rUr dhAtune A sUtrathI that pratyaya thato na hovAthI 'yuvan0 1-rU-28' thI t pratyaya. 'mino. 4-3-1' thI rUz nA rU ne guNa 6 AdezAdi kArya thavAthI svayaM tizvIra: Avo prayoga thAya che. artha - cora nAza pAmyo. 75 pareH krame 5|3|76 // ma (paripATI) nA viSayamAM r upasargathI 5ramAM rahelA phaLyu (3) dhAtune bhAva ane kartRbhinnakArakamAM vas (ga) pratyaya thAya che. patti + rU 186 Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhAtune A sUtrathI pratyaya. rU dhAtunA rU ne "vAmino 4-3-10" thI vRddhi che Adeza vagere kArya thavAthI tava paryAyo moku Avo prayoga thAya che. artha - tAro, khAvAno vAro . 5 rUti vimu? = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba ma nA ja viSayamAM para upasargathI paramAM rahelA rUNa dhAtune bhAvamAM ane karnAbhinnakArakamAM gham pratyaya thAya che. tethI kramano viSaya na hoya tyAre para + [ dhAtune A sUtrathI ya pratyaya na thavAthI "yuva--thI pratyaya. "nAmano0 4-3-9 thI nA rU ne guNa i AdezAdi kArya thavAthI paryayo guno: Avo prayoga thAya che. artha - gurunuM atikramaNa. I76I vyupAta zIGaH 5 / 377 // .. vi ane 35 upasargathI paramAM rahelA zI (za) dhAtune kramanA viSayamAM bhAva ane karnabhinnakArakamAM gha6 () pratyaya thAya che. vi + zI ane 35 + zI dhAtune A sUtrathI paga pratyaya. zI nA chuM ne nAmino 4--11' thI vRddhi che Adeza vagere kArya thavAthI tava ragavizAya: ane mama rAno zAya Avo prayoga thAya che. arthakramazaHkrame karIne; tAruM rAjAnI pAse sUvAnuM. mAruM rAjAnI pAse sUvAnuM. ma phata vimuH= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba kramanA ja viSayamAM vi ane 3pa upasargathI paramAM rahelA zarR dhAtune bhAva ane kabhinakArakamAM ghanuM pratyaya thAya che. tethI vi + zI dhAtune kramano viSaya na hoya tyAre A sUtrathI gham pratyaya na thavAthI "yuvafo -rU-28' thI san pratyaya. zi nA kuM ne "vAmino0 4-3-1' thI guNa i Adeza vagere kArya thavAthI vizaya Avo prayoga thAya che. artha - zaMkA karavI. I77LA 189 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hastaprApye cerasteye 5 / 378 // hAthathI prApya vastunA viSayamAM, hastaprApya vastunuM grahaNa corIthI na hoya to vi dhAtune bhAva ane kabhinakArakamAM gham () pratyaya thAya che. puHpravAH ahIM kavi dhAtune A sUtrathI gham pratyaya. vi. dhAtunA DuM ne "nAnino 4--17 thI vRddhi che Adeza vagere kArya thavAthI puSavAca: Avo prayoga thAya che. artha- DALI uparathI puSpanuM toDavuM. ahIM samajI zakAya che ke - puSpo hastaprApya che ane tenuM grahaNa corIthI kareluM nathI. hastaprAya ti jhim? A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba hAthathI prApya ja vastunA viSayamAM, vi dhArtha corIthI na hoya. to di dhAtune bhAvamAM ane karNAbhinakArakamAM gham pratyaya thAya che. tethI puSpavarSa vIti vRkSAro ahIM hastaprApya vastuno viSaya na hovAthI pra +ri dhAtune A sUtrathI in pratyaya na thavAthI yuvaf0 5-3-28 thI karyuM pratyaya. "nAmino 4-3-1" thI guNa 9 Adeza vagere kArya thavAthI puSpaSTavartha Avo prayoga thAya che. artha - vRkSanA agrabhAga upara puSpo bhegA kare che. vRkSa upara caDhyA vinA puSponuM bhegA karavAnuM zakya na hovAthI ahIM hastaprApya viSaya nathI. asteya ti ?i = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba hastaprApyaviSayamAM tenuM grahaNa corIthI na ja hoya to tti dhAtune bhAvamAM ane katRbhinakArakamAM ghaNuM pratyaya thAya che. tethI tene puHpravayaM karoti ahIM corIthI hastaprApyanuM grahaNa hovAthI kavi dhAtune A sUtrathI varga pratyaya na thavAthI upara jaNAvyA mujaba pratyayAdi kArya thAya che. artha - corIthI puSpo bhegA kare che.78 citi dehA''vAsopasamAdhAne kazcA''deH 5 / 3 / 79 // iita gavAra ane 3pasamAdhAna arthamAM di dhAtune bhAva ane kabhinakArakamAM ghaNuM pratyaya che. ane tyAre vi dhAtunA AghavarNane zuM 188 Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adeza thAya che. yazasaMbandhI agnivizeSane athavA te agninA AdhArane viti kahevAya che. zarIrane skrU kahevAya che. AvAsa nivAsa svarUpa che; ane upara upara Dhagalo karavo tene upasamAdhAna kahevAya che. AAyamaniM vinvIta ahIM bAk + vi dhAtune; hrAyo te ahIM phri dhAtune; RSiniSThAyaH ahIM ni + vi dhAtune ane maniAyaH ahIM ni + vi dhAtune A sUtrathI dhak pratyaya; vi nA hU~ ne r Adeza. vi nA rU ne 'nAmino. 4-3-11' thI vRddhi hai AdezAdi kArya thavAthI anukrame gAyanuM AyaH RSiniAyaH ane zomaniAyaH Avo prayoga thAya che. niovAya:... ItyAdi yaOpU sthaLe, dhAtunA AghavarNane ja upara jaNAvyA mujaba r Adeza thAya- e mATe sUtramAM 'gAvi' padanuM upAdAna che; anyathA 6: : A pramANe sUtramAM nirdeza karIne paNa AhrAyaH... vagere siddha thaI zakata. [79] salye 5 sUrye jAga80nA je prANIonA samudAyamAM ekanI upara bIjo raheto nathI, te prANIonA samudAyane banlRrdhva kahevAya che. anaM prANIonA samudAya svarUpa arthamAM vi dhAtune bhAva ane kabhinnakArakamAM vak pratyaya thAya che; ane tyAre vi dhAtunA AdyavarNane Adeza thAya che. tA-i niAya: ahIM vi dhAtune A sUtrathI g pratyaya; ane pi nA v ne Adeza. vi nA 6 ne 'nAmino. 4-3-1' thI vRddhi haiM AdezAdi kArya thAya che. artha - .tArkikono samudAya. sakSa tti vimU A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba anU prANIsamudAya svarUpa ja arthamAM (samudAyamAtramAM nahi) vidhAtune bhAva ane kabhinnakArakamAM ghaGga pratyaya vagere kArya thAya che. tethI sArasamundvayaH ahIM tAdRza sadghArtha na hovAthI sam + v + vi dhAtune A sUtrathI g pratyayAdi kArya na thavAthI 'yuvarNa0 6-rU-28' thI at pratyaya. haiM ne 'nAmino. 9-3-1' thI guNa T 189 = Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adeza vagere kArya thAya che. artha - zatisamudaya. nUrNa rUri ?i = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba nUrve ja prANI samudAya svarUpa arthamAM (prANIsamudAyamAtramAM nahi) vi dhAtune bhAvamAM ane kabhinnakArakamAM gha6 pratyaya ane tyAre ri dhAtunA AghavarNane Adeza thAya che. tethI zranivAH ahIM anUrva prANI samudAya artha na hovAthI ni + vuiM dhAtune A sUtrathI paga pratyaya na thavAthI upara jaNAvyA mujaba sanuM pratyayAdi kArya thAya che. artha - bhUMDonuM ToLuM. bhaMDo eka bIjA upara rahetA hovAthI te prANIsamudAya nathI. Tall mAne 5 / 3 / 81 // mAna artha gamyamAna hoya to dhAtune bhAva ane kabhinakArakamAM ghaDyuM () pratyaya thAya che. paze niSThAva: ahIM ni + pU dhAtune ane samitusaMgrAha: ahIM san + prat dhAtune A sUtrathI varga pratyaya. "nAmino 4-2-51' thI 5 ne vRddhi nI Adeza. "Aiti 4-3-10" thI pradda dhAtunA ne vRddhi vA Adeza vagere kArya thavAthI nikhAva ane liMgraraM: Avo prayoga thAya che. artha kramazaH - eka pAva dhAnyAdi. lAkaDIonI mUThI. mAna rUti zi= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba bhAvamAM ane kAne choDIne anyakArakamAM dhAtune mAna artha gamyamAna hoya to ja ghaga pratyaya thAya che. tethI mAna artha na hoya tyAre nis + tti dhAtune A sUtrathI paga pratyaya na thavAthI yuvarNa 1-3-58 thI pratyaya. "nAmano 4-3-1' thI ri dhAtunA DuM ne guNa i Adeza vagere kArya thavAthI nizvaya: Avo prayoga thAya che. artha - avadhAraNa.81AA sthAdibhyaH kaH 5 / 3 / 82 // bhAvamAM ane kani choDIne anyakArakamAM sthAHi gaNapAThamAMnA sthA 10 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vagere dhAtune 4 () pratyaya thAya che. ut + thA dhAtune A sUtrathI ja pratyaya. "tU0 4-3-14thI thA dhAtunA mA no lopa. "36H thA0 1rU-44' thI thA dhAtunA Tu no lopa vagere kArya thavAthI mAlUtho vartata Avo prayoga thAya che. artha - udaronuM utthAna che. 9 + thA dhAtune A sUtrathI vara pratyayAdi kArya upara jaNAvyA mujaba thavAthI prastha: Avo prayoga thAya che. artha - parvatanA zikhara uparano samAna pradeza. s + dhAtune A sUtrathI ja pratyaya. upara jaNAvyA mujaba anya vA no lopa. strIliMgamAM prapa nAmane pAtu ra-4-18 thI sApu pratyayAdi kArya thavAthI prapa Avo prayoga thAya che. artha - pANInI paraba - khAu. IITarA to Da tha lArA rA - "jemAM che evA du anubaMdhavALA) ghAtune bhAvamAM ane ka-bhinakArakamAM karyu pratyaya thAya che. te huvepR6 varane 714) dhAtune A sUtrathI kazu pratyaya vagere kArya thavAthI vepazu: Avo prayoga thAya che. artha - kaMpavuM. 8rUA. ivitastrimak tatkRtam 5 // 3 // 44 // dhAtvarthathI kareluM- Avo artha hoya to 'jemAM Duta (anubaMdha) che, evA dhAtune bhAvamAM ane kabhinnakArakamAM trima trima) pratyaya thAya che. pAna nivRtam A arthamAM vat dhAtune (kupava6 pA 812) A sUtrathI trima pratyaya. dhAtunA 2 ne "vana: van -1-96 thI Adeza vagere kArya thavAthI patrima Avo prayoga thAya che. artha - rAMdhavAthI thayelI vastu. I84nA 191 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yani - svapi - rakSi - pati - pro naH zarUoTalathI yanuM svap rakS yat ane Rk dhAtune bhAva ane kartRbhannakArakamAM na pratyaya thAya che. yan svap rakS yat ane pra dhAtune A sUtrathI na pratyaya. yat nA g ne 'tarja60 1-3-60' thI g Adeza. praph nA ph ne 'anunAsi0 4-1-108' thI g Adeza. praz + 7 A avasthAmAM v ne prApta g Adezano 'na zAt 1-3-62' thI niSedha vagere kArya thavAthI yajJa: svapna: rAH yatnaH ane prazna: Avo prayoga thAya che. arthakramazaHyajJa. svapna. rakSaNa. prayatna. pUchavuM. // 8 // viccho naG 5|3|86 // bhAva ane kartRbhinnakArakamAM viSNu (1343; 1771) dhAtune nak (7) pratyaya thAya che. vijh dhAtune A sUtrathI naGa (7) pratyaya... vagere kArya (juo sU.naM. 9-3-8) thavAthI vighna: Avo prayoga thAya che. artha - javuM athavA zobhA. / / 8 / / upasargAnuM TaH niH zarUA8nA bhAva ane kabhinnakArakamAM upasargathI paramAM rahelA vaT saMjJAvALA dhAtune vi (3) pratyaya thAya che. gA + jJa ane tti + thA dhAtune A sUtrathI vi pratyaya. 'phle0 4-2-14' thI jJa ane thA nA jJa no lopa vagere kArya thavAthI viH ane nidhiH Avo prayoga thAya che. arthakramazaH - prAraMbha. bhaMDAra. (vAM vAne; veD pAnane; kuvA vAne; vor cheva; ghe vAne; ane dudhAMtolR dhArane anukrame 7; 604; 1138; 1148; 28 ane 9.131 naMbaranA A cha dhAtuo vai - saMzaka che.) II875 192 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyApyAdAdhAre 5 / 3 / 88 // vyApyavAcaka nAmathI paramAM rahelA // saMjJAvALA (juo sU.naM. 1-387) dhAtune AMdhAra arthamAM ji pratyaya thAya che. nAM thIyate 5 min A arthamAM na + dhA dhAtune A sUtrathI hri (6) pratyaya. 'Get. 4rU-14' thI dhA dhAtunA bA no lopa. 'phyun0 rU-1-46' thI samAsAdi kArya thavAthI nArthe: Avo prayoga thAya che. artha - samudra. II88 / / antadhiH 5|3|89 // banta pUrvaka thA (1136) dhAtune bhAva ane katRbhinnakArakamAM ji (6) pratyaya thAya che. antar + thA dhAtune A sUtrathI ji pratyaya. 'Get0 4-3-14' thI thA dhAtunA jJa no lopa vagere kArya thavAthI antathi: Avo prayoga thAya che. artha - chupAI javuM. 89 abhivyAptI bhAve 5 na - Jin 5 / 3 / 90 // mivyApti artha gamyamAna hoya to dhAtune bhAva ane katRbhinnakAkamAM jhana temaja bindu (na) pratyaya thAya che. kriyAnI sAthe; tenA badhA sambandhInA sambandhane 'abhivyApti' kahevAya che. sam + rU dhAtune A sUtrathI atta pratyaya. 'nAmino0 4-3-1' thI rU nA 3 ne guNa au AdezAdi kArya thavAthI saMvaLam Avo prayoga thAya che. ane sam +F dhAtune A sUtrathI bin (6) pratyaya. "nAmino. 4-rU-11' thI 3 ne vRddhi sau Adeza. saMravin nAmane nityaM 40 7-3-18' thI gaLu (ba) pratyaya. vRddhiH svare0 7-4-1' thI sa~ nA ga ne vRddhi aa Adeza cAre vagere kArya thavAthI sAviLay Avo prayoga thAya che. artha taraphano avAja - senAno ghoMghATa. mivyAptAvitti vim?= A sUtrathI 193 - Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara jaNAvyA mujaba abhivyApti artha gamyamAna hoya to ja dhAtune bhAva ane kabhinakArakamAM mana ane ginuM pratyaya thAya che. tethI samu dhAtune abhivyApti artha gamyamAna na hovAthI A sUtrathI mana ane ginuM pratyaya na thavAthI "pAvA Da vargo dhIrU98 thI ghanuM pratyaya. nAmano 4-3-17' thI ne vRddhi thI AdezAdi kArya thavAthI saMsAva: Avo prayoga thAya che. artha - avAja karavo. 2. striyAM ktiH 5 / 3 / 91 // bhAva ane kartabhinakArakamAM dhAtune strIliMgamAM @i (ti) pratyaya thAya che. zradhAtune A sUtrathI #i ti) pratyayAdi kArya thavAthI kRtiH Avo prayoga thAya che. artha - karavuM te- prayatna. triyati ?i = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba bhAva ane katRbhinnakArakamAM dhAtune strIliMgamAM ja rUi (ti) pratyaya thAya che. tethI pulliMgamAM zradhAtune A sUtrathI jIi pratyaya na thavAthI "pAvAva ba--18' thI than pratyaya. jhane nAmato4-rU-9 thI vRddhi kAn AdezAdi kArya thavAthI : Ave esoga thAya che. artha - karavuM te. 39/ zvAdibhyaH 5 / 3 / 12 // gvAti gaNapAThamAMnA ku vagere dhAtune strIliMgamAM, bhAva ane kabhinna kArakamAM jIi pratyaya thAya che. pUrvasUtrathI (5-3-91 thI) sAmAnyataH sarva dhAtune upara jaNAvyA mujaba jIi pratyaya siddha ja che. paraMtu "kRdhuM - saMv0 1-2-114' vagere sUtrothI vihita viva, pratyayAdi dvArA teno bAdha na thAya ane vizva pratyayAdi sAthe te #i) pratyaya paNa thAya e mATe A sUtrathI #i pratyayanuM vidhAna che. zu dhAtune tema ja tenuM + pa dhAtune A sUtrathI jIi pratyayAdi kArya thavAthI zutiH ane 194 - Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sapatti Avo prayauga thAya che. tema ja prati + zuM ane san + 56 dhAtune "dhu- saMpA1-3-174 thI viva6 0) pratyaya. zu nI paramAM "svastha0 4-4-10rU' thI ( no Agama vagere kArya thavAthI pratikRta ane sapanuM Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- sAMbhaLavuM. saMpatti. pratijJA. saMpatti. II samiNAsugaH 5 / 3393 // san + [ (6) ane vAk (gA) + , dhAtune bhAva ane karNabhinna kArakamAM strIliMgamAM jIi pratyaya thAya che. pa-399 thI vihita viva; pratyayano A sUtrathI bAdha thAya che. san + Na ane sAk + dhAtune A sUtrathI jIi pratyayAdi kArya thavAthI satiH ane vAstutiH Avo prayoga thAya che. arthakramaza- sabhA. pUro rasa kADhavo.// rUA. sAti-heti-yUti-jUti-jJapti-kIrtiH 53 / 94 // bhAva ane kartabhinakArakamAM strIliMgamAM jIi pratyayAdi kArya karIne sati ti yUti gRti jJatti ane kIrti nAmanuM nipAtana karAya che. to tti athavA dhAtune A sUtrathI gi (ti) pratyaya. "mAtu4-2-1' thI so nA mo ne mA Adeza. "ro- sau 4-4-1' thI mA ne prApta rU Adezano A sUtrathI niSedha. li nA Tu ne ane tu nA 3 ne A sUtrathI nA Adeza vagere kArya thavAthI satiH Avo prayoga thAya che. artha- nAza karavo . di athavA 6 dhAtune A sUtrathI jIi pratyaya. di nA phu ne tathA 46 nA mana ne A sUtrathI g Adeza vagere kArya thavAthI pheti Avo prayoga thAya che. artha - zastra athavA mArI nAkhavuM. 5 ane 9 dhAtune A sUtrathI @i pratyaya; ane 3 ne dIrgha ka Adeza vagere kArya thavAthI anukrame bhUtiH ane jUtiH Avo prayoga thAya che. arthakramazaH 15 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ joDavuM. vega. 3 (aa + ba) ane rti (zIr + ji) A thata dhAtune A sUtrathI jIi pratyaya. "niTei 4-3-83 thI dhAtunA anya rU (mi) no lopa vagere kArya thavAthI jJatiH ane vorniH Avo prayoga thAya che. ahIM nipAtananA kAraNe "zive -rU-999 thI prApta paNa sana pratyayano A sUtrathI niSedha thAya che. artha kramazaH- jJAna. yaza./14 vA-pa-ko mATe pArA bhAvamAM pApa ane par dhAtune strIliMgamAM #i (ti) pratyaya thAya. che. san + pa ( athavA pA), 5 + pa ane par dhAtune A sUtrathI jIi pratyaya. ane pa nA mA ne tregnane 4-3-17' thI huM Adeza. pavuM dhAtunA ne "vanaH zam 2-1-96 thI Adeza vagere kArya thavAthI satiH pratiH ame pam: Avo prayoga thAya che. arthakramazaHgAvuM. pIvuM. rAMdhavuM. /// ' , stho vA 5 / 3 / 96 // strIliMgamAM tathA dhAtune bhAvamAM zipratyaya vikalpathI thAya che. 5 + thA dhAtune A sUtrathI #ipratyaya. "sorImAM 4-4-99' thI thA nA kA ne rU Adeza vagere kArya thavAthI sthitiH Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI thA dhAtune zipratyaya na thAya tyAre A + thA dhAtune "uparavAta: 1-3-200" thI () pratyaya. ta. 4-rU14 thI thA dhAtunA mA no lopa. zAstha nAmane strIliMgamAM tu ra4-18' thI sApu (bA) pratyaya vagere kArya thavAthI lALA Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- prayANa. vizvAsa. ahIM e samajI levuM joIe ke sthiti ane sAthI A baMne prayogamAM kramazaH- bhAvamAM sU.naM. -rU-16 ane sunaM. -rU-200thI jIi 196 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane anya pratyaya thAya che. sU.. 1-3-10 nI apekSAe sUTa -rU82 vizeSavihita hovAthI te tU.. --100 no bAdha kare che. sU.. -rU-82 nI apekSAe khU.naM. 9-3-16 vizeSavihita hovAthI te tU.naM. rU-82 no bAdha kare che. sthitiH ahaM jayAre sU.naM. -rU-16 thI bhAvamAM jIi pratyaya vihita hovAthI sU.. 1-3-82 no bAdha thAya che, tyAre paNa mAlUtha saMsthA.. ItyAdi sthaLe pulliga bhAvamAM athavA strIliMgamAM adhikaraNAdikArakamAM phU.naM. -rU-82 caritArtha che ja. tethI kSINazatika naM. -rU-82 thI vikalpapakSamAM gAthA. ItyAdi sthaLe bhAvamAM te sUtrathI 4 pratyaya na thavAthI sU.naM. -rU-100 thI pratyaya thAya che. ane adhikaraNAdikArakamAM to upasargapUrvaka thA dhAtune san pratyaya thato nathI. paraMtu .. 1-3-82 thI 4 pratyaya ja thAya che. AthI spaSTa che ke - vaikalpika pUrvabAdhyasUtra anyatra caritArtha hoya to vikalpapakSamAM bAdhakasUtranI apekSAe parasUtranI prApti hoya to te parasUtranuM ja kArya thAya che. pUrvabAdhyasUtravihita kArya thatuM nathI... ItyAdi adhyApaka pAsethI samajI levuM. IPddA kATaka-cAra vadhu dhArALA gAzuM ar dram ane yanuM dhAtune bhAvamAM strIliMgamAM vadhu (ya). pratyaya thAya che. mAt sat vran ane van dhAtune A sUtrathI vadhu pratyaya. "yugAdi. 4-7-72' thI ya dhAtunA ya ne sammasAraNa ? Adeza. padya ane je nAmane strIliMgamAM "bAhu ra-418 thI sAdhu pratyayAdi kArya thavAthI mAthA madyA drA ane nyA Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- besavuM. bhaTakavuM. javuM. yajJa karavI. zA 197 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhRgo nAmni 5 // 3 // 9 // saMjJAnA viSayamAM kR dhAtune strIliMgamAM bhAvamAM vadhu () pratyaya thAya che. pR dhAtune A sUtrathI capu (5) pratyaya. "svaryA4-499rU' thI ghAtunA ane tu no Agama. mRtya nAmane strIliMgamAM sAta ra-4-18' thI mA pratyaya vagere kArya thavAthI mRtyA Avo prayoga thAya che. artha - dAsI. nAnIti vime? = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba saMjJAnA viSayamAM ja 5 dhAtune strIliMgamAM bhAvamAM vaya pratyaya thAya che. tethI saMjJAno viSaya na hoya tyAre pR dhAtune strIliMgamAM bhAvamAM 'triyAM jIi: 1-3-20" thI jIi pratyayAdi kArya thavAthI mRtiH Avo prayoga thAya che. artha - poSaNa karavuM. II18nA samara - nipa-niSa6-zIlu-rivara-manISa pArAzA strIliMgamAM saMjJAnA viSayamAM san + a ni +At athavA pa6 ni + sa; za (f); ;; vivuM ; mana ane rU dhAtune bhAvamAM ane kattane choDIne anyakArakamAM vadhu pratyaya thAya che. pUrvasUtrathI A sUtrano pRthayoga hovAthI mAre have no A sUtramAM adhikAra nathI. "ripaniSad - A pramANe saMdhiyukata nirdezathI A sUtramAM patuM ane d ubhayano saMgraha che. san + [; ni + pat athavA pa ri + saza, tu vin mana ane rUNa dhAtune A sUtrathI va6 () pratyaya. "viti yi zam 4-2-201' thI zI dhAtune zaya Adeza. "svastha0 4-4-113 thI , ane rU dhAtunA ane tu no Agama. samajya nipatya (nipadya) niSadya zayya sutya vidya carya manya mAne, itya nAmane strIliMgamAM "mAtu -4-18' thI sApu pratyayAdi kArya thavAthI anukrame samajyA nipajyA niSadyA zayyA sutyA vidyA varyA majyA ane tyAM Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- sabhA. kAdavavAlI - cIkaNI jamIna. 198 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAnI khATalI. zavyA. somarasa kADhavAnuM pAtra vizeSa. vidyA. caya AcAra. DokanI pAchaLanI nasa. zibikA. nAnIyeva = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba saMjJAnA ja viSayamAM san + a vagere dhAtune strIliMgamAM bhAvamAM ane katRbhinnakArakamAM vadhu pratyaya thAya che. tethI saMjJAno viSaya na hoya tyAre samu + vi + rU dhAtune A sUtrathI vadhu pratyaya na thavAthI "triya ji: -ra-' thI prityayAdi kArya thavAthI saMvatiH Avo prayoga thAya che. artha- sArI rIte meLavavuM. san + mA dhAtune paNa upara jaNAvyA mujaba vacam pratyaya na thavAthI jIi pratyaya. 'mayagustha0 4-4-2' thI san dhAtune vI AdezAdi kArya thavAthI saMvitiH Avo prayoga thAya che. artha - pheMkavuM athavA doDavuM. zal. kRgaH za ca vA 5 / 3 / 100 // strIliMgamAM (888) dhAtune bhAva ane kabhinakArakamAM za ane vacam pratyaya vikalpathI thAya che. # dhAtune apAdAnAdimAM (bhAva ane karmamAM nahi) A sUtrathI za (ka) pratyaya. "ri: zavayA) 4-rU-20" thI * ne ri Adeza. "vAtovi0 ra-1-10" thI ri nA DuM ne rU Adeza. jiya nAmane strIliMgamAM "kAta ra-4-18' thI sApu pratyayAdi kArya thavAthI kriyA Avo prayoga thAya che. OM dhAtune bhAva athavA karmamAM A sUtrathI za pratyaya. "vacaH ziti rU-4-70" thI za nI pUrve 6 pratyayAdi kArya thavAthI kriyA Avo prayoga thAya che. zra dhAtune A sUtrathI vadhu pratyaya. "svaca0 4-4-173 thI nI paramAM tu no Agama... vagere kArya thavAthI tyA Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI za ane vaya pratyaya na thAya tyAre kR dhAtune "triya ziH 1--17 thI jIi pratyayAdi kArya thavAthI kRtiH Avo prayoga thAya che. artha - karavuM te.100 199 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mRgojhA-vAgyA-tuLA-kRpA-mA-bApanA pArAzA mRgayA icchA yAJcA tRSNA kRpA bhA zraddhA ane. antaddhA- bha. nAmonuM strIliMgamAM nipAtana karAya che. rUchI A nAma bhAvamAM ane pRyA vagere nAmo bhAva ane kabhinakArakamAM nipAtita che. kRmi (mRga + ) dhAtune A sUtrathI za pratyaya; temaja zatru vikaraNa. za nI pUrve vaH ziti rU-4-70" thI pratyayanI prApti hatI, teno A sUtrathI niSedha. 5 + 1 + 3 A avasthAmAM nAmano. 4-3-1' thI rU ne guNa | Adeza. tukAyA. ra-1-10rU' thI zat (ka) no lopa. mRga nAmane strIliMgamAM sAta -4-18' thI mAthuM pratyaya vagere kArya thavAthI kRpayA Avo prayoga thAya che. artha - zikAra. phak dhAtune A sUtrathI za pratyaya. "niSa0 4-2-106 thI 6 ne chuM Adeza. upara jaNAvyA mujaba rUcha nAmane bApu pratyayAdi kArya thavAthI rUchA Avo prayoga thAya che. artha - IcchavuM. yAt dhAtune A sUtrathI pratyaya. "tavastha0 1-2-600 thI 7 ne zuM Adeza. upara jaNAvyA mujaba yogya nAmane bApu pratyayAdi kArya thavAthI vAgyA Avo prayoga thAya che. artha - mAgavuM tRSa dhAtune A sUtrathI nas (1) pratyaya. upara jaNAvyA mujaba tRLa nAmane bApu pratyaya vagere kArya thavAthI tRMA Avo prayoga thAya che. artha - pipAsA. #5 dhAtune A sUtrathI 3 (3) pratyaya; tathA ne R Adeza. kRpa nAmane upara jaNAvyA mujaba sAdhu pratyaya vagere kArya thavAthI kRpA Avo. prayoga thAya che. artha- dayA. mA dhAtune A sUtrathI san (ka) pratyaya. phata4-3-24 thI mA dhAtunA mA no lopa. A nAmane upara jaNAvyA mujaba sApu pratyayAdi kArya thavAthI bA Avo prayoga thAya che. artha - prabhA. zat + tha ane anta+ ghA dhAtune A sUtrathI na pratyaya. ghA dhAtunA mA no upara jaNAvyA mujaba lopa vagere kArya thavAthI zradhA ane sattA Avo prayoga thAya che. artha kramazaH zraddhA. antadhani thavuM. 1909o. 200 : Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ reH suvareryaH ||102|| ri upasargathI paramAM rahelA TM ane gha dhAtune strIliMgamAM bhAvamAM ane kabhinnakArakamAM ya pratyaya thAya che. ri + slR ane ra + var dhAtune A sUtrathI ya pratyaya. 'nAbhinau0 4-3-1' thI su dhAtunA TM ne guNa gar Adeza. risarya ane parivarya nAmane strIliMgamAM 'At 2-418' thI bApu pratyayAdi kArya thavAthI parisaryA ane paricaryA Avo prayoga thAya che. artha kramazaH - cAre tarapha javuM. sevA. / / 102 vATAyAt 5 / 3 / 1.03 // yad pratyayAnta gaT (baTA) dhAtune strIliMgamAM bhAva ane katRbhinna kArakamAM nya pratyaya vikalpathI thAya che. gaTATya dhAtune A sUtrathI ya pratyaya. 'ataH 4-rU-82' thI dhAtunA anya 6 noM lApa. yoziti 4rU-80' thI pa pratyayanI pUrvenA y no lopa. bavadya nAmane strIliMgamAM 'gAt 2-4-18' thI gap pratyayAdi kArya thavAthI baTavA Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI baTATya dhAtune ya pratyaya na thAya tyAre 'zaikSipratyayAt -rU-10' thI jJa pratyaya... vagere kArya upara jaNAvyA mujaba thavAthI baTATA Avo prayoga thAya che. artha- vAraMvAra bhaTakavuM. ||10rU|| nAnuT ||104|| strIliMgamAM nAnR dhAtune bhAva ane katRbhinnakArakamAM jJa ane ya pratyaya thAya che. nArR dhAtune A sUtrathI ga pratyaya, tema ja ya pratyaya. 'nAmino. 4-3-1' thI Rne guNa gr Adeza. nAgara ane nArya nAmane strIliMgamAM 'jJAt 2-4-18' thI bAp pratyayAdi kArya thavAthI 201 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nA ISI ane naryA Avo prayoga thAya che. artha - jAgavuM te. 1904 zaMsi-pratyayAt 5 / 3 / 105 // zaMku ane pratyayAnta pratyaya jenA anta che evA) dhAtune strIliMgamAM bhAva ane kabhinakArakamAM na pratyaya thAya che. + zaMkuM ane gopAve (T, dhAtune "pI rU-4-1' thI kArya pratyayAdi kAryathI niSpana pratyayAnta) dhAtune A sUtrathI ja pratyaya. lata: 4-rU-8ra' thI joDAya nA anya sa no lopa. prazaMsa ane ropAya nAmane "mAtuM ra-4-18' thI strIliMgamAM bApu pratyayAdi kArya thavAthI prazaMsA ane ropAyA Avo prayoga thAya che. artha kramazaH- prazaMsA. rakSA. 01 teTo gurorvyaJjanAt 5 / 3 / 106 // je dhAtunI paramAM 7 pratyayanI pUrve Tu thAya che - evA dhAtune che kahevAya che. je dhAtumAM guru varNa che evA je bhajanAnta dhAtune bhAvamAM ane kartabhinnakArakamAM strIliMgamAM 3 pratyaya thAya che. da (A dhAtunI paramAM 7 pratyayanI pUrve rU thAya che. temAM huM guruvarNa che ane A dhAtuvyasjanAtta che.) dhAtune A sUtrathI ja pratyaya. rUMTha nAmane strIliMgamAM "sAta ra-4-18' thI nA pratyayAdi kArya thavAthI hA Avo prayoga thAya che. artha - IcchA - ceSTA, jeTa rUti ?i = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba guruvarNavALA vya%nAnta r ja dhAtune strIliMgamAM bhAva ane kabhinakArakamAM pratyaya thAya che. tethI baM dhAtune tenI paramAM je pratyayanI pUrve viroDa pataH 4-4-dara' thI rU no niSedha karyo che.) te r na hovAthI A sUtrathI ja pratyaya thato nathI. jethI 'triya ziH rU59' thI jIi pratyaya. jo vyaktana, 4-2-thI 7 no lopa vagere kArya thavAthI stiH Avo prayoga thAya che. artha - sarakavuM. 202 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuropiti vim= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba haid guruvarNavALA ja vyaMjanAnta dhAtune strIliMgamAM bhAva ane kabhinnakArakamAM pratyaya thAya che. tethI r dhAtune, te guruvarNayukta na hovAthI A sUtrathI ga pratyaya thato nathI. jethI upara jaNAvyA mujaba tti pratyaya. 'vAvernAmi0 2-1-63' thI r nA 3 ne dIrgha OM Adeza vagere kArya thavAthI smRti: Avo prayoga thAya che. artha - sphUrti-pratibhA. vyagnanAviti vim?= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba haidguruvarNavALA vyaJjanAnta ja dhAtune strIliMgamAM bhAva ane kartRbhinnakArakamAM ga pratyaya thAya che. tethI sak + | A svarAnta dhAtune A sUtrathI ga pratyaya na thavAthI upara jaNAvyA mujaba tti pratyayAdi kArya thavAthI saMzItiH Avo prayoga thAya che. artha - saMzaya. ||106 // SitorlR 1|2|107nI ghU jemAM rUr (anubaMdha) che - evA dhAtune strIliMgamAM bhAva ane katRbhinnakArakamAM ak (4) pratyaya thAya che. paN (kupIMg pALe 812) ane pna (pu 1146) dhAtune A sUtrathI gad pratyaya. ne varNa 4-rU-7deg thI guNa gar Adeza. pavaeN ane nara nAmane strIliMgamAM 'gAt 2-4-18' thI Avu pratyayAdi kArya thavAthI pattA ane kharA Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- rAMdhavu. vRddhAvasthA. ||10|| milAyaka zarU|108]] prayogAnusAra strIliMgamAM bhAva ane kabhinnakArakamAM mil vagere dhAtune gar pratyayanuM nipAtana karAya che. mit ane ri dhAtune A sUtrathI ak (ba) pratyaya. midda ane chidra nAmane strIliMgamAM 'gAt 2-418' thI gap pratyayAdi kArya thavAthI milA ane chivA Avo prayoga thAya 203 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. arthakramazaH- bhedana karavuM. chedana karavuM. II108|| mISi-mUSi-vitti-vRtti-thijhumpirdhi-smRti- toni-yonithyaH pA|106thI bhISi bhUSi cinti pUji kathi kumbi carci spRhi toli 2 ne doli yanta dhAtune strIliMgamAM bhAva ane kartRbhinnakArakamAM bajr pratyaya thAya che. mISi (mI dhAtune prayovastR0 3-4-20' thI khittu pratyaya. viSete 3-3-12' thI mA~ dhAtune mISu Adeza); mUvi; vitti; ni; thi; kvi; carci; smRtti; toni ane voti dhAtune A sUtrathI ad (ga) pratyaya. 'kheniTi 4-rU-8rU' thI laD nI pUrvenA TMi (6) no lopa. bhISa bhUpa... vagere nAmane strIliMgamAM 'At 2-4-18' thI Apu pratyayAdi kArya thavAthI anukrame mISA bhUSA cintA pUnA thA jIvA varNa pRhA toLA ane voLA Avo prayoga thAya che. artha kramazaH- DarAvavuM. alaMkAra. cintA - vicAravuM. pUjA. kathA. DhAMkavuM. carcA. IcchA. tolavuM. hiMcoLo. II906|| upasargAdAtaH 5 / 3 / 110 / / strIliMgamAM upasargapUrvaka AkArAnta dhAtune bhAvamAM ane katRbhinna kArakamAM gar (r) pratyaya thAya che. 35 + rU dhAtune A sUtrathI bar pratyaya. 'Get. 4-rU-14' thI 7 dhAtunA A no lopa. 3pa6 nAmane strIliMgamAM 't 2-4-18' thI bApu pratyayAdi kArya thavAthI 3pavA Avo prayoga thAya che. artha - mAnavizeSa. upasa'viti vim?= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba strIliMgamAM upasargapUrvaka ja AkArAnta dhAtune bhAva ane kartRbhinnakArakamAM gad pratyaya thAya che. tethI anupasargaka AkArAnta rU dhAtune A sUtrathI gad pratyaya na thavAthI "striyAM tti: 6 204 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rU-' thI jIi pratyaya. "tu 4-4-10" thI tA ne vahu Adeza vagere kArya thavAthI tattiH Avo prayoga thAya che. artha - dAna. 99nA jiAra-kaca-darane pArAzA ni pratyayAnta dhAtune tema ja vid bAju zra ane vat dhAtune strIliMgamAM bhAva ane kabhinakArakamAM mana pratyaya thAya che. vAri ( + TLA) vidda () { nyU ghaTuM ane var dhAtune A sUtrathI na pratyaya. "niTi 4-rU-8rU' thI vAra nA rU no lopa. "no0 4rU-4" thI vid dhAtunA DuM ne guNa , Adeza. rapa vena zAsana vagere nAmane strIliMgamAM bApu pratyayAdi kArya thavAthI anukrame vAra, venA, mAsanA, zranthanA, nA, ane vandanA Avo prayoga thAya che. artha kramazaH- karAvavuM. jANavuM. besavuM. kholavuM.saMgharSa. vaMdanA. ll111 iSo'nicchAyAm 5 / 3 / 112 // IcchA arthathI bhinnaarthavALA rUd ghAtune strIliMgamAM, bhAva ane katRbhinnakArakamAM mana pratyaya thAya che. manu + 36 dhAtune A sUtrathI ane pratyaya. 'tayo, 4-rU-4 thI 36 dhAtunA DuM ne guNa i Adeza. anveSa nAmane strIliMgamAM "bA 2-4-18' thI nA pratyaya vagere kArya thavAthI anveSaTI Avo prayoga thAya che. niyati ?i = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba IcchArthathI bhinnaarthavALA ja rUSa dhAtune strIliMgamAM bhAva ane kabhinakArakamAM sana pratyaya thAya che. tethI IcchArthaka rUd dhAtune A sUtrathI mana pratyaya na thavAthI 'triyAM ji: -rU-21' thI jIi pratyaya. "tava. 1--60" thI %i nA tu ne Tu AdezAdi kArya thavAthI rUe: Avo prayoga thAya che. artha - IcchA. bahulAdhikArathI prApa.... vagere paNa thAya che. 1992 205 . Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryadhervA 5 / 3 / 113 // pari ane gha upasargathI paramAM rahelA anicchArthaka rU dhAtune, strIliMgamAM bhAva ane kabhinakArakamAM vikalpathI vana pratyaya thAya che. para + rUkuM ane dha + 36 ghAtune A sUtrathI mana pratyaya. to 4-rU-4 thI 6 dhAtunA DuM ne guNa AdezAdi kArya thavAthI paNa ane dhyeSaMI Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI nA pratyaya na thAya tyAre "triya gi: ba-rU-20" thI jIi pratyaya. jinA tu ne "tavaya9--60 thI Tu Adezadi kArya thavAthI paraSTi ane navIdi: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- ekAgracitte dekharekha rAkhavI. pUrNa adhikArathI dekharekha rAkhavI. //99rUrI , krugha-saMpadAdibhyaH kvip 5 / 3 / 114 // anupasargaka zu vagere dhAtune ane samu vagere upasargapUrvaka vuiM vagere dhAtune strIliMgamAM bhAva ane katRbhinakArakamAM vizva () pratyaya thAya che. anupasargaka zudhu ane put dhAtune temaja sam + paDyuM ane vi + pa dhAtune A sUtrathI ziva pratyayAdi kArya thavAthI anukrame zu yukta sapUta ane vipatuM Avo prayoga thAya che. arthakramazaH - krodha. yuddha. saMpatti. vipatti. If994nA bhyAdibhyo vA 5 / 3 / 115 // yAri gaNapAThamAMnA bI vagere dhAtune strIliMgamAM bhAva ane kaZbhina kArakamAM vikalpathI kvipu (0) pratyaya thAya che. bI ane dRI dhAtune A sUtrathI vi6 pratyayAdi kArya thavAthI bIH ane phrI: Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI vivadhU pratyaya na thAya tyAre "triya gi: 206 Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -rU-11' thI tti pratyayAdi kArya thavAthI bhItiH ane hrItiH Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- bhaya. lajjA.115/ vyatihAre'nIhAdibhyo JaH 5|3|116 // vyatihAranA viSayamAM vagere dhAtuone choDIne anya dhAtune strIliMgamAM bahulatayA bhAvamAM ga pratyaya thAya che. vi+jJavaz dhAtune A sUtrathI ga (ba) pratyaya. 'pohra0 4-3-4' thI g dhAtunA 3 ne guNa o Adeza. vyavoza nAmane nityaM 40 7-rU-18' thI gaLu(ga) pratyaya. 'saLageye0 2-4-20' thI strIliMgamAM ka| () pratyaya. vyavaoza+ga+ A avasthAmAM vRddhiH svare0 7-4-1'thI vyavakteza nAmanA Adyasvara maiM ne vRddhi bA Adeza. 'varSe0 7-4-68' thI nAmanA anya jJa no lopa. 'lakSya kyAM0 2-4-86' thI ph nI pUrvenA no lopa vagere kArya thavAthI vyAvozI Avo prayoga thAya che. arthaparaspara Akroza karavo. banIhAvimya kRti vimu?= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba vyatihAranA viSayamAM D vagere dhAtuthI bhinna ja dhAtune strIliMgamAM bahulatayA bhAvamAM ga pratyaya thAya che. tethI vyatihAranA viSayamAM vi+jJati+d ane vi+jJati+ dhAtune A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba Ja pratyayAdi kArya na thavAthI cheTo puro0 9-3-106' thI Ja pratyayAdi kArya thavAthI vyatIhA ane vyatIkSA Avo prayoga thAya che. arthakramazaH - paraspara IcchA karavI. paraspara jovuM. / / 116 // naJo'niH zApe 5 | 3|117 // zApa artha gamyamAna hoya to; bhAva ane kabhinnakArakamAM nag thI paramAM rahelA dhAtune strIliMgamAM eNni pratyaya thAya che. na+nan dhAtune A sUtrathI gatti pratyaya. 'naeNk rU-9-9' thI tatpuruSasamAsa. nak (7) 207 ! Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ne 'nagat rU-2-129' thI jJa AdezAdi kArya thavAthI baLaniste mUt Avo prayoga thAya che. artha- tAro janma nirarthaka thAya. zApa kRti vim?= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba zApa artha gamyamAna hoya to ja bhAva ane kabhinnakArakamAM nag pUrvaka dhAtune strIliMgamAM ani pratyaya thAya che. tethI zApa artha gamyamAna na hoya tyAre na dhAtune "triyamAM tti: 9-3-11' thI tti pratyayAdi kArya thAya che. parantu A sUtrathI satti pratyaya thato nathI. jethI bakRtiH vasya Avo prayoga thAya che. artha- vastranuM nahi banAvavuM. 117nA tA-hASyaH 1|3|118|| bhAvamAM ane kattane choDIne anyakArakamAM ttA hA ane nyA dhAtune strIliMgamAM ani pratyaya thAya che. ratnA (nai dhAtunA che ne 'bAt satmya 4-2-1' thI nA Adeza.) hA ane nyA dhAtune A sUtrathI ni pratyaya... vagere kArya thavAthI nhAni:; hAni: ane nyAntiH Avo prayoga thAya che. artha kramazaH- duHkha. ISTavastuno nAza. vRddhAvasthA. ||118 // praznA''khyAne veJ 5|3|119 // prazna ane uttara artha gamyamAna hoya to dhAtune strIliMgamAM bhAva ane kabhinnakArakamAM vikalpathI rUjh pratyaya thAya che. hrAM hrAnti AmiA kriyAM kRtyAM kRtiM vA akArSIH sarvAM kAriM kArikAM kriyAM kRtyAM kRtiM vA gavArSam ahIM anukrame prazna ane uttara artha gamyamAna hovAthI dhAtune A sUtrathI g (3) pratyaya. 'nAmino0 4-3-1' thI nA ane vRddhi bhAr AdezAdi kArya thavAthI rim Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI g pratyaya na thAya tyAre paryAyA0-3120' thI ja pratyaya. hrA: A 7 vA -2-100' thI jJa pratyaya. 208 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA vaya pratyaya ane triya ji: 1-3-17 thI jIi pratyaya vagere kArya thavAthI anukrame vihAm kriyAnuM yAm ane kRtim Avo prayoga thAya che. (prakriyA mATe te te sUtra juo.) artha - kayuM kAma karyuM. meM badhuM kAma karyuM. 1999ll paryAyA' rhaNotpattau ca NakaH 5 / 3 / 120 // paryAya (krama); aha (yogyatA); aNa; utpatti; prazna nathA uttara - A artha gamyamAna hoya to strIliMgamAM dhAtune bhAvamAM ane kattane choDIne anyakArakamAM avara () pratyaya thAya che. paryAya - mavata AsikA ane. bhavataH zAyikA / arha - arhasi tvmirubhkssikaam| RNa - ikSubhakSikAM me dhaarysi| utpatti - ikSubhakSikA udpaadi| prazna - kAM kArikAmakArSIH ? / AkhyAna - sarvAM kaarikaamkaarssm| ma As zI makSa ane kR dhAtune - A sUtrathI 4 (ba) pratyaya. "nAmano. 4-rU17 thI zI nA rUMne vRddhi che ane zru nA jha ne vRddhi sAm Adeza. kAsaja zAthavA pakSa ane kAra nAmane strIliMgamAM "bA 2-4-18' thI sApu pratyaya. "masyA) ra-4-999 thI 4 nI pUrvenA ja ne rU. Adeza. "kRti rU-9-77 thI rUlsa nAmane mikSavarga nAmanI sAthe samAsa. ... vagere kArya thavAthI masA zAyikA susumakSivAnuM ane vArikAnuM Avo prayoga thAya che. artha kramazaH- besavAno tAro vAro. sUvAno tAro vAro. tuM zelaDI khAvA mATe yogya che. zelaDI khAvAnuM tane RNa che. zelaDI khAvAnuM thayuM. te kayuM kAma karyuM. meM badhuM kAma karyuM. 120 nAmni puMsi ca 5 / 3 / 121 // saMjJAnA viSayamAM strIliMgamAM dhAtune bhAvamAM ane kabhinakArakamAM khavaDa pratyaya thAya che. prayogAnusAra e vida pratyaya kavacit puliMgamAM 209 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa thAya che. pra+rvei dhAtune A sUtrathI bava pratyaya. "niTa 4-rU8rU thI charti nA rU (ziva) no lopa. praccharvaka nAmane strIliMgamAM 'zA. 2-4-18 thI mA pratyaya. "sthAgatuMra-4-999' thI 4 nI pUrvenA 3 ne rU Adeza vagere kArya thavAthI prAi Avo prayoga thAya che. artha- vamavuM te. zAha (sAru bRhari pramANe) mItte thayAM tA zAra (sA) majhA ahIM magna dhAtune A sUtrathI viru pratyayAdi kArya thavAthI niSpana magnA nAmanI sAthe gADha (tAra) nAmane "kRti rU-177' thI tapuruSasamAsa vagere kArya thAya che. artha- krIDAvizeSa. 7 rovate Damina A arthamAM nagu pUrvaka ruvuM dhAtune A sUtrathI puliMgamAM iva pratyaya. 3 ne "vo. 4-rU-4' thI guNa o Adeza. "nanuM rU-117 thI tapuruSa samAsa. nigat rU-ra-026' thI nam ne Adeza vagere kArya thavAthI ro: Avo prayoga thAya che. artha- rogavizeSa. HI121. bhAve pArUkararA strIliMgamAM dhAtune dhAtvartha - bhAvamAM jIva pratyaya thAya che. zI dhAtune A sUtrathI ja pratyayAdi kArya (jAo jUnaM. -rU-1ra0) thavAthI za1i Avo prayoga thAya che. artha- ughavuM. 122aa klIbe 5 / 3 / 123 // napuMsakaliMgamAM bhAvamAM dhAtune # pratyaya thAya che. da dhAtune # pratyaya. jI nI pUrve tAzi0 4-4-rUra thI rUd ... vagere kArya thavAthI sita tava Avo prayoga thAya che. artha- tAruM hasavuM. vIva ti vimu?= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba napuMsakaliMgamAM ja dhAtune bhAvamAM rU pratyaya thAya che. tethI huM dhAtune pulDiMgamAM bhAvamAM A . 210 : Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtrathI TM pratyaya na thavAthI 'mAvA0 1-3-18' thI thag pratyaya. jJiti 4-rU-10' thI has nA la ne vRddhi nA AdezAdi kArya thavAthI hAsa: Avo prayoga thAya che. artha- hasavuM. 123 // anaT 5 / 3 / 124 // napuMsakaliMgamAM dhAtune bhAvamAM gaT (gana) pratyaya thAya che. anaT mAM r anubaMdhanuM prayojana A sUtramAM nathI. parantu uttara sUtromAM (pU.naM. 1-3-126 vageremAM) che. gaN dhAtune A sUtrathI anaT pratyaya vagere kArya thavAthI gamanam Avo prayoga thAya che. artha- javuM te. 124 // yatkarmasparzAt kartraGgasukhaM tataH 5 | 3|125 / / je karmanA sparzathI kartAnA aMgane sukha thAya che, te karmavAcaka padathI paramAM rahelA dhAtune napuMsakaliMgamAM bhAvamAM banAv (gana) pratyaya thAya che. pUrvasUtra (1-3-124) thI dhAtumAtrane anaT pratyaya siddha hovA chatAM nitya upapadasamAsa mATe A sUtrathI anaT pratyayanuM punarvidhAna che. payaHpAnam sudyam ahIM payat svarUpa karmanA sparzathI kartAnA zarIrane sukha thatuM hovAthI tAdRza karmavAcaka payat nAmathI paramAM rahelA pA dhAtune A sUtrathI bana pratyaya. 'kahyun0 rU-1-41' thI samAsAdi kArya thavAthI yaHpAnam Avo prayoga thAya che. artha- dudha pIvuM sukhakara che . = jnmati vim?= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba je karmanA ja (kartA vagere nahi) sparzathI kartAnA aMgane sukha thAya che tAdRza karmavAcaka ja nAmanI paramAM rahelA dhAtune napuMsakaliGgamAM bhAvamAM ar pratyaya thAya che. tethI yUniSThAvA utthAna sulam ahIM tRSThiA kartAnA aMgane svasparzathI sukhotpAdaka hovA chatAM tAdRza apAdAnavAcaka nAmathI paramAM rahelA 211 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka - 0 hasthA dhAtune A sUtrathI mana pratyaya na thavAthI ' -2-124' thI sana pratyaya. uH sthA. 1-3-44' thI thA nA Tu no lepa vagere kArya thavAthI sasthAnam Avo prayoga thAya che. ahIM upara jaNAvyA mujaba samAsAdi kArya thatuM nathI. AvI ja rIte A sUtranA dareka pratyudAharaNa sthaLe samAsa thato nathI, e yAda rAkhavuM. artha- gAdI parathI uThavuM sukhakara che. spati vim = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba je karmanA sparzathI ja (darzanAdithI nahi) kattanA aMgane sukha thAya che te karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA dhAtune napuMsakaliMgamAM bhAvamAM sanad pratyaya thAya che. tethI kRSNopAsanaM suvam ahIM upAsanAthI svarUpa karma, kattanA aMgane sukhanuM kAraNa hovA chatAM tenA sparzathI sukhanuM kAraNa te na hovAthI 35 dhAtune A sUtrathI mana pratyaya thato nathI. jethI upara jaNAvyA mujaba nar pratyayAdi kArya thayuM che. arthaagnikuMDanI samIpa besavuM sukhakara che. triti ?i = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba je karmanA sparzathI kattanA ja (kamadinA nahi) aMgane sukha thAya che. tAdRza karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA dhAtune napuMsakaliMgamAM bhAvamAM sanas pratyaya thAya che. tethI ziSyA puroH nApana suvam ahIM nA dhAtunA karmane sukha thatuM hovAthI athAt kartA- ziSyane sukha thatuM na hovAthI snAIpa dhAtune A sUtrathI sana pratyaya thato nathI. paraMtu upara jaNAvyA mujaba nid pratyaya vagere kArya thAya che. artha- ziSya dvArA gurune karAvAtuM snAna sukhakara che. ahIM vicAravuM joIe ke gurune jalasparzathI sukha thAya che. paraMtu taddAcaka nAmathI paramAM nAri dhAtu nathI. tethI jarmasparzIta - A padathI ja ahIM A sUtrathI vihita nid pratyayanuM nivAraNa zakya che. jethI triti ?i - A pratIkapara guraH nApanam A pratyudAharaNa yadyapi sagata nathI. paraMtu eno Azaya e che ke sUtramAM jarja padanuM upAdAna na hoya to je 212 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhAtunA karmanA aMgane dhAtvarthasaMbaMdhathI sukha thAya che, te ghAtune napuMsakaliMgamAM bhAvamAM mana pratyaya thAya che. A pramANe sUtrArtha thaze. tyAre uparyukata sthaLe manad pratyayanuM vAraNa A sUtramAM zarR padanA upAdAnathI zakaya che. "jeniTi 4-rU-8rU' thI nApanam ahIM nAkhe dhAtunA rU no lopa thayo che. gati vi? = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba je karmanA sparzathI kartAnA aMgane ja (manane ja nahi) sukha thAya che. tAdRza karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA dhAtune napusaMkaliMgamAM sarva pratyaya thAya che. tethI putraya dhvagnane suvam ahIM putranA AliMganathI mAtra manane sukha thatuM hovAthI ra+svas dhAtune A sUtrathI mana pratyaya thato nathI. jethI upara jaNAvyA mujaba Tu pratyayAdi kArya thAya che. artha- putranuM AliMgana sukhakara che. sumati ?i = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba je karmanA sparzathI kattanA aMgane sukha ja (game te nahi) thAya che. tAdRza. karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA dhAtune vana pratyaya thAya che. tethI davAnAM manameM ahIM kAMTAnA sparzathI kattanA aMgane sukha thatuM na hovAthI mRt dhAtune A sUtrathI sanat pratyaya thato nathI. jethI upara jaNAvyA mujaba mana pratyaya. "tho0 4-rU-4 thI mRdu dhAtunA jhane guNa A AdezAdi kArya thavAthI mananuM Avo prayoga thAya che. arthakAMTAnuM madana.rA. ramyAdibhyaH kari 5 / 3 / 126 // ravi gaNapAThamAMnA m vagere dhAtune kamiAM banat pratyaya thAya che. ram ane m dhAtune A sUtrathI mana pratyaya. strIliMgamAM ramA 213 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane mana nAmane "mAne. ra-4-18 thI phI pratyayAdi kArya thavAthI ramI ane manI Avo prayoga thAya che. m dhAtune "kavi rU-44 thI vikalpapakSamAM no abhAva che. tyAre mana Avo prayoga thAya che. anyathA huM thAya tyAre vAmanI Avo prayoga thAta. arthakramaza- ramADanArI. manoharA./126 kAraNam 5 / 3 / 127 // 5 dhAtune kattamAM na pratyaya ane tenA jhane vRddhi pAm AdezanuM nipAtana karAya che. zra dhAtune A sUtrathI kattamAM vana pratyaya ane 4 ne vRdha mAn Adeza vagere kArya thavAthI vALam Avo prayoga thAya che. artha- karanAra. 127nA bhuji-patyAdibhyaH karmA'pAdAne 5 / 3 / 128 // mukhyAdi gaNapAThamAMnA muLu vagere dhAtune karmamAM ane atyAre gaNapAThamAMnA patuM vagere dhAtune apAdAnamAM manas (ka) pratyaya thAya che. mukhyatve arthamAM munuM dhAtune ane nirati tat A arthamAM nid dhAtune A sUtrathI sanad pratyaya. 'cho. 4-rU-4" thI mun nA 3ne guNa no Adeza.... vagere kArya thavAthI mokhana ane niravanam Avo prayoga thAya che. AvIja rIte pratikti mAthuM ane saMpAditi kSAt A arthamAM pat dhAtune ane pa+mA+A dhAtune A sUtrathI kana pratyaya vagere kArya thavAthI ta: ane sAhitInuM Avo prayoga thAya che. arthakramaza - khAvAnI vastu na khAvAnI vastu. paDavAnuM sthAna. chUTa paDavAnuM sthAna. 128 214 . Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karaNA''dhAre 5 / 3 / 129 // karaNa ane AdhAramAM dhAtune sanat pratyaya thAya che. 36 dhAtune A sUtrathI karaNamAM ane ghA ghAtune A sUtrathI AdhAramAM nitya pratyaya. tho0 4-rU-4 thI 36 nA rU ne guNa Adeza. uSA ane thAna nAmane strIliMgamAM "ge ra-4-18' thI kI pratyaya vagere kArya thavAthI SaLI ane sajIdhAnI ("kRti rU-9-77' thI samAsa) Avo prayoga thAya che. arthakramazaH IcchAnuM sAdhana. satu rAkhavAnuM pAtra 1928I/ punnAmni ghaH 5 / 3 / 130 // puruSanI saMjJA (puliMga - nAma) artha gamyamAna hoya to dhAtune karaNa ane AdhAramAM 6 (ka) pratyaya thAya che. rakta+chat dhAtune karaNamAM ane nA+ThTha dhAtune (patya sutyasmi- A arthamAM) AdhAramAM A sUtrathI i () pratyaya. "nAmano0 4-3-1' thI 4ne guNa e Adeza vagere kArya thavAthI teMcchaH ane jara: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH hoTha. khANa. pumiti mui? = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba puruSanI ja saMjJA (saMjJA mAtra nahi) artha gamyamAna hoya to dhAtune karaNa ane AdhAramAM 1 pratyaya thAya che. tethI viviyanI virvayaoNDAyA) ahIM strIsaMjJA artha gamyamAna hovAthI A sUtrathI vi+vi dhAtune gha pratyaya na thavAthI "rA. -rU-2' thI mana pratyayAdi kArya thAya che. artha- phulonI chAbaDI. nAnIti mui?= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba puruSanI saMjJA svarUpa ja artha (arthamAtra nahi) gamyamAna hoya to karaNa ane AdhAramAM dhAtune gha pratyaya thAya che. tethI pradaro : ahIM saMjJA svarUpa artha gamyamAna na hovAthI pra+ThTha dhAtune A sUtrathI 5 pratyaya na thavAthI ra0 1-3-122' thI sana pratyayAdi kArya thAya che. artha-lAkaDI. ll13nA 215 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ govA-saMgha-vada-zrAvyana-cADaDaLa-niyama-va-mA kaSA''kaSa- nikaSam 5 / 3 / 131 // puruSa-saMzA artha gamyamAna hoya to karaNa ane AdhAramAM te te dhAtune haiM pratyaya karIne govarI saMgha vaha vrana vyana sva. ApaLa niyama vajra mA RSa JASa ane niSa nAmanuM nipAtana karAya che. o upapada gha dhAtune A sUtrathI vaeN pratyaya. karyun0 rU-1-41' thI samAsAdi kArya thavAthI govarH Avo prayoga thAya che. samTM va p viAn hardU bA+pat nimpanuM vaghu maN b bA+v ane ni+p dhAtune A sUtrathI jJa pratyaya. vap nA hU~ ne cA0 4-1-112' thI Adeza. man nA g ne "'niTa0 4-9-999' thI r Adeza vagere kArya thavAthI anukrame sazvara:; vaha; vranaH; vyana:; sva:; bApA:; niyamaH; ya: (v ane hU~ ne abheda hovAthI); mA; va:; bALava:; ane niSa: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH - viSaya. mArga. baLadano skandhapradeza. gokuLa. paMkho. duSTa. bajAra. zAstra. bagaLo. strIcihnayoni. sonAnI kasoTIno patthara. sonAnI kasoTIno patthara. sonAnI kasoTIno patthara. bahulAdhikAra A sUtramAM paNa pravartato hovAthI vaH ahIM haiM pratyaya A sUtrathI kattamAM thayo che. puruSasaMjJAnI jema cit napuMsaka saMjJAmAM paNa karaNamAM athavA AdhAramAM A sUtrathI vaeN pratyaya thato hovAthI mAm Avo prayoga thAya che. govarH vrana: haja: bAvaLa: niyama: SaH ASaH ane niSaH ahIM AdhAramAM ya pratyaya vihita che. sagvaraH.... ItyAdi sthaLe haiM pratyaya karaNamAM vihita che. temaja nipAtananA kAraNe at dhAtune 'papa0 4-4-2' thI prApta paNa vI Adeza thato nathI.131|| 216 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyaJjanAd ghaJ 5 / 3 / 132 // puruSanI saMjJA artha gamyamAna hoya to karaNa ane AdhAramAM vajanAnta dhAtune dham (ka) pratyaya thAya che. vid dhAtune A sUtrathI karaNamAM van pratyaya. "vo4-3-4" thI vid nA rU ne guNa 9 AdezAdi kArya thavAthI veH Avo prayoga thAya che. artha - veda.13rA avAt ta-stRbhyAm 5 / 3 / 133 // puruSanI saMjJA artha gamyamAna hoya to kava upasargathI paramAM rahelA ta ane sva dhAtune karaNa ane AdhAramAM van (3) pratyaya thAya che. va+ ane va+sva dhAtune A sUtrathI ghagu pratyaya. "nAmano0 4-rU9' thI 8 ne vRddhi kAn Adeza vagere kArya thavAthI avatAra: ane vistAra: Avo prayoga thAya che. A sUtramAM pravartamAna bahulAdhikArathI koI vAra aMsattAmAM paNa A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba yagu pratyaya thAya che. tethI na avatAra: A prayoga paNa upapana che. arthakramazaH - nadIno ghATa. paDado. sUtramAM svAm - A pramANe dvivacana, karaNa ane AdhAranI sAthe te ane tuM dhAtuno anukrame anvaya na thAya - e mATe che. 133. nyAyA''vAyA'dhyAyodyAva-saMhArA'vahArA''dhAra-dAra-jAram 5 / 3 / 134 // puruSanI saMjJA artha gamyamAna hoya to karaNa ane AdhAramAM te te dhAtune ghanuM pratyayAdi kArya karIne cAya gavAya adhyAya udyAva saMhAra vihAra thAra vAra ane bAra nAmanuM nipAtana karAya che. nirUNa (6) dhAtune ( lIganeneti) A sUtrathI vaghu pratyaya. nAbhino. 4-3-17* thI rU dhAtunA rU ne vRddhi che Adeza.... vagere kArya thavAthI cAyaH Avo 217 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prayoga thAya che. artha - pratijJA hetu udAharaNa upanaya ane nigamana svarUpa paMcAvayava vAkya. mArU dhAtune (patya vati tatra) dhAtune A sUtrathI ban pratyaya. "jhiti 4-rU-10" thI vadhuM nA ne vRddhi Adeza vagere kArya thavAthI gAvA: Avo prayoga thAya che. artha - vaNakaronI zAlA. dharU (3) dhAtune (thIyaoNDanAbhivA) A sUtrathI ghagu pratyayAdi kArya upara jaNAvyA mujaba thavAthI adhyAyaH Avo prayoga thAya che. artha - adhyayana. AvI ja rIte vapu dhAtune (3ghuvati tena taminuM vA), sa+ThTha dhAtune (saMharanti tena); +TTa dhAtune (navarAtti tena tami7 vA), mAthu dhAtune (ghayate tatra); 6 dhAtune (kIryane riti), ane rU dhAtune (nItiDaneti) A sUtrathI ghanuM pratyaya... vagere kArya upara jaNAvyA mujaba thavAthI anukrame udyavA saMhAra: vihAra. gAthA: hAane nAra. A prayoga thAya che. arthakramazaH - pAtravizeSa. kAlayama. cora - jalacara prANI. adhikaraNa. strI. upapati. I134. udako 5 toye 5 / 3 / 135 // dhAtvartha pANI saMbaMdhI na hoya to; puruSanI saMjJA - artha gamyamAna hoya tyAre karaNa ane AdhAramAM utksa n dhAtune ghanuM pratyAyanuM nipAtana karAya che. udy dhAtune (udhyate tena) A sUtrathI paga pratyaya. man nA r ne nira0 4-1-2018 thI 6 Adeza. kRti rU1-77' thI taii nAmane 3 nAmanI sAthe samAsAdi kArya thavAthI saiva Avo prayoga thAya che. artha - tela ulecavAnuM sAdhana. toya rUti jhim = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba dhAtvartha pANIsaMbandhI na ja hoya to puruSanI saMjJA svarUpa artha gamyamAna hoya to karaNa ane AdhAramAM udy dhAtune vega pratyayanuM nipAtana karAyuM che. tethI uogyana: ahIM pANIsambandhI dhAtvartha hovAthI 36+n dhAtune 218 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A sUtrathI in pratyaya thato nathI. parantu "rA. -rU-2' thI na pratyaya thAya che. 36ogyana: ahIM "punAni : 1-3-130" thI yadyapi gha nI prApti che. paraMtu ahIM gha athavA ghaLu pratyayamAM svarUpanI samAnatA thatI hovAthI gharga nI jema gha pratyaya paNa thato nathI. artha - pANI ulecavAnuM sAdhana. 13pA AnAyo jAlam 5 / 3 / 136 // puruSanI saMjJA artha gamyamAna hoya to karaNa ane AdhAramAM nI dhAtune "jALa' svarUpa arthamAM van pratyayanuM nipAtana karAya che. sAkkI dhAtune A sUtrathI gham pratyaya. huM ne "nAmano 4--10" thI vRddhi che AdezAdi kArya thavAthI nAnApo masyAnAmuM Avo prayoga thAya che. artha - mAchalA pakaDavAnI jALa. 9rUddA khano u-Darekekavaka - ghaM ca 5 / 3 / 137 // puruSanI saMjJA svarUpa artha gamyamAna hoya to lan dhAtune karaNa ane AdhAramAM 3 34 va vavava va ane van pratyaya thAya che. 36 dhAtune A sUtrathI 3 (3) ane 3ra (ra) pratyaya. "Dityajya0 - - 994 thI vana dhAtunA anya kanuM no lopa vagere kArya thavAthI mA: ane sAva: Avo prayoga thAya che. mA+qnuM dhAtune A sUtrathI rUcha pratyaya; phawveva pratyaya ane gha (ka) pratyayAdi kArya thavAthI kAni: kAnivava: ane bAunaH Avo prayoga thAya che. gA+qnuM dhAtune A sUtrathI varga (35) pratyaya. "Aiti 4-3-10" thI vana nA ne vRddhi nA Adeza vagere kArya thavAthI nAvInaH Avo prayoga thAya che. artha- khodavAnuM sAdhanavizeSa. ll137aa - 219 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ i-ki- zvUi svarUpArthe 5|3|138 // dhAtunA svarUpa ane dhAtunA arthamAM dhAtune rU vitra ane ztivu (ti) pratyaya thAya che. dhAtunA svarUpamAM A sUtrathI maL dhAtune ; p dhAtune hri (OM) ane vivuM dhAtune ztiva pratyaya. 'vohapA0 4-3-4' thI vid dhAtunA rU ne guNa 6 Adeza vagere kArya thavAthI magni:; RSiH ane vRtti: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- man dhAtu. dh dhAtu. vid dhAtu. AvI ja rIte dhAtunA arthamAM yat dhAtune rU, maN dhAtune ji (OM) ane parve dhAtune ztivu (ti) pratyaya. ttiv nI pUrve padh dhAtune 'varta{0 rU-4-79' thI zav (ba) vikaraNa pratyaya vagere kArya thavAthI varnAni, muniH yite ane pavRtiH parivarti Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- yajJanA aMga. bhojana karAya che. rAMdhavAnuM thAya che.138|| duH-svISataH kRcchrA'kRcchrArthAt khal 5 / 3 / 139 // kRArthaka (duHkhArthaka) vuD ane afArthaka (sukhArthaka) su ane par nAmathI paramAM rahelA dhAtune; (sUtra naM. rU-rU-21 mAM jaNAvyA mujaba) bhAvamAM ane karmamAM haj (ga) pratyaya thAya che. vu+zI dhAtune bhAvamAM ane tuTM dhAtune karmamAM A sUtrathI haj (a) pratyaya. 'nAmino. 4rU-9' thI dhAtunA anya ne guNa ! ane Rne guNa srar Adeza vagere kArya thavAthI du:zavam ane tu: Avo prayoga thAya che. AvIja rIte su+zI ane ISat+zI dhAtune A sUtrathI bhAvamAM tathA su+ ane kRSNa dhAtune A sUtrathI karmamAM haj pratyayAdi kArya thavAthI anukrame suzavam ane pacchavamuM tathA sura: ane paraH Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- duHkhe sUvuM. duHkhe karI karavA yogya. sukhe sUvu. sukhathI karavA yogya. sukhe sUvuM. sukhathI karavA yogya. hrArtha (ADacchAvi) kRti vhim?= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba kRSkRcchvArthaka ja pur 220 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdithI paramAM rahelA dhAtune bhAvamAM ane karmamAM vahu pratyaya thAya che. tethI { SaNaM vanam ahIM alpArthaka pad avyayathI paramAM rahelA muM dhAtune A sUtrathI vahu pratyaya thato nathI. parantu "vikratavi0 9-122' thI pratyayAdi kArya thAya che. artha- thoDuM meLavavA yogya dhana. A sUtrathI vihita huM pratyaya tavya vagere vRkRtya pratyayAdino bAdhaka che ItyAdi "bRhadghatti thI jANavuM joIe... II933 cyarthe kApyAd bhU-kRgaH 5 / 3 / 140 // kArthaka kura ane akuThThIrthaka su tathA zat nAmathI paramAM rahelA; vyarthavRtti (Syi pratyayArthInA vAcaka) kartavAcaka nAmathI paramAM rahelA meM dhAtune ane vyarthavRtti karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA kR dhAtune vahu (ka) pratyaya thAya che. +Avya+mU duHverAnAnA mUyata); +mAya+mUtra (suvenAnAnAna yo) ane padmAdyam (rSanAnA mUyate) dhAtune bhAvamAM temaja surakSAdya+9 kuvenAnAdya prAyaH biyata); gurUmAlU+ (tuvenAnAya mAlya: biyata) ane kuMpA +$ (rUMvanA kA: yita) dhAtune kamamAM A sUtrathI vahu (ka) pratyaya. mU dhAtunA cha ne ane vR5 dhAtunA ne "nAmino0 4-3-1' thI guNa lo ane Adeza. "Dayu$0 rU9-42' thI samAsa. "vityana0 rU-ra-999' thI kAya nAmanA ane 6 no Agama vagere kArya thavAthI anukrame kutUTyamavuM avatA; vAdyave mavatA ane vAdyama vitA Avo prayoga temaja kuryAvaracaitratvayA; svAyaMkarapzatraya ane vATyaracaitraya Avo prayoga thAya che. arthakramaza- AnADhya evA ApanuM duHkhe Adya (zrImanta) thavuM. anAya evA ApanuM sukhe Adya thavuM. Adya evA ApanuM sukhe Adya thavuM, anADhya evo caitra tArA vaDe duHkhe Adya banAvAyo. Arya tha anAra anAya evo caitra tArA vaDe sukhe Aya banAvAyo. anADhya evo caitra no evo zetra 221 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tArA vaDe sukhe Adya banAvAyo. vyartha ti vim = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba kAkacchArthaka vagere nAmathI paramAM rahelA vyarthavRtti ja karyuM ane karmavAcaka . nAmathI anukrame paramAM rahelA pU ane zra dhAtune vat pratyaya thAya che. tethI huyena mUyate ahIM nAmathI paramAM rahela kartavAcaka satya nAma vyarthavRtti na hovAthI tenAthI paramAM rahelA dU dhAtune A sUtrathI va pratyaya thato nathI. artha- duHkhe dhanI bane che. ahIM ADhaya ja thoDo vizeSa Adya bane che - e tAtparya che. athavA vidyamAna paNa vyartha nI vivakSA karI nathI. ... I14all zahU - zudhizi-pRvi-kRpADatonA pArA 41 kacchArthaka ane aMkIrthaka su tathA rUMvat nAmathI paramAM rahelA zA yudhu kRza vR6 pR6 ane zAsakta dhAtune (dU. naM. 3-rU-ra1 mAM jaNAvyA mujaba) bhAva ane karmamAM mana pratyaya thAya che. kuzA; su+zAs; ISat+zAs; dur+yudh; su+yudh; ISad+yudh; dura+dRz; dur+dhRS; kumR6 ane 7+3+sthA (kAkAnta) dhAtune A sUtrathI sana pratyaya. yo4-rU-4 thI dhAtunA upAnya 3 ne guNa go ane jhane guNa { Adeza vagere kArya thavAthI anukrame kuzAsana, suzAsana pachI; kuryodhana, suyodhana: Sotha, durNa suIrSA, tu: ane durusthAnam Avo prayoga thAya che. arthakramaza- duHkhathI zAsana (zikhAmaNa) yogya. sukhathI zAsana yogya. sukhathI zAsana yogya. duHkhathI laDhavA yogya sukhathI laDhavA yogya. sukhathI laDhavA yogya. duHkhathI jovA yogya. duHkhathI tiraskAra yogya. duHkhe khamAvavA yogya. duHkhe uThavuM. (ahIM sana pratyaya bhAvamAM vihita che. bAkI badhe karmamAM vihita che. thA nA no uddaH thA. 9-rU-44 thI lopa thayo che.) gha141 222 , Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtrayAdhi ItyAdi - jItavAnI IcchAvAlA mAtrAthI paNa adhika koIne sahana karatA nathI, AthI ja jANe che dharAnAthI (rAja.) teM dhArAnAtha (dhArAnagarInA rAjA bhoja) ne jItI lIdho. (kAraNa ke dharAnAthanI apekSAe dhArAnAthamAM eka mAtrA vadhAre che.) iti zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanalaghuvRttivivaraNe paJcamasyA'dhyAyasya tRtIyaH paadH| analpAnativistAramanalpAnatimedhasAm / vyAkhyAtamupakArAya candraguptena dhImatA // 223 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha prArabhyate paJcame 5 dhyAye caturthaH paadH| sAmIe sava6 vA pAchA ahIM sUtramAM samIpArthaka sAthe nAmano prayoga che. vartamAnakAlanI samIpatti - bhUtakALa ane bhaviSyakAlanA vAcaka dhAtune vikalpathI vartamAnakAla jevA pratyaya thAya che. 'ti -ra-92'... vagere sUtrothI je rIte vartamAnAnA pratyaya te te dhAtuthI vihita che, te rIte vartamAnAnA te te pratyayo te te dhAtune upara jaNAvyA mujaba vikalpa thAya che. va caitra! gItoga?i A praznanA uttaravAkayamAM bhUtakAlArthaka A + dhAtune A sUtrathI vartamAnA' no nivuM (mi) ane zatR (4) pratyaya thAya che. jethI mAchani ane kAchintava. mAM vidhi Avo prayoga uttaravAmAM thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI vartamAnA jevo pratyaya na thAya tyAre aghatanI 2-4' thI kA + dhAtune adyatanIno lam pratyaya vagere kArya thavAthI yaman Avo prayoga thAya che. tema ja tAdRza + dhAtune "-tvat 1-1-174 thI pratyaya vagere kArya thavAthI ipoDavAta: Avo prayoga thAya che. AvI ja rIte aa caitra! madhyasi? A praznanA uttaravAkayamAM bhaviSyakAlArthaka dhAtune upara jaNAvyA mujaba vartamAnAno vuiM ane zatR pratyaya A sUtrathI thavAthI anukrame chAmi ane chintava mAM vitha Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM bhaviSyadarthaka dhAtune A sUtrathI vartamAnAno upara jaNAvyA mujaba vuiM ke zatR pratyaya na thAya tyAre tAdRza am dhAtune "viSyantI rU-4' thI yAmi pratyaya ane "managhatane jarUra thI zvasvanIno tA pratyaya tathA "zatrInazALa --20" thI catR (aa pUrvaka zatR (ta) pratyaya) pratyaya thavAthI anukrame | madhyAmi, rantA kabhi ane madhyantava vidhi Avo prayoga thAya che. artha kramazaH - caitra! tuM kayAre Avyo? A huM AvuM chuM. 224 Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvatA ja mane jANa. caitra! tuM kyAre jAya che? A huM jAuM chuM. jatA evA mane jANa. ahIM upara jaNAvelA udAharaNomAM te te prayogonI sAdhanikA sugama hovAthI jaNAvI nathI .....1/ bhUtavaccA 55 zaMsye vA 5 / 4 / 2 // anAgata vastune meLavavAnI IcchAne 'AzaMsA' kahevAya che. ane AzaMsAnA viSayane 'AzaMsya' kahevAya che. AzaMsyArthaka dhAtune vikalpathI bhUtakAla ane vartamAnakAlanI jema pratyaya thAya che. AzaMsyArthaka dhAtu bhaviSyadarthaka hovAthI tene bhUtakAlAdinI jema kArya A sUtrathI vihita che. sUtramAM 'bhUtavandva' A pramANe bhUtasAmAnyanuM grahaNa hovAthI 'sAmAnyAtiveze vizeSAnativezaH' A pramANenA nyAyathI sAmAnyataH bhUtakALamAM vihita adyatanInA ja pratyaya A sUtrathI upadezAya che. vizeSavihita hyastanI ke parokSAnuM vidhAna A sUtrathI thatuM nathI. upAdhyAyazcevAAmata; te tarvamadhvanIhi; ahIM Ja + TC dhAtune A sUtrathI adyatanIno vi (te) pratyaya ane RSi + rU dhAtune A sUtrathI adyatanIno mahi pratyaya (prakriyA mATe juo pU.naM. 4-4-28) vagere kArya thayuM che. tema ja A sUtrathI T + gam dhAtune vartamAnAno tiv pratyaya ane dhi + rU dhAtune vartamAnAno madde pratyaya vagere kArya thavAthI upAdhyAyazvavA Rti, te tarkamathImahe Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba bhUtakAla athavA vartamAnakAlanA pratyaya na thAya tyAre Ja + TC dhAtune "viSyantI 1-3-4' thI bhaviSyantIno sthati pratyayaH ane 'anadyatane0 -rU-'thI zvastanIno tA pratyaya thAya che. tema ja dhi + rU dhAtune bhaviSyantIno svAmahe ane zvastanIno tAsmaDhe pratyaya thAya che. jethI 3pAdhyAyavaivAmiti ete tarkamadhyeSyAmahe ne upAdhyAyazvedAgantA ete tarkamadhyetAsmahe khAvo prayoga thAya che. artha - upAdhyAyajI Avaze to A ame tarka bhaNIzuM. 225 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAzasya kRti vim?= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba AzaMsyArthaka ja (sAmAnyathI bhaviSyadarthaka mAtrane nahi) dhAtune vikalpathI bhUtakALa ane vartamAnakALanI jema pratyaya thAya che. tethI 3pAdhyAya jJAAmiti tarjamaghyete maMtra: ahIM bA + gam ane dhi + rU dhAtune; te AzaMsyArthaka na hovAthI A sUtrathI bhUtakAla ke vartamAnakAlano pratyaya thato nathI. parantu upara jaNAvyA mujaba bhaviSyantIno sthati ane sthate pratyaya anukrame thAya che. artha - upAdhyAyajI Avaze. maitra tarka bhaNaze. ahIM AzaMsA artha gamyamAna nathI. // 2 // kSiprA''zaMsA'rthayo bhaviSyantI - saptamyau 5 | 4 | 3 | kSiprArthaka pada upapada hoya to AzaMsyArthaka dhAtune 'bhaviSyantI' no pratyaya thAya che. ane AzaMsA(sambhAvanA)rthaka pada upapada hoya to AzaMsyArthaka dhAtune "saptamI" no pratyaya thAya che. upAdhyAyav gati Agamatu AmiSyati gAntA vA (juo sU. naM. 1-4-2); kSipramAjI te sivRdhAntamadhyeAmade ahIM kSiprArthaka kSitra ane Jazu upapada hovAthI AzaMsyArthaka dhi + rU dhAtune A sUtrathI bhaviSyantIno svAmahe pratyaya thayo che. artha - upAdhyAyajI Avaze to A ame jaldI siddhAnta bhaNIzuM. upAdhyAyakSevuM bAghdhati gAmata Amiti gAmanA vA; AzaMse sambhAvaye yukto 'dhIyIya nahIM AzaMse khAne sambhAvaye 1 AzaMsArthaka pada upapada hovAthI AzaMsyArthaka dhi + rU dhAtune A sUtrathI saptamIno rDsa pratyaya thayo che. artha - upAdhyAyajI Avaze to AzA che ke huM maLIne bhaNIza. I3II sambhAvane siddhavat 5|4|4| kAraNanA sAmarthya-zaktinI zraddhAne sambhAvanA kahevAya che. sambhAvanAno 226 Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya hoya to vastunI asiddhimAM paNa sidhanI jema (bhUtakAlIna) pratyayo thAya che. sama -vet prayatno mUhuM umUvanuM vimUta: ahIM mU ane k + bU dhAtune A sUtrathI adyatanIno dri ane san pratyaya thayo che. (prakriyA mATe juo tU.. 4-2-43) artha - jo samaya para prayatna thayo to vibhUtio pragaTa thaI che ja. jo nA 5 nadyatanaH prabandhA ''sattyoH 5 / 4 / 5 // dhAtvarthano prabandha (sAtatya) ane dhAtvarthanI Asatti (kAlanuM avyavadhAna svarUpa sAmIpya) artha gamyamAna hoya to dhAtune anadyatana arthamAM vihita zvastarIno ke zyastanIno pratyaya thato nathI. yAjJIvaM pRzamanamavAnuM ahIM dhAtvartha dAnanuM sAtatya artha gamyamAna hovAthI rA dhAtune "na taMtra dva-ra-7' thI prApta thrastanIno A sUtrathI niSedha thavAthI "adyatanI -ra-4 thI adyatanIno dri pratyaya thAya che. tema ja anadyatane rU-' thI prApta svastIno A sUtrathI niSedha thavAthI rA dhAtune "viSyantI ba-rU-4' thI bhaviSyantIno ti pratyaya vagere kArya thavAthI yognIvaM mRzamanaM phAsthati Avo prayoga thAya che. artha kramazaHteNe mAvajIva ghaNuM anna ApyuM. te mAvajIva ghaNuM ana Apaze. yeyaM paurNamAsyatikrAntA etasyAM jinamahaH prAvatiSTa; ye yaM paurNamAsyAgAminyetasyAM jinamahaH pravartiSyate mahInaH sthAne. anya pauhimAnuM vyavadhAna na hovAthI Asatti gamyamAna che. tethI upara jaNAvyA mujaba pra + vRta dhAtune anadyatana - hyastanI ane zvastarIno A sUtrathI niSedha thavAthI adyatanIno ta pratyaya ane bhaviSyantIno sthate pratyaya thayo che. (prakriyA mATe juo tU.. 4--66 ane 4-rU70) artha - je A pUnama gaI temAM zrI jinamahotsava ujavAyo. je A pUnama Avaze temAM zrI jinamahotsava ujavAze. Apo 227 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eSyatyavadhau dezasyArvAgbhAge 5 |4 | 6 || dezano je adhi - mArganI samAptisUcaka grAmAdi, tAcaka pada upapada hoya to dezanA pUrvabhAgamAM thanAra bhaviSyat kriyAnA vAcaka dhAtune anadyatanamAM vihita zrastanIno pratyaya thato nathI. yo'yamA gantavya A zatruJjayAt tasya yadavaraM valabhyAstatra dvirodanaM bhokSyAmahe ahIM dezanA tAdRza avidhinuM vAcaka zatruggaya pada upapada hovAthI; tardazAntaHpAtI valabhInA pUrvabhAgamAM thanAra bhaviSyatkAlIna odanabhojananI kriyAnA vAcaka mun dhAtune 'anadyatane0 -rU-' thI prApta (vihita) svastanInA pratyayano A sUtrathI niSedha thavAthI 'bhaviSyantI -rU-4' thI bhaviSyantIno svAmao pratyaya thayo che. artha - zatruMjaya sudhInA javAnA mArgamAM je valabhI che, tenA pUrvamAM ame be vAra bhAta khAIzuM. iSyatIti vimU?= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba dezano je avidha; tAcaka pada upapada hoya to; dezanA pUrvabhAgamAM thanAra bhaviSyatkAlIna ja kriyAnA vAcaka dhAtune anadyatanamAM vihita zrvastanIno pratyaya thato nathI. tethI thoDayamadhvA'tinta bA zatruyAt tasya yavavAM vanamyAtaMtrayunAvuM dvidhdhamahi ahIM tAdRza bhaviSyatkAlIna kriyArthaka dhi + rU dhAtu na hovAthI tene A sUtrathI; anadyatanamAM vihita pratyayano niSedha thato nathI. jethI 'anagha0 -2-7' thI anadyatanamAM yastanIno mahi pratyaya thAya che. artha - zatruMjaya sudhInA je mArganuM ullaMghana karyuM, temAMnA valabhInI pUrve bhegA maLI ame be vAra bhaNyA. JavadhAviti vimU?= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba dezanA adhinuM vAcaka pada upapada hoya to ja tenA pUrvabhAgamAM thanAra bhaviSyatkAlIna kriSArthaka dhAtune anadyatanamAM vihita (zvastanI) pratyayano niSedha thAya che. tethI yo yamA nidhijo gantavya:; tasya yavavAM vanamyAtaMtra kirovanuM mo'smaDhe ahIM tAdRza dezanA avidhanuM vAcaka pada 228 Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upapada na hovAthI bhaviSyadarthaka paNa guNa dhAtune A sUtrathI anadyatana zvasvanInA pratyayano niSedha thato nathI. jethI kanane rU-1 thI zvatanIno tAmahe pratyaya thAya che. artha - je A javAno mArga che tenA valabhInI pUrve ame be vAra bhAta khAIzuM. samA ti ki? = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba dezanA avadhinuM vAcaka pada upapada hoya to te dezanA pUrva ja bhAgamAM (para bhAgamAM nahi) thanAra bhaviSyakAlIna kriyArthaka dhAtune anadyatanamAM vihita pratyayano niSedha thAya che. tethI yo DamathvI jentavya kI. zatruJjayAt tasya yatparaM valabhyAstatra dvirodanaM bhoktAsmahe ma. du62 pUrva bhAgamAM thanAra bhaviSyakAlIna kriyArthaka mun dhAtu na hovAthI tene A sUtrathI anadyatana - stanInA pratyAyano niSedha thato nathI. jethI upara jaNAvyA mujaba zvastIno tAmahe pratyaya thAya che. artha - je A zatruMjaya sudhIno javAno mArga che tenA valabhIthI parabhAgamAM ame be vAra bhAta khAIzuM. II6/ kAlasyA 5 nahorAtrANAm 5 / 47 // kAlanA avadhinuM vAcaka pada upaveda hoya to te kAlanA pUrvabhAgamAM thanAra bhaviSyakAlIna kriyAnA vAcaka dhAtune anadyatanamAM vihita (zvastanI) pratyaya thato nathI. paraMtu te kAlano pUrvabhAga ahorAtra sambadhI na hovo joIe. thoDayaHITInI saMvatsarasvastha varagrahAyathAtaMtra jinapUnAM riNAma: ahIM kAlAvadhivAcaka saMvatsara pada upapada hovAthI tenA pUrva bhAgamAM thanAra bhaviSyadarthaka vRkra dhAtune "nadyata-rU-2' thI vihita zvasvanInA pratyayano A sUtrathI niSedha thavAthI "viSyantI -rU-4 thI "bhaviSyantI' no sAmanuM pratyaya thAya che. artha - je AgAmI varSa che, tenI mAgasara suda pUnamanI pUrve ame zrI jinapUjA karIzuM. nadorAtrI niti vimu?= A sUtrathI upara 229 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaNAvyA mujaba kAlAvadhivAcaka pada upapada hoya to ahorAtrathI bhinnanA ja te kAlanA pUrvabhAgamAM thanAra bhaviSyadarthaka dhAtune anadyatanI - zvasvanInA pratyayano niSedha thAya che. tethI thoDAM mA mAmI, tasya yo'varaH paJcadazarAtrastatra yuktAd dviradhyetAsmahe ma. sahorAtrasaMbandhI pUrva bhAgamAM thanAra bhaviSyadarthaka thi + rU dhAtune A sUtrathI anadyatana zvasvanInA pratyayano niSedha na thavAthI "zanadyatane rU-' thI zvastarIno tAzmade pratyaya thAya che. artha - je A Avato mAsa che tenA pakhavADIyAnA pUrvabhAgamAM ame bhegA thaIne be vAra bhaNIzuM. nA pare vA 5 / 48 // kAlAvadhivAcaka pada upapada hoya to kAlanA parabhAgamAM thanAra bhaviSyakAlIna kriyAIka dhAtune anadyatanamAM vihita (tastanI) pratyaya vikalpathI thato nathI. (arthAt vikalpathI thAya che.) paranta kAlano e parabhAga ahorAtra saMbandhI na hovo joIe. "kAmino vatsarasthAgaDaprahAyakhyA: rastAt diH sUtramaAdhyAmahe udhdhatImmade vA" ahIM tAdRza. bhaviSyakAlIna kriyArthaka tha + rU dhAtune A sUtrathI; anadyatanamAM sanatane--rU-2' thI vihita zvasvanInA pratyayano niSedha thavAthI bhaviSyantI 1-2-4' thI "bhaviSyantI' no cAmade pratyaya thayo che. vikalpapakSamAM A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba anadyatanamAM vihita pratyayano niSedha na thAya tyAre zvastI no tAtma pratyaya thAya che. artha - AgAmI mahinAnI mAgasara suda pUnamanA parabhAgamAM ame be vAra bhaNIzuM. 8 saptamyarthe kriyAtipattau kriyAtipattiH 5 / 4 / 9 // koI paNa kAraNe kriyAnI 'abhivRtti' (kriyAnuM na thavuM) ne 'kriyAtipatti' 230 Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahevAya che. hetuphala(kArya-kAraNabhAva)kathanAdi sAmagrIne saptamInuM nimitta - saptartha kahevAya che. kriyAtipatti hoya to bhaviSyadarthaka dhAtune saptamyarthamAM kriyAtipattino pratyaya thAya che. "lona ve yAcatuM, nA zaTaeN paryAmaviSya" ahIM dakSiNamArgathI gamanano abhAva ane gADAno paryAbhava game te kAraNe hovAthI kriyAtipatti che, ane dakSiNamArgathI gamana- e gADAnA na tUTavAnuM kAraNa che - A artha pratIta thato hovAthI saptamyartha paNa che. tethI bhaviSyadarthaka thA ane ghara + 4 + bhU dhAtune A sUtrathI kriyAtipatti no catu pratyaya vagere kArya thavAthI savAyata ane paryAmaviSyat Avo prayoga thAya che. artha - jamaNI bAjuthI gADuM jAya to nahi tUTe. tell bhUte 5 / 4 / 10 // kriyAtipatti artha hoya to bhUtArthaka (bhUtakAlIna kriyArthaka) dhAtune saptamyarthamAM 'kriyAtipatti' no pratyaya thAya che. "o mayA tava putro'nnArthI caGkramyamANaH; aparazcAtithyarthI, yadi sa tena dRsstto'bhaviSyaputAmodyata kacchamosthata ahIM bhUvArthaka mU ane mun dhAtune A sUtrathI kriyAtipatti no anukrame thatuM ane pratyaya thAya che. artha - khAvAnI IcchAthI pharatA evA tArA putrane meM joyo. temaja atithine zodhatA evA eka mANasane meM joyo. jo e mANase tArA putrane joyo hota to tAro putra janmyo hota. ahIM yAda rAkhavuM ke A sUtramAM je saptamI nimittanuM grahaNa che te khU. naM. 6-4-20 thI AraMbhIne samajavuM. athatu . -4-27 vagere sUtronA saptamyarthanA viSayamAM jyAM jyAM A sUtrano viSaya che, tyAM tyAM A sUtrathI nitya kriyAtipatti thaze. TUM. naM. 4-20 nI pUrvenA sUtromAM je saptamyarthanuM grahaNa che, te saptamyarthanA viSayamAM to 'vatAtu dha-4-99' thI vikalpathI "kriyAtipatti' nuM vidhAna che. 19ii . 231 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ potAnuM pra ipAkI je (bhU.. 4-21) sUtramAM utta' zabdanuM upAdAna che te sUtranI pUrvenA athAt sU.. 1-4-20 sudhInA saptamyarthamAM bhUtArthaka dhAtune kriyAtipatti hoya to vikalpathI kriyAtipatti thAya che. "thuM nAma saMvata: sannanAgADhe tatrabhavAn AdhAyakRtamaseviSyata dhig garhAmahe;" pakSe - kathaM seveta? thuM seva? | mahe ahIM "zatha0 -4-0rU nA saptamyarthamAM A sUtrathI sel dhAtune kriyAtipatti no cata pratyaya vagere kArya thavAthI vidhyata Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI kriyAtipattino pratyaya na thAya tyAre "thami -4-rU' thI saptamI no ta ane vartamAnAno te pratyaya vagere kArya thavAthI seveta ane sevate Avo prayoga thAya che. artha - kevI rIte saMyamI evA Ape AgADha kAraNa vinA AdhAkarmI sevyuM? dhikkAra che! ame nirdIe chIe. tAt prati ?i = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba sU.naM. pa-4-20 sudhInA ja saptamyarthamAM kriyAtipatti hoya to bhUtArthaka dhAtune vikalpathI kriyAtipattino pratyaya thAya che. tethI kAno vadhumota mavAnuM ahIM saptamI yara -4-34" nA saptamInimittamAM mun dhAtune mUte - 4-10" thI nitya ja kriyAtipattino yati pratyaya thAya che. artha - kAla hato; Ape khAdhuM hota. //99l kSepe 5 pi - jAtvo vartamAnA 5 / 4 / 12 // gapi ane nAtu nAma upapada hoya to nindA artha gamyamAna hoya tyAre dhAtune (game te kALamAM) vartamAnAno pratyaya thAya che. je tatrabhvaan jantUn hinasti? jAtu tatrabhavAn bhUtAni hinasti? dhig grhaamhe| ahIM hiM dhAtune A sUtrathI vartamAnAno tivu pratyaya vagere kArya thavAthI hiti Avo prayoga thAya che. artha kamazaH- zuM, tyAM Apa 232 Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvone mAratA hatA; mAro cho athavA mArazo? dhikkAra che, ame nindIe chIe. koIvAra tyAM Apa prANIone mAratA hatA, mAro cho athavA mArazo? dhikkAra che, ame nindIe chIe. / / 9 / / kathama saptamI ca vA 5|4|13 // tham nAma upapada hoya tyAre nindA artha gamyamAna hoya to dhAtune (game te kALamAM) saptamI ane vartamAnA no pratyaya vikalpathI thAya che. kathaM nAma tatrabhavAn mAMsaM bhakSayet bhakSayati vA? garhAmahe anyAyyametat / ahIM A sUtrathI makSa dhAtune saptamI no yAt pratyaya ane vartamAnA no tir pratyaya vagere kArya thavAthI anukrame makSavetu ane kSati Avo prayoga thAya che. artha - kevI rIte Apa tyAM mAMsa khAtA hatA; mAMsa khAo cho athavA khAzo? ame nindIe chIe, A anyAyya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI u52 jaNAvyA mujaba vartamAnA ke saptamIno pratyaya na thAya tyAre; bhUtakALamAM - adyatanIno vi pratyaya ('aghatanI 6-2-4' thI) vagere kArya thavAthI gavamakSat Avo prayoga thAya che. ThyastanI no vivuM ('Janagha0 1-2-7' thI) pratyaya vagere kArya thavAthI makSayatu Avo prayoga thAya che. ane parokSAmAM ('ikSe -2-12' thI) parokSAnA sthAne gam pratyayAdi kArya thavAthI makSayAgvAra Avo prayoga thAya che. bhaviSyakALamAM 'anadyata. -rU-ba' thI svastanIno tA pratyaya vagere kArya thavAthI maSitA Avo prayoga thAya che; ane 'bhaviSyantI 1-3-4' thI bhaviSyantIno svati pratyaya vagere kArya thavAthI makSayiti Avo prayoga thAya che. bhUtAkriyAtipattimAM 'votAt. - 4-11' thI vikalpe kriyAtipatti thavAthI thaM nAma taMtramavAnuM mAMsamamakSayit Avo prayoga thAya che. (ahIM vikalpapakSamAM upara jaNAvyA mujaba saptamI vartamAna ane bhUtakALanA traNa prayogo jANavA) bhaviSyadarthamAM kriyAtipatti hoya to 'saptamyarthe0-4-6' thI nitya 233 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kriyAtipattino tuM pratyaya thavAthI thaM nAma tatramavAnuM mAMsamakSayiSyata? Avo eka ja prayoga thAya che. ItyAdi spaSTa che... I9rA , kiMvRtte saptamI - bhaviSyantyau 5 / 4 / 14 // vRitta upapada hoya to nindA artha gamyamAna hoya tyAre dhAtune satI ane bhaviSyantI no pratyaya thAya che. vibharyanta vim nAma ane Datara athavA tama pratyayAnta vim nAmane vRitta kahevAya che. jiM tatrabhavAnanRtaM brUyAd vakSyati vA? ko nAma kataro nAma katamo nAma yasmai tatramavAnanRtaM tUyAt vasyati vA? ahIM vivRtta - vim : chatara ane tame: upapada hovAthI TU dhAtune A sUtrathI satI no vAstu pratyaya ane paviSyantI no sthati pratyaya vagere kArya thavAthI gUMthAt ane vakSyati Avo prayoga thAya che. artha kramazaH =zuM Apa tyAM khoTuM bolyA; khoTuM bolo cho athavA khoTuM bolazo ? koNa che? emAM koNa che? ghaNAmAM koNa che? ke jene Apa khoTuM kahetA hatA; khoTuM kaho cho athavA khoTuM kahezo. (ahIM saptamI nimitta hovAthI bhUtAtha kriyAtipattimAM vikalpa ane bhaviSyatu- kAlIna kriyAtipattimAM nitya kriyAtipattino paNa prayoga pUrvanI jema (jAo sUnaM. pa-4-13) samajI levo.) I/14 azraddhA'marSe'nyatrA'pi 5 / 4 / 15 // azraddhA - asambhAvanA ane amarSa - akSamA artha gamyamAna hoya to vivRtta pada upapada hoya ke na hoya to paNa dhAtune satI ane bhaviSyanI no pratyaya thAya che. zraghA -ne zraddhape na jAvayAmi tatrabhavAn nAmA'dattaM gRhNIyAt; grahISyati vA / na zraddadhe kiM tatrabhavAn ttimArIta uvAcate vA? ahIM azraddhA artha gamyamAna hovAthI vRitta upapada na hovA chatAM prat dhAtune ane vivRtta - vi upapada 234 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hovAthI mA + 3 dhAtune A sUtrathI satI no yAhu ane kta pratyaya temaja bhaviSyantIno sthati ane te pratyaya thayo che. artha kramazaH - huM nathI dhArato; tyAM Apa ApyA vinAnI (nahi ApelI) vastu grahaNa karatA hatA; grahaNa karo cho, athavA grahaNa karazo. huM nathI dhArato, zuM Apa tyAM nahi ApelI vastu grahaNa karatA hatA, grahaNa karo cho athavA grahaNa karazo? samarSa - ra marpayAmi, je kSaNe tatramavAnuM nAmavitta gR [i; pradISyati vA ahIM amarSa artha gamyamAna hovAthI prad dhAtune A sUtrathI satI no yAt pratyaya ane bhaviSyantIno ti pratyaya thAya che. artha = huM sahana karato nathI, je Ape tyAM nahi ApelI vastu grahaNa karI; Apa nahi ApelI vastu grahaNa karo cho athavA grahaNa karazo. saptamInuM nimitta hovAthI ahIM paNa bhUtArthaka, bhaviSyadarthaka kriyAtipattimAM vikalpathI ke nitya kriyAtipattinuM pUrvavat vidhAna che. ahIM yAda rAkhavuM joie ke sUtramAM vivRtta nI anuvRtti na hoya to sUtramAM trAgari' A padanuM upAdAna na hoya to paNa vivRtta pada upapada hoya ke na paNa hoya to paNa vivakSita prayoganI siddhi thaI zake che. tethI yadyapi 3catrADapi A padanuM koI prayojana nathI. paraMtu bRhadghattimAM jaNAvyA mujaba prakaraNAdithI azraddhA ke amarSa atha gamyamAna hoya paraMtu tadgodhaka na thavadhe, na marvayA...vagere pada upapada na hoya tyAre A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba satI ke viSyantI no pratyaya nahi thAya- e jaNAvavA mATe sUtramAM anyatrIcari pada upAtta che. 1pa zivanA Scartho vittI pAdo vitti ane lakSyartha - 3ti mavati vagere pada upapada hoya to azraddhA ane amarSa artha gamyamAna hoya tyAre dhAtune bhaviSyantI no 23pa Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyaya thAya che. zravadhe, marpayAmi-krizcitta nAma tatramavAnuM paradArAnupakariSyate / na zraddadhe, na marSayAmi-asti nAma, bhavati nAma tatramavAnuM paravArInuparabdhane ahIM A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba vitti pada upapada hovAthI temaja sarcarthava pada upapada hovAthI 35 + $ dhAtune bhaviSyantIno ("jandhanA rU-rU-76' nI sahAyathI Atmapadano) cate pratyaya thayo che. artha - huM nathI dhArato, nathI sahana karato, Apa paradArAnuM sevana karatA hatA; sevana karo cho athavA sevana karazo. ahIM sUtramAM svarthayo. A pramANe dvivacana azraddhA ane amarSanI sAthe yathAsaMkhya anvaya na thAya e mATe che. vitti ane kSati vagere nAmo ahIM vAkyAlaMkAramAM ja prayukta che. udA jAtu-yad-yadA-yadau saptamI 5 / 4 / 17 // azraddhA ane amarSa artha gamyamAna hoya tyAre nati thavuM thavA ane Dhi upapada hoya to dhAtune (badhA kALamAM) saMtamI no pratyaya thAya che. na zraddadhe, na kSame - jAtu tatrabhavAn surAM pibet evaM yat yadA yadi surAM pitu ahIM A sUtrathI 9 dhAtune saptamI no yAtuM pratyaya thayo che. artha - huM nathI dhArato; nathI sahana karato - Apa kyAre (paNa) madirA pItA hatA; pIo cho athavA pIzo. AvI ja rIte ya yA ane yaDhi upapada hoya tyAre udAharaNAdi samajI levAM. saptamInuM nimitta hovAthI A sUtranA viSayamAM bhUtArthaka kriyAtipatti ane bhaviSyadarthaka kriyAtipatti hoya tyAre anukrame vikalpathI ane nitya kriyAtipattino prayoga thAya che kSepe ca yacca - yatre 5 / 4 / 18 // nindA thavudha ane marpa artha gamyamAna hoya tyAre yeLe ane 236 Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yacca yatra yaMtra pada upapada hoya to dhAtune saptamI no pratyaya thAya che. dhig garhAma, yacca yatra vA tatrabhavAnasmAn Akrozet; na zraddadhe, na kSame vA tatramavAnuM parivAnuM thayet / ahIM A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba nindA vagere artha gamyamAna hovAthI Ja + Rk dhAtune ane v dhAtune saptamIno yAt pratyaya thayo che. artha kramazaH - dhikkAra che; ame garha karIe chIe; je tyAM Apa amane gALo ApatA hatA; Apo cho athavA Apazo. huM nathI dhArato, nathI sahana karato - ke je tyAM Apa doSo kahetA hatA; kaho cho athavA kahezo. A sUtramAM paNa saptamI- nimitta hovAthI pUrve jaNAvyA mujaba kriyAtipattimAM kriyAtipattino pratyaya paNa thAya che. / / 18 / / - citre 5|4|19 // Azcarya artha gamyamAna hoya to yattva ane yatra upapada hoya tyAre dhAtune saptamIno pratyaya thAya che. citramAzvarya, yattve yaMtra vA taMtramavAnuM gattva seveta ahIM sev dhAtune A sUtrathI saptamIno ta pratyaya thAya che. artha - Azcarya che ke Ape tyAM dUSita AhAra sevyo; Apa akalpya sevo cho athavA sevazo. ahIM paNa pUrve jaNAvyA mujaba kriyAtipattinA prayogo samajI levA. ||9|| zeSe bhaviSyantyayadau 5|4|20| Azcarya artha gamyamAna hoya tyAre yanna yaMtra ne choDIne anya-vi sivAya koIpaNa upapada hoya to dhAtune bhaviSyantI no pratyaya thAya che. vitramAzcaryamantro nAma girimAoti ahIM upara jaNAvyA mujaba ya-- yaMtra ane vi ne choDIne anya nAma upapada hovAthI Ja + d dhAtune A sUtrathI maviSyantI no sthati pratyaya thAya che. (prakriyA mATe juo 237 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 2-9-dara mAM naiti) artha - Azcarya che ke adha hovA chatAM parvata upara caDhyo; caDhe che athavA caDhaze. zeSa ti vim = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba Azcarya artha gamyamAna hoya to velve ane yatra ne choDIne zeSa ja (anya ja) vi bhinna pada upapada hoya tyAre dhAtune viSyantI no pratyaya thAya che. tethI yagna ane yatra upapada hoya tyAre pUrva (pa-4-19) sUtrathI dhAtune satI no ja pratyaya thAya che. sayAviti vim = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba Azcarya artha gamyamAna hoya to zeSa (vatra ane yatra ne choDIne anya) Hi bhinna ja pada upapada hoya to dhAtune bhaviSyantI no pratyaya thAya che. tethI via ri te muzmIta ahIM ya iupapada hovAthI munuM dhAtune A sUtrathI 'bhaviSyantI' no pratyaya na thavAthI "nA- 10 9-4-17' thI saptamIno pratyaya thAya che. artha - Azcarya che ke teNe khAdhuM, te khAya che athavA te khAze - (e huM nathI dhArato). //ranI saptapurA govaTi pAyArA. bADhArthaka (nizcayArthaka) sata ane papa zabda upapada hoya to dhAtune saptamIno pratyaya thAya che. uta, pa vA kuryAta ahIM A sUtrathI chu dhAtune saptamIno pratyaya thAya che. artha - cokkasa, karyuM, kare che athavA karaze. vADha ti vim = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba bADhArthaka ja Data ane kapi zabda upapada hoya to dhAtune saptamIno pratyaya thAya che. tethI uta uM: tiSyati pi ghAsyati dvAram ahIM praznArthaka veta ane pidhAnasUcaka nA pada upapada hovAthI A sUtrathI paC ane ghA dhAtune saptamIno pratyaya na thavAthI "bhaviSyantI -rU-4' thI bhaviSyantI' no sthati pratyaya thAya che. artha - zuM daMDa paDaze? dvAra baMda thaze. ll ll 238 Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sambhAvane 'lamarthe tadarthA 'nuktau 5 / 4 / 22 // sAmartha zati - sAmarthyanI saMbhAvanA gamyamAna hoya to; manamartha nA vAcaka padano prayoga na hoya tyAre dhAtune saptamI no pratyaya thAya che. pi mAsamupasetu ahIM A sUtrathI 35 + val dhAtune saptamIno pratyaya thAya che. artha - samartha evo te mahinA sudhI upavAsa karI zakayo haze; karI zake che athavA karI zakaze. samartha ti vi? = A sUtrathI samartha nI ja saMbhAvanA gamyamAna hoya to alamarthabodhaka padano prayoga na hoya tyAre dhAtune saptamIno pratyaya upara jaNAvyA mujaba thAya che. tethI nirdezAvI ne caitra: ye vAsthati ahIM alamarthanI saMbhAvanA gamyamAna na hovAthI vA dhAtune A sUtrathI saptamIno pratyaya thato nathI. parantu "maviSyantI -rU-4' thI bhaviSyantIno sthati pratyaya thayo che. artha - mArI AjJAne vaza caitra prAye jaze. varNAnuptAviti ?i = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba alamarthanI saMbhAvanA svarUpa artha gamyamAna hoya to alamarthanA vAcaka padano prayoga na hoya tyAre ja dhAtune saptamIno pratyaya thAya che. zatro dharma variSyati ahIM alamaryavAcaka za} padano prayoga hovAthI A sUtrathI 5 dhAtune saptamIno pratyaya thato nathI. paraMtu upara jaNAvyA mujaba bhaviSyantIno ati pratyaya thAya che. artha - samartha caitra dharma karI zakaze. A sUtramAM saptamI nimitta hovAthI kriyAtipattimAM bhUta ane bhaviSyad arthanA viSayamAM anukrame khU.naM. "-4-10" thI ane "4-2' thI nitya kriyAtipatti thAya che. AvI ja rIte uttarasUtromAM paNa yathAsaMbhava vicAravuM. rirI 239 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ayadi zraddhAdhAtau navA 5 / 4 / 23 // sambhAvanAthaka dhAtu upapada hoya to alamarthanI saMbhAvanA gamyamAna hoya tyAre thatu zabdano prayoga na hoya to ghAtune vikalpathI saptamI no pratyaya thAya che. "zravadhe, sAvayAmi mujJIta mavAna" ahIM A sUtrathI muLa dhAtune saMtanI no ta pratyaya thayo che. vikalpapakSamAM A sUtrathI saptamIno pratyaya na thAya tyAre bhaviSyantI rU-4' thI bhaviSyantIno te pratyaya; kanaghaTa prara-7' thI huyestanI no ta pratyaya ane "adyatanI 1-2-4 thI adyatanIno ta pratyaya thavAthI anukrame mokyo; samu ane mup (juo phU.naM. 4-3-rUka mAM pitta) Avo prayoga thAya che. artha - huM dhAruM chuM ke Ape khAdhuM haze, athavA Apa khAzo. mayavIti ?i = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba sambhAvanAthaka dhAtu upapada hoya to alamarthanI saMbhAvanA artha gamyamAna hoya tyAre ya zabdano prayoga na hoya to ja dhAtune vikalpathI saptamIno pratyaya thAya che. tethI sanmAni thavuM muggIta navInuM ahIM thatu zabdano prayoga hovAthI A sUtrathI mun dhAtune saptamI no pratyaya vikalpathI thato nathI. paratu "sanmAvaje-4-22' thI nitya ja saptamIno pratyaya thAya che. artha - huM dhAruM chuM ke Ape khAdhuM haze, athavA Apa khAzo. zrAdhAtAviti ?i= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba saMbhAvanArthaka ja dhAtu upapada hoya to alamarthasaMbhAvanA gamyamAna hoya to huM zabdano prayoga na hoya tyAre dhAtune saptamI no pratyaya vikalpathI thAya che. tethI pi zirasA parvata mituM. ahIM saMbhAvanAthaka dhAtu upapada na hovAthI mit dhAtune A sUtrathI vikalpa saptamIno pratyaya thato nathI. paraMtu upara jaNAvyA mujaba nitya ja satI no thAt pratyaya thAya che. artha - mastakathI te pahADa bhedI zakyo hota; bhedI zake che athavA bhedI zakaze....rirUpa 240 Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satIcchArthAt 5 |4 |24 // vartamAnArthaka IcchArthaka dhAtune vikalpathI saptamI no pratyaya thAya che. b dhAtune A sUtrathI saptamIno yAt pratyaya vagere kArya thavAthI kcchet Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI saptamIno pratyaya na thAya tyAre kSati 1-2-16' thI vartamAnAno tivra pratyaya vagere kArya thavAthI rUghdhati Avo prayoga thAya che. artha - Icche che. / / 24 / / vartsyati hetu-phale 5/4/25 // hetu-kAraNa ane phala - kAryabhUta kriyAnA vAcaka bhaviSyadarthaka dhAtune vikalpathI saptamIno pratyaya thAya che. vi gurUnupAsIta zAstrAnta chet ahIM gurunI upAsanA svarUpa hetu ane zAstrAntagamana svarUpa phalanA vAcaka bhaviSyadarthaka 35 + Ja dhAtune ane gam dhAtune anukrame A sUtrathI saptamIno phkta ane yAd pratyaya thayo che. vikalpapakSamAM A sUtrathI saptamI no pratyaya na thAya tyAre 'bhaviSyantI 1-rU-4' thI te pratyaya thavAthI yavi gurUnupAziSyate zAstrAnta sAmite Avo prayoga thAya che. artha - jo gurunI upAsanA karaze to zAstranA pA2ne pAmaze. vartyatIti vimu?= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba hetu-phala svarUpa kriyAnA vAcaka bhaviSyadarthaka ja dhAtune vikalpathI saptamIno pratyaya thAya che. tethI rakSiLena vev yAti na zae paryAmati ahIM vartamAnakAlIna hetuphalasvarUpa kriyAnA vAcaka yA ane ra + Ja + mU dhAtune A sUtrathI saptamIno pratyaya thato nathI. parantu 'sati 1-2-11' thI. vartamAnAno tivra pratyaya vagere kArya thAya che. artha - dakSiNamArgathI gADuM jAya che to te bhAMgatuM nathI. IIr|| 241 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mocitti vAjhAradA vaccat zabdano prayoga na hoya to, IcchAnuM pravedana (jaNAvavuM) gamyamAna hoya to dhAtune saptamIno pratyaya thAya che. chAno muzmIta mavAnuM ahIM A sUtrathI mu dhAtune saptamIno pheMta pratyaya thayo che. artha - huM IcchuM chuM Apa khAva. savritIti ?i = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba vi zabdano prayoga na hoya to ja IcchAnuM pravedana gamyamAna hoya tyAre dhAtune saptamIno pratyaya thAya che. tethI vRit. nIti ne mAtA ahIM vrata zabdano prayoga hovAthI nIvuM dhAtune A sUtrathI satI no pratyaya thato nathI. tethI "ti --11' thI vartamAnAno tivu pratyaya thAya che. artha - zuM mArI mAtA jIve che? ahIM praznapUrvaka mAtA jIve evI potAnI abhilASA Tveita padanA prayogathI abhivyakta karAI che. rakSA icchArthe saptamI - paJcamyau 5 / 4 / 27 // IcchArthaka dhAtu upapada hoya to IcchAavedana gamyamAna hoya tyAre dhAtune saptamI no ane pazcamI no pratyaya thAya che. rUMchAmi munnItA muphra vA mavAnuM ahIM mun dhAtune A sUtrathI saptamIno ta pratyaya ane paccamIno tAm pratyaya thayo che. artha - huM IcchuM chuM; Apa khAva. ahIM saptamInimitta hovA chatAM kriyAtipattino saMbhava na hovAthI kriyAtipattino prayoga thato nathI. - e yAda rAkhavuM. rabA vidhi - nimantraNA''mantraNA'dhISTa - samprazna - prArthane 5 / 4 / 28 // vidhi, nimatraNa; AmatraNa; adhISTa samrazna ane prArthanA arthaviziSTa kartA karma ke bhAvasvarUpa artha pratyayArtha rUpe vivakSita hoya to 242 Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhAtune saptamI ane paccamIno pratyaya thAya che. Azaya e che ke - varati priya ane te ahIM anukrame tivuM vagere pratyaya kattAmAM karmamAM ane bhAvamAM vihita che. e traNeya artha (kaThuM karma ane bhAva) jyAre vidhi nimaMtraNa .... vagere arthaviziSTa hoya tyAre dhAtune A sUtrathI saptamI ane paccamIno pratyaya thAya che ane tyAre te te (saptamI ane pazcamInA) pratyayano artha vidhi nimatraNa vagere arthaviziSTa kaI karma athavA bhAva hoya che. vidhi - kriyAmAM je preraNA che - tene vidhi kahevAya che. varaM kuryAta, karo, mavAnuM ahIM cha dhAtune A sUtrathI satI no thAt ane pazvanI no suvuM pratyaya thayo che. artha - Apa caTaI banAvo. nimaMtraNa - je preraNAmAM niSedha karavAthI pApano bandha thAya che; athAt IcchA hoya ke na hoya to paNa je avazyakartavya che, anyathA pApalabdha thAya che. tenI preraNAne nimaMtraNa kahevAya che. kiladhyamavarka kuryAta rotu, ahIM A sUtrathI 5 dhAtune saptamIno yAt pratyaya ane pazcamIno tuvuM pratyaya thayo che. artha - be sabhyoe Apa Avazyaka kriyA karo. sAmatrA - je preraNAmAM kAmacAra - athar pApabaMdhanA abhAve IcchAnusAra pravRtti hoya che tene AmatraNa kahevAya che. rUhAtIta; sAstAm ahIM huM dhAtune A sUtrathI satI no ta ane pazcI no tAm pratyaya thayo che. gaSTa - satkArapUrvakanI preraNAne ISTa kahevAya che. vrata rakSetuM; rakSatu ahIM rakSa dhAtune A sUtrathI saptamIno yAtu pratyaya ane pagnanI no tuvuM pratyaya thayo che. artha - Apa vatanI rakSA karo. sajhana - ekataranA nirNaya mATe je pUchavuM tene samRdhAraNA svarUpa sana kahevAya che. jiM tu tu mo! rimathIvIya thya uta sidhAntamathIthIya lazke? ahIM dha + rU dhAtune A sUtrathI satI no pratyaya ane pazvanI no phevuM pratyaya thAya che. artha - zuM huM vyAkaraNa bhaNuM ke siddhAnta bhaNuM? prArthanA - vAgyA - mAMgaNIne prArthanA kahevAya che. prArthanA ne tIvIya, kathya A sUtrathI upara jaNAvyA 243 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mujaba dha + rU dhAtune saptamI no 4 pratyaya ane pazvamI no chevuM pratyaya thAya che. artha - mArI prArthanA che, huM tarkazAstra bhaNuM. //ra8I praiSA'nujJA'vasare kRtya-paJcamyau 5 / 4 / 29 // zreSa anujJA ane vAra viziSTa karva karma ke bhAva arthamAM dhAtune kRtya pratyaya ane pazcimIno pratyaya thAya che. potAnI apekSAe nIcA staranA lokone karAtI nyatkArapUrvakanI preraNAne vaiSa kahevAya che. IcchApUrvaka vartavAnI anumatine anujJA kahevAya che. ane kriyAnA kAraNabhUta kAlanI prAptine avasara kahevAya che. "bhavatA va7 : phArya: bavAna varo, mavAnuM di preSitoDanujJAto mavatoDavaH Takkara" ahIM zra dhAtune A sUtranI sahAyathI varSa 5-1-17' thI mRtya-dhya pratyaya thAya che. temaja pakvamI no tevuM pratyaya thAya che. arthakramaza - BSa - tameja caTaI banAvavA mATe mokalAyA cho. anujJA - tamane caTaI banAvavA AjJA apAI che. avasara- Apano caTaI banAvavAno avasara che. rA sattanI zorthamIrti dhAravA paiSa anuzA ane avasara artha gamyamAna hoya to muhUrta pachI thanArI kriyAnA vAcaka dhAtune saptamIno ane pazcamIno pratyaya temaja kRtya pratyaya thAya che. "a muhUrnAta karuM tuM bhavAna; mavatA veTa: kAryaH; kaTaM karotu bhavAn; bhavAn hi preSito'nujJAto bhavato'vasaraH dazaraNe " ahIM A sUtrathI kR dhAtune saptamIno thAt pratyaya ane paccamIno tevuM pratyaya thayo che. temaja A sUtranI sahAyathI "jhavartha pa-1-17 thI dhya pratyaya (kRtya pratyaya) thayo che. artha kramazaH - BSa - muhUrtabAda caTaI banAvavA Apane mokalyA che. anujJA- muhUrtabAda 244 Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caTaI banAvavAnI Apane AjJA apAI che. avasara- muhUrtabAda caTai banAvavAno Apano avasara che. 30 sme paJcamI 5 / 4 // 31 // ma zabda upapada hoya to, aiSa anujJA ane avasara artha gamyamAna : hoya tyAre muhUrta pachI thanArI kriyAnA vAcaka dhAtune pazcamIno pratyaya thAya che. A sUtra pUrvasUtranuM apavAdabhUta che. "a muhUrtA ramavAnuM kaTaM karotu sma, bhavAn hi preSito ' nujJAto bhavato'vasaraH kaTakaraNe" ahIM A sUtrathI 5 dhAtune pazcamIno tevuM pratyaya thayo che. artha mATe jAo sU.naM. pa-4-30. 31 adhISTau 5 / 4 / 32 // A zabda upapada hoya to sIri (adhyeSaNA- sIpTa) artha arthAt satkArapUrvakanI preraNA svarUpa artha gamyamAna hoya tyAre dhAtune paccamIno pratyaya thAya che. mA! vina! juvrata irakSA ahIM rakSa dhAtune paccamIno di pratyaya thAya che. artha - he suMdara! vidvAnuM ! aNuvratonI rakSA kara. 32 kAla-velA-samaye tumbA'vasare 5 / 4 // 33 // vAta, vettA ane samaje upapada hoya to avasara artha gamyamAna hoya tyAre dhAtune tum pratyaya vikalpathI thAya che. zA mojI'; vettA mognuM ane samayo mojI" ahIM punuM dhAtune A sUtrathI tum pratyaya thayo che. artha (badhAno)- khAvAno avasara che. vikalpapakSamAM A sUtrathI muna dhAtune tum pratyaya na thAya tyAre "vaiSAnuo -4-26' nI sahAyathI 245 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tavyADanIthI -1-ra7 thI kRtya tavya pratyayAdi kArya thavAthI vAto mowvyastha Avo prayoga thAya che. avasara ti ?i = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba zAna vetA ane samaya zabda upapada hoya to avasara artha gamyamAna hoya tyAre ja dhAtune tu pratyaya vikalpathI thAya che. tethI chAta: pati mUtAni ahIM avasara artha gamyamAna na hovAthI par dhAtune A sUtrathI tu pratyaya thato nathI. paraMtu "sati -ra-' thI vartamAnAno tivuM pratyaya thAya che. artha - kAla jIvono nAza kare che. 33 saptamI yadi 5 / 4 / 34 // vAta vettA ane samaya zabda upapada hoya to yat zabdano prayoga hoya tyAre (avasara athe gamyamAna hoya tyAre) dhAtune saptamIno pratyaya thAya che. A sUtra pUrvasUtranuM apavAda che. rAto vIvIta mavAnuM tenA yar muggIta ane samayo yata zayIta ahIM A sUtrathI huM muna ane zI dhAtune satIno ta pratyaya thayo che. AthI kramazaH- avasara che, Apa bhaNo. Apa khAva. Apa sUvo. pravartamAna bahulAdhikArathI bhAvamAM nid 5-3-124 thI mana pratyayAdi kArya thavAthI RAno vadhyayanaya verA varmonanaya ane samaya kacchanazya.ItyAdi prayoga paNa thAya che. e yAda rAkhavuM. 34 zaktAhe kRtyAzca 5 / 4 // 35 // samartha ane yogya kata gamyamAna hoya to dhAtune saptamIno pratyaya ane kRtya pratyaya thAya che. AvatA vastu mAro vAdya uta; mavAnuM mAra vahetuM mAna di zataH ! ahIM samartha kartA gamyamAna hovAthI A sUtranI sahAyathI "jhava. pa-1-17 thI vat dhAtune karmamAM | 246 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyaya; tema ja A sUtrathI karmamAM ane kattamAM saptamIno ta ane yAt pratyaya thayo che. artha: Apa bhAra vahana karavA samartha cho. mavatA vastu kanyA voDhavyA, udyeta, bhavAn khalu kanyAM vahet bhavAnetadarhati sahA yogya kata gamyamAna hovAthI A sUtranI sahAyathI vat dhAtune 'tavyAnathI pa-1-27' thI karmamAM tavya pratyaya temaja A sUtrathI karmamAM ane katamAM vat dhAtune saptamIno ta ane vAstu pratyaya thayo che. artha- Apa kanyAne yogya cho. (voDhA nI prakriyA mATe juo sU.naM. 1-3-43) rUpA Nin cA''vazyakA''dhamarye 5 / 4 / 36 // Avazyaka ane AdhamaNya artha gamyamAna hoya to dhAtune kattamAM ginuM pratyaya ane tya pratyaya thAya che. avazya karoti ane avazya hRti A arthamAM 3vazyam + 95 ane vacam + DU dhAtune A sUtrathI gina (3) pratyaya. "nAmano 4-3-51' thI >>ne vRddhi mA' Adeza vagere kArya thavAthI avayaMchArI ane vazyahArI Avo prayoga thAya che. ahIM samAsa "mapUra, 3-1-116' thI vihita che. artha kramazaH- avazya karanAra. avazya haranAra. vazya levo taya ahIM ja dhAtune (gAtuM sacca0 4-2-1 thI ) A sUtranI sahAyathI " putrIta: pa-1-28' thI ya pratyayAdi kArya thavAthI ya Avo prayoga thAya che. artha - avazya gItano gAyaka. lAthamantha - zataM lAthI ahIM A sUtrathI tA dhAtune . pratyaya. "yAta che: 4--thI tA dhAtunA mA ne che Adeza vagere kArya thavAthI tAva Avo prayoga thAya che. artha - so rUpiyA ApanAra devAdAra. jevo mAthAnAm ahIM paNa upara jaNAvyA mujaba dhAtune A sUtranI sAyathI ya pratyayAdi kArya thavAthI yaH Avo prayoga thAya che. artha - RNa tarIke gAthAno gAnAra. ahIM bina, pratyaya kattamAM vihita hovAthI A sUtranI sahAyathI vihita kRtya pratyaya paNa kattamAM vihita che. ItyAdi anyatra anusanthaya che. //rUddA. 247 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahe tRc 5 / 4 // 37 // yogya-kaI hoya to dhAtune tRt pratyaya thAya che. mavAnuM nyAyA voDhA ahIM vad dhAtune A sUtrathI tRvuM pratyayAdi kArya thavAthI voDhA (phU.naM. -rU-4rU juo) Avo prayoga thAya che. artha - Apa kanyAnA pANigrahaNa mATe yogya cho. "zarve 1-4-rU" thI vihita saptamInA pratyayanA kAraNe tRvuM pratyAyano bAdha na thAya - e mATe A sUtrathI vRd pratyayanuM vidhAna che. llphaLI AziSyAzIH-paJcamyau 5 / 4 // 38 // zipu arthamAM dhAtune za6 no ane pUchyamI no pratyaya thAya che.' ni dhAtune A sUtrathI zi6 no vat pratyaya. " rIa0 4-rU108' thI ni dhAtunA rU ne dIrgha Adeza vagere kArya thavAthI nIyA, Avo prayoga thAya che. tema ja ni dhAtune A sUtrathI pazcamIno tuvuM pratyaya. tuvuM ne "zipi4-2-999 thI tAtis (sAta) Adeza vagere kArya thavAthI navatatuM Avo prayoga thAya che. artha - jaya pAmo. ziSIti vi= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba zi6 arthamAM ja dhAtune zipu ane pRthvI no pratyaya thAya che. tethI piAM nIti. autra: ahIM AziSa artha na hovAthI A sUtrathI nI dhAtune AziSa no ane pazcamI no pratyaya thato nathI. paraMtu vartamAnamAM "ti 1-2-12 thI vartamAnA no tivuM pratyaya vagere kArya thAya che. artha maitra ghaNuM jIve che. bharUA . mAjhyayatanI 5 / 4 / 39 // mAm (T) upapada hoya to dhAtune aghatanI no pratyaya thAya che. mAM 248. Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vhArpIt ahIM dhAtune A sUtrathI adyatanIno vi pratyaya (juo sU. naM. 4-4-21) vagere kArya. thAya che. artha - karyuM nahi; karato nathI athavA karaze nahi. rU|| sasme hyastanI ca 5 | 4|40|| sma sahita mAk (mA) upapada hoya to dhAtune stana| no ane aghatanI no pratyaya thAya che. mA sma tu; mA ma AdhRt ahIM dhAtune A sUtrathI anukrame hyastanIno vivu pratyaya ane adyatanIno vi pratyaya vagere kArya thAya che. artha - karyuM nahi, karato nathI athavA karaze nahi. ||40|| dhAtoH sambandhe pratyayAH 5|4 |41 // dhAtvartha - kriyAono vizeSaNa - vizeSyabhAva svarUpa sambandha hoya to dhAtune je kALamAM pratyayo vihita nathI, te kALamAM paNa te pratyayo sAdhu (zuddha) manAya che. vizvavRA anya putro mavitA' ahIM 'dRzaH0 -1-166' thI vihita bhUtArthaka nir pratyaya ane 'banaghatane0 -rU, ' thI mU dhAtune vihita vRktanI no tA pratyaya A sUtrathI sAdhu manAya che. artha - Ano putra vizvane joelo thaze. 'bhAvi nRtyamAtIt' ahIM bhU dhAtune 'vartyati -rU-9' thI vihita bhaviSyadarthaka nlRi pratyaya ane gar dhAtune 'banagha0 6-2-7' thI vihita bhUtArthaka ThyastanIno viv pratyaya A sUtrathI sAdhu manAya che. artha - A kArya thavAnuM hatuM. A sUtramAM pravartatA bahulAdhikAranA kAraNe; dhAtvadhikAramAM avihita taddhita pratyayo paNa upara jaNAvyA mujaba kRtpratyayonI jema sAdhu manAya che. tethI zomAn bAsId... ItyAdi sthaLe, "tavasyA0 7-2-1' thI vihita astyarthaka (vamAnArthaka) matu pratyaya ane bhUtArthaka vik pratyaya A - 249 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtrathI sAdhu manAya che. artha - pUrve gAyavALo hato. / / 41|| bhRzA ' ' bhIkSNye hi svau yathAvidhi ta-dhvamau ca tadyuSpadi 5|4|42 // mRza ane gAmItmya arthavaziSTa kAlasAmAnya (vartamAna vagere kAlasAmAnya) sambandhI kriyArthaka dhAtune sarvInabhakRtimAM (vartamAnAdi vibhaktimAM) ane sarva vacanomAM (prathamapuruSa ekavacana.... vagere nava vacanomAM) paraApadamAM phri pratyaya ane AtmanepadamAM sva pratyaya thAya che; parantu je vibhakRtimAM je vacanamAM tathA je kArakamAM je dhAtune hi ane sva pratyaya A sUtrathI karavAnA che - tene jaNAvanAro dhAtuno anuprayoga hovo joIe. tema ja pazcamInA tA ane m (pa2smaipada Atmanepada madhyamapuruSa bahuvacana) sambandhI yudhmadarthamAM arthAt te te vibhaktinA madhyamapuruSa (bIjo puruSa) nA bahuvacanAnta; te te dhAtuno anuprayoga hoya tyAre te te dhAtune ta tathA dhvam ane hi tathA sva pratyaya upara jaNAvyA mujaba mRza ane Atmya arthIvaziSTa kAla sAmAnyavatti kriyArthaka dhAtune sarva vibhakti ane sarva vacanomAM thAya che. ... vyApAra svarUpa (cUlA upara caDhAvavuM, phUMkavuM... vagere kriyAthI bhAta raMdhAI javA sudhInI badhI kriyAo padh dhAtuno artha che -emAM phalAtmaka kriyAne anukUla evI kriyAone vyApAra kahevAya che ane tenAthI sAdhya evI vistRti svarUpa kriyAne phalAtmaka kriyA kahevAya che. dhAtu baMne kriyAno vAcaka hoya che.) kriyAono, anya dhAtvartha vyApAra svarUpa kriyAthI rahita je samudAya che tene athavA lAtmaka kriyAnA Adhikyane bhRGga kahevAya che. ane phlAtmaka kriyAnuM anya dhAtvartha phalAtmaka kriyAnA vyavadhAna vinA je pharI pharI thavuM tene gaLva kahevAya che. lunIhi lunIhItyevAyaM lunAtItyAdi ahIM lU dhAtune varttamAnA 250 Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjA (prathama) puruSa ekavacanamAM paramaipadano phri pratyaya A sUtrathI thayo che. je tuti - A pramANenA anuprayogathI samajAya che. artha - bIjI koI paNa kriyA karyA vinA kApavAnI badhI kriyA kare che. sArI rIte kApe che athavA vAraMvAra kApe che. (ahIM jhunAti A anuprayoganA sthAne bIjA junItaH brunanti... ItyAdi vartamAnAdi sarva vibhaktinA sarva vacanonA anuprayoga pUrvaka; upara jaNAvyA mujaba udAharaNo ane teno artha samajI levo.) ''badhI vAdhI dvaityevAyamathIte" jJAti ahIM gadhi + rU dhAtune upara jaNAvyA mujaba vartamAnAnA trIjA puruSa ekavacanamAM Atmanepadano sva pratyaya A sUtrathI thayo che. je badhIte A pramANenA anuprayogathI samajAya che. (ahIM paNa nathIte A anuprayoganA sthAne badhIyAte nathIvate... ItyAdi vartamAnAvi sarva vibhakRtinA sarvavacanonA anuprayoga sAthe sadhIAdhIddha Avo prayoga ane teno artha svayaM samajI levo.) artha - bIjI koI paNa kriyA karyA vinA bhaNavAnI badhI kriyA kare che. sArI rIte bhaNe che athavA vAraMvAra bhaNe che. lunIta lunItetyevaM yUyaM lunItha; lunIhi lunIhItyevaM yUyaM lunItha; nahIM A sUtrathI dvitIya (madhyama) puruSanA bahuvacananA anuprayogamAM tU dhAtune vartamAnakALamAM paramaipadano pazcamIno taeN ane phri pratyaya thayo che. (ahIM pUrva tunItha A anuprayoganA sthAne yUyamatAviSTa.... ItyAdi anuprayoga pUrvaka adyatanyAdi sarva vibhakRtimAM dvitIya puruSa bahuvacanAnta anuprayoga sAthe dhAtune ta ane phri pratyaya karIne udAharaNa ane teno artha samajI levo.) artha - tame badhA bIjI koI paNa kriyA karyA vinA kApavAnI badhI kriyA karo cho. sArI rIte kApo cho athavA vAraMvAra kApo cho. gaMdhIdhvamIghyamityevaM yUyamathIche; gaMdhISyamathImityevaM yUTanadhIbve ahIM madhyamapuruSa bahuvacanAnta yUvanIdhdhe A anuprayogamAM Si + rU dhAtune AtmanepadamAM A sUtrathI pazcamIno dhvam ane sva pratyaya thayo che. artha - tame badhA anya kriyA karyA vinA bhaNavAnI badhI kriyA karo cho. sArI rIte bhaNo cho. athavA vAraMvA2 bhaNo cho. 251 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ahIM paNa bhUmithISya nA sthAne adyatanyAdinA madhyamapuruSa bahuvacanAna anuprayogamAM vadhIdhvAdhISya ane kathI...madhya Avo prayoga ane teno artha samajI levo) pathavidhIti jhi= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba kRza ane mIkya athaviziSTa kAla sAmAnyavatti kriyArthaka dhAtune, je dhAtune je vibhakati - vacana ane kArakamAM di ane sva pratyaya karavAnA che te vibhati vacana ane kArakane jaNAvanAro dhAtuno anupayoga hoya tyAre ja tathA madhyama - puruSa bahuvacanAnta te dhAtuno anuprayoga hoya tyAre ja anukrame di tathA 3 ane 4 tathA dhva; tema ja di tathA sva pratyaya thAya che. tethI sunITi sunITIyevArtha tunati ahIM sunAti A anuprayogamAM sunIdi sunITi Avo prayoga upara jaNAvyA mujaba thAya che. parantu e prayoga; chinatti ke sUyate A pramANenA bhinna dhAtunA ane bhinna kArakanA anuprayogamAM thato nathI. kAraNa ke e prayoga tU dhAtuno kartakArakamAM che. ane chinati A anuprayoga kartakArakamAM paNa chid dhAtuno che. tema ja sUyate A anuprayoga tU dhAtuno paNa karmakArakamAM che - e samajI zakAya che. ahIM "zadhyatva zarthava zavyate" ane "tUrva sUyavetyeva sUyate vAra:" A pramANe bhAva ane karmakArakamAM paNa anuprayogapUrvaka prayogo samajI levA. paraMtu e prayogomAM parasmapada saMbandhI hi ane te pratyaya nahi thAya - e samajI zakAze. kriyAtipatti sthaLe pRzaSSIye arthano saMbhava na hovAthI tyAM A sUtrano viSaya nathI. zeSa savI vibhatiomAM A sUtrano avakAza che. A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba pRzaSSbhISya arthamAM di vagere pratyayonuM vidhAna hovAthI te pratyayathI ja kRzaSSA artha zA mATe pratIta thato nathI jethI sunIdi sunIhi.... ItyAdi pramANe drita karavuM paDe che. ya pratyaya paNa pRAgaDamINya arthamAM vihita hovA chatAM tyAM prayoganuM dvita vihita nathI ane ahIM "pRzaSSdhIgyA7-4-7rU' thI dvita vihita che. 252 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenuM zuM kAraNa che? samajI levuM. // 42 // ... vagere bhaNAvanAra pAsethI athavA bRhatkRttithI pracaye navA sAmAnyArthasya 5|4|43 // kriyAvizeSano samudAya (judI judI dhAtvakriyAono samudAya athavA bhinna bhinna katlR vagere kArakanA kAraNe samAna paNa aneka kriyAono samudAya) artha gamyamAna hoya tyAre, kriyAsAmAnyArthaka dhAtuno anuprayoga hoya to vizeSakriyAvAcaka te te dhAtuone vikalpathI paraaipadamAM hi pratyaya ane AtmanepadamAM sva pratyaya; sarva vibhakti ane sarvavacanomAM thAya che. tema ja madhyama (dvitIya) puruSa bahuvacanAnta mukha arthabodhaka sAmAnyakriyArthaka dhAtuno anuprayoga hoya to; te te vizeSa kriyArthaka dhAtune ta ane dhvam tema ja phri ane sva pratyaya vikalpathI thAya che. 'vrIhIna vapa sunIhi punIhItyevaM yatate yahate vA' ahIM upara jaNAvyA mujaba sAmAnyakriyArthaka yat dhAtuno anuprayoga hovAthI kriyA vizeSArthaka vap tU ane rU dhAtune A sUtrathI phri pratyaya... vagere kArya thayuM che. vikalpapakSamAM A sUtrathI dvi pratyayAdi kArya na thAya tyAre 'kSati -2-11' thI vartamAnakALamAM vartamAnAno tiv pratyayAdi kArya thavAthI "vrIhInuM vapati nunAti punAti, phleva yatate yatyate vA' Avo prayoga thAya che. artha - vrIhine vAve che kApe che sApha kare che - A rIte prayatna kare che. (ahIM yatate yattvate vA nA sthAne dvivacanAnAdi ane adyatanyAdi vibhakSyantano anuprayoga karIne te te dhAtuone phri pratyayAdi vikalpathI karIne anya udAharaNo ane teno artha svayaM samajI levo. evI ja rIte AgaLanA udAharaNomAM paNa tadanurUpa anya udAharaNo ane tenA artho svayaM samajI levA.) * - sUtramadhISva niryuktimadhISva bhASyamadhISvetyevamadhIte paThyate vA ahIM sAmAnyakriyArthaka dhi + rU ane par dhAtuno anuprayoga hovAthI 253 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra niyukti... vagere karmanA bhedathI bhinna evI kriyAvizeSArthaka dhi dhAtune A sUtrathI sva pratyayAdi kArya thayuM che. vikalpapakSamAM A sUtrathI sva pratyaya na thAya tyAre upara jaNAvyA mujaba vartamAnA no te pratyaya vagere kArya thavAthI sUtrathIta nirvatithIte; mAdhyamathIte; phaphlevamIte te vA, Avo prayoga thAya che. artha - te sUtra bhaNe che, nirmuti bhaNe che, bhASya bhaNe che - A rIte bhaNe che. vrIhIn vapata lunIta punItetyevaM yatadhve; vrIhIn vapa lunIhi punIhItyevaM veSTaple, ahIM madhyamapuruSa bahuvacanAnta pukhadaryabodhaka sAmAnya kriyArthaka thataa ane ceSTaa A anuprayoga hovAthI vadhu jU ane pU dhAtune A sUtrathI ta ane di pratyaya thayo che. vikalpapakSamAM A sUtrathI ane hi pratyaya na thAya tyAre vartamAnAno upara jaNAvyA mujaba tha pratyaya thavAthI vrIhIna vapatha sunI punIzretyevaM yataa(MA vA) Avo prayoga thAya che. artha- tame vahIne vAvo cho. kApo cho. sApha karo cho. A rIte prayatna karo cho. sUtramadhIdhvaM niyuktimadhIdhvaM bhASyamadhIdhvamityevamadhIdhve; sUtramadhISva nivRtimathISya mAdhyamathISyatvevamathIa, ahIM madhyamapuruSa bahuvacanAnta yuSmadarthabodhaka vacce Avo anuprayoga hovAthI judA judA karmanI apekSAe bhinna-vizeSakriyAnA vAcaka gha + dhAtune A sUtrathI dhyam ane sva pratyaya thayo che. vikalpapakSamAM A sUtrathI dhvam ane 2 pratyaya na thAya tyAre upara jaNAvyA mujaba vartamAna no a pratyaya vagere Aya. thavAthI. sUtramadhIdhye niyuktimadhIdhve bhASyamadhIdhve, ityevamadhIdhve Avo prayoga thAya che. artha - tame sUtra bhaNo cho. niyaMti bhaNo cho bhASya bhaNo cho- A rIte bhaNo cho. sAmAnyArthIti vim ? = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba kriyAvizeSono samudAya gamyamAna hoya to tadarthaka dhAtune kriyA sAmAnyArthaka ja dhAtuno anuprayoga hoya tyAre sarvavibhUti - vacanomAM di ane stra pratyaya thAya che. tema ja bahutaviziSTa puSmadarzaka sAmAnya kriyArthaka ja 254 Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhAtunA anuprayogamAM ta dhvamu di ane sva pratyaya thAya che. tethI vrIhInuM vapa sunITi punITi rUtyevaM vapati sunAti punAti Avo prayoga sAco manAto nathI. kAraNa ke ahIM sAmAnyakriyAIka dhAtuno anuprayoga nathI .. 43. niSedhe'laM-khalvoH ktvA 5 / 4 / 44 // niSedhArthaka kam ane vahu upapada hoya to dhAtune vikalpathI vakSyA (vA) pratyaya thAya che. 4 kRtvA ane vahu kRtvA ahIM A sUtrathI kR dhAtune vattA pratyaya thayo che. artha - karavAthI saryuM. vikalpapakSamAM A sUtrathI vattA pratyaya na thAya tyAre mAruM vitena ItyAdi sthaLe vavavat pa-1-174 thI t dhAtune varta pratyayAdi kArya thAya che. vitene ahIM "vRtArthe 2-2-47' thI tRtIyA vibhati thAya che. ahIM vakvA pratyaya bhAvamAM thAya che. svI pratyayanA yogamAM ja vahu zabda niSedhArthaka hovAthI vikalpapakSamAM rite A dRSTAntanI jema tenuM udAharaNa nathI .. vagere yAda rAkhavuM. artha - raDavAthI saryuM. 44 parA'vare 5 / 4 / 45 // para ane vara artha gamyamAna hoya to dhAtune vikalpathI sarva pratyaya thAya che. atizaya nahIM riTa ane prANa nI iiraka ahIM para ane avara artha gamyamAna hovAthI gati + dhAtune ane nagu pUrvaka pra + bApu dhAtune A sUtrathI vattA pratyaya. "naga:0 rU-ra-014' thI svA ne vadhu (va) Adeza.....vagere kArya thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba vesvA pratyaya na thAya tyAre manad -rU-24 thI kSati mu dhAtune sana pratyayAdi kArya thavAthI ane "triya jIi: - rU-10" thI nam pUrvaka pra + bApu dhAtune jIi pratyayAdi kArya thavAthI 255 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukrame naryAtine riH ane narcaprItyA niri: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH - nadInI paramAM parvata che. nadInI pUrve parvata che. ||4|| nimIlyAdi - meGastulyakartRka 5 / 4 / 46 // - dhAtvathantiranI sAthe samAna che kAMI jeno (arthAt dhAtvantarano kartA che ka7 jeno) evA dhAtune turrika dhAtu kahevAya che. tulyakartaka nimItyAdi gaNapAThamAMnA dhAtune tema ja me (603) dhAtune dhAtunA saMbaMdhamAM vikalpathI vakvA pratyaya thAya che. ahIM saMbandha tarIke, dhAtvathIkriyAno pUrvAparIbhAva vivakSita che. arthAt tAdRza pUrvAparIbhAvAtmaka saMbandhamAM A sUtrathI jyAM pratyaya thAya che. AvI ja rIte uttarasUtromAM paNa tAdRza sambandha vivakSita che. phaLa nimItya hRti ane purva vyArA pati ahIM tulyakartaka ni + mInuM dhAtune ane vi + mA + 3 dhAtune A sUtrathI vastra pratyaya. vA ne 'managaH0 rU-ra-014 thI yapU Adeza vagere kArya thAya che. ahIM nayanamIlana ane hasavAno tema ja mukhavyAdAne ane zayanano eka ja kALa che. vI pratyaya pUrvapirIbhAvApanna kriyAsthaLe athar bhinnakAlavRtti kriyAsthaLe vihita che. tethI upara jaNAvyA mujaba samAna - eka kALamAM tyAM pratyAyanA vidhAna mATe A sUtra che - e samajI zakAya che. arthakramazaH- AMkha mIMcIne hase che. mukha pahoLuM karIne sUve che. samaya yA te ahIM paNa + dhAtune A sUtrathI vavA pratyaya. upara jaNAvyA mujaba svA ne ya Adeza. "Do. 4-3-88' thI me dhAtune mitu Adeza vagere kArya thavAthI apanitya Avo prayoga thayo che. artha - apamAnita thavAne Icche che. vikalpapakSamAM 3pa + dhAtune A sUtrathI vatva pratyaya na thAya tyAre kriyAyAM. rU-13 thI tuma pratyaya. "lAtu sacca0 4-2-1 thI dhAtunA 9 ne nA Adeza vagere kArya thavAthI gamatuM vAvete Avo prayoga thAya che. ahIM parakAlamAM vattvA pratyaya vihita che. sAmAnyathI 256 Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vA pratyaya prAphakAlamAM vihita che. tu vastR ti ?i = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba tulyakartakArthaka ja nimItyAdri gaNapAThamAMnA dhAtune tema ja mel dhAtune dhAtunA saMbandhamAM vikalpathI vavA pratyaya thAya che. tethI caitrasthAnikInane maitrI sati ahIM ubhayakriyA(nimIlana ane hasana)no kartA bhinna hovAthI A sUtrathI ni + mInuM dhAtune vastra pratyaya thato nathI. paraMtu vardha-rU124 thI mana pratyaya thAya che. artha - caitranA AMkha mIMcyA pachI maitra hase che. ahIM yAda rAkhavuM joIe ke - gALI nimItya hasati .. ItyAdi sthaLe A sUtrathI vartI pratyaya vikalpathI vihita hovA chatAM vikalpapakSamAM udAharaNa ApyuM nathI. enuM kAraNa e che ke evA sthaLe ni + mIna vagere dhAtune koI pratyayanI prApti nathI. AgaLanA (uttara) sUtromAM jyAM zAsitvA mu . ItyAdi sthaLe vikalpapakSamAM vA pratyaya na thAya tyAre gAyate movaDum ... ItyAdi yathAprApta pratyayanA udAharaNa ApyA che. tyAM paNa e to yAda rAkhavuM joIe ke pravAtA ane vartamAnatA dhAtvarthamAM kramazaH baMne udAharaNamAM jaNAya che. tema ja mugu dhAtvarthamAM kramazaH baMnne udArahaNamAM vartamAnakAlatA ane bhaviSyakAlatA jaNAya che. eTale e baMne udAharaNamAM arthabheda to che ja. arthanI samAnatA to nathI ja. AthI ema jaNAya che ke A sUtra (pa-4-46) thI mAMDIne sU.. 1-4-83 sudhInA vakvA pratyayAdividhAyaka sUtromAM vikalpapakSamAM jyAM anyapratyayanI prApti hovA chatAM udAharaNa nathI, tyAM anyapratyaya thAya che. jyAM anyapratyayanI prApti che tyAM temaja arthabhedavALA udAharaNothI atirikta sthaLe prayogo thatA nathI mATe udAharaNo ApyA nathI. kaddA. 2pa7 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAkkAle 5 / 4 // 47 // dhAtvartha parakAlIna kriyAnA samAnakartaka pUrvakAlIna kriyAnA vAcaka dhAtune dhAtunA saMbadhamAM vikalpathI strI pratyaya thAya che. mAhitI mu ahIM parakAlIna bhojanakriyAnA samAnakartaka pUrvakAlIna jJAti kriyAnA vAcaka paNa dhAtune A sUtrathI svA pratyayAdi kArya thavAthI sAhitya Avo prayoga thAya che. artha - besIne khAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI vardI pratyaya na thAya tyAre mostunuM Avo prayoga thAya che. artha khAvA mATe bese che. pravAta ti vim = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba tulyakartaka prAkakAvArthaka ja dhAtune dhAtunA saMbadhamAM vikalpathI vattA pratyaya thAya che. tethI mukhyatve vAte vA ahIM A sUtrathI vattvA pratyaya na thavAthI muLu ane pa dhAtune bhAvamAM te pratyaya vagere kArya thAya che. ahIM prAphikAlAIka dhAtu nathI. artha - khavAya che, athavA pIvAya che. (pravAjo nI anuvRtti saMbhava mujaba AgaLanA sUtromAM paNa che.) I47thI khaNam cA '' bhIkSNye 5 / 4 / 48 // sAmINya (anyU kriyAnA vyavadhAna vinA vAraMvAra kriyA karavI) athI gamyamAna hoya tyAre parakAlIna kriyArthaka dhAtvarthanA samAnakartaka pUrvakAlIna kriyArthaka dhAtune dhAtunA saMbaMdhamAM jIm (samu) pratyaya ane vArtA pratyaya thAya che. porna mogaM gati ahIM A sUtrathI puna dhAtune pratyaya. vikalpapakSamAM A sUtrathI J7 pratyaya na thAya tyAre svA pratyayAdi kArya thAya che. jethI porna mona" ane mukvA muphtI Avo prayoga thAya che. ahIM "pRzIkhyA. 7-4-7rU' thI drita thayuM che. artha - vAraMvAra khAIne jAya che. 48|| 258 258 : Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pUrvAgap - prathame vAjhAjhA pUrva che ane prathama upapada hoya to; parakAlIna kriyArthaka dhAtvarthanA samAnakartaka pUrvakAlIna-kriyAIka dhAtune; dhAtunA saMbadhamAM haLapratyaya vikalpathI thAya che. pUrva mogaM yati, pUrva mutvA yati, che monaM yAti agre bhuktvA yAti; prathamaM bhojaM yAti, prathamaM bhuktvA yAti mahA sUtrathI mun dhAtune 80m (samu) pratyayAdi kArya thavAthI mona| Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI 0Am pratyaya na thAya tyAre pravAjo -4-47' thI valvA pratyayAdi kArya thavAthI mukvA Avo prayoga thAya che. tenA. (pa-4-47) vikalpapakSamAM vakvA pratyaya na thAya tyAre pUrva mukhyate tato yati . ItyAdi prayoga thAya che. artha (badhAno) - pahelA khAya che pachI jAya che. I42II anyathaivaM - kathamitthamaH kRgo'narthakAt 5 / 4 / 50 // gAthA gvam tha ane rUstham zabdathI paramAM rahelA; parakAlIna kriyArthaka dhAtvarthanA tulyakartaka anarthaka kRdhAtune dhAtunA saMbandhamAM rAm pratyaya vikalpathI thAya che. anyathA vam va tham ane rUstham pUrvaka dhAtune A sUtrathI rAmu pratyaya. "nAmano. 4-rU-" thI 8nA ne vRddhi nA Adeza vagere kArya thavAthI kanyathAram vAram thAra rUthAra mu Avo prayoga thAya che. artha kramaza - ulaTuM khAya che. A rIte khAya che. kevI rIte khAya che. AvI rIte khAya che. vikalpapakSamAM zradhAtune A sUtrathI chAnuM pratyaya na thAya tyAre pravAjo -4-47' thI vakvA pratyayAdi kArya thavAthI mAthAkRtvA vagere prayoga thAya che. nirNAhiti ?i = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba anyathA... vagere padathI paramAM rahelA parakAlIna kriyAIka dhAtvarthanA tulyakartaka anarthaka ja kR dhAtune dhAtunA saMbandhamAM vikalpathI | 2pa9 Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyaya thAya che. tethI athAtvA ziro murtta ahIM A sUtrathI dhAtune upara jaNAvyA mujaba ram pratyaya na thavAthI vatttA pratyaya thayo che. artha - mAthuM udhuM karIne khAya che. ahIM anyathA zabda ziranA vizeSaNa rUpe prayukta che, tethI dhAtu upara jaNAvyA mujaba anarthaka nathI. anyathA muphta A vAkyano je artha che, te ja artha anyathAAra mudde A vAkyano paNa che. tethI ahIM dhAtu anarthaka che. sAmAnyathI vAkyaghaTaka je pada-zabda vinA vAkyArtha apUrNa nathI raheto- te zabda anarthaka hoya che - e yAda rAkhavuM.... II60nI yathA tathAdIryyottare 5/4/51 // * praznano uttara IpUirvaka apAto hoya to; yathA ane tathA zabdathI paramAM rahelA parakAlIna kriyArthaka dhAtvarthanA samAnakartRka anarthaka - evA dhAtune dhAtunA saMbandhamAM vikalpathI hAm pratyaya thAya che. yaM tva bhokSyase ? iti pRSTo'sUyayA taM pratyAha yathAkAramahaM bhokSye tathAkAramahaM mokSma vi tavAnena? ahIM yathA ane tathA nAmathI paramAM rahelA tAdRza hra dhAtune A sUtrathI ram pratyayAdi kArya thAya che. artha - tuM zI rIte khAIza? A praznanA javAbamAM praznakattani koI IrSyAthI kahe che - huM jema khAIza tema khAIza; tAre zuM kAma che? ttara kRti vim?= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba praznano uttara IpUrvaka ja apAto hoya to; yathA ane tathA padathI paramAM rahelA, tAdRza samAnakartRka anarthaka hra dhAtune dhAtunA saMbandhamAM vikalpathI hAm pratyaya thAya che. tethI jyAM upara jaNAvyA mujaba praznano javAba IpUrvaka na hoya tyAre 'yathAvADaThuM mophTe tathA prakSyati' ahIM yatha + haiM dhAtune A sUtrI dAm pratyaya na thavAthI 'drAvAte 1-4-47' thI vattA pratyaya thayo che. artha - je rIte khAIza tema tuM joIza. 51 // 260 Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zApe vyApyAt 5 / 4 / 52 // karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA; parakAlIna kriyArthaka dhAtvarthanA tulyakartRka dhAtune dhAtunA saMbandhamAM Akroza artha gamyamAna hoya to vikalpathI rAm pratyaya thAya che. caurAramAoti ahIM karmavAcaka paur nAmathI paramAM rahelA hra dhAtune A sUtrathI AnuM pratyaya. 'kahyun0 rU-1-46' thI tatpuruSasamAsa. 'hityanavya0 rU-ra-999' thI pUrvapada para nA ante maiM no Agama vagere kArya thavAthI caurAnuM Avo prayoga thAya che. artha - cora kahIne Akroza kare che. zApa kRti vim?= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba Akroza artha gamyamAna hoya to ja karmavAcaka nAmathI 52mAM 2helA tAdRza tulyakartRka dhAtune dhAtunA sambandhamAM vikalpathI rAm pratyaya thAya che. tethI gnaur vA hetumi: thati ahIM Akroza artha gamyamAna na hovAthI dhAtune A sUtrathI rUm pratyaya na thavAthI 'prAvAtte 1-4-47'.thI vatttA pratyaya thAya che. artha - cora kahIne hetu - pUrvaka siddha kare che. / / 12 / kR svArthAnTIrthAta 104013|| dIrgha varNa jenA antamAM nathI evA - svArthaka karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA tulyakartRka (parakAlIna kriyArthaka dhAtvarthanA samAnakartRka) dhAtune; dhAtunA sambandhamAM vikalpathI hAm pratyaya thAya che. svAduGkAraM mu ane miSTAra mu ahIM svAdu + ane miSTa + hra dhAtune A sUtrathI rAm pratyaya. 'kahyu. rU-1-46' thI tatpuruSasamAsa. 'vivanavya0 rU-2-111' thI pUrvapadanA ante m no Agama vagere kArya thavAthI svAduAram ane miAram Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI rUm pratyaya na thAya tyAre 'trAvAtte 1-4-47' thI vattvA pratyayAdi kArya thavAthI svAduM vA vagere prayoga thAya che. artha 261. ... Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (baMneno). svAdiSTa banAvIne khAya che. vIti vim = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba dIrgha varNa jenA antamAM nathI evA svArthaka karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA tulyakartaka kR dhAtune dhAtunA sambandhamAM vikalpathI ramuM pratyaya thAya che. tethI vAva vA vA | mu ahIM dIrghavanti svAdrarthaka karmavAcaka svAduvI nAmathI paramAM rahelA 5 dhAtune A sUtrathI pram pratyaya thato nathI. parantu upara jaNAvyA mujaba jyAM pratyaya thAya che. artha - svAdiSTa karIne rAba vApare che. jarUA. vid - dRgubhyaH kAtsyeM Nam 5 / 4 / 54 // kArca - sAkalyaviziSTa karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA tulyakartaka (parakAlIna kriyArthaka dhAtvarthanA samAnakartaka) vid 1011; 732; 9427) dhAtune ane kRza dhAtune; dhAtunA sabaMdhamAM im pratyaya vikalpathI thAya che. tithivedra monati ane nyAda varasyati ahIM tithi + vid ane vanya + kRza dhAtune A sUtrathI meM (35) pratyaya. 'kuyutte3-9-4' thI tapuruSa samAsa. uttayopA. 4-rU-4 thI dhAtunA upAnce rU ane jhane guNa ane san Adeza... vagere kArya thavAthI tithivuM ane nyAya Avo prayoga thAya che. arthakramazaH - je koIne atithi tarIke jANe che meLave che ke vicAre che - te badhAne jamADe che. je je kanyAne juve che te badhAne varAve che. ahIM samajI zakAze ke upalabdha sarva atithine prayatnapUrvaka prApta karIne jamADe che. tema ja je je kanyA upalabdha thAya che te te kanyAne prayatnapUrvaka varAve che - e artha pratIta thAya che. atithi ke kanyA eka hoya athavA adhika hoya - enI sAthe koI saMbandha nathI. prayatnaviSaya kArca - sAkalyA hovo joIe. vArca rUti vim? = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba kAmyaviziSTa ja karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA samAnakartaka vivuM ane 262 Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRza dhAtune vikalpathI ghAtunA sambandhamAM pratyaya thAya che. tethI tirthaM vivitva pogati ahIM kAryaviziSTa karmavAcaka nAma na hovAthI A sUtrathI vid dhAtune namuM pratyaya thato nathI. paraMtu prAne -4-47' thI vArtA pratyaya vagere kArya thAya che. artha - atithi jANIne jamADe che. ahIM khAsa koI prayatna karyA vinA ja atithine bhojana karAve che. tethI upara jaNAvyA mujaba sAkalya artha nathI. sUtramAM Dra: A pramANenA bahuvacananA nirdezathI sakarmaka traNa vid dhAtu gRhIta che. akarmaka vis (kara68) dhAtu grAhya na hovAthI tenA vinA vil dhAtu gRhIta che. ll14mAM yAvato vinda - jIvaH 5 / 4 / 55 // kArca - sAkalyaviziSTa yAvat nAmathI paramAM rahelA tulyakartaka (parakAlIna kriyAIka dhAtvarthanA samAnakartaka) vivuM (rUrara) dhAtune tema ja nIvuM dhAtune dhAtunA saMbandhamAM vikalpathI m pratyaya thAya che. yovavedaM mu ane kAvaMIvamIite ahIM yavat nAmathI paramAM rahelA vid ane navuM dhAtune A sUtrathI nam pratyaya. "yujaM0 rU-9-46 thI tapuruSa samAsa vagere kArya thavAthI vAvea ane yAjJIva Avo prayoga thayo che. artha kramazaH- jeTaluM maLe che teTaluM khAya che. jyAM sudhI jIve che tyAM sudhI bhaNe che. yAjJIvamIne ahIM prAva kAlano saMbhava na hovAthI mu pratyaya samAnakAlamAM thayo che. rA. carmodarAt pUreH 5 / 4 / 56 // varmanuM ane 3ra A karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA; parakAlIna kriyArthaka dhAtvarthanA tulyakartaka pUri (q{ + ba) dhAtune dhAtunA sabaMdhamAM vikalpathI 6 pratyaya thAya che. varmana + pUri ane 3ra + 263 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRtti dhAtune A sUtrathI AnuM pratyaya. karyun0 3-1-41' thI tatpuruSa samAsa. 'kheniTi 4-3-8rU' thI ri nA rU no lopa vagere kArya thavAthI carmapUramAO ane varapUra zete Avo prayoga thAya che. artha kramazaH- cAmaDuM pUrAvIne bese che. peTa pUrAvIne uMghe che. / / 6 / / ... vRSTimAna Uluk cAsya vA 5|4|57 // samudAya samAsathI vRSTi - varasAdanuM pramANa jaNAtuM hoya to vyApyavAcaka nAmathI paramAM rahelA; tulyakartRka (parakAlIna kriyArthaka dhAtvarthanA samAnakartRka) vrUtti dhAtune dhAtunA sambandhamAM vikalpathI Lam pratyaya thAya che ane tyAre vRtti dhAtunA " no vikalpathI lopa thAya che. jobavapramu jobavapUrM vRSTo meyaH ahIM gobava + ri dhAtune A sUtrathI gam pratyaya. 'beniTi 4-3-8rU' thI ri dhAtunA rU no lopa. 'kahyun0 rU6-46' thI tatpuruSasamAsa. A sUtrathI vRtti dhAtunA " no lopa vagere kArya thavAthI goLavAnuM Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI OM no lopa na thAya tyAre zodhdhavapUranuM Avo prayoga thAya che. artha - gAyanI khurAthI karAyelA pagalA pUrAya eTalo varasAda varasyo. IIII celArthAt knopeH 5|4|58 // samAsathI vRSTinuM pramANa jaNAtuM hoya to celArthaka (vastrArthaka) karmavAcaka nAmathI paramAM rahelA - parakAlIna kriyArthaka dhAtvarthanA tulyakartRka novi dhAtune dhAtunA saMbandhamAM vikalpathI m pratyaya thAya che. cetavanovaM vRSTo meSaH ahIM veta + jJovi dhAtune A sUtrathI gam pratyaya. 'kheniTi 4-3-8rU' thI "opi' dhAtunA rU no lopa... vagere kArya thavAthI vaitavanopam Avo prayoga thAya che. artha - kapaDA bhInA thAya eTalo varasAda thayo. // 8 // 264 Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAtra- puruSAt snaH 5/4/59 // varSAnI IyuttA (pramANa) gamyamAna hoya to vyApya-karmavAcaka zAtra ane puruSa nAmathI paramAM rahelA, parakAlIna kriyArthaka dhAtvarthanA tulyakartRka snA dhAtune dhAtunA saMbandhamAM vikalpathI m pratyaya thAya che. tra + snA ane puruSa + snA dhAtune A sUtrathI Nam pratyaya. 'kahyun0 rU-946' thI tatpuruSasamAsa. 'JAta I:0 4-rU-rU' thI snA dhAtunA jJa ne tte Adeza vagere kArya thavAthI anukrame gAtraHAyaM vRSTa: ane puruSasnAya vRSTa: Avo prayoga thAya che. artha kramazaH- zarIrane snAna thAya eTaluM varasyo. puruSane snAna thAya eTaluM varasyo. zI zu - pUrva - sakSAt viSastathaiva 154460nI vyAkhavAcaka zuSka pUrNa ane rUkSa nAmathI paramAM rahelA vidh dhAtune piN dhAtunA ja saMbandhamAM vikalpathI m pratyaya thAya che. zuSTha + pig; pUrNa + piN ane rUkSa + piN dhAtune A sUtrathI m pratyaya. 'kahyu rU-1-41' thI tatpuruSasamAsAdi kArya thavAthI anukrame zuzrleSa vinaSTi pUviSe pittaSTi ane svakSavelaM pittaSTi Avo prayoga thAya che. artha kramazaH- zuSka pIse che. cUrNa pIse che. rUkSa pIse che. (ahIM tulyakartRkatva ane prAkkAlatva na hovAthI vikalpapakSamAM vaktvA pratyaya thato nathI.) I60 // kR-graho'kRta - jIvAt 5 / 4 / 61 // vyApyavAcaka vrata ane jhIva nAmathI paramAM rahelA anukrame hra ane pra dhAtune te ja dhAtunA sambandhamAM vikalpathI gam pratyaya thAya che. vrata nAmathI paramAM rahelA dhAtune ane nIva nAmathI 5ramAM rahelA 265 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zra dhAtune A sUtrathI kham pratyaya. 'nAmino. 4-rU-1' thI dhAtunA ne vRddhi jJa Adeza. 'iita 4-rU-10' thI pra dhAtunA upAnya Ja ne vRddhi nA Adeza. 'kahyun tA rU-1-46' thI tatpuruSasamAsa vagere kArya thavAthI batADaM hoti ane nIvaprAduM gRti Avo prayoga thAya che. artha kramazaH- amRtane kare che. jIvato grahaNa kare 118911 nimUnAr SaH 104062 vyApyavAcaka nimUla nAmathI paramAM rahelA p dhAtune; p dhAtunA ja sambandhamAM vikalpathI m pratyaya thAya che. nimUla + p dhAtune A sUtrathI gam pratyaya. 'iita 4-rU-60' thI pU dhAtunA jJa ne vRddhi bA Adeza. 'karyur0 rU-1-4' thI tatpuruSasamAsa... vagere kArya thavAthI nimULAvuM pati Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI p dhAtune m pratyaya na thAya tyAre 'bhAvADaaH 1-3-18' thI vac (a) pratyayAdi kArya thavAthI nimUttasyA Rti Avo prayoga thAya che. artha - mUla choDIne nAza kare che. IIFI hanazca samUlAt 5 / 4 / 63 // vyApyavAcaka samULa nAmathI paramAM rahelA har dhAtune ane dh dhAtune anukrame haeNn ane g dhAtunA saMbandhamAM vikalpathI m pratyaya thAya che. samULa nAmathI paramAM rahelA haeNn ane dh dhAtune A sUtrathI m pratyaya. 'karyun0 rU-1-41' thI samAsa. 'iita. 4-2-100' thI har dhAtune vAt Adeza... vagere kArya thavAthI samULayAtuM hanti ane samUnArja Sati Avo prayoga thAya che. artha (baMnneno) - samUla nAza kare che. samULa - A sAkalya arthamAM avyayIbhAvathI athavA bahuvrIhisamAsathI 266 Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSpanna che. IkrUll: karaNebhyaH 5 / 4 / 64 // karaNavAcaka nAmathI paramAM rahelA nuM dhAtune haju dhAtunA ja saMbaMdhamAM mu pratyaya vikalpathI thAya che. paLa + nuM dhAtune A sUtrathI nam pratyaya. "syu rU-1-42' thI tapuruSa samAsa. "iita dhAtu 4-rU100' thI nuM dhAtune thAt Adeza.... vagere kArya thavAthI pALiyAta kudyAtti Avo prayoga thAya che. artha - hAthathI bhIMta upara prahAra kare che. sUtrastha bahuvacananA nirdezathI sakala rajU dhAtune A sUtrathI gam pratyaya thAya che. tethI hiMsArthaka nuM dhAtune paNa upara jaNAvyA mujaba te ja dhAtunA saMbandhamAM prazya A sUtrathI thAya che. (phU.naM. 1-4-74 thI nahi.) jethI upara jaNAvyA mujaba evA sthaLe nityasamAsa paNa thAya che. anyathA nityasamAsa thAta nahi... I64nA sva-snehanArthAt puSa-piSaH 5 / 4 / 65 // karaNavAcaka va zabdArthaka nAmathI paramAM rahelA puN dhAtune ane snehena (jenA vaDe siMcAya te jalAdi) zabdArthaka nAmathI paramAM rahelA viSa dhAtune te te ja dhAtunA saMbaMdhamAM vikalpathI mu pratyaya thAya che. stra ane mAtmanuM nAmathI paramAM rahelA puN dhAtune ane udra tathA kSIra nAmathI paramAM rahelA vuiM dhAtune A sUtrathI nam pratyaya. 'Dayu chatA rU-1-42 thI tapuruSasaMmAsa. 'tayo0i 4-rU-4 thI dhAtunA upAnya 3 ne guNa cho ane ne guNa 9 Adeza.... vagere kArya thavAthI poSa puSNAti bhane AtmapoSaM puSNAti tathA udapeSaM pinaSTi bhane kSIrapeSaM niSTi Avo prayoga thAya che. ahIM lava nAmane "udyoH0 rU-ra204 thI 3 Adeza thAya che. arthakramazaH- potAthI poSe che. potAthI 267 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ poSe che. pANIthI pIse che. dUdhathI pAse che. ahIM sva zabdano artha AtmA AtmIya jJAti ane dhana vivakSita che - e yAda rAkhavuM. /ddadhA. hastAH praha - rti - vRtaH vAkAdAdA karaNavAcaka hasta zabdArthaka nAmathI paramAM rahelA huM varti ane vRta dhAtune te ja dhAtunA saMbadhamAM vikalpathI pratyaya thAya che. hasta ane ra nAmathI paramAM rahelA prat dhAtune, hasta nAmathI paramAM rahelA varti dhAtune tema ja paga nAmathI paramAM rahelA vRt dhAtune A sUtrathI kham pratyaya. "dhdhiti 4-3-10" thI prat dhAtunA ne vRddhi mA Adeza. niTi 4-rU-8rU' thI varti nA rU no lopa. "vo. 4-rU-4' thI vRnuM dhAtunA jhane guNa | Adeza. "stha0 rU-1-42 thI taskuruSa samAsa vagere kArya thavAthI hastaprAduM gRti rAhaM gRti; stavarNa vartuti; pANivarNa vartata Avo prayoga thAya che. arthakramazaH - hAthathI grahaNa kare che. hAthathI grahaNa kare che. hAthathI vAve che. hAthathI varte che. II66 bandhe nAmni 5 / 4 / 67 // sUtrastha nyi pada nAmanuM vizeSaNa che tema ja vanyU dhAtunuM bodhaka che. tethI sUtrArtha nIce jaNAvyA mujaba thAya che. samAsa bandhavizeSanuM nAma hoya to; karaNavAcaka nAmathI paramAM rahelA vanyU dhAtune, vanyU dhAtunA ja saMbadhamAM vikalpathI mui pratyaya thAya che. zrIgya nAmathI paramAM rahelA vadhu dhAtune A sUtrathI bam pratyaya. 'phayu kRtI rU-1-46' thI tapuruSasamAsa vagere kArya thavAthI zISyavargha vadha: Avo prayoga thAya che. artha - kraugnabandhathI baMdhAelo. I67nA 268 Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdhArAt 5 / 4 / 68 // AdhAravAcaka nAmathI paramAM rahelA vadhu dhAtune, val dhAtunA ja sambandhamAM vikalpathI bam pratyaya thAya che. vAra% nAmathI paramAM rahelA vanyU dhAtune A sUtrathI ja pratyaya. yuio 3-9-46 thI tapuruSa samAsa vagere kArya thavAthI vAraMvazva--dudha: Avo prayoga thAya che. artha - cArakabaMdhamAM badhAelo. I68 tuM Iva-puruSAnaza - vaTa pAdarA kartavAcaka - gIva ane puruSa nAmathI paramAM rahelA anukrame naza ane vad dhAtune; anukrame nakza ane vat dhAtunA ja sambandhamAM vikalpathI nam pratyaya thAya che. nIva nAmathI paramAM rahelA rajU dhAtune ane puruSa nAmathI paramAM rahelA vat dhAtune A sUtrathI mu pratyaya. "jhiti 4-350' thI upAnya ne vRddhi mA Adeza. "yuo 3-1-49 thI tapuruSasamAsa vagere kArya thavAthI kramazaH - nIvanA nazyati ane puruSavAhaM vati Avo prayoga thAya che: arthakramazaH - jIvato nAza pAme che. puruSa (nokara thaIne) vahana kare che. Rtuti si = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba kartavAcaka ja nIva ane puruSa nAmathI paramAM rahelA anukrame nakza ane val dhAtune te te dhAtunA sambandhamAM vikalpathI nam pratyaya thAya che. tethI nIvena narati ahIM kaOvAcaka nIva nAmathI paramAM na dhAtu na hovAthI A sUtrathI vaza dhAtune namuM pratyaya thato nathI. artha - jIvadvArA nAza pAme che. I69 UrdhvAt pU:-zuSaH 5 / 470 // kartavAcaka kardhva nAmathI paramAM rahelA pUra (0ra68) dhAtune tema ja 269 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuk dhAtune, te te ja dhAtunA sambandhamAM vikalpathI paNa pratyaya thAya che. urdhva nAmathI paramAM rahelA pU ane guNa dhAtune A sUtrathI namuM pratyaya. 'tayo0 4-rU-4 thI zu dhAtunA 3ne guNa cho Adeza. "syu rU1-4' thI tapuruSa samAsa vagere kArya thavAthI kardhvapUruM pUrvata ane TvazIrSa zuSyati Avo prayoga thAya che. artha kramazaH- upara pUruM thAya. che. upara sukAya che. 70 vyApyAccevAt 5 / 471 // phuvArtha - upamAnArthaka karma ane kartuvAcaka nAmathI pUramAM rahelA dhAtune te ja dhAtunA sambandhamAM vikalpathI kham pratyaya thAya che. suvarNa (upamAnArthaka vyApya-karmavAcaka) nAmathI paramAM rahelA ji. + thA. dhAtune ane vAva (upamAnArthaka kartavAcaka) nAmathI paramAM rahelA naza dhAtune A sUtrathI ja pratyaya. 'kAta :03-13 thI ghA dhAtunA mA ne che Adeza. "giti 4-3-10" thI nas dhAtunA sa ne vRddhi mA Adeza. "spato 3-1-2' thI tapuruSa samAsa vagere kArya thavAthI suvarNanidhAnaM nihita. ane varunAzaM nada: Avo prayoga thAya che. arthakramazaH- suvarNanI jema rAkhelo. kAgaDAnI jema bhAgI gayo. IIcha9I. upAt kiro lavane 5 / 4 / 72 // upa upasargathI paramAM rahelA $ dhAtune chedanArthaka dhAtuno saMbandha hoya to vikalpathI mu pratyaya thAya che. 35 + $ dhAtune A sUtrathI " pratyaya. 'viro ttavane 4-4-rU' thI dhAtunI pUrve tuM. "nAmano 4rU-17 thI zru ne vRddhi pAm Adeza. "Dayuto 3-9-4' thI tapuruSasamAsAdi kArya thavAthI 3pAra mA tunati Avo prayoga thAya che. artha - madraka dezanA loko phelAvIne kApe che. navana ti 270 Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ him = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba 35 + $ dhAtune lavana - chedanArthaka ja dhAtunA saMbadhamAM vikalpathI { pratyaya thAya che. tethI 35rtha yAti ahIM lavanArthaka dhAtuno sambandha na hovAthI 35 + $ dhAtune A sUtrathI Im pratyaya thato nathI. paratu "pravAhe va-4-47' thI vattva pratyaya. managa:- rU-ra-014 thI tattvA ne yar (ya) Adeza. chatAM 4-4-106' thI Rne rUr Adeza. "svAma. --6rU' thI 36 nA rU ne daI Adeza vagere kArya thavAthI 3pachIrya Avo prayoga thAya che. artha- vikherIne jAya che. karA. - vaMzastRtIyA pIrANA tRtIyA vibhajyanta padano yoga hoya to tulyakakArthaka (parakAlIna kriyArthakadhAtvarthanA samAnakartaka) 3pa upasargapUrvaka vaMza dhAtune vikalpathI nam pratyaya thAya che. mUno vaMza mu mUcho vaMza mu ahIM A sUtrathI 35+vaMza dhAtune pAm pratyayAdi kArya thavAthI mUjhavenopadaMze Avo prayoga thAya che. 'tRtIyo rU-1-10" thI vikalpa samAsAdi kArya thavAthI mUropadaMze Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM 35+vaMza dhAtune A sUtrathI namra pratyaya na thAya tyAre "pravAje 1-4-47' thI vaktA pratyaya, 'banaga:0 rU-ra-14' thI vastrA ne Adeza. "no ekzana 4-246" thI vaMza nA 7 no lopa vagere kArya thavAthI mUchanopadrazya mudde Avo prayoga thAya che. artha- mUlanI sAthe dAMtathI toDIne khAya che.73 : ' hiMsASiSthAta pA474 tRtIyAnta padanI sAthe saMbaMdha hoya to tulyakarmaka evA tulyakartakArthaka hiMsAvAcaka dhAtune dhAtunA sambandhamAM vikalpathI jam pratyaya thAya che. 271 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daNDenopaghAtaM daNDopaghAtaM daNDenopahatya ca gAH sAdayati yahIM upa + han dhAtune A sUtrathI kham pratyaya. 'gniti. 4-3-100' thI haj dhAtune thAt Adeza vagere kArya thavAthI bvenopayAtanuM Avo prayoga thAya che. 'tRtIyon vA rU-1-10' thI vikalpe samAsAdi kArya thavAthI vaLyopavAtanuM Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM upa+hanuM dhAtune A sUtrathI nam pratyaya na thAya tyAre 'prAvAre 9-4-47' thI vavA pratyaya. 'Janaga:032-14' thI vA ne yar Adeza. 'mi-mi0 4-2-18 thI har dhAtunA maiM no lopa. svastha0 4-4-11rU' thI yaj nA ya nI pUrve t no Agama... vagere kArya thavAthI tattvenopahatya Avo prayoga thAya che. artha- daNDathI mArIne gAyane duHkhI kare che. ahIM baMnne dhAtunuM karma gAya eka ja che e samajI zakAya che. pAyAr kRti vim= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba tulyakarmaka ja tulyakartRkArthaka hiMsArthaka dhAtune; tRtIyAnta padanI sAthe yoga-saMbandha hoya to dhAtunA sambandhamAM vikalpathI Lam pratyaya thAya che. tethI tattvenopahatya para gopALo gAH gheyaMti ahIM bhinnakarmaka upa+hanuM dhAtune A sUtrathI kham pratyaya thato nathI. parantu upara jaNAvyA mujaba vatttA pratyayAdi kArya thAya che. artha- daMDathI corane mArIne govALIyo gAyo carAve che. ||74|| 35mIDa-dha-harSastatsattA bIjAnA tRtIyA ane saptamI vibhaktyanta padanI sAthe yoga hoya to; tulyakartRkArthaka 3pa upasargathI paramAM rahelA vID p ane RN (06) dhAtune; dhAtunA saMbandhamAM vikalpathI gam pratyaya thAya che. pAmyAmupIDa pArthropapIDa zete, pArzvayorupapIDa popapIDa zete ahIM A sUtrathI 35+vIr dhAtune kham pratyayAdi kArya ane tRtIyo 3-1-20' thI vikalpe samAsAdi kArya thayuM che. AvIja rIte vranenopodha prakhoparodha; vraje uparodhaM vrajoparodhaM gAH sthApayati tebha4 pANinopakarSaM pANyupakarSaM; 272 -- Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pANAvupakarSaM pANyupakarSaM gRhNAti bhI upa + rudh bhane upa + kRS dhAtune A sUtrathI Im pratyaya. yoha0 4-rU-4 thI dhAtunA upAnya 3ne ane jhane guNa cho ane san AdezAdi kArya ane upara jaNAvyA muMjaba samAsAdi kArya thayuM che. artha kramazaH- baMne bagalamAM dabAvIne ughe che. gokuLamAM rokIne gAyo mUke che. hAthathI kheMcIne grahaNa kare che. chapA pramANa-samAsattyoH 5 / 476 // laMbAInuM pramANa temaja saMbha(utAvaLa)pUrvaka karAela sambandha - artha gamyamAna hoya to, tRtIyA ane saptamI vibhajyanta padanI sAthe sambandha hoya tyAre; tulyakartakArthaka dhAtune dhAtunA sambandhamAM vikalpathI mu pratyaya thAya che. norSa yorSa, ye DarI hayAro DeAcchanatti ahIM ut+dhAtune A sUtrathI janma pratyaya. 'popaTa 4-rU-4 thI 4 ne guNa 36 AdezAdi kArya ane 'tRtIyo vA rU-10" thI samAsAdi kArya thayuM che. AvI ja rIte kezaihiM kezagrAhaM kezeSu grAhaM kezagrAhaM yudhyante mI graha dhAtuna mA sUtrathI junuM pratyaya. prat dhAtunA 3 ne "jhiti 4-rU-10' thI vRddhi , Adeza 'tRtIyo rU-1-10 thI samAsa vagere kArya thayuM che. vikalpapakSamAM upara jaNAvyA mujaba tu dhAtune A sUtrathI ja pratyaya na thAya tyAre 'vAre 1-4-47' thI svI pratyaya. 'banagaH0 rU-ra-014 thI kvA ne thapU Adeza... vagere kArya thavAthI kuvenotkRSNa jheicchinatti Avo prayoga thAya che. arthakramazaH be AMgaLa mApIne zelaDI kApe che. vALathI pakaDIne yuddha kare che. ddA 273 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamyA tvarAyAm 5 / 477 // tA (ausya) artha gamyamAna hoya tyAre, paccamInavibharyana nAmano yoga hoya to tulyakartakAIka dhAtune dhAtunA saMbandhamAM vikalpathI mu pratyaya thAya che. zariyA kathA ghAvati zotyArtha ghAvati ahIM A sUtrathI at + AsthA dhAtune nam pratyaya. "sAta je.0 4-2-13 thI sthA nA mAne che Adeza. uH thA. 9-rU-44 thI tathA nA sa no lopa vagere kArya thAya che. tema ja "tRtIyo 3-1-10 thI vikalpa samAsAdi kArya thAya che. artha - zayyAthI jaldI uThIne doDe che. vikalpa pakSamAM 3 + thA dhAtune A sUtrathI pam pratyaya na thAya tyAre "khAvAne 1-4-47deg thI vattA pratyaya. kvA ne "managa:0 rU-ra-114 thI ya Adeza vagere kArya thavAthI zayyAya thAya ghAvati Avo prayoga thAya che. varAyAiita =i A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba tvarA artha gamyamAna hoya tyAre je, pazcamyanta padanI sAthe yoga hoya to tulyakartakAIka dhAtune dhAtunA saMbandhamAM meM pratyaya vikalpathI thAya che. tethI zAsanaputyAya yAti ahIM tvarA artha gamyamAna na hovAthI A sUtrathI ved + thA dhAtune pratyaya thato nathI. jethI upara jaNAvyA mujaba vattvo pratyayAdi kArya thAya che. artha - AsanathI uThIne jAya che.77nA dvitIyayA 5 / 478 // tara (oskya) artha gamyamAna hoya to, dvitIyA vibharyakta nAmanI sAthe yoga hoya tyAre tulyakartRkArthaka dhAtune dhAtunA sambandhamAM mu pratyaya vikalpathI thAya che. khAnuM grAuM, cokhAuM puSyanta ahIM prad dhAtune A sUtrathI Im pratyaya. "sthiti 4-rU-10" thI prad dhAtunA upanya sa ne vRddhi nA Adeza. 'tRtIyo vA rU-1-10" thI vikalpa 274 Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAsa vagere kArya thAya che. vikalpapakSamAM prat dhAtune namuM pratyaya A sUtrathI na thAya tyAre pravAse -4-47 thI vastra pratyaya. "tAziva 4-4-rUra' thI vattA pratyayanI pUrve . "braha-stha04-1-84 thI prat nA 2 ne 4 Adeza "gRgoDapara4-4-34 thI rUd nA DuM ne daI huM Adeza. vagere kArya thavAthI tokhAnuM pRhItvA yudhdhane Avo pradhyoga thAya che. artha - jaldI DhephAM grahaNa karIne mAre che. 78. svAnA 5 dRveda pokANa je Agane kApavAthI ke vidAravAthI prANI marato nathI te algane laghuva kahevAya che. adhuva-svAgavAcaka dvitIyA vibhatyanta nAmanI sAthe yoga hoya to dhAtune dhAtunA sambandhamAM vikalpathI pam pratyaya thAya che. yuvI vikSepa, pUvikSepa natpati ahIM A sUtrathI vi + kSi dhAtune m pratyaya. "navo pATha 4-rU-4 thI kSi, dhAtunA rU ne guNa ! Adeza. "tRtIyo 3--10 thI vikalpa samAsa vagere kArya thAya che. vikalpapakSamAM A sUtrathI pratyaya na thAya tyAre "pravAje 1-447' thI vatvA pratyaya. vatvA ne "naH0 rU-ra-114' thI Adeza vagere kArya thavAthI muvI vikSiNe natpati Avo prayoga thAya che. artha - bhavAM phelAvIne bole che. laghuti vim = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba dvitIyAnta adhuvavAcaka ja svAgavAcI nAmanI sAthe yoga hoya. to tulyakartaka dhAtune dhAtunA sambandhamAM pratyaya vikalpathI thAya che. tethI zivalli vaziahIM A sUtrathI ut + kSa dhAtune mu pratyaya na thavAthI upara jaNAvyA mujaba vattA pratyayAdi kArya thAya che. ahIM dvitIyAnta zira svAgavAcaka hovA chatAM adhuvArthaka nathI. artha - mAthuM uchALIne bole che. III 275 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariklezyena 5 / 480 // dvitIyAnta - atyanta pIDA pamADAtA svAgavAcaka (dhuvArthaka) nAmanI sAthe yoga hoya to; tulyakartakAIka dhAtune dhAtunA sambandhamAM || pratyaya vikalpathI thAya che. kAti prativeSa, prativeSa puSyanta ahIM prati + vivuM dhAtune A sUtrathI am pratyaya. viSa dhAtunA rU ne 'yo. 4-rU-4 thI guNa i Adeza... temaja "vRtIyo rU-1-10" thI vikalpa samAsAdi kArya thayuM che. vikalpapakSamAM A sUtrathI prati + viSa dhAtune mu pratyaya na thAya tyAre "prajAne 4-47' thI svA pratyaya. 'banaga:0 rU-ra-014 thI vA ne ya Adeza vagere kArya thavAthI pratiSya (tipiSya vA juo dU.. 4-rU-21) yudhdhane Avo prayoga thAya che. artha - chAtIne atizaya pIDIne yuddha kare che. II80 viza-pata-pada-skando vIpsA''bhIkSNye 5 / 4 / 81 // dvitIyA vibhaDhyanta nAmanI sAthe yoga hoya to tulyakartakArthaka viza patuM paDyuM ane n dhAtune ghAtunA sabaMdhamAM vasA ane AbhINya artha gamyamAna hoya tyAre vikalpathI jam pratyaya thAya che. ahIM viza patta vagere dhAtvatha kriyAthI upapadArtha - gRhAdine samagratayA vyApta karavAnI je IcchA, tene vINA kahevAya che. ane viza tuM vagere dhAtvartha kriyAnuM vAraMvAra karavuM tene Abhazya kahevAya che. hodamanapravezamAte nehAnupvezamAte ahIM vINA artha gamyamAna hovAthI manu + 4 + viza dhAtune A sUtrathI pratyaya viza dhAtunA rU ne tayo. 4-rU-4 thI guNa | Adeza. "vIsAyAnuM ~-80 thI reha ne dvitva vagere kArya thayuM che. tema ja "kRtIyo rU-1-10" thI vikalpa samAsAdi kArya thayuM che. damanuwvezamanuwveza, nehAnupravezamAte ahIM AbhaNya arthamAM kanu + + viza dhAtune A sUtrathI Im pratyaya. "mRA-4-73 thI 276 Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anupravezam ne dvitva vagere kArya upara jaNAvyA mujaba thayuM che. vIpsA ke AbhINya arthamAM samAsasthaLe zabdazaktinA svabhAvane laIne dvitta thatuM nathI. samAsa na hoya tyAre upara jaNAvyA mujaba vIpsAmAM syAdi vibhakSyantane dvitva thAya che. ane AbhINyamAM tyAghantane temaja avyayasaMjJaka kRdantane dviva thAya che. - ahIM m pratyayAnna kRdantane 'vA - tumam 9-9-rUba' thI avyayasaMjJA vihita che e yAda rAkhavuM. AvIja rIte gehaM zehamanuprapAta, zaihAnupravAtamAO; zehamanuprapAtamanuprapAtam, gehAnuprapAtamAste; gehaM gehamanuprapAdaM gehAnuprapAdamAste; gehamanuprapAdamanuprapAdaM, gehAnuprapAdamAste / gehaM gehamavaskandaM, gehAvaskandamAste; gehamavaskandamavaskandaM, gehAvandramAO ahIM kramazaH vIpsAmAM ane AbhIkSyamAM anu + X + pat; nu + x + qvuM ane bava + vuM dhAtune A sUtrathI p pratyaya. pat ane par dhAtunA 6 ne iita 4-3-60' thI vRddhi gA Adeza.... vagere kArya upara jaNAvyA mujaba thAya che. vikalpapakSamAM anu + x + viz vagere dhAtune A sUtrathI m pratyaya na thAya tyAre 'prAvAtte 1-4-47' thI vavA pratyaya. vaktvA ne 'anaJaH0 rU-2-194' thI yapu Adeza vagere kArya thavAthI peDhuM zehamanupraviNya; tehamanupravizvAnuMvizyA DaDaste..... ItyAdi prayoga thAya che. arthakramazaH- ghara gharamAMpraveza karIne rahe che. gharamAM vAraMvAra praveza karIne rahe che. ghara gharamAM jaIne rahe che. gharamAM vAraMvAraM jaIne rahe che. ghara gharamAM jaIne rahe che. gharamAM vAraMvAra jaIne rahe che.ghara gharane gherIne rahe che. gharane vAraMvAra gherIne rahe che. 815 . - kAlena tRSyasvaH kriyA'ntare 5 / 4 / 82 // dvitIyAnta kAlavAcaka nAmanI sAthe yoga hoya to kriyAvyavadhAyakArthaka tulyakartRkArthavAcI tRp ane as (1226) dhAtune dhAtunA sambandhamAM vikalpathI pam pratyaya thAya che. huM tarja vataryuM nAvaH pitti ahIM 277 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRSa dhAtune A sUtrathI meM pratyaya. jhane dho4-rU-4' thI guNa san Adeza. "vRtIyo 3-1-10" thI vikalpa samAsa... vagere kArya thayuM che. artha - be divasa tarasI rahIne gAyo (pANI) pIe che. bhAvI zata vyahamatyAsaM; yahAtyAsaM gAvaH pibanti mA ati + as dhAtune A sUtrathI meM pratyaya. "sthiti 4-3-10 thI nA ne vRddhi nA AdezAdi kArya upara jaNAvyA mujaba thAya che. artha - be divasa vItAvIne gAyo (pANI) pIe che. kriyAntara rUti jhim = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba kriyAvyavadhAyakArthaka ja tulyakartRkAryavAcI dhAtune dhAtunA saMbadhamAM dvitIyAnta kAlavAcaka nAmanI sAthe yoga hoya to vikalpathI pratyaya thAya che. tethI hatyacepUna ata: ahIM kazuM dhAtu kriyAvyavadhAyakAIka na hovAthI tene A sUtrathI Im pratyaya na thavAthI "prajAne 4-47 thI strI pratyaya. managa:0 rU-ra-014 thI svA ne thapU Adeza vagere kArya thAya che. artha - divasabhara bANo pheMkIne gayo. ahIM samajI levuM joIe ke gAyo be divasa tarasI na rahe athavA to Aje pANI pIdhA pachI be divasa na vItAve to gAyonI pANI pIvAnI kriyA thatI nathI. tethI ahIM tRSa ane sahu dhAtvartha kriyAvyavadhAyaka (pAnakriyAvyavadhAyaka) che. ane tR6 tathA dhAtu kriyAvyavadhAyakArthaka che. paraMtu pratyudAharaNamAM bANa pheMkavAnI kriyA kartAnI gamanakriyAmAM vyavadhAyaka nathI. bANa pheMkyA vinA paNa te kriyA zakaya che. tethI ahIM na dhAtu tAdRza kriyAvyavadhAyakAthaka nathI. darA nAmnA grahA''dizaH 5 / 4 / 83 // dvitIyA vibhaDhyanta nAmanuM nAmanI sAthe yoga hoya to tulyakartRkAryaka prat ane mA + riza dhAtune dhAtunA sambandhamAM vikalpathI ja pratyaya thAya che. nAmani grAuM, nAmazAhanAhavayeti ahIM prat dhAtune A sUtrathI ja pratyaya. 'sthiti 4-3-10" thI upAjya mAM ne vRddhi vA Adeza. 278 Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRtIyo -9-40 thI vikalpa samAsa vagere kArya thayuM che. AvI ja rIte nAmAcAze, nADakaza phatte ahIM zA + rizu dhAtune A sUtrathI mu pratyaya. upAjya rU ne " no0 4-rU-4 thI guNa i Adeza vagere kArya upara jaNAvyA mujaba thAya che. vikalpapakSamAM tAdRza pram dhAtune A sUtrathI bam pratyaya na thAya tyAre "pravAje 1-4-47' thI vattA pratyaya vagere kArya (juo khU. 4. dha-4-78) thavAthI nAma pRdatA raste Avo prayoga thAya che. arthamaza- nAmo laIne bolAve che. nAmo laIne Ape che. nAma laIne Ape che. dara kRgo'vyayenA'niSToktau ktvA-Namau 54184 // aniSTa uti gamyamAna hoya to; avyayanA yogamAM tulyakartakArthaka dhAtune, dhAtunA sambandhamAM vastra ane m pratyaya thAya che. " brAna! putraste jAtaH; kintarhi vRSala! nIcaiH kRtvA nIcaiHkRtya nIcaiHkAraM kathayasi? cai nama priyamAdhyeyamU"i ahIM kR dhAtune A sUtrathI vakvA pratyaya ane nam pratyaya. m nI pUrve 5dhAtunA jhane nAmano0 4-3-17 thI vRddhi prAAdeza. "tRtIyo 3--10 thI nIcai avyayane kRtvA ane zaram nAmanI sAthe vikalpa samAsa. "sanagaH0 rU-ra-014 thI vArtA ne yapU Adeza vagere kArya thavAthI nIcaitya ane nIrveHvAram Avo prayoga thAya che. vikalpapakSamAM samAsa na thAya tyAre nIH tvA ane nIrveH mu Avo prayoga thAya che. vintarra nIve tRSA! ... Avo nI ane zaram no vyavadhAnathI paNa prayoga thAya che.) artha - he brAhmaNa tane putra thayo; re zudrI to dhImA svare kema kahe che? priya to moTethI kahevuM joIe. niSTowAviti vi? = aniSToti artha gamyamAna hoya to ja upara jaNAvyA mujaba A sUtrathI avyayanI sAthe yoga hoya tyAre tulyakartakArthaka 5 dhAtune dhAtunA sambandhamAM vahvA ane [ pratyaya thAya che. tethI kacaiH kRtvA DaraSTa drAkSanA putrasta gAtA 279 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phati ahIM aniSToti artha gamyamAna na hovAthI A sUtrathI tAdRza jhu dhAtune kvA ke mu pratyaya thato nathI. paraMtu "prajAne 4-47' thI vattva pratyaya thayo che. artha - moTethI kahe che - he brAhmaNI tane putra thayo. vyayeneti vim = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba aniSToti gamyamAna hoya to avyayano yoga hoya tyAre ja tulyakartRkArthaka 5 dhAtune dhAtunA sambandhamAM vattva ane na pratyaya thAya che. tethI grAma! putraste nAta: vuiM tarTei vRSata! manda kRtvA thaya? ahIM aniSToti gamyamAna hovA chatAM avyayAtmaka nAmano yoga na hovAthI kR dhAtune A sUtrathI ja ke svI pratyaya thato nathI. paraMtu upara jaNAvyA mujaba vandhA pratyaya thAya che. artha - he brAhmaNI tane putra thayo. to huM zudrA dhImethI kema kahe che?. ahIM yAda rAkhavuM joIe ke A sUtramAM pUrvasUtrathI meM vA anuvartamAna hovAthI vikalpapakSamAM vasyA pratyaya "pravAjo -4-47' thI siddha hato. tema chatAM tattvA pratyayanuM vidhAna upara jaNAvyA mujaba samAsa mATe che. tethI pratyudAharaNamAM A sUtrathI vajjA pratyaya vihita na hovAthI "khAvAne dha-4-47' thI vihita vaktA pratyayAnta nAmanI sAthe samAsa thato nathI. sUtramAM "vA ' Avo nirdeza karIne paNa pratyayanuM vidhAna karI zakAtuM hovA chatAM "vasvA-LI A pramANe je nirdeza karyo che, te uttarasUtramAM jam nI anuvRtti laI javA mATe che. anyathA 2 thI anuw nI anuvRtti uttaratra zakaya na banata .l84| tiryacA'pavarge 5 / 4 / 85 // parva eTale kriyAnI samApti, samAptipUrvakano virAma athavA tyAga. apavarga artha gamyamAna hoya to tirthan avyayanI sAthe yoga hoya to tulyakartakAIka kR dhAtune dhAtunA saMbadhamAM vA pratyaya ane 280 Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gam pratyaya thAya che. 'tiryaklR tvA, tiryaMntya tiryavAramAO' ahIM A sUtrathI dhAtune tttA pratyaya ane m pratyaya vagere kArya temaja 'tRtIyo. 3-1-10' thI vikalpe samAsa. samAsamAM 'anaJaH0 rU-2164' thI jvA ne yapu Adeza vagere kArya thayuM che. artha- samApta karIne bese che. jhavavarga rUti vim? = A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba apavarga artha gamyamAna hoya to ja tirya avyayanI sAthe yoga hoya tyAre tulyakartRkArthaka dhAtune dhAtunA saMbandhamAM vaktvA ane m pratyaya thAya che. tethI tirtha vAAvyuM gataH ahIM apavarga artha gamyamAna na hovAthI dhAtune A sUtrathI vaktvA ke m pratyaya thato nathI. parantu 'prAvAre 6-4-47' thI jvA pratyaya vagere kArya thAya che. artha - kASTha vAMkuM karIne gayo. II8dhI svAGgatazcvyarthe nAnA vinA- dhA'rthena bhuvazca 5|4|86 // ta pratyayAnta svAgavAcaka nAma; dvi pratyayArthaka nAnA ane vinA nAma temaja dhA pratyayArthamAM vihita je pratyaya, tadanta nAmanI sAthe yoga hoya to; tulyakartRkArthaka mU ane haiM dhAtune dhAtunA sambandhamAM vA ane nam pratyaya thAya che. muddato mUtvA; muddata mUva; muvatomAvamAste| ahIM ta pratyayAnta svAgavAcaka nAmanI sAthe yoga hovAthI; nAnA mUtvA; nAnAmUya; nAnAmAvaMtaH| ahIM thvi pratyayArthaka (ganAnA nAnA mUtvA rAta:) nAnA nAmanI sAthe yoga hovAthI; vinA bhUtvA; vinAmUla; vinAmAvuM zataH ahIM vvi pratyayArthaka (gavinA vinAnA mUtvA gataH) vinA nAmanI sAthe yoga hovAthI ane dvidhA mUtvA; dvidhAmUya; dvidhAmAvamAO ahIM dhA pratyayArthaka (thA) pratyayAnta dvidhA nAmanI sAthe yoga hovAthI meM dhAtune A sUtrathI vatttA pratyaya ane m pratyaya. bh nI pUrve mU dhAtunA OM ne 'nAmino. 4-rU-1' thI vRddhi sau Adeza. "tRtIyo rU9-60' thI vikalpe samAsa, samAsamAM jvA ne 'anagaH0 rU-2-194' 281 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thI 16 Adeza vagere kArya thayuM che. AvI ja rIte pArzvataH kRtvA, pArzvataHkRtya, pArzvataHvAra zete ahIM cha dhAtune A sUtrathI vakvA ane nam pratyaya.|| pratyayanI pUrve upara jaNAvyA mujaba jhane vRddhi sAruM Adeza. vikalpa samAsa. samAsamAM kvA ne 6 Adeza. yadu nI pUrve svaca0 4-4-173 thI 4 no Agama vagere kArya thayuM che. arthakramazasamukha thaIne bese che. eka aneka thaIne gayo. sahita rahita thaIne gayo. vyagracitta thaIne gayo. bagalamAM laIne ughe che. * vyartha kRti vi= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba ta pratyayAta svAgaivAcaka nAmanI sAthe vri pratyayArthaka ja nAnA ane vinA avayanI sAthe tema ja ghA pratyayArthaka pratyayAnta nAmanI sAthe yoga hoya to tulyakartakArthaka pU ane kR dhAtune dhAtunA sambandhamAM sviI ane meM pratyaya thAya che. tethI nAnA kRtvA maDhyA mu ahIM A sUtrathI che dhAtune svI ane mu pratyaya thato nathI. paraMtu pravAjo dva-4-47 thI vattA pratyaya thAya che. artha - aneka rIte banAvIne khAvAnI vastuo khAya che. ahIM nAnA zabda vri pratyayArthaka nathI - e samajI zakAya che.pATA tUSNImA 5 / 4 / 87 // sULI avyayanI sAthe yoMga hoya to tulyakakArthaka bhU dhAtune dhAtunA saMbandhamAM vakvA ane m pratyaya thAya che. tU mUvI; tUfmUya; tUmAvamAste ahIM dU dhAtune A sUtrathI vatva pratyaya ane mu pratyaya. kham pratyayanI pUrve bhU dhAtunA ne "nAmano 4-3-17' thI vRddhi mI Adeza vagere kArya tema ja "tRtIyo 3-1-10 thI vikalpa samAsAdi kArya thAya che. artha - cUpa thaIne bese che. ll8LA. 282 Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anulomyecA 5|4|88 // anvar avyayano yoga hoya to Anulomya (anukULatA) artha gamyamAna hoya tyAre tulyakartRkArthaka rU dhAtune dhAtunA sambandhamAM vA ane m pratyaya thAya che. banyA mUtvA; anvAmUya; anvabhAvamAO ahIM mU dhAtune vA pratyaya ane m pratyaya. m nI pUrve mU dhAtunA " ne "nAmino. 4-3-11' thI vRddhi sau Adeza. 'tRtIyo rU9-60' thI vikalpe samAsa, samAsamAM 'anaga:0 rU-2-14' thI vaktvA ne yar Adeza vagere kArya thAya che. artha - paricattane anukULa thaIne rahe che. gAnujoya kRti him?= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba Anulomya artha gamyamAna hoya tyAre ja anvar avyayano yoga hoya to tulyakartRkAryaka meM dhAtune dhAtunA sambandhamAM vA ane m pratyaya thAya che. tethI ad bhUtvA vinayate ahIM Anulomya artha gamyamAna na hovAthI mU dhAtune A sUtrathI vA ke Lam pratyaya thato nathI. tethI 'prAvAtte 1-447' thI vaktvA pratyaya thAya che. artha - pAchaLa thaIne vijaya pAme che.||8|| icchArthe karmaNaH saptamI 5 | 4 | 89 // IcchArthaka dhAtu upapada hoya to tulyakartRkArthaka karmabhUta (IcchArthaka dhAtvakriyAnI karmabhUtakriyArthaka) dhAtune saptamI no pratyaya thAya che. muggIyeti kRti ahIM mukh dhAtune A sUtrathI saptamIno rDsa pratyaya thayo che. artha - khAvAnI IcchA kare che. ahIM bhojanakriyA IcchAnuM karma che. tadarthaka mun dhAtu IcchArthaka dhAtunuM karma che e spaSTa che. chArtha ti mUi?= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba IcchArthaka ja dhAtu upapada hoya to tulyakartRkArthaka karmabhUta dhAtune saptamI no pratyaya thAya che. tethI mokho yAti ahIM IcchArthaka dhAtu upapada na hovAthI 283 - Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A sUtrathI mun dhAtune saptamI no pratyaya thato nathI.paratu 'triyAyAM rU-rU' thI jIvavuM (ka) pratyaya thAya che. to 4-rU-4 thI umAnya 3 ne guNa go AdezAdi kArya thAya che. artha - khAvA mAM jAya che. varmA timira= A sUtrathI upara jaNAvyA mujaba IcchArthaka dhAtu upapada hoya to tulyakartRkArthaka karmabhUta ja dhAtune satamI no pratyaya thAya che. tethI rUchanuM rati ahIM vRkra dhAtune A sUtrathI satanI no pratyaya thato nathI. paraMtu yathAprApta vartamAna no "ti. -ra-11' thI tivu pratyaya vagere kArya thAya che. ahIM vR5 dhAtvartha kriyA IcchAnuM karma nathI - e samajI zakAya che. artha- Icchato kare che. / zizna-chUpa-jJA-ma-ttama-sahaSttA-pati-samartha tu pAragI za vRSa jJA m tam sat vat jo vat ane (9902) dhAtuno artha, artha che jeno evo dhAtu upapada hoya; tema ja samathathaka nAma athavA dhAtu upapada hoya ane IcchArthaka dhAtu upapada hoya to tulyakartRkArthaka karmabhUta dhAtune tunuM pratyaya thAya che. zivanoti pati vA pomu ahIM za dhAtvatharthika zak ane pAr dhAtu (9) upapada hovAthI tulyakartRkArthaka karmabhUta mun dhAtune A sUtrathI tum pratyaya vagere kArya thAya che. AvI ja rIte dhuLoti nAnAti gAmata tamate sahate sati tAyati ghaTate ta samartha chata vA mognuM ahIM ghUSa vagere dhAtvarthika dhAtu vagere upapada hovAthI mun dhAtune A sUtrathI tuma pratyaya vagere kArya thAya che. artha kramazaH- khAI zake che. khAI zake che. khAI zake che. khAvAnuM jANe che. khAvAno AraMbha kare che. khAvAnuM meLave che. khAvA mATe sahana kare che. khAvAne yogya che. khAvA mATe khina - udAsa thAya che. khAvA mATe saMgata thAya che. khAvA mATe che. khAvA mATe samartha che. khAvA Icche che. ahIM yAda rAkhavuM ke - sUtramAM anuvartamAna varSA: A padano sambandha sa dhAtu sudhInA sAta dhAtuo ane 284 Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IcchArthaka dhAtunI sAthe che. kAraNa ke jo vagere dhAtuo akarmaka hovAthI tenI sAthe teno sambandha zakya nathI ... 1thI suuT: lobimRtA... kSamRtAm = rAjAonA athavA parvatonA; neTa: = aneka sainya athavA zikharo; vAra = dhArAnagarI athavA talavAranI dhArA; sAtavAra - prApta thaI che dhArAnagarI athavA dhAra jene te. parvatonA zikharonI jema rAjAonA aneka sainyo bhedAyA, tyArabAda baJadhArAnI jema dhArAnagarI bhAgI gaI. te kAraNathI siddharAja rAjAnuM khagna kuMThita - sainyono nAza karavA asamartha che- evuM che kSatriyo! mAnazo nahi, kAraNa ke lAMbA kALathI zrI siddharAjanA tIvra pratApa rUpa agni upara caDheluM ane mAlavadezanI strIonA azrujalanuM pAna karIne prApta thaI che dhArA (dhArA nagarI) jene evuM A (siddharAjanuM) khaDya; vRddhi pAmaze - tIkSNa thaze, te duHkhanI vAta che. Azaya e che ke - talavAranI kuMThita thayelI dhArA agnimAM tapAvIne pANImAM nAMkhIne pharIthI tIkSNa thAya che. - evI rIte zrI siddharAjanuM khaga paNa pratApa svarUpa agnimAM tapavAthI ane mAlavadezanI strIonA AMsusvarUpa pANI pIvAthI tIkSNa thaze ....... iti zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanalaghuvRttivivaraNe paJcamasyAdhyAyasya caturthaH paadH|| . tti paccano thAya anlpaantivistaarmnlpaantimedhsaam| vyAkhyAtamupakArAya candraguptena dhImatA // 285 Page #291 -------------------------------------------------------------------------- Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Oooos WAVAYA INIMES SOYYYYY