________________
प्राज्यलकृम- निराकृग - भू-सहि-रुचि-वृति- वृधि-चरि
प्रजनाऽपत्रप इष्णुः ५।२।२८॥
શરુ ઘર્ષ અને સાધુ અર્થ ગમ્યમાન હોય તો વર્તમાનાર્થક પ્રાણ
+9 (); નિરા+; ; ; ; વૃત; વૃધુ વ૬; +Mનું અને માત્ર ધાતુને પુષ્મ પ્રત્યય થાય છે. ઉપર જણાવ્યા મુજબ બ્રાન્ ... વગેરે ધાતુને આ સૂત્રથી 3 પ્રત્યય વગેરે કાર્ય થવાથી ધનિg: अलङ्करिष्णुः; निराकरिष्णुः; भविष्णुः; सहिष्णुः; रोचिष्णुः; वर्तिष्णुः; વર્ધિw[; વરિષ્ણુ પ્રગનિશુ: અને પત્રાવળુ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશ- સ્વભાવથી શોભનાર. સ્વાભાવિક અલકૃત કરનાર. સારી રીતે નિરાકરણ કરનાર. ઉદયશીલવ્યતિ. સહનશીલ. સ્વાભાવિક કાંતિયુક્ત. રહેવાના સ્વભાવવાળો. વધવાના સ્વભાવવાલો. ભટકવાના સ્વભાવવાળો. ઉત્પન્ન કરવાના અથવા થવાના સ્વભાવવાળો. નિલજ્જ સ્વભાવવાલો. ૨૮
કઃ પરિતિ-વરિન પારારા
શરુ ઘર્મ અને સીંધુ અર્થ ગમ્યમાન હોય તો વર્તમાનાર્થક ઉત્ ઉપસર્ગથી પરમાં રહેલા પર્ પતુ પત્ અને મદ્ ધાતુને પ્રત્યય થાય. છે. હતુ+પવું; હતુwતુ; હતુ+પદ્ અને લક્ષ્મદ્ ધાતુને આ સૂત્રથી ફુગ્ગ પ્રત્યય વગેરે કાર્ય થવાથી કવિનુ ઉત્પતિળુ: ઉત્પતિog: અને uિg: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશ ઉભા રહીને રાંધવાના સ્વભાવવાલો. ઉડવાના સ્વભાવવાળો. ઉડવાના સ્વભાવવાળો. ઉન્મત્ત સ્વભાવવાલો. એક જ વાર ઉદ્ ઉપસર્ગના ગ્રહણથી પર્ વગેરે ઉપર જણાવેલા ચારે ય ધાતુનું ગ્રહણ થાય - માટે આ સૂત્રનું પ્રણયન છે. અન્યથા પૂર્વ સૂત્રમાં પણ તેવો પાઠ કરી શકાત. Bર II
૧૧૩
