________________
ગૃહીત છે. તેથી ઉપસ્પૃશતિ અહીં ઉપ + વૃ ધાતુને આ સૂત્રથી વિચર્ પ્રત્યય થતો નથી. 19૪૬||
अदोऽनन्नात् ५।१।१५०॥
અન્ન નામને છોડીને અન્ય નામમાત્રથી પરમાં રહેલા ગર્ ધાતુને વિવર્ (૦) પ્રત્યય થાય છે. ગ્રામ + ગર્ (ગામમત્તિ) ધાતુને આ સૂત્રથી વિષર્ (૦) પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી ગમાત્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થકાચું અન્ન ખાનાર. બનનાવિતિ વિમૂ?= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ ગન્ન નામથી ભિન્ન જ નામમાત્રથી પરમાં રહેલા ગ ્ ધાતુને વિવત્ (૦) પ્રત્યય થાય છે. તેથી અન્ન + વૂ ધાતુને આ સૂત્રથી વિશ્વપ્ પ્રત્યય ન થવાથી ‘વર્મળો 5 [ ૯-૧-૭૨' થી ઞ” પ્રત્યય વગેરે કાર્ય થવાથી અન્નાવ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - અન્ન ખાનાર. આ સૂત્રના વિષયમાં (આમાત્ ... ઈત્યાદિ સ્થળે) સામાન્યતઃ ‘વિવઘૂ -9૧૪૮' થી વિવર્ પ્રત્યય સિદ્ધ જ હતો, પરન્તુ અન્ન + ગર્ ધાતુને વિવર્ પ્રત્યયના નિષેધ માટે આ સૂત્રનું પ્રણયન છે. ‘વદ્યુતમ્ ૧-૧-૨’ થી પ્રવર્તમાન બહુલાધિકારના કારણે વળાવ: ઈત્યાદિ સ્થળે પ્રાપ્ત પણ વિવરૂ પ્રત્યય થતો નથી... ઈત્યાદિ અન્યત્ર અનુસન્ધેય છે. ૧૬૦
વ્યાત્-દ્રવ્યાનાવામ-પવારી ૧/૧/૧૯૧
આમ (કાચું) માંસ ખાનાર અર્થમાં વિવર્ પ્રત્યયાન્ત દ્રવ્યાત્ નામનું તેમ જ પક્વ (રાંધેલું) માંસ ખાનાર અર્થમાં ॥ (A) પ્રત્યયાન્ત વ્યાવ નામનું નિપાતન કરાય છે. વ્ય + અવ્ (વ્યત્તિ) ધાતુને આ સૂત્રથી વિવર્ (૦) અને ૫ (બ) પ્રત્યય. ‘કહ્યુń હતા રૂ-૧-૪૧' થી સમાસ. ળ પ્રત્યયની પૂર્વેના અ ને ‘િિત ૪-રૂ-૬૦' થી વૃદ્ધિ ા આદેશ... વગેરે કાર્ય થવાથી ક્રમશઃ દ્રા - ગામમાંસમક્ષ અને વ્યાવ:
७८
