________________
ઉપર જણાવ્યા મુજબ અભિવ્યાપ્તિ અર્થ ગમ્યમાન હોય તો જ ધાતુને ભાવ અને કભિનકારકમાં મન અને ગિનું પ્રત્યય થાય છે. તેથી સમુ ધાતુને અભિવ્યાપ્તિ અર્થ ગમ્યમાન ન હોવાથી આ સૂત્રથી મન અને ગિનું પ્રત્યય ન થવાથી “પાવા ડ વર્ગો ધીરૂ9૮ થી ઘનું પ્રત્યય. નામનો ૪-૩-૧૭' થી ને વૃદ્ધિ થી આદેશાદિ કાર્ય થવાથી સંસાવ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - અવાજ કરવો. ૨.
स्त्रियां क्तिः ५।३।९१॥
ભાવ અને કર્તભિનકારકમાં ધાતુને સ્ત્રીલિંગમાં @િ (તિ) પ્રત્યય થાય છે. શ્રધાતુને આ સૂત્રથી #િ તિ) પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી કૃતિઃ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - કરવું તે- પ્રયત્ન. ત્રિયતિ ?િ = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ ભાવ અને કતૃભિન્નકારકમાં ધાતુને સ્ત્રીલિંગમાં જ રૂિ (તિ) પ્રત્યય થાય છે. તેથી પુલ્લિંગમાં શ્રધાતુને આ સૂત્રથી જીિ પ્રત્યય ન થવાથી “પાવાવ બ--૧૮' થી થન્ પ્રત્યય. ઝને નામતો૪-રૂ-9 થી વૃદ્ધિ કાન્ આદેશાદિ કાર્ય થવાથી : આવે એસોગ થાય છે. અર્થ - કરવું તે. 39/
श्वादिभ्यः ५।३।१२॥
ગ્વાતિ ગણપાઠમાંના કુ વગેરે ધાતુને સ્ત્રીલિંગમાં, ભાવ અને કભિન્ન કારકમાં જીિ પ્રત્યય થાય છે. પૂર્વસૂત્રથી (૫-૩-૯૧ થી) સામાન્યતઃ સર્વ ધાતુને ઉપર જણાવ્યા મુજબ જીિ પ્રત્યય સિદ્ધ જ છે. પરંતુ “કૃધું - સંv૦ ૧-૨-૧૧૪' વગેરે સૂત્રોથી વિહિત વિવ, પ્રત્યયાદિ દ્વારા તેનો બાધ ન થાય અને વિશ્વ પ્રત્યયાદિ સાથે તે #િ) પ્રત્યય પણ થાય
એ માટે આ સૂત્રથી #િ પ્રત્યયનું વિધાન છે. શુ ધાતુને તેમ જ તેનું + પ ધાતુને આ સૂત્રથી જીિ પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી શુતિઃ અને
૧૯૪
-
