________________
“ ર વર્તમાન ધારાદા
આ અને પુરા ... વગેરે નામ ઉપપદ હોય તો; ભૂતાનઘતનાર્થક ધાતુને વર્તમાન વિભકતિનો પ્રત્યય થાય છે. પૃચ્છતિ મ પુરો સમુ; વલન્તીદ પુરા છાત્રાટ અને અથાગડદ વળ, અહીં આ ઉપપદ હોવાથી પ્ર ધાતુને પુરા ઉપપદ હોવાથી વત્ ધાતુને અને યુથ ઉપપદ હોવાથી ટૂ ધાતુને અનુક્રમે આ સૂત્રથી વર્તમાના વિભતિનો તિ વ્યક્તિ અને તિ પ્રત્યય. પ્રણ્ + અ (શ) તિ આ અવસ્થામાં “પ્રહ-વૃક્શ૦ ૪-૧-૮૪ થી પ્રણ્ ના ને સમ્રસારણ 8 આદેશ થવાથી પૃચ્છતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. હૂતિ આ અવસ્થામાં ડૂ: ૪-૨-૧૮થી ટૂ ને સાદ વગેરે કાર્ય થવાથી સાદ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ- પુરોહિતને પુછ્યું. અહીં પહેલા વિદ્યાર્થીઓ રહેતા હતા. પછી સંન્યાસીએ કહ્યું. ૧૬/
ननौ पृष्टोक्तौ सद्वत् ५।२।१७॥
નનુ ઉપપદ હોય તો પૂછેલાના જવાબમાં ભૂતાર્થક ધાતુને વર્તમાનાનો પ્રત્યય થાય છે; તેમ જ વર્તમાના જેવા શતૃ વગેરે પ્રત્યયો પણ થાય છે. किमकार्षीः कटं चैत्र? ननु करोमि भोः; ननु कुर्वन्तं मां पश्य म. ननु ઉપપદ હોવાથી પુછાએલાના જવાબમાં ભૂતાર્થક કૃ ધાતુને વર્તમાનાનો મિ પ્રત્યય તેમજ વર્તમાના વિભક્તિ જેવો શતૃ પ્રત્યય આ સૂત્રથી થયો છે. અર્થ- શું, ચૈત્ર તેં ચટઈ બનાવી? હા, મેં કરી. જુઓ. મેં બનાવી. સાર્વી: ની પ્રક્રિયા માટે જાઓ તૂ.નં. -ર-૪. શેષ પ્રક્રિયા સ્પષ્ટ છે.૧૭
નો પારાવા
અને 1 ઉપપદ હોય તો પુછાએલા પ્રશ્નના જવાબમાં ભૂતાર્થક
૧૦૭
