Book Title: Shrutsagar Ank 2013 03 026
Author(s): Mukeshbhai N Shah and Others
Publisher: Acharya Kailassagarsuri Gyanmandir Koba
Catalog link: https://jainqq.org/explore/525276/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrutasAgara varSa - 3, aMka - 2, kula aMka - 26, mArca - 2013 NANTOSANONM covIzI paTa AcArya zrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira For Private and Personal Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tAraMgA tIrthe utsavanA maMDANa padharAmaNI guruvaranI, pratiSThA ghaMTAkarNavIranI. pa.pU. rASTrasaMta AcArya bhagavaMta zrI padmasAgarasUri ma. sA. no vaiyAvacca-vAtsalyadhAmamA praveza. zrI ghaMTAkarNa mahAvIra devarnu nUtana maMdira dharmasabhA saMbhavanAtha jaina ArAdhanA kendra tAraMgA tIrtha For Private and Personal Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AcArya zrI kailAsasAgarasUri jJAtagaMdira kA mukhapatra zrutasAgara 26 * AzIrvAda rASTrasaMta pa. pU. AcArya zrI padmasAgarasUrIzvarajI ma. sA. * saMpAdaka maMDala * mukezabhAI ena. zAha kanubhAI ela. zAha hirena dozI DaoN. hemanta kumAra ketana DI. zAha evaM jJAnamaMdira parivAra 17 mArca, 2013, vi. saM. 2069, phAgaNa suda-4 prakAzaka AcArya zrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra kobA, gAMdhInagara-382007 phona naM. (079) 23276204. 205, 252 pheksa : (079) 23276249 website : www.kobatirth.org email : gyanmandir@kobatirth.org For Private and Personal Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 7. rANakapura tIrtha paricaya 8. jJAnamaMdira kArya ahevAla 9. samAcAra sAra 1. pArzvanAtha bhagavAnanA be stotra 2. vijayazekhara gaNinA be rAsa 3. aitihAsika laghu kRtiono sAra 4. prAcIna vidyApITha evaM cInI yAtrI 5. be covIzI paTano paricaya 6. saMgrahAlayanA pratimA lekho prAptisthAna www.kobatirth.org anukrama prakAzana saujanya - hirena dozI hirena dozI hirena dozI DaoN. uttamasiMha hirena dozI AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira tIna baMgalA, Tolakanagara parivAra DAiniMga hola kI galI meM pAlaDI, ahamadAbAda 380007 phona naM. (079) 26582355 kanubhAI ela. zAha Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir DaoN. hemaMta kumAra zrI razmikAMtabhAI kAmadAra parivAra Rushab Ship Consultant, Inc., 43, Jonanthan Drive, Edison, NJ 08820, USA. For Private and Personal Use Only 54 58 69 71 74 79 80 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMpAdakIya pichale aMka meM hamane Apako batAyA thA ki zrutasAgara nayA praur3ha AkAra grahaNa kara rahA hai| isake svarUpa, uddezya aura viSaya ko vistRta banAyA jA rahA hai| apane bhavya bhUtakAla evaM zAstroM meM chipe dedIpyamAna itihAsa kA vistRta paricaya prastuta karane hetu tamAma aitihAsika sAmagriyoM evaM prAmANika sAkSyoM ko pUraka sAmagriyoM ke sAtha prakAzita karake zodhakartAoM taka pahu~cAne kI zRMkhalA meM hamane isa aMka meM aitihAsika lekha, viziSTa tIrthasthaloM kA paricaya, jJAnamandira meM saMgRhIta viziSTa kRtiyoM kI sUcanAoM jaise aneka zodhaprada evaM bodhaprada viSayoM ko saMkalita kiyA hai| isa aMka meM hamane sarvaprathama prabhu pArzvanAtha bhagavAna kI stuti karake apanA kArya Age bar3hAne kA prayAsa kiyA hai, kyoMki isa avasarpiNI kAla meM jinazaraNa aura usameM bhI prabhu pArzvanAtha kA sahArA mila jAe to kaThina se kaThina kArya bhI sahajatApUrvaka sampanna ho jAte haiN| prabhu pArzvanAtha kI stuti pUrvaka maMgalAcaraNa ke pazcAt caturvidha zrIsaMgha ke liye upayogI guNoM-tattvoM ko nirUpita karane meM pUrNataH sakSama do aprakAzita rAsoM kA cayana kiyA gayA hai, jinake kathAnaka Aja ke bhautika cakAcauMdha meM phaMse jIvoM ko mAnavamUlyoM ko apanAne hetu mArgadarzaka kA kArya kreNge| pUrvAcAryoM ke jIvana-darzana ko pradarzita karatI huI padyAtmaka laghu kRtiyoM kA sArAMza prastuta karake hamane yaha batAne kA prayAsa kiyA hai ki hamAre pUrvAcAryoM kA jIvana-darzana kaisA thA, unake jIvana-Adarza hamAre liye preraNAsrota siddha ho rahe prAcIna vidyApIThoM ke sambandha meM cInI yAtriyoM ke vicAroM ko prastuta kara tatkAlIna bhAratIya zaikSaNika sthiti ko darzAne kA prayAsa kiyA gayA hai| trailokyadIpaka mahAtIrtha rANakapura ke vaiziSTya ko udghATita karane hetu rANakapura tIrtha kA paricaya prastuta kiyA jA rahA hai| samrATa saMprati saMgrahAlaya, kobA meM saMkalita dhAtupratimAoM ke lekhoM ko bhI isa aMka meM prakAzita kiyA jA rahA hai jo hamAre chipe hue aitihAsika tathyoM ko ujAgara karane meM sahAyaka siddha hogaa| caubIsI paTTa ke paricayAtmaka lekha meM caubIsI ke nirmANa evaM usakI paramparA kA saMkSipta vizleSaNa prastuta karane kA For Private and Personal Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 prayAsa kiyA gayA hai / hama eka bAra punaH yaha doharAnA cAheMge ki hameM apane lakSya kI prApti meM parama pUjya gurubhagavantoM kA AzIrvAda aura Apa sabhI kA sahayoga apekSita hI nahIM, balki anivArya hai| Apake pAsa aisI koI aitihAsika kRti, saMzodhita viziSTa sUcanA, mahattvapUrNa lekha Adi hoM to hamAre prakAzaka ke pate para bhejeM, use hama Apake nAma ke sAtha yogya sthAna meM prakAzita kreNge| mArca 2013 - hamArA prayAsa apane lakSya kI prApti meM kitanA saphala ho sakA hai, isakA nirNaya Apake hAthoM meM hai / ApakA abhiprAya, yogya mArgadarzana evaM sahayoga hameM prApta hotA rahe, aisI AzA hai| mulAkAta ane abhiprAya 1. pa. pU. digaMbarAcArya zrI jJAnasAgarajI ma. sA. sAhebe zrAvaka-zrAvikAonI sAthe saMsthAnI mulAkAta lIdhI. teo dvArA ahIMnA kAryo joi pa. pU. gurubhagavaMtazrInI mATe anumodanA karI. 2. zrutabhavananA TrasTI zrI bharatabhAI tathA zrI umaMgabhAIe AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdiranI mulAkAta lIdhI. teone A mulAkAta daramyAna jJAnamaMdiranA badhA ja vibhAgomAM rUbarU lai javAmAM Avela tathA saMpUrNa mAhitIo ApavAmAM AvI. For Private and Personal Use Only 3. "I'm well impressed by how well the whole place, including the library, is maintained and managed. The collection in your library is wonderful and contains lots of extremely valuable manuscripts and material. I'm also impressed by your work to maintain, preserve and digitize the manuscripts. It is extremely important to digitize all manuscripts and make them easily available for research. I hope to organize a workshop on manuscripts here in the future that will be an excellent place for such a workshop. My thanks for your hospitality and wormed welcome. I wish you success. Piotr Balcerowicz, Prof., Oriental Studies & International Relations, University Of Warsaw, Poland Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pArzvanAtha bhagavAnanA be stotra saMpA. hirena dozI maheMdrasUrikRta pArthajina stotra prata-vizeSa :- vi. saM. 2055mA AgamaprajJa munirAjazrI jaMbUvijayajI ma. sA. dvArA karAvela AcArya hemacaMdrasUri jJAnamaMdira-pATaNanI jherokSa pratamAthI A stotra maLyuM che. jeno ame sAbhAra upayoga karyo che. kRtisAra : kamaLanI komaLatA jenA dehamAM sauMdaryano saMcAra kare che. vAdaLanI kAMti jevA maNimaya nAgarAjonI phaNAno vistAra jenA mastake zobhe che. evA pArzvanAtha prabhu jaya pAme che. prabhunI AvI prabhAva garbhita stavanAthI stotra prAraMbhAya che. jamInano kAdava AkAzamAM rahelA sUryanA tApathI jema nAza pAme che. tema he bhagavAna ! tAruM mukhabiMba jovAthI mAro pApano kAdava nAza pAmI jAya che, sUkAI jAya che. upamitimA paNa kardA cha ke bhagavAnanI dRSTi paDe eTale saMsAra-sAgara taravo nathI paDato, paNa sUkAI jAya che. he pArzvanAtha prabhu tArA caraNa-kamaLanI sevAthI mArA badhAM ja dhArelAM kAryoM pAra paDe che. prabhu tuM kharekhara kalpavRkSa cho. zuM kyAreya kalpavRkSanI sevA niSphaLa jAya? na ja jAya. avazya phaLadAyI bane che. vadhu eka udAharaNa ApI bhagavaddarzananI mahattA batAve che- garuDanA darzana thatAM sApanA samUhamAM nAza-bhAga macI jAya che. garuDanI najaramA sApa TakI zakato nathI. tema garuDa samAna he prabhu tArA darzana karavAthI mArA sApoliyA jevA duHkhonA mukAmamAM nAza-bhAga macI jAya che. tamAma pIDA ane parezAnI palAyana pAme che. tArA maMtranA smaraNa mAtrathI vidyA-rAjya-lakSmI vigere ciMtAmaNi ratnanI jema kSaNamAM ja prApta thAya che. AMgaNAmAM uDatI dhULa upara pANI chAMTavAthI jema dhULa besI jAya che upazamana thAya che. ema he prabhu zItala jala samAna tArA nAmanu smaraNa karacAthI graha, roga, zoka ane pIDAnI dhULa ghaDIkamAM upazamI jAya che. besI jAya che. __me (maheMdrasUrie)zrIazvasena-putra(pArzvanAtha bhagavAna)nI nirvANa-padanI prApti arthe, vividha prakAranA vizeSaNothI yukta pArzvanAtha bhagavAnanI stavanA karI. A For Private and Personal Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mArca - 2013 stotranA kartA maheMdrasUri mahArAja che. kRtimA kartA saMbaMdhI bIjo koI ullekha prApta thato nathI. maho. jayasAgarakRta cintAmaNi pArzajima stotra prata paricaya : aMdAje vikramanI aDhAramI sadImAM lakhAyelI hastapratamAM mahopAdhyAya jayasAgarakRta pArzvanAtha stotra maLe che. jJAnamaMdiramA 35846 naMbara para noMdhAyelI A pratamAM kula 1 patra che. A stotra sivAya A pratamAM pArzvanAtha bhagavAna saMbaMdhI 3 stotro prApta thAya che. anya vizeSa paricaya prApta thato nathI, paNa pratAdinA akSaro jotA vi. saM. 19mI sadInuM anumAna thaI zake... kRti-sAra : prastuta stotra kharataragacchIya AcArya jinarAjasari mahArAjanA ziSya kavi jayasAgarajI mahArAjanI racanA che. A kRtimAM kavi-mahArAje pArzvanAtha bhagavAnanA smaraNano vizeSe mahimA gAyo che. A stotranI racanA bAraDolI najIka Avela ghaNadevI (gaNadevI) gAmamAM thaI, gaNadevImA mULanAyaka tarIke birAjamAna zrI ciMtAmaNI pArzvanAtha bhagavAnanI stavanA e A kRtinuM kathita tattva che. dharaNeMdra-padmAvatI sevita zrI pArzvanAtha bhagavAnanuM traNa saMdhyAe smaraNa karavA pUrvaka namana karavAthI Apatti ane vighnono nAza thavAthI Rddhi-samRddhi paNa AvI maLe che. je koI bhavika jIva pArzvanAtha bhagavAnanA maMtranuM smaraNa kare che enI Adhi-vyAdhi ane upAdhio dUra thAya che. prastuta kRtimAM saMsAranA aihika sukho ApI zake e tamAma vastuonI upamAthI prabhune biradAvyA che. kAraNa ke prabhu aihika ane pAralaukika banne bhayomA upakArI bane che. pArzvanAtha bhagavAnanuM niraMtara smaraNa karavAthI janma-janmAMtaranu dAsatva dUra thayAnA dAkhalAoe itihAsanA pAnAo bharI ApyA che. maMtranA prabhAve bhUta-preta-pizAcAdi paNa dUra thAya che. potAnA gurumahArAja rAjasAgaranI kRpAthI A stotranI racanA gaNadevImAM karI che. For Private and Personal Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir maheMdrasUrikRta pArdhajina stotra nIluppalaihadeho, phaNiMdaphaNamaNimaUvicchario / ahiNavamehuvva phuraMta(ta?), vijjuo jayai pAsajiNo / / 1 / / avaloiyaMmi tuha pahu!, muhakamale galai pAvapaMkoho / kiM ravi biMbe diThe, Thii baMdhaM kuNai timirabharo / / 2 / / tuha pahu! payasevAe, pujjaMti maNorahA asesaavi| kappanaruNo hi sevA, kayAi kiM niphphalA hoi ||3|| sAmi! tuha dasaNeNa vi, dUradUreNa jaMti duriyaaii| bhaviyANaM garuDassa vi, paloyaNe pannagakulAI vijjA-rajja-lacchI, sohgmruggyaaiN-kmlcchii| labbhai tumha pasAyA, ciMtArayaNassa va khaNeNaM |15 / / paramemaMtuvva jae, vammAnaMdaNa maNami nivssNte| veyAla-vAla-bhUyA, pasa(bha)vaMti na sAiNI eu tuha nAmagahaNeNa vi, gaha-vigaha-roga-soga-mAIya / uvasami(maM)ti khaNeNaM, jalasittAreNunIruvya siriAsaseNataNao, pAsajiNo saMthuo mae evN| mahaiMdasUripaNao, nivvANapayaM payaccheu / 4 / / 6 / / / 7 / / ||8 / / For Private and Personal Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir maho. jayasAgarakRta cintAmaNi pArthajina stotra ||1|| ||2|| / / 3 / / / 4 / / ciMtAmaNipAsajiNaM, taM namaha bhattibhareNa ya tisaMjhaM / siridharaNivva namaMsiya, paumAvai seviya supAyaM jo samarai pAsapahuM, vaMdiya suravaranariMdapayakamalaM / riddhiM pi phalai niccaM, uvaddavA nAsai ya tassa dAridaM-dohaggaM, kujaai-kumi-kusriir-kugiio| jo sa[ma]rai pAsamaMtaM, na ya huMti kayAvi kiM tassa coraarirnnjljlnn-miNdgyvishraaiNybhyaaii| jassa pabhAveNa sayA, pasamaMti ya duriyasavyAiM kpptru-kaamdhennu-ciNtaamnni-lcchikuNbh-maaiiaa| jassa maNe pAsanAha, gihaMgaNimi phalai ya tassa paI jAyaMtANa maNe, gacchaMti surAsurIu dAsattaM / pAsajiNanAmamaMtaM, payaDaM natthi ttha saMdeho gh-bhuuy-pisaay-jkkhaa-khuddbhy-rkkhs-saainnibhyaaiN| siripAsajiNiMdanAma-maMtapabhAveNa pasamaMti paDhai janAnaMdaparaM, jo suNai ya pAsasaMthavamuyAraM | sAsayasukkhanihANaM, nibigghaM so bhamai loe iya siri ghaNadIvIe, saMthuo jayasAyareNa jinncNdo| maha vaMchiyasiddhiM kuru, rAjasAyara guru pasAeNa / / 6 / / 1711 / / 8 / / / 9 / / For Private and Personal Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vijayazekhara gaNinA be rAsa saMpA. hirena dozI madhyakAlIna sAhitya padya kathAothI bharyu-bharyu che. padya kathAnako bodhanI dRSTie saraLa bane, sAmAnya jana tene potAnI bhASAmAM utArI ane pacAvI zake che. kathA sAhityanA mAdhyame dharmopadeza ane jIvanaMnA vizALa tattvane ujAgara karatI aMcalagacchIya gaNi vijayazekharanI be rAsA kRtio sAgaracaMdamuni rAsa, araNikamuni rAsa ahIM prakAzita karIe chIe. jaina dharmopadezanA tattvone kathAnA mAdhyame potAnI sAhitya racanAmAM vaNI levAnuM jaina sAhityakAro kyAMya cUkyA nathI kathA sAhitya dharmopadezanA tattvanI sAthe-sAthe vyavahAra jIvana pratyenI eka anokhI dRSTinuM pradAna karatuM hoya che. kathAnA mAdhyame tattvane vAcaka sudhI pahoMcADavAnI paraMparA mULa AgamomAM maLatI Ave che, jJAtAdharmakathAMga vigere tenA udAharaNo che. madhyakAlIna sAhityakAromAM vijayazekharanuM sthAna bahu mahattvapUrNa rahyuM haze . caMdarAjanI copAImAM kavi potAnA vize vAta karatAM jaNAve che. 'tasa sAnidhathI huM lahuM, kavijanamAMhi mAna : ' A ullekha dvArA emanI sAhityakAra ane kavi tarIkenI pratibhA jaNAI Ave che. vijayazekhara mahArAjanI kRtio kAvyAtmaka, tattvavicArAtmaka, bodhAtmaka, ane stutyAtmaka ema badhA prakAranI che. emanI kRtiomAM kavitvanI abhinava samRddhi jaNAya che. sADA traNaso varasanA samayano taDako paDyo, chatAya emanA kavitvano raMga Ajeya tAjo ane caLakato lAge che kavi kyAreya vilaya nathI pAmatAM, kAvyanA akSaromAM sadAya jIvatA ja hoya che. kavi vijayazekhare madhyakAlIna sAhityane ghaNI kRtio ApI, sAhityane samRddha ane saddha karyu. vijayazekharanI paraMparA : vijayazekhara mahArAjanA janma samaya, sthAna, mAtA-pitAdi saMbaMdhe vizeSa mAhitI maLI zakI nathI. aMcalagacchIya kavi vijayazekhara mahArAjanI guru paraMparA A pramANe che. AcArya kalyANasAgarasUri mahArAjanI paraMparAmAM For Private and Personal Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 10 mArca - 2013 lAbhazekhara - kamalazekhara - satyazekhara - vinayazekhara , vivekazekhara mahArAjanA ziSya gaNi vijayazekhara thayA, vijayazekharano sattA-kALa : vikramanI sattaramInA uttarArdhamAM ane aDhAramInA pUrvArdhamAM gaNi vijayazekhara mahArAjanI racanAo sArA evA pramANamAM maLI Ave che. vikramanI sattaramInA uttarArdhamA vijayazekharanI dIkSA ane prAthamika adhyayana thayu hovAnI saMbhAvanA che. sudarzana rAsa ane caMdarAjAnA rAsanI racanAmA jaNAcyA anusAra gaNi bhAvazekhara emanA vaDila gurubaMdhu, ke prAyaH vidyAgurunA sthAne hovAnI zakyatA che. zrI dezAI sAheba jaina sAhityanA saMkSipta itihAsamA vijayazekhara gaNino aMdAjita kAvyakALa vi. saM. 1643-1694 noMdhe che, jyAre jai.gU.ka. (bhA. 3 pe, 235) mAM RSidattA rAsanI racanA saMvat 1707 darzAvAI che. vijayazekharane gaNi pada kyAre maLyuM, kayAM nagaramAM maLyuM ityAdi koI ullekha maLyo nathI. paraMtu jJAnamaMdiramAM saMgRhIta vi. saM. 1696mAM kavinAM hastAkSaramAM lakhAyela samyaktva-stavananI pratapuSpikAmAM kavie potAnA nAmanI pAchaLa gaNi zabda prayojyo hovAthI vi. saM. 1696 pahelAM gaNi-padathI vibhUSita hatA, e, nizcayathI phalita thAya che. 17mInA uttarArdhathI 18 mInA uttarArdhamA vijayazekhara mahArAjanI sattA saMbhave che. vijayazekharano racanA-kALa : vi. saM. 1679 varSe mahA zudi-2nA jesalameramAM pArzvanAtha bhagavAnanI kRpAthI AvazyakasUtranA AdhAre 8 DhAla ane 118 gAthAmA sAgaracaMda-muni rAsanI racanA karI, vi. saM. 1703 pahelA 77 kaDImAM araNika rAsanI racanA karI, A rAsanI racanA prazastimA AcArya kalyANasAgarasUri mahArAja mATe jaMgama-yugapradhAna birudano ullekha kare che. A rAsanI racanA saMvatAdi prApta nathI. vi. saM. 1703mAM lakhAyelI prata jJAnamaMdiramAM saMgrahita che, je prAyaH kRtinA najIkanA samayanI hastaprata hovAnI saMbhAvanA che. jo ke rAsanI racanA prazastimA Apela zabda-saMvata muni sAgara sasidhara nA sAMkhyika ullekha paratve vidvAnonu maMtavya spaSTa thayuM nathI, aMcalagaccha- digdarzanamAM saMpAdaka zrIpArzvae RSidattArAsanI racanA-saMvata vi. saM. 1717 jaNAvI che. to, zrI dezAI sAhebe e ja rAsanI racanA saMvata vi. saM. 1677 noMdhI che. temaja jai.gU.ka.onI zrIjayaMtabhAI saMpAdita AvRttimA RSidattA rAsanI noMdhanA aMte zrIjayaMtabhAIe sasidharano artha caMdrakalA karyo, ane enI saMkhyA 16 mUkI, A rAsanI racanA saMvata 1677 paNa hoI zake evo praznArtha karyo che. For Private and Personal Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrutasAgara - 26 11 _ vi. saM. 1681nA jeTha mAsanA ravivAre vairATapuramA 362 kaDI ane 16 DhAlamAM, khaMbhAtanA ozavAlavaMzIya zreSThI sAha nAgajInA bodha mATe kayavannArAsanI racanA karI, e ja varSanA Aso sudamAM sudarzana-rAsanI racanA karI, A kRtinI racanA prazastimA kavie potAnA vaDila gurubaMdhu bhAvazekharano nAmollekha karI emanA pratye potAno Adara-bhAva vyakta karyo che. _ vi. saM. 1689nA poSa sudi 13ne zukravAre navAnagara (jAmanagara)mAM caMdralekhA copAInI racanA karI, A samayagALA daramyAna emaNe zAMtijina bAlyAvasthA gItanI racanA karI. vi. saM. 1692mAM bhAdaravA vadi 7 nA ravivAre rAjanagaramA Atmapratibodha upara traNa mitra kathA-copAInI racanA karI, A racanAnI prazastimAM kavie AcArya kalyANasAgarasUri mahArAja mATe jaMgama-yugapradhAnanu biruda darzAvyuM che, temaja rAjanagara-amadAvAdanA nivAsI pArekha pAsavIrano guru-jano pratyeno Adara bhAva joI enA nAmano ullekha karyAnuM jaNAvyuM che. vi. saM. 1694nA kArataka vada- 11ne guruvAre bhInamAlathI uttara dizA tarapha soLa koza dUra mora nAmanA gAmamA ajitanAtha bhagavAnanA sAMnidhyamAM gurumahArAja vivekazekhara ane vaDila gurubaMdhu bhAvazekharanI nizrAmA rahI caMdarAjA rAsanI racanA karI, temaja gautamasvAmI laghu rAsa ane jJAtAdharmakathAMgasUtra para bAlAvabodhanI racanA karI, A sivAya paNa vijayazekhara mahArAje 755 kaDInA yazodhara rAsanI racanA karI hatI. _ vi. saM. 1696 posa sudi 6ne zukravAre vAkpatAkA (prAyaH AjanuM vaktApura IDara pAse) nAmanA nagaramAM gaNi vijayazekhara mahArAje samakita stavanano bAlAvabodha lakhyo, temaja vi. saM. 1671 mAM prahasana-nATakanI prata lakhI. vi. saM. 1707mAM mahA vada-9nA divase bhInamAlamAM 3 khaMDamAM 775 kaDImAM RSidattA rAsanI racanA karI. vijayazekharano ziSya-parivAra : vijayazekhara mahArAjanA ziSya saMbaMdhI vizeSa koI mAhitI prApta thatI nathI. jJAnamaMdiramAM saMgRhIta pratanA AdhAre emanA be ziSyonA nAmo jANI zakAya che. 1. vidyAzekhara, 2. muni gaNeza. 1. vi. saM. 1697 caitra zudi-2 nA budhavAre AcArya kalyANasAgarasUri mahArAjanI nizrAmAM ziSya vidyAzekhare sAdhAraNa jinastavanI avacUrinI prata lakhI. For Private and Personal Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 mArca - 2013 2. vikramanI aMdAje 17mI sadImAM AcArya kalyANasAgarasUri mahArAjanI nizrAmA vijayazekharanA ziSya muni gaNeze ThANAMgasUtra vRtti sahita dhavalakanagara (dhoLakA)nA graMthAgAramA paThana-pAThana hetu mukAvyAno ullekha prApta thAya che. prata vizeSa : madhyakAlIna sAhityanI ghareNA jevI kRtio A jJAnamaMdiranI zobhAne tarotAjjA rAkhe che. A be kRtionI hastaprata jJAnamaMdiramA 17524 naMbara para noMdhAyela che. pratanuM mApa 27X12' che. kula patro 10 che. darekapatramA 13 lITI, dareka lITImAM 38 thI 43 akSaro lakhAyA che. vaccenA cokhaMDAmAM cAra akSaro lakhelA che. pratamAM daMDano upayoga lagabhaga nathI. paDimAtrAno upayoga ghaNA sthAne thayelo che. khAsa karIne anunAsikane saMyoge vadhArAno anusvAra ghaNe ThekANe maLe che. jema ke AMNI, chAMnU, nAmi, kha ne sthAne 'Sa' deSi-dekhi, suSa-sukha, reSa-rekha kyAMka svataMtrapaNe kha ane Sa paNa lakhAyelo jovA maLe che. akSaro cokkhA ane sughaDa che. pahelA patranI pAchaLanI bAjuethI sAgaracaMdamuni rAsa zarU thAya che, ane peja naM. 7nA AgaLanA peja upara sAgaracaMdamuni rAsa pUro thAya che. peja naM. 7 nA pAchaLanA bhAgathI araNikamuni rAsa zarU thAya che, ane peja naM. 10 nA pAchaLanA bhAge araNikamuni rAsa pUro thAya che. sAgaracaMdamuni rAsamAM 90 naMbara pachInI kaDIo 1 naMbarathI zarU thAya che. prathama kRtinI AdimAM (bhale cihna) zrIvItarAgAya namaH lakhIne pratilekhake kRtinuM Alekhana karyu che. kRtinI DhALa, dezI, ane rAga mATe lAla raMga vAparyo che, tUTI gayelo pATha hAMsiyAmAM umeryo che. pratanA aMte pratilekhana puSpikA A pramANe puSpikA :- saMvata 1703 varSe kArtikamAsa zuklapakSe 7 zanau vaNathalI grAme R. zrIzrIzrIzrIzrI meghAjI tasa ziSyeNa AMbA AtmArthaM zrIrastU ||shrii|| prastuta banne rAsonA saMpAdanamAM jinAjJA viruddha kAMI paNa lakhAI gayuM hoya enuM trividhe-trividhe micchAmi-dukkaDam. For Private and Personal Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vijayazekhara gaNi viracita sAgaracaMda rAsa (racanA saMvata. 1689) A kRti prAyaH sau prathama vakhata prakAzita thAya che. kavie AvazyakaniyuktinI TIkAomAM maLatA kathAnakanA AdhAre A rAsanI racanA karI che. rAsamAM sAgaracaMda muninI samatAnA guNa-gAna e kavituM kathayitavya che. rAsakAra mahArAja kRtinA prAraMbhe mAtA sarasvatI ane potAnA gurubhagavaMtanuM smaraNa karI, jesalameramA birAjamAna zrIpArzvanAtha bhagavAnane mAnasa-zuddhi hetu prArthanA kare che. A rAsanI racanA pAchaLano uddeza jaNAvatAM kavi kahe che. sajjanonA guNa-gAna e citta-prasannatAno hetu che. AthI huM sAgaracaMda muninA kSamA guNanI stavanA karIza. racanAno AdhAra : kavie jaNAvyA anusAra A rAsanu mULa AvazyakaniyuktimAM maLe che. bhadrabAhu svAmI AvazyakaniyuktimAM anuyoga nAmanA prathama dvAra svarupane jaNAve che. nAma, sthApanA, dravya, kSetra, kALa, vacana, bhAva, e pramANe sAta-prakAranA nikSepAothI anuyoganA svarUpane jaNAve che. e sAta prakAranA nikSepAntargata bhAva-nikSepanA vivaraNamA niyuktikAra sAta udAharaNa ApI bhAvAnuyoga-ananuyogarnu citra spaSTa kare che. prAyaH A rAsanI racanA hAribhadrIya TIkA aMtargata kathAnakanA AdhAre thaI hoya evI saMbhAvanA che. kRtimAM kula sAta sthAne saMskRta-prAkRta zloko mUkavAnI taka kavie lIdhI che. emAM 5 gAthAo prAkRta, ane 2 zloka saMskRta che. DhAla pehalI, kaDI - 10 (kaDI 1-20) caMdAyaNanI dezI. saurASTranI dvArakA nagarImAM balabhadrano putra niSadha raheto hoya che. ene prabhAvatI rANIthI sAgaracaMdra nAmano putra thAya che. sAgaracaMdra kumAra catura, kalA-guNa yukta, tejasvI ane rUpavAna hato. zAMbakumAra sAthe jIva ekane judo deha jevI AtmIyatA hatI. e ja nagaramAM dhanasena nAmanA rAjAne kamalAmelA nAme kanyA hatI, rUpano sUraja kamalAmelAnA dehAkAze madhyAhna hato, nagaranI nArIo enI kalA ane komaLatA sAme pANI bharatI. yauvanavaya pAmatA ja pitAnA manamAM dikarInI ciMtAe praveza karyo, yogya avasara joI pitA dhanasene rAjA ugrasenanA dikarA nabhasena sAthai enI sagAI karI, A arasAmAM nArada hAthamAM vINA ane kamaMDala dhAraNa karI nabhasenanA ghare padhAre che. kanyA lAbhe nabhasena khuza-khuza hovAthI. pote ubhA thaI nAradane Asana vigere ApavAnuM aucitya-vinaya cUkI jAya che. potArnu apamAna thayu For Private and Personal Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org mArca - 2013 14 hoya evaM lAgatA, krodhe bharAyela nArada nakkI kare che ke game tema karIne Ane zikSA to karavI joIe, jethI A aMhakArI sIgho thAya.... Ama vicArI nArada sAgaracaMdranA ghare Ave che. nAradanI padharAmaNI thatAM ja sAgaracaMdra prasanna thAya che, sAthe nAradane paNa kumAra pratye anurAga jAge che. sAgaracaMdra AsanAdi ApI, nAradano vinaya sAcave che, nArada khuza thAya che. nArada sAthenI vAta-cIta daramyAna sAgaracaMdra nAradane pUche che. ke svecchAe vicaratAM tame A nagaramA Azcarya janaka kAMI joyuM ?, nArada javAbamAM kahe che - A nagaramAM eka Azcarya joyuM che, rAjA dhanasenanI putrI rUpe raMbhA samAna kamalAmelA, nArada enA guNanI ane rUpanI vAta sAgaracaMdrane kare che. - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nAradanA vacanathI sAgaracaMdranuM mana kamalAmelAnA vicArothI bharAI jAya che. enA zvAsa utAvaLA, ane nayano adhIrA bane che. kamalAmelAnI prItamAM raMgAyelo sAgaracaMdra kumAra nAradane yena kena prakAreNa kamalAmelAnI prAptinI vinaMtI kare che. DhALamAM 1 saMskRta ane 1 prAkRta zloka Apyo che. DhALa bIjI, kaDI 18 (kaDI kramAMka 1-43), alabelAnI dezI A DhALamAM kaDI kramAMka 1 thI prAraMbha thAya che. 2jI kaDI pachI, prAkRta zloka Ave che. eno kramAMka 27 Apela che. tyArabAda kaDIne 28 thI A krama apAyela che. saLaMga 43mI kaDIe DhALa pUrI thAya che. eTale A DhALa kula 18 kaDInI thAya che. vAta AgaLa cAle che, kumAranA hRdayamAM kamalAmelAnA dhabakArA dhabake che. A bAju nArada sivAya koI kamalAmelA vize jANatuM na hovAthI sAgaracaMdra kumAra nAradane pUche che. ke eno hAtha koInA hAthamAM apAI gayo che ? zuM e koIne varI cUkI che ? nArada jaNAve che. ke ugrasenanA putra sAthai enI sagAI thaI che, paNa * ugrasena rAjAnA putramAM rUpanA koI ThekANA nathI. (potAnI sAthe thayeluM vartana jo kharAba hoya to mANasane e vyaktinI koI vAta sArI ke sAcI lAgatI nathI. ahIM nArada paNa nabhasenane kurUpa ane nirguNa jaNAvI rahyAM che.) A sAMbhaLI kumAra kahe che ke mAro kamalAmelA sAthe saMgama kevI rIte thaze. ? nArada paNa sAgaracaMdra kumAranA manane samajI, A saMbaMdha joDAya evo prayatna karavAnuM AzvAsana ApI. nArada tyAMthI nIkaLI kamalAmelAnA AvAsamAM pahoMce che. kamalAmelA paNa nAradane sAgaracaMdranI jema nagaranA Azcarya vize pUche che. nArada kahe che. sAgaracaMdra jevo rUpavAna koI joyo nathI, ane nabhasena jevo krodhI, kurUpa, ane vakrAkAra koI bIjo joyo nathI. ahIM nArada sAgaracaMdra ane nabhasenanA mAdhyame kamalAmelAne For Private and Personal Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrutasAgara - 26 15 puruSanA rUpa ane guNanA banne choranuM darzana karAve che. kaho ke tulanA...nabhasenanI sAgaracaMdra sAthe ane sAgaracaMdranI nabhasena sAthe.... nAradanA vacanathI kamalAmelAnuM hRdaya paNa sAgaracaMdranA dhabakAra dhabake che. nAradanI vAkchaTAnA baLe baMnne bAju barAbaranI Aga lAgI gaI. adhIra sAgaracaMdra ane Atura kamalAmelA baMne eka-bIjAnA vicAromA vaNAyelA ane parovAyelA hoya che. bannenA manamAM cAlatA vicAronA nirUpaNamAM kavie ahIM sArI taka lIdhI che. kAca ane motI, khara ane ghoDA, koDhI ane tejasvI puruSano deha jevA pracalita alaMkArothI A kAvyane maDhI dIdhuM che. DhALa trIjI, kaDI - 11 (kaDI kramAMka 43-67) rAga dhanyAsI sAgaracaMdra ane kamalAmelA banne eka-bIjAnA vicAromA khovAyelA che. bannene eka-bIjAnI prAptinI prabaLa jhaMkhanA che. sahaja che, jyAre prAptino upAya na dekhAto hoya tyAre prAptinI jhaMkhanA prabaLa banI jAya che. evaM ja ahIM sAgaracaMdra ane kamalAmelAnA prasaMgamAM bane che. nAradanA vacanathI kamalAmelAnA manamA nabhasenanu sthAna sAgaracaMdrae lIdhuM, vicAro badalAyA, nabhasena pratyeno prema vairAgyamAM pariNamyo.....kamalAmelAnI A sthitimA rAhata ApavA nArada kahe che. ke huM tAro sAgaracaMdra sAthe meLApa karAvIza.... Ama kahI nArada tyAMthI nIkaLI sAgaracaMdranI pAse AvI jaNAve che ke kamalAmelA paNa tane cAhe che. A sAMbhaLI sAgaracaMdrane viyogarnu duHkha gherUM bane cha, vadhu duHkhI thAya che. vadhu duHkhI ane udvegI sAgaracaMdrane joI tenI mAtA ane anya yAdava kumAro paNa duHkhI thAya che. A avasare zAMbakumAra pAchaLathI AvI sAgaracaMdranI be AMkho upara hAtha rAkhe che. tyAM ja viyoganI AgamAM dAjhelo sAgaracaMdra kamalAmelA kamalAmelA! bolI UThe che. tyAre zAMba kahe che. huM kamalAmelA nathI. kamalAmela chu, kamalA-melApaka, kamalAmelAne meLavI ApanAra tAro AtmIya mitra chu, A sAMbhaLI sAgaracaMdrae zAMbane kahyu ke game te rIte mane kamalAmelAno melApa karAvI Apo. zAba kumArane vacana Apyu ke huM tane kamalAmelAno meLApa karAvI ApIza. zAMba vicAre che. ke pote ApeluM vacana kaI rIte pUrNa karayu, AkhI vAta potAnA bhAI pradyumnane jaNAve che. A bAju zAMba ane pradyumna kamalAmelAnA lagnanA divase prajJapti vidyAnA prayogathI, kamalAmelAnuM apaharaNa karI, raivata udyAnamAM lAvI sAgaracaMdra sAthe lagna karAvI Ape che. (bhAgI ke bhagAvIne lagna thayAnA ullekho yAdava kALamAM maLe che.) For Private and Personal Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 16 mArca - 2013 DhALa cothI, kaDI - 14 (kaDI kramAMka 66-79) caMdrAulAnI dezI. A DhALa kaDI kramAMka 1 thI prAraMbhAya che. kaDI kramAMka 1 ane 2 enA pachInI kaDIomAM punarAvRtti pAme che. tyArabAdanI kaDIne 3 naMbara Apela che. pachInI dareka kaDIomAM saLaMga kramAMka lakhAyo che. A DhALa caMdrAulA (caMdrAyaNo ke caMdrAyaNI)nI dezImAM racAyelI che. caMdrAyaNa kuMDaLIyA prakAranA chaMdanuM nAma che. eno ekama be chaMdonI (duhA ke AryA ane kAmInImohana) kaDIono banelo hoya che. ane pahelI kaDInA aMtima zabdo bIjI kaDInA AraMbhe punarAvRtta thAya che. A bAju dhanasenanA gRhAMgaNe lagnanA maMgala gIto gavAya cha, dhUpanI sugaMdhI dhumraseromAM Aya vAtAvaraNa mada-masta banyuM che. zaraNAInA sUro vAtAvaraNane vadhu mAdaka banAve che. ratha, hAthI, ane pAyakonI vizALa saMkhyA sAthe nabhasena kamalAmelAne paraNavA Ave che. tyAre aMtaHpuramAM kamalAmelA jaNAtI nathI, hAhAkAra macI jAya che. jAna laIne Avela nabhasena sahita samagra parivArajanane khyAla AvI jAya che. ke kamalAmelAnu apaharaNa thayuM che. sAthe Avelo jana-samudAya aMdara-aMdara dhImAdhImA sAde kamalAmelA saMbaMdhe pralApa kare che. Aq vAtAvaraNa joI nabhasena nIsAsA nAMkhato, sAva dharAtala vagarano thaI jAya che. e samaye badhA yAdavo kamalAmelAne zodhatA-zodhatA raivata udyAnamAM Ave che. ane tyAM pradyumna ane zAMba sAthe sAgaracaMdra ane kamalAmelAne jue che. rAjA ugrasena ane pitA dhanasena kamalAmelAne bahu kaTu-vacano saMbhaLAve che. A sAMbhaLI zAMba krodhe bharAya che, kamalAmelAnI zodhamAM AvelA yAdavo sAthe zAMba, yuddha thAya che. zAMbanA baLanI sAme yAdavo parAsta thAya che. zAMbaroM baLa joI rAjA ugrasena vigere udyAnamAMthI pAchA vaLe che. DhALa pAMcamI kaDI - 11 (kaDI kramAMka 79-90), rAga bhUpAlI, caupAInI dezI. __ vAta have vikaTa banI rahI, baLa khUTI gayuM, kaLa vAparavA rAjA ugrasena ekapakSe AkhI vAta kRSNane jaNAve che. rAjA ugrasena ane dhanasena kRSNane laIne A vAtano nyAya karavA raivata udyAnamAM Ave che. AkhI ghaTanAmAM potAnA putra zAMbanA parAkrama joI kRSNa zAMbane khakhaDAve che. putrae kareluM parAkrama pitAnA manamA pastAvAnuM kAraNa banI gayuM che. tane koI kahenAra nathI, zarama na AvI...ityAdi zabdo dvArA putra-pitAno garamA-garama saMvAda cAle che. to zAMbanA pakSe paraNelI kanyA kema apAya..... ane paraNelI kanyA koIe ApI hoya evU koI zAstramA kyAMya saMbhaLAtuM nathI, be AMkha jevA sAgaracaMdra ane nabhasena vacce aMtara zAne vicAro cho..AvA tarko-vitarkonA baLe kRSNa, ugrasena, For Private and Personal Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org zrutasAgara - 26 dhanasena pramukha upasthita tamAmane zAMba samajAvIne pAchA vALe che. sAgaracaMdra kamalAmelA sAthe nagara-praveza kare che. anukrame sAthe rahIne sukhamaya divaso vyatIta kare che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - DhALa chaTTI kar3I 12 (kaDI kramAMka 1-12) rAga kedAro jAnI calaNA na dekhiuM. 17 ahIM sudhI kathA adhagAminI hatI, athavA saMsAra taraphano pravAha emAM gatimAna hato. have, vaheNa badalAya che. saMsArathI vairAgya taraphanuM citra A DhALamAM kavie ughADyuM che. AkhaM nagara eka sarakhA pravAhamAM jIvana vyatIta kare che. RtunI jema emAM noMdha - - pAtra pheraphAra anubhavAya che, ekadA nemi jinezvara dvArakA nagarImAM padhAre che. AkhA nagarane eka-sama AnaMdam nI anubhUti thAya che deva samovasaraNanI racanA kare che. bAre 'ya parSadA prabhunA amApa teja ane cogama uchaLatI dezanAmRtanI dhArAmAM pariplAvita thAya che. vanapAlanI vadhAmaNIe naresara kRSNa samagra parivAra sahita prabhune vAMdavA Ave che. sAgaracaMdra gokhamAM besI eka mArge jatAM lokone joI potAnA sevakane pUche che. sevakanI vAta sAMbhaLI prabhune vaMdana karavA udyAnamAM Ave che. pradakSiNA ApI, yathA-sthAne bese che. DhALa sAtamI kaDI - 13 (kaDI kramAMka 6-19) jhubakaDAnI dezI. A DhALano kaDI kramAMka 6 thI zarU thayo che. DhAlanA pUrvArdhamA nemi jina dezanA, ane DhALanA uttarArdhamA sAgaracaMdranuM bAravrata svIkAra jevA pariNAmalakSI viSayo maLe che. A DhALanI 4-5 gAthAomAM kavie nemijina dezanAnA mAdhyame kRtinuM dharmopadezya AvarI levAyuM che. vyavahAra jIvananA pratyeka divasomAM anubhavAtI sthitinI vAta kavie bahu suMdara zabdomAM rajU karI che. rAga-dveSanI sAMkalaI re, baMdhANA savi jIva dezanA varNananA mAdhyame manuSyabhavane hIrA sAthe sarakhAvI enI upara karmanI dhULanA tharo jAmI gayA che evaM puruSArtha sUcaka nivedana karavAnuM kavi cUkyA nathI. dezanA sAMbhaLI sAgaracaMdra samakita pAmI, zrAvakadharma aMgIkAra kare che. ahIM saMsAra tyAga thaI zake eTalo prabaLa nirveda nathI. paNa have bahu vAra na lAge evaM paraMpara kAryanuM asAdhAraNa kAraNa prApta thaI gayuM che. For Private and Personal Use Only parva divase ekavAra sAgaracaMdrae pauSadhazALAmAM pauSadha karyo hoya che. puruSArtha jyAre prabaLa bane tyAre kArya siddhi hAtha-veMta ja hoya che, kamalAmelA sAthe lagna Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 18 mArca - 2013 thayA pachI nabhasenanA manamA pragaTI cUkelo prabaLa vairabhAva aMgArAnI jema tapIne lAla-ghUma thaI gayo hoya che, avasaranI rAha jotA nabhasenanA manamA sAgaracaMdra pratyeno vairabhAva prabaLa bane che. ekadA sAgaracaMdra smazAnamAM kAusagga dhyAne ubhA hoya che. nabhasenane Aja avasara maLI jAya che. koI jotuM nathI ne evI cokasAIthI cAre-bAju joI, bAjumAM saLagatI citAmAMthI dhagadhagatA aMgArA ghaDAnA ThIkarAmAM laI sAgaracaMdranA mAthA para mUke che. sAgaracaMdra kSamA dharI calita nathI thatAM, vedanA samabhAve sahana kare che, atizaya garamInA kAraNe mAthu phATI jAya che. kALa karI saudharmadevalokamAM padhAre che. tyAMthI cyavI mahAvidehamAM janma laI, karma khapAvI, mukti prApta karaze. DhALa AThamI, kar3I - 8, (kaDI kramAMka 20-28) lAkhA phUlAMNInA gItanI dezI / AgaLanI gAthAomA rAsano sArAMza Apyo che. bahu prema bharIne sAgaracaMdranI samatA ane upasama rasanA paribhAvana vize zrotAone AMgaLI cIMdhaNuM karSaM che. sAgaracaMdranA guNa gAtAM potAnI rasanA pAvana thaI che. prAraMbhanI gAthAmAM aMgi vAdhi ativAna' kahyu hatuM, ahIM 'rasanA thAI pavitta' A pada mUkI, e vAtane phalitArtha karI che. pAchaLanI gAthAomAM vijayazekhara mahArAja potAnI guru-paraMparA ane saMvata sthaLAdino ullekha kare che. sAthe-sAthe A rAsa AvazyakasUtranA AdhAre lakhAyo che. evaM sUcita karI, pulakita bhAva sAthe A rAsa pUro kare che. sAgaracaMda rAsa ane AvazyakasUtra # sAgaracaMda rAsanI racanA kavinA jaNAvyA anusAra AvazyakasUtramA Apela kathAnakanA AdhAre thaI che. AvazyakamAM A kathAnaka bahu saMkSiptamA maLe che. kavie rAsamAM kAvyanA abhinava raMgonI pUraNI karI che. kyAMka-kyAMka rAsanA pravAhane kavie kathAnusAra vaheto karyo che, to kyAMka pAtranI mAnasikatAne dekhADavA kathAnuM vaheNa badalAvI, kathAne mAnava-svabhAvanI vAstavikatA najIka laI javAno stutya prayAsa karyo che. dA.ta. nAradarnu kamalAmelAne maLIne sAgaracaMdrane tyAM pharIthI Avadyu, kamalAmelAnI prApti mATe sAgaracaMdrane AzvAsana Apag, nabhasenanA vinayabhaMge nAradarnu kopAyamAna thabu, vigere ghaNA sthAnomAM kavie kathAnakane vaNavAmAM thoDI chUTa lIdhI che. prastuta rAsa ane Avazyaka saMbaMdhI sAhityamA maLatI kathA-aMzonA pheraphAronI noMdha nIce mujaba che. For Private and Personal Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrutasAgara - 26 19 AvazyakanI cUrNi ane TIkAonA AdhAre rAsamAM maLatA kathA aMzonI tulanA * AvazyakanI malayagiri mahArAjanI TIkA, AvazyakanI jinadAsIyA cUrNi anusAra ugrasenanA pautra dhanadatta sAthe kamalAmelAnI sagAI thaI hatI. jyAre AvazyakanI hAribhadrIya TIkAmAM, ane rAsamAM ugrasenanA putra nabhasena sAthai kamalAmelAnI sagAI thayAno ullekha maLe che. * AvazyakanI cUrNi, ane hAribhadrIya / malayagiri TIkAmAM nabhasenane tyAM nAradano praveza, nabhasena vaDe anAyAse nAradano anAdara thavo, nabhasenane zikSA ApavAno nAradano nirdhAra, nabhasenane daMDanA AzayathI, kamalAmelAne nabhasenathI dUra karavAno vicAra ItyAdi vAtano ullekha nathI. * AvazyakanI hAribhadrIyamAM sAgaracaMdra nAradane potAno meLApa kamalAmelA sAthe kyAre thaze, e praznanA uttaramAM nArada huM jANato nathI evo javAba Ape che. jyAre rAsamAM nArada sAgaracaMdrane yogya samaye koI yukti lagADI tAro meLApa karAvavA prayatna karIza ema AzvAsana sabhara vAtano nirdeza maLe che. * kavie rAsamAM nArada sAgaracaMdrane tyAMthI nIkaLyA pachInI sAgaracaMdranI bhAvAvasthAno ullekha karyo nathI. jyAre AvazyakanI hAribhadrIya TIkAmAM nArada pAsethI kamalAmelA saMbaMdhI vAta sAMbhaLI, sAgaracaMdra pATIyA upara kamalAmelAnuM nAma lakhe che, kamalAmelAnA nAmanI mALA gaNe che. ItyAdi noMdha maLe che. * AvazyakanI cUrNimAM nArada pahelA kamalAmelAne maLe che. jyAre hAribhadrIya / malayagiri TIkA ane rAsamAM nArada pahelA sAgaracaMdrane maLe che. * Avazyaka hAribhadrIya / malayagiri TIkAmAM kumAro zAMbane madirA pIvaDAvI kamalAmelA sAthe bheTo karAvI ApavAnI pratijJA karAve che. jyAre rAsamAM zAMba pote ja huM kamalAmelA nahIM kamalAmela chu, arthAt kamalAmelAnI sAthe meLApa karAvI ApanAra tAro AtmIya chu, ema kahI zAMba vacanamAM baMdhAya che. * Avazyaka hAribhadrIya / malayagiri TIkAmAM kamalAmelAnA apaharaNa mATe zAMba pradyumna pAse prajJapti vidyA mAMge che temaja kamalAmelAnA apaharaNa prasaMgamAM zAMbanI sAthe pradyumna ane nAradano ullekha maLe che. jyAre rAsamAM zAMba ane pradyumna dvArA kamalAmelAnuM apaharaNa thAya che, rAsamAM pradyumna pAse prajJaptividyAnI mAMgaNI, ane nAradano ullekha jaNAto nathI. * AvazyakanI hAribhadrIya / malayagiri TIkAmAM nArada mohita thayelI kamalAmelAne tyAMthI nIkaLI sAgaracaMdrane tyA AvI, kamalAmelA tane Icche che, evaM sAgaracaMdrane For Private and Personal Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 20 mArca 2013 jaNAve che. jyAre rAsamAM nArada kamalAmelAne tyAM AvI sAgaracaMdra tane cAhe che. evaM kamalAmelane jaNAve che. * AvazyakanI TIkAomAM maLatA keTalAMka kathA aMzo Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prajJaptividyAnA prayoge kamalAmelAnI pratikRti banAvI, kamalAmelAnuM apaharaNa, lagnanA maMDapamA pratikRtinuM aTTahAsa karI havAmAM uDI javuM, kamalAmelA saMbaMdhe nAradane pRcchA, nAradanuM kamalAmelA raivata udyAnamAM hovAnuM jaNAvavuM raivata udyAnamAM kRSNanuM sasainya AvavuM. kRSNanA sainya sAthe zAMbanuM vidyAdharanuM rUpa karI yuddha kara, kRSNa krodhe bharAyelA hovAthI zAMbanuM mAphI mAMgI, potAnuM mULa svarUpe AvavuM, kamalAmelA jharUkhethI AtmahatyA karatI hoI, enuM apaharaNa karI, sAgaracaMda sAthe paraNAvavuM, vigere zAMbanuM kRSNane jaNAvavuM ItyAdi AvA keTalAMka kathA tattvo AvazyakanI TIkAomAM maLe che. - * Avazyakaniryukti jinadAsIyA cUrNi pUrvArdha, peja naM - 112 thI 114, prakA. RSabhadeva kezarImalajI zvetAMbara saMsthA -ratalAma * Avazyakaniryukti malayagiri TIkA prathama bhAga, peja naM -136 thI 137 prakA. jinazAsana ArAdhanA TrasTa - muMbaI * Avazyakaniryukti hAribhadrIya TIkA prathama bhAga, peja naM-177 thI 288 prakA. premasUrIzvarajI saMskRta pAThazALA-: - amIyApura tapovana prabhunA eka vizeSaNano paricaya For Private and Personal Use Only naMdisUtranA prathama zlokamAM prabhu mATe eka vizeSaNa vaparAyuM che. 'jagapiyAmaho bhayavaM' 2jA vizeSAno artha uratAM yUjhira gari vinAsa mahattara jaNAve che ke ahiMsAdi rUpa dharma sarvajIvonuM rakSaNa karato hovAthI pitA samAna che, ane A ahiMsAdi rUpa dharma (pitA) e prabhu vaDe prarUpAyelo hovAthI prabhu dharmanA pitA che, mATe prabhu jagatanA pitAnA pitA = pitAmaha che. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutasAgara - 26 Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra HALARAN pAthamAlASUHImadAsa "skAna .. CIAL For Private and Personal Use Only kATanAsvAdanaana umajAmikaMvatasammakAvavArazamanamosamajAvitakA zAlikaramavArana anya! 22 jala mAmATAtamidyAmaMsiyabhara gANisAvadanasampavidezamA dANA prArIparimAlaroDapalAmakasammakA vinimaNavANA mAdidezyogiraNA nAmamAyAkanI / NAyAma nalakamalakAnavigaliyAvANA mAdide apamanAmanAmavedakAnazkAyopazAmikamamakavArika apasAmAgoriyAmAnigAzcamamAnavasAmavAdiSagAravavavasamakimAchatizciAlita viepaliMgApauvamarSaNApAcapaNAmocanapraNAAvamAnAvakAlAgAra yAminahAjayANAbajAvana bAyaka badhAnakAdamavinayalaNArAga siyAlakAsAsaesAvaMgAgAgAsadahA sTApasAvaNAcANaviNTAsuguNAIyAmihAvitahAnA / vistArAsadAsamaratoDamAjavAjIvanasyAmAtAharAyasAdalagAdojasampatyAnAvAzi - 25 zatizabhakina vicArAvanaTA disamasAmayAsaratAmadhalIvANAsAmiyavahAesAyAnavavasAmAnasaMpatrApadisAmakisI kA bhI yAcanAcAryazrI kamalazevagAmizikhyavAdakA zrImatpazevagANizivyavAcakazIvivekazekharagaNizirolivitA nAmAvalI saMdaniyatapAsAmudiAgunadhAsAmAgrIvAvaratAkArobAcakApAditaTAvazAradaragApinivaliyA / www.kobatirth.org gaNi vijayazekhara dvArA likhita samakita stavananA TabArthanI hastapratanuM aMtima patra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 22 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3 rAjA ugrasenanA putra nabhasena sAthe kamalAmelAnI sagAI. 8 nAradanuM ugrasenanA ghare AvavuM. * nabhasena dvArA nAradano vinayabhaMga. sAgaracaMda rAsanA kathA aMza OM balabhadranA putra niSadhane prabhAvatI rANIthI putra sAgaracaMdrano janma. * zAMbakumAra sAthe sAgaracaMdranI ghaniSTha AtmIyatA, * dhanasena nAmanA rAjAnI kamalAmelA nAmanI kanyA. mArca 2013 OM nArada dvArA nabhasenane daMDa ApakA vicAra. * sAgaracaMdrane tyAM nAradanI padharAmaNI. * nAradano sAgaracaMdra sAthai kamalAmelA saMbaMdhI vArtAlApa. * sAgaracaMdrane kamalAmelAnI prAptinI icchA. * kamalAmelane tyAM nAradanuM Agamana. OM nabhasenanI kurUpatA ane sAgaracaMdranI suMdaratAnuM varNana. * kamalAmelAnI prApti mATe zAMbakumArane sAgaracaMdranI prArthanA. * kamalAmelAnI prApti arthe zAMba ane pradyumnanI maMtraNA. rAjA dhanasenanA mahalamAM kamalAmelAnA lagnanI taiyArI. * kAusagga dhyAne smazAnamAM sAgaracaMdra. * nabhasena dvArA sAgaracaMdrane upasarga. * samatAthI sAgaracaMdranuM svarga-gamana. - * nabhasena ane svajana - parijanonuM jAna sAthe kamalAmelAne tyAM Agamana. * zAMba dvArA prajJaptividyAnA prayoge kamalAmelAnuM apaharaNa. * raivata udyAnamAM sAgaracaMdra sAthai kamalAmelAnA lagna. For Private and Personal Use Only * kamalAmelAnI zodhamAM yAdavonuM raivata udyAnamA Avaj. * rAjA ugrasena ane dhanasenanI kRSNane A aMge nyAya karavA vinaMtI. * zAMba - pradyumna ane kRSNano saMvAda * sAgaracaMdrano nagara praveza. # neminAtha bhagavAnanI dvArikA nagarImA padharAmaNI. * bhagavAnanI dezanAthI sAgaracaMdrae zrAvakadharma aMgIkAra karyo. * parva divase pauSadhazALAmAM pauSadhanI ArAdhanAmAM lIna sAgaracaMdra. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAgaracaMdamuni rAsa prathama duhA sArada sAra sadA dIyaiM, mujha mukhi vacanavilAsa, bhagavati praNamUM bhAvasiuM, pu(pUrai mananI Asa. 1 jesalameri jagatraguru, jIvana zrIjinapAsa, bebe kara-joDI vInaQ, Apau buddhiprakAsa. 2 sAhija' dIjai sagurujI, mana sudhi mAgu mAna, sAdha taNA guNa gAvatAM, aMgi vAdhi ati vAna. 3 khimA guNe jagi pragaDau, sahijai sAgaracaMda, tasa avadAta' kahuM bhalau, AMNI parimANaMda. 4 |ddhaal-philii|| ||caMdAyaNanI desI(zI)|| eha ja jaMbudvIpi suThAMma, dakSiNabharatai kSetra abhirAma, desa bhalau soraTha sukhavAsa, dvArikAnayarI lIlavilAsa. 1 vAsudeva navamau tihAM jANu, kRSNarAya yAdavakuli bhAj, vaDa bAMdhava balabhadra virAjai, tasa suta niSadha anopama chAjai. 2 niSadhakumara beTau ati balIyau, sAgaracaMda kalAi kalIyau, catura suvedhaka'nai ja vANuM, sobhAgI devakumara samAgu. 3 zAMbakuma[rasiuM ati susaneha, jIva ekanai jUdI deha, cakoranI vAhalI rajanI jema, kamala vikAsana sUrija tema. 4 yAdavakuMyara atiduradaMta, rupaiM jItiu jiNi ratikaMta, nija icchAiM milI saba khelai, sukhaiM samAdhiiM rahi mana melaiM. 5 hivi tiNi puri kahiu mahAmaMDalesa, nAmai dhanasena puNya vasesa, kamalAmelA kanyA tAsa, rUpa-guNaiM raMbhA abhAsa. 6 yauvanavaiM kuMyari saMpanna, sakalakalA bharI nAri ratanna dekhI juvajana pAMmaI moda, suMdara sahijaiM jisI kamoda. 7 For Private and Personal Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 24 mArca - 2013 kamalAmelA kuMyari baiThI, dekhI pitA mani ciMtA paiThI, ugrasenasuta nabhasena caMgaiM, tAsa prati dIdhI manaraMgi. 8 kari kamaMDala veNA sohi, akSamAlA nArada mana-mohi, riSi Aviu nabhasena ki maMdiri, Ubhau rahiu dekhi nija bhari. 9 kanyA lAbhai kuMyara gahigahitau', navi pekhiu riSi jAtau, vihatau UThI navi tasa Asana dINa, vinaya na Avi ghuNyavihINa. 10 bhaNIyaM ca : viNau AvaI siri lahai, viNIu jasaM ca kittiM ca, na kayAvi dubviNIu, sakajjasiddhi samANeI. 11 / [upadezamAlA, gAthA naM. - 342] ko citte ima pUraM gayaM, ca kuNaiM rAjahaMsANa, ko kuvalayANa gaMdhaM, viNayaM ca kulappasUyANaM*. 12 caali|| nabhasena upari nArada kopiu, dekhau vinaya paNi adhami lopiu tau hivi sIkha desiuM suvicArI, dekhi draSTi kisiu ahaMkArI. 13 ||shlok|| aizvaryatimiraM cakSuH pazyaMto'pi na pshyN(y?)ti| punarnirmalatAM yAti dAridrAMjana bheSajAt / / 14 / / [ ] saMpadi yasya na harSo vipadi viSAde raNe ca dhIratvaM / taM bhUvanatrayatilakaM janayati jananI sUtaM viralaM / / 15 / / [ ] ||caali|| sAgaracaMda ghari riSi Aviu, darisana dekhatau kumaranai bhAviu, Ubhau thai tasa Asana dIdha, bhalaiM padhAryA ! kArija sIdha. 16 niSadhaputra karayoDI bhAkhi, nAradasiuM chAMnU navi rAkhi, nija IchyAiM bhamata bhupIThi, kahau koI vAta dIThI rasa-mIThi. 17 uttarArdhanA be pAda upadezapada gAthA naM.-1005 mAM maLe che. For Private and Personal Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrutasAgara - 26 25 nArada jaMpai sUNi suta vAta, tuMja guNa vinaya adhika mani bhAta, tuja citi dIsai bhalI sajanAI, coja nI vAta kahuM citi lAI. 18 iNi puri zrIdhanasena mahArAya, mahAdhanavaMta senAsamudAya, kamalAmelA beTI tAsa, jUvajana pekhi paDai mRgapAsi. 19 isI nAri maiM dIThI Aja, sAja saghasi taThau mAhArAja, tasa rUpaiM morUM mana rIjhaiM, jANuM tujha kArija koI sIjhaiM. 20 ddhaal-biinii| alabelAnI desii|| vAta sUNI kumarI taNI re lAla, sAgaracaMdakumAri manamohiu re, magana thayau citi cItavai re lAla, ai ai nAri saMsAri manamohiu re. 1 kuMyara boli kUtikI re lAla, bhediu kAmani bAMNi manamohiu re, ciTa-paTi lAgI cittamai re lAla, viSayArasa sahi nAMNa manamohiu re. 2 kuMyara boli kUtikI re lAla(AMkaNI) yata:tapa-japa-saMjima tAma nara sAdhaI nirutA thiyaa| aMgi na vAjai jAMma nayaNa bAMNa nAriha taNA / / 27 / / [ ] caali|| nArada riSi prati pUchato re lAla, sAgaracaMdakumAra manamohiu re, kahau kehani dIdhI achai re lAla athavA kuMyari vicAri manamohiu re. 28 kuMyara boli kUtikI... For Private and Personal Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mArca - 2013 kahi nArada kuMyara sUNau re lAla ugrasenasuta dekhi manamohiu re, tehani dIdhI chi kanyAkA re lAla navi tasa rUpa na rekha manamohiu re. 29 kuMyara boli kUtikI... kuMyara boli[i jANini re lAla, kima jUDasai prabhU vAta manamohiu re, tasa saMgama kima hoyasi re lAla, dIsai chi vyAghAta manamohiu re.30 kuMyara boli kUtikI... kuMyarani rikhi bhAkhatau re lAla, hauM mani jANaM soya manamohiu re, jUgatiM joDau joDasi re lAla, tujha vakhata bala joi manamohiu re. 31 kuMyara boli kUtikI... ima kahI nArada tatakhiNai re lAla Aviu kamalA AvAsi manamohiu re, Agati-svAgati bahu karI re lAla, riSi baiThau suvilAsi manamohiu re. 32 kuMyara boli kUtikI... muni prati jaMpi kuMyarI re lAla, mahI-maMDali jotAM svAmi manamohiu re, vAta kahu sohAmaNI re lAla, balihArI jAuM nAmi manamohiu re. 33 kuMyara boli kUtikI... jaMpi nArada suMdarU re lAla, kamalA sUNi eka sAca manamohiu re, For Private and Personal Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrutasAgara - 26 www.kobatirth.org puruSa yoDipura milahI re lAla, suMdarI mAMni tu sAca manamohiu re. 34 avatariu rUpa- guNe karI re lAla, kAmadeva anarUpa manamohiu re, sAgaracaMda sohAmaNau re lAla, vaDabhAgI vaDabhUpa manamohiu re. 35 nabhasena bIjau nihAlIyo re lAla, krodhI kurUpa AkAra manamohiu re, niraguNa nIsata' jAMNIi re lAla mani moTima ahaMkAra manamohiu re, 36 vAta sUNI riSinI isI re lAla, kuMyarI ciMtavaI ema mananohiu re, sAgaracaMda pati jau huvi re lAla, to vAdhi sUkha prema manamohiu re. 37 riSi prati rAga dharI karI re lAla, bAlA boli vAMNi manamohiu re, bhAyaga" tisiuM dIsi nahI re lAla, pApaNI paDI dukhakhANi manamohiu re. 38 vairI pitA majha jAMNIyai re lAla, bAta vimAsI na kiddha manamohiu re, nabhasena vara nahIM tehavo re lAla phokaTi ehani diddha manamohiu re. 39 For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 27 kuMyara boli kRtikI.... kuMyara boli kRti kI..... kuMyara boli kUtikI.... kuMyara boli kUtikI..... kuMyara boli kUtikI... kuMyara boli kUtikI.... Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 28 mArca - 2013 yattaH mUrkhA-nirddhana-durastho, yo hi mokssaabhilaassinn| triguNAdhika varSazca, na deyA kanyakA budhaiH / / 40 / / [vivekavilAsa taraMga 5/zloka 13] caali|| varasiuM tau hivi jANinai re lAla, rUDau sAgaracaMda manamohiu re, kiM vA aMga dajhAvasiu re lAla, paNi na varUM vara maMda manamohiu re. 41 kuMyara boli kUtikI... kihAM kharani ghoDau kihA re lAla, kihAM kAca motiNahAra manamohiu re, koDhIsi kATThakhAvau kasau re lAla, tima nabhasenakumAra manamohiu re. 42 kuMyara boli kUtikI... sAgaracaMdani mai variu re lAla, paNi kUDau haThTha eha manamohiu re, manoratha puNyavihINanau re lAla, dohilau sIjai teha manamohiu re. 43 kuMyara boli kUtikI... duhaa|| ima kumarI ciMtA bharI, zocA karatI dekhi, nAradi bolAvI tisaI, rUDi-vacanavizeSi. 44 kheda ma dhari putrI havi, draDha kari citta sujAMNa, phalasi manoratha tAharau, hosi koDikalyANa. 45 anurAgI so pati achai, tujha mukha dekhaNa cAhi, kumarI kahi nArada kisiuM, mIThe boli ma vAhi. 46 For Private and Personal Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrutasAgara - 26 teha sAraso3 saMbaMdha majha, hosai keNi saMci, riSi kahi sarva bhalau hosi, tAhari puNyaprapaMci. 47 ddhaal-triinii|| rAga dhnyaasii|| ||usrpnnii avsrpnnii|| ima kamalAmelA samajAvI, nAradaI vacana vinANijI, Aviu sAgaracaMdani pAsi, prIti-kathA kahI jAMNijI. 48 ima kamalAmelA.... (AMkaNI) sahI kari mAne tuM majha vAtaDI, prIti sAMdhi bhalI joDijI, sAgaracaMda suNi mani harakhiu, romaMciu neha koDijI. 49 ima kamalAmelA.... nAradariSi nija thAMnaki jAtAM, dIdhau citratapaTTajI, nIlI rAga caturapaNi jANiu, rAjakuMyara gahigaTTajI. 50 ima kamalAmelA.... nirakhaiM citritarUpa paTTa tava, ramaNIrAgataraMgijI, Agali-pAchali maMdiri aMgaNi, dekhaiM bhAmini nI]bhaMgijI. 51 ima kamalAmelA.... tiNi vadhi khiNa eka biThau, kuMyara karato mani saMkalpajI, ehavi Aviu zAMbakumara tava, pUMThaiM gati karI alpajI. 52 ima kamalAmelA.... rAM[rA]mati vasi5 behu pANi karIni, DhAMki locana doijI, sAgaracaMda boliu tiNi velAM, vAta hIyai mukhi soyajI. 53 ima kamalAmelA.... mUMki-mUMki AMkhaDIyA morI, tuhi ja kamalAnArijI, tuja mukhacaMda-cakora cAhivA, harakha achi manuhArijI. 54 ima kamalAmelA.... zAMbakumara hasi pabhaNi suNi suta, hauM nahIM tuja citi koIjI, kamalAmelA melaka hUM chauM, ISTamitra tuja joijI. 55 ima kamalAmelA.... For Private and Personal Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 30 www.kobatirth.org yataH kamalAmelA melau mujhani, jaMpiu" teNi bolijI, vacana kahiuM so paDivanuM pAlau, naTa mata jAu niTolajI. 56 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir alasAyaMteNa sajjaNeNa je akkharA samullavIyA / te patthara TaMku kI yavva na hu annahA huMti. / / 57 / / [ / /cAli / / " ima kamalAmelA..... mArca - 2013 zAMbakumara kahai vacanabalaI huM, bAMdhiu bolatAM AjajI, kahau kuThAmi gaDa dukhi vahUna susarA vaidyasiuM kAjajI. 58 1 ima kamalAmelA.... Agai ugrasenasUtani e dIdhI sUtA suvicArijI, hivi kahau si kIjai IhA kaNi, vAgha kUpa pari sArajI. 59 tau hivi koIka dAya" racIni karasiuM vacanapramANajI, Uttama taNA bola navi khoTA, Utara megha maMDANajI * . 60 For Private and Personal Use Only ima kamalAmelA..... ima kahI jaMbuvatInau naMdana, gayau pradyumana pAsaijI, vAta kahI kamalAmelAnI, rAga taNI suvilAsaijI, 61 ima kamalAmelA..... ima kamalAmelA..... yataH jattiya mitto neho, tattiya mitto anavari saMtAvo / Ujjhiya tehaM na hu kuMkuma, pitA vijai jaNeNa / / 62 / / [ I / / cAli / / rUkamaNInaMdana vacana na lopi, zAMbakumara kerI sAthijI, dina nijIka jAMNI vIvAhanau, leI hathIyAra sUhAthijI. 63 ima kamalAmelA.... je kALA- gherAyelA vAdaLo avazyameva jaLa varasAve che tema mahApuruSo potAnA vacano paNa avazyameva pALe che. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 31 zrutasAgara - 26 prajJaptI-vidyAbali AMNI, kamalAmelA tAMmajI, dvArikA parisari vanamaI biThA, zAMbakumara abhirAmajI. 64 ima kamalAmelA.... dhUnauM lagana sAdhIyu dhasa-masi, ArimakArima kIdhajI, sAgaracaMda pariNAviu premi, puNyaiM kArija sIdhajI. 65 ima kamalAmelA.... ddhaal-cuthii|| caMdrAulAnI desii|| Ugrasena ghari ehavi re, karai vIvAhanau jaMgo19, dhavala-maMgala gAyaiM goraDI0 re, vAjai tUra1 sucaMgo. 1 ttk|| vAjaI tUra sucaMgai chaMdai, yAdava-yAna caDI naravRMdai, ratha pAyaka hAthI sukhakaMdai, ghoDi caDiu vara Avi ANaMdi. 1 jI rAjesara jI re kamalAmelA heti, nabhasena AvIyau re, dhanasenamaMdira teti, toraNi bhAvIyau re. 2 jI rAjesara .... (AMkaNI) tehavi aMtaHpuri UchalI re, hAhA-ravanI vAto, dhAu re dhAu UtAvalA re, vegaI sUbhaTa saMghAto. 2 jI rAjesara.... [ttk|| sUbhaTa saMghAta hathIyAre sanUrA, dhAyA dhasamasatA savi sUrA, jIta sAla aMgaI saMpUrA, AvyA sAmi pAsi hajUrA. 3 jI rAjesara.... kamalAmelA kanyA bhalI re, e gayo koI coro, amaMgala vAta suNI karI re, parijana kari savi soro. 71 jI rAjesara.... For Private and Personal Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 30 mArca - 2013 ttk| sora UThiu viNa avasara pAkhar3a, kumarI leI jAtau koI rAkhai, nabhasena nIsAsA bahu nAkhi, vajjiAi] haNiu vedana paribhAkhi'. 72 jI rAjesara.... ugrasena savi rAjIyA re, vilakhavadana thayA tAmo, sodhavA lAgA cihUM disaiM re, yAdava savi abhirAMmo. 73 jI rAjesara.... [ttk|| yAdava savi abhirAma tihAM kaNi jotA, AvyA nAri jeNi vani, pradyumana-zAMbakumara tihAM paNi, sAgaracaMda pAsi dIThI dhaNi. 74 kamalAmelA paraNI lahI re, dhanasena ugrasena rAyo, kopAkula thayA tatakhiNai re, kuvacana kahi citi lAyo, 74 ttk| kuvacana kahi citti lAI re pApI, apakIrati jagi tumacI vyApI, kUDI budhi isI kUNi ApI, nyAya rIti tume. dUri kApI. 75 jI rAjesara.... karI anyAya jAsiu kihAM re, puNyahINa gamAro, sIkha devA nahI ko tisau re, reti-reti jAta kumAro. 76 ttk|| reti-reti jAta kumara tivAri, amasara sIkha desai vivahAraiM, bhATaki AMdhalau bhIti saMbhArI, amo paDyA tumArI lAri. 76 jI rAjesara.... kuvacana bola suNyA tisAre, khaMta upari jima khAro, zAMbakumarani rokIyA re, karatA Ugra prahAro. 77 * pIDAthI duHkhI thayelA avAja karatA vyaktinI jema bole che. [?] For Private and Personal Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 33 zrutasAgara - 26 ttk|| karatA Una prahAra saDA-saDi, saMbakumara paNi AvyA aDo-aDi, subhaTa tihAM bhiDi bhIma bhaDo-bhaDi, bhAlAni taravAri kaDo-kaDi. 77 jI rAjesara.... kumari kaTaka kariu vegalau re, bhUja bali teNi turaMto, ugrasena savi ciMtavai re, sAthano ANiu aMto. 78 [ttk|| sAthano AMNiu aMta re bhAI, bala navi cAli ehasiuM lAI, pAchA valyA saghalA sakhAI, kRSNanaiM olaMbhau5 dIyaI dhAI. 78 jI rAjesara.... ||daal- 11 caupiinii|| rAga-bhUpAli ugrasena dhanasena vacanni, gopInAtha Aviu tiNi vanni, zAMbakumarani hAkI kahi, uttama anyAya sAMsI kima rahi. 79 re kuputra e kIdhU kisiu, niramala-kulani khaMpaNa jisiuM, hivi nabhasenani kanyA dehi, mAni vacana mata DhIla karehi. 80 rAjakanyA valI avara sucaMgi, paraNAvau sAgarani raMgi, tAtavacana sUNI saMbakumAra, vInatI eka kari marnuhAraiM. 81 kahau tAta kihAM vAta sAMbhalI, zAstramAMhi dIThIsiuM bhalI, paraNI kanyA kima devAya, nyAya isiuM avalau kima thAya. 82 tuma vacanaI klI desiuM vahI, haThanI vAta tijI amhe sahI, vacana tumhAru siri cADIyaI, gUDha-prapaMca e dekhADIyaI. 83 vRddhakAni ghAtI jai vAta, kimahI kAja na viNasi tAta, ima karatA gharamA nahI khema, aMtaradraSTi dekhau ema. 84 pradyumananaiM sAMbakumAri, prIchavIyau8 zrIkRSNa murAri, padmanAbha mani ciMtai Aja, muSTi bhalI bolI vacharAja. 85 For Private and Personal Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 34 mArca - 2013 AMkhi bihuM mAMhi aMtara kisau, ugrasena naiSadha paNi tisiu, samajhAvyA vAlyA tava sahU, sAgaracaMda Aviu leI vahU. 86 kamalAmelA nAri sujAMNa, sAgaracaMda paNi catura jUvANa, caDItI vaya caDatA saMyoga, behU jaNa raMgi bhogavaI bhoga. 87 manoharamuhali bar3e maMdire, sUkhavilasi SaTarati bahu pare, kamalAmelAnA saMsAri, lADa-koDa pUgA niradhAra. 88 namasena sAgaracaMda nihAli, kopaiM trisula ucaDAvi bhAli, vakhata-vaMta"siuM kehuM jora, dhana kima apahari saghalUM cora. 89 nisa-dina chidra nihAli soya, sAgaracaMdani virUuM2 hoiM, ghAMca Talai soya puNyapramANa, puNyi dini-dini koDi kalyANa. 90 DhAla chtthii|| rAga kedaaro|| sudAgara jAnI calaNA na desiuM iNi samaI dvArikAMnagarI UdyAnaI, svAmi samosaryA puNyapradhAnai. 1 nema padhAryA jinanema padhAryA, jiNi nijadesaNi bhavijana tAryA. 2 (AMkaNI) deva racai trigaDha tihAM sUMdara, biThA tribhUvanasAmI baMdhura. 3 nema padhAryA jina nema...... purUSadabAra jUDI tiNi velA, nAga-mora jihAM dIsai bhelA. 4 nema padhAryA jina nema..... vanamAlI vadhAmaNI devaiM, harakha pasAya Apiu soI levaI. 5 nema padhAryA jina nema..... kRSNarAya vaMdaNi tava Aviu, caturaMgadala parivAra sohAviu. 6 nema padhAryA jina nema. sAgaracaMda ramaI AvAsaI, nirakhaiM gukhai pura suvilAsaiM. 7 nema padhAryA jina nema... eka-mAraga jAI nara-nArI, UcharaMga Aja dIsaiM niradhArI. 8 nema padhAryA jina nema..... For Private and Personal Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrutasAgara - 26 35 nija-sevaka kathanai jAMNI vAta, darisana dekhavA harakha na mAta. 9 nema padhAryA jina nema..... rathi baisI Aviu tiNi kAli, paMcAbhigama sAcavi tiNi tAli. 10 nema padhAryA jina nema..... deI pradakSiNA sAgaracaMda, bheTyA yadUpatipayaaraviMda. 11 nema padhAryA jina nema..... yathA-yogi biThau subharIti, dharma suNaiM Adari mana prIti. 12 nema padhAryA jina nema..... |ddhaal-saatmii|| ||jhuubkddaanii desii|| bhAkhi bhagavaMta jAMNinaI re, madhura-vacanai hitasIkha sobhAgI sAMbhalau dharma karau tumo dhuri lagai re, sarasa jAsa rasa-Ikha sobhAgI (AMkaNI) bhava gota hirau dohilau re, jihAM kaNi visamI vyAdhi sobhAgI, karma karU raja UpaharU re, kima vIyaI jIva samAdhi sobhAgI. 6 sAMbhalau dharma karau... rAga-dveSanI sAMkalaI re, baMdhANA savi jIva sobhAgI, sUkha thoDAM saMsArami re, duragati dukha atIva sobhAgI. 7 sAMbhalau dharma karau... mithyAmati savi pariharau re, Adarau zrIjinadharma sobhAgI mugatiramaNi tuma vAlahI re, chAMDu virUyAM5 karma sobhAgI. 8 sAMbhalau dharma karau... desana vANi sUdhArasyaiM re, prINiu sAgaracaMda sobhAgI, samakita AdaraiM suMdarU re, savi tijiu mithyAkaMda sobhAgI. 9 sAMbhalau dharma karau.. zrAvaka dharma aMgIkarI re, Aviu vaMdI gehi sobhAgI, vihAra kariu nemIsari re, avara gAmi-puri rehi sobhAgI. 10 sAMbhalau dharma karau... For Private and Personal Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mArca - 2013 sUdhau dharma samAcari re sAgaracaMda kumAra sobhAgI, vilasaI sUkha saMsAranA re, vici-vici6 aratha-prakAra sobhAgI 11 sAMbhalau dharma karau.. parvadivasi ekaNi dinai re, posaha ucariu jAMNi sobhAgI, karmamUla UcchedavA re, kAUsaga kariu masANi37 sobhAgI. 12 sAMbhalau dharma karau... nabhasena teNaiM avasari re, ekalau dITho soya sobhAgI, nayaNe jotau cihUM disaI re, Agali pAchali koya sobhAgI. 13 sAMbhalau dharma karau... krodhi manami dhama-dhamaI re, jAMNaiM ANuM aMta sobhAgI, krodha kahau siuM navi kari re, pariharau amarasa saMta sobhAgI. 14 ___ sAMbhalau dharma karau... cahi" balatI dekhI tisai re, dhagadhagatA aMgAra sobhAgI, jIraNa ghaTa-khappara bharI re, mUMkaI mAMthi gamAra sobhAgI. 15 sAMbhalau dharma karau... ApaNa pUM dhanya mAnatau re, kAlamUhau gayo nAsi sobhAgI, sAgaracaMda teNi sami re, samarasa caramaUsAsi sobhAgI. 16 sAMbhalau dharma karau... dharama-dhyAMna citi bhAvatau re, mUMkiu rAganaI dveSa sobhAgI, sahitau vedana-dohilI re, khimA-dharI suviseSa sobhAgI. 17 sAMbhalau dharma karau... khiNimai kAla karI gayau re, svargaloki sodharami sobhAgI. apacchari motI vadhAvIyau re, dekhI avatariu marami sobhAgI. 18 ___ sAMbhalau dharma karau.. videha khetri lahisi valI re, utamakuli avatAra sobhAgI, karma khapAvI pAMmasyaiM re, mUgatipurIsukhasAra sobhAgI. 19 sAMbhalau dharma karau... For Private and Personal Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 37 zrutasAgara - 26 DhAla-AThamI 11 lAravA phUlAMNInA giitnii-desii|| iNI pari sAgaracaMda khimA, guNi karI jagamaI paragaDau9, tiNi pari bhavikA jANi Upasama-rasa, ANau mani e vaDau. 20 jAMNI jinadharma sAra krodha, kaSAya karau savi vegalau, pariharau mohanidroha jima jaMga, jIpo sadhalau atibhalau. 21 caMdrakalA sama eha sAdha taNA, guNa atihiM manoharU, rasanA thAi pavitta lAbha, anaMto hui valI sukhakarU. 22 zrIaMcalagachi AnaMdacaMdrakulaI, vidhipakSa sAkhA jANIyaiM, bhaTTAraka guNavaMta zrIkalyANasAgarasUri sAdha vakhANIyaiM. 23 tasa pakhi puNyapaDUri vAcaka, zrIsatyazekhara subhamatI, tasa ziSya tAjai nUri, vivekazekharagaNi vAcaka suvihitI. 24 pAMmI tAsa prasAda sAgaracaMdamaI, gAyau hitakarI, catura rasika vedhAla sUNasaI, caupaI eha harakha dharI. 25 saMvata solasaI sAca ugaNyAsIyaiM, varasi valI maI racI. mahAzudi bIja pradhAna, budhavAraiM budhaI karI macI. 26 jesalamera majhAri pAsa, jiNesara mahimA dIpatau, zrIsaMghani sukhakAra saMpati, ghi[ghari ghari arIyaNa jIpatau. 27 sAgaracaMdacaritra AvazyakasUtraiM, joyyo valI valI, vijayazekhara kahi premai, mUni moTAnA guNa gAtAM ralI. 28 iti zrIsAmAyakaviSaye sAgaracaMdamUni rAsa saMpUrNa DhAla ja karI nv|lirivtN R. aaNbaa|| For Private and Personal Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vijayazekhara viracita araNika rAsa AkRti prAyaH aprakAzita che. sAgaracaMdra rAsanI jema A kRtinA racanAkAra gaNi vijayazekhara mahArAja che. kavie racanAnA AdhArano ullekha karela nathI, paNa e samayamA pracalita koI gadya cAritranA AdhAre, A rAsanI racanA thaI hovAnI saMbhAvanA che. kRtinI AdimAM nirmala-buddhi pradAtrI sarasvatI mAtAnI stuti karI, araNika muninA cAritrano prAraMbha kare che. rAsanI racanA pAchaLa kavinA uddezamAM guNAnuvAda, mananI zuddhi, ane kAMIka navuM ApavAnI vRtti vizeSe rahI che. vAcakane araNika RSinA jIvana AsapAsa gaMthAyelI ghaTanAomAMthI eka anero kathA-pravAha maLI Ave che. AkhI kRti dezI - troTaka chaMdobaMdhamAM racAyelI che. kRti - lekhanamAM prAyaH hrasva ghaNAM zabdo dIrgha thayA che. dA. ta. sUkha-sukha, munI - muni, vigere...e tamAma sudhArA mULa pAThamAM karI levAmAM AvyA che. pahelI, bIjI, DhALamAM DhALa kramAMkano nirdeza nathI. 3jI ane 7mI DhALano kramAMka ApavAno rahI gayela che. * araNika muninuM kathAnaka jaina samAja ane jaina-kathAomA bahu pracalita che. madhyakAlIna sAhityae peTa bharIne araNikamuninA guNa-gAna gAyA che. ATha DhALamAM AkhaM kathAnaka virAma le che caDhAva utAra e kAMI ApaNI jiMdagImAM ja banatI ghaTanA che, evaM nathI. bharatI oTanA prasaMgo to e mahApuruSanA jIvana- kinAre ya maLI Ave che. patana ane utthAna e mAnava samAjamAM banatI eka viziSTa ghaTanA che. prakRtimAM anya koI sthaLe AvI prakriyAno samanvaya nathI. janma ane mRtyunA be cheDA vacce rahelA jIvanamAM, koI pazu kyAreya potAnuM rUpAMtaraNa karI zakatuM nathI, pazu icche to paNa janma ane mRtyu bacce rahelAM jIvanamAM pheraphAra thaI nathI zakato, jyAre manuSyanI UMcAI ane UMDAI taddana judI che, enI bhAta anokhI che. enI pAse caDavAnA ane paDavAnA rastAo che. kathAomAM maLatA patana ane punarutthAna e mAnavajIvanane navI dizA ane navI dazA ApavAmAM dhaNe aMze phaLadAyI bane che. nabaLA samaye je vyakti patananI khAImAM pahoMcI jAya che. e ja vyakti samaya AvatA AdhyAtmikatAnA avvala ane UMcA zikharo sara karI de che. A AkhuM kathAnaka AvAja arthanuM sUcaka ane jJApaka che. kaDI 15 (kaDI kramAMka 1-15) chaMda troTaka sukha samRddhithI bharapUra tagarA nAme nagarImA datta nAmanA eka zreSThI tyAM nivAsa kare che, tenI patnI bhadrAnA kukhe araNikano janma thAya che. kALakrame For Private and Personal Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrutasAgara - 26 39 vicaratA koI gurubhagavaMta tagarA nagarImAM padhAre che, gurubhagavaMtanI dezanAthI datta ane tenI patnInu hRdaya parivartana pAme che, potAnI patnI ane putra sAthe gurudeva pAse dIkSA le che. putra araNika munivara upara ananya sneha bhAva hovAthI paThana-pAThana sivAya anya kAMI ja kAryano bhAra na hato, gurudeva sAthe vihAra karI niraticAra cAritranuM pAlana karatA aneka varSAMnA vhANA vIte che. samaya badalAya che, pitA munino kALadharma thAya che. DhAla pahelI kaDI-7 (kaDI kramAMka 16-23) rAga mAraNI atyAra sudhInI araNika muninI jIvana caryAnuM samagrapaNe rUpAMtara thaI javAnuM hatuM. araNikano kamaLanI pAMdaDI jevo deha, ane pitA-muninA vAtsalya bhAve, araNikane koI kaSTa maLe ke adhika parizrama pahoMce evaM koI kArya karavAno avasara ja nahoto Avyo. have gocarI-pANI vigere lAvavAnuM araNika muninA phALe AvyuM. araNikanA smaraNa hiMDoLe pitAnI sAthai vitAvelA divaso jhUlyA kare che. kyAreka mIThAvacano yAda Ave che, to kyAreka pitAe koLIyAmAM kALajAno prema pUrIne vaparAvelo AhAra yAda Ave che. kyAreka pitA munie karelI ArAdhanAnI smRtti manane AI kare che. to pitAe kALajIthI kareluM jatana yAda Ave che. ramakaDAM ramavAnI umaramAM pitAnA paDachAye nIkaLelA yuvAna araNika munine pitAno khAlIpo hRdayamA cIrA pADe che, viyoga keme karI sahevAto nathI. Aga ane viyoga banne dahana-mUlaka che. Aga to pANIthI olavAI jAya, paNa viyoga kyAreya ..... sAdhvI mAtA bhadrA AvI, samajAve che, enA vacanothI araNika sthira banI, gurudevanA caraNomAM niraticArapaNe cAritra jIvanane vyatIta kare che. je kyAreya bhUlAtA nahotAM, e kyAreka yAda AvI jAya che. divaso pasAra thAya che... DhAla bIjI, kaDI-9 (kaDI kramAMka 24-33) rAga goDI - rAmacaMdakI vAgi caMpau muni rahiurI e DhAla vaizAkha mAsano dhoma-dhakhato taDako par3I rahyo che, dharatI ane AkAzamAthI eka sarakho tApa par3I rahyo che, raste patharAyelI retInA kaNIyA aMgArA lAge evA taDakAmAM muni araNika sthavira sAdhu sAthe gocarI nIkaLyA che, vAyarAmAM varasatI lU sUrajanI garamImAM vadhAro kare che. jIbha ane tALa, sUkAI jAya evo sUrya tape che. mAchalI ane jalanuM udAharaNa ApI kavie RSine lAgatI garamInA varNanane vadhu tAdRza karyu che. For Private and Personal Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 40 mArca - 2013 ___sAthe Avela sthavira sAdhu AgaLa nIkaLI gayA, AgaLa sthavira sAdhune bheguM tharbu muzkela hoya, garamInA kAraNe araNikenA paga eka DagaluM mAMDavAne samartha nathI. tyAre AvA mArge kaI rIte javAze? mArA pitAne dhanya che! jeNe ATalA divasa Aq kaThina cAritra pALyuM, mane jatana pUrvaka pALI poSIne moTo karyo, koI divasa mane duHkhano anubhava na thavA dIdho....vigere citavatA araNika vasatimAM pAchA pharyA, vasatimA rahelA sAdhuoe komaLa-deha sukha-zIlatAnuM kAraNa cha, araNikathI saMyama-pAlana nahIM thaI zake... ItyAdi vicArIne sAdhuoe vasatimAthI bahAra kADhyA, upAzrayethI nIkaLI, dhIme pagale cAlatAM RSi havelI pAse sheja choyo levA mATe AvyA, zarIranA ArAma mATe chAMyA ane visAmA maLI raheze, paNa vicAronA A cAlatA vamaLane visAmo ApavAnuM sthAna kyA... eka nokhI eMdhANI ke bhaya vartAtA zUnya-manaska thaI, AMkho mIcI, visAmo laI rahyAM. DhALa cothI, kaDI-99 (kaDI kramAMka 34-49) rabArI ke choharA phAga e ja havelInA navayauvanA zeThANI jharUkhe besI cAre-kora dRSTipAta karatA hoya che, eTalAmAM acAnaka najhara visAmo letA muni para par3e che. potAnI havelInA chAMye visAmo leto rUpa ane tejanA aMbAra joI enuM mana AkarSita thayu, dAsIne bolAvI, munine AmaMtraNa ApI, Upara bolAvI lAva. dAsInA AmaMtraNe muni Upara padhAryA, zeThANIe vahorAvavA modaka maMgAvyA, kSudhA pIDita muni paNa harakhita thayAM, zAne A tapa Adaryu che, A yauvanavayamAM AvaM kaSTa zA mATe veTho cho. Apa ahIM premathI nivAsa karo, hu~ AkhI havelImA ekalI ja chaM. zeThANInA AvA rAgasabhara vacanothI muninuM mana mINanI jema pIgaLI jAya che. kavi araNikanI mAnasasaMvedanAne bahu Rju zabdomAM vyakta kare che. vanitAnA vacanothI araNikanuM parivartana thayu. vrata choDI, araNika ghaNo samaya e zeThANIne tyAM rahyAM, DhALa pAMcamI, kaDI-10 (kaDI kramAMka 70-79) rAga ToDI - dhanyAsiri araNikano AtmA jAge che, potAnI bhUlanuM prAyazcitta karavA potAnA gurudeva vigerenI tapAsa kare che. sAdhuo to tyAMthI anyatra vihAra karI gayA hoya che, araNike vicAre che - bahu khoTuM karyu. A meM zuM karyu. prabhunA vezano tyAga karI, mArA kuLanI lAja DUbADI. ItyAdi vicAre che. A bAju bhadrA mAtAne khabara paDe che. ke araNika vrata choDI, koIka zeThANInI havelImAM nivAsa karyo che. nagaranI zerIomA araNika-araNika karatI mAtA bhadrA divasa-rAta phare che. je nAnuM bALaka maLe ene tuMja mAro araNika cho, ema kahI ene bolAve che. nagaranA loko gAMDI For Private and Personal Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 41 zrutasAgara - 26 samajI, enI majAka kare che, araNika ane enA paridhamAM racAtI ghaTanAonI hAramALA eTale niyatie jene niHsAsA ApyA hoya enI hAlatano pratyakSa citAra... __vidhInI vicitratA kevI che. e kSaNamAtramA A caritra samajAvI de che. araNika gokhamAM besI co-tarapha dRSTipAta karI rahyAM che. jovAnuM kAMI nathI, paNa samaye potAnI upara karelA prahAro keme'ya karIne bhUlAtA nathI, aMdarano tApa kemeya ocho thato nathI. bahAra jovU to nimitta-mAtra che, najaramAM bhInAza nathI. che mAtra korI khAya evI zUnyatA. acAnaka enI najara AjathI keTalAka varSo pahelA jyAM araNike visAmo lIdho hato, e ja sthAne enI najara par3e che. eka vRddha strI tyAM visAmo levA beThI che, araNikanI smRtimAM bAjelA samayanA popaDAM kharavA mAMDe che, potAnI mAtA maLI AvatA araNika AnaMdita che. to AvI durdazA badala pastAvAno ya pAra nathI. araNika tarata ja nIce Ave che. potAnI mAtAnI AvI hAlata joI, pote karelI bhUla badala enA pastAvAnI AgamAM peTrola umerAya che. araNika samajI jAya che, ke mArA kAraNe ja mArI mAtAnI A hAlata thaI che. mAro viyoga ja mAtAnI A paristhiti pratye javAbadAra che. DhALa chaThI, kaDI - 6 (kaDI kramAMka 60-67) UccharapaNInI dezI mAtAnI dazA joIne araNika dhrusake-dhrusake raDe che. gad-gad vANImAM pote araNika che, e, mAtAne jaNAve che. mAtA paNa ene vAtsalyathI navaDAve che, tuM ATalA divasa kyA hato? kyAM raheto hato? evA to jAta-jAtanAM prazno araNikane pUche che. mAtAne maLavAthI araNike haLavAzano anubhava koM, pitAnA viraha bAda ATalA varSo sudhI bharAyelo Dramo Aje dhummasanI jema aMdarathI ogaLI rahyo hato. mAtA sAme hovAthI araNika nirAMtano zvAsa laI rahyA hatAM, araNika atyAra sadhImAM vItelA samayanI ghaTanAnA eka-eka paDalane khole che. kyAMya sudhI mAtA ane araNikano saMvAda cAle che, DhALa sAtamI, kaDI - 7, (kaDI kramAMka 66-72) vIra vakhANI rANI celaNAjI dezI cAritra vagara A bhavanI jema tuM parabhavamAM paNa duHkha pAmIza. tuM ATalA divasa aviratimAM rahyo, have e badhA doSonuM prAyazcitta kara, jIvanA bhoge paNa vratano bhoga For Private and Personal Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org mArca 2013 42 na karAya, jIva choDI devAya, paNa vrata kema choDAya ityAdi.... ahIM mAtA guru svarUpa banI araNikane sAMtvanA ApI, sAtvikatAnuM vAvetara kare che. mAtA tuM kahIza, ema karIza. paNa mArAthI vrata pAlana nahIM thAya. tuM kahe to huM aNasaNa svIkArI laUM, paNa vratano bhAra mArAthI vahana nahi thAya, ityAdi araNika potAnI vAta mAtAne jagAve che. varSo pahelA mohanI gherI nidrAmA poDhelA araNikane mAtA mIThAM vacanothI jagADe che. mAtA pharIthI vratanuM AcaraNa karavAnI vAta kare che, mAtA samajAvI gurubhagavaMta pAse laI jAya che, araNika pharIthI mahAvrata laI, aNasaNanI ArAdhanA karavA, gISma- kALamAM siddhagirirAja para jaI, jayA zilA pUMjI saMthAro kare che. mAkhaNanI jema zilA upara araNikano deha ogaLI jAya che, araNika dhyAna baLe kALa karI svarge padhAryA. DhALa AThamI, kaDI - 6 (kaDI kramAMka 73-78) rAga dhanyAsI A pramANe araNike duSkara evA uSNa pariSahane sahana karyo, karma khapAvyA. A te saMyamanA eka guNanI paNa viziSTapaNe ArAdhanA karavAthI AtmAno vikAsa thAya che, pAchaLanI RNa gAthAomAM kavie potAnI guru-paraMparA jaNAvI che. kRtinAma araNIka muninI DhALo arhanakamuninI kathA araNikamuni sajjhAya araNikamuni sajjhAya araNikamuni kathA araNikamuni sajjhAya araNika muni AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdiramAM saMgRhIta araNikamuni saMbaMdhI kRtionI noMdha araNikamuni sajjhAya araNikamuni sajjhAya araNikamuni dRSTAMta Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kartAnAma ajJAta ajJAta ajJAta jaina ajJAta jaina zramaNa ajJAta jainazramaNa ajJAta jainazramaNa ajJAta jainazramaNa ajJAta jainazramaNa ajJAta jaina zramaNa ajJAta jainazramaNa For Private and Personal Use Only bhASA mA.gu. gu. gu. mA.gu. gu. mA.gu. gu. mA.gu. mA.gu. mA.gu. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrutasAgara - 26 43 kartAnAma bhASA mA.gu. mA.gu. mA.gu. " fy y khy hn th fn kRtinAma araNikamuni rAsa araNikamuni sajjhAya araNikamuni sajjhAya araNikamuni sajjhAya araNikamuni sajjhAya araNikamuni sajjhAya araNikamuni caupAI araNikamuni rAsa araNaka sijjhAya araNIka muni araNikamuni sajjhAya araNika araNikamuni caupAI araNikamuni sajjhAya araNikamuni sajjhAya araNikamuni sajjhAya araNikamuni sajjhAya araNikamuni sajjhAya araNikamuni sajjhAya araNikamuni rAsa araNikamuni sajjhAya araNikamuni sajjhAya araNikamuni gIta araNikamuni sajjhAya araNikamuni sajjhAya ANaMda kaviyaNa kIrtisoma khImA jJAnakIrti dayAtilaka nayapramoda budhamala meghA RSi yazobhadrasUri ratanacaMda rAjamala loDhA rAjaharSa rUpavijaya labdhivijaya labdhivijaya labdhivijaya labdhivijaya labdhisUri vijayazekhara vidyAratna samayasuMdara gaNi samayasuMdara gaNi samayasuMdara gaNi harakha y yh khh mn w dy wy dy fy dy wy dy For Private and Personal Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 44 www.kobatirth.org araNikamuni rAsanA kathA aMza * datta ane subhadrAnuM putra araNika sAthai saMyama grahaNa. * datta munino araNika muni upara viziSTa anurAga. * araNikanuM kaSTa-rahita saMyama pAlana. * pitA munino kALadharma. * putra araNikane pitAno sAlato viyoga, * pitAnI ArAdhanAnI anumodanA . * araNikanuM sthavira sAdhu sAthe gocarI bhramaNa. * tApathI araNikanuM khinna thai, vasatimAM pAchA pharavuM. * vasatimAMthI araNikanuM nIkaLavaM. * araNika upara zeThANInI najara. * dAsInI vinaMtIthI araNikanuM zeThANInA ghare javuM * zeThANInA rAga- vacane araNikanuM patana. 8 araNikano pastAvo Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * sAdhuonI zodhamAM nagaranuM bhramaNa. * putra araNika kAje mAtA bhadrAnuM nagaramA phara. * jharukhethI araNikanuM mAtAne jovu. * mAtA ane putrano saMvAda. * mAtAnI hita- zikSA. * araNikanuM pharI mahAvrata levu. * siddhagirirAja para jaI aNasaNa. * araNikanuM svarga-gamana. OM kavi dvArA saMyama guNanI anumodanA. For Private and Personal Use Only mArca - 2013 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir araNikamuni rAsa vimala vimalamati dAyakA, samarUM sAradamAIjI, gAuM araNaka mU(mu)nivaru, rasika sU(su)Nau citi lAIjI. 1 ttk|| citi lAya jeNi sahiu parIsaha, Uhana agni khami Akarau, pahilU te sithila thayau pramAdaI, cAritraAvaraNiM dhariu. 2 tasa carita AkhauM budhimA jani, prema dharI sukhadAikA, aho sAdhunai guNaiM ramau raMgaI, vimala vimala matidAyakA, 3 tagarAnagarI sohAmaNI, riddhi-samRddhi-visAlojI, vAsi vasi vivahArIyA, sUkhIyA aticausAlojI. 4 causAla tihAM kaNi rahi suMdara-datta seTha manoharUM, tasa sAra rUpi bhAryA bhadrA, te nAmi sukhakarUM. 5 saMsAranAM sukha vilasatAM lahi, putra manuhara kAMmiNI, kumara araNaka catura sahijaI, tagarAMnagarI sohAmiNI. 6 tiNi puri zrIgurU Avae, sAdhataNaiM parivAriMjI, darisana dekhavA alijayA', loka save suvicAriMjI. 7 suvicAra setI datta gRhapati, jAi munini vAMdavA, subha bhAva AMNI suNI yAMNI, thayau karma nikaMdivA. 8 saMvegaraMgaI nAri sutasiuM, lIyaiM cArita bhAva e, gurUrAja sAthi vihAra karato, tiNi puri zrIgurU Ava e. 9 datta-muni kari gocarI, laI sudhauAhArojI. doSa baitAlIsa TAlatau, pAlaI paMca AcArojI. 10 For Private and Personal Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 6 " mArca - 2013 tru.|| AcAra pAlaI sUta saMbhAlaI, putra Upari prema e, mIThaI re mevaI ANi poSaiM, tIna vArasU khema e. 11 bahu sarasa rasa vi svAdi vyaMjana, viharI dIyaiM khapa karI, phAsU re pANI jANi devaI, datta muni kari gocarI. 12 ima pitA tasa poSae, dina prati Uttama rItaiMjI, bhikSA kAji bhalI pari, sAthi na teDi prItiiMjI. 13 prItisiuM te vadhiu subha pari, yovanavaiM AviuM jisaiM, tava aNaSa(sa) kari keI sAdhu tasasiuM, kisiuM poSaiM nava rasaiM. 14 e taruNa tani saba kAji samaratha, vRddha tAta vipoSa e, dAkhiNa' lagaI navi koI jaMpi, ima pitA tasa poSa e. 15 duuhaa|| dattariSIsara roga vasi, samAdhipaNi kari kAla, puNya lagaiM subha gati lahi, jihAM kaNi sukha-cirakAla. 16 rAga-mArUNI ima ko na jAvi re e desii|| pitA maraNa pAmaiM araNakariSi, aNurati' karato cittaiMjI, hA! hA! pitA paraloki sidhAyau, ima karavU dukha pattaiMjI. 17 tAtajI Akhau re koI matiparapaMca, subha gati bhAkhau re, iNi navalai jovanavesi, kima saMjama palasaiM tuma pAkhaiM. 18 mujhasiuM kIdhI vaMca (AMkaNI) sarasa kavali karI mujanaiM poSiuM, bAlapaNA lagaI AjojI, bhikSA kAji na bhamavA dIdhau, sAraMtA savi kAjajI. 19 tAtajI Akhau re koI... For Private and Personal Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrutasAgara - 26 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sItalavacani sIkhAmaNa detA, bapura * vacani UlhAsijI, te guNa khaNa eka majha navi vIsari, sukhi rahitau tumha pAsijI. 20 tAtajI Akhau re koI... 47 neha lagAI gayA videsi, te dukha ridaya na mAyojI, khiNi- khiNi rova neha dharInaiM, mukhi bolitau tAyojI. 21 tAjI Akhau re koI... bhadrA komala vacana pAlaI, kisiu dhari vaccha ! dukhojI, e saMsAra asAra jiNidaM kahiu, saMyamathI huya sukhojI 22 tAjI Akhau re koI... 7 teNi vacanaiM gADhauM UvasamIyau rahi sadA gurUcaraNaiMjI, bhaI guNi Agama mani bhAvaI, saMyamadhura UddharaNaiMjI. 23 tAtajI Akhau re koI... ||raam-goddii || || rAmacaMdaki vAgi caMpau muri rahiurI-e DhAla / / eka dini bhikSA kAji, sAthi lIyu muni tAMNI, kasiuM kari tava soya, jau kSudhA pIDaiM prAMNI. 24 komalakAya pradhAna tava, araNakamuni nikasiu, grISama-dina tapi sUra, tAvaDa kari te vikasiuM. 25 vAi lUya apAra tiNi, tarasiu thayau tAthaiM, sUkaI rasanA tAlUM, adharapallava tiNi sAthaiM. 27 veNu jalaI jiuM agni, pAU na mUMkiu jAi, khiNi- khiNi thAi sayara, mIna paDiu thaladAI. 28 sAdhu thavira huMtA jeha, AgiiM vahI gayA khiNami, nava joyuM phari kAMI, pAchali munini tiNimi. 29 muni araNaka tiNai, dhupi saMtApiu ima cetai, iNi mAraga kima jAye, caraNa jali sahI reti. 30 utsAhapUrNa. For Private and Personal Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 48 mArca - 2013 dhana ! dhana ! moro tAta, jiNi etAdina pAliu, navi jANiu koI dukha, bahu jatanaiM saMbhAliu. 31 karatA aNakhi keI sAdha, te vayaramuni aba bAliu, vasatithI kADhiu Aja, iNi velA parajAliu. 32 zani zani bharatau pAya, Ai vIsAmo lIdhau, raddhimaMta ghari ucchAMha, pAmI kArija sIdhau. 33 ddhaal-4|| rabArI ke choharA phaag|| tiNi samaI ramaNI seTha kI, AI gaukhi nihAli re, suMdara muni dekhi khaDau, kAMmi karI cita cAlai re. 34 manamohiu muni dekhinaiM, rUpi ratipati jANuM re, . raMga lAgau tiNisiuM bhalau, e e kAma vinnANuM re. 35 manamohiu muni... nija dAsI teDI karI, caturapaNaiM sIkhAI re, jAi muni teDu IhAM, hovi prIti savAI re, 36 manamohiu muni.. gaI dAsI UtAvalI, ANiu muni gharamAMhi re, paDilAbhaI lalanAM tadA, modaka adhika UchAMhi re. 37 manamohiu muni... deI dAnasu manapUraI, locana mAMDI nirakhi re, bhAva jaNAvi ApaNau, muni dekhI dila harakhi re. 38 ___ manamohiu muni... vanitA kari bhalI vInatI, Agai rahI karajo re, kAhu karau tapa dohilau, jovinavaI eha khoDi re. 39 manamohiu muni... rahau iNi maMdiri munivarU, bhogavo uttama-bhogA re, jovi(va)na lAhau lIjIyai. hama-tuma bhalA saMjogA re. 40 manamohiu muni... For Private and Personal Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrutasAgara - 26 hama pati rahiu bidesa ti, chorI neha kA pAsA re, rahuM ekelI bhuvanamaI, pUri(ro) hamArI AsA re. 41 manamohiu muni... ehu kathana Uvekhau mA, dekhu hu citi vicArI re, tana-dhana e saba tAharau, jAUMgI balihArI re. 42 manamohiu muni... sUNI sarAga ba(va)cani tisyAM, kAcau kuMbha jiuM bhIno re, agani draDha rahi mINa kisiuM, bola bhalau muni dIno re. 43 ___ manamohiu muni... thayu Usannau vrata chorI, lAjakANi savi bhAgI re, mohanagarIvAsI munaI, puNyadisI isI jAgI re. 44 manamohiu muni... gIta-vinoda-kathArasi, bhogavi bhoga suraMgA re, vigati lahi navi divasa kI, khelaI basaMta sucaMgA re. 45 manamohiu muni... kastUrI kuru-kUmakUmAM, kesara-caMdana-keli re, nAkhaiM picaraki' bhari-bharI, UDaiM gulAlasu meli re. 46 manamohiu muni... grISamarati guNa guravaiM2. prINaiM prIti pradhAna re, kheli khaDokhalI jala bharI, kusuma seji suvidhAna re. 47 manamohiu muni... variSA vanitA parisevaiM, rAjaI kekInAdo'2 re, viraha gayau ghana gAjataI, nehiM kisiu haThavAdo re. 48 manamohiu muni... turata hemAlau harakhasiuM, sevaiM kumara jUvAno re, nAhI rahi thira citi karI, usa kahi sunidAMno re. 49 manamohiu muni... For Private and Personal Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 50 mArca - 2013 ||ddhaal-paaNcmii|| |raag-ttoddii|| dhanyAsirI-ehanI desii|| pAchali khabari karI ghaNI re, sAdhaI na dIThau soya, paiMThau ekAMti ghari jaI re, kahU tasa sudhi kima hoyo re. 50 araNaka cIMtavaiM hA! hA!, kUNa kI-- kAjo re, saMyama choDIyuM lAgI, kUlamaI lAjo re. 51 ___ araNaka cIMtavaI... (AMkaNI) su(zu)ddhi vinA bhadrA tadA re, dukha dharatI dina rAti, araNaka-araNaka mUkhi japai re, jotI phiraiM tiNi dhAti re. 52 araNaka cItavaiM... sutaviyogi gahilI thaI re, dIsi aMga viparIta, karma taNI pADUI16 re, jIva na ceti vidIto re. 53 araNaka cItavaI... bAlaka je je nAhanaDA re, dekhI rUpa-sarUpa, jAI kahi mugadhapaNaI re, e mujha sUta anUpo re. 54 araNaka cIMtavaiM... vidhi vasi viparIta dekhinai re, hAsI kari saviloka, navi jAMNi bholA isiu re, karamabaMdhana phala roko re. 55 araNaka cIMtavaI... bahu kAli AvI tisyaiM re, tiNi AvAsaniM heThi, gokhi biThAM araNaki isI re, dIThI jananI dreThI re. 56 araNaka cItavaiM... mujha vijogi gahilII re, mAta kiso karai ema, eha akArija mi kariu re, kaSTi8 par3I lahaM premaI re. 57 araNaka cItavaiM... rayaNaciMtAmaNi vrata bhalU re, hAriu kAcani kAji, kAyA poSa kari isiu re, malina kariu jIva sAji re. 58 araNaka cItavaI... For Private and Personal Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 51 zrutasAgara * 26 hA! gurU sIkha na maiM vahI re, navi pAliu AcAra, dina gayA akIyArathA re, kari pachatAyu kumAro re. 59 araNaka cItavaiM... ddhaal-chtttthii|| ||uucchrpnniinii|| turata Utariu gukhathI9 araNaka, mAtani caraNe lAgojI, dayA lagaI locani jala-bharatau, mohano baMdhana bhAgojI. 60 gada-gada vAMNI pi eNI pari, te huM araNaka mAyAjI, tuja Udavega kariu etAdini, havi muja karahu pasAyAjI. 61 neha salUNe" nayaNe nirakhiu, bhadrAI nija-puttojI, AliMgiu hIyaDai ati-bhIDI, jagi upAhano turatojI. 62 ThAmi AviuM cita khiNami harakhi, boli mAtA premiMjI, bhali miliu tuM putra anopama, etA dini rahiu kemaiMjI. 63 kahI araNaki tava vAta ApaNI, bhoga-sarUpa vicArajI, phiri kahI mAtA nisuNau jAyA, AdarauM saMyamabhArajI. 64 vratathI cUkau dina etAlagi, viSaya kalaNi avicAraiMjI, viNa cAritri vaccha! paribhavi pAMmisi, dukkha adhika saMsAraiMjI. 65 DhAla|| vIra vakhANI rAMNI calaNAjI e desii|| mAta suNau araNaka kahijI, navi pali maI vrata eha, tuM kahitau aNasaNa grahiuMjI, vratabhaMgi jIviuM siuM dehi. 66 mAta suNau araNaka...(AMkaNI) aganiparavesa bhalau jIvanijI, vrata navi khaMDayaI jAMNi, viSa thakI viSaya virUA21 kahyAjI, e arihaMtanI vAMNi. 67 mAta suNau araNaka... mAtI je kahau te tisiuMjI, sIlabhaMgi hIlA sAca, lAja Avi paNi majha havijI, muni rahitAM suNa uvAca. 68 . mAta suNau araNaka... For Private and Personal Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 52 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jaNu (Na) NI kahi vadhie bhalIjI, Avau havi mujha sAthi, sIkha lahI ramaNI taNIjI, jaI lIyai dIkha guruhAthi. 69 mArca 2013 siddhagiri caDi aNasaNa lIyuM re, UccarI mahAvratabhAra, pApa AloyAM lAgAM jisyAMjI, khAmIya jIva savi-sAra 70 mAta suNau araNaka... silA tala puMjI oghi karI, sayana kariu grISamakAli mAMkhaNa pari vIthariu tisyaiMjI, bhamarabhogI sUkamAla. 71 mAta suNau araNaka... dhyAnabali kAla karI avatariujI, sohamasUra khiNamAMhi, bhogavi puNyaphala pragaDAMjI, araNaka sAdha ucchAMhi. 72 - For Private and Personal Use Only mAta suNau araNaka... ||DhAla-8|| || rAga-dhanyAsI / / dhana-dhana araNaka munivara jANIyaiM, sAcau sAhasadhIrojI, Unha parIsaha dukkara Uddhiriu, karmakhapAvA vIrojI. 73 mAta suNau araNaka... dhana-dhana araNaka... bhadrA sAhuNi aNasaNa ArAdhI, puhatI svargavimAnijI, tAriu nija - sUtani pratibodha de, sukhI kIdhau suniMdAnaiMjI. 74 dhana-dhana araNaka... eNi pari saMyama guNi cita lAIyAM, pAlIji (jI) subha sIlojI, parIsaha sahIiM thira mani sarvadA, jima pAmI jaI lIlojI. 75 dhana-dhana araNaka.. zrIaMcalagacchi kamalade (di) vAkarUM, jaMgama jUgaparadhAMnojI, zrIkalyANasAgarasUrIzvara cira jayu, dini-dini adhiki vAnojI. 76 dhana-dhana araNaka. "... Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org zrutasAgara - 26 tasa pakhi vAcaka caturaziromaNI, vivekazekharagaNicaMdojI, tasa ziSya vijayase (ze) khara eNI pari, kahi araNakacarita ANaMdojI. 77 dhana-dhana araNaka... bhaNau suNau caturanara bhAvasiu, sAdha taNA guNa raMgaijI, saphala jaMvArau" thAya tehanau, pAMmai sukha sahI aMgaiMjI. 78 / / iti zrIaraNakamuni rAsa saMpUrNa / 2 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zabdArtha 1 sAgaracaMda rAsa 1. sahAya, 2. pragaTa, 3. rasika, 4. kamaLa, 5. AnaMda pAmavu, 6. Azcarya, 7. kautuka, 8. jaldI, 9. satvahIna, 10 citAmAM pravezI baLI maravuM, 11. bhAgya, 12. vibhAsaNa, 13. sAthe 14 sthAna, 15. krIDA, ramata, 16. kaheyuM, 17. dAva, 18. dAnAdi sukRta kArya, 19. samAraMbha, AnaMdotsava 20 suMdara strI, 21. zaraNAi, 22. uttama, 23. moDhuM utarI januM 24. sainya, 25 Thapako, 26. sahana kare, 27. kalaMka, 28. samajAvayuM 29. cUpa, khAmoza 30. bANa, 31. bhAgyavAna, 32. kharAba, 33. [ghAta ? ], 34 jharUkho, 35 naThArA, 36. bacce-bacce, 37. smazAna, 38. citA, 39 prasiddha 40 pracura [ puNyapracura ], 41. zatru 53 For Private and Personal Use Only dhana-dhana araNaka... araNikamuni rAsa 1. utsAhapUrvaka, 2. dAkSiNya, 3. Asakti, 4. zarIra, 5 mAchalI, 6. roSa, 7. utsAha, 8. khoDa 9. bhraSTa [ osanna ], 10 khyAla na rahenuM, 11. picakArI, 12. gaurava, 13. kekArava, 14. ziyALo, 15. ghelI, 16. azubha, 17. najara, dRSTi, 18. duHkhamAM, 19 jharukho, 20. suMdara, 21 virUpa, 22. vistAra, 23 janma, avatAra. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir keTalIka aitihAsika laghu-kRtiono sAra hirena dozI aitihAsika kRtionI zodhamAM keTalIka ladhu kRtio maLI AvI, saMpUrNa kRtine prakAzita karavA mATe samaya ghaNo mAMgI le, prAyaH AvI laghu kRtiomAM nAyakazrIonA guNAlekhana, emanI cAritra-pAlananI sajjatA, svAdhyAya-rUci, temaja tatkAlIna zAsaka ane saMdha upara paDelA prabhAvanuM varNana maLI AvatuM hoya che. e varNananI sAthe-sAthe emanAM mAtA-pitAnuM nAma, janma-sthAna, dIkSA, padArohaNa, jevI keTalIka aitihAsika noMdha maLI AvatI hoya che. kRtimAM AvI aitihAsika-noMdha kRtinA sAra rUpe ahIM raju karI che. akSayacaMdrasUri bhAsa', gAthA - 9, kartA- ajJAta. A kRti anusAra emanA pitAnuM nAma sAha sahasamala hatuM. AgaLanI pAMca gAthAomAM AcArya mahArAjanA guNonuM varNana maLe che. varNanamAM mukha dIThe sukha upaje, ane guNanA dariyA, jJAne bharIyA jevI prAyaH pracalita uktiono kavie upayoga karyo che. ratalAmano saMdha akSayacaMdrasUri ma. sA. ne cAturmAsa mATe vinaMtI kare che. e vinaMtine svIkArI AcArya mahArAja vi. saM. 1761 nuM comAsuM ratalAmamAM kare che. zakyatA che, ke A bhAsanI racanA ratalAmamAM thaI hoya ... akSayacaMdrasUri bhAsa', gAthA 7, ajJAta. kRti anusAra emanA pitAnuM nAma sAha sahasamalla ane mAtAnuM nAma saMpUrade hatuM. khaMbhAtanA sonI tilakasIe vi. saM. 1750nA jeTha suda 10nA khaMbhAtamAM AcArya akSayacaMdrasUri ma. sA.nA pada mahotsavano lAbha lIdho hato. A kRtimAM pradhAnarUpe guNavarNana maLe che. pAsacaMdrasUri bhAsa', gAthA - 7 kartA - muni khuzAla - bhAsamAM jaNAvyA anusAra marudharanA hamIrapuramAM rahetA poravADa jJAtIya sA. velAnA patnI vimalAdenI kukhe emano janma thayo, saM. 1547mAM emaNe sAdhuratna pAse dIkSA lIdhI, ane saM. 1565 mAM emaNe kriyoddhAra karyo, devanI sahAyathI varasAda varasAvI jinazAsananI prabhAvanA karI. (AcArya pArzvacaMdrasUri For Private and Personal Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mRtasAra - ra6 ma. sA no janma vi. saM. 1537 mAM thayo hato. ane saM. 1595 mAM emaNe nAgoramAM upAdhyAya pada, ane vi. saM. 1pa99mAM bhaTTAraka pada prApta karyuM hatuM. emaNe taMduvaicArika pannA, praznavyAkaraNa, sUtrakRtAMga, temaja jaMbUcaritra para bAlAvabodhanI racanA karI hatI. emano svargavAsa vi. saM. 161ranA mAgazara mahinAmAM jodhapuramAM thayo hato. emanAthI vi. saM. 1572mAM pAyacaMda mata nIkaLyo.) zubhavardhanagaNi nirvANa gIta, gAthA - 15, kartA - ajJAta. gItamAM jaNAvyA anusAra zubhavardhana gaNine cha vigaIno saMpUrNa tyAga hato, emanA jIvanakALa daramyAna emaNe batrIza hajAra navA graMthonI racanA karI. emano kALadharma vi. saM. 1537nA caitra zudi-2 nA somavAre kuNagiri (kuNaghera)mAM thayuM hatuM. nirvANa-gItamAM kavi zubhavardhanagaNinA kALa-prasaMge vAtAvaraNanI gama-gInIne 1ramI gAthAmAM A rIte jaNAve che. paMthIDA pUchaI nagara nivAsIne, ihA hATaDe kAI haTatAla, zrIgubhavardhana garuA-guru taNa, tehanuM pahuta ho kAla. rAjasAgarasUri nirvANamahotsava sajhAyara, gAthA-15, kartA-ratnasAgara. gujarAtanA sIhapura(prAyaH AjanuM siddhapura) mAM rahetA ozavaMzIya sAdevIdAsanA patnI koDAInI kukhe vi. saM. 1938nA phAgaNa sudi bIjanA divase emano janma thayo, vi. saM. 16pa1mAM emaNe dIkSA lIdhI, vi. saM. 1986nA jeTha sudi-14 zanivAre amadAvAdanA mahAvIra svAmInA derAsaramAM gacchanAyaka pade birAjita thayA, AcArya rAjasAgarasUri ma. sA. nA upadezathI zeTha zAMtidAse sAteya kSetramAM dhana vAparI jinazAsananI anerI prabhAvanA karI. vi. saM. 1720nA bhAdaravA sudi-7 nA divase amadAvAdamAM emano svargavAsa thayo. zeTha zAMtidAsanA parivArajano sahita amadAvAdanA zrIsaMghe AcArya bhagavaMtanA nirvANa nimitte ATha divasano mahotsava karyo, A kRtimAM vi. saM. 1696nA jeTha mahinAmAM AcArya rAjasAgarasUri ma. sA. ne gacchanAyaka padanI sthApanAno ullekha maLe che. jyAre tilakasAgarakRta rAjasAgarasUri rAsamAM Aja samaye AcArya pada prApta thayAnI noMdha maLe che. * jaina aitihAsika gUrjara kAvya saMcaya peja naM. 50, tilakasAgaraphata rAjasAgarasUri nirvANarAsa, DhALa-5, kaDI-3thI For Private and Personal Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mArca - 2013 vizAla somasUri guru-guNa bhAsa", gAthA - 9, kartA - harSavimala. bhAsamAM jaNAvyA anusAra vizAla somasUri sAta saMtoSInI patnI nAraMgadenI kukSie jamyAM, virATanagara emanuM janma-sthAna, ane saMsArI avasthAnuM nAma visarAma hatuM. vizAla somasUrie bAlyavayamAM vimalasomasUri pAse dIkSA grahaNa karI, vizuddha koTinuM cAritra pALyuM. IDaramAM paMDita vizAla somane AcArya pada ApavAmAM AvyuM, IDaranA sAha sahimale pada sthApanAno mahotsava karyo. (vikrama saMvata 1708mAM Aso suda-1nA zukravAre jagANA gAme AcArya vizAlasomasUri ma. sA. nI nizrAmAM saMghamANikyavijaye potAnA ziSya sumadramANikya ane rAjamANikyanA paThana mATe bhagavatIsUtranI prata lakhI, temaja vaTapadranagaramAM vi. saM. 1749mAM kArtika vada-10ne budhavAre vizAla somasUri ma. sA.nA ziSya 5. siddhasoma gaNinA adhyayana mATe muni rAmavijaye jJAtAdharmakathAMgasUtranI prata lakhI.) vijayadharmasUri bhAse, gAthA - 11, kartA - mohana. bhAsa anusAra teozrIno janma mevADanA rUpanagaramAM rahetA ozavAla vaMzIya premacaMda surANAnI patnI pATamadenI kukhe thayo, vijayadharmasUri tapAgacchamAM vijayaprabhasUri ma. sA. nI paraMparAmAM vijayadayA sUri ma. sA. nI pATe padhAryA, emaNe bhujanA rAjAne pratibodha pamADI, madha-mAMsAdi tyAga karAvI, jinadharmAnurAgI banAvyo hato. (bhaTTAraka vijayadayAsUrie vi.saM. 1803nA mAgazara suda pAMcamanA divase udayapuramAM AcArya padavI ApI, vi. saM. 1809mAM mAravADanA kAcholI gAmamAM temane gacchanAyaka pade sthApyA.) vijayANaMdasUri bhAsa, gAthA - 9, kartA - Rddhivijaya. bhAsa anusAra mAravADamAM AvelA roha gAmamAM vi. saM. 1642mAM poravADa jJAtIya sA. zrIvaMtanI patnI siNagArade ke sAMNagAradenI kukSie emano janma thayo, temanuM mULa nAma kalo hatuM, temaNe vi. saM. 1951mAM mAtA-pitA, cAra bhAI temaja phoIbA seMjabAI sAthe jagadguru AcAryazrI vijayahirasUrIzvarajI ma. sA. dIkSA ApI, dIkSA bAda emanuM nAma muni kamalavijayajI rAkhyuM, ane emane zrI somavijayajI ma. sA.nA ziSya banAvyA. muni kamalavijayajIne vi. saM. 1970mAM AcArya vijayasenasUrie paMDita pada ApyuM, ane vi. saM. 1776nA poSa sudi 13nA divase vijayatilakasUrie For Private and Personal Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrutasAgara - 26 sirohImAM AcArya pada ApI, temanuM vijayANaMda(vijayAnaMda)sUri nAma pADavAmAM AvyuM, AcArya mahArAjanA pada mahotsavano lAbha saMghavI medhAjale lIdho, mahotsavamAM saMghavI medhAjale dareka ghare pIrojInI prabhAvanA karI, bhaTTAraka vijayANaMdasUri mahArAja vi. saM. 1911nA ASADha vadi 1nA maMgaLavAre prAtaH kALe khaMbhAtamAM svargavAsI thayAM. zIlavijaya gaNi nirvANa bhAsa, gAthA - 17, kartA - kalyANacaMda. ozavAla vaMzIya nAhara gotrIya sAha udAnA patnI ucharaMgadenI kukhe emano janma thayo hato, gaNi meghavijayanI preraNAthI vi. saM. 1936mAM zrI vijayahIrasUri mahArAja pAse bALa vaye cAritra grahaNa karyuM, ane emane udyotavijayajInA ziSya banAvyA, dIkSA lIdhA bAda AcArya vijayasenUri mahArAja pAse viziSTa tapa sAthe yoga kriyAdinuM ArAdhana karyuM, AcArya vijayasenasUri mahArAje emane paMDita pada ApyuM, anukrame vihAra karatA e mahApuruSane AyuSyanI avadhino aNasAra AvI jatAM sakaLa jIva-rAzI sAthe mithyA-duSkRta karI, gurubhagavaMtanA zrImukhe aNasaNa AdaryuM, aMte, vIramapura nagaramAM vi. saM. 1646nA caitra vadi - 9 nA divase emanuM nirvANa thayuM, prata-vigata 1. prata naMbara :- 43707 patranA aMte zrAvikA rAjI paThanArthe Avo ullekha maLe che. 2. prata naMbara :- 44185 3. prata naMbara :- 51341 4, prata naMbara :- 51065 5. prata naMbara :- 29840 6. prata naMbara :- 28396 7. prata naMbara :-- 30659 For Private and Personal Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhAratIya prAcIna vidyApIThoM kI saMskRti aura cInI yAtrI DaoN. uttamasiMha prAcIna bhAratIya itihAsa kA eka mahattvapUrNa hissA bhArata Ane vAle cInI yAtriyoM kA rahA hai / jabase cInavAloM ko bauddha dharma kA upadeza milA tabase cIna ke yAtrI bhAratavarSa kI ora tIrthayAtrA karane Ate rhe| ina yAtriyoM meM phAhiyAna, hvenasAMga (suyenacvAMga ) evaM itsiMga ke nAma pramukha haiN| inake alAvA aura bhI kaI cInI yAtrI samaya-samaya para bhArata Ate rahe haiN| yahA~ pramukharUpa se phAhiyAna, hvenasAMga evaM itsiMga ke yAtrA vivaraNa tathA unake dvArA varNita tatkAlIna paristhitiyoM kA ullekha kiyA gayA hai| phAhiyAna guptakAla meM bhArata AyA tathA hvenasAMga samrAT harSa ke samaya meN| inake bAda lagabhaga tIna sau varSoM ke antarAla itsiMga evaM kucha anya yAtrI bhI bhArata kI yAtrA para Aye / isameM saMdeha nahIM ki dharma kI pipAsA bar3I prabala hotI hai, vaha artha kI pipAsA se, 'jisase prerita hokara Ajakala loga eka deza se dUsare deza meM vyApAra ke uddezya se jAte haiM kahIM prabala hotI hai| jisa samaya ye loga bhArata Aye usa samaya mArga atyanta bhayAvaha aura aneka kaNTakoM se pUrNa hote the / ina durgama mArgoM ko pAra karanA koI sarala kAma nahIM thaa| ve yahA~ kisI sukha vizeSa ke lAbha ke lie nahIM aaye| unake antaHkaraNa meM to kevala dharma kA pavitra bhAva thA / aura isI pavitra bhAvanA ke bala para bhayAvaha durgama mArga kI kaThinAIyoM ko jhelate hue yahA~ taka pahu~ce jo alaulika aura prazaMsanIya sAhasa kA udAharaNa hai| donoM dezoM ke bIca madhura aura udAtta sambandhoM ko bayA~ karane vAlI yaha yAtrI - kathA jaisI sUcaka hai vaisI hI yaha bhAratIya saMskRti kI sAttvika aura uccastarIya bhUmikA kI bhI dyotaka hai| bauddha dharmAvalambI cIna ke lie bhagavAna buddha kA janmasthAna 'bhAratavarSa' parama tIrtha ke samAna thaa| cInI yAtriyoM kA mAnanA thA ki jaba taka bhArata meM bauddha dharmAvalambI rAjAoM kA zAsana hai taba taka hI unheM bhArata meM acchI suvidhAe~ milane kI saMbhAvanA hai| isake bAda hindU dharmAvalambI zAsakoM ke rAja meM zAyada utanA sahayoga aura suvidhAe~ na mileN| kintu guptakAla meM phAhiyAna jaba bhArata AyA to usane mahasUsa kiyA ki hindU dharmAvalambI rAjA bhI cInI yAtriyoM ko sabhI sukha-suvidhAe~ upalabdha karAte haiM aura Adara-satkAra bhI pahale jaisA hI karate haiN| bhArata meM to sarvadharma ke sAdhuoM ko sarvakAla meM bhAvabharA Adara-satkAra milatA rahA hai| yahA~ AnevAle yAtriyoM ke sAtha varNa, deza, gotra yA dharma sambandhI kisI prakAra kA bheda-bhAva kabhI nahIM huA / yahA~ to sarvadharma samabhAva kI bhAvanA janma-janmAntara se calI A rahI hai / yahA~ ke vAsiyoM kA dhyeya hI 'sarve bhavantu sukhinaH sarve santu nirAmayA' rahA hai| For Private and Personal Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrutasAgara * 26 cInI yAtriyoM kA dhyeya : cInI yAtriyoM ke pramukha dhyeya the- tathAgata bhagavAna buddha kI janmasthalI ke darzana karake pavitra-pAvana honaa| bhagavAna buddha ke upadeza jisa bhASA meM saMgRhIta the usa bhASA kA adhyayana karanA | bauddha granthoM kI pratilipi taiyAra karake tathA mUla granthoM kI pANDulipiyoM kA saMgraha karake una granthoM evaM bauddha pratimA Adi jo bhI dhArmika sAmagrI mile use apane sAtha lekara jAnA / ___ ina vastuoM kA saMgraha karake le jAne kA mUla uddezya ina yAtriyoM kA apane dezavAsiyoM ke lie thaa| inakI prasannatA to isa kArya kI siddhi meM hI samAI huI thii| parantu yaha kArya itanA sarala bhI nahIM thaa| cIna se bhArata taka calakara AnA jIvana-maraNa kA khela thaa| dhadhakate retIle rAste, bhayAnaka jaMgala, patharIle rAste aura himAcchAdita durgama giri-zikharoM ko pAra karanA koI sAdhAraNa kAma nahIM thaa| bhayAnaka jaMgaloM meM basane vAle hiMsaka prANiyoM kA sAmanA karane kI himmata aura zakti jisameM ho vahI mahAtmA isa durgama saphara ko taya karane kA sAhasa juTA sakatA thaa| bhArata AnevAle ye cInI yAtrI aise hI mahAtmA the| inake puruSArtha se saMpUrNa vizva ke itihAsa kA vAstavika gaurava bar3hA hai| IsA kI cauthI se sAtavIM sadI ke bIca aise aneka cInI yAtrI hindustAna aaye| inameM se kitane hI yAtrI isa bhavya sAhasa meM apane prANoM kI AhUti dekara dharmavIroM ke itihAsa meM apanA nAma svarNAkSaroM meM aMkita karA cuke haiN| jo pramukha vidvAn bhArata pahu~ce unake viSaya meM kucha mahatvapUrNa jAnakAriyA~ nimnokta haiM : phAhiyAna : I. san 399 meM chaha sAthiyoM ke sAtha bauddha grantha vinayapiTaka kI khoja meM phAhiyAna bhArata kI yAtrA para niklaa| isane cIna ke cAMgagAna nAmaka sthAna se yAtrA Arambha kii| nirantara pravAsa ke bAda samudrI evaM registAnI durgama rAstoM ko pAra karate hue kaThina yAtrA pUrI kara yaha mitra-maNDalI pezAvara phuNcii| parantu yaha mitra-maNDalI prAkRtika prakopoM se akhaNDita na raha skii| pezAvara pahu~cane se pahale hI isa dala kA eka yAtrI barphIle tUphAna meM mArA gayA; tIna yAtrI vApasa cIna lauTa gye| phAhiyAna aura usakA eka sAthI sahita chaha meM se sirpha ye do loga hI bhArata taka pahu~cane meM saphala hue| phAhiyAna bhayAvaha marusthala yAtrA kA varNana karate hue likhatA hai ki-marubhUmi meM bhayaMkara rAkSasa phirA karate haiM, garma havA calatI hai| vahA~ jAkara, unase koI bacakara nahIM AtA! na Upara koI ciDiyA uDatI hai aura na nIce koI jIva-jantu hI dikhAI paDatA hai! A~kha uThAkara jidhara For Private and Personal Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mArca - 2013 dekho cAroM ora reta hI reta! vIrAna aura sunasAna bhUmi! kahA~ jAyeM koI mArga nahIM sUjhatA! bahuta dhyAna dene para bhI koI mArga nahIM milatA! hA~ murdo kI sUkhI haDDiyoM ke avazeSa jarUra dikhAI par3ate haiM! phAhiyAna ne apane yAtrA vivaraNa meM mathurA pahu~cakara vahA~ se bhArata kA varNana karane kI zurUAta kI hai| vaha pATalIputra bhI gyaa| samrATa azoka ke mahala ko dekhakara vaha atyanta cakita huaa| vidita ho ki samrATa azoka ne kaliMga ke yuddha meM huI hiMsA se dravita hokara bauddha dharma aMgIkAra kara liyA thA / usane apane putra mahendra evaM putrI saMghamitrA sahita kaI vidvAn bhikSuoM ko bauddha-dharma-darzana evaM ahiMsA ke pracArArtha laMkA, varmA tathA cIna sahita kaI dezoM taka bhejA thA / phAhiyAna ne tatkAlIna paristhitiyoM kA jo varNana kiyA hai usake AdhAra para guptakAlIna lokasthiti evaM vividha paramparAoM kA bodha prApta hotA hai| ina jAnakAriyoM se hameM eka ati samRddha, sukhI aura nItimAna bhArata kA citraNa milatA hai| mRtyu-daNDa kI sajA kA abhAva, madirA evaM anya mAdaka padArthoM ke sevana kA niSedha, gurukuloM meM baTukoM dvArA zAstra evaM zastra-vidyA kA saMyukta abhyAsa | Aja atyanta sabhya gine jAne vAle rASTroM ke lie bhI azakya mAne jAnevAle Adarza bhArata ne guptakAla meM hI prasiddha karake dikhA diye the| isa hakIkata kA phAhiyAna ne mukta kaNTha se varNana kiyA hai| tatkAlIna bhArata meM atithi-satkAra evaM bhAratIya zikSA-paddhatI kA varNana karate hue phAhiyAna kahatA hai : ahA! bhArata meM zikSA ke lie kitanI sundara vyavasthA hai| guru aura ziSyoM kA sambandha vizva-bhara ke lie Adarza hai| vidyArthI cAhe rAjA kA lar3akA ho athavA bhikhArI kA, sabako adhyApaka apane putra ke samAna rakhatA aura par3hAtA hai| guru unheM rAta-dina apane niyantraNa meM rakhakara unake jIvana ko atyanta unnata banA detA hai| hameM saba taraha se bhArata kA anukaraNa karanA caahie| vaha cIna se sarvathA zreSTha hai| vaha anukaraNIya hai aura hamAre lie Adarza hai| jaba maiM svadeza meM thA, taba apane ko vinaya kA pUrNa jJAtA samajhatA thA; kintu bhArata meM Akara maiMne isa viSaya meM apane-Apa ko korA anabhijJa paayaa| Aha! yadi maiM bhArata na AtA to, zuddha rIti aura apanI anabhijJatA dUra karane kA avasara kaba paataa| yadyapi mujhe Ate aura jAte, donoM samaya bhayaMkara luTere-dala kA sAmanA karanA pdd'aa| aura merI jAna bhI khatare meM thI, phira bhI bhArata vizva-bhara meM darzanIya aura rahane yogya sthAna hai| yadi janmabhara manuSya adhyayana karanA cAhe, taba bhI vahA~ kI zikSA kA pAra na paavegaa| vahA~ ke vihAra, vizvavidyAlaya, granthAlaya, caitya Adi dekhakara hI anubhava kiye jA sakate haiN| vahA~ kA samAja atyanta priya mAlUma For Private and Personal Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 61 zrutasAgara - 26 hotA hai| videziyoM kA jitanA Adara-satkAra vahA~ hotA hai, utanA isa bhUkhaNDa meM zAyada hI kahIM hotA ho! vahA~ kI urvara aura samatala bhUmi, pahADI upatyakA, vanaprAnta evaM khetoM meM lahalAtI phasaloM ko dekhakara A~kheM aghAtIM nhiiN| bArI-bArI se sundara Rtu-parivartana to vahA~ kI alaukika IzvarIya dena hai| bhAratavarSa kA varNana kahA~ taka karU~ vaha to kevala dekhakara hI anubhava kiyA jA sakatA hai| hvenasAMga : ___ phAhiyAna se do sau varSa bAda eka aura vikhyAta cInI yAtrI bhArata AyA, jisakA nAma thA hvensaaNg| yaha cIna deza kA eka mahAn paNDita thaa| bhArata kI yAtrA karanA ati kaThina aura jIvana ko jokhima meM DAlane ke samAna hone ke kAraNa, apane deza ke eka mahAn paNDita kI jindagI ko jokhima meM DAlA jAye yaha cIna ke samrAT ko bilkula mAnya nahIM thaa| isalie hvenasAMga ko cIna choDakara jAne kI AjJA samrATa ne nahIM dii| lekina venasAMga kI bhArata yAtrA karane kI lAlasA adamya aura aDiga thii| ataH 29 varSa kI Ayu meM I. san 629 meM eka rAta ko usane corI-chupe apanA ghara chor3a diyaa| caukIdAroM se najara bacAkara hvenasAMga ne cIna kI sarahada ko pAra kiyaa| tIna hajAra mIla kA durgama 'pravAsa karake I. san 630 meM vaha gAMdhAra hote hue kAzamIra pahu~ca gyaa| vahA~ usakA khUba Adara-satkAra kiyA gyaa| kAzamIra meM do varSa rahakara usane saMskRta evaM saMskRta ke granthoM kA gahana adhyayana kiyA / vahA~ se hvenasAMga bhagavAna buddha kI janmabhUmi ke darzana karane hetu niklaa| samrATa harSa kI rAjadhAnI meM usakA joradAra svAgata kiyA gyaa| kannauja meM kucha samaya rahane ke bAda vaha nAlandA vidyApITha meM adhyayana karane hetu phuNcaa| nAlandA usa samaya apanI unnati ke carama zikhara para thaa| sabhI dizAoM meM isakI kIrti-patAkA phaharA rahI thii| sampUrNa sabhya samAja meM se yahA~ vidyopArjana hetu vidyArthI Ate the| zIlabhadra nAmaka eka prakhara buddhizAlI bahuzruta mahA paNDita usa samaya isa vidyApITha kA kulapati thaa| nAlandA meM bhI hvenasAMga kA joradAra svAgata kiyA gyaa| yahA~ usane vidyopAsanA evaM bauddha granthoM kI pratilipi karane meM pA~ca varSoM taka athaka parizrama kiyaa| isa paJcavarSIya samayAntarAla meM venasAMga kI kIrti bhArata meM itanI phailI kI samrATa harSa ne use apanI rAjyasabhA meM Ane hetu anekabAra AmantraNa bhejaa| bhAratavarSa kI prazaMsA karate hue venasAMga kahatA hai-yahA~ kI sabhI bAtoM se maiM mugdha ho uThA hU~! yahA~ kI santAna pitRbhakta hotI hai, mAtA-pitA putra-vatsala For Private and Personal Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dara mArca - 2013 hote haiN| guru-ziSyoM meM ananya prema aura bhakti kA bhAva rahatA hai| prajA rAjabhakta hotI hai| rAjA prajA kI bhalAI ke lie kaTa-marane ko taiyAra rahatA hai| rAjAprajA sabhI meM vidyA ke prati bar3I abhiruci rahatI hai, kabhI koI rAjA saikar3oM pIThe taiyAra karAke adhyApakoM ko nimantrita karatA hai to kabhI koI rAjA rAjya-bhara meM caitya banavAkara buddhimAnoM ke mana ko dharma kI ora AkRSTa karatA hai| upAsanA evaM adhyayana ke lie saMghArAma banAye jAte haiN| kisAna apane khetoM meM aura vyApArI apane jala-pota athavA bajaDe (beDe) para madhura rAga AlApate rahate haiN| koI bhI kaSTa kA anubhava nahIM karatA | peTa kI cintA yahA~ kisI ko nahIM rhtii| bhArata meM anna-dhana kI kamI nahIM hai| atithi-satkAra sabhI jagaha eka samAna hai| yahA~ ke loga hAthI kI pUjA karate haiM! rAjA taka hAthI kA sammAna karatA hai| kahIM-kahIM murge kI pUjA bhI hotI hai| itsiMga : __ bhArata AnevAle yAtriyoM meM itsiMga kA nAma bhI prakhyAta hai| bacapana se hI use bauddhadharma ke adhyayana ke prati lAlasA thii| isI jJAnapipAsA kI pUrti hetu vaha samudrI-yAtrA karake jAvA-sumAtrA ke rAste I. san 673 ke daramyAna tAmralipti baMdaragAha hote hue bhArata phuNcaa| ___ pandraha varSoM taka usane bhArata ke vibhinna sthaloM para adhyayana kiyA / dasa varSa to usane nAlandA vidyApITha meM rahakara nirantara adhyayana-adhyApana kArya kiyaa| sAtha hI mahattvapUrNa saMskRta granthoM kI pratilipiyA~ bhI taiyAra kii| venasAMga-jaisI prakhara buddhi evaM pratibhA to isake pAsa nahIM thI lekina kaThina parizrama karake yaha apane sAtha bhArata se anekoM amUlya grantha aura mahattvapUrNa sAmagrI lekara gyaa| bhAratavAsiyoM kI sAmAjika paramparA se sambandhita anekavidha bAtoM kA usane varNana kiyA hai| ziSTAcAra aura atithi-satkAra meM usane bhAratavAsiyoM ko cIna se Age batAyA hai| kuzInagara, kAzI Adi anekoM tIrthasthaloM kI yAtrA karate hue vaha samudrI rAste se vApasa cIna lauTa gyaa| svadeza pahuMcane para svayaM cIna kI sAmrAjJI 'cou-kI-dhU-hoU ne apane hAthoM se usakA svAgata kiyA thaa| itsiMga ke nirvighna aura zAntipUrvaka svadeza lauTa Ane tathA mahatvapUrNa granthoM kI pratilipiyoM ke saMgraha ko dekhakara saba meM apAra Ananda thaa| deza ke konekone se loga usake darzana karane Aye the| vahA~ ke loga usake darzana karake apane ko dhanya samajhate the| bhikSu-vRnda to atIva Anandita ho uThe the| svadeza kA eka vyakti, jisane lagAtAra 20-25 varSoM taka svajanoM se dUra rahate hue jAna para For Private and Personal Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrutasAgara - 26 63 khelakara kaSTaprada yAtrA karake deza kA nAma rozana kiyaa| vizva-vikhyAta nAlandA vizvavidyAlaya meM adhyayana karake agAdha pANDitya prApta kiyA ho, jo bhArata ke pavitra bauddha-tIrthoM ke darzana karake patita-pAvana ho cukA ho, jisane apane pANDitya ko bhI apane deza kI sevA meM arpita kara diyA ho, vaha bhalA deza kI A~khoM meM kyoM na base! deza usakI caraNa-raja ko mastaka para lagAkara kRta-kRtya kyoM na ho ! ina yAtriyoM ne bhArata kI tatkAlIna zikSaNa praNAlI evaM vidyA - vihAroM, gurukuloM Adi ke viSaya meM anekavidha mahattvapUrNa jAnakAriyA~ apane yAtrA vivaraNoM meM likhI haiN| ina tathyoM ke AdhAra para tatkAlIna bhAratIya zikSaNa-paddhati, atithisatkAra evaM nyAya-vyavasthA ke akhaNDa pravAha kA jJAna prApta hotA hai| sAta varSa kI umra meM vidyArthI Azrama yA maTha meM guru ke pAsa vidyAbhyAsa hetu jAtA thA / Azrama ke choTe-bar3e sabhI kAma vaha svayaM karake guru ke nikaTa rahakara gurumukha se jJAna prApta karatA thaa| ina saMsthAoM meM sabhI jAti evaM dharma ke vidyArthiyoM ko amIra-garIba kA bheda kiye binA praveza diyA jAtA thA / ina saMsthAoM meM vidyArthiyoM ko zabda ( vyAkaraNa - sAhitya), zilpa (hunaraudyoga), cikitsA ( rogopacAra vidhi), hetu-vidyA ( nyAyazAstra ) tathA adhyAtmavidyA (dharma evaM tattvajJAna) se sambandhita zAstroM kA gahana abhyAsa karAyA jAtA thaa| tIsa varSa kI umra taka adhyayana-kArya calatA thA / tatkAlIna vidvAn adhyApakoM ke adhyApana kauzala evaM pANDitya kA hvenasAMga ne khUba bakhAna kiyA hai| choTechoTe AzramoM, gurukuloM evaM maThoM ke alAvA Aja hama jinheM vizvavidyAlayoM kI taraha jAnate haiM vaisI hI anekoM khyAti prApta saMsthAe~ usa samaya videzoM taka prasiddha thiiN| unameM se kaI saMsthAe~ to alaga-alaga prakAra kI pramukha vidyAoM ke vizeSa adhyayana hetu prasiddha thiiN| udAharaNa svarUpa takSazilA vidyApITha cikitsakIyaadhyayana hetu, ujjayinI vidyApITha jyotiSa - zAstrIya adhyayana hetu, valabhI vidyApITha jaina-dharma-darzana ke adhyayana hetu, kAzI vidyApITha veda-vedAMga ke adhyayana hetu tathA nAlandA vidyApITha mahAyAnIya bauddha sampradAya ke adhyayana hetu vizeSarUpa se prasiddha the| ina vidyApIThoM meM vibhinna dezoM ke hajAroM vidyArthI eka-sAtha adhyayana karate the / tatkAlIna bhAratavarSa ne vidyopAsanA meM kaisI adbhuta pragati kI thI isakA anumAna ina vidyApIThoM kI adhyApanazailI evaM yahA~ ke vaiziSTya varNana se lagAyA jA sakatA hai, jo nimnavata hai : For Private and Personal Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 64 takSazilA vidyApITha : saMsAra ke sabase prAcIna vidyApIThoM meM jisakI gaNanA sarva prathama hotI hai, aisI mAtra bhArata kI hI nahIM balki eziyA kI pramukha vidyAdAyinI saMsthA bhAratabhUmi para rAvalapiNDI nAmaka pradeza meM vikasita huii| RSi daumya, cANakya, pANinI aura nAgArjuna jaise bhArata ke samartha paNDita isa saMsthA ke camakate hue sitAre the jinakI yazopatAkA Aja bhI unake dvArA viracita granthoM ke mAdhyama se saMpUrNa vizva ko jJAna-vijJAna dvArA prakAzita kara rahI hai| ? bauddha dharma ke udaya se pahale yaha vaidika sAhitya ke adhyayana-adhyApana kA pramukha kendra thaa| isake bAda bauddha dharma-darzana, cikitsA zAstra evaM tattvajJAna ke adhyayana hetu isakA nAma agragaNya saMsthAoM meM sabase pahale ginA jAne lagA / kaniSka ke samaya meM isakI khyAti apanI carama sImA para thI / yuddha- kauzala viSayaka viziSTa prazikSaNa pradAna karane ke lie bhI isa vidyApITha kI prasiddhi cAroM ora phailI huI thI / yahA~ garIba chAtroM tathA rAjaku~varoM meM kisI prakAra kA bhedabhAva nahIM kiyA jAtA thaa| donoM hI vargoM ke chAtra binA kisI bheda-bha da-bhAva ke eka-sAtha baiThakara samAna zikSA grahaNa karate the / mArca 2013 - sikandara bhArata se vApasa lauTate samaya isa vidyApITha meM se kaI vidvAn adhyApakoM ko apane sAtha lekara gayA thA / saMsAra ke dUsare kisI bhI vidyApITha ne nahIM bhogA ho aisA lagabhaga bAraha saikA taka yazasvI aura dIrgha AyuSyakAla taka isakA astitva rhaa| I. san 500 ke Asa-pAsa toramAoM ke jaMgalI hUNa TolAoM ke hAthoM isa vizva prasiddha vidyApITha kA nAza huA / nAlandA vidyApITha : For Private and Personal Use Only hvenasAMga ne isa vidyApITha kA varNana karate hue likhA hai ki pahale yahA~ eka sundara upavana thA / pA~casau vyApAriyoM ne use kharIdakara bhagavAn buddha ke lie bheMTa svarUpa arpita kiyA ! bhagavAn ne vahA~ rahakara dharmopadeza diyA / hUNoM ke dvArA takSazilA kA vidhvaMsa hone ke bAda nAlandA vidyApITha kA mahattva aura bhI bar3ha gayA | sAtavIM sadI meM to bhArata ke agragaNya vidyApIThoM meM isakI kIrti sarvatra phaila gii| paTanA se kucha dUra gaMgA nadI ke kinAre ramaNIya sthala para yaha vidyAvihAra sthApita thA / prAtaHkAla ke dhUmasa meM ghirA huA nAlandA vidyApITha atIva manohara dikhAI par3atA thA / yahA~ ke stUpa, vihAra aura mandiroM ke nirmANa meM kuzala nagara racanA kI kalA kA spaSTa citra dikhAI par3atA hai| yahA~ ke bhavanoM kA nirmANa-kArya atyanta majabUta kisma kA thA / gaganacumbI vedhazAlA, vizAla parakoTA, bhavya Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrutasAgara * 26 65 vidyA-vihAra, vidyA-vihAra ke andara ATha baDe-baDe sabhAgAra aura sau vyAkhyAnakhaNDoM kA varNana karate hue hvenasAMga jaise thakatA hI nahIM / yahA~ ke vizAla aura kalAtmaka pravezadvAroM, zreSThatama kArIgarI vAle stambhoM aura manohara chatroM ko dekhakara hara koI cakita raha jAtA thaa| yahA~ ke hare-bhare upavanoM tathA lAla kanaka ke phUloM se suzobhita jalAzayoM kA varNana hvenasAMga ne dila kholakara kiyA hai| IsA kI pA~cavIM sadI meM sthApita yaha vidyApITha vizva ke agragaNya vidyApIThoM meM se eka thaa| isakI sthApanA se lekara vidhvaMsa-kAla taka sAta-sAta sadiyoM taka isakI kIrtipatAkA sampUrNa vizva meM phaharAtI rhii| bhAratIya rAjA mahArAjAoM ne ise sthApita karane evaM samRddha banAne meM khUba dilacaspI dikhaaii| tiveTa, cIna, jAvA, sumAtrA, silona (zrIlaMkA) Adi dezoM se yahA~ adhyayana hetu AnevAle vidyArthiyoM kI eka lambI katAra thii| ataH uparokta sAkSyoM ke AdhAra para siddha hotA hai ki jisa prakAra Aja bhAratIya vidyArthI videza meM adhyayana hetu jAte haiM, usI prakAra kisI samaya videzI chAtra bhI vividha viSayoM ke adhyayana hetu hindustAna ke ina vidyApIThoM meM AyA karate the| venasAMga jaise cInI paNDita ne nAlandA meM lambe samaya taka rahakara hindU dharma-darzana, veda-vedAMga evaM bauddha dharmagranthoM kA adhyayana kiyaa| yahA~ kA adhyayana-adhyApana zreSTha koTi kA thA | ucca vidyA ke adhyayana hetu isase baDhakara aura koI saMsthA pUre vizva meM nahIM thii| yahA~ ke granthAgAra atIva vizAla aura adhyayana-sAmagrI se paripUrNa the| tIna vizAla bhavanoM meM granthoM ko suvyavasthita tarIke se rakhA gayA thaa| ina bhavanoM ke nAma the-ratnodadhi, ratnasAgara aura ratnaraJjaka | inameM se pahalA bhaNDAra hI nau masjilA thaa| isIse anumAna lagAyA jA sakatA hai ki yahA~ vidyArthiyoM ke adhyayana-adhyApana hetu kitanI grantharAzI saMgrahIta rahI hogii| __ nAlandA vidyApITha jisa prakAra dharma aura darzana, vyAkaraNa aura vyutpattizAstra, tarkazAstra aura sAhitya ke adhyayana kA mukhya kendra thA usI prakAra zilpasthApatya evaM anya zikSaNa-kalAoM meM bhI usakA pramukha sthAna thaa| yahA~ pratyeka viSaya ke anekAneka mUrdhanya paNDitagaNa nivAsa karate the| yahA~ dasa hajAra vidyArthI aura pandrahasau adhyApaka rahate the| Aja samagra vizva meM zAyada hI koI aisA vizvavidyAlaya hogA jahA~ pandrasau adhyApaka hoN| sabhI chAtroM tathA adhyApakoM ke AvAsa evaM bhojana Adi kI sampUrNa sukha-suvidhAe~ vidyApITha dvArA upalabdha karAI jAtI thiiN| kharce kI pUrti hetu sau gA~va jAgIra ke rUpa meM vidyApITha ko dAna meM diye gaye the| bhAratIya rAjA-mahArAjA bhI samaya-samaya para vidyApITha ke lie puSkala dAna dete the| yahA~ mahAyAnIya bauddha-dharma ke adhyayana hetu vizeSa anukUlatA For Private and Personal Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 66 mArca - 2013 thii| brAhmaNa-dharma evaM darzana ke alAvA sAhitya, vyAkaraNa aura kalA kA bhI uccastarIya adhyayana karAyA jAtA thaa| havenasAMga isa vidyApITha kA varNana karate hue kahatA hai ki-jahA~ sthApatya kA yaha mahAn prAsAda sthita hai vahA~ kA prAkRtika vAtAvaraNa bhI usakI zobhA meM cAracA~da lagA detA hai| jamIna para kaI sarovara haiN| jinameM nIlotpala vipula mAtrA meM haiN| inake sundara nIle raMga ke sAtha kanaka-puSpa bhI cAroM ora gaharA lAla raMga vikherate haiN| AmrakujoM kI ghanI chAyA jamIna para cAroM ora phailI huI hai| yahA~ ke AcArya jJAna-dhyAna-vijJAna-kalA-sAhitya ke mUrdhanya vidvAn haiN| yahA~ ke pravezadvAroM para kuzala dvArapAla niyukta kiye jAte haiM jo vidyApITha meM pravezArtha Ane vAle chAtroM kA sAkSAtkAra lekara, unakI yogyatA ko parakhakara hI andara jAne dete haiN| bhArata meM sthita ina vidyApIThoM, gurukuloM, AcAryoM evaM granthAgAroM ko dekhakara merA mana mudita ho gyaa| vAkaI bhAratavarSa jagadguru hai| kAlAntara meM nAlAndA kI bar3hatI huI khyAti hI usake vidhvaMsa kA kAraNa bana gii| eka AtatAyI zAsaka ne pUrvAgraha se grasita ho kara isa daidIpyamAna jJAnadIpa ko sadA-sadA ke lie bujhA diyA! nAlAndA ke isa sampUrNa svAbhAvika aura mAnava-nirmita saundarya meM se sivAya khaNDaharoM ke aba kucha bhI nahIM bacA hai| yatra-tatra miTTI ke U~ce-U~ce Dhera dikhAI dete haiM; khaNDita pattharoM kI pratimAe~ kosa-kosa taka bikharI huI milatI haiN| purAtattvavid apane phAvaDe aura kudAla lekara vahA~ kucha khoja nikAlane meM vyasta haiN| eka AtatAyI zAsaka bakhtiyAra khilajI ne AkramaNa kara isa adbhuta jJAnasAgara ko nestanAbUta kara diyaa| yahA~ ke granthAlayoM meM Aga lagA dI gii| jisameM hajAroM-lAkhoM mahattvapUrNa grantha jalakara rAkha ho gye| varSoM taka yahA~ ke granthAlayoM se dhuA~ nikalatA huA dekhA gayA! aura isa prakAra hamAre RSimaharSiyoM dvArA nirmita amUlya dharohara naSTa ho gii| isa dharohara meM se jo kucha bhI aMza svarUpa bacA hai use Aja hamAre zreSThI evaM zrutasevI saMsthAe~ saMgRhIta kara bacAne ke upakrama meM lage hue haiN| vikramazilA vidyApITha : venasAMga ke bhArata se vidA hone ke lagabhaga do sau varSoM ke bAda IsvIsana kI nauvIM sadI meM, bhAgalapura jile meM gaMgA nadI ke kinAre vikramazilA nAmaka eka aura vidyAdAtrI saMsthA kA janma haa| tibbata se asaMkhya chAtra isa vidyApITha meM adhyayanArtha Ate the| isa saMkhyA ke bar3hate hue pramANa kA anumAna isI se lagAyA For Private and Personal Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrutasAgara - 26 67 jA sakatA hai ki vikramazilA kA eka chAtrAvAsa to 'tiveTa bhavana' ke nAma se hI jAnA jAtA thA / ATha hajAra vidyArthI eka-sAtha baiTha sakeM aisA vizAla sabhAgAra isa saMsthA kA gaurava thA / nAlandA kI taraha hI isake cAroM ora eka bar3A parakoTA thA; jisake chaha pravezadvAra the| ina sabhI pravezadvAroM para eka-eka vidvAn AcArya kI dekha-rekha rahatI thI / ye chaha AcArya aura vidyApITha ke pradhAna AcArya milakara kula sAta samartha - paNDita vikramazilA kA prazAsana saMbhAlate the / yahA~ bhI nAlandA jaisI hI praveza prakriyA thI / valabhI vidyApITha : nAzika hote hue mAlavA jAte samaya hvenasAMga ne saurASTra meM harSa ke jamAI maitrakavaMzIya dhruvasena kI rAjadhAnI valabhI meM praveza kiyaa| dhruvasena ne bhI samrATa azoka kI taraha bauddha dharma svIkAra kiyA thA / harSa kI paJcavarSIya pariSad kI taraha valabhI meM bhI eka bar3A melA bharatA thaa| usa mele meM vidvAn paNDitoM ko khule hAthoM dAna diyA jAtA thA / hvenasAMga ke eka ziSya duI-lI ne usa samaya ke gujarAta kI samRddhi kA varNana karate hue likhA hai ki isa rAjya meM dUra-dUra ke mulakoM se Akara basI huI baMjAroM kI poleM (bastiyA~) mIloM taka phailI huI dikhAI paDatI haiM, jinake pAsa athAha sonA javAharAta hai| paccIsa lAkha tolA sonA-cA~dI se bhI adhika dhana jinake pAsa hai, aise anekoM kuTumba - parivAra yahA~ nivAsa karate haiN| valabhI meM bhI nAlandA jaisI hI ucca zikSaNa vyavasthA thI / yahA~ jaina-dharmadarzana evaM nyAya - vidyA kA vizeSa adhyayana karAyA jAtA thaa| kA~cI vidyApITha : jisa prakAra takSazilA aura nAlandA uttara bhArata ke vidyAstambha the usI prakAra kA~cI vidyApITha dakSiNa bhArata kA mahattvapUrNa zikSaNa saMsthAna thA / 'dakSiNa bhArata kA nAlandA' ke nAma se isa vidyApITha kI khyAti cAroM ora phailI huI thI / nAlandA ke sAtha yahA~ ke adhyApakoM evaM chAtroM kA gaharA sambandha thA / zilpa - zAstra aura sthApatya meM isakA ananya sthAna thA / pallava rAjAoM ne isa vidyApITha ko khule hAthoM dAna diyA / suprasiddha naiyAyika vAtsyAyana aura samartha paNDita bauddhanyAyavizArada diGganAga jaise AcAryoM ne isakI kIrti meM cAra cA~da lagA diye| ina vidyApIThoM kI saMskRti evaM adhyayana-adhyApana vyavasthA se AkarSita hokara asaMkhya videzI vidyArthI yahA~ adhyayanArtha Ate the| usI kar3I meM cInI For Private and Personal Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mArca 2013 68 vidyArthiyoM kA bhI Agamana huA, jinhoMne apane yAtrA vivaraNa kI kahAniyA~ yatratatra likhI haiN| unhIM vRttAntoM ko AdhAra banAkara maiMne yahA~ yatkiJcit prastut karane kA prayAsa kiyA hai| AzA hai gaveSakoM ko pasanda AyegA / - nAlandA, takSazilA, valabhI, vikramazilA Adi prAcIna vidyAvihAroM kI grantharakSaNa paramparA ko jIvita rakhane hetu hiMdustAna meM Aja bhI anekoM granthabhaNDAra sakriya bhUmikA nibhA rahe haiM / isI taraha kA eka choTAsA prayAsa ahamadAbAda evaM gAMdhInagara ke madhya zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra, kobA sthita AcArya zrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira kara rahA hai| isa jJAnamaMdira meM rASTrasaMta AcArya zrI padmasAgarasUrIzvarajI mahArAja kI pAvana preraNA se lagabhaga do lAkha prAcIna pANDulipi granthoM kA saMgraha hai| saMbhavataH Aja yaha hiMdustAna kA sabase baDA granthAgAra hai / yahA~ hastalikhita granthoM ko vizeSa rUpa se jarmana sTIla evaM sAgavAna kI lakar3I se nirmita alamAriyoM meM rakhA gayA hai / ina alamAriyoM kI khAsiyata yaha hai ki inameM rakhe hue granthoM meM varSAta ke mausama meM lezamAtra bhI bheja nahIM A sakatI, dImaka evaM silvara - phiza jaise kITANu bhI praveza nahIM kara sakate haiM, yahA~ taka ki agni athavA jala ke prakopa se bhI granthoM ko surakSita rakhA jA sakatA hai / yahA~ grantharakSaNa hetu pAramparika evaM vaijJAnika saMsAdhanoM kA upayoga kiyA gayA hai / isa jJAnamaMdira kI khyAti Aja cAroM ora phaila rahI hai| isakI pramukha vizeSatA yaha hai ki yahA~ AnevAle zodhArthiyoM ko kucha hI samaya meM binA kisI bheda-bhAva ke Avazyaka sAmagrI upalabdha karA dI jAtI hai| yahI kAraNa hai| ki Aja yahA~ deza-videza se AnevAle zodhArthiyoM kI saMkhyA meM dinoM-dina vRddhi ho rahI hai / prAcIna vidyAvihAroM kI usa daidIpyamAna gauravamayI paramparA ko yahA~ jIvita rakhane kA prayAsa kiyA jA rahA hai, jo sarAhanIya hai ! saMdarbha-grantha : 1. dakSiNa - patha, lekhaka - zrI jayakAnta mizra, sAdhanA kAryAlaya AgarA se prakAzita / 2. phAhiyAna kA bhArata darzana, lekhaka- dAmodaralAla garga, Adarzanagara jayapura se prakAzita | 3. suMgayuna kA yAtrA - vivaraNa, anuvAdaka- jaganmohana varmA, kAzI nAgarIpracAriNI sabhA se prakAzita / For Private and Personal Use Only 4. phAhiyAna aura hvenasAMga kI bhArata yAtrA, lekhaka- brajamohanalAla varmA, hiMdI grantha prasAraka samiti chiMdavADA se prakAzita / 5. bauddhadharma ke 2500 varSa kA itihAsa, saMpAdaka- pI.vI. bApaTa, pablikezana DivIjana dilhI se prakAzita / Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMgrahAlayanA be covIzI paTano paricaya hirena dozI jaina kalAmAM prAya tIrthaMkara bhagavaMtonI pratimA sarvAdhika prApta thAya che. tIrthakara bhagavaMtonA nirvANa bAda keTaloka samaya emanuM smaraNa yathAvat banI rahyuM, emanI smRttine ciraMjIva banAvavAnA hetuthI tIrthakara bhagavaMtonI pratimAonuM sthApana thayuM, tatkAlIna zAsakonA prabhAva heThaLa tIrthaMkara bhagavaMtanI pratimAomAMnA nirmANamAM ghaNA pheraphAro jovA maLe che, tIrthakara bhagavaMta sadaiva dhyAnAvasthAmAM hovAthI emanI pratimA 1. khaDugAsana (kAyotsarga) 2. padmAsana Ama be AsanomAM jovA maLe che. kAlAMtare jina-pratimAomAM dritIrthi, tri-tIrthi, caturvizati jina-paTa vigere vividhya maLatuM rahyuM. lagabhaga dasamI sadImAM covIzI paTo nirmANa pAmyA, covIzI paTTo zvetAMbara mUrtipUjaka ane digaMbara ema baMnne paraMparAmAM maLI Ave che, digaMbara paraMparAmAM paNa covizI paTTomAM ghaNAM prakAranuM vaividhya jovA maLe che. A covIza tIrthaMkara-pratimAomAM sAmAnyathI aSTaprAtihArya, lAMchana, ane yakSa-yakSiInuM aMkana paNa prApta thatuM rahyuM, nAma, sthApanA, dravya, bhAva ema kula cAra nikSepe samasta lokane pAvana karatA tIrthakara bhagavaMtonA abhinava svarUpanI parikalpanA karavAmAM AvI che. ane tIrthakara bhagavaMtonA vividha rasvarUponI pUjA-arcanA vigerenI paraMparA paNa anavacchinna rUpe maLI Ave che. covIzI paTa naMbara - 1 prastuta covIzImAM tIrthakara bhagavaMtonA bALa svarUpanuM aMkana che. vi. saM. 12mI sadInA A zilpamAM vartamAna covIzInA tIrthakara bhagavaMtanI mAtA enA bALa svarUpa paramAtmAne khoLAmAM laIne beThAM che, pahelI lAInamAM prathama tIrthaMkara, bIjI lAInamAM traNa tIrthakara, trIjI lAInamAM pAMca tIrthakara, cothI lAInamAM sAta tIrthakara, ane pAMcamI lAInamAM ATha tIrthakara birAjamAna che, pAMcamI lAInanA madhyabhAgamAM maMgala-kuMbhanuM sthApana karavAmAM AvyuM che. toraNa ane thAMbhalI-yukta derImAM dareka mAtA birAjamAna che, dareka lAInanA AraMbha ane aMte cAmara-dhArI paricArako jaNAya che. mAtA ardhapadmAsanamAM birAjamAna che, darekanI nIce mAtAnA nAmo lakhyAM che. prastuta covIzImAM lekha vigere koI sAdhana prApta thatuM nathI. * TAITala peja naM. 1 For Private and Personal Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gio mArca - 2013 covIzI paTa naMbara - 2 prastuta paTamAM covIza derI banAvI covIza tIrthaMkara bhagavaMtonI pratiSThA karela che. dareka derImAM uparanA bhAge tIrthakara bhagavaMtanuM nAma ane tyArabAda kramAMkanuM Alekhana thayuM che. derInI nIcenA bhAge lAbha lenAra vyaktinuM nAma Alekhela che, paTamAM uparanA bhAge zikharanI AkRti upara pharakatI dhajA jaNAya che, yathAzakti eka-eka vyakti svataMtra rIte jinAlaya baMdhAvyA sarakho lAbha meLavI zake e uddezathI ja A prakAranA covIzI paTonuM nirmANa saMbhave che. A paTa bharAvanAra tarIke ullekhita covIza vyaktio nAmAnusAra strI, temaja prAyaH eka ja parivAra-kuTuMbanA sabhya hovAnI zakyatA vadhu che, prastuta lekhamAM A peTa bharAvanAra vyaktiono nAmollekha Apela che. lekhamAM nAma AgaLa Apela kramAMka derI naMbara ane tIrthakara bhagavaMtanA kramane jaNAve che. 2. covIzI paTa lekha 1. te nirNavI, ra. videvI, rU, pU, 4, vaNivI , 6. vetarevI, 6. malphiI , . varlDa, 8. zanIve, 6. dUravA, 10. kevI, 11. mInAvI, 12. ravI, 13. pUnija, 14. sardI, 16. vIndu, 16. kInhAve, 1che. mULa, 18. pUNI, 16. suvare, ra0, dhUnI, 21. vAnI, ra2, vahUtevI, ra3, 2nanavI, 24.jAlhadevI sthAnAMgasUtranI sAkSIe rogotpattinA nava kAraNo 1. atyAsana :- eka Asane lAMbo samaya besavAthI. 2. atyAzana :- vadhu bhojana karavAthI, ke apathyanuM sevana karavAthI. 3. atinidrA :- vadhAre paDatuM suvAthI. 4. ati jAgaraNa :- vadhAre moDe sudhI jAgavAthI. 5. uccAra nirodha :- maLa(jhADo) rokI rAkhavAthI. u, prazravaNa nirodha :- pezAba rokI rAkhavAthI. 7. gamana :- niraMtara cAlavAthI. 8. bhojana pratikuLatA :- pratikuLa bhojana karavAthI (prakRti virUddhanuM bhojana karavAthI.) 9. IndriyArthanA vipAka :- endrika viSayonuM ati sevana karavAthI. A nava kAraNothI zarIramAM rogo utpanna thAya che. (sthAna-9, sUtra-997) * TAITala peja naM. 4 For Private and Personal Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMgrahAlayamA pratimAlekho Aje ApaNI paraMparA ane zramaNa saMskRtino kramabaddha itihAsa prApta nathI, itihAsanA kelAya tattvo graMtha-bhaMDAro, tAmrapatro, zilAlekho, ane pratimAlekhomAM dharabAyelA che. AvI aitihAsika sAdhana sAmagrImA pratimAlekho agratA krame che, pratimA lekho be vibhAgamAM maLe che. 1. pASANa pratimA lekho 2. dhAtu pratimA lekho, dhAtu pratimAnI apekSAe pASANa pratimAmAM lekho bahu ochA prApta thAya che. pratimA lekhomAM zramaNa paraMparA ane tatkAlIna zrAvakonA vaMzAdinI noMdha prApta thAya che. zramaNa paraMparAnA itihAsamAM khUTatI kaDIonuM anusaMdhAna karavAmAM pratimA lekho bahu mahattvano bhAga bhajave che. pUjyapAd gurudeva zrImad AcArya zrIpadmasAgarasUrIzvarajI mahArAjA prabhu zAsananI AvI aitihAsika mUlyonI kALajI ane jatana mATe satata udyamazIla anekAMIka karI chUTavAnI bhAvanA dharAvI, prabhu zAsananI zAna ane garimAne hRSTa puSTa karatA rahe che. pUjya gurumahArAjanA athAga prayatnathI vinirmita AcArya zrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira ane samrAT saMprati saMgrahAlayamAM AvI keTalIya aitihAsika sAmagrIo saMkalita, saMgRhIta ane surakSita che saMgrahAlayamA rahelA dhAtu ane pASANa pratimAnA lekho ahIM prastuta che. A lekho utArI ApavAnuM puNya- kArya parama pUjya zAsanasamrAT zrInA samudAyanA AcArya bhagavaMta zrIsomacaMdrasUrIzvarajI mahArAja sAheba ane emanA ziSya parivAre karI ApyuM che. saMgrahAlayamAM noMdhAyela kramAnusAra ja pratimAnA lekho prakAzita karIe chIe. saMpA. dhAtu pratimAlekha zrI zAMtinAtha, paMcatIrthI - 1 1. saMvat 1561 varSe mAgha vadi 8 some zrI brahmANamacche zrIzrImAlajJA. zre. khetA bhA. khetalade su. popaTa bhA. dUbI su. lIMbA bhA. lalanAde su. padmA yutena svapUrvajanamittaM AtmazreyorthaM zrIzAMtinAthacaturviMzatipaTTaH kAri. pra. zrI buddhisAgarasUripaTTe zrIvimalasUribhiH dyA... zrI padmaprabhasvAmI, caturviMzati - 3 2. saMvat 1438 varSe jyeSTa vadi 4 zanau zrInANakIyagacche For Private and Personal Use Only ...gotrajA bhA. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 72 mArca - 2013 DAkA bhAtR jayatasiha nANasIha?(i?).....dedA bhA. pU...... dvitIya nAma kIlhaNadevyA putra dharaNa-dhira sahitayo AtmazreyorthaM zrIpadmaprabhacaturviMzatijinAlayaH kA. pra. zrImaheMdrasUribhiH ||shrii|| zrI sumatinAtha, caturviMzati - 4 3. saMvat 1475 varSe jyaiSTa vadi 12 some zrIzrImAlajJAtIya pitR kaDUA bhAtR IlA mAtA kAmalade pitRmAtRbhrAtRzreyorthaM vairasIke(he)na zrIsumatinAthacaturviMzatipaTTe kAritaM zrIzrIzrIzrIzrIzrIsAgaratilakasUriNAmupadezena / / ___ caturviMzati - 5 4. saM. ...................... vIrama bhA. lAjA zre. rANA bhA. siriyAde zre. bIhaDA bhA. kolhaNade sarvagotriNAM zreyase ...........caturviMzati?biMba karA. kA. pippalAcArya zrIguNasamudrasUri ziSya. zrIzAMtisUribhiH / / zrI caMdraprabhasvAmI, caturviMzati -6 5. saMvat 1387 varSe mAgha zudi 5 ravau zrIkASThasaMghe AcArya zrIzubhakIrtiguropadezena narasiMhapura khetA suta sAjaNa vadhU nAgala suta mANala suta sADhA suta tejAkena zrIcaMdraprabha zreyorthaM pratiSThitaM / / zrI AdinAtha, paMcatIrthI - 7 6. saMvat 1571 varSe mAhA zudi 13 ravau rAjAdhirAja zrInAbhinarezvara mAtA zrImarUdevA tatpatra zrI:zrI:zrI zrI zrI AdinAthabiMba kAritaM sevaka tejAcdhenA bhopAla lIkhamIsI nIbAbhidhAnena karmakSayArthaM zubhaM bhavatu nuDalAi vAstavya / / zrIzrIzrIzrIzrI zrI zAMtinAtha, paMcatIrthI - 8 7. saMvat 1551 pauSa sudi 13 zukre zrImaMDape zrIzrI........... sonI saMgrAmasya bhAryayA nAthI suzrAvikayA putra udayAkeraNa mukhyaparivArasahitayA svapuNyArthaM zrIzAMtinAtha biMbaM zrIaMcalagaccheza zrIsiddhAMtasAgarasUrINAmupadezana kAritaM pratiSThitaM zrIzrIpattananagare zrIsaMghena pUjyamAna ciraMnaMdatAt shrii|| __zrI aranAtha, paMcatIrthI - 9 8. saMvat 1562 varSe vaizAkha vadi 10 ravau vau. upakezajJAtIya zrIchAjaDagotre sA. vayarasIha bhAryA kauDI putra. sA. nAyamallanA putra hAlAsahitayA zrIarUnAthabiMba For Private and Personal Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrutasAgara - 26 73 kAritaM nijapunyArtha pratiSThitA zrImaladhAragacche bha. zrIlakSmIsAgarasUribhiH / / zrI supArzvanAtha, paMcatIrthI - 20 9. saM. 1541 varSe mAgha zudi 13 ravau zrImaMDape zrImAlajJAtIya saM. UdA bhA. haLU pu. saM. khImA bhA. pUjI su. saM. jagasI bhA. mAkuM pu. saM. golhA bhA. sAmA pu. meghA pu. zANI laghubhrAtR saM. rAjA bhA. sAMgU pu. saM. jAvaDa bhA. ramAI jIvAdesuhAgade-saktAde-dhanade su. saM. hIrA bhA. ramAI saM. lAlAdi kuTuMbayutenA 4? biMbakArayitrA zreyase zrIsupArzvabiMbaM kAritaM pratiSThitaM tapAgacche zrIsomasuMdarasUri zrIlakSmIsAgarasUripaTTe zrIsumatisAdhusUribhiH / / zrI pArzvanAtha, paMcatIrthI - 1 10. saMvat 1178 posa vadi 11 zukre zrIhAikapurIyagacche zrIguNasenAcArya saMtAne savaNItIgrAme ThA. jhamaNAga ......... suta vachalena bhAryA jasadevi samanvitena zrIpArzvanAthapratimA ubhayazreyorthaM kaaritaa|| zrI candraprabha, ekalatIrthI - 13 11. saM. 1238 mArga. sude 15 guro adheha bhA. lija zrI mahAvIrapratyamA kArApitA puNadevI AtmazreyorthaM pratiSThitA zrIcaMdraprabhau shrii............|| zrI zAMtinAtha, tritIrthI - 14 12. saM. 1218 vaizAkha vadi 5 zanau 1. zrIbhAvadevAcAryagacche jasadhavala putrikayA sahajiyA AtmazreyorthaM shriishaaNtijinkaarit|| zrI candraprabhasvAmI, caturviMzati - 17 13. saMvat 1479 varSe poSa vadi 5 zukre zrIaMcalagaccheza zrIjayakIrtisUrINAmupadezena zrIzrImAla jJA. parI. dhanA bhA. parI, dhAMdhalade tayo sutena parI. hIrAkena nijapitamAtapuNyArthaM svazreyorthaM ca zrIcaMdraprabhasvAmibiMbaM kAritaM pratiSThApitaM cirNndtaat|| zrI AdinAtha, paMcatIrthI - 16 14. saM. 1221 vaizAkha zudi 4 some zrIprAgvATajJAtIya mahaM. rUpA suta mahaM......... sAmalena ................ zrIAdinAthabiMbaM kAritaM pratiSThitaM / / (kramazaH) For Private and Personal Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tribhuvanavihAra rANakapura tIrtha H eka pariyaya kanubhAI ela. zAha zrI zatruMjaya mahAtIrthanuM nAma smaraNa thatAM ja UMcA parvata para maMdironI nagarI evuM citra manamAM aMkita thAya, zrIsametazikharanuM nAma letAM ja parvata para zAmaLA pArzvanAthanuM maMdira temaja UMcI-nIcI TekarIomAM vIsa tIrthaMkaronA pagalAMnI derIonuM citra manamAM upase jyAre zrI rANakapura tIrthanuM nAma paDatAM ja nayanaramya kotaraNIvALA staMbhonuM vizALakAya zrI RSabhadevanuM caturmukha jinaprAsAda evI spaSTa chabi mAnasapaTa para upasI Ave che. A maMdiranA nirmANakartA zreSThI dharaNAzAha hovAthI 'dharavihAra' tarIke prasidhdhi pAmyuM che. A maMdira traNe lokamAM dIpaka sAmana hovAthI 'trailokyadIpakaprAsAda' athavA 'tribhuvanavihAra' tarIke paNa oLakhAya che. A uparAMta A maMdirane 'nalinIgulma vimAnanI' paNa upamA ApavAmAM AvI che. maMtrI dharaNAzAha :- zeTha kuMrapAla ane temanI patnI kAmaladene be putro hatA ratnAzAha ane dharaNAzAha*. poravADa jJAtIya dharaNAzAnI patnInuM nAma dhA2lade hatuM. dharaNAzAnA moTAbhAInuM nAma ratnAzA ane temanI patnInuM nAma ratnAde hatuM. dharaNAzA ane ratnAzAne nAnapaNathI ja gharanA susaMskAra ane dharmaparAyaNatAno samRddha vAraso maLyo, paMdaramI sadImAM thayelA AcArya zrI somasuMdarasUrijInI preraNAthI dharaNAzAhe temanuM jIvana dharma tarapha vALyuM. batrIsa varSanI bharayuvAnImAM zatruMjaya tIrthamAM batrIsa saMghonI vacce indramALa paherI cothA brahmacarya vratano kaThora niyama dhAraNa karyo. dharaNAzAhe tIrthayAtrAmAM ane anya dhArmika kAryomAM potAnI lakSmIno sadupayoga karyo. zeTha dharaNAzAnI buddhimattA ane dAnavIratAnI guNasamRdhdhi pArakhI, kuMbhA rANAe temane maMtrIpade sthApyA. jinAlaya nirmANa :- maMtrI dharaNAzA dharmaparAyaNa hoi bhagavAna RSabhadevanuM eka alaukika ane bhavya maMdiranuM nirmANa ka2vAnI bhAvanA temane jAgRta thai. * saM. 1507 caitra vadi 7 zanau prAgvATa. saM. kumarapAla bhA. kAmalade putra saM. dharaNAkena bhA. dhAralade putra jAjA - jAvaDa jyeSThabhrAtR saM. ratnA putra lAkhu sajI-sAliga sonta pautra sonA mahaLatI-sAMDA-guLarAkha-parvata-vAchA-rAnina-pAsA-AzA-so.... rAkhAvi kuTuMbayutena svakArite caturmukhaprAsAde dvitIyA bhUmau mUlanAyaka : zrIyugAdidevaH kA. pra. tapAgaccheza zrI somasuMdarasUriziSya zrImunisuMdarasUri - zrIjayacaMdrasUripaTTayoH ratnazekharasUribhiH / saM. sAniAve pramatti / / ( rANakapura- jinAlayanA raMgamaMDapamAM birAjamAna AdinAtha pratimA lekha ) For Private and Personal Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrutasAgara - 26 eka anuzruti to ema kahe che ke dharaNAzAne eka rAtre svargalokanA 'nalinIgulma devavimAna' jevuM maMdira nirmANa karavA mATenuM suMdara svapna AvyuM. dharaNAAe vicAryuM ke mAre paNa svapnamAM darzana karyA jevuM ja eka atibhavya ane atisuMdara jinaprAsAdanuM nirmANa karavuM. A mATenI taiyArIonA prAraMbhamAM nAmAMkita zilpIo pAsethI maMdiranA nakazAo maMgAvyA. saunA nakazAo jotAM-jotAM chevaTe muMDArAnA vatanI depA ke depAka nAmanA zilpIno nakazo pasaMdagI pAmyo. zilpI devA eka anokhA prakArano klAkAra hato. paisA karatAM ene potAnI kalAsamRddhine chatI karavAno zokha hato. maMtrI dharaNAzAnI dharmabhaktithI AkarSAIne A kAlAkAre eka uttuMga ane bhavyamaMdiranuM nirmANa karavAno saMkalpa karI, saMvata 1446mAM maMdiranuM kArya zarU karyuM. A maMdiranuM nirmANa 50 varSe paNa pUrNa thai zakyuM nahIM. dharaNAzAne A maMdira sAta majalAnuM karavuM hatuM. tene aTakAvIne potAnI vRddhAvasthAne dhyAnamAM rAkhIne maMdiramAM bhagavAna RSabhadevanI pratiSThA karAvavAno nirNaya karyo. eTale saMvata 1496mAM A pratiSThA AcArya bhagavaMtazrI somasuMdarasUrijInA varada haste saMpanna thai. dharaNAzAe emanI aMtima ghaDIomAM jinamaMdiranuM thoDuM bAkI raheluM kArya pUrNa karavA moTAbhAI ratnAzAne jaNAvyuM. zrI dharaNAzAnA avasAna bAda ATha-dasa varSa sudhI maMDaponuM kalAtmaka zilpakAma ratnAzAe karAvyuM ane tIrthanI zobhA vadhArI. A maMdiranA nirmANa mATe maMtrIzrI dharaNAzAhe kuMbhA rANA pAse jamInanI mAgaNI karelI. rANAe jamIna udAratAthI ApavAnI sAthe tyAM nagara vasAvavAnI paNa salAha ApelI, e pramANe gAma vasAvIne rANAnA nAma parathI gAmanuM nAma rANakapura rakhAyuM. e pachI loka jIbhe A nagaranAM nAmono judo-judo uccAra thavA lAgyo - rANapura, rANIMgapura, rANIkapura, rANakapura chevaTe rANakapura nAma prasiddha thayuM. saMvata 1746mAM kavizrI zIlavijayajIe racela 'tIrthamALA'nA varNana parathI evuM jaNAya che ke e samaye rANakapura ghaNu samRddha hatuM. ane zrAvakonA ja traNa hajAra jeTalAM dharo hatAM. tyArabAda e nagara verAna banyuM. 75 A maMdira madhAI nadInI pAsa, aravallI girimALAnI nAnI nAnI TekarIo ane zAMta ekAMta nirjana jaMgala ema kudaratanA A trividha sauMdaryo vacce mAnavasarjita svargalokanA deva vimAna sAdeza A zilpa samRddhivALA maMdiranA darzana karI, mAnavI potAnI jAtane bhUlI, prabhune samarpita thaI divyarlokanA AnaMdanI anubhUti kare che. jinAlaya paricaya :- A maMdiranI nirmANa kathAnA cAra AdhArastaMbho che AcArya zrI somasuMdarasUrijI, maMtrI zrI dharaNAzAha, zrI rANA kuMbhA ane zilpI depA. A cArenI bhAvanArUpa cAra staMbhonA AdhAre gaganane AMbatAM, kotaraNIyukta staMbhothI zobhatAM, vizAla maMdiranI racanA sAkAra thai. : For Private and Personal Use Only A maMdirane cAra dvAra che. maMdiranA mULa gabhArAmAM bhagavAna RSabhadevanI 72 iMca jeTalI cAre dizAo ta2pha mukha karatI cAra bhavya pratimAo birAjita Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mArca - 2013 che. bIjA ane trIjA mALanA garbhagRhamAM paNa A rIte cAra cAra jinapratimAo che. mATe A maMdira caturmukhajinaprAsAda tarIke prasiddha thayuM, goDavADanI moTI paMcatIrthImAM jeTalAM prAcIna jaina maMdiro che temAM sauthI moTuM ane zilpa samRddhinI dRSTie A maMdira anupama che. A jinAlayamAM 76 nAnI zikharabaMdhI derIo, cAra raMgamaMDapa temaja zikhayukta moTI devakulikAo che. cAra dizAomAM rahelA cAra mahAdhara prAsAdomAM 84. devakulikAo che. maMdiranA traNa mALamAM 24 raMgamaMDapo, 85 zikharo ane 1444 staMbho che. temaja 84 bhoMyarAo paNa che. A dharaNavihAra maMdira 48000 varga phITanA vistAramAM patharAyeluM che. maMdiranI UMcAinA pramANamAM jagati bhoyataLiyAnI uMcAi ane vistAra, cAre dizAmAM eka sarakhAM pagathiyAM, zRMgAra cokIo te uparanA maMDapo, daravAjAo badhuM mApa ekasarakhuM najare paDe che. aMdaranI bAjue cAre dizAnA cAra daravAjAyukta mukhya maMdira, tenA cAra sabhA maMDapa, cAra vizALa meghanAda maMDapo, tenA toraNo yukta UMcA staMbho, mukhya maMdiranA cAre khUNAmAM zikharabaMdhI derAsaro, bhamatInI zikharabaddha devakulikAo, vacce vacce cAre taraphanA ekasarakhA moTA gabhArA upara be mALa ane zikharabaMdhI racanAvALuM A maMdira che. A badhA ThekANe zilpanA darzana to thAya ja che paraMtu meghanAda maMDapanI zilpakaLAnI samRddhi ja yAtrikanuM mana harI levA pUratI che. A maMdira nirmANamAM thayelA kharcanI vigato 18mA saikAmAM rANakapuranI tIrthayAtrAe AvelA jJAnavimalasUrijIe rANakapura tIrtha stavanamAM ghaNavihAranA varNanamAM jaNAvela che. jinamaMdira nirmANamAM AjathI sADApAMcaso varSa pUrva 99 lAkha suvarNamudrAono kharca thayo hato. "poravADa ninnA nA dravya tAyo mukhya maMdiranI racanA pachI rANakapuranI jAhojalAlImAM videzI AkramaNanA kAraNe oTa AvI. mogala samrATa auraMgajhebe A pradezamAMthI pasAra thatAM dharaNavihArane ghaNuM nukazAna pahocADyuM hatuM. e pachI A vistAramAM duSkALano oLo utaratAM AsapAsanI vasatI zaheromAM sthaLAMtarita karI gai. A tIrthanI AsapAsa gIca jhADI UgI gai, rastAo vikaTa ane nirjana banyA, jaMgalI pazuono bhaya vadhyo. eTale lokonI A pradezamAM avara javara ghaNI ja ochI thaI. yAtrIothI dhamadhamatuM svargasamuM A tIrtha sAva nirjana banyuM. jinAlayano jIrNoddhAra :- jema bharatI pachI oTa ane oTa pachI bharatI Ave che tema A maMdiranA caDhatInA divaso AvyA. amadAvAdanA nagarazeTha hemAbhAI vakhatacaMda saMgha kADhIne sAdaDI gAmamAM AvelA tyAre emane A tIrthanI kaphoDI jIdazA joine A tIrthane DAku-lUMTArAonA bhayathI mukta karavA pagalA 2. jaina tIrtha sarvasaMgraha, bhAga-1, khaMDa bIjo pR. 216. For Private and Personal Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrutasAgara * 26 lIdhAM. A vAstavikatA pichANIne sAdaDInA zrI saMdhane rANakapura tIrthanA jIrNoddhAranI bhAvanA jAgI. jIrNoddhAra mATe saMpatti tathA kArIgaro meLavavA jevA aneka jaTila praznonA kAraNe bhAratanA samasta the. mU. pU. jaina saMdhanI pratinidhi saMsthA zeTha ANaMdajI kalyANajI sAthe vATAghATo AdarI. chevaTe zrI sAdaDI saMghe zeTha ANaMdajI kalyANajI peDhIne A tIrthano vahIvaTa soMpyo. zeTha ANaMdajI kalyANajI peDhInA sukAnI zreSThIvaryazrI kastUrabhAI lAlabhAIe zAsanasamrATa zrImada vijaya nemisUrIzvarajI mahArAja sAhebanI salAha ane AjJA laine e samayanA kuzaLa zilpIono sAtha laIne ane te samayanA sthApatyanA vidvAna ane niSNAMta zilpI gregasana beTalIno paNa sAthe meLavIne rANakapuranA maMdiranA jIrNoddhAranuM kArya suMdara rIte pAra pADyuM. zreSThIvarya zeThazrI kastUrabhAI lAlabhAInI vizAla dRSTithI maMdira ane parisaranI vyavasthAomAM navesarathI racanA karavAmAM AvI. jhummaro, meghanAda maMDapa vagere pharI cetanavaMtA banyAM. navI dharmazALA, bhojanazALA ane anya suvidhAo paNa UbhI karavAmAM AvI. vi.sa. 1990mAM zarU kareluM jIrNoddhAranuM kArya agiyAra varSa sudhI cAlyuM. vi. saM. 2009mAM 5. pU. vijayaudayasUrijI ma.sA. tathA pa.pU. vijayanaMdanasUrijI ma.sA. vagere AcArya bhagavaMto ane muni bhagavaMtonI nizrAmAM yAdagAra rahe tevo punaH pratiSThAno utsava ujavAyo. sAva ujaDa ane verAna banI gayelA A maMdire punaH enA zilpa, saudarya ane dharmabhAvanAno dhvaja laherAyo. A jinamaMdiramAM 1444 staMbhonI anupama racanA karavAmAM AvI che. A staMbhonI bhavyatA ane enI kotaraNI darzanArthIone AkarSe che. A staMbho ADI ane UbhI haroLamAM evI rIte goThavavAmAM AvyA che ke darzanArthIone game te bAjuethI prabhu darzanamAM avarodharUpa banatA nathI. A staMbho sthApatya sauMdaryano anubhava karAve che. temaja enuM nakazIkAma mana harI le che. evI ja rIte eka ja pattharamAMthI banAvelAM manohara toraNo e A jinamaMdiranuM AgavuM kalA pAsuM che. A maMdiranI bhUtakAlIna mahattA AMkanArA stavano ane tIrthamALAo racAI che. zrI meha kavie saMvata 1499mAM racelA rAmapura tukravAsI stavana mAM temaNe pratyakSa joyelA gAmanuM varNana karyuM che. AbunA maMdiro enI jhINI korANI mATe prasidhdha thayAM. rANakapuranA maMdiramAM kAMi kotaraNI ochI nathI, paNa prekSakanuM dhyAna enI sapramANa vizALatA tarapha kheMcAya che. tethI janasamUhamAM "AbunI koraNI ane rANakapuranI mAMDaNI' evI lokokita prasidhdhi pAmI. kavizrI mehe paNa rANakapuranA maMdiranI korANIne AbunI koNI jevI, enA jIvanamAM nIcenI paMktimAM varNavI che. For Private and Personal Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ge www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'vividha rUpa pUtalI apAra, koraNIe arbuda avatAra' to, RSabhadAsa kavie A tIrthanuM mahAtmya nIcenI paMktiomAM darzAvyuM che. 'gaDha Abu vi risayo, na suNyo hIrano rAsa rANakapura navi gayo, triSye garbhAvAsa' mArca 2013 jemaNe kharekhara Abu ane rANakapuranI jAtrA karI nathI, zrIhIravijayasUri rAsanuM zravaNa karyu nathI enuM jIvatara eLe gayuM che ema jANavuM. nIcenI lokokitamAM paNa rANakapuranuM mahattva darzAvyuM che. 'zatruMjayano mahimA ane tAraMgAnI UMcAi AbunI koraNI ane rANakapuranI bAMdhaNI; kaTakuM, baTakuM khAje, paNa rANakapura jAje' dharmarasiko mATe rANakapura tIrtha bhakti ane ArAdhanAnuM pavitra dhAma che. itihAsavido mATe paMdaramA zatakanA mevADanA ane bhAratanA itihAsanI gauravagAthA che. deza ane videzanA pravAsIo mATe bhAratIya dharma saMskRtinuM eka ananya ane advitIya sthaLa che. sthApatyarasikane mATe sthApatyanA sauMdaryano anubhava karAvanAruM benamUna sthApatya che. saMdarbhasUci 1. rANakapura, le. ratilAla dI. desAI, zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhI, amadAvAda, 1987 2. jaina tIrtha sarvasaMgraha, bhA.1 khaMDa bIjo, zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhI, amadAvAda 3. rANakapura tIrtha, le. ramaNalAla cI. zAha, jainadarzana paricayazreNI-4, pustaka-4, zrI jayabhikhkhu sAhitya TrasTa, amadAvAda, eprila, 1993 4. rANakapuranI paMcatIrthI (sacitra), le. paM, aMbAlAla premacaMda zAha, prakA, zrI yazovijayajI jaina graMthamALA, bhAvanagara, 1967 5. rANakapuranI bhItaramAM, le. A. zrI muktiprabhasUri, prakA. vijayamukticaMdrasUri graMthamALA, surata bhakti ane kaLAnA saMgamanuM tIrtha zrI rANakapura, le. ratilAla dIpacaMda desAI, prakA. ANaMdajI kalyANajInI peDhI, amadAvAda, 1979. 6. jaina satya prakAza, varSa-9, aMka-8, kramAMka-104, 1944, 7. nAmaMvira rAnapura, le. yarAna baina, prahA. sAmane hastImana, combe, 19rU * eka vizeSa noMdha : rANakapura pratiSThA lekha saMgraha-saMpA. 5. pU. zAsanasamrATnInA samudAyanA 5. pU. AcAryabhagavaMtazrI somacandrasUrIzvarajI ma. sA. dvArA rANakapura pratiSThA lekha saMgrahanuM saMpAdana kArya cAlu che, je TUMka samayamAM prakAzita thaze. - For Private and Personal Use Only 3. AnaMdakAvya mahodadhi- hIravijayasUrirAsa, pR.-92 prakA- devacaMda lAlabhAI pustakodhdhAra phaMDa, surata 4. trailokyadIpaka rANakapura tIrtha pR.-62 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira, kobA saMkSipta kArya ahevAla phebruArI-13 jJAnamaMdiranA vividha vibhAgonA kAryomAMthI phebruArImAM thayelAM mukhyamukhya kAryonI jhalaka nIce pramANe che 1. hastaprata keTalaoNga prakAzana kArya aMtargata kula 939 mato sAthe kula 1419 katiliMka thaI ane A mAsAMta sudhImAM keTalaoNga naM. 15 mATenI liMkanuM kArya pUrNa thayuM tathA 16 keTalaoNga mATe 1240 liMkanuM kArya pUrNa thayuM. 2. hastaprata skenIMga projekTa heThaLa hastapratonA pa6738 pAnAonuM skena karavAmAM AvyuM. 3. vizva kalyANa graMtha punaH prakAzana projekTa heThaLa 518 pAnAonI Dabala enTrI karavAmAM AvI. 4. lAyabrerI vibhAgamAM judA-judA 9 dAtAo taraphathI ka00 pustako bheTa svarUpe prApta thayAM. 5. lAyabrerI vibhAgamAM prakAzana enTrI aMtargata kula 68 prakAzano, 900 pustako tathA prakAzano sAthe 4papa kRti lIMka karavAmAM AvI, temaja 102 prakAzano tathA 36 kRtio tathA 27 prakAzana kRtiliMkanI saMpUrNa mAhitI sudhAravAmAM AvI. 6. megejhina vibhAgamAM 282 paTAMkanI saMpUrNa mAhitI bharavAmAM AvI tathA tenI sAthe yogya kRti liMka karavAmAM AvI. temaja 159 megejhina aMka kopIonI mAhitIo bharavAmAM AvI. 7. 4 vAcakone hastaprata tathA prakAzanonA 1225 pAnAnI prInTa kaoNpIo upalabdha karAvavAmAM AvI. A sivAya vAcakone kula 373 pustako Izya thayAM tathA 349 pustako jamA levAmAM AvyAM. vAcaka sevA aMtargata pU. sAdhusAdhvIjI bhagavaMtone tathA vidvAnone nIce pramANe mAhitI ApavAmAM AvI. a. 5. kulacaMdravijayajI ma.sA.ne zatruMjaya aMge, mu. paramapremavijayajI ma.sA ne guruvaMdana saMbaMdhI temaja pro. prIyotra bAsarovIjha - poleMDane jainanyAya ane pro. yoginIbenane vaidika saMskRta Adi graMthonI mAhitI ApavAmAM AvI, 8. samrATa saMprati saMgrahAlayanI mulAkAte 947 yAtrALuo padhAryA. For Private and Personal Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samAcAra sAra zrI ghaMTAkarNa mahAvIra deva mandira kI pratiSThA mahotsava sampanna zrI tAraMgA mahAtIrtha kI talahaTI meM sthita zrI sambhavanAtha jaina ArAdhanA kendra ke parisara meM samyagdRSTi zAsanarakSaka zrI ghaMTAkarNa mahAvIra deva kI maMgalapratiSThA 20 pharavarI, 2013 ko parama pUjya rASTrasanta AcArya bhagavanta zrI padmasAgarasUrIzvarajI mahArAja sAhaba kI nizrA meM sampanna huI / dinAMka 18 pharavarI, 2013 se 20 pharavarI, 2013 taka Ayojita trIdivasIya pratiSThA mahotsava meM vibhinna dhArmika anuSThAnoM kA Ayojana kiyA gayA thA / isa maMgalamaya avasara para parama pUjya rASTrasanta AcArya zrI padmasAgarasUrIzvarajI mahArAja sAhaba, pUjya paMnyAsa zrI prazAntasAgarajI mahArAja sAhaba, pUjya munivara zrI padmaratnasAgarajI mahArAja sAhaba, pUjya munivara zrI punItapadmasAgarajI mahArAja sAhaba, pUjya munivara zrI bhuvanapadmasAgarajI mahArAja sAhaba evaM anya sAdhusAdhvI bhagavanta upasthita the| deza ke vibhinna bhAgoM se padhAre hajAroM zraddhAluoM ne isa aitihAsika kAryakrama meM upasthita hokara puNya lAbha arjita kiyA / zrI sambhavanAtha jaina ArAdhanA kendra, tAraMgA ne zrI ghaMTAkarNa mahAvIra deva maMdira kA nirmANa evaM pratiSThA karAne kA sampUrNa lAbha zrI jayezabhAI zAha parivAra, muMbaI ko diyA thA / sAgara samudAya kI tIna sAdhviyA~ durghaTanAgrasta sAgara samudAya kI tIna sAdhviyA~ parama pUjya zrI kalpaguNAzrIjI ma. sA., parama pUjya zrI kalparatnAzrIjI ma. sA. evaM parama pUjya zrI harSananditAzrIjI ma. sA. eka jaina zrAvaka ke sAtha muMbaI meM goregA~va se zAntAkrUja kI ora dinAMka 26 pharavarI, 13 ko vihAra karake A rahI thIM, taba jogezvarI (pazcima) meM esa. vI. roDa para prAtaH 6.30 baje ajJAta dUdha vAhana dvArA unheM acAnaka Takkara mAra dene se gaMbhIra rUpa se ghAyala ho gyiiN| sabhI ghAyaloM ko tatkAla kapADiyA haoNspITala meM bhartI karAyA gayA, jahA~ unakA upacAra cala rahA hai| samAcAra prApta hone taka unakI hAlata nAjuka hai, kintu khatare se bAhara batAyA gayA hai| parama pUjya paMnyAsa zrI devendrasAgarajI ma. sA. jo zAntAkrUja upAzraya meM virAjamAna the, ke dvArA ghaTanA kI jAnakArI dene para vaiyAvacca premI gurubhaktoM ne kapADiyA haoNspITala jAkara unake svAsthya kI jAnakArI prApta kI evaM ucita vyavasthA krvaaii| pUjya paMnyAsazrI ne goregA~va zrIsaMgha ko bhI isa ghaTanA kI sUcanA dI evaM ve svayaM bhI unake svAsthya kI jAnakArI lagAtAra le rahe haiN| zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra evaM jJAnamandira parivAra parama kRpAlu paramAtmA se unake zIghra svAsthya lAbha kI maMgala kAmanA karatA hai| For Private and Personal Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra shaas www.kobatirth.org , kaMika anokhaM sarjAya he. guruvaranA AziSathI AvuM abhinava sarjana enI sAkSI pUre che... Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI buddhisAgara vihAra - padma pirAmIDa jinAlaya, mahuDI tIrtha rANakapuranI zilpa-samRddhi For Private and Personal Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir klagamana ESTATA TRIPOST lAna SORARAM covIzI paTa BOOK-POST / PRINTED MATTER prakAzaka AcArya zrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra, kobA, gAMdhInagara - 382007 phona naM. (079) 23276204, 205, 252 pheksa: (079) 23276249 E-mail : gyanmandir@kobatirth.org website : www.kobatirth.org For Private and Personal Use Only