________________
सतीच्छार्थात् ५ |४ |२४॥
વર્તમાનાર્થક ઈચ્છાર્થક ધાતુને વિકલ્પથી સપ્તમી નો પ્રત્યય થાય છે. બ્ ધાતુને આ સૂત્રથી સપ્તમીનો યાત્ પ્રત્યય વગેરે કાર્ય થવાથી ક્ચ્છેત્ આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી સપ્તમીનો પ્રત્યય ન થાય ત્યારે ક્ષતિ ૧-૨-૧૬' થી વર્તમાનાનો તિવ્ર પ્રત્યય વગેરે કાર્ય થવાથી રૂઘ્ધતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - ઈચ્છે છે. ।।૨૪।।
वर्त्स्यति हेतु-फले ५/४/२५ ॥
હેતુ-કારણ અને ફલ - કાર્યભૂત ક્રિયાના વાચક ભવિષ્યદર્થક ધાતુને વિકલ્પથી સપ્તમીનો પ્રત્યય થાય છે. વિ ગુરૂનુપાસીત શાસ્ત્રાન્ત છેત્ અહીં ગુરુની ઉપાસના સ્વરૂપ હેતુ અને શાસ્ત્રાન્તગમન સ્વરૂપ ફલના વાચક ભવિષ્યદર્થક ૩૫ + ઞ ્ ધાતુને અને ગમ્ ધાતુને અનુક્રમે આ સૂત્રથી સપ્તમીનો ફ્ક્ત અને યાદ્ પ્રત્યય થયો છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી સપ્તમી નો પ્રત્યય ન થાય ત્યારે ‘ભવિષ્યન્તી ૧-રૂ-૪' થી તે પ્રત્યય થવાથી યવિ ગુરૂનુપાશિષ્યતે શાસ્ત્રાન્ત સામિતે આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - જો ગુરુની ઉપાસના કરશે તો શાસ્ત્રના પા૨ને પામશે.
વર્ત્યતીતિ વિમુ?= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ હેતુ-ફલ સ્વરૂપ ક્રિયાના વાચક ભવિષ્યદર્થક જ ધાતુને વિકલ્પથી સપ્તમીનો પ્રત્યય થાય છે. તેથી રક્ષિળેન વેવ્ યાતિ ન શê પર્યામતિ અહીં વર્તમાનકાલીન હેતુફલસ્વરૂપ ક્રિયાના વાચક યા અને ર + ઞ + મૂ ધાતુને આ સૂત્રથી સપ્તમીનો પ્રત્યય થતો નથી. પરન્તુ ‘સતિ ૧-૨-૧૧' થી. વર્તમાનાનો તિવ્ર પ્રત્યય વગેરે કાર્ય થાય છે. અર્થ - દક્ષિણમાર્ગથી ગાડું જાય છે તો તે ભાંગતું નથી. IIર્।।
૨૪૧
