Book Title: Pratima Shatak
Author(s): Yashovijay Maharaj, Bhavprabhsuri, Mulchand Nathubhai Vakil
Publisher: Shravak Bhimsinh Manek
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022204/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAdhyAya zrImad yazovijayajI viracita. zrI pratimA zataka (mUla saMskRtamAM ) tenuM - ane. zrI jAvaprasUri viracita laghuvRttinuM bhASAntara karanAra. vakIla mulacaMda nathunAI. R nAvanagara. pAvI prasiddha karanAra. zA0 bhImazI mANeka. muMbaI. zrI nirNayasAgara presamAM bApyaM. saMvat 1850 kArtikazuditrayodazi Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA. nyAya vizArada ane tArkika ziromaNI zrImad yazovijaya upAdhyAyajIe racelA mahAna ekaso graMtha madhyeno A pratimA zataka nAmano graMtha . zrAgraMthamA upAdhyAyajI mahArAje DhuMpAka kumatiyone hitazikSA ApavA sAru jainasiddhAMtone anusAre kaTu auSadharupa, pariNAme lAnadAyaka zranArA je kAvyonI racanA karI upakAra karyo be, te upakAra aparimita ne. sthUla buhivAlA prANIune zrAgraMtha vAcatAM prathama darzane emaja lAgaze ke, upAdhyAyajIe AgraMthamA luMpAka matavAlAne arthAt pratimAnA SIne sakhta vacano kahI, mAtra temanI niMdA karelI be, paraMtu teja jyAre zAstra adhyayana karatAM karatAM sUkSmadRSTi prApta karI A zatakanA dareka zlokanA rahasya yAne marmane yathArtha rIte samajaze, tyAreja tenAlAmAM Avaze ke, upAdhyAyajIe niHsIma parizrama laz karelo A mahAna graMtha teunI niMdA mATe karavAmAM Avelo nathI, paraMtu vakra ane jaDa tha gayelA bAlakane hitazidA ApavAsAru jema aMtaraMgamAM atikaruNA dhAraNa karI rahelo pitA bahArathI karNane ati kaThagera lAge tevA ane pariNAme hitakAraka zabdo kahe, tenI jema te DhuMpAkamatiyone anaMtAkAla sudhI AsaMsAramA parinramaNa karatAM aTakAvavAsAru ane zuddha mArganuM te avalaMbana kare evI upakArika buchithI, sakhta vANIrupe pariNAme hitakAraka zrAgraMtha racavAmAM zrAvelo. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA. AgraMthanA tamAma kAvyamAM hetu-yukti ane dRSTAMto evA nyAya puraHsara ApavAmAM AvyAje ke vAMcanArane graMthakAranI tArkika zaktine mATe atyaMta camatkAra lAgaze. siddhAMtamA je je sthale pratimA ane jinAlaya saMbaMdhI adhikAra je je svarUpe ne teno yathArtha nAva AgraMthamAM evI rIte pradarzita karelo ke taTastha vRttithI avalokana karanArA nyAyabuddhivAlAne pratimA deSInI mUDhatA sAkSAt jaNAz zrAvaze ane pratimAne lopanArA mAtra svakapola kalpita racanAthIja pratimAno niSedha kare , paraMtu teunA niSedhamA nathI siddhAMtano AdhAra ke nathI nyAya yukta hetu, yukti ke pramANavAlI samaja zakti. __graMthamAM bahu sUkSmadRSTithI praveza karatAM vAMcanArane seheja lAgaze ke upAdhyAyajInA samayamAM jyAre luMpAkamatiyo jene vartamAnamA DhuMDhIzrA mati kahemAmAM Ave , tenA upadezako, pratimA ane jinAlaya karavAmAM hiMsA thAya , temaja pratimAM pUjanamAM paNa hiMsA zrAya ne, evA kutarkavAlA upadezanI jAlamAM maMdabuddhivAlA prANIne phasAvatA haze ane teune jinamadira ane jinapratimAnA veSI banAvI satya mArgathI vraSTa karatA haze, tyAre ati karuNArDa aMtaHkaraNazrI nAvadayA yukta vRttizrI, tevA prANIune satya mArgamA lAvavAne vAste te mahA upakArI mahAsmAe zrAgraMthanI racanA karI haze. . * AgraMtha upara upAdhyAyajIe poteja graMthanA gUDha Azayate pradarzita karanArI ane naigamAdi nayonA yathArtha svarUpane samajanArA vidhAna vAcakavargane upakArI tathA camatkAra utpanna ka Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA. ranArI moTI TIkA racelI ne te TIkArnu nASAMtara AgraMthamAM karavAmAM AveluM nathI, paraMtu zrInAvaprajasUrie potAnA ziSya jyotIratnanA hitanevAste A mUla graMtha upara je laghu vRti karelI , tenuMja nASAMtara AgraMthamA karavAmAM AveDhuMce. __ upara mujaba pratimAzataka nAmano graMtha karavAno hetu pradarzita karyAbAda pratimA pUjanano hetu tathA tethI thatA lAlanA viSaya upara vicAra batAvavA rajA laja buM. pratimAvAdIUnA vicAromAM paNa aneka tarehanAneda , jenedone lazne pratimAnA niSedha karanArA aneka yukti batAvI pratimAno niSedha karatAM thakAM potAnA matamAM custa rahI pratimAno aMgIkAra karatA nathI, jemake AryAvarttamAM AryasamAjavAlA ityAdi ane pAzcimAtya dezamAM proTesTanTa matavAlA ityAdi. anyamatavAlA pratimAM saMbaMdhI vidhi ke niSedha zA zA kAraNothI kare ne te batAvavAnuM Asthale kAMpaNa prayojana nathI. Asthale to jainadarzanamAM pradarzita karyA mujaba jinezvara lagavaMtanI pratimA pratipAdana karavAno zuM hetu ane tethI zuM zuM lAla thAya ne teja batAvavAnI jarUra be. temAM prathama jinezvara jagavaMtanI pratimA pratipAdana karavAnA je je hetu be, temA mukhya hetu e be ke AjagatamAM tIrthakara lagavaMte kevalajhAna prApta ko pInavya prANIune mokSa prApta karAvavAsAru je upadezAmRtano varasAda varasAvI niHsIma upakAra ko je, ane je upakAravAlA upadezanI zreNI atyArasudhI jainasiddhAMta rupe vartamAnanA navya prANI upara paNa upakAra karatI vidya Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 prastAvanA. mAna svarupa pravarte be, te aparimita upakAra upara dhyAna ApatAM jeje vya AtmA te upakArano lAna lahe be. tete navya zrAtmArjanI pharaja be ke temaNe te tIrthakara bhagavaMtanI netemaneAve tena pratimAnI nakti, namana, vaMdana ne pUjana ka ravAja joie. saMsArika upakAra karanArA rAjA, maMtrI ke zeThanI ane temaneAve temanI babI yA pratimAnI jakti, namana, pUjana, tete upakArane prApta thayelA potAnuM avazya karttavya samajI kare be, to anaMtakAla sudhI saMsAramAM paribhramaNa karAvanArA doSonA svarUpane yathArtha rIte samajAvI tenAthI kevI rIte dUra thai zakAya mRtyu punaH kema prApta na thAya ne zrA mAne kevalajJAna pramukha anaMta catuSTi kevI rIte prApta thAya evA upadezarUpa upakAra prApta karanArA javya AtmArjanI pharaja te te upakAra karanAra tIrthakara bhagavaMtAne temane ajAve temanI pratimAnI nakti, namana, vaMdana ne pUjana avazya karttavyarupe karavAja joie temAM zuM navAi ! je karttavya samajatA nathI chAne samajatAM batAM pratimA pUjana karatA nathI ane tethIpaNa ulaTa virUddha yA pratimA pUjanano dveSa kare be terja kharekharA kRtaghnI ve ema nyAyapUrvaka sAbita thAya be. janma, jarA upara pratimA pUjana saMbaMdhI mukhya hetu batAvyAbAda pratimA pUjana, namanAdithI zuM zuM lAna thAya be, te vicAra upara jaie. jagatamAM pAMce ipriyonA viSayarUpa thai zake evA jeje padArtho be, te tamAmanA saMbaMdhamAM jyAre yA AtmA Ave be, tyAre amuka sthitie pahoMcatAM te dareka padArtha AtmAne ra Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA. sAtmaka thAne te rasanI sakhyAM sAkSara varge nava, dazanI mAnelI be. dazanI saMkhyA dhyAnamAM lai bolIe to dazamadhyenA nava rasa paugalika ne mAtra ekaja rasa zrAtmika be, arthAt AtmasvarUpane puSTi ApanAra be. navarasa paugalika be tenA nAma. 1 zRMgAra rasa, 2 hAsya rasa. 3 karuNArasa, 4 vIrarasa, e raudra rasa, 6 jayAnaka rasa, 9 bIjatsya rasa adbhUtarasa e vAtsalya rasa. nava rasanA padArtho AtmAne paulika svarUpamAMjalInatA karAve ema anubhavathI siddha thAya be, tethI te tamAma raso paulika be. dazamo rasa je zAMta rasa bene je AtmAne zrAtmasvarUpamAM lInatA karAve be, tene zrAtma svarUpanA abhilASI yAne mumuk AtmA rasAdhirAja kahe che, kAraNa ke zAMtarasamAM AtmA pravartte tyAre mana kAMTe rahe arthAt AtmasvarUpanA vicArathI pracyuta yatuM nathI; ane uparanA nave rasamAMthI harako rasamAM AtmA pravarttato hoya, tyAre mana AtmasvarUpathI bhraSTa thai jAya be. upara pramANe AtmasvarUpanA abhilASI AtmAne mAtra zAMta rasaja upAdeya hovAthI have vicAravAnuM mAtra eja be ke evo jagatamAM kayo padArtha be ke je AtmAne zAMtarasanI utkRSTa sthiti prApta karAve? te bAbatamAM zrI bhaktAmara stotranA karttA zrI mAnatuMga sUrinuM vacana pramANarUpa be. zrIbhaktAmara stotramAM e - pUjyapAda lakhe be ke yaiH zAMtarAga rucibhiH paramANu nistvaM, nirmApita tribhuvanaika lalAmabhUta / Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA. tAvaMta eva khalutepyaNavaH pRthivyAM, yatte samAnamaparaM nahi rupa masti // 1 // traNa nuvanane viSe antiIya sauMdaryatAvAlA he pratnu ! je zAMta rasanA lAvanI gayAvAlA paramANue karIne tamAeM zarIra nimarmANa thayeTuMbe, te paramANu paNa A jagatane viSe tamArA puratAMja hatA, arthAt te rAga dveSanI zAMtatArupa paramANuDhaM jagatamAM teTalAja be. ane teja kAraNane lazne Ajagatane viSe tamArA sarakhaM bIjuM ko rUpa nathI. . __sArAMza e ne ke AtmAne paramazAMtarasa prApta karavAmAM zrI tIrthakara jagavaMtanI pratimA ati prabala nimitta kAraNa ne, jethI AtmA zAMtarasamaya pratimAnuM dhyeya svarUpe avalaMbana karI, dhyAnanA prakarSa svarUpe pahoMcatAM, pUrNa dhyAtA thatAM, pote parama zAMtatA prApta kare ; ane jyAre parama zAMtatA prApta thAya ne tyAreja damA, mArdava, Arjava ane saMtoSAdi AtmAnA satyaguNo zrAtmAne AtmAnuM nirAvaraNa yAne zuddhasvarUpa prApta karAvavAmAM samartha thAya be.. ___ have vAMcanArane seheja samajAzeke jyAre AtmAneparama zAMtatA prApta zratAMja mukti yAne AtmasvarUpa, avyAbAdha sukha prApta zrAya , to jeTale jeTale aMze, tIrthakara jagavaMtanI pratimAna dhyAna karatAM karatAM zAMtatA prApta thatI jatI haze, teTale teTale aMze satya sukhano lAla yato jAya, temAM zuM asatya ? arthAt temAM kAMpaNa asatya nathI. have vartamAnamAM jinamaMdiramAM jinapratimAnA nakti pUjanA Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA. .dinA saMbaMdhamA je pacatithI pravarttavAmAM Ave ne te paJcati saMbaM dhI vicAra karIe. ___ zrI AnaMdaghanajI mahArAja, zrI saMjavanAtha nagavaMtanA stavanamA lakhe je ke, paramAtmAnI sevanAnA saMbaMdhamAM annaya, aSa ane akheda AtraNa guNonIto prathama daraUo AvazyakatA ne. samudAyika jinamaMdiramA AtraNe guNo sahita bhaktinI pravRttimAM pravartanAro prANI, zAMtinI keTale daro apekSA rAkhetoja zrAtraNe guNonA rakSaNa sahita jinezvara lagavaMtanI yathArtha rIte sevanA karI zake, te bahuja dhyAnapUrvaka vicAravAnuM . pariNAmamA caMcalatAM Ave te laya, sevAmAM aruci thAya te gheSa ane naktimA pravRtti karatAM zrAka lAge te khedaH zrApramANe AtraNa zabdanA pArijASika artha ve. have vicAravAnuM mAtra e le ke sArvajanika jinamaMdiramAM sarva nakti karanArAune saMpUrNa svataMtratAzrI nakti pUjanAdi karavAno haka . batAMpi te hakano darekane evI rIte upaloga karavAno nazrI ke, jezrI bIjAne potAno haka bhogavatAM vighno Ave. ApaNe lakti pUjana karatAM bIjAne nakti pUjanamAM vighna Ave tepaNa eka jAtano moTo aviveka ne. sAmAnya dRSTAMta e ke zrIzatrujaya tIrtha upara zrIzrAdinAtha paramAtmAnI jala pUjA karatAM samudAya jyAre jala pUjA karanAro, hoya , tyAre darekane anulava thayo haze ke, mAtra avivekane lIdhe kevI AzAtanA prasaMge prasaMge thai jAya , tezrI Ave prasaMge cita ne ke, jema relave sTezana upara TIkeTa ApanAranI uphIsa pAse polIsanA nayane lIdhe eka bIjAne vighna nahIM Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA. karatAM anukrame TIkaTa khevAya ne, tevI rIte AzAtanArUpI polIsano jaya aMtaHkaraNamAM dhAraNa karI eka bIjAne vighna na thAya tevI rIte pUjanAdi karavAmAM Avetoja aviveka dUra thatAM. ajaya, aSa ane akheda e guNonuM uttama prakAre rakSaNa yaza zake, arthAt e guNo nakti pUjanAdimAM banyA banyA rahe. zrI jabAi sUtramA kahyu be ke zrI jinezvara bhagavaMtanI pratimA jinezvara nagavaMta samAna , ApramANe siddhAMtamAM ApaNe niraMtara zravaNa karIe ane tevI ja ApaNane zraddhA ne, evI aMtaHkaraNamAM dhAraNApaNa rAkhIe batAM varttananA saMbaMdhamAM, jinezvara lagavaMta sAdAt aapnn| sanmukha birAjamAna hoya teve prasaMge nakti pUjana pramukhanA saMbaMdhamAM varttana rAkhavAmAM Ave tene keTale aMze jinezvara nagavaMtanI pratimAnI sanmukha ApaNe nakti pUjanAdinA saMbaMdhamAM varttana rAkhIe jIe, te bAbata dareka sujha manuSye zAMtithI vicAra karavo joie ane vicAra karatAM ema lAge ke, ApaNa vartamAna kAlanI nakti pUjanAdi saMbaMdhI pacati zrIjinezvara jaMgavatanI pratimAnI sanmukha, zAstranA kathanAnusAra nathI tene sudhArI uttama prakAranI karavAno prayatna karavo joie. __nASAntara karavAmAM kagnisthale zAstrI narmadAzaMkara dAmodare madada ApI ne teno upakAramAnuM buM ane nASAntara karavAmAM matidoSathI jUla thai hoya to mAphI mAguM vaM. lI nASAntara kartA Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA. viSaya. pAnu. 1 zrI jinezvara jagavaMtanI pratimAnuM mahimA gajata varNana. 1 2 zrI jAvaprasUrie pratimA zataka upara saMkSiptavRtti karavAnohetu. 3 pratimA saMbaMdhI vizeSaNonA zrarthanaM spaSTI karaNa 4 nAmAdi traNe nikSepa jAvarupa jagavaMtanA taDUpapaNAnA kAraNa tenuM vistArathI varNana. 5 nAmAditraNe nikSepa saMbaMdhI jAvanikSepa sahita pUrvapakSa uttarapanuM hetu yukti sahita varNana. 6 covIsa karatAM jIvane zuM lAna thAya tenuM varNana. 9 anya Avazyaka kAryopayoga rahita kIrttana saMbaMdhI vicAra 2 th 0 pravyanikSepa saMbaMdhI zrArAdhyatAnI pratIti zrane cAre nikSepanI zrArAdhyatAnI siddhinuM varNana. brAhmI lipinI jema ItanI pratimA vaMdana karavA yogyave tenuMzAstrAdhAra sahita varNana. 1.1 10 nAma, sthApanA ne nAva nikSepanA arasaparasanA saMbaMdhanaM vistAra sahita varNana. 11 jagavaMtanI pratimAnA virAdhakanI upahAsyatA ane ArAdhakanI kRtArthatAnuM varNana 12 14 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA. 15 zrI lagavatIsUtramA cAraNamuniyoe karelI pratimA saMbaMdhI vaMdanAnuM vistAra yukta varNana. 15 13 cAraNamuniyoe karelI vaMdanA pramANarupa nathI evI kumatiyonI vANIne siddhAMtAnusAra niruttara karavA hetu yuktisahita varNana. 14 caitya zabdano artha jJAna thAya ne evI kumatinI vA pInI upahAsyatAbatAvI vyAkaraNanA niyamAnusAre tene niruttara karavArupa varNana. 15 devatAe arhatanI pratimA vaMdavA yogya tathA zaraNa karavA yogya ne tenuM stuti gIta varNana. 16 jagavaMtanI pratimA ane dADhAunI devatAue karelI anAzAtanArupa vinayano vicAra / 23 17 sUryAla devatAe karelI nagavaMtanI pratimAnI naktinA saMbaMdhamAM zrIrAyapaseNI upAMganA vacanano zAstrAdhAra. 24 17 te AdhArane kumatiyoe devatAnI sthiti kahevAthI, tenuM nirAkaraNa karavA sUryAla devatAnI pUrvApara hitA- . rthatA batAvI zAstrAdhAra yukta vistAra sahita varNana. 26 1e jinezvara nagavaMtanI pratimAnI pUjA devatAune sthiti mAtra je. evaM kahenArA kumatiyonI hetu yukta upahAsyatAnuM varNana.e 20 pratimA pUjanamAM zakrastava Adi cAra jadonuM vistArathI varNana karI, kumatiyonI batAvelI ajJAnatAnuM varNana. 31 21 jagavaMta zrImahAvIra svAmie sUryAla devane javya Adi Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA. vizeSaNavAlo kahelo , tethI devatAnI nakti dharma ne .. paraMtu sthiti nathI. te saMbaMdhI vistArathI varNana. 33 25 kumatiyoe devatAone adhArmika kahelA ne, te saMbaMdhI zrI sthAnAMga sUtrano abhiprAya. 34 23 samyagdRSTi devatAu~mAM dharma sthApaka guNo ne te saMbaMdhI zrI jagavatI sUtrano AdhAra. . 35 24 sUryAjadevanuM nakti kRtya anumodavAyogya nathI tevo ku____ matino vicAra ane te saMbaMdhe tenI upahAsyatAnuM varNana. 36 25 sUryAla devanA nRtya saMbaMdhamAM vIra pranunA maunageM samAdhAna 35 26 sAvadha ane niravadya vyavahAramA pranunI vANInA kramanI vicitratAnuM varNana. 30 27 dAnaane nakti karmamAMpranunI maunatA upadezanA saMbaMdhamAM kevA AzayavAlI te bAbatamAM kumatiyonI samajaNa mithyA ema dAvI te saMbaMdhe karelu yathAsthita samAdhAna. 40 27 jaratAdikanI vAMganA niSedhelI, tema jinAlaya karA' vavAno niSedha karyonathI te bAbatamAM dRSTAMta yukta samAdhAna.45 2e vyastavamA munine anumodanA karavAno adhikAra ne, ___ema siddhAMtAnusAra sthApana. 4 30 pranyastavamAM lakti ane hiMsAnU mizrapaNuM ne ema kumatinI zaMkA ane tenuM vipattAyukta samAdhAna. 45 . 31 vyastava upadeza karavAyogya nahovAthI anumodavA yogya nayI evI kumatinI vANI paratve hetuyukta samAdhAna. 46 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA. 32 dayAnA pariNAmavAlA ne AjJA pramANe varttanArA sAdhu ne hiMsAmA anumodanA tathA anumati nathI te saMbaMdhe vistArathI varNana. 33 munine pUjA vigere kema karavA yogya nathI te bAbatanI zaMkAnaM hetu yukti sahita samAdhAna. 12 47 48 34 jAvastava ne vyastavano saMbaMdha ne jAvastava sAthe javya pUjAnI apekSA muninenathI te bAbata samAdhAna. 50 35 muni ne zrAvakanI sAmarthyatAnI taratamatA ane zrAvakane pravyapUjAnI AvazyakatAno Upadeza. 36 pravyastavamAM jeje guNono samAveza be tenuM varNana. 37 nAva Apattino nAzakaravAnI ichA rAkhanAro zrAvaka jagavaMtaMnI pUjAmAM dUSita yatonathI, te bAbata yukti sahita samAdhAna. eu 30 munine nadI utaravAmAM nirdoSa paNuM be ema nyAya yukta samAdhAna ee 52 m 53 35 jina zAsananI unnati karanAra zrAvakane pravya stavamAM hiMsAno kA aMza lAgato nathI te bAbata hetu dRSTAMta yukta samAdhAna. 60 40 zrI rISadeva bhagavAne karelI vyavahArika pravRtti ane te saMbaMdhamAM temanI nirdoSatAnuM varNana. 61 41 zrI mahAnizItha sUtramAM gaNadharoe zrAvakone puSpAdithI jagavaMtanI pUjA karavA saMbaMdhe karelA upadezano adhikAra. 62 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA52 zrI mahAnizItha sUtranA saMbaMdhamAM kumatiyonuM dUSaNa ane te bAbatamAM karelu samAdhAna. 64 43 jinAlaya karavAnA saMbaMdhamAM zrIkuvalayaprana AcAryanA upadezano adhikAra ane te saMbaMdhe kumatiyoe karelI AzaMkAnuM samAdhAna. 65 44 vratadhArI muniyone jinabiMbane namavAno Adeza nathI evI kumatiyonI vANInuM samAdhAna. 45 pratimAM saMbaMdhI vaiyAvacca tenI naktidhArA thAyaje, evI zrI praznavyAkaraNa sUtranI zAdI. . 46 zrI praznavyAkaraNa sUtramA caityapadano artha jJAna ema kathana karanArA kumatiyonI vANInuM khaMDana. 47 vaiyAvacca saMbaMdhI cothA guNasthAnamAM karelA arthanuM varNana.75 pUSpa, jala ane agninA jIvono vadha karI pujA karanArA prANIyone dharma kema thAya ? evI kumatiyonI vANIne parAsta karatA thakAM je vadhane kuzAstramA dharma kathana karelo te hiMsAne, ane sakriyAnI sthiti hiMsA nathI, ema kareluM samAdhAna. 75 4e doSavAlI pUjA karavAnA karatAM sAmAyika vigere nirdoSa kriyA karavI evI kumatinI vANInu, yuktivAluM samAdhAna. 77 50 caityapUjAmAM AraMjanI zaMkA karavAzrI je doSa lAge tenuM varNana. 51 sAvadya karmano saMdepa karanAra ane pApalIru zrAvaka avya pUjAno adhikArI nazrI ema dRSTAMta yukta upadeza. 1 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA55 zugna lAvavAlA kriyA karanArA zrAvakane avya stavamAM . hiMsA lAgatI nathI ema yukti sahita samAdhAna.. 53 jina pUjAmAM zratI hiMsA anartha daMDarUpa thAya ke artha damarUpa thAya te saMbaMdhamAM kareluM vistAravAluM samAdhAna. 54 AnaMdAdi zrAvakonA dRSTAMtothI kumatinI mUDhatA sUcavanArU vyAkhyAna. 55 lupakonAmatano upasaMhAra karatAM thakAM jinarAjanI pUjA karanArAUnI lavyatAnu varNana. 56 tIrthakara lagavatanI pratimAnuM pujana kevu lAladAyaka ne tenuM varNana. 57 pratimAnI vidhipUrvaka pratiSTA saMbaMdhI dharmasAgarano mata ____ ane te bAbatamAM karavAmAM AveluM samAdhAna. ee 57 anya gabanA caityane namaskAra karavo yogya nathI evA matanI bAbatamAM karavAmAM AveluM samAdhAna. 103 ee pratiSTAthI pratimAne viSe paramAtmatatvanI samApatti prApta ___thatAM tenI laktithI AtmAne zratA lAnanuM varNana. 105 60 pArzvastha dharmasAgaranA matano upasaMhAra. 61 upasthita naktithI prerAyelA aMta:karaNathI graMthakAre jagavaMtanI pratimAnI karelI stuti. 62 avya stava mizra arthAt dharma adharma rUpa ne evA pAzacaMga nAmatanuM cArapade vikaTapa vaDe vinAgakarI,kareluM khaMDana. 112 63 adharma pada, dharmapada ane dharmAdharma pada-AtraNapakSamA gRhasthane mizrapada kahelo, te bAbatamAM sUtrakRtAMga 10 // Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 anukramaNikA siddhAMtano dhArAne te AdhAre pUjA ne poSadhanI batAvelI tulyatA. 64 zramaNopAsakane vyastavano adhikAra nathI ema kanArA pAzacaMdra matane parAsta karatAM thakAM, graMthakAre karelA kAvyAnuM varNana. 124 127 65 jinapUjana karavAnuM karma puNya rUpa be, paraMtu cAritranI jema dharma rUpa nathI evaM kathana karanAranA matanuM khaMDana. 127 66 lokottara ne laukika pUjAnA svarUpanuM varNana ane tetha thatA lAjanuM varNana. 12 67 naigamAdi naya chAne hetu yukti yukta graMtha racatAM gurunI pAnuM svarUpa batAvI pelo upadeza. 60 zrI zaMkhezvara pArzvanAthanI stuti garjita dUSaNa panArAnI karelI parAstatA. yukta upamAnuM varNana. 71 graMthakAre karelI gurustuti. 132 133 6e zrI zaMkhezvara pArzvanAthanI harSollAsa yukta jaktinuM svarUpa. 135 10 zrI jinarAjanI pratimAnuM satya svarUpavAlA vizeSaNo 137 13 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // zrI jinAya namaH // // zrI pratimA zatakam // // gurjara - nASAMtara sahitam // // zAIlavikrIDita vRttam // *dra zreNinatA pratApajavanaM navyAM ginetrAmRtaM, siddhAMtopaniSadvicAracaturaiH prItyA pramANIkRtA / mUrttiH sphUrtimatI sadA vijayate jainezvarI visphurana, mohonmAdaghanapramAdamadirAmattairanAlokitA // 1 // artha - iMdronI zreNie namaskAra karelI, pratApanA gRharUpa, javya prANinA netrane amRtarUpa, siddhAMtanA rahasyanA vicAra karavAmAM catura puruSoe prItithI pramANa karelI ne sphuraNAya - mAna evI zrI jinezvara jagavaMtanI pratimA sadA vijaya pAme be, ke je pratimA (mUrti) vividha pariNAmavAlA mohanA unmAda gADhapramAdarUpI madirAthI unmatta evA kumati puruSonA jovAmAM AvatI nathI. 1 TIkAkArakRta dvArarUpa kAvyArtha. lakSmI ne puNyanA gRharUpa ahilapura pATaNamAM ratnanI khAvaDe yathArthapaNAne dhAraNa karanArA DhaMDheraka nAmanA pADAmAM Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 2 ) AvelA zrIvIraprabhu, kalikuMDa pArzva bhagavAna ne prauDhine prApta thayelA zrIzyAmalA pArzvanAtha AtraNe jinezvaro tamArUM sadA maMgala karo. 1 to puruSa snAtra mahotsavo ne puSpAdithI niraMtara jenI pUjA kare be, satpuruSo ne munijano hRdayakamalamAM jAvathI jene sthApana karene zrI paMcAsara pArzvanAtha nAmathI je zreSTha prasiddhine pAmelA be, te zrI pArzvanAtha prabhu ciMtAmaNithI pa adhika tamArAM vAMbato pUrNa karo. 2 mahimAthI jJAnarUpa prajA ApanArA sArasvata ( sarasvatI saMbaMdhI) tejanuM dhyAna karI, punamIcyA gavanA adhIzvara zrIbhAvaprabhasUrie potAnA ziSya jyotIrala mATe pratimA zataka vRtti upara sUtranA arthane sUcavanArI yA TIkA tethI kAMi judI karelI be. 3-4 kuSTa luMpAka (jainAnAsa - loMkA ) puruSoe pratimA pUjanavighino sphuTa rIte niSedha karela be. tenA zano Azraya lai keTalAeka ganAMtarI e temanI jema pratimAne tajI dIdhI be. pAza doSanA khAerUpa keTalAeke pratimAne mizrapakSamAM melI pUjavA yogya kahelI ne uttama paMDitoeja puNyaphala panArI te nirjarA rupa pratimA pUjelI be. e vizeSArtha - so graMtha racanArA mahopAdhyAya zrIyazovijayajI e A pratimA zataka graMtha racelo be. temAM pratimA sabaMdhI zaMkAnuM nirAkaraNa karavAnI ivAthI pratimAnI stutirUpa prathama zloka iSTa bIjanA dhyAnapUrvaka kahe be. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keta je namatamAne uhAkavI ne (3) zrI jainezvarI pratimA sadA jayavaMta varte je. jainezvarI arthAt jinezvara saMbaMdhI pratimA ( mUrti ) je sarvadA pravAharUpe spaSTa ke, te niraMtara vijaya pAme , arthAt sarvotkRSTapaNe varte be. ( ahiM ji dhAtuno artha utkarSa thAya be, te viSe AkhyAtacaMtrikA nAmanA graMthamA lakheDe ke ji dhAtu parAjava ane utkarSa arthamAM pravarte ne ane te akarmaka . ahiM vijayate temA vi upasarga be, te sarvathI adhikapaNuM sUcavene ) te pratimA kevI ? iMJonI zreNivaDe je namaskAra pAmelI . zrA vizeSaNathI evo vyaMgArtha nikale ke ke te pratimAne ulavanArA kumatiuMne iMJonA nizcala zrApa lAge je. valI te pratimA kevI je? pratApa arthAt pravya naMDAra ane daMDanA tejanuM je gRha . A teja sthApanAjI saMbaMdhI jANavu. ane sthApanAjIno upacAra karI tenI vyAkhyA karavI. tethI evo vyaMgArtha jaNAya ke te pratimAne ulavanArA kumati zrIlagavaMtanA pratApAnithIja jasma thaze. punaH te pratimA kevI je? javya arthAt Asanna sidhivAlA prANinA netrane amRtasamAna , kAraNa ke tenA darzanathI netranA sarva roga dUra thAya ne ane parama AnaMda prApta zrAya je. A vizeSaNathI evo vyaMgArtha nikale ke te pratimAnA darzanazrI jenA netrane AnaMda zrato nazrI, te ajavya ke dUrajavya jANavA. valI te pratimA kevI je? siddhAMtanA rahasyano vicAra karavAmAM catura evA vidhAnoe jene pramANa karelI . balAtkAra ke dabANathI nahI, paraMtu prItithI jene pramANa karelI. tethI evo vyaMgArtha jaNAya ne ke siddhAMtamA pratimAnuM pramANa ane sAbitI rahelI Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) be. tethI pratimAne pramANa pUrvaka prItithI mAnanAra puruSo zreSTha ne daravA yogya be, ane te pratimAne pramANa karanArA puruSo siddhAMtanA jAe be. valI te pratimA kevI be ? sphurtimatI arthAt vadhatI kAntivAlI vA aSTa prAtihArya yukta be. zravizeSaNathI ema sUcavyuM ke te pratimAnA zrArAdhaka puruSoneja bujhinI sphurti thAya be, anyane thatI nathI. punaH te pratimA kevI be ? je darathI jovAmAM AvatI nathI. ahiM anya a rthano adhyAhAra rahe be. kevA puruSothI jovAmAM AvatI nathI ? vividha pariNAmane pAmato je mohonmAda tathA gADha pramAda terUpa madirAthI unmatta thayelA puruSothI je jovAmAM AvatI nathI. hiM mor3a zabdamAMja pramAdano artha khAvI jAta, paraMtu nAjoga buddhino nAza karanAra ityAdi rUpa pramAdane adhikapaNe grahaNa karavAthI moha ne pramAda bane grahaNa karelA be. // 1 // prathama zlokamA pratimA sarva vidvAnoe Adara pavAyogya ema ka. have nAma vigere traNe nidepA jAvanikSepA tujhya be ema sthApanAdhArA jaNAvI pratimAno anAdara karanArA kumatine AkSepa karI kaDe be. nAmAditrayameva jAvajagavattADUpyadhI kAraNaM, zAstrAt svAnujavAcca zuddhahRdayairiSTaM ca dRSTaM muhaH / tenAIt pratimAmanAdRtavatAM jAvaM puraskurvatA - maMdhAnAmiva darpaNe nijamukhAlo kArthinAM kA matiH / 2 // artha - nAmAdi tra nikSepa jAvarUpa jagavaMtanA taDUpapaNAnI Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) buddhinAM kAraNa ne, ane te zuSahadayavAlA gItArtha puruSoe zAstrathI zrane svAnunavathI zchela tathA vAraMvAra joyela . temabatAM arhat pratimAno anAdara karI mAtra nAva arhat ne je mAnanArA be. teunI buddhi darpaNamA mukhajonArA aMdha puruSonI jema koNa mAtra ! // 2 // vizeSArtha-zucha hRdayavAlA gItArtha puruSoe nAma vigere traNaahiM nAmAdi padano artha nAma vigere traNa nidepa ema levAno ve. eTale kRdabhihita e vyAkaraNanA nyAyathI evo artha thAya ke, nikSepa karAtAM nAmAdi traNa, lAvarUpa jagavaMta arthAt nideparUpe thatA nAvarUpa jagavaMtamAM aneda budhinA kAraNa ne. te kAraNa zAstranA pramANathI ane svAnulava eTale svagata tArkika budhinA pramANathI vAraMvAra zchela ne ane joyela , arthAt zAstrathI zchela ane anulavadhI joyela . A kathanathI tatvaprAptinA samagra upAya sUcavyA. te viSa yogAcAryanA vacanane anuvAda karanArA zrIharibhadra sUri kahe je ke " zrAgamenAnAnumAnena, dhyAnAnyAsa rasenaca / tridhA prakaTapayan prajJAM banate tatvamuttamaM // " Agama anumAna ane dhyAnAnyAsa-e traNa prakAre budhine prasAranAra puruSa uttama tattva prApta kare . tethI nAmAdi traNa nidepa madhyenA sthApanA nidepa rUpa aIt pratimAno anAdara karanArA ane mAtra nAva nikSepaneja Agala karI potAnA vacana mAtrane pramANa karanArA je puruSo , teunI buddhi darpaNamAM potAnuM mukha jovAne svatA aMdha puruSonA jevI . arthAt kAM nathI. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ traNa nidepAno anAdara karI kevala nAvojhAsa karavo azakya . zAstrapramANe nAmAdi traNe nidepa hRdayamAM hoya tyAre parama dhyeyarUpa paramAtmA jANe ApaNI sanmukha sphuraNAyamAna hoya, hradayamA praveza karatA hoya, madhura bAlApa karatA hoya ane sarva aMgoaMga anulavatA hoya ema lAge je. ane tethI sarva kaTyANanI siddhi thAya . mATe traNa nidepanA Adara vinA jAvanidepa kevI rIte thaz zake ? nAvodAsa teneja AdhIna ne. pUrvapakSa- jAvodAsa svAlAvika thAya. - uttarapakSa- lAvojhAsa svanAvika thAya evo ekAMta nizcaya hoyaja nahI, jo tema mAnIe to anekAMta jainamatamAM sarva vyavahAranA ujedano prasaMga zrAve. (ahiM pratimA lupakone je vizeSaNa ApI aMdha puruSonI sAthe sarakhAvyA ,te utprekSA alaMkAra thAya athavA kaTipata upamA alaMkAra paNa thAya. te bAbata zrakhaMkAra graMthamAM nipuNa puruSoe yogya lAge tema jANI levaM.) . zrA pramANe svagata adhyAtmanA guNavaDe cAra prakAre vaMdanAnuM yogyapaNuM sUcavyu. temAM mastaka zrane caraNanA saMyogarUpa vaMdana jAva jagavaMtanA zarIramAMja saMjave, paraMtu zrAkAzanI jema arUpI evA nAva lagavaMtamAM te saMjavatuM nathI. zrane nAvanA saMbaMdhI zarIrasaMbaMdhI vaMdana jAvaneja lAgupaDe. pUrvapakSa- nAmAdisaMbaMdhI vaMdana paNa nAvane kema na prApta thAya ? mahAnizItha sUtramA nAvAcAryane tIrthakara tuTya kahelA ne ane tenA traNa nidepane nakAmA gaNelA .tenA pAMcamA zradhyayanamAM kaDaM ne ke " cAra prakAranA AcArya jANavA, temAM Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (7) nAmAcArya vigaire traNa zrAcArya karatAM je nAvAcArya ne te tIrthakara samAna jANavA. uttara pakSa- parama zuddha nAvane grahaNa karanAra nizcayanayanoja zrA viSaya je. jenA matamA ekapaNa guNano tyAga karavAyI mithyAdRSTipaNuM prApta thAya . yadAhuH " jo jahavAyaM na kuNa mihinI tahu konotti" tenA matamAM bIjA nidepanA anAdaramA paNa negama vigere sarva nayathI nAmAdi nidepane pramANa mAnelA . tema batAM tane Avo vyAmoha kema thAya ? kAraNake sarvanaya saMmataneja zAstrArthapaNuM be, anyathA samakita ane cAritranA aikyane grahaNa karanArA nizcaya nayavaDe apramatta saMyataja samakitano svAmi thAya ane pramatta na thAya. ane tethI zreNika vigere aneka puruSone thayeluM prasiddha samakita tArA jevA devAnAM priya mANase ( mUrkhe ) svikAravA yogya na thAya. A arthAne pratipAdana karanAra sUtra AcArAMga sUtranA pAMcamA adhyayananA trIjA uddezAmAM kadekheM . yathA-"jaM saMmaMti pAsahA taMmoNaMti pAsahA, jaM moNaMti pAsahA taM sammati pAsahA" artha-jeje kAraka samakita ne te munipaNuM ne, ane jeje munipaNuM ne te kAraka samakita ne, ityAdi valI nAvAcAryapaNuM nAma, sthApanA, vyathI prazasta be, batAM tenuM ulaMghana karatuM nathI, zrane aMgAramaIka vigerenuM avya to tenAM nAma, sthApanAnI jema aprazastaja je. teno artha upara pramANe mahAnizItha sUtramA zrAvIjAya je. valI gurutatva nizcayamAM kahyu ke je vastuno nAva nidepo zudha, tenAM nAmAdi traNe nidepA zuddha jANavA. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 2 ) nemake gautamAdikano nAva nikSepo ArAdhya be, to nAmAdi traNe ArAdhya be, ane aMgAramardakano jAva nikSepo azuddha (zra nArAdhya ) hovAthI nAmAdi traNe anArAdhya be. yA pramANe zreSTha jAvasaMbaMdhI sarva nidepanuM zreSThapapuMja be, ema nizcaya thAya be. tethI tevA nAma nikSepanuM zrArAdhana paNa zreSTha gaNAya. teviSe zrI uttarAdhyayana sUtranA samakita parAkrama nAmanA adhyayanamAM kahyuM be. yathA - " calavI sathyeNaM naMte jivekiM jAi ? caDavI sathyeNaM daMsaNa visohiM jaitti" artha - he jagavaMta! covIsathyo karavAzrI jIva zuM upArje, jagavaMte kahAM ke jIva darzana vizuddhi kare. darzana ArAdhananuM mahAphala kaheluM be. valI jagavatI sUtra vigere - mAM mahApuruSanA nAmazravaNanuM mahAphala kaheluM che. yathA " taM mahAphalaM khalu arahaMtANaM jagavaMtANaM nAma goyamassa visavaNyA e" ityAdi. temaja nAma, sthApanA nikSepanaM ArAdhana paNa batAveluM be. yathA alAvo. " thaya thui maMgaleNaM jaMte jIve kiM jAi ? thaya thuI maMgaleM nAe daMsaNa caritta bodilAnaM jaNa nA daMsaNa caritta bohilAna saMpatte jaMte jIve0 chAMta kiricaM kappavimANovavatti rAhaNaM Ahe " iti. he jagavaMta ! stava, stutirUpa maMgalavaDe jIvane zuM khAna thAya, jagavaMte kAM ke stava, stutirUpa maMgalavaDe jIvane jJAna, darzana, cAritra ane bodhino lAja thAya, chAne jyAre jJAna, darzana, cAritra ne bodhino lAja thAya tyAre te kalpavimAnopavartI ArAdhana - rAdhe. yA vyAkhyA siddha be. ahiM stava, stavanAne stuti - prakAra prasiddha be, temAM caityavaMdana avasare sthApanA prajunI Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (e) pAse je karAya be te stuti samajavI. valI tevIja rIte 'vya nikSepanI ArAdhyatA paNa sUtramAM sphuTa rIte jAya be. jema zrI AdinAtha jagavaMtanA samayamAM sAdhu jyAre Avazyaka kriyA kare tyAre caturviMzati stavanA ArAdhanamAM trevIza pravya jina paNa ArAdhyapaNAne pAmeve . zrI zaSanadeva ne ajItanAtha vigerenA samayamA eka stava, vistava vigerenI prakriyA karI zakAya nahi kAraNa ke zAsvatA adhyayanano pATha lezamAtra pheravavo te mRtyunA kopanI jema vajralepa jevo be arthanA upayogathI rahita evaM kIrtana rAjAnI veThajevuM be, ane tethI te yogI kula janmane bAdhaka be, te kAraNathIja dravya zrAvazyakano niSedha karelo be, kAraNake sUtramAM teno upayoga reheto nathI, valI pravyanI udghoSaNA anuyogadvAra vigere sUtromA sarvatra prasiddha be, paraMtu artha - nA upayoganA svikArapaNAthIja dravyajIvanI ArAdhyatA siddha thAya . A uparathI zAsananI viDaMbanA karanArA luMpako evo upahAsa karele ke, jo dravya jinanuM zrArAdhyapaNuM svikArI eto hastamAM lIlI aMjalimAM rahelA sUkSma jIvonuM paNa ArAdhyapaNuM prApta thAya, kAraNa ke koi samaye te jIvone paNa jinapadavInI prAptino saMbhava be. yA temano upahAsa tadana nirmAya be. kAraNa ke tevA jIvomAM pravya jinapaNAne nizcaya karanArA paryAyanuM Apane jJAna nathI. jo tevuM jJAna hoyato te jIvonuM paNa zrArAdhyapaNuM saMjaveLe. zrI zeSana paramAtmAnI vANI thI jinaparyAya jANI jaratacakrIe maricine vaMdanA karI hatI, te adhikAra prasiddha be. dIrghakAle paNa prasthaka vigerenA dRSTAMtathI dUra Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) evA naigama nayanA aliprAyavaDe teno zrAzraya karI zakAya ne. valI jJAnInA vacanathI yogyatA vizeSa jANI doSa ke upekSA paNa thAyaDe, zrane tepramANe muniyone vaMdana, vaiyAvRtya vigere vyavahAra paNa cAle ne. ApramANe zrI vIraprajunA vacanazrI atimukta muninuM naviSyamA naapaNuM jANI sthaviroe vratanI skhalanAnI upedA karI temanuM vaiyAvacca karyu hatuM. valI " namo suzrassa" zrutajJAnane namaskAraho-ityAdi vAkyothI anya nidepanI zrArAdhyatA pratIta thAya be. akSara vigere zruta jedamAM, saMjJA, vyaMjana, adara vigere nAva zrutanA kAraNa hovAthI temane vyazrutapaNuM prApta thAyane. yathA "dava suaMjaM pattaya potthaya lihitaM " patra pustaka vigeremA je lakheTuM te avyazruta ne, ane te Agama pramANathI siddha ke. zrI jinavANIno yoga je avyazruta te zrotAune lAvazrutanuM kAraNa . zrA pramANe hovAthI lAvanidepane kAMpaNa viparIta jinnatA nathI. zrAvI rIte cAre nideparnu zrArAdhyapaNuM siddha thAyaje. // 2 // evI rIte sima thavAthI te pratimA brAhmI lipinI jema sUtranyAyathI vaMdavAyogya je, tethI tene ukhavanArA kumatiyonI mUDhatA khusI kare .. khuptaM mohaviSeNa kiM kimu hataM mithyAtvadanolinA, manaM kiM kunayAvaTe kimu mano lInaM tu doSAkare / prajJaptau prathamaM natAM lipimapi brAhmImanAlokayan, vaMdyArhatpratimA nasAdhuniriti brUte ynmaadvaan|3| Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (11) artha-prajJapti (nagavatI) sUtramA zrIsudharmA svAmie prathama namaskAra karelI brAhmI lipine paNa nahIM vicArato te kumati mohane vaza yaz kahe je "sAdhue arhatanI pratimA vaMdana karavA yogya nayI" Ate zuM tenuM mana moharUpa viSayI lupta thai gayuM ve ? vA mithyAtvarUpa vajrathI haNA gayuM ce ? vA kunayarUpa khADAmAM khaMcI gayuM be ? ke doSanI khINamAM lIna tha gayu be ? 3. vizeSArtha-prajJapti sUtramA prathamaja sudharmA svAmie namaskAra karelI zrI bAhmIlipine paNa dhAraNA budhizrI nahIM vicArato kumati " arhatanI pratimA sAdhujane vaMdana karavA yogya nathI" ema mohane vaza thara bole , te tenuM mana moharUpI viSavaDe vyAkula zrayeluM ne ! mithyAtvarUpa vajrathI haNAyelu ! vA unayarUpI kuvAmAM magna thayeluM ! ( ahiM yadvA tu avyaya utprejhAlaMkAra batAve) vA doSano samuhaje doSAkara temAM lIna thayuM ! ahiM evo paNa artha thAya ke doSAkara eTale caMDa temAM gayAnA AzleSathI mana pesI jAya , ema vedamatamAM mAne je. arthAt temAM zuM mRtyu pAmeluM ! ahiM aMdhakAra jANe aMgane liMpatuM hoya e dRSTAMta pramANe moharUpa viSa vyApavAthI TuMpaka kumatinA mananI mUDhatA tha gayelI je. prApti sUtramA "Namo baMnIe livIe"bAhmIlipine namaskAra. evaMpada mukelu o.3 have nAmapratye vaMdavAyogya sthApanAne sthApita kare je. kiM nAmasmaraNena napratimayA kiM vA nidA kAnayoH, saMbaMdhaH pratiyoginAna sadRzo nAvena kiM vA chyo| Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (15) tayaM ghyameva vA jaDamate tyAjyaM yaM vA tvayA, syAttarkAdata eva buMpakamukhe datto maSIkUrcakaH // 4 // arthaH-caturviMzati stavamA rahelA nAmanA smaraNathI ke pratimAzrI zuMne ? te banemAM zo leda ne ? bIjA nidepa ke jAvaniopanI sAthe te nAma ane sthApanAno saMbaMdha zuM sarakho je? jarA phera , tethI he jamamativAlA! kAMto tAre te banene vAMdavA. athavA to te baMnene tyAga karavA. zrA tarkathI te DhuMpaka urmatinA mukhapara maSIno kucaDo zrApyo, arthAt tenA mukha upara zyAmatA ApI. vizeSArtha-caturvizati stava vigeremA rahelAM nAmanA anuciMtanathI kadi ahiM zaMkA thAya ke nAmasmaraNa pudgalAtmakapaNAzrI AtmAne upakArI na thAya, paNa nAmasmaraNamAM guNanI samApatti thAya to tethI phala thAya. tethI kahe le ke pratimAthI paNa zuM? uttara ke prakAzamAna, guNasamuja ane lokottara mujAthI alaMkRta evI jagavaMtanI pratimAnA darzanathI paNa sarvAtizayI jagavaMtanA guNonuM smaraNa thavAthI tathAprakAre dhyAna zravAno saMjava . kaDaM le ke__" prazama rasa nimagnaM dRSTi yugma prasannaM, vadana kamalamaMkaH kAminI saMga zUnyaH / karayugamapi yatte zastra saMbaMdha vandhyaM, tadasi jagati devo vItarAga stvameva // ahiM koI zaMkA kare ke nAma zrane nAmavAlAnI sAthe vAcyavAcaka saMbaMdha me,paNa sthApanAne tevo saMbaMdha tatha nathI temAM teTalo leda ne, tethI kahe je ke prati yo Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (13) ginI sAthe eTale vIjA nidepane nirUpaNa karanAra nAvanidepanI sAthe te baMne nAma ane sthApanAno saMbaMdha zuM sarakho ne ke temAM paraspara kAMka viSamapaNuM ? uttara ke ekamAM vAcyavAcaka nAva ane bIjAmAM sthApyasthApaka nAva , teTalo avizeSa be. zrA yuktithI have prativAdIne AkSepa kare . to he jaDamati ! tAre te baMne nAma ane sthApanAne avizeSapaNe vaMdanA karavI, kAraNa ke baMnemAM lagavaMtanA adhyAtma viSe vizeSa taphAvata nathI. ane jo aMtaraMga pratItino anAva hoya to te baneno tyAga karavo. A yuktithI tene pratimAno aMgIkAra karavo paDe ane te tene aniSTa zrayuM tethI te luMpaka prativAdInA mukha upara maSIno kucaDo lAgyo arthAt mukha upara malinatA AvIgai, evo paNa lAvArtha nikale ke te mauna rahyo. (ahiM asaMbaMdhamAM saMbaMdharUpa atizayokti alaMkAra thAya ) valI evo paNa tarka thAya ke je lAvanikSepa ne te avaMdya sthApanA nidepano pratiyogI thAya ke avaMdya nAma nidepano pratiyogI thAya; AvA tarkanuM je vyadhikaraNa ( asadRza) paNuM te paNa uDI jAya . ___ evI rIte yuktithI pratimA vigereno nirNaya karI, have tenA virAdhaka puruSonuM upahAsya ane ArAdhaka puruSonI stuti kare . svAMtaM dhvAMtamayaM mukhaM viSamayaM dRga dhUmadhArAmayI, teSAM yairna natA stutA na nagavanmUrtirna vA preditaa| devaizcAraNapuMgavaiH sahRdayairAnaMditairvaditA, ye tvenAM samupAsate kRtadhiyasteSAM pavitraM januH // 5 // Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14) arthaH-jee lagavaMtanI mUrtine namaskAra karyo nathI, tenuM hRdaya aMdhakAramaya , jeThae tenI stuti karI nathI tenuM mukha viSamaya ne ane jee tenAM darzana karyA nathI temanI dRSTi dhUmra dhArAdhI vyApta je. devatAu~e, cAraNa muniyoe ane tatvavettAue AnaMdathI vaMdanA karetI te pratimAnI je upAsanA kare , teunI buddhi kRtArtha ne, ane temanA janma pavitra be. vizeSArtha- jee jagavaMtanI pratimAne namaskAra karyo nazrI, temanuM hRdaya aMdhakAramaya ne, kAraNa ke hRdayamAM namaskAra karavAnA pariNAmarUpa prakAzano anAva hovAthI na namana karavArUpa aMdhakAra rahyA kare je. jee jagavaMtanI pratimAnI stuti karI nathI, temanuM mukha viSamaya ne, kAraNa ke stutirUpa sulASita amRtano temanA mukhamAM anAva le. ane tethI viSanuM satva raheluM je. jee jagavaMtanI pratimArnu avalokana karyu nathI, temanI dRSTi dhumra dhArAthI vyApta be, kAraNa ke jagatanI dRSTine amRtasiMcana samAna tRpti zrApanAra te pratimAnA darzanano temane anAva hovAthI temanAM netra dhumradhArAthI AvRta zrayelAM ne, ema siddha thAya je. valI aMdhakAra, viSa ane dhumra vigere doSathI temanAmAM tevI jAtanA bIjA paNa doSa ne, ema nizcaya thAya . (ahiM kAvyaliMga alaMkAra sAthe atizayokti alaMkAra .) je kRtArtha budhivAlA paMDito e jagavaMtanI pratimAnI upAsanA kare , temanA janma niraMtara mithyAtva rUpa malanA parityAgathI pavitra ne. te pratimA sura, asura, vyaMtara ane jyotiSI devatAue, jaMghAcAraNa, vidyAcAraNa muniyoe ane tatvavettA puruSoe Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (15) AnaMdathI vaMdanA karelI ne, kAraNa ke Agama siddha ziSTAcAra hovAthI tenI upAsanA devatAdikanA janmane pavitra karanAra thAya . devatAe jevI rIte vaMdanA karelI ne te vAgala zlokamAM sphuTa karIzuM, ane cAraNamunino adhikAra prAptisUtranA vIzamA zatakanA navamA uddezAmAM varNavyo be. yathA " kAvihANaM naMte cAraNa pannattA" ityAdi AlAvAthI jANI levaM. ___ evI rIte pratimAno svIkAra kahyo, have temAM kumatie kaTapelI AzaMkAne nirAsa karI kahe. prAptau pratimAna tirna viditA kiM cAraNe nirmitA, teSAM labdhyupajIvanAchikaTanA nAvAtvanArAdhanA / sA kRtyAkaraNAdakRtyakaraNAd nagnavatatvaM nave , dityetA vilasanti sannayasudhAsArA budhAnAM girH||6|| artha-prajJapti (jagavatI ) sUtramA cAraNamuniyoe karelI pratimAnI vaMdanA zuM prasiddha nathI ? arthAt prasiddha je. te cAraNa muniyonuM jIvana labdhithI , ane te jIvana pramAdarUpa me, tethI tene AlocanAno annAva , ane tethI temanI anArAdhanA gaNAyace. te anArAdhanA karavA yogya na kare ane na karavA yogya kare te rUpa ne ane tethI temane vrata naMgapaNuM prApta thAyaje. A prakAranI zulanayarUpa amRtavaDe zreSTha evI vidhAnonI vANI vilAsa kare. // 6 // vizeSArtha-jagavatI sUtramA jaMghAcAraNa, vidyAcAraNa muniyoe karelI pratimAnI vaMdanA zuM prasiddha nazrI ! arthAta prasiddha Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ be. siMhasamAna sudharmA svAminuM vacana sUryaprakAza je, be, te kumatirUpa ghuvaDa padIthI apanhavakarI ( bupAvI ) zakAya tema nathI. pUrvapada-tame je kaDaM teto spaSTa , paraMtu caityavaMdana nimitta AlocanA karyA vagara temane anArAdhaka paNuM kaheluM ne, kAraNa ke " tassagaNassa praNAlozya apaDikaMte kAlaMkare' ityAdi nagavatI sUtramA pAune, ane tethI ame teunI caityavaMdanA rasanaretI jANatA nathI. __ uttarapada-te jaMghAcAraNa, vidyAcAraNa muniyone labdhi upajIvana, ane labdhi upajIvana te pramAda gati ne, kAraNake tIranA veganI jema zIghra gatie gamana karatAM vacamAM tIrthayAtrA tathA zAsvatA deherA pramukha rahI jAyace, tethI temane cittamAM bahu kheda upaje. ahiM tIranA veganI jema gamana te AlocanA karavA yogya ve. mUlamA vikaTanA zabdano artha AlocanA thAya. " AloyaNA viyanaNA" evaM niyukti vacana je. te cAraNamuniyo AloyaNa karI kAla karato ArAdhaka ne ane te vinA kAla karato virAdhaka ke. valI anArAdhanA kRtyato pramAdanI AlocanA na karavAthI tathA akRtya karavAzrI arthAt caityavaMdanamAM mithyApaNuM karavAyI gaNAya, ane tene jo anArAdhanA kahevAmAM Ave to jagnavratapaNuM thAya kAraNake mithyAtvanA sahacArI evA anaMtAnubaMdhInA udayathI cAritrano mUlamAMthI naccheda thaI jAyaje. te viSe sUtramA evaM vacana ne ke " kaSAya cAritrane mUlamAMthI dene" tethI tepramANe thAyato mAtra A Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 17 ) locanA karyAthI zodhI zakAya tema nathI. zrAvo kutarkarUpa saghalonAra mithyA kalpanA karanArA kumatinA mastaka upara sadA raho. yA pramANe zujanayarUpa uttama rasa mithyA kalpanArUpa viSanA vikArane parAsta karanAra hovAthI amRtarasa samAna be. te rasavaDe zreSTha eva siddhAMtanA pAragAmI unI vANI be. // 6 // kumatiyono evo mata be ke cAraNa muniyonI gatino jeTalo viSaya ko be, teTalA pradezamAM javAnI parIkSA karI jovAmAMja temano mukhya uddeza be. te parIkSA karavA jyAre terja gamana kare be, tyAre ne pUrva caityonuM darzana zravAthI vismaya thAya nete vismayanelIdhe te temanI vaMdanA kare che, kAM potAnI prIti rasanAullAsathI karatA nathI, mATe temanuM te AcaraNa ziSTAcAra na kahevAya. te dRSTAMtathI sarva sAdhurjane paNa temane vaMdana karavAnI yogyatA tevIja be. yApramANe te kumatiyonI zaMkA aara dat niSedha kare be. teSAM na pratimAnatiH svarasato lIlAnuSaMgAnu sA, labdhyAptAditi kAlakUTakavalodvArA giraH pApmanAM / haMtaivaM na kathaM nagAdiSu natirvyaktA kathaM veha sA, caityAnAmiti tarkakarkaza girA syAttanmukhaM mudritaM / artha:- te cAra muniyone pratimAnI vaMdanA potAnA prIti rasazrI nathI, paNa labdhizrI prApta thayelA kautuka lIlAnA prasaMgathI be. AvI kAlakUTanA kolIyAnA udgArajevI te pApInI vANI ne tenA uttaramAM kahevAnuM ke jo tema hoya to ( mA 2 - Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (17) nuSottara Adi) parvatoviSe tenI vaMdanA kema na thAya ? tyAMpaNa kautukathI zravI joie,ane ahiM (jarata, videhAdi kSetromAM AvelA ) caityoneviSe temanI vaMdanA spaSTa rIte thayelI , tenuM zuM kAraNa ? AvI kagera tArkika vANIthI te pApIunuM mukha mujita zraz jAya . vizeSArthaH- te jaMghAcAraNa, vidyAcAraNa muni pratimAne svarasa arthAt zradhA naktivAlA pariNAmathI vaMdanA karatA nathI, paNa khabdhiyI prApta zrayelI kautukalIlA jovAnI zvAthI pravartatA temanuM sAMnidhya thai javAthI te vaMdanA kare . kadi tevI rIte zraddhA naktivinA vaMdanA kare to temane zI hAni thavAnI ? kAraNa ke zraghA jaktipUrvaka akRtya kare toja doSa lAge . AvA prakAranI te pApI kumatiyonI vANI pravarte ve, je vANI kAlakUTa ( viSa )nA kolIyAnA udgArarUpa ne, arthAt te udUgAra kAlakUTa viSanA kokhIyAja je. kAraNa ke jemaNe mithyAtvarUpa kAlakUTa (viSa ) lakSaNa kareluM hoya, temanA mukhamAMthI tevAja udgAra nikalavAno saMjava be. have teno uttara Ape . jo evIrIte sIlA kautukathI vismaya pAmI te muniyo vaMdanA karatA hoya to mAnuSottara, naMdIzvara, rucaka, meruparvata ane tenA udyAna vigeremAM te cAraNo vaMdanA karatA nathI tenuM zuM kAraNa ? tenuM paNa apUrva darzana , tethI vismaya pAmI te thavAno saMnava be. temaja A jarata, videhAdi kSetramA jyAre tyAMthI pAga phare ne, tyAre tee atrenA caityonI vaMdanA karelIne tenuM zuM kAraNa ? AvI tArkika karkaza vANIthI te pApIunu mukha baMdha thapa jAya Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (17) be, arthAt A uttarathI pratyuttara ApavAne samartha zratA nathI. ahiM ema samajavAnuM ne ke, jema gocarInA uddezathI nikalelA sAdhu vacamAM AvI malatA sAdhuune vaMdanA kare , tema te cAraNa muniyo vacamA AvatA naMdIzvarAdi tIrthonI pratimAne svarasathI vaMdanA kare , ane te vAdalAvagara zrayelI amRtavRSTinI jema parama harSanI heturUpa be. 7 __sUtramA " ceAI vaMde" e padano evo artha ke ke "jema nagavaMte kaDaM temaja naMdIzvarAdikamAM avalokyu. ahA ! jagavaMtanuM jJAna yathArtha satya , ema anumodanA kare " kAraNa ke caitya zabdano artha jJAna thAya je. ApramANe mugdha lokomI para padAmAM mastaka dhuNAvI vyAkhyAna karatA evA kutilapahAsya karatAM thakAM kahe . jJAnaM caityapadArthamAha na puna rmUrti pratIyoM ghiSan vaMdyaM tattadapUrvavastukalanA dRSTArthasaMcArika dhAtupratyayarUDhivAkyavacanavyAkhyAmajAnannatI prajJAvatsu jaDaH zriyaM na lanate kAko marAleSviva / arthaH- zrI jinazAsanano deSI kumati caityazabdano artha jhAna kahe . paNa pranunI mUrti kaheto nathI. je jJAna joyelA arthamAM saMcArI ne te batAM paNa te te apUrva vastune jaNAvavAthI vaMdanA karavAyogya . dhAtu, pratyaya, rUDhi, vAkya ane vacananI vyAkhyAne nahi jANato te jaDamati haMsoneviSe kAgaDAnI jema vidhAnomAM zolA pAmato nathI. 7 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (20) vizeSArthaH- jinazAsana upara gheSa karanAra kumati, caitya zabdano artha jJAna kahe , pranunI mUrti kaheto nathI. te kahe ne ke, te kerbu jJAna ne ? tete apUrva vastunA jANavAthI vaMdanA karavAyogya , temaja anumodanA karavAyogya be; valI te jJAna joyelA arthamA saMcAra karanArUM je. eTale A lokamAM caityavaMdana saMcariSNu ane bhaviSNu zabdanA arthavAluM paNa apUrva darzanathI vismaya utpanna karanArUM hovAthI jagavaMtanAjJAnane vaMdanIyapaNuM . ahiM "cezyAI vaMde " e vAkyanI upapatti yatI nathI, kAraNa ke temAM apUrvanuM adarzana je. evI rIte api zabda anucitapaNuM batAve be. ApramANe mAnato te jaDamati vighAnonI sannAmAM uttarottara samRdhine prApta zrato nathI. konI jema ? rAjahaMsomAM kAgaDo zolA pAmato nathI tema. (upamA alaMkAra ) zAmATe te zonA pAmato nathI ? zabdanA dhAtu vigere kAMI jANato nathI. jema ke caitya zabdamAM citisaMjJAne dhAtu, tene karmaNimAM Nya pratyaya Avyo, te uparathI teno artha arhat pratimA thAya . citi saMjJAne eTale saMjJAna je kASThavigerenA kAryamA sAmI pratikRti ( nakala) joi samyak prakAre jJAna (ulakhaq ) thAya te. jema ke "zrA arhatanI pratimA ." ahiM prakRti ( mUla ) no kevala, jJAna artha jANato ane prakRti, pratyaya nahi jANato tathA rUDhi paNa nahi jANato, te tema bole . ahiM rUDhi eTale caityazabda jinagRhavigeremAMja rUDha je. teviSe koSakAra lakhe ne ke " caityaM. jinaukastad biMbaM, caityo jinasanAtaruH " artha- caityazabda ji Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (21) nagRha ane jinabiMbamAM napuMsake pravarte ne ane jinasatAnA vRkSa arthamAM puliMge pravarte be. tethI ema siddha thayuM ke viparIta vyutpattivaDe nAma neda ane pratyayanA yogano artha paNa uDI gayo, kAraNa ke yogathI rUDhi balavAna be. jo tema na hoya to paMkaja zabdano vyutpatti artha kAdavamAM zrayelu evo be, tethI paMkaja zabda vaDe zevAla vigereno bodha thavAno prasaMga zrAve. have vAkyaviSe kahe . AkAMdAvAlA padano je samudAya te vAkya kahevAya je. ahiM" cezyAiM vaMde" eTale caityone DhuM vaMdanA karuM buM evo vAkyArtha , tene te jJAna arthasAthe ghaTAve ce, jema ke lagavaMtanuM jJAna naMdIzvarAdikamAM vartta je. ahiM jJAnanA jagavRttipaNAne bIjAnuM sAdhAraNya Apa, te vismayakAra ka je. have vacanaviSe kahe je. caityazabdano jJAna artha te ekaja ne ane ahiM zAnaarthe caityazabdanuM vitIyA vinaktinuM baduvacana mukene te anucita ,kAraNa ke koi ThekANe tevU anuzAsana nathI temaja tevo pATha paNa nathI.jo tema atuM hota to "kevala nANaM" e sthAne " kevala ceAI" evo prayoga Avavo joie. zrApramANe cAraNa muniyone pratimA vaMdanIya ,e adhikAra kahyo. __ have devatAune pratimA vaMdanIya , e adhikArano AraMja karI, temAM prathama devatAe arhat pratimA zaraNa karavAyogyace, te rUpe stuti kare. arhaccaityamunIManizritatayA zakrAsanamAvadhi, prAptI nagavAn jagAda camarasyotpAtazaktiM dhruvaM / Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (25) jainI mUrtimato na yotra jinavajAnAti jAnAtu kastaM mayaM bata zRMgapularahitaM spaSTaM pazu paMDitaH // 5 // artha-prajJapti sUtraneviSe zrIjagavaMte arhatpratimA ane muniyonI nizrAnA hetuthI asurakumArarAja camarejane zakraMjanA AsananI pRthvIsudhI uDavAnI zakti nizcayapaNe kahelI. tema batAM paNa je kumati A jinazAsanamAM jinapratimAne zrI jinezvarasamAna na jANe tevA puruSane kayo paMDita, manuSya jANe arthAt koi na jANe. tene to zIMgamA ane puraDAvagarano sAdAt pazu jANe. e vizeSArtha-tIrthakaro, temanI pratimA ane paramasaumyatAne jajanArA municaMyonI nizrAnA hetuthI, lagavAna jJAtanaMdane asurakumAronA iMka camareMjanI uDavAnI zakti zakranA AsananI pRthvIsudhI nizcayapaNe kahelI ane temATe arhatane anagAra zabdanI madhye caityazabdano pATha , utAM je kumati A jinazAsanamAM jinapratimAne jinezvaratulya na jANe tene kayo modAnilASI buddhivaMta vidvAn, manuSya jANe. koi paNa jANe nahIM. tAtparya e ke buddhivAn puruSe tene manuSyakoTImAM gaNavo yogya nathI, paraMtu tenA ati ajJAna ane avivekapaNAthI zIMgaDA ane puMuDAvagarano tene pratyakSa pazu jANavo. arthAt be vastunA anAva jeTaloja tenAmAM ane pazumAM phera. ( ahiM vyatireka alaMkAra garjita Adepa alaMkAra che, je upamAnazrI bI. jAnI adhikatA Ave tyAM te alaMkAra thAya ema kAvyaprakAza Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 23 ) kAra lakhebe, paNa alaMkAra cUDAmaNi vRttine viSe te viSe vizeSa vivecana karyube.) anAzAtanArUpa vinayazrI devatArjae vaMdanA karelI jagavaMtanI pratimA kayA sacetana puruSane vaMdana karavAyogya na hoya, e zayazrI kahe. mUrtInAM tridazaistathA jagavatAM sakthAM sadAzAtanA, tyAgo yatra vidhIyate jagati sA khyAtA sudhrmaasnaa| ityanvartha vicAraNApi harate nidrAM dRzoryurnaya, dhvAMtavedaraviprajA jaDadhiyaM ghUkaMvinA kasya na // 10 // artha-devatA jemAM hamezAM jagavaMtanI pratimAnI ne dADhArjanI AzAtanAno tyAga karebe, te sudharmA nAmanI temanI sajA jagatamAM vikhyAta be. pramANe duSTa nayarUpa aMdhakArano nAza karavAmAM sUryanIkAntirUpa te sudharmA zabdanI sArthakatA - saMbaMdhI vicAraNA jaDa buddhivAlA durmatirUpa ghuvaDa pakSIvinA bIjA konI dRSTinI niSAne na hare ? arthAt bIjA sarvanI nidrA harIle. 10 vizeSArtha - hiM mUlamAM tathA zabda arthAtara samuccayamAM be. jagavaMtanI pratimA je sadbhAva sthApanArUpa ve te ne bhagavaMtanI dADhA, temanI AzAtanAno jemAM hamezA tyAga karAyace, te sudharmAsanA evA nAmazrI vikhyAta thayelI e. sudharmA eTale sArA dharmavAlI evA padanI arthavyutpattinI je nAvanA, te jaDabuddhivAlA kumatirUpa ghuvaDapakSI vinA bIjA konI dRSTinI Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (24) nitrA na hare, arthAta bIjA sarvanI dRSTinI nijA te hareje. te sudharmA padanI artha vicAraNA purnayarUpa aMdhakArano umcheda karavAmAM sUryanI kAntirUpale. ahiM sUryanI kAntisadRza evaM vyAkhyAna na karavU, kAraNake jo tenIsadRza ema kahIe to tenA jevaM kArya utpanna na pAya. ( ahiM vinokti, kAvya rUpaka ane kAvya liMga alaMkAro thAyaje.) 10 ___ have sUryAjanAmanA asuranA adhikAravame pratimAnA zatru ane zAsananA arthane coranArA te kumatiyonI cAretarapha nAsI pAsI batAvI pratimAnI stutikare. prAk pazcAcca hitArthatAM hRdi vidan testairUpAyairyathA, mUrtIH pUjitavAnmudA nagavatAM suuryaajnaamaasurH| yAti pracyutavarNakarNakuhare taptatraputvaM nRpa, praznopAMgasamarthitA itadhiyAM vyaktA tathA patiH 11 artha-sUryAna nAmanA asure potAnA hRdayamAM pUrvamAM zrane pariNAme (aMtamAM) Atmahita jANI tete laktisAdhananA upAyothI zrIjagavaMtanI pratimAne pUjelI. yA prakriyA rAjapraznIyopAMga sUtramA spaSTIte ApelI. te prakriyA te murkha kumatiyonA nirakSara karNamAM tapelA sIsAjevI lAge. 11 vizeSArtha-prAka prathama ane pazcAt pachI arthAt uttarottara javanavAMtarasaMbaMdhI pariNAme hitArthatA arthAt kaTyANanI ajilASAne hRdayamAM jANato, evo sUryAjanAmano asura je Agakha kahevAmAM Avaze evA naktisAdhananA prakArozrI zrInagavaM Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 25 ) " tanI pratimAne pUjato havo. te pramANe rAjapraznopAMgamAM pragaTapaNe hetu sahita nirNaya karelI prakriyA, hatabuddhi arthAta mUlathI jemanI buddhi cheda pAmI evA luMpakamatavAlA puruSonA varNarahita eTale nirakSara evA karNarUpa rAphaDAmAM (hiM akSarazaktinA pratibaMdhana va hovAthI temAM atidAha thAya evo vyaMgArtha jAvo. valI rAphaDAnI upamAthI te saMskArarahita evo vyaMgArtha nikale ) te prakriyA tapelA sIMsAnA rUpane pAmebe, arthAt pratimAne pratipAdana karanArA akSaro durmati luMpakonA karNamAM tapelA sIMsAnI jema potAnAja dopathI dAha utpanna karebe.. (hiM mammaTanA matapramANe nidarzanAalaMkAra thAya ne bIjAnA matapramANe saMbaMdhe saMbaMdha rUpa atizayokti thAya . ) 11 hiM kumatiyo kaheneke pratimAnI pUjA pUrva ne pazcAt kAle je hitArthakabe, te devajavanI apekSAthI jaLe. tethI sUryAjadevane pratimA pUjanAdikanuM phala mAtra yA lokanA ayudayane mATeja thAyave, tethI te mokSArthIne AdaravA yogya nathI. mAtra devatAnI sthiti hovAthI devatArjaneja zrAzraya karavAyogya te pratimA pUjana yA kathananA nirAkaraNasAthe te kumatiyo AkSepa karI kahe. nAtra pretya hitArthitocyata iti vyaktA jinAca sthiti devAnAM natu dharmaheturiti ye pUtkurvate purddhiyaH / prAk pazcAdiva ramyatAM parajavazreyorthitAsaMgatAM, prAk pazcAcca hitArthitAM zrutamatAM pazyaMtyaho tena kiM 12 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 26 ) - pUrve varNavelA sUryAna devanA kRtyauparathI pratimAnI pUjAmAM paralokanI hitArthatA kahelI nathI. te pratimAnI pUjA pragaTate devatAnI sthitimAtra. kAM dharmanuM sAdhana nathI. zrApramANe je kuSTa buddhivAlA kumatiyo pokAra karI babaDyA karebe, te pUrva ne pazcAt ramyatAvAlI, parajavanA kalyANasAthe ma - lelI ne zrAgamakathita evI te pratimA pUjanathI thatI pUrva pazcAt hitArthatAne zuM nathI jotA. 112 vizeSArtha - zrahiM dhikAra karelA sUryAnadevanA kRtyathI pratimAnuM pUjana paralokanI hitArthatA kadevAya nahi, kAraNake " e yame peccA hie " ityAdi vacanathI "pacA purA hizrAe " eTale pazcAt pUrve hitArthabe, evaM je vacana be, te dhanakarSaNa sthalamAM paNa kaheluMbe. epramANe jinapratimAnI pUjA pragaTapaNe devatAnI sthitimAtra, paNa dharmanI heturUpa nathI. AvI rIte je kumatiyo pokAra karebe, te jANe potAnA mastaka para raja pheMkatA hoya tema gADha pralApa kare. te gamane viSe kathana karelI, pUrva ne pazcAt ramyatAvAlI, pUrva pazcAt pratimApUjana nI hitArthatA, je paranavasaMbaMdhI kalyANanA lAjasAthe malelI be, arthAt ujaya lokanI tArUpe je pariNAma pAmelI, tene zuM nathI jotA ? tevI hitArthatAnuM temane je darzanabe, te temano moTo pramAdaLe. mUlamAM je pUrvapazcAt ramyatAviSe vacana kahAM, te rAja praznIya upAMgamAM pramANe kahyuM che. tathAca tatsUtraM // "taeNaM tassa sUriyAjassa devarasa paMcavihAe paUttie paUtti jAvaM yassa samAessa imeyAruve Uthie pathie mahogae Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 29 ) saMkape samuppA kiMme puvve karaNidyaM ? kiM pacA kara ghiM. kiMmepudhi seyaM kimepAseyaM kiMmepuvviM paJcAvi hiyAe suhAe khamAe sesA NugAmiyattAe javassara, taraNaM tassa sUriyA sa devasa sAmAyi parisovavaNagAdevA sUriyAjassa imeyA rUvaM UthiyaM samupapannaM samanijJANittA jeNeva sUriyAnedeve teNeva vAgati sUriyAnaMdevaM karayala parigahiyaM dasanahaM sirasAvattaM madhyae aMjalIM kaTTa jae vijaeNaM vAveI vacAvettA evaM vayAsI evaM khalu devANuppiyAeM sUriyAjevimANe sivAya - to jie parimANaM jigussehappamANaM mettANaM sahasayaM sannikhitANaM ci sajAe sumAeNaM mANavae ce akhaM vairAmaesa golavaTTa samuggae bahu jiessa sakahArja sannikhittAnaM ci - paMti tAM devAppieyANaM annesayaM bahueM vaimANiyANaM devANa ya devIya padyArja jAvapavAsa vidyA taM eyaNaM devANu ppiyANaM puvikaradyiM eyaNaM devAppiyANaM paJcAkara pikaM eya devAppiyANaM putraM paJcAvi hiyAe suhAe khamAe nissAe AgAmiyattAe vissa" artha-tevAre te sUriyAja devatAne, pAMca prakAranI paryAtie paryAptijJAva pAmyA thakAM ( devatAne jA pAne mana ema bane paryAptisAthe upaje tethI pAMca kahI ) evA prakArano manogata saMkaTapa utpanna thayo, te kahe. zuM mAre pUrve zreyakArI ? zuM mAre panI zreyakArI ? zuM mAre pUrva ne pI hitakArI, pathya AhAranI pere, sukhane the, saMgatane arthe, ma ne, nizreyasa arthAt mohane arthe paraMparAe zujAnubaMdhI ze? tevAre te sUryAjadevanA sAmAnika parSadAmAM utpanna zrayelA Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (28) devatA, te sUryAjadevatAno evo aliprAya upanyo jANIne, jyAM sUryAla devatA , tyAM Ave, sUryAjadevane,be hAtha joDIne, dasanakhanelAM karIne, mastake Avarta karI aMjalI joDI jaya vijaya zabdoe karI vadhAve. vadhAvIne ema kahe. nizcaye he devAnupriya! sUryAjanAmA vimAnaneviSe sighanuM ghara arthAt deherUM, te deherAneviSe jinezvaranI pratimA ke, te pratimA kevI ? tIrthakaranA utsedha uMcapramANa mAtra, ane tevI ekasone ATha sthApanA (pratimA) . tathA sudharmA nAmA sannAne viSe mANavaka nAmA caityastaMno, te staMjaneviSe vajamaya golavRtta DAbaDA . temAM ghaNAM jinanI sakthA me, te sthApanAe . te jinapratimA tathA sakthA (dADhA) he devAnupriya ! tamane tathA bIjA paNa samyag dRSTi vaimAnika devatA devI ne pUjavAyogya , yAvat sevA karavAyogya ve. yAvat zabde ahiM ityAdika kahevU. e tamane pUrve karavAyogya ne, panI karavAyogya be, e tamane pUrve tathA panI hitakArI, sukhane arthe, demane arthe, mokSane arthe ane zujAnu baMdhane arthe thAze. valIrAja praznIya upAMgamAM A pramANe kaDuM ne yathA. " taeeka kesIkumAra samaNe paesiM evaM vayAsI mANaM tumaM paesI pudhi ramaNiko paJjA aramaNi navejAsi jahAsevaNasaMDe iti" zrA AlAvo kezI gaNadhara ane pradezI rAjA saMbaMdhI praznottarano vistArathI tyAMthI juvo. ahiM caturtha nAgamA vivekIpaNAthI pUrve pratipAdana karelA dAnadharmanA nirvAha viziSTa evA zIlAdi guNothI pUrva ane pazcAt ramaNIya paNuMce, te jema unnaya loka Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( e) no upayoga jaNAve tevIrIte kiMme ityAdi praznano uttara "puvi pancAvi" ityAdi sAmAnika devatArnu vacana tema kema na hoya, ema aMtarAtmA vaDe paryAlocana kara. valI " parinAemANe" ityAdi-anukaMpAmAtra ane zIlavatAdi eja ramaNIya nAvaLe, ema vidhimAtra jotuM sucavato hoto, zuMtuM dAnadharmano vidhipaNa unneda karavAne taiyAra thayoDhuM ? ane jo ema hoyato zuM tuMgIyA zrAvakanA varNanamAM "paDilAlemANe " ityAdi adhikAraje, te tArA samajavAmAM nathI. te aMtanA adhikAramA vyAkaraNano A naza pratyaya te vidhi sucave . 12 __ pUrvanI sthitiviSayanI zaMkAne, bIjA samAna dharmane joi vistAratA evA kumatiyornu upahAsya karI kahe je. vApyAde riva pUjanAdi viSadAM mUrtejinAnAM sthitiH, sAdRzyAditi ye vadaMti kudhiyaH pazyaMti nedaM tu n| ekatvaM yadi te vadaMti nijayoH strItvena jAyAMbayo, starako vA yatatAmasaMvRtataraM vakraM pidhAtuM budhaH / 13 // arthaH-naMdA puSkariNI (vApikA) nI jema devatAu~ne tenA sahazapaNAthI jinezvaranI pratimAnI pUjA sthitimAtra . A pramANe kumatiyo bole . paraMtu tenA nedane jotA nathI. evIja rIte kadi te strIpaNAnA sarakhA paNAthI patnI ane mAtAnuM ekatva kaheto kyo paMDita puruSa tenA atizaya phATelA mukhane DhAMkavAne prayatna kare ? arthAt koi na kare. 13 vizeSArtha. naMdApuSkariNI (vApikAnI) jema, ahiM vigere zabda Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (30) je mUlamAM ne, tethI maheMadhvaja, toraNa, sanA ane zAlabhaMjikA vigere grahaNa karavA. devatAunI, jinezvaronI pratimAnI pUjA, sthitimAtra , kAraNa ke te sarvanuM sadRzapaNuM be, arthAt pUjA zabda sarvatra samAna be. zrA pramANe kumatiyo bole je ane temAM neda jotA nathI. yA pramANe kadi jo te strIpaNuM sadRza jANI patnI zrane mAtA- ekatva kahe to kyo buddhizAlI puruSa tenA atizaya phATelA mukhane DhAMkavAne prayatna kare ? tevA azakya arthamAM paMDita puruSane yatna karavAno avakAza nathI. ahiM prativastUpamA alaMkAra vaDe ghaNuM aMtara utAM kAMika sadRza paNAno jrama karanArA kumatiyo- upahAsya thayu. tene mATe sAhityamAM lakhe ne ke " kAgaDAmAM svalAvadhIja kRSNatA ke ane haMsomAM svanAvadhIja zvetatA . valI banemAM gaMjIratA saMbaMdhI ati aMtara be, ane vANImAM je neda ne tenuM to zuMjavarNana karIe ? A vIrIte banemAM aneka taphAvatavAlA vizeSaNo batAM je dezanA loko kAgaDA ane haMsanA baccAno taphAvata jove nahi ane banene sarakhA gaNe tevA dezane he mitra! dUrathIja namaskAra ." 13 __ have pratimA pUjanamAM nedanA hetu batAvI te nedane nahI jonArAne Adepa karI kahe . saddharmavyavasAya pUrvakatayA zakrastavaprakriyA, nAvatrAjitahRdyapadyaracanA lokapraNAmairapi // daMte'tizayaM na ced jagavatAM mUrtyarcane svaHsadAM, bAlastatpathi laukiko'pi zapathapratyAyanIyA na kiM14 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (31) arthaH- jinezvara lagavaMtanI pratimAnA pUjanamAM devatAune cAra prakAre neda rahelA . prathama neda, saddharma vyavasAya paNAzrI je. bIjo neda zakrastava ( namuththuNaM ) nI prakriyAthI be. trIjo neda, nAvastutithI prakAzita evA manohara stavanozrI be, ane cotho neda loka praNAmazrI ke. bAlaka jevA drupako jo A nedane na jora zakaze to teDha laukikamArga (nojanAdi ) mAM paNa bIjAnA sogana upara kema vizvAsa karI zakaze ? 14 vizeSArthaH- bAlaka jevA luMpako devatAuthI karAtI jagavaMtanI pratimA pUjAmAM kAM vizeSa leda jotA nathI. te pratimA pUjana cAra nedathI kare be. sadharma vyavasAya, zakrastava prakriyA vigere padothI neda thAya je. prathama nedamAM sadharmanA vyavasAya pUrvaka jinapratimAna arcana , te naMdApuSkariNI vApikAnA AnuSaMgika ( avAMtara ) paNe pUjananuM nedaka , arthAt pRthakapaNuM batAvanAruM . te sadharmanA vyavasAyano nAva vyavasAya sanAmAM saMnavatA kyopazamanuM nimitta be, ane jAvAnugata samyag dRSTinI kriyAnuM bIjI kriyAnI jema dharmapaNuM . vyavasAyasannA zula adhyavasAyanuM nimitta ne ane tenA kSetrAdikapaNa karmakSayopazama vigerenA hetu rUpa se, te jinazAsanamAM asiDa nathI. je anuga ta dharma vyavahAra be te to zuddha cittane puSTi karanAra anugata evI kriyA ane te cothA guNasthAnakanI kriyAne anusaratI je, temaja darzananA AcAra rUpa . tethI darzana vyavasAya rUpa jinapratimAnI arcA vigere devatAune siddha . te viSe zrI gaNAMga sUtramA kaDaM ve ke " samyak dharma vyavasAya traNa prakArano Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 32 ) be. 1 jJAna vyavasAya, 2 darzana vyavasAya 3 cAritravyavasAya. " have bIjo bheda kahe be. bIjAbhedamAM, zakrastava prakriyA e prasiddha praNipAta daMDakano pATha . te zakrastavano pATha naMdApuSkariNI vApikAnuM pUjana karatAM tenI zrAgala - pAto nathI, paNa arhat pratimAnI galaja jAya. valI te sarva saMpattinA jAvasAthe jAyabe. bIje sthitimAtramAM te nAva jAya nahIM. he prabhu! tame tayI bo, tame tAraka bo evA nAva jina pratimA zivAya bIje abhinaya karI zakAya nahI, ane niyAdikanA vyApAravinA zAMtarasano svAdapaNa namale. tethI jyAM jyAM jevI jevI yogyatA hoya, tyAM tyAM tevI tevI sahRdaya puruSo yojanA karavI. trIjA zedamAM, jAva eTale potAnA pApa jugala nivedana karI stuti karavI ityAdi. te stuti gaMjI - rAzayavAlA manohara padya jenI saMkhyA ekasoAva be tevA padyo nI pratimA gata racanA karavI, kAraNake sutramAM jAvastu tine mAMgalyana hetu rUpa kathana karela. yA jAva stuti dharmanI ape ana, tethI naMdApuSkariNI vApikAnI gala koie tevI stuti karelI nathI. cothoneda Aloka praNAma. je jina pratimAneja thAya be. jene mATe " tatrAloepaNAmaM kareitti " evo pATha be. bIje ThekANe ( vApikAdimAM ) tema yatuM nathI. zrapramANano vinaya vizeSapaNa, dharmanI apekSA rAkhanAroDe. zrAvI rIte zrA padothI cAra prakAre te pratimA pUjananA jedabe, temavatAM vizeSa darzananA hetunI zaktizrI rahita evA te bAlaka luMpako te nedone na mAneto, pabI laukika vyavahAranA mArgamAM eTale jojanAdi Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (33) kAryamAM paNa te sogana khAnArA upara vizvAsa kema karI zakaze. sArAMza e De ke strInA hAthamA rahelA nojanamAM vA zipyoe vorI lAvelA AhAramAM Ate zuM anna haze ke purISa? evo saMzaya karatA virAma pAmaze nahIM. 14 have sthitIne uddezIne kahe. navyonyagragabodhirapajavanAk sadRSTirArAdhako, yazcoktazcaramoItA sthitiraho sUryAjanAmno'sya yA sA kalpasthitivanna dharmaparatAmatyeti nAvAnvayA, nmAkAthumamatra kepi pizunaiH shbdaaNtrairvNcitaaH||15|| artha-zrI mahAvIra pranue je sUryAnadevane, javya, sulanabodhi, apasaMsArI, samyagdRSTi, jJAnAdikano ArAdhana karanAra, ane carama (apazcima javavAlo ) kahelo, te sUryAjadevanI je sthiti be, te zujannAvanA saMbaMdhazrI kalpa (AcAra ) sthitinI jema dharma vyavahAranI viSayatAne navaMghana karatI nazrI. tethI adhikAramAM nIca zabdAMtarathI betarAyelA koipaNa loko jramamAM paDazo nahIM. arthAt A dharma nathI paraMtu sthiti evo vyAmoha karazo nahIM. 15 vizeSArtha-zrImahAvIra paramAtmAe te sUryAnadevane kevo kahyo ? te vizeSaNothI kahe. te sUryAjadeva javya arthAt navasidhivAlo, sulanabodhi arthAt samIpagata bodhivAlo, alpa saMsArI arthAt apanava karanAra, samyagdRSTi arthAt samIcIna dRSTivAlo, jJAnAdikano ArAdhaka ane caramannavI arthAt apa Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (34) zcima navavAlo ne, aho! Azcarya le ke evA te sUryAjadevanI je sthiti te sthiti kaTpasthitinI jema dharmavyavahAranA viSayane ulaMghana karatI nathI. zAthI ? zunjanAvanA saMbaMdhathI. zrA adhikAramA nIca zabdothI mohane prApta zrayelA keTalAeka loko jramamAM paDo nahIM. arthAt A sUryAjadevanA saMbaMdhamAM dharma nathI paNa sthiti , evA bramamAM paDo nahIM. te sUryAjadevamAM javyatva vigere guNo hatA te nizcaya karAvanArAM A vacano . yathA " ahannaM naMte sUriyAnedeve kiM navasihie" ityAdi pATha rAjapraznIya upAMgathI jANavo. ahiM mUla vRttimAMthI eTalu jANavAyogya ne ke, jyotiSa vimAnAdhipati sudhInA sarva vimAnapati devatAu~ne samyaktva tathA anya samyaktvAdi thAyaja , tethI teunuM pUjAdi kartavya nizcayapaNe kaheluM ne, ane mithyAhaSTi devatAuneto vimAnanuM adhipatipaNuM hotuMja nathI, tethI te kartavya saMjaveja nahIM. 15 ahiM zaMkA thAya ke devatApaNa adhArmika kahevAyace, to teunuM kRtya pramANa na gaNAya. te zaMkAnuM nirAkaraNa karavAnI icchAzrI kahe. sadbhaktyAdiguNAnvitAnapisurAn samyagdRzo yedhruvaM manyate sma vidharmaNo gurukulabhraSTA jinA dvissH| devAzAtanayAnayA jinamatAnmAtaMgavadale nire, sthAnAMgapratiSicyA vihitayA te sarvato baahytaaN||16 artha-gurukulathI naSTa thaI, svachaMdapaNe vihAra karanArA, je Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (35) jina pratimAnA kSeSI kumatiyoe sadlakti, vaiyAvRtya vigere guNAM yukta samyag dRSTi devatAune nizcayathI dharmarahita mAnyA ne, te sthAnAMga sUtramA niSiddha karelI A avarNavAdarUpa AzAtanAvaDe caMDAlanI jema sarva jinamatathI bAhyatAne prApta thayelA.16 vizeSArtha-nathI-A zlokamAM vyaMgArthanI pratIti , tezrI zrI hemAcAryajIe kathana karelA lakSaNa pramANe paryAyokta alaMkAra thAyaDe, temaja gamyotprekSA alaMkAra paNa thAyaje. have devatAu~mAM dharmasthApaka guNodarzAvI bIjAno Adepa kare ke zakevagrahadAtRtA vratabhRtAM niSpApavAg jASitA, sabarmAdyanilASitA ca gaditA prajJaptisUtre sphuTaM / ityuccairatidezapezalamatiH samyag dRzAM svaHsadAM, dharmitvapratinUHkhalaskhalana kRrma sthitiM jaantaaN||17 artha-prajJapti sUtramA zaka iMjaneviSe, vratadhArI sAdhuune avagraha Apavo, nirdoSavANI bolavI ane muniyone sadA zAtA vigere zvavI, ityAdi dharmasthApaka guNo sphuTarIte kahelAve.A prakAre zuddha samyagdRSTivAlA devatAunI buddhi, dharmanI vyavasthAne jANanArA sahradaya puruSone dharmipaNAnI sAdI rUpa. sadRzapaNAthI ramaNIya ce, ane durjana prativAdIno parAnava karanArI je. vizeSArtha-nazrI. devatAunuM naktikRtya muniyone anumodavA yogya nathI, ane tethI te kRtya dharma na kahevAya evI gUDha AzayavAlI zaMkAne asiddha karI tenuM nirAkaraNa kare. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (36) devAnAM nanu jaktikRtyamapi na zlAghyaM yatInAM yataH, sUryAjaH kRtanRtyadarzanarucipraznoItAnAhataH / haMteyaM jaDacAturI gurukule kutra tvayA zikSitA, sarvatrApi hi paMDitairanumataM yenAniSikaM smRtaM // 17 / / __ artha-devatAu~nu naktikRtya muniyone anumodana karavA yogya nathI, kAraNa ke zrI mahAvIra lagavaMte nRtya karavAnI ruci zravAzrI prazna karanArA sUryAjadevane Adara Apyo nahato. dIlagIrI ke ke he jama! AvI kalpanA karavAnI cAturI tuM kayA gurukulamAM rahIne zIkhyobu ? ke je kRtya sarva saMpradAyamAM paMDitoe aniSiddha ane anumata kareluM . vizeSArtha-devatAu~nunaktikRtya je pratimA pUjanAdi, te muniyone anumodana karavAyogya nathI, tethI te dharma nathI. vaMdanAdi jo anumodana karavAyogya hoya toja dharma gaNAya. " porANameyaM sUryAlA" e gAthArthamAM kahelu ke ke cAre nikAyanA devatAH arhatapranune vaMdanA karI potAnAM nAma, gotra saMlalAvene, ityAdi te sthale jora levu. valI tuM kahe De ke " sUryAnadeve zrI mahAvIra pranupAse nRtya karavA prazna ko tenA uttaramAM lagavaMte tene Adara karelo nathI" ahiM uttaramAtra eja ne ke AvI cAturI he jaDa! tuM kayA gurukulamAM rahIne zikhyo? jethI tuM A muniyonI anumodanAno niSedha kare, kAraNa ke sarva saMpradAyamAM teviSa paMDItoe niSedha karyo nathI, ane tenI anumodanA karavI kahelI . 17 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (37) upara sUryAnadeve karelA nRtyaviSanA praznamAM zrI vIraprannu mauna rahyA, temAM zuM bIja je. te kahe . zchA svasya na nRtyadarzana vidhau svAdhyAyanaMgaH punaH, sAdhUnAM tridazasya cAtizayinI nktivdhvNsinii| tulyAya vyayatAmiti pratiyatA tUnI sthitaM svAminA bAhyastatpratiSedhako na kalayettadaMzajAnAM sthitira artha-zrI vItarAga devane nRtya jovAnI ichA nahatI, kAraNa ke te vItarAga , ane gautamAdi sAdhuUne nRtya jovAmAM svA. dhyAyano naMga thAya, te paNa aniSTa gaNAya. valI sUryAjanI nakti saMsArane nAza karanArI atizayavAlI , tethI tenuM nRtya jovAmAM samudAyanI apedAe sarakhI lAla, hAni kevalajJAnanA balathI jotA evA zrI vardhamAna svAmi mauna dharI rahyA hatA. zAsanathI bAhya zrayelA luMpaka kumati zrI vIra paramAtmAnA vaMzamAM utpanna zrayelA sAdhunI A maryAdA jANe nahIM. bAhira rahelo mANasa bIjAnA kulanI maryAdAne kema jANI zake ? 1e vizeSArtha-yatkiMcit naparanA nASAMtaramA samAyo be. have pranunI vANInA kramanI vicitratA darzAve be. sAvadhaM vyavahAratopinagavAn sAkSAt kilAnAdizat balyAdi pratimArcanAdi guNakRt maunena saMmanyate / natyAdi yusadAM tadA caraNataH karttavyamAha sphuTaM, yogelA manugRhya vA vratama'tazcitrovijorvA kramaH 50 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (30) artha-zrIvardhamAna svAmi, balidAna ane pratimArcana vigere vyavahArathI sAvadya ne, tethI tene sAdAt Adeza nahi karatAM, te guNakArI ne, ema mauna dhAraNakarI pravartIvene. ane devatAu~ne temanI vaMdanA vigaire temanA AcaraNano AzrayakarI sphuTarIte karttavyatarIke jaNAve. valI lagavAn zcAyogI pratye yogya zvAno anugraha karI temane vrata kahe, tethI pranunI vANIno krama vicitra prakArano ke. 20 vizeSArtha-nagavAn varSamAnasvAmI balidAna vigere tathA pratimApUjana vigere, je sthUla vyavahArathI paNa sAvadha , tene sAkSAt kaMganA zabdathI Adeza nahi karatAM maunavaDe guNakAraka mAne , arthAt maunatArUpa vidhivaDe tene pravartIve . tethI ema samajavu ke apramatta sArarUpa zrI paramAtmAno upadeza potapotAnI yogyatApUrvaka apunarbadhakapaNe tevA viSayamA pravarte ne, eja temanI vANInA atizayano vilAsa je. zrI vIrajagavaMta devatAne vaMdanAdi vyavahAra tenA AcaraNane laine sphuTarIte karttavya tarIke kahene, ethI kahe je ke "sUryAnodevAnupriyaMvaMde" ( sUryAjadevAnupriya vaMdanA kare ne ) ityAdi uktimAM lagavaMte kAM ke "porANamayaM" AnATyakaraNAdi upAsanAno paNa upadeza ne. jo tema na hoya to " jAva pajjuvAsAmi" enA uttaranA anAvathI nyUnatAnI prApti thAya. valI nAma, gotra zravaNa karAvavAno vidhi svataMtra nathI, paraMtu karavAne zvelA sAdhanane anukula evI pratijJAvidhi avazeSa hovAthI teno upayoga me, ane tethI vizeSavAlAno zrAdepa karavo sugama thAyaje. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 3 ) yA tetha temAM je vyutpanna thayelA be, temane ahiM koI jAtano vyAmoha nathI. evIrIte zrIjagavAn vIrapranu pravRttiyogI pratye cAritra vrata sphuTate kahe. " evaM devANupiyAgaMtavva " ityA divAkya vAyogI pratye yogya chAno anugraha karI vrata kahe. " hAsu devANuppiyAmA paDibaMdha karetti " pramANe lAne anukUla evI jASAthI kahe. ahiM mUlamAM vA zabda vyavasthA arthamAM be. evIrIte zrI jagavaMtanI vANInI racanAno krama vicitra prakArano be. tethI temanuM mauna paNa vinIta ne ani puruSa pratyevAnI anukUlatA pragaTa karanAruM be. buddhimAnU puruSonI pravRtti tAtparya anusarIneja hoya, tethI jagavaMte potAnA vyavahArane anusarI mauna kayuM, paNa pariNAmI buddhivaDe potAnA kRtyane sAdhya evA iSTanA sAdhanAdikane anusarI sUryAdeve nRtya karavAno AraMbha karyo hato, ityAdi. vizeSa vivecana zrI rAjapraznIya vRttimAMthI jANI levuM. 20 eka adhikAramAM sarakhA lAja chAne hAni hovAthI ktikAryamA prajune mauna rAkhavaM yogya be, evA luMpakanA matano niSedha karene. dAnAdAviva jaktikarmaNi vinudoMSAnniSedhe vidhau, maunI syAditi gIrmRSaiva kudhiyAM duSTe niSedhaH sthiteH / anyatra pratibaMdhato'nanimatatyAgAnupasthApanAt, prajJApye vinayAnvite viphalatA dveSodayAsaMjavAt 21 artha- je zrAvako dAna pe temAM vidhi, niSedha ( hA, nA ) Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (40) kahevAmAM doSa lAgene, tevIrIte naktikarmamAM paNa vidhi, niSedha karavAmAM doSa lAge. eq dhArI prannu hA, nA nahIM kahetAM mauna dharI rahyA. AvI muSTa kumatiyonI vANI tadana mithyA ne.kAraNa ke je doSavAn hoya tene pratibaMdha karavAnI jo zakti na hoya to uttamapuruSa mauna dhAraNa karane, athavA puruSa jo vinIta hoya to tene niSedha karavAmAM niSphalatAno asaMnava tathA zeSanA udayano asaMnava je. vizeSArtha-dAnazIla evA zrAvako dAna ApatA hoya temAM jema vidhi, niSedha karavAthI doSa lAge tethI mauna rAkhaq yogya be, tema naktikarma je nRtya jinapUjA vigere temAM niSedha vA vidhi karavAmAM doSa lAge. ke je doSa bane rIte pAsalA jevo je. tethI te vakhate mauna rAkhaq yogya . kAraNa ke dAnano niSedha kare to aMtarAya thAya ane karavAne kahe to jIva hiMsAmA anumati thAya, tethI sAdhune mauna rAkhaq ucita . te viSe zrI sUtrakRta siddhAMtamAM kahyu be ke " je adANaM pasaMsaMti vahamichati pANINaM je aNaM paDisehaMti vittiyaM kreNtite"||1|| uhatoviteNa nAsaMti azthivA pazthivA puNo, AyaM rahassa hiccANaM nivvANaM pAjaNaMti te||||iti" nAvArtha evone ke je dAnanI prazaMsA kare,te prANi vadhane icchene, ane je dAnano niSedha karene te aMtarAya baMdha karele; paNa je hA ke nA nahIM kahetAM mauna rAkhe te nirvANa pAme be. tevIja rIte jaktikarmamAM paNa jo niSedha kare to naktinA naMgano jaya lAge, ane karavAne anumode to ghaNA prANinI hiMsAno laya, tethI mauna rAkha, yogya . AvI te kumatiyonI Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (41) vANI mithyAja . kAraNa ke doSavAnane viSe niSedha vyavasthA karavI teno hetu te kArya paratve pratibaMdha karavo ucita ne teja ve. valI aniSTa tyAgaparatve anukula zaktino anAva hoyato mauna rAkhaqyogya je. je puruSa vinayavAna tene vidhi, niSedha viphalace kAraNa ke kSeSanA udayano asaMnava je. Avo anvayArtha be, teno vistarArtha kahe. pratibaMdha eTale vyApti. ahiM pratibaMdhAkAra Avo je. jenAmAM jenAthI doSavAluM jaNAya temAM teno niSedha karavo. have temAM evo vyabhicAra Ave ne ke, uSTa evA AhAra dAnano niSedha karavAne vyAkhyAna karavAnI zaktino annAva hoyato tene anukUlatAnI virUpatAthI aTakAvaq. A vyanicAramA kahe ke je aniSTa evo tyAga hoya te paratve ananusthApana eTale anukUla zaktino anAva hoyato tenAthI mauna rAkhaq. te viSa zrI AcArAMgamAM kaDaM be ke, je puruSa bIjAnI samAna na hoya tene tarkathI jANI vidhi, niSedha karavo. jo te puruSa upara ApaNuM sAmarthya na cAle tema hoyato vAggupti karavI, tethI evo siddhAMta thayo ke je uSTa hoya tene, jo zakti hoyato niSedha karavo ane pratipadI atyaMta uSTa hoyato sichAMtI tene niSedha kare nahIM, paraMtu vAggupti rAkhI bese, ane tema kare tethI kAMI doSa lAge nahIM. te viSe siddhAMtamAMkayuM le ke " avAvAyA uviuMti taMjahA azthiloe pazthiloe" ityAdi nAvArtha evo ne ke. " asti " " nAsti' " dhruva" " adhruva " ityAdi traNaso tresa ekAMta vAdIne vAdalabdhivAlo vicarANa puruSa pratijJA, hetu tathA dRSTAMtanA upanyAsathI Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (42) temano parAjaya karavA sArI rIte uttara Ape, ane jo tema banI zake tevU na hoyato vAgagupti kare ane kahe ke mAro zrA mata. A phalitArtha je. jamAlie judo vihAra karavAne zrIvIra paramAtmAne pugyuM. lagavaMta tenI uSTatAne jANatA hatA, tethI niSedha karyoM nahIM ane mauna rahyA. temAM kAMI pranune doSa lAgyo? avinIta puruSa Agala satya vacanano prayoga saphala thAya topaNa te asatya ve. yathA " aviNIya mANavaMto kilessaInAsa musaMveva" ityAdi tathA je puruSa prajJapti karavAyogya arthAt vinayavAna hoya tevA puruSane niSedha karavAmAM niSphalatA ane zrotAne deSanA udayano asaMnava be. te kAraNane lazneja vinIta evA sUryAjadeve prajune nRtya viSe puratAM pranue je mauna dhAraNa karyu te maunaja pranunI saMmattine sUcavI Apele. 1 have niSedha karyAvagara saMmati ApavAnuM dRSTAMta ApI siddha kare. jhAtaiH zalyaviSAdigirnu jaratAdInAM niSiddhA yathA, kAmA no jinasadmakAraNa vidhiya'ktaM niSiddhastathA / tIrthezAnumate parA'nanumate vyastave kiM tato, neSTA cejjvariNAM tataHkimu sitAmAdhuryamunmuMcatizza artha-zaTya, viSa vigerenAM dRSTAMto ApI jema jaratAdikanI vAMnA niSedha karelI , tema zrI jinAlaya karAvavAno vidhi spaSTapaNe niSica karyo nazrI. jethI tIrthakaroe saMmati ApI mAnelA evA avyastavamAM bIjA deSInI anumodanA na zrAya Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (43) tethI zu? arthAt kAM nahIM. kadi jvarAturamANasone sAkara iSTa na hoya tethI zuM te potAnI madhuratA geDI deze? 22 bizeSArtha-jevI rIte zaTya, viSa vigere dRSTAMto ApI narata vigerenI kAmanA niSiddha karelI , tevI rIte jinAlaya karAvavAno niSedha karyo nathI. AgamamAM kAM ne ke "thunnasaya nAjayANaM agasIyaMca jiNagharekAsI " jo te kArya doSita hota to kAmAdikanI jema tenopaNa niSedha karata. teja lAvArthanI gAthA kahe. "usaraNe balimAz jarahANana nivAriyaMteNa jahate siMciya kAmAsaha visAihiMNA ehiMti" // evI rIte tIrthakaroe anujJA ApI saMmata karelA pravyamAM kadi bIjA kSeSInI anumodanA na hoya tethI | thAya? A vacanane prativastUpamA alaMkArathI dRDha kare. jo jvaravAlA mANasane sAkara iSTa na hoya to tethI zuM te potAnA svannAvasiddha mAdhurya guNane geDI deze arthAt nahIM geDe. tema jagavaMte svIkArelA vyastava, bIjAnA kSeSamAtrayI zuM asuMdarapaNuM zraze? 22 vyastavamAM muninI anumodanA karavAnI yogyatA ne tene sUtranyAyavaDe sthApana karI bIjAno AkSepa kare. sAdhunAM vacanaM ca caityanamanazlAghArcanoddezataH , kAyotsargavidhAyakaM hyanumatiM vyastavasyAha yat / tatkiM khupaka lupatastavanayaM uHkhaughahAlAhala , jvAlAjAlamaye navA'hivadane pAtena notpdyte||23|| artha-cAritravAlA sAdhuunu, kAyotsarganI pratijJAne karanAlaM. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) je vacana, caityanI vaMdanA, zlAghA ane pUjAnA uddezathI avyastavanI anumati kahe, te vacanano lopa karanArA he drupaka! muHkhasamuharUpa halAhala viSanI jvAlAjAlarUpa evA saMsArarUpa sarpanA vadanamAM paDavAno laya zuM tane nathI lAgato? 23 vizeSArtha-sAdhunu-paramArthathI cAritrane dhAraNa karanArA muniyonuM vacana uvyastavanI anumodanAne sUcave. je vacana kAyotsarga karavAnI pratijhAne pratipAdana karanAraM, te caityanI vadanA, prazaMsA ane pUjAnA uddezathI vyastavanI anumodanA kahe. he buMpaka! te vacananA lopa karanArA, tane A javarUpI nujaMganA mukhamAM paDavAthI zuM jaya nazrI lAgato? vyaMgArtha evo De ke, e ayukta je ke nahIM ? e lava tujaMgarnu vadana (mukha) mu:khanA samuharUpa halAhala viSanI jvAlAnI jAla sarakhaM be. te upara A pramANe spaSTa sUtra vacana be. " arihaMta cezyAeM karemi kAussaggaM, vaMdaNavattiAe, pUNavattietti" zrA sUtrano evo artha be ke-arhata arthAt nAva arhatanA je caitya eTale citta samAdhine utpanna karanAra pratimA lakSaNarUpa, temane vaMdanAdikanI pratItirUpa hu~ kAyotsarga karuMbu. kAyotsarga eTale sthAna, mauna ane dhyAna vinA bIjI kriyAno tyAga tene huM AcarUMcaM. te zA nimitte AcarUMbu. "vaMdaNavattiAe" vaMdana arthAt zreSTha mana, vacana, kAyAnI pravRtti te nimitte, arthAt vaMdanazrI jevU puNya thAya tevU kAyotsargathI paNa mane puNya thA. " vattiyAe" e rUpa ArSa (ruSiprayoga) hovAzrI siddha thAya. "pUzraNavattiAe" pUjana arthAt gaMdha mAlyAdi Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (45) vaDe arcana ityAdi pUjanathI je phala prApta thAya te kAyotsargazrI prApta thA, ityAdi- 23 vyastava te nakti ane hiMsA, bannezrI mizra hovAthI ekanI anumodanA karavAthI bIjAnI anumodanA kema na thAya? A prakAranI zaMkAne nAza karatA kavi potAnI vipattA jaNAve. kiM hiMsAnumatirna saMyamavatAM avyastava zlAghaye , tyetabbupak bubdhakasya vacanaM mugdhe mRge vaaguraa| hRdyAdhAya sarAgasaMyama va tyaktAzravAMzAH sthitA, jAvAMgAMzamadUSaNA iti punastachedazastraM vcH||24|| artha-saMyamadhArI arthAt cAritravAlA puruSone vyapUjAnI anumodanA karavAzrI zaM hiMsAmA anumati na kahevAya? arthAt kahevAya. te dayA rasika puruSo jurma. Aq luMpaka urmatirUpa zikArInuM vacana baMdha pAzarUpa be. pAzarUpa kone je? te kahele. mugdha arthAt jeNe bAhya dharmAcAra mAtra zravaNa koM ne evA hRdayavAlA mRgarUpa manuSyone ahiM mugdhapada ajha ane azrotApaNuM batAvene. vyaMgArtha evo be ke jeNe te vacana sAMnaTyuM te mareloja samajavo. amArA saMpradAyarnu vacana te dharmatirUpa zikArInA pAzane bedavAmAM zastra tuTya . yA vyastava je pravya ane jAvAtmaka ce, temAM nAva jeno aMgajUta tevA aMzane hradayamAM sthApana karI ame doSarahita rahyA bIe. cAritranI jema- sara saMyamamA AzravanAganI upekSA karI ame rahyA jIe. jAvArtha Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 46 ) evo be ke, jema sarAga saMyamanI anumodanA karavAthI te anumodanA karanAranI kukSinI aMdara rAga pesI jato nathI, tema vyastavanI anumodanA karavAthI temAM hiMsAno jAga pesI jato nathI. saMyamapaNAnI anumodanA karavAmAM rAgano aMza prAsa yato nathI; ane vyastavanI anumodanA karavAmAM hiMsAnIto prAptija nathI. 24 vizeSArtha- mUla arthamA samAvelo be. avyastava upadeza karavA yogya na hovAthI anumodavA yogya nathI, evI luMpaka matinI vANIne nirAsa karavA kahete. mizrasyAnupadezyatA yadi tadA zrAddhasya dharmastathA, sarvaH syAtsadRzI nu doSa ghaTanA sautrakramollaMghanAt / tat samyag vidhinaktipUrva mucitadravyastavasthApane, vidmo nAparamatra luMpaka mukhamlAniM vinA dUSaNaM // 25 // artha :- jo mizra vyastava sAdhujena upadeza karavA yogya na hoya to, zrAvakano sarva dharma upadeza karavA yogya na thAya. kAraNa ke temAM paNa doSanI ghaTanA, sUtranA kramanuM ullaMghana kara - vAthI sarakhIja be. tethI samyak prakAre vidhi naktipUrvaka yogya evA pravyastavano upadeza karavAmAM, te luMpaka matinA mukha upara yelI glAni zivAya bIjuM dUSaNa zrame jANatA nathI. vizeSArtha - nathI .. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 47 ) vyastavamAM hiMsAnI anumodanA saMbaMdhI vizeSa jAvathI sAmAnya jAva be, te kahe be. nAzaMsAnumatirdayA pariNati stheyArtha mudyatA, saMvAsAnumatistvanAya tanato dUrasthitAnAM kathaM / hiMsAyA niSedhanAnumati rapyAka sthitAnAM na yat, sAdhUnAM niravadyameva tadidaM dravyastava zlAghanaM // 27 // artha :- dayAnA pariNAmanI sthiratAne mATe udyamavaMta sAdhune hiMsAnI anumodanA gAyaja nahIM. temaja hiMsAnA sthAnazrI dUra rehenArA sAdhurjane tyAM vAsa karavAnI anumati kyAMzrI hoya. valI AjJA pramANe vartanArA sAdhurjane hiMsAnA niSedhanI anumati paNa nathI tethI tejanAthI zratI pravyastavanI zlAghA nirdoSaja ne. vizeSArtha :- " zrI arihaMta jagavaMtanI pUjAnA darzanazrI gha jIvo samyag darzana nirmala karI, cAritranI prAptivaDe siddhiprAsAda upara AruDha thA " eMvI jAvanAthI pUjA karavI joie. vI dayAnA pariNAmanI sthiratA mATe udyamavaMta sAdhu e hiMsAnI anumodanA karI na gAya. kAraNa ke upadezaphalanI vAmAM hiMsAno viSaya Avatoja nathI. valI hiMsAnA sthAnathI dUra rahenArA sAdhurjane tyAM vAsa karavAnI anumodanAto zI rIte hoya ? hiM jo puSpAdikanuM sthAna te anAyatana kaheluM hoya to samavasaraNamA rahelA muniyone paNa anAyatanavatIM thavAno prasaMga ve. devagRhamAM paNa traNa stuti karyA panI vadhArevAra Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 48 ) rehevAnI sAdhane AjJA nathI, paraMtu vidhi vaMdanAdikane mATe rehevAmAM doSa lAgato nathI. valI AjJAmAM rahelA arthAt kramanA viruddha upadezanI AjJA pramANe varttanArA sAdhurjane hiMsAnA niSedha anumodanA paNa na hoya. te kAraNathI pravyastavanA mahAtmyane prakAza karavuM, te zujAnubaMdhI hovAthI sAdhune nirdoSabe. 26 hiM ko zaMkA kare ke, sAdhurjane jo pravyastava anumodavA yogya hoyato tenuM karttavyapaNuM paNa tene prApta thAya, jo tema hoyato zuM svataMtra sAdhana be ? vA prasaMgathI saMpAdana thayeluM sAdhanabe ? prathama pakSato ghaTatoja nathI, kAraNa ke sAdhunA karttavyapaNAne cita nahIM hovAthI te asAdhyave. tethI have bIjA pada mATe kahe be. sAdhUnAmanumodyamityatha na kiM karttavyamarcAdikaM, satyaM kevalasAhacaryakalanAnneSTAnumAnaprathA / vyAptiH kvApi gatA svarupa nirayAcArADupAdhestava, kIvasyeva vRthA vadhU nidhuvane tadbAlatarphe ratiH // 27 // artha- jo vyastava sAdhune anumodavA yogya hoya to pUjA vigere kema karttavya nathI ? tamAro prazna satyabe, paraMtu kevala sAha caryane gala karI tevuM anumAna karavuM te iSTa nathI. te anumodanA svarupe nirdoSa AcAra rUpa upAdhithI tane prApta thayelI vyAptito dUra nAzI gaI. mATe he bAlaka jevA avivekI durmati Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (MR) strInA raMti viSayamAM thayelI napuMsakanI prItinI jema, A tArI tarka zAstra uparanI prIti vRthA be. 27 vizeSArtha - jo vyastava sAdhune anumodavA yogya hoya to jinapUjananI karttavyatA temane kema na hoya ? je anumodavA yogya hoya te karavA yogya hoya, chAne je karavA yogya na hoya te anumodavA yogya na hoya. he kumati ! yA tArUM anumAna upara coTIcyA prasaMga uparathI yuM paraMtu mAtra sAhacaryane gala karI vuM anumAna karavu, iSTa nathI. ahiM sAhacarya arthAt vyApti. jemake je je anumodana karavA yogya hoya, tete karttavya hoya be. zrahiM te vyAptito kyA dUra nAzI gaI, ane te svarUpanA nirdoSa AcAranI upAdhinA kAraNathI nAzI gaI. eTale jyAM sAdhu karttavyapaNuM ve tyAM svarUpathI nirdoSapaNuMbe, chAne jyAM anumodavA yogyapaNuM be tyAMpaNa svarUpathI nirdoSapaNuM be. have kahe ke kAraNathI karavA paDelA varSAvihArAdi tathA nadI utaravA vigere saMyamanA avalaMbanA dikanA anumodanamAM tArI vyApti kema nathI ? ityAdi. yA pramANe kumati tarka karebe, tethI tenuM upahAsya kare. he vivekI ! aMtaraMga zaktinA zrAvathI tArI je tarkamAM prIti be te vRthA be. konI jema napusaMka puruSanI prIti strIparatve rativiSayaM karavAmAM jema hoya tema. vidyAnA mukhane mAtra cuMbana karavAthI tenA joganuM saujAgya kAMi malatuM nathI. te upara subhASitamAM lakhene ke " vezyAnAmiva vidyAnAM mukhaM kaiH kairna cuMbitaM / hRdaya grAhiNa stAsAM dvitrAH saMti na saMti ca // 1 // vezyAnI jema vidyAnA > 4 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (50) mukhane koNe koNe cuMbana nathI karyu? paraMtu tenA hRdayane grahaNa karanArA betraNa hoya ke na hoya." zrA pramANe je acelaka vigerene eka celAdi AcAranuM anumodavApaNuMje, tepaNa te karttavya na mAnavAthI sUtranItivaDe spaSTa doSa ne, paraMtu te kevaligamya .27 __ jo kadi jAvastavanI vRdhine arthe vyastavanI anumodanA apekSya hoya, to avya pUjAnI apedA kema na karAya? A zaMkA upara kaheje. dugdhaM sappirapekSate natu tRNaM sAdAdyathotpattaye, javyArcAnumatiprabhRtyapi tathA jAvastavo natvimA / ityevaM zucizAstratatvamavidan yatkiMcidApAdayan , kiM mattosi pizAcakI kimathavA kiM vAtakI paatkii|| ___ artha- jemaghI potAnI utpattine arthe 'dhanI apekSA kare. tema ghAsanI apekSA karatuM nathI. arthAt ghInI utpatti sudha upara AdhAra rAkheDe, ghAsa upara AdhAra rAkhatI nathI. tema nAvastava jevI avyastavanI anumodananI apekSA rAkhene, tevI avya pUjAnI apekSA rAkhatuM nazrI. yA prakAranA zAstranA pavitra tatvane nahIM jANatA evA he kumati ! zuM tuM matta thayo? ke tane pizAca valagyo ? vA tane saMnipAta thayo ? vA zuM pAtakI thayo ? jethI zrAvaM asaMbaddha boTyA kare. 20 vizeSArtha- jema ghI, utpattimATe sudhanI apekSA kare, tema tRNanI apekSA karatuM nathI. kAraNa ke udhamAMthI ghI vyavadhAna vagara sAkSAt utpanna thayeluM jovAmAM AveLe. ane gAyoe lakSaNa Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 51 ) kareluM tRNa pariNAma pAmI dudha zrAyaDe, tene dudha karatA ghI sAthe vyavadhAna be. yA pramANe jAvastava, ke je upacita arthAt vRddhi pA - melA avayavI ne sthAnebe, te vyapUjAnI anumati vigere je potAnuM avayava rUpa vyavadhAnarahita kAraNa che, tenI apekSA kare, paNa vyapUjAnI pratyakSa apekSA karatuM nathI. kAraNake temAM vyavadhAna be. teja kAraNathI sAdhurjane pravya agnikArikAno niSedha kAnakArikAnI zrAjJA karelI be. teviSe zrImad hari sUrinA aSTakamAM lakhene ke " karmedhanaM samAzritya dRDhA sadbhAvanAdutiH / dharmadhyAnAgninA kAryA, dIkSitenAgnikArikA" // 1 // dIkSAvAlA sAdhue karmarUpa iMdhanano AzrayakarI ani kArikAkaravI . nikArikA rthAt agnikarma - te kevA prakAranI karavI te kahe. dRDha eTale karmarUpa iMdhanano dAha karavAne samartha sadbhAvanA eTale sAro jAva terUpa AhUti ( ghI nAkhavuM ) jemAM, evI karavI. zrahiM upalakSaNathI dharmadhyAna ne zukladhyAna jaae| levuM. he luMpaka! zrAvA prakAranA pavitra zAstranA tatvane nahIM jANato, je kAM jAtiprAya prApta karatA sajAmAM jenuM upahAsya thayeluM ve evo tuM zuM unmatta thaI gayo be ? ityAdi. 28 punaH tene uttejita kare. dravyAcamavalaMbate nahi munistatuM samartho jalaM, bAhunyA mitra kASThamatra viSamaM naitAvatA zrAvakaH / bAhubhyAM javavAritartumapaTuH kASThopamAMnAzrayed dravyAcamapi vipratAraka girA jAMtIranAsAdayan 27 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 52 ) artha- bAhuvaDe navasAgaranA jalane taravAne samartha evA muni kAMTAvAlA kASThanI jema pravyapUjAnuM zrAvalaMbana karatA nathI. tevIja rIte bAhuvaDe javasAgara taravAne asamartha evo zrAvaka kAMi kASThopamAvAlI pravyapUjAnuM avalaMbana na kare ema nahIM. - rthAt avalaMbana kare. paraMtu jo te luMpaka durmatinI vANI thImane prApta thayo na hoya to tema karebe. arthAt jo te luMpakanI vANIthI jamAyo hoya to tema karato nathI. 2 vizeSArtha - nathI. 27 ve te vize vizeSa kahe. zrINA virati jvarAhi gRhiNo dravyastavaM sarvadA, sevaMte kaTukauSadhena sadRzaM nAnIdRzAH sAdhavaH / ityuccairadhikA ridama vidan bAlo vRthA khidyate, naitasya pratimA dviSo vratazatairmuktiH paraM vidyate // 30 // artha- mano varatirUpa jvara nAza pAmyo nathI tevA gRhastho niraMtara vyastavanuM sevana karebe, je pravyastava te jvarane nAza karanArA kaTu auSadharUpa ne jemano aviratirUpa jvara dIpa thayobe, evA sAdhu dravyastavanuM sevana karatA nathI. lokamAM paNa rogI auSadhanuM sevana kare evaM siddha be. pramANe tAM malinAraMjI nirmalAraMjI evA adhikArI bhedane nahI jANato vo jJAnI vRthA kheda pAmebe, ane tevA pratimAghe - pInI seMkaDo vratothI paNa mukti nathI. kAraNake pravacananA upara zraddhA nahI rAkhanArA puruSanA so yogapaNa niSphala be. 30 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 53) vizeSArthano arthamA samAveza karelo. 30 have 'vyastavamAM guNa batAve. vaitRSNyAdaparigrahasya dRDhatA dAnena dharmonnatiH, saddharmavyavasAyatazca mlinaarNjaanubNdhbidaa| caityAnatyupanamrasAdhu vacasA mAkarNanAtkarNayo radaNozcAmRtamAnaM jinamukhajyotsnA samAlokanAt artha- tRSNAno viccheda thavAthI aparigraha vratanI dRDhatA thAyace. dAna ApavAthI dharmanI unnati thAyaDe, sadharmanA vyavasAyathI malinAraMjanA anubaMdhano beda thAyaje. caityane namavA namra zrayelA sAdhunAM vacana sAMjalavAthI karNamAM amRtanuM siMcana thAyaDe ane zrI jinapratimAnA mukhacaMnI jyotsnAnA darzanazrI netraviSe amRtAMjana yAyace. 31 / vizeSArtha-tRSNAnA vicchedazrI aparigrahavratanI dRDhatA thAyace, dAnazrI dharmanI unnati thAyaDe, sadharmavyavasAya arthAt kartavyatArnu anusaMdhAna, jemAM sArA AraMjanuM prAdhAnya ne ane bIjArnu AnusaMgika (avAMtararUpa ) paNuM (kAraNake tenA pravAhamAM pravRttivaDeja vaMza taravAnI siddhi yAyace ) tevA sadharmanA vyavasAyathI malinAraMjanA anubaMdhano ucheda thAyace. ahaMta pratimAne namavAne namrazIla evA sAdhu, je mAtra dezanAmAMja jadyamavaMta be, tenA vacananuM zravaNa karavAthI karNamAM amRtanuM siMcana pAyaje. ane jagavaMtanI pratimAnA vadanacaMnI jyotsnAnA avalokanazrI netramA amRtAMjana zrAyane, arthAt bIjuM kA Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( e4 ) jANavAnuM nahI rehevAthI ujayane AnaMdasvarUpa zAMtarasano udbodha yAyace. 31 punaH vize vizeSa kahe. nAnAsaMghasamAgamAt sukRtavatsadgaMdhad stitraja, svastipraznaparaMparAparIcayAdapyadbhutodbhAvanA | vINAveNumRdaMgasaMgamacamatkArAcca nRtyotsava, sphArAIdguNalInatA jinayanAd jedamaplAvanA | 3 | - aneka dezanA saMghanA samAgamathI ne sukRtI puruSa rUpa gaMdha dastinA samUha sAthe kalyANa praznanI carcAtha adbhUta rasano udbodha thAyaDe, tathA vINA veNu ne mRdaMga vigere saMgItanA camatkArathI ne nRtyotsava samaye arhatanA guNomAM lIna thaI vijAva, anubhAvarUpa abhinaya karavAthI neda mano nAza thAya. 32 vizeSArtha - aneka dezanA saMghanA samAgamathI ne sukRtavAlA sajana puruSorUpa gaMdha hastinA samUhanI sAthe kalyANa praznanI paraMparAthI arthAt temanA paricayathI adbhUta rasano udbodha thAyaDe, arthAt sanayoga tathA zravaMcaka kramazrI parama samAdhino lAja thA. hiM saUna puruSane gaMdha hastinuM rUpa yuM, tethI ema sUcavyaM ke jema gaMdha hastinA gaMdhamAtrathI pratidastino parAjava thAya, tema sAnanA vAdaprasArathI vAdIrUpa pratihastino parAjava thAyaDe. valI vINA, veNu ne mRdaMga e tauryatrika saMgI'tanI saMpatti thI je camatkAra thAyaDe, tethI tathA nRtyotsava samaye Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (55) vistArathI varNavAtA haitanA guNonI lInatAmAM vibhAva, anujAvarUpa anaya karavAthI viparIta mano nAza thAyabe. rahasya e beke, samApatti vigere nedavaDe arhatanuM darzana tha joie, samApattinuM lakSaNa yogazAstranA graMthamAMthI jANI levu. 32 dave bAkInuM teja viSayane puSTirUpa kahe. pUjA pUjakapUjya saMgataguNadhyAnAvadhAna kSaNe, maitrI satvaguNeSvanena vidhinA javyaH sukhI stAditi / vairavyAdhivirodhamatsaramadakrodhaizca nopaplava, statko nAma guNo na doSa dalano dravyastavopakrame 33 artha- pUjA, pUjaka ne pUjya, yA tripuTIsAthe malelA guNanA dhyAna vakhate yA pravyastavanA vidhithI sarva javyajana sukhI thA ! evI dhAraNA karavAthI sarva prANI upara maitrI thAyaDe, temaja vaira, vyAdhi, virodha, matsara, mada ne krodhasaMbaMdhI kAMipaNa anartha yatonathI. tethI dravyastavanA upakrama ( AraMbha ) mAM doSa nAzaka ko guNa nathI ? arthAt sarva guNo doSanAzaka be. 33 vizeSArtha - nathI. sattaMtrokta dazatrikA dikavidhau sUtrArtha mudrA kriyAyogeSu praNidhAnato vratabhRtAM syAd jAvayajJo hyayaM / nAvApadvinivAraNAda bahuguNe hyapyatra hiMsAmatimUDhAnAM mahatI zilA khalu gale janmodadhau maUtAM|34| artha - uttama zAstramAM kathana karelA dazatrika vigere vidhimAM Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 56 ) sUtra, artha mudrA, kriyA ne yogamA dhyAna karavAthI dezavirati puruSone zrA vyastava jAvayajJarUpa thAyaDe. jAva zrApattine nivAravAthI, ghaNAM guNavAlA zrI avyastavama paNa mUDha kumati - yone je hiMsAbuddhi be te yA saMsAramAM DubatA evA temane gaje zilArUpa be. 34 vizeSArtha - vratadhArI eTale deza virati prANIne zrA vyastava jAva yajJarUpa thAyaDe. kAraNa anyudayarUpa kalyANano hetu te yajJa be. satzAstramAM pUjAnA pUrvazraMgarUpa tene kahelo be. te mATe " dahati zrahigama paNagaM" ityAdi gAthA avalokana karavI. yA daza trikAdi, vidhi be. temAM sUtra, artha, mudrA chAne kriyAlakSNavAlA yogane viSe teno nirNaya karelo be. jinavirahathI prayojelI tenA vinayanI saMpattirUpa jAvayApatti, tenA nivAraNAthI, ghaNAM guNavAlA yA pravyastavamAM jemanI hiMsA buzibe ( zrahiM " jAvapad vinivAraNocitaguNo " zrAvo pATha laieto, teno evo artha thAya ke, jAvayApattinA nivAraNane yogya guNa jemAM evA zrA pravyastavamAM paNa jenI hiMsAbube) te mUDha kumatI yone saMsArasamudramAM mubatA temane gale te eka zilA be. pApIune mubADavA sArU temane gale zilAropaNa karavaM yogya nathI. 34 ed a patti nivAraNa karavAnA guNavaDe karelI sthApanAne dRDha kare. samyagRha STirayogato jagavatAM sarvatra jAvApadaM, jetuM taddbhavane tadarcana vidhiM kurvanna duSTo javet / Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (57) vAhinyuttaraNodyato muniriva avyApadaM nistaran , vaiSamyaM ki miheti hetuvikalaH zUnyaM paraH pshytu||35|| __ artha-jema muni vyApattine nedavAne nadI UtaravA 7dyamavaMta zrAya, topaNa suSita thatA nathI, tema nAvApattine nedavAne jinAlayamAM lagavaMtanI pUjA karavAne udyamavaMta zrayelo samyagU dRSTi prANI dUSita gaNAto nathI. ahiM banemAM zuM viSama paNuM ? te bAbata pratyuttara ApavAne asamartha evo pratimAno zatru dharmati digmUDha tha raho. 35 vizeSArtha-lagavaMtanA virahathI sarva ThekANe nAvApattine nedavAne te jagavaMtanA maMdiramAM lagavaMtanI pratimAne pUjA karato evo samyagU dRSTi prANI doSavAna na pAya. dRSTAMta ke jema vihArane anucita evI pravyApattine dUra karavA zcatA evA muni nadI utaravAno udyama karavAzrI dUSita na thAya tema, te prANI dUSita ato nathI. A baMnemAM zuM viSamapaNuMne ? alpa vyaya ane bahulAlamAM te te adhikArIne yogya evA AjJAnA yoganuM tulyapaNuM be. arthAt jemAM bahulAla ane vyaya aspa hoya te AcaravAnI AjJA . A hetu jANavAmAM vikala ane pratyuttara ApavAne asamartha evo DhuMpakamati pratimAno zatru kevala zUnyatAnuM avalokana karo 35 __ have viSamapaNAmAMhetunI zrAzaMkA batAvatAM tenuM nirAkaraNa kare. no nAtaraNe muneniyamatAdvaiSamya miSTaM yataH, puSTAlaMbanakaM na tanniyamitaM kiM tu zrute rAgajaM / Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (58) asmin satvavadhe vadaMti kila ye'zakyapratIkAratAM, tairnidAmi pibAmi cAMjaiti hi nyAyaH kRtArthaH kRtaH __ artha-munine nadI utaravI evA saMkhyAnAmanAM niyamathI viSamapaNuM zSTa be, ema na kahedUM joIe, kAraNake temAM kAI puSTAlaMbana niyamita nathI, paNa te zAstranA rAgathI niyamita thayelu ne. tethI nadI utaravAmAM jIvano vadha zravAno prakAra azakya parihArarUpa , ema je luMpako kaheje, tee "hu~ jala niMubuM ane pI, " evA nyAyane kRtArtha ko. 36 . vizeSArtha-munine nadI utaravAmAM saMkhyA niyama kahelo ne, ane zrAvakane jina pUjAmAM tevo kAMI niyama kahelo nathI, evA hetune laIne temAM viSamapaNuM iSTa ne. zrA pramANe kahevU tane yogya nazrI. kAraNake nadInuM utaravU kAMjJAnAdi lAlanA kAraNa rUpe niyamita karyu nathI, paraMtu te zrAgama (zAstra) nA rAgathI niyamita kareluM je. jema nakhanA ghasArAthI zratA ghAtanA niSedhamATe prokSaNa vidhimAM kaDaM tema. pUrvapakSa-avyastavano vidhi to gRhasthane apUrva , tethI samAnapaNAno ahIM yoga nathI arthAt viSamapaNuM . uttarapakSa-jo ema hoya to puSTAlaMbana tarapha jozzuM to varSA kAlamAM paNa gAmogAma vihAra karavAnI AjJA ApelI ne, to temAM saMkhyA niyama zo rahyo? . te viSe zrIsthAnAMga sUtramA kaDaM ke " vAsA vAsaM pajosavizrAeM no kappara nigaMthANaM vA 2 gAmAnugAmaM dUI jittae paMcahiM temA saMlagAmogA hAya to Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ee) gaNe hiM kappara taMNANagyAe daMsaNagyAe" ityAdi sArAMzake munine jo lAla hoyato varSAmAMpaNa gAmogAma vihAra kaTapele. temAM mAlavA vigere dezomAM eka divase ghaNIvAra nadI utaravAno saMnava be, tyAM zuM karavU ? tethI saMkhyA niyamapaNa azakya parihAra thaI zake nahIM teve prasaMge saMnnaveDe. ApramANe nadI jataravAmAM apakAya vigere jIvonI hiMsA thAya, ane te hiMsA na lAge tevo upAya thavo azakya ne emaje luMpako bole , te temaNe " hu~ jalane niM' ane pI_" evA nyAyane kRtArtha karyo, arthAt tethI vadatovyAghAta jevU thAyaje. 36 / have dRSTAMta zrApI nadI utaravAmAM nirdoSapaNuM ne, ema nyAyathI siddha kare. yannadyuttaraNaM pravRttiviSayo jJAnAdilAnArthinAM, uSTaM tad yadi tatra kaH khalu vidhivyaapaarsaarstdaa| tasmAdIdRzakarmaNIhitaguNAdhikyena nirdoSatAM, jhAtvApipratimArcanAt pazuriva trasto'si kiM urmte|| artha-jJAnAdi lAnanA arthIune nadInuM utara pravRttinuM viSayarUpa , te jo dUSita hoyato, evo vidhivyApAra karavAnuM tAtparya zuM? temATe iSTa guNanA adhikapaNAthI nadI utaravAnA karmamAM nirdoSatA jANIne paNa he dharmati ! tuM pazunI jema pratimA pUjAthI kema trAsa pAme ? 37 vizeSArtha-jJAnAdi lAnanA arthIu~ne nadInuM utaratuM pravRttinuM viSaya , te jo dUSita hoyato temAM vidhivyApAra eTale vidhinA Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (60) arthana tAtparya zuM thAya? arthAt vidhiartha aniSTanA bAdhanemATe karavAmAM AveLe. paNa jyAre pApa balavat thAya ane aniSTa zratuM hoya tyAre vidhyarthano bAdha zrAyaje. tevA adhikArIne yogya evA nadI utaravA vigere karmamAM iSTa guNanI adhikatAvaDe nirdoSatA jANIne, eTale svarUpavaDe sAvadhapaNuM utAM, paNa balavAn aniSTanA anubaMdhanA anAvane jANIne paNa he umati ! pazunI jema pratimAnI pUjAthI tuMzAmATe trAsa pAmene ? vizeSa darzI puruSane trAsa thavAnuM kAraNarUpa kumatine dUra karavAthI A trAsa zrato nazrI. evo lAvArtha . nadI utaravAnA saMbaMdhamAM utsargApavAda sUtra , te vRttithI jANI levU. 37 have bIju dRSTAMta pApI upara kahelA viSayane samartha kare. ga daMgavigharSaNairapi sutaM mAturyathAhermukhAskarSatyA na hi dUSaNaM nanu tathA phuHkhAnalArci tAt / saMsArAdapi karSato bahujanAd avyastavodyoginastIrthasphAti kRto na kiMcana mataM hiMsAMzato dUSaNaM37 __ artha-jema vivaramAMthI atitvarAvaDe, aMganA ghasArA sAthe sapanA mukhamAMthI putrane bahAra kheMcatI mAtAne dUSaNa lAgatuM nathI, tema jinazAsananI unnati karanAra, avyastavamAM udyamavaMta ane puHkharUpa agninI jvAlAthI arapUra evA saMsAramAMthI ghaNAM prANiyone nahAra karatA evA zrAvakane hiMsAnA koI aMzazrI dUSaNa lAgatuM nathI. 37 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 61 ) vizeSArtha - kAraNake svarUpa hiMsAnA doSanuM nirbalapaNuM be, ane zreSTa phalanA sAdhanapaNAne sIdhe anubaMdhava me tenuM niSphalapaNuM ve. 38 upara kaheluM dRSTAMta nyAyazrI cAlatA viSayamAM yojavAne kahe. etenaiva samarthitA jinapateH zrInA jijUpAnvaya, vyomaMdoH sutanIvRtAM vijajanA zilpAdi zikSApi c| zraMzo'syAM bahudoSavAraNamatizreSTho hi neSTo'paro, nyAyosAvapi durmata DumavanaproddAmadAvAnalaH // 3 // artha - upara batAvelA putranA dRSTAMtavaDe nAnirAjanA vaMzarUpI zrAkAzamAM caMdrasamAna zrIruSanadeva jagavaMte karelI potAnA putrone judA judA dezonI veheMca ne prajAne batAvelI zilpa vigerenI zikSApaNa nirdoSa darzAvelI e. temAM eka aMza bahudopane vAranAra hovAthI prati zreSTha be ne bIjo aMza AnuSaMgika hiMsArUpa hovAthI upekSA karelo be. yA nyAya duSTamatarUpa vRkSasamUha viSeti prabala evo dAvAnalarUpa be. 37 vizeSArtha upara kahelA sarpa mukhamAMthI kheMcavAnA dRSTAMtavaDe zrISajadeva jagavAne karelI, putrone judA judA dezanI je veheMca ne prajAune batAvelI zilpa vigerenI zikSA, te nirdoSapaNe darzAvI be. zrI rupajadeva jagavAna, nAnirAjano vaMza je ati vizAla hovAthI AkAzarUpa be temAM caMdrasamAna be, arthAt caMdranI jema parama saumya mUrtti ve yahiM vizeSaNathI vizeyanI prApti be. nIvRt zabda sAthe yukta evA suta zabdane zikAmAM do anya to nathI, tethI sutebhyaH evo adhyAhAra Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 62 ) "" karavo, nahIM to evo vigraha karavo ke su eTale sAri ne tA lakSmI jemAM te suta kahevAya. tevo nIvRt eTale deza te sutanIvRt kahevAya. zrahiM sAmAnAdhikaraNa vizeSaNa pramANe vyAkhyA karavI. zrI hemacaMdra koSamAM lakheTe ke " tAsA zrIH kamaleMdirA ityAdi. e putrone dezonI verhecaNamAM ne prajAne zilpAdi zikSA batAvavAmAM adhikArI evA jagavaMte ati zreSTha aMza ko be. je aMza mAtsya nyAyavaDe anyAyanI pravRtti thavA rUpa bahu doSane vAranAro be, chAne bIjo aMza je AnuSaMgika hiMsA - rUpa hato tenI upekSA karIbe. zra nirdeza lakSaNa nyAya paNa duSTamata arthAt vyastavane na svIkAranAra mata, terUpI vRkSanA samUhane viSe atizaya prabala evo dAvAnalarUpa be, kAraNa ke jamArge cAlanAra durmatine te jasma karanAro be. have pramANapUrvaka zrI mahAnIzItha sUtranA akSaro darzAve . kiM yogyatvamakRtsna saMyamavatAM pUjAsu pUjyA jaguH, zrAddhAnAM na mahAnizIthasamaye jaktyA trilokI guroH / naMdI darzitasUtravRMda viditaprAmANyamudrAbhRto, nidrANeSu pataMti DiMDamaDamatkArA zvaitA giraH // 40 // - zrI mahAnizItha sUtra ( siddhAMta ) mAM pUjya gaNadharoe dezavirati zrAvako naktivaDe traNa bhuvananA gurU zrItIrthakarane puSpAdikathI pUjA karavAnI yogyatA zuM nathI kahI ? arthAt kahelI be. zrInaMdI sUtramAM darzAvelA sUtravRMdamAM prasiddha pra Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (63) mANanI mukhArUpa te lagavaMtanI vANI pramatta thaI suI gayelA pramAdI puruSone viSe Dhola upara DaMkAnI jema paDe. 40 vizeSArtha-zrImahAnizItha sUtrano zrAlAvo zrApramANe . __ "akasiNa pavattagANaM virayA virayANa esakhalujutto je kasiNa saMjama viu pupphAI na kappaeta buGagomANI saMsayaM desa virayANaM tuviNi ugamujayatra"ityAdi te sthale vistArathI joQ have te viSe samuccayarUpe kahe. yadAnAdicatuSkatulyaphalatAsaMkIrtanaM yA puna, rSI zrAisya paro muneH stava iti vyaktA vinaagprthaa| yacca svarNa jinaukasaH samadhiko prokto tapaHsaMyamau, tatsarvaM pratimArcanasya kimu na prAgdharmatAkhyApakaMdha? artha-dAna vigere cAra prakAranuM sarakhaM phala male ne, ema je kaheluMje, zrAvaka ne avyastava ane nAvastava baMne yogya ane munine nAva stava ekaja yogya ,evA je vitlAga pADelA , tathA suvarNajinAlaya karAvavAthI tapa ane saMyama adhika . A pramANe je kaheluM , te sarva pratimApUjananA dharmane zuM sUcavatA nathI ? arthAt te pratimA pUjananepUrNarIte sUcave . 41 vizeSArtha-dAna vigere cAra prakAranA samAna phalapaNAnuM je saMkIrtana , valI zrAvaka ne vyastava ane nAvastava baMne karavA yogya ve ane munine mAtra nAvastavaja karavA yogya , evA je vinAga pAmelA , temaja suvarNatuM jinAlaya karAvaq te rUpa naSkRSTa javyastavathI paNa tapa ane saMyama adhika . A pramANe je ka Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (65) thana ne te sarva pratimApUjana ne sUcavanArUM nayI ? arthAt ja. kAraNa ke atizaya utkRSTanI stuti dInanA mukAbalAnI sAthe karavI te yogya nathI paraMtu utkRSTanA mukAbalA sAthe karavI yogya ne, ane teja stutigaNAya. jema sAmAnya mANasathI cakravartInI adhikatA kahevI te stuti nathI, paraMtu mahAn rAjAthI cakravartInI adhikatA kahevI te tenI stuti gaNAya. 41 A amArUM kathana zrImahAnizItha sUtranuM pramANa rUpa , te sidhakarI kumatiyone dUSaNa zrApI kaheje. pramANyaM na mahAnizIthasamaye prAcAmapItyapriyaM, yatturyAdhyayanena tatparimiteH keSAMcidAlApakaiH / vRddhAstvAhuridaM na sAtizayamityAzaMkanIyaM vacit, tatkiM pApa tavApadaH prgiraaNpraamaannytonoditaaH||4|| artha-zrImadAnizItha sUtramA prAcIna evA tamArA saMpradAyavAlAnI pramANatA nathI ane cothA adhyayanamA keTalAeka be traNa zrAcAryonA AlApaka , tepaNa pramANa gaNAyA nahIM. zrA vacana ghaNuM apriya be. kAraNake vRyo ema kahe ke, zrA mahAnizItha sUtra ati gaMnnIra arthavAluMje, tethI temAM ko sthale zaM kA karavI nahIM. mATe he pApI ! te utkRSTa vANIvAlA amArA saMpradAyaka zuddha zAstranA pramANathI tane ApattiThano udaya zuM nahIM thAya ? arthAt udaya thazeja. 42 vizeSArtha-nazrI. 42 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (65) zrI mahAnizItha sUtramA paNa te kumatiyo anyathA vacananI zaMkA kare, te kahe. jraSTaizcaityakRte'rthitaH kuvalayAcAryo jinekhAlaye, yadyapyasti tathApyadaHsa tamaztyuktvA navaM tiirnnvaan| etatkiM navanItasAra vacanaM no mAnamAyuSmatAM, yatkurvati mahAnizIthavalato'vyastavasthApanaM // 43 // artha-jraSTa kumatiyoe caityAlaya karavAviSe zrI kuvalayaprana AcAryanI prArthanA karI, tyAre te AcArye kahyu ke, caityAlaya viSe kahevAnuM ve paNa te pApasahita be; Aq vacana kahI te AcArya saMsArasamaja tarI gayA hatA. A pramANe navanItasAra adhyayanavacana zreSTha AyuSyavAlA evA tamane zuM pramANa nathI? ke jethI tezro mahAnizItha sUtranA balathI vyastavanuM sthApana kahe . 43 vizeSArtha-jyAM mAtra eka vacanathI paNa avyastavanI prazaMsA karavAno niSedha hoya tyAM caitya, karavaM ke karAvaq vigere kema vihita thaze. 43. ___ have teno uttara Apele. jrAMtaprAMtadhiyA kimetaditaM pUrvAparAnizcayAt, yena svazruma kRptacaityamamatA mUDhAtmanAM liMginAM / unmArgasthiratA nyaSedhi na punazcaitya sthitiH sUriNA, vAgnaMgI kimu yadyapItina mukhaM vakaM vidhatte tava // 4 // artha-he brAMta ! graMthanA pUrvApara tAtparyano vicAra karyAvinA Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 66) hIna buddhivAlA evA teM AvaM kuvacana kema kahuM ? zrIkuvalayAcArye, jAte zrama lai karelA caitya saMbaMdhe mamatAvaDe jeno zrAtmA mUDha tha gayo , tevA liMgadhArIunI janmArganI sthiratA nivArI hatI, paraMtu caityanI sthitino niSedha karyo na hato. A pramANe caityapravRtti saMbaMdhI temanI vAkyaracanA, he dharmati! zuM tArA mukhane vakra karatI nathI? arthAt kare. 4 vizeSArtha-jinAlayamA svanAvadhI sAvadhapaNuM nathI arthAt caitya sthiti svanAvathI puSTa nathI, paraMtu maThapravRttinI upAdhivaDe uSTa be, ema samajavU. 4 __ AprAmANe vyAkhyAna karI, sUtranuM niHzaMkapaNuM batAvI pratrakAnI sArthakatA siddha zrAya , te kahe. yatkarmAparadoSamizritatayA zAstre vigItaM navet, khA'jISTArthalavena zuddhamapi tadaryupaMti ussttaashyaaH| madhyasthAstu pade pade dhRtadhiyaH saMbaMdhya sarvaM budhAH, zubhAzubhavivekataH khasamayaM niHshvymaatnvte||45|| artha-je karma svarUpazrI zuddha hoya paNa bIjA doSa sAre mizna thavAthI niSidha thAya tevu hoya, tevA zuddha karmane muSTabuddhivAlA DhuMpaka kumatiyo potAne rUcato lavamAtra artha lAgu pADI lopene ane je madhyastha-gItArtha puruSone, teuto sthAne sthAne buddhithI vicAra karI, saMbaMdha besArI, zuddhAzuddha vivekapUrvaka svasiddhAMta nirdoSapaNe vistAre. 45 vizeSArtha-nazrI. 45 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 67 ) ve pradezAMtarano virodhapaNa yApramANe dUra thaI gayo, te kahe. tenAko vikalpitazcaraNabhRyAtrA niSedhodyata, zrIvatrArtha nidarzanena sumuneryAtrA niSedho hataH / svAdyena nivAritA khalu yatazcaMdrapranasyAnatiH, pratyajJAyi mahottaraM punariyaM sA taiH svaziSyaiH saha // 46 // artha - cAritradhArI muniyone yAtrAno niSedha karavAmAM udyavaMta evA zrIvajrasUrinuM dRSTAMta ApI, uttama muniyone yAtrA kavAno niSedha dUra karI dIdho. je niSedha tAtparyane jANyAvara kumatiyoe potAnI kalpanAthI karelo hato. valI te sthale gurude potAnA ziSyosahita svacchaMdapaNe ( AjJArahitapaNe ) zrI caMpranasvAmine vaMdanA karavAno paNa niSedha karyo hato. valI ejasthale saMghayAtrAno utsava thayA panI te AcAryoe caMdrapranasvAmInI yAtrA aMgIkAra karI hatI. 46 vizeSArtha - upara varNavelA hetuthI cAritradhArI muniyone yA - trAno niSedha karavAmAM udyamavaMta evA zrI vajrasUrinuM dRSTAMta zrApI uttama sAdhurjane yAtrA karavAno niSedha nirAkaraNa karyo. je niSedha tAtparyane jANyAvinA kumatie kapanAthI karyo hato. valI te graMthamAM gurue potAnA ziSyosahita svacaMdapaNe zrI caMdrasvAmIne vaMdanA karavAnopaNa niSedha karyo dato. valI eja sthale saMghayAtrAno utsava thavA panI te AcAryoe caMdrapranasvAmInI yAtrA aMgIkAra karI hatI. te yAtrA saMghayAtrAnA mahotsavanI pakSI karavI ema sUcavyuM. yA viSe sAvadyAcArya ne zrI vajrA Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (67) cAryanA saMbaMdho zrI mahAnizItha sUtrathI jANI levA. te sthale eka kAvya lakhe . yathA- "kuvalaya pranacaMja muniSayo, zvarita yugmamidaM viniSamyano // kumatinirjanitaM mativinrama, tyajatayukta maukta vinAvakA // 1 // artha-zrI kuvalayAcArya ane caMprajAcAryanA caritro sAMjalI, he javya prANI ! mArAM yogya vacanano vicAra karI kumatiyoe utpanna karelA vinramane geDIyo. te caritromadhyenA pehelA caritramA adhikArIvagaranA ka"e kahelI caityapravRttinI anumodanA na karavI e tAtparya ne, ane bIjA caritramA avidhiyI yAtrA karavAno niSedha kahelo 46 __ have siMhAvalokana nyAyathI jina biMbane namavAnA anukUla vyApAramA yAtrApadanA arthanA bAdhanI zaMkA karI teno parihAra kare. no yAtrA pratimAnatirbatabhRtAM sAdAdanAdezanAt, tatpraznottaravAkya ityapi vaco mohajvarAvezajaM / mukhyAthaiH prathitAyatovyavahRtiH zeSAnguNAn lakSayet sAmagyeNa hi yAvatAstiyatanA yAtrAsmRtAtAvatA 47 artha-te praznottara vAkyamA vratadhArI muniyone sAdAt jinabiMbane namavAno Adeza nathI, tethI pratimAne namavaM, te vratadhArIunI yAtrA na kahevAya, AvIrItanuM je kumatiyonuM vacana te moharUpa jvaranA AvezathI yA taghA pralApa kareluM vacana ; ane mukhya arthavaDe prasiddha evo vyavahAra zabda prayogavAlA Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6e) samagra guNone lada kare , kAraNa ke jeTalI sAmagrIvaDe yatanA thAya teTalI sAmagrIvaDe yAtrA kahelI . 15 vizeSArtha-te praznottara vAkyamAM vratadhArIne sAdAta arthAt kaMThapArathI jinabiMbane praNAma karavAno Adeza nazrI, tethI pratimAne namavU te vratadhArInI yAtrA na kahevAya. yA prakAraceM kumatiyonuM vacana te moharUpa jvaranA AvezathI pralApa karelu vacana , eTale jvaranA toramAM paravaza thaI jematema bolAya tenA jevaM te vacana . te praznottara vAkya graMthate- zukasomilAdike karelA yAtrA padanA artha viSe prazno, temanA zrAvaccAputra ane nagavaMtavacce zrayelA uttaro, jANavA. valI mukhya arthavaDe prasiddha evo vyavahAra zabda prayogarUpa samagra guNone sUcavI Apele. ane tethI jeTalI sAmagrIvaDe yatanA thAya teTalI sAmagrIvaDe yAtrA kathana karelI je. teviSe kahyu ke ke " yAtrAmA tapa, niyama, saMyama, svAdhyAya, dhyAna ane AvazyakAdi sArI yatanA pUrvaka karavA." ahiM vigere zabda evaM batAvene ke, yAtrA padano artha yatinA Azramane yogya evA yogamAtranI yatanA karavI, evo thAyaje. tethIja somila praznotaramAM zAstranA arthavaDe yAtrA phalitArtha be, ema samajavU. 47 have vaiyAvaccanA sAkSAt AdezanI sthiti kahe. vaiyyAvRttatayA tapojagavatAM naktiH samagrApi vA, vaiyAvRtyamudAhRtaMhi dazame caityArthamaMge sphuttN| Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (70) naitat syAdazanAdinaiva jajanAdhArApi kiM tvanyathA, saMghAdestamudIraNe bata kathaM na vyAkulaH syAt paraH 47 artha-vaiyAvaccathI zrI lagavaMtanI sarva prakAre nakti karavI te tapa kahevAyace, te vaiyAvacca dazamA prazna vyAkaraNa nAmanA aMga (sUtra )mAM sphuTarIte kathana karela . te vaiyAvacca pratimAsaMbaMdhI kAM azanapAna vigereyI zratuM nathI, paNa naktidhArA thAyaDe, paraMtu jo tema na hoya to saMgha vigerenuM vaiyAvacca kara, evo uccAra karavAmAM kumati vyAkula kema na thAya? arthAt vyAkula azjAya, kAraNake te tenA virUdha padamAM . 47 vizeSArtha-potapotAnA adhikAranI yogyatApramANe, karavI, karAvavI ane anumodavI e rUpa sarva jAtanI lagavaMtanI nakti te tapa kahevAyace. kAraNake jakti te vaiyAvaccarUpa . te uparathI evo nAvArtha nikalene ke, tapa zabdavaDe munine yAtrAno sAdAt upadeza . have te nakti arthAt vaiyAvaccapaNuM zIrIte simaDe, te kahe. praznavyAkaraNa nAmanA dazamA aMgamA caityasaMbaMdhI vaiyAvacca sphuTarIte kaheluM . te vaiyAvacca pratimAsaMbaMdhI azanapAna vigere saMpAdana karavAthI thAya ema na samajavaM, paraMtu naktighArA thAya ema kaheluM je. ahiM "azanAdi" mAM Adi zabdavaDe nakti vigere grahaNa karavA, mAtra azanapAna nahIM. valI vaiyAvaccano artha anyathA zrato hoya to te kumati saMgha vigerenuM vaiyAvacca karavAnA uccAramAM vyAkula kema na thAya? valI zrI praznavyAkaraNano pATha zrApramANe . "aha ke risae puNAI - Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (71) rAha evaya miNaM jese uvari jattapANa dANa saMgahaNa kusale acaMta bAla ubdalAdi pAThe epaThe" ityAdi- tethI caitya arthAt jinapratimAsaMbaMdhI vaiyAvacca ghaNA prakArazrI, nirjarA arthAt karmakyanI cAvAloprANI kIrtinI apekSA vinA kare. 7. have caitya zabdanA arthAtaravAdasaMbaMdhI adhikAra batAve je. jJAnaM caityapadArthamAtra vadataH pratyakSabAdhaikato dharmichAratayAmunAvadhikRte tvaadhikydhiirnyto| doSAyeti paraH paraHzataguNaprachAdanAtpAtakI, dagdhAgavatu pRSThatazca purataH kAMkAMdizIko dizaM // 4 // artha-e praznavyAkaraNa sUtramA caityapadano artha zAna ne, ema kahenArA luMpakane eka pade pratyada pramANano bAdha Ave ne ane dharmine viSe dharmano upacAra zrAya evA abhiprAyazrI munine adhikArI gaNIe to bIjA pade adhikapaNAnI arthAt punarUktipaNAnI buddhi doSakAraka yAya . ApramANe pUrve kahelA prakArathI te kumati caitya zabdano artha batAvavAmAM tenA seMkaDo guNone ninhavakarI (ulavI ) pAtakI bane , tethI te Agala pAgala dagdha zrayelI kaI dizAmAM nAzI jAya! arthAt koz ThekANe nAsavAne samartha nathI. e vizeSArthaH-praznavyAkaraNa sUtramA caitya zabdano artha zAna ne ema kahetAM luMpakane ekapade pratyada pramANano bAdha Ave. kAraNake vizrAmaNa Adi vaiyAvaccanI caityazabdano jJAna artha thavAmAM siddhi thatI nathI ane dharmidhArapaNAthI arthAt dharmine Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (72) viSe dhameno upacAra thAya evA abhiprAyazrI jJAna ane jJAnI tarIke munine adhikArI mAnIe to bIjA pade punaruktipaNAnI buddhi doSane mATe thAya. arthAt te sthale bAla vigere padothI munine grahaNa karavAmAM Avela , tethI caitya zabdanA arthamAM punarUkti thAya. yA pramANe pUrve kahelA prakArathI caitya zabdanA nirdezamAM yojelA seMkaDo guNone ulavI pAtakI thaI, mithyAnizaMkI banI, jaya pAmI, Agala pAula dagdha zrayelI dizAmAM , nAsavAne samartha thato nathI. 4e __ have vaiyAvaccaviSe nizcita arthanI siddhi na thavAthI zaMkA karatAM tenuM nirAkaraNa kare. vaiyAvRttyamathaivamApatativasturye guNasthAnake, yasmAd naktirajaMgurA jagavatAM tatrApi puujaavidhau| satyaM darzanalakSaNetra vidite'naMtAnubaMdhivyayA, nohAni tvayi nirmalAMdhiyamiva predAmahe kAmapi50 __arthaH-jo evI rIte pUrva kahelA vaiyAvaccano artha nakti laie to tamArA cothA guNasthAnamAM te AvI paDaze, kAraNa ke tyAMpaNa arhata pranunI pUjA vidhimAM anaMga nakti rahelI .A codyu guNasthAnaka jeneviSa vaiyAvacca, samakitanuM lakSANarUpa , te anaMtAnubaMdhikaSAyanA kya, dayopazathI je ema jANI ame tArAmAM nirmala budhinI hAni zivAya bIjI kAMpaNa hAnine jotA nathI. 50 vizeSArtha-avirati samyagdRSTi prANIne anaMtAnubaMdhikaSA Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (73) yanA kya, kyopazamathI vaiyAvacca guNanA saMnavamAM kAipaNa bAdhano annAva be. 50 jo tema laie to temane cAritranA lezanA saMlavamAM, aviratipaNAnI je siddhi na pAya teja bAdha Ave ne, tema kahetAM nirAkaraNa kare . zrAghAnAM tapasaH paraM guNatayA samyaktvamukhyatvataH, samyaktvAMgamiyaM tapakhini munau prAdhAnyameSAznute / dhIIlAMgatayopasarjana vidhAM dhatte yathA zaizave, tAruNye vyavasAyasaMbhRtatayA sA mukhyatAmaMcati 51 artha-darzanadhArI zrAvakone tapanA gauNapaNAne lIdhe ane samakitanA mukhyapaNAne lIdhe A naktisamakitanuM aMga thAya je. paraMtu e nakti tapasvI munineviSe pradhAnapaNAne pAme. dRSTAMta ke bAlavayamAM krIDA pradhAna hovAthI buddhi gauNapaNAne pAme, paNa tenI te buddhi yauvana vayamA vyavasAya pUrNa hovAzrI mukhyapaNAne pAme. 51 vizeSArtha-darzanadhArI (samakitadRSTi) zrAvakone tapanI gauNatA , paraMtu mukhyatA nathI, tethI A nakti tene samakitanuM aMga prAya ne, arthAt pradhAnapaNe samakitanuM aMgarUpa zraz samakitanA phalavaDeja phalavAlI thAyaje, kAraNa ke phalavAlAnI sAMnidhye tenuM aMga niSphala , evo nyAya ,tethI teTalAzrI aviratipaNAne hAni pahoMcatI nazrI. jema eka dokaDAmAtrathI dhanavanA ane eka gAyamAtradhI gAyavAlo na kahevAya tema. teviSe paMcAzaka Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 74 ) graMthanI vRttimAM zrI ajayadevasUrijI kahe beke, bAlyAvasthAmAM krIDA padhAna garUpa hovAthI buddhi gauNapaNAne pAme ane teja buddhi yauvanAvasthAmAM prauDha parAkramapaNAthI mukhyapaNAne pAme be. tejapramANe tapanA prAdhAnyapaNAthI cAritradhArI muniyone zrA jakti pradhAnarUpa thAya be. 51 have sUtranItipUrvaka hiMsAnI zaMkA karI udvegano dekhAvakarI kahe be. arthaM kAmamapekSya dharmamathavA nighnaMti ye prANinaH, praznavyAkaraNe hi maMdamatayaste darzitAstatkathaM, puSpAMjodanA dijIvavadhato niSpAdyamAnAM janaiH pUjAM dharmatayA prasahya vadatAM jihvAnanaH kaMpatAM // 52 // artha- je prANI artha, kAma ne dharmanI apekSA karI prANInI hiMsA kare be, terjane zrI praznavyAkaraNa sUtramAM maMda buddhivAlA darzAvyA . tethI tatvane nahIM jANanArA lokoe puSpa, jala ne ni vigerenA jIvono vadha karI, karelI pUjAne balAtkAre dharma kahetAM zramArI jivhA kema na kaMpe ? arthAta kaMpeja. vizeSArtha - dharmavaMta puruSonI jivhA mRSAvAda bolatAM bahuja kaMpebe tethI he mUrtipUjako ! je pUjAmAM prANIvadha thAyabe, tene dharma kema kahI zakAya ? 52 pUrvapano uttara ApatAM vaidyasvarUpa dhAraNa karI tenuM zraSadha batAve . joH pApA javatAM javiSyati jagadvaidyoktizaMkAbhRtAM, kiM mithyAtva marutprakaMpavazataH sarvAMgakaMpopi na / Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (75) yo dharmAMgatayA vadhaH kusamaye dRSTo'tra dharmArthikA, sAhiMsA natu sakriyAsthitiriti zraddhaiva sdnessjN|| ___ artha-he pApI ! jagatanA upakArI vaidyarUpa zrInagavaMtanA vacanamA zaMkA lAvatAM, tamArA sarva aMgamAM, mithyAtvarUpa vAyunA kopane AdhIna thavAthI zuM tamane kaMpa thaze nahIM? arthAt thazeja. je vadhane kuzAstramA dharmarUpa kathana karelo hoya teja vadha, vadha kahevAya ne. lokomA dharmArthikA hiMsA kahelI ne, paraMtu sakriyAnI sthiti hiMsA kahevAtI nathI, tethI lagavaMtanA vacanamAM zracArAkhavI teja uttama auSadha rUpa je. 53 vizeSArtha-he pApI ! jagatanA upakArI vaidyarUpa zrI jagavaMtanA vacanamA zaMkA lAvatA, tamArA sarva aMgamAM mithyAtvarUpa vAyuno prakopa avAzrI tamane kaMpa thayAvinA raheze nahIM; ane tema aze to ame te bAbatamAM zuM upAya karI zakIe? kAraNake vaidyanA vacana upara zaMkA lAvanAra rogIne brahmApaNa nirogI karI zake tema nazrI. ahiM rogarnu auSadha batAvavAnI icA thavAthI tenuM varNana kare. je vadhane kuzAstramA dharmanA aMgarUpa varNavyo hoya teja vadhane parIkSaka loko dharmArthikA hiMsA kahe, paraMtu sakriyAnI sthiti hiMsA kahevAtIja nathI. kAraNa ke apramattapaNe kArya karatAM, te kAryamAM hiMsAnI prApti thatIja nathI. tethI jagavaMtanA vacanamAM zraghA rAkhavI teja parama auSadharUpa je. jo tepramANe na mAnIeto zrIjJAtAsUtramA khAnA jalane zodhavAmAM subuddhi maMtrI mahA hiMsA karanAra ane maMda buddhivAlo gaNAya, paraMtu zunna adhyavasAyayukta hovAthI te zudhaja . 53 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara varNavelA dharmanA aMgarUpa vadhane mATe vivecana kare le. yAgIyo vadha eva dharmajanakaH proktaH paraiHsvAgame, nAsminnaudhaniSedhadarzitaphalaM kaaryaatraarthaashrite| dAde kApi yathA suvaidyakabudhairutsargato vArite, dharmatvena dhRtopyadharmaphalako dharmArthakoyaM vdhH||54|| artha-veda matavAlA mithyAtvI potAnA zAstramA yajJasthakhane viSe karelo pazuno vadha, dharmajanaka ne ema kahe. paraMtu saMpattinI prAptirUpa pazunA dAhamAM sAmAnyarIte niSedha karAyelA karmanuM phala prApta thatuM nathI ema samajavU nahI, arthAt thAyaje. kAraNa ke uttama vedajJa paMDItoe utsargathI vArelA evA pazudAhamAM tenuM phala suHkharUpa kahelu , tezrI dharmapaNAvaDe mAnelo A vadha dharmArtha gaNAtAM batAM adharmanA phalane ApanAro be. 54 vizeSArtha-vedamatavAlA potAnA zAstramA yajJasthalamAM karelA pazuvadhane dharmajanaka kahe. teUnA zAstramA lakheke " nUti kAmaH pazumAlaleta". saMpattinI zvAvAlA puruSe yajJamAM pazuno homa karavo. kAryAttara arthAt saMpattinI prAptirUpa kAryanA arthane Azrita ane muktirUpa phalathI jinna, temaja uttama vedajJa paMDItoe utsargathI nivArelA A pazudAha viSe, ughaniSedha arthAt sAmAnya niSedhavaDe darzAvelA phalano niSedha karI, purgatimAM javArUpa phala nathI malatuM ema samajavU nahIM, arthAt male be. tethI utsarga niSedhane anukUla evaM muHkharUpa phala na thAya ema samajavU nahIM, arthAt zrAyaja, ema nizcayapUrvaka jANavU. dharmane Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (77) arthe karelo vadha, dharmarUpa mAnI lIdho hoya, arthAt brAMtithI tene dharmarUpa mAnyo hoya, topaNa te adharmarUpaja . zAstramA kaDaM be ke " mithyA dRSTinae AmnAyarUpe mAnyo hoya, tAM jo te hiMsA vigerethI kaluSita hoyato, tene dharmarUpa mAnI AcaravAthI A saMsAramAM te parijramaNa- kAraNarUpa thAya ." tethI dharmane arthe hiMsA yajJamAMja thAya ne, paraMtu jinapUjAmAM zratI nathI. ema zraddhA rAkhavI. 54 ahiM zaMkA zrAya ke, sAmAnyapaNe niSedha karelI hiMsAnuM phala tamane male utAM pUjAmAM atI hiMsA, phala kema na male? tenA samAdhAnamAM kahe. asmAkaM tvapavAdamAkalayatAM doSo'pi doSAMtaro, chedI tuphalecyA virhitshcotsrgrkssaakRte| yAgAdAvapi satvazuddhiphalato neyaM sthitiISTataH, zyenAderiva stvshussynudyaatttsNjvaadnytH||55|| __ artha-apavAdane prApta zrayelA amArA doSapaNa utsarganI rakSA karavAne arthe bIjA doSane unjedana karanArA ane tuba phalanI zvAthI rahita . valI hradayanI zuddhi zravAno saMjava, gAyatrI vigere bIjA japa vigerethI , paraMtu puSTa evA zyenayAga vigerezrI nazrI. tethI hRdayanI zudhinA phalane uddezI yAga vigeremAM A maryAdA rahetI nathI. 55 vizeSArtha-apavAda eTale utsargasaMbaMdhI apavAda- je nIcA ane uMcA evA nyAyathI tuTya saMkhyAvAlo be. tene prApta thatA Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 78 ) evA amArA vyastavamAM utpanna thato doSa malinAraMjavAlo vA sadAraMjavAlo hoya topaNa te utsarganI rakSAne mATeja prava be. te doSaanubaMdha hiMsArUpa nahIM hovAthI bIjA doSane uchedana karanA a. kAraNake saMpattirUpa tu phalanI ivAthI rahita be. eja virodha be. yajJa vigeremAM yA maryAdA bilakula nathI. gAyatrI vigere japa karavAthI aMtaHkaraNAnI zuddhi thavAno saMjava be, paraMtu svarUpathI puSTa evA zyenayAga vigerezrI satva ( - taHkaraNa )nI zuddhino saMbhava nathI. kAraNa ke tevA kAryathI satvazuddhi karavI azakya be. tethI satvazucinA phalane uddezI yajJa vigeremA yatI hiMsA satva zuddhinuM kAraNarUpa nahIM thavAthI maryAdA te kAryamA bilakula nathI ne jinapUjAmAM lAja, hAnino vicAra karatAM, apavAdanA zrAzrayamAM paNa satvazuddhino saMva nathI. 55 jyAre bIjI gati rahI nahIM tyAre pUjAmAM anyathA rIte sihinI zaMkA kare . nanvevaM kimu pUjayApi javatAM siddhayatyavadyo jjitA, nAvApadvinivAraNo citaguNaH sAmAyikAderapi / satyaM yodhikaroti darzana guNollAsAya vittavyaye, tastheyaM mahate guNAya viphalo heturna hetvaMtarAt // 56 // artha- jo ema ne to tamAre doSavAlI pUjA zAmATe karavI joie ? te pUjAthI saryu, kAraNa ke nirdoSa sAmAyika vigerethI nAvApatti nivAraNa karanAra, yogya guNanI siddhi thAya be. zra Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( e) tame kayuM te satya , paraMtu samakita guNanI vRddhi karavAarthe, uttama detramA dhana vAparavAne adhikArI evA zrAvakane A pUjA moTo guNa kare ye. kAraNake bIjA hetuthI kA mukhya hetu niphala thato nazrI. 56 vizeSArtha-jo satvazuddhi karavAnI zvA rAkhatA hoto, tamAre svarUpathI sAvadya evI pUjA karavAnuM zuM kAma ? arthAt tevI pUjAthI saryu. kAraNake niravadya evA sAmAyika vigere anuSThAnazrI nAvaApattine nivAraNa karanAra moTo guNa siddha thAya be. kAraNa ke sAmAyika, pauSadha vigere satvazudhinA parama sAdhano ke. tenA uttaramAMkahe ke, te tamArU kathana satyane, paraMtu je zrAvaka darzanaguNanA nahAsane mATe arthAt samakitaguNonI vRdhine mATe uttama detramA dhana vAparavAne adhikArI zrayo hoya, te zrAvakane A pUjA moTo guNa kare be. kAraNake adhikArI vizeSathI kAraNa vizeSa zrAya je. tethI zrAvakane vyastava hastinA zarIra jevu ane nAvastava je amuka kAla sudhI sAmAyikarUpa meM, te temane hastinA netrarUpa be. tethI vIjA hetune dhyAnamAM detAM mukhya hetu niSphala ato nazrI; tethI siddha thayu ke dAna, sAmAyika ane devapUjA, zrAvakane amuka hetune lazne karavA yogya ne ane tema karatAM bilakula doSa lAgato nazrI. 56 / __ have caityapUjAmAM AraMjanI zaMkA karavAzrI je doSo lAge te kahe. anyAraMjavato jinArcana vidhAvAraMnazaMkAbhRto, modaH zAsananiMdanaMca vilayo bodhezca doSAH smRtaaH| Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (00) saMkAzAdivadiSyate guNanidhirdharmArthamRddhyarjanaM, zujhAlaMbanapadapAtanirataH kurvannupetyApi hi // 5 // artha-zrI jina pUjAnI vidhimAM AraMjanI zaMkA karatA ane anya AraMjanA kAryoMne karatA evA zrAvakane traNa doSa lAge ne ema kaDaM je. prathama moha, bIjo doSa zAsananI niMdA ane trIjo doSa bodhi ( samyaktva )no nAza. tethI je zrAvaka zudha AlaMbanano padapAtI hoya, te saMkAza nAmanA zrAvakanI jema dharmArthe anyopArjana karIne paNa guNanidhitarIke sarva janane iSTa thAya be. 57 vizeSArtha-bIjA zrAraMna karanAra arthAt jinamaMdira, jinapUjAvidhimAM AraMjanI zaMkA dhAraNa karI te nahIM karanAra evA anya kAryonA AraMna karanAra nIca zrAvakane mukhyatve karI traNa doSa lAge je. prathama doSa moha , kAraNa ke potAnA iSTa arthanI saMpattine mATe tene mativinrama thAya ne ane tethI zulAnubaMdhI anuSThAnane AraMja mAnI te karato nathI. bIjo doSa, zAsananiMdA , kAraNake anya: janasamudAya kahe je ke A manuSya kevo kRpaNa ne, anya kAryomA vyano vyaya kare , paraMtu potAnA iSTa devanA ArAdhanane mATe maMdira ke pUjA vidhimAM avyano vyayato bilakula karato nathI, tethI temanA iSTadeva tevo upadeza karI gayA daze; evIrIte anukrame te zrAvaka potAnA kRtyazrI. bIjA manuSyo pAse zAsananI niMdA karAve . trIjo doSa bodhi arthAt samyaktvano nAza, kAraNa ke paramAtmAnI Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) avya ane lAvadhI nakti karyAvinA mAtra sAMsArika AraMjanAM kAryone karatA evA zrAvakane samyagdarzana, vidyamAnapaNuM kema hoya? tethI teno nAzaja be, ema samajavaM. mATe je zuddha AlaMbanano pakSapAtI hoya evo zrAvaka dharmaneartha vyopArjana karIne paNa saMkAza nAmanA zrAvakanI jema guNano jaMDAra thai, sarva lokamAM iSTa thAya . te saMkAza zrAvaka pramAdazI caityabhavya khAi gayo hato, tenuM vRttAMta vistArathI jovU hoya to zrAvidhi vigere graMtha avalokana karavA. 57 __ahiM koI zaMkA kare ke malinAraMjI vA sadAraMjI to avyapUjAno adhikArI thai zake, paraMtu je tevo na hoya te kema adhikArI zraz zake ? tenuM samAdhAna kare . yaH zrAchopi yatikriyAratamatiH sAvadyasaMkSepakRd, jIruH sthAvaramardanAJca yatanAyuktaH prakRtyaiva ca / tasyAtrAnadhikAritAM vayamapi brUmo varaM dUrataH, paMkAsparzanameva tatkRtamalapradAlanApekSayA // 5 // artha.-je zrAvaka sarva sAvadha karmane saMdepa karanAra hoya, pRthvI vigere sthAvara jIvane mardana karavAmAM nIrU hoya, svannAvazrIja yatanA karanAra hoya ane jenI buddhi muninA jevI kriyA karavAmAM utsuka hoya, tevo zrAvaka zrA pUjAno adhikArI nazrI, ema ame paNa kahIe bIe. kAraNa ke kAdavanA sparzathI lAgelA malane dhoi nAkhavA karatAM, te malathI dUra rehekuM teja vadhAre sAraM . 57 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 2 ) vizeSArtha - je zrAvaka sarva sAvadyakarmano saMkSepa karanAra hoya, je pRthvI, jala, agni Adi sthAvara jIvone mardana karavAmAM bahuja jIru hoya, je svabhAvathIja yatanApUrvaka sarva pravRtti karato hoya jenI buddhi muninI kriyA karavAmAM niraMtara karttavya tarI - ke utsuka hoya, tevo zrAvaka zrI avyapUjAno adhikArI nathI. ema me paNa kahIe bIe. kAraNa ke tenAmAM zrAtmAne nAza karanAra malinAraMjano abhAva be ane cAritranI ivAnA yo thI anAraMjanI siddhi be. te bAbatamAM dRSTAMta e ve ke kAdavanA malane sparza karI tene dhoi nAkhavAnA karatAM, te kAdavano sparza nahIMja karavo te vadhAre uttama be. tethI malinAraMjI tathA sadAraMjI banene zrA pravyapUjAno adhikAra be; ane yatikriyAnA anyAsavAlo zrAvaka to zramaNopAsaka be, paraMtu zra svarUpa Adhunika utpanna thayelA kumatiyone jANavAmAM nathI, kAraNa ke teno sarva mata kapolakalpita be. 98 siMhAvalokana nyAyavaDe pravyastavamAM kahalI hiMsAnA aMzanI bujhine dUra kare. dharmArthaM sRjatAM kriyAM bahuvidhAM hiMsAM na dharmArthakA, hiMsAMzena yataH sadAzayabhRtAM vAMDA kriyAMze paraM / na dravyAzravatazca bAdhanamapi svAdhyAtmajAvonnate, rAraMjA dikamucyate hi samaye yoga sthitivyApakaM 5 artha. dharmane arthe aneka prakAranI kriyA karanArA zrAvakone dharmArtha hiMsA na thAya, kAraNa ke zubha jAvavAlA zrAvakone hiM Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavAnI anina nAvavAlA zrAsanA karavAyI vAraNa ke sa (3) sAnA aMzamAM zchA hotI nathI, mAtra kriyAnA aMzamAMja zyA hoya . valI vyAzravathI potAnA adhyAtmanAvanI unnatine paNa bAdha Avato nathI, kAraNa ke siddhAMtamAM yogasthiti hoya tyAMsudhI zrAraMna vigere kahevAya ne ee vizeSArtha-dharmane arthe ghaNA prakAranI pUjanAdi kriyA karanArA zrAvakone dharmArtha hiMsAno doSa lAge nahIM, kAraNa ke sadAzaya arthAt zunanAva je ke yatanA karavAthI vRddhi pAmelo jene hoya evA zula lAvavAlA zrAvakone koi paNa aMze hiMsA karavAnI abhilASA hotIja nathI. mAtra teune kriyApUrvaka pravRtti karavAnI zvA hoya . tethI anubaMdha hiMsA ke hetu hiMsA te kriyAmAM hotIja nathI, mAtra svarUpa hiMsA raheche, tethI kahe ke, tevA avyAzravathI potAnA adhyAtmanAvanI unnatine paNa bAgha zrAvato nathI. valI simAMtamAM paNa yogasthitimAM vyApaka arthAt jyAMsudhI yoga rahe tyAMsudhI AraMna vigere . te viSe kahyu ne ke "jAvaMcaNaM eyaz veyaz tAvaMcaNaM zrAraMlai sAraMlai samAraM ja" ityAdi vacana . jo vyAzravamAtrathI baMdha thAya to teramA guNasthAnamAM paNa baMdha thAya. ee zrA viSayamA kUpanidarzana jaNAvI kahe. pUjAyAM khalu nAvakAraNatayA hiMsA na baMdhAvahA, gauNI vyavahArapatiriyaM hiMsA vRthA nishcye| jAvaH kevalameka eva phalado baMdho viratyaMzaja, stvanyaH kUpanidarzanaM tata zhAzaMkApadaM ksycit||6|| Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (08) artha- vyastava jAvanuM kAraNa hovAthI, pUjAmAM thayelI hiMsA baMdha karanAra yatI nathI. vyavahAranayanI paddhatithI vicArIeto yA hiMsA gauNI arthAt uttama hiMsA ke ane nizcayanayathI vicArIe to A hiMsA vRthA ne, kAraNa ke pUjAmAM mAtra nAva ekaja phalane ApanAra ne aviratinA aMzathI utpana thayelo baMdha judo be. tethI yA sthale apAtuM kuvAnuM dRSTAMta koikane zaMkAnuM sthAna thara paDe be. 60 * vizeSArtha - avyastava jAvanuM kAraNa rUpa hovAthI pUjAmAM thatI snAnAdi sAmagrI mAM karelI hiMsA baMdha karanArI hotI nathI, kAraNa ke jo tema hoya to dUrgatA strI pramukhane sadgatinI - siddhi hoya, paraMtu siddhAMtamAM terjane sadgatinAM prApta karanArAM varNavyAM ve. valI vyavahAranayanI paddhatie jotAM zra hiMsA gau arthAt zreSTha ve, kAraNa ke parama puNyabaMdhanI heturUpa hovA - "zrI" ghI bale be" evA nyAyathI iSTa ve ane nizcayanayathI vicArIe to thA hiMsA vRthA che, kAraNa ke baMdhanI kAraNarUpa thatI nathI. mAtra zubhajAva ekaja phaladAyaka be, arthAt te jo zreSTha hoya to zreSTha phala male chAne maMda hoya to maMda phala ApavAne samartha thAya. yA pramANe viviktano viveka karatAM avirati samyagdRSTi prANIne paNa pUjAmAM baMdha nathI, ne aviratipaNAnA zraMzathI lAgato baMdha te to judoja be. pUjAnA yogamAM te yojeMlo nathI, nahIM to jinavaMdana vigeremAM paNa te thavAno prasaMga ve. te kAraNathI yA sthale kuvAnuM dRSTAMta keTalAeka zruta jANanArane AzaMkAnuM sthAna thai paDe. te viSe Avasyaka sU Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) tramA vyastavanA prasaMgamAM samAdhAnane sthale avalokana karavU. 60 pUrvokta dRSTAMtanuM vivecana kare. atrAsmAkamidaM hRdi sphurati yadyavyastave dUSaNaM, vaiguNyena vidhestadapyupahataM jaktyeti hi jJApanaM / kUpajJAtaphalaM yato vidhiyutApyukta kriyA modadA, jaktyaiva vyavadhAnataHzrutadharAH ziSTAH pramANaM punaH 61 artha- ahiM amArA hRdayamAM evaM sphure ne ke vyastavamA je dUSaNa kahevAya , te dUSaNa vidhinA vikalapaNAthI che, paraMtu te dUSaNa laktinAvazrI haNAi jAya . e jJApana kuvAnA dRSTAMtazrI jANavAmAM Ave . kAraNa ke avidhie karelI kriyA paraMparAthI naktivaDe modadAyaka thAya . e viSayamAM zAstrane dhAraNa karanArA ziSTapuruSoja pramANa . 61 vizeSArtha- zrA viSe amArA hRdayamAM evaM sphure be ke, avyastavamA je dUSaNa , te dUSaNa vidhinA viguNapaNAthI , arthAt naktimAtramA ekatAna thai javAzrI vidhimAM vikalapaNuM vA annAva thai jAya , tevA vidhinA vikalapaNA vA anAvathI yojeluM pravyastava, dUSaNa paNa adhika naktinAvathI haNA jAya je. AprakAranuM jJApana te kUpa dRSTAMtanuM phala De arthAt kuvAnA dRSTAMtazrI te jaNAya je. jethI avidhiyukta kriyAnA vyavadhAnazrI paNa paraMparAe jo naktinuM prAdhAnyapaNuM hoya to tethI modadAyaka kathana karela . zra viSayamA mAtra ziSTapuruSoja pra Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (06) mANarUpa . te viSe ziSTapuruSonA vacana viruSpa kumatiyonI kapolakalpita kalpanAnI racanA na thA. 61 / / have pUjAmAM hiMsAno saMlava ne evI uktine vikaTape dUSita karI kahe . dharmArthapratimArcanaM yadi vadhaH syAdarthadaMDastadA, tatki sUtrakRte na tatra paThito nUtAhiyakSArthavat / yA hiMsA khalujainamArgavihitAsAsyAniSedhyA sphuTaM, nAdhAkarmikavannihaMtumiha kiM doSaM prasaMgonavaM // 6 // artha- jo jinapUjAmAM hiMsA lAgatI hoya to te hiMsA zranartha daMDarUpa thAya ke artha daMDarUpa thAya? prathamapakSato saMnavato nayI ane bIjo pada arthadaMDano saze to sUtrakAre arthadaMDanA adhikAramA jUtAdi yadanA arthanI jema te kema kahyo nathI ? tethI AdhArmika doSanI jema prasaMge utpanna thayelA doSane haNavAne jainamArgavihita hiMsA kema pragaTa rIte niSedha karavA yogya na thAya? arthAt thAyaja 65 vizeSArtha- jo kumati pUjAmAM hiMsA thAya ema kahe to, zuM te hiMsA anarthadaMDarUpa ne ke arthadaMDarUpa ne ? prathamapakSa zranarthadaMDarUpa to kahI zakAyaja nahI. kAraNa ke temAM prayojananI siddhi . bIjo pakSa arthadaMDarUpa arthAt pratimApUjanarUpa dharma arthadaMDapaNAthI vyavahAra kare eTale ke tene arthadaMDa kaheto sUtrakAre arthadaMDanA adhikAramAM nUtAhiyadanA arthanI jema te kema jaNAnyo nathI ? jo tema hoya to nizcayapUrvaka jai Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (7) namArgavihita hiMsAno pragaTa rIte zrAdhAkarmika doSanI jema prasaMganA doSane haNavA kema niSedha na kare ? arthAt jo tema hoya to karavo joie. te sthale jutAdi yakSa viSe " paDhame daMDa samAdANe" ityAdi pATha vistArapUrvaka zrApelo . jo jinapratimAnI pUjAne arthe thayelo vadha, hiMsA thAta to tyAM "jiNapaDimA helaM jiNa helaM vA" e pramANe pATha sUtrakAra naNata, paraMtu, tyAM tema kahyu nazrI. tethI jinapUjA, hiMsA na gaNaya, ema artha thAya. 62 ___ have sUtronAM bIjAM dRSTAMto ApI kumatiyonI mUDhatA batAvI zrApe . AnaMdasya hi saptamAMgavacasA hitvA parivAra, zrAmasya prathitopapAtikagirA caityAMtaropAsanAM / aIcaityanatiM viziSya vihitAM zrutvA na yo dharmatiM, khAMtAnmuMcati nAzrayapriyatayA karmANi muMcaMti taM 3 artha-je luMpaka dharmati saptamAMga ( upAsaga dazAMga ) nA vacanathI AnaMda zrAvakanI caityavaMdanA zravaNa karI zrane uvvAza (aupapAtika) upAMganI vApIthI anyatIrthanA caityanI upAsanAno tyAga karI potAnA hRdayamAMthI dharmatine tajato nathI, tevA murmatine, jANe potAne sAro zrAzraya maTyo hoya tema jJAnAvaraNAdi karmo geDatAM nathI, arthAt te murmati kadApi karmathI mukAto nathI 63 vizeSArtha-je DhuMpaka umati, zrIupAsakadazAMga nAmanA sAtamA Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (00) aMga madhyenI AnaMda zrAvakanI kathA zravaNa karI, temaNe karelI nAmagrahaNapUrvaka karttavyarUpe kahelI vaMdanAne sAMgalI, temaja tApasomAM zreSTha evA aMbaDa zramaNopAsakanI aupapAtika ( javavAi ) aMgamAM varNavelI, anyatIrthanA caityanI upAsanAno tyAga karAvanArI kathA zravaNa karI potAnA hRdayamAMthI durmatine boDato nathI tevA durmatine, potAne atyaMta priya Azraya mahayo be ema dhArI jJAnAvaraNAdi karmoM boDatAM nathI. " teAM se de gAhAvatI samaNassa jagava mahAvIrassa " ityAdi saptamAMgano AlApaka be. te yAlApakamAM vakhyaM be ke he jagavaMta ! mAre te kalpe nahIM. ityAdi vistArathI saptamAMgamAM avalokana karavuM. te kathAmAM anyatIrthIkoe grahaNa karelA caityane vAMdavAnA niSedhamAM, nizrIta arhata caityavaMdanAdikanI vidhi sphuTa rIte darzAvI be. valI aupapAtika upAMgamAM aMbaDa tApase aIta caityane potAnA kaMgyIja namaskAra karelo be, ema uttarAdhyayananA samyaktva parAkrama nAmanA adhyayanamAM sphuTarIte kathana karela be, tathApi luMpako pUjAvidhine jotA nathI te temano potAnoja aparAdha be. aMdhapuruSo thAMjalAne jove nahIM, ane cAlatAM thAMjalo vAge, temAM thAMjalAno aparAdha na kahevAya. valI uttarAdhyayananA samyaktva parAkrama adhyayananA samakita zrAlApakamAM sUkSmadRSTie jovAthI guru sAdharmikanI sevAnA phalane batAvatAM pUjAnuM phala paNa te sthale jAvelaM be, ema vidhAnoe jANI levuM. 63 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (e) have bIjAM dRSTAMto ApI sthApanA siddha kare be. praznavyAkaraNe suvarNa gulikAsaMbaMdha nirdhAraNe, zaste karmaNi digyagraharahaH khyAtau tRtiiyaaNgtH| samyagnAvita caityasAdikamapi svAlocanAjhAzrutau, sUtrAca vyavahArato navati naHprItirjine sthirA 64 artha-prazna vyAkaraNamAM ApelA suvarNagulikA dAsInA saMbaMdhathI, zrIsthAnAMga sUtramA ApelA zreSTha karmavAlA pUrva uttara be dizArUpa grahanA tAtparyanI siddhithI ane sadlAvane prApta karelA caityonI sAdIe vyavahArasUtrathI karelI AlocanAnA zravaeNazrI amArI prIti zrIsthApanA pranune viSe dRSTapaNe sthira zrayelI be. vizeSArtha-zrIpraznavyAkaraNa nAmanA dasamA aMgamAM suvarNagulikAnA saMbaMdhana nirdhAraNa je, tene lIdhe, tathA zrIsthAnAMga sUtrathI zreSTha evA karmamA pUrva ane uttara dizArUpa grahanA tAtpayanI je sidhi, te aye ute ane sArIrIte sadlAvane prApta karelA caityonI sAdIe vyavahArasUtrathI samyak prakAre karelI AlocanAnuM zravaNa karyeute, amArI prIti zrIsthApanA jineMprane viSe sthira zrayelI . dasamA aMganA tUryAzravadhArane viSe suvarNagulikAnuM akhyAna . yathA. " suvannagulibhAetti " ityAdi-siMdhu sauvIra dezamA vidarjeka nagarane viSe. udAyana nAme rAjA hato, tene pratnAvatI nAmanI rANI hatI. te rANIne devadattA nAmanI eka dAsI haMtI. te dAsIne devatAe nirmANa karelI zrI mahAvIra lagavaMtanI pratimA prApta zrajha, tenI upAsanA karatA Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (e.) koz zrAvake dezAMtarathI lAvI so guTikA ApI. te guTikAnAM pranAvathI, dAsI kubaDApaNuM geDI surUpA thai ane te suvarNagulikA evA nAmathI prakhyAta thA ityAdi, vistArathI te sthakhe jovaM. digghaya anigrahane viSe zrIsthAnAMga sUtrano zrAlApaka be,te bIjA sthAnanA prathama uddezAmAM . yathA " dodisA zranigi lagappara niggaMthANavANiggaMthINavA panvAvittae pAhaNaM ceva udINaMceva" ityAdi. pUrva ane uttara e be dizA tarapha je sanmukha karaIM ema kaheDhuMce, te aIta ane arhatacaityone sanmukha karavAne mATeja . tethI te vinayarnu zreSThakarma pUrvAMgapaNAthI gaNAyace. adhikArI gRhasthane lokopacAra ane vinayAtmaka pUjAnuM pradhAnapaNuM yogyaja . zrAvo teno tAtparya . zrIvyavahAra sUtranuM AsApaka zrApramANe . " nikhuzraNayaraM akiccagaNaM sevijA Alottae" ityAdi. tAtparya e che ke-te devatAnA alAve arhata pratimAnI zrAgala potAne prAyazcitta zrApavAnA jJAnamAM kuzala puruSa potAnI meseja AlocanA kare. e thAlApakamAM " sammaMnAvizrAiM" evaM vizeSaNa , te devatA ane caityane khAgu paDe. zrApramANe samyak prakAre lAvanA karavAthI pratimAnI pUjA, mananI vizeSa zudhine arthe thAya . 65 . _have praupadIna dRSTAMta zrApI DhuMpakamatinI mUDhatA pragaTa kare ne. tIrthezapratimArcanaM kRtavatI sUryAjavaghnaktito, yatkRSNAparadarpamAthi tadidaM SaSThAMgavisphUrjitaM / Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( e1 ) saccakre khalu yA na nAradamRSiM matvA vRtA saMyataM, mUDhAnAmupajAyate kathamasau na zrAviketi namaH // 65 // - aupadI sUryAna devanI jema jaktizrI tIrthakara bhagavAnanI pratimAnuM pUjana kareluM hatuM, zrAvuM prativAdInA garvane nAza karanAra baThA ( jJAtA sUtra ) aMganuM kathana be. valI je draupadIe nArada RSine vrataradita jANI, temano satkAra karyo na hato, batAM te padI zrAvikA nathI evo mUDha lokone kema cama thAya be 165 vizeSArtha - satI praupadIe rAjapraznIya upAMgamAM kathana karelA vRttAMtavAlA sUryAjadevanI jema jaktipUrvaka tIrthakara bhagavAnanI pratimAnuM pUjana karyu hatuM zra pramANenA zrarthane sUcavanArUM zrI jJAtAsUtra nAmanA batA zraMganuM kathana luMpakamatinA garvane mathana karanArUM be. hiM paka ghurmati mithyA garvarUpa evo kutarka kare praupadI pratimApUjana kareluM hoya to jale, paraMtu telIne pAMcamuM guNasthAna prApta thayuM na hotuM tenA samAdhAnamAM kahe be ke, te praupadIe nAradaRSine vratarahita jANIne teno satkAra paNa karyo nahato, batAM draupadI zrAvikA nathI, evo bhrama he mUDhapuruSo ! tamane kema thAya be ? valI pratimApUjana karatAM temane samakita prApta thayeluMbe, ema paNa sUtrAkSare darzAvyaM be. tathA niyANAnA phalanA joga pakSI praupadIne dezavira tipaNAno saMjava nahato evaM vacana paNa buddhinI aMdhatAmAtranuM phala be. niyAkhAnA pratibaMdhapaNAmAM tenuM pAryaMtika phala prApta thayA vinA kR Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (e) vAsudeva vigerenI jema te janmamAMja virati lAlano asaMlava je. ApramANe yatkiMcit jANI lebu. 65 praupadIe karelI pUjAmAM tene Aloka saMbaMdhI arthanI vAMga nahatI te kahe . tatpANigrahaNotsave kRtamiti prauDhyA pramANaM na cet, svaHsannimitavaMdanAdikamapi sthityutsave kiM tthaa| kliSTecA viraho ghyorapi samastutyazca jakterguNo, nAgAdipratimArcanAdiha khalu vyaktA vizeSaprathA 66 __ artha- praupadIe potAnA pANigrahaNanA utsavamA utsukapaNAthI tIrthakaranI pratimArnu pUjana karyu hatuM, ema jo pramANa na hoyato, sUryAjadeve paNa iMjamahotsavanI sthitine samaye karelu vaMdanAdika paNa utsukapaNAthI karelu kema kahevAya ? sUryAjadeva ane praupadI banene kAmanoganI icchAno viraha sarakho , temaja te banene naktino guNa paNa sarakho ge; paraMtu nAgAdipratimAnA pUjananI apekSAe aupadInI jinapUjAmA vizeSa dRSTi pragaTa jaNAi Ave . 66 vizeSArtha-praupadIe pANigrahaNanA utsavamAM utsukapaNAthI zrItIrthakara jagavaMtanI pratimArnu pUjana karyu hatuM, te jo tamane satya lAgatuM na hoyato, sUryAnadeve iMpramahotsavanI sthitine samaye utsukapaNAthI kareluM caMdanAdika paNa tamone kema vAstavika lAga arthAt te vaMdanAdika paNa utsukapaNAthI karelA hatA ema tamane lAgaze nahI. paraMtu budhipUrvaka vicAra karazo to ja Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (e3) NAze ke, jema sUryAnadeva ane jaupadI banene kAmanogAdikanI zvAno anAva samAna , tema te banene naktino navAsa paNa samAna be. valI nAgAdi pratimAnA pUjanazrI praupadInI jinapUjAne viSe vizeSa dRSTi pragaTa jaNAya . kAraNake nAgAdi pratimAnA pUjanamA laJAsArthavAdIe putranI prArthanA karI hatI ema sAMgalIe jIe. yathA " teNaM sAladA sAthyavAhI dhaNeNaM satyavAheNaM" ityAdi. jema navAsArthavAhIe nAgAdikanI pUjA karI putranI mAgaNI karI hatI, tema praupadIe jinapratimArnu pUjana karI kAMipaNa varadAna mAgyuM nahatuM, teja yathArtha dhyAnamAM levAnuM be. 66 ___ have te viSayamA avazeSa ne tenuM varNana kare je. etenaiva samarthitA jyudayikI dhA ca kaTpoditA, zrIsiddhArthanRpasya yaagkrnnprauddhirdshaahotsve| zrAchaH khanvayamAdimAMgaviditoyAgaM jinArcA vinA, kuryAnnanyamudAhRtA vratabhRtAM tyAjyA kuzAstra sthitiH|| artha-aupadInA caritranA sAmarthyazrI, zrIvIrajagavaMtanA pitA siddhArtha rAjAnI, dasa dIvasa sudhI mahotsavapUrvaka yAga karavAnI prauDhatA siddha zrayelI , je prauDhatA anyudayavAlI ane dharmayukta evI zrIkalpasUtramA varNana karelI . te siddhArtha rAjA zrIpArzvanAtha jagavaMtanA sAdhunA upAsaka hatA ema prathama aMgamAM kahelu , te zrI jinapUjArUpa yAga vinA bIjA loka prasidhda Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (e) yajJa kareja nahIM, kAraNake vratadhArIune kuzAstranI sthiti tyAga karavA yogya hoya . 67 vizeSArtha-zrIvIra paramAtmAnA pitA siddhArtha rAjA zrIpArzvanAtha jagavaMtanA muniyonA upAsaka hatA ema zrIzrAcArAMga sUtramA kathana karela , temaNe praupadInA caritranA sAmarthyathI dasa dIvasa sudhI moTA mahotsavapUrvaka zrIjinapUjA karI hatI. te siddhArtha rAjAnI yajJa karavAnI prauDhatA abhyudayavAlI ane dharmayukta ne, ema zrI kalpasUtramA varNana karela , te yajJa zrI jinazvara nagavAnanI pUjAvinA loka prasiddha yajJa hoza zake nahI, kAraNake vratadhArI kuzAstramA varNana karelA vidhimArgano tyAga kare be. kuzAstramA varNavelA yAga hiMsAmaya , te pArzvanAtha jagavaMtano upAsaka zrAvaka evA yAga kadApi kareja nahI. ema kalpasUtrano pAu . yathA " jAe adAe ajAe" ityAdi prasiddha be. yAga eTale devapUjA jANavI. parama zrAvaka siddhArtha rAjAne jinapUjAzrIja zramaNopAsakapaNuM ne, ema zrI zrAcArAMga sUtramA kaheluM . te rAjA anazana karI acyuta devalokamAM devatA thai, mahAvidehamA mukti pAmaze. 67 ___ sarva DhuMpakonA matano upasaMhAra karI kahe. ityevaM zucisUtravRMdaviditA niyuktinASyAdibhiH, sannyAyena samarthitA ca jagavanmUrtiH pramANaM satAM / yuktistvaMdhaparaMparAzrayahatA mAjAghaTIdurDiyA, metadarzanavaMcitA gapi kiM zUnyeva na caamyti||6|| Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ee) artha- upara pramANe pavitra sUtronA samUhamAM varNavelI, niyuktilASya vigerethI, tathA uttama nyAyapUrvaka siddha karelI, e. vI lagavaMtanI pratimA satpuruSone ArAdhya hovAthI pramANarUpa be; ane dharmati lokonI kuyukti aMdhaparaMparAthI haNAi gayelI hovAthI temAM avakAza pAmatI nathI arthAt ghaTatI nathI. valI nagavaMtanI pratimAnA darzanathI gAyelI temanI dRSTi paNa jANe zUnya hoya tema zuM nathI namatI ? arthAt name be. 67 vizeSArtha- zrA prakAre nirdoSasUtronA samUhamAM kathana karesI, niyukti, nASya, vRtti vigerethI tathA sArI yukti ane satprakaraNathI niSkalaMka nizcaya nayavaDe siddha karelI, lagavaMtanI pra. timA sajana puruSone zrArAdhya hovAthI pramANarUpa meM; ane aMdhaparaMparAthI haNAi gayelI urmati lokonI yukti temAM ghaTatI nathI, kAraNa ke yuktinA nAzanI paraMparAmA yuktinuM grahaNa asiSa thAya. je. valI jagavaMtanI pratimAnA darzanathI vaMcita zrayelI temanI dRSTi paNa jANe zUnya hoya tema lamyA kare be. te upara traNa kAvya ve. yathA tilakayutalalATatrAjamAnAH vanAgyAMkuramivasamuditaM darzayaMte janAnAM / sphuradagurujamAlA sauranophArasArAH; kRtajinavarapUjA devarUpA mahenyAH // 1 // nAvArtha- tilakavAlA lalATathI zolatA, temaja vikasvara evI aguru caMdananI mAlAnI sugaMdhInA udgArathI uttama evA Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( e6 ) zrAvako zrI jinarAjAnI pUjA karI, jANe potAnA jAgyanA - kurA pragaTa thayA hoya tema tilaka lokone batAve be. 1. valIzrAnaMdamAMtaramaho samudAharaMtI, romAMcite vapuSi saspRhamullasaMtI | puMsAM prakAzayati puNyaramAsamAdhi, saunAgyamarcanakRtAM nibhRtA dRgeva // 2 // jAvArtha - jinezvara jagavAnanI pUjA karanArA zrAvakonI haSTi aMtarA AnaMda pragaTa karatI ne romAMcita zarIramAM spRhAthI ullAsa pAmatI thakI temanI puNyalakSmInA saubhAgyane prakAzita kare ve. 2. valI - spRzati tilakazUnyaM naiva lakSmIrlalATaM, mRtasukRtamiva zrIH zaucasaMskArahInaM / kalitajajanAnAM valkalAnyeva vastrAeyapi ca zirasi zuklaM utramapyuprajAraH // 3 // nAvArtha- sukRta tathA zaucasaMskArathI rahita puruSanI jema, tilakarahita lalATane lakSmI sparza karatI nathI. jajana tilakarahita puruSone vastro valkalarUpa be ne mastaka upara raheluM zveta patra paNa moTA bojArUpa be // 3 // - luMpakonI mithyA kalpanA parAsta karatA, patimApUjana nidAna lAjamaya ve, te darzAve be. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (e) prApyA nUnamupakriyA pratimayA no kApi pUjA kRtA, caityanyena vihInayA tata zyaM vyartheti mithyA mtiH|| pUjAnAvata eva devamaNivat sA pUjitA zarmade, tyetattanmatagarvaparvatanidAvajaM budhAnAM vacaH // 6 // artha- caitanyavinAnI pratimAnI pUjA karanAra puruSa koI paNa upakRtine prApta thato nathI, tethI te pratimAnI pUjA vyartha be, evI lupakonI vANI tadana mithyA . kAraNa ke jo te pratimAnI pUjA nAvathI karI hoya to te devamaNinI jema sukhadAyaka . ApramANe vidhAnonuM vacana temanA matanA garvarUpa parvatane nedavAmAM vajrarUpa . // 6e|| vizeSArtha- caitanyathI rahita evI pratimArnu pUjana karanAra puruSa koi paNa upakArane prApta karato nazrI, te kAraNathI A pUjA vyartha . zrAvI luMpakonI vANI tadana asatya je. kAraNa ke tIrthakara nagavAnanI pratimAnI pUjA jo nAvapUrvaka karI hoya to te devamaNinI jema sukhadAyaka ApramANe vidhAnonuM vacana temanA matanA garvarUpa parvatane nedavAmAM vajrasamAna be, te bAbatamAM ApramANe kAvya . evaM yuktyA zaMjonatyA sUtre vyaktA DhuMpAkA, zcittoDiktA mAyA siktAH kRptA riktAH kiNpaakaaH|| etat puNyaM ziSTairguNyaM nirvaiguNyaM sadbodhai, statvaM bodhyaM matyA zodhyaM naivAyodhyaM niHkrodhaiH||1|| Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (e) lAvArtha-evI yuktivaDe cittamAM garva dhAraNa karanArA, mAyAvI ane viSavRkSa jevA DhuMpaka puruSoe sUtranI spaSTatAthI ane zaMkhajinanI jaktipUrvaka puNyanA tatvano bodha karelo ne, tethI krodharahita puruSoe teunI sAme yuddha karavU nahIM, paraMtu je satya tatva be, te budhipUrvaka zodhI levaM. valIzrAtmArAme zuklAsyAme hRdvizrAme vizrAMtA, struTyabaMdhAH zreyaH sNdhaashcitsNbNdhaadbhraaNtaaH| ahaGgaktA yuktau raktA vidyAsatA ye'dhItA, niSTAteSAmuccaireSA tarkojhekhA nirNItA // 2 // __ lAvArtha-je arhatanA nakto ujvala-prakAzita svarUpavAlA, idayane vizrAmarUpa evA AtmArAma ( zrAtmArUpa ArAma) ne viSe vizrAMta zrayelA be, jemanA karmanA baMdha truTI gayelA be, je caitanyanA saMbaMdhathI kaTyANanI sAthe joDAyelA , je jrAMtirahita yuktimAM tatpara ane vidyAmAM Azakta , te zraIta laktonI je (pratimA pUjArUpa) niSTA , te tarka vitarkathI nirNaya karI uttama prakAre kathana karelI . 2 A bane kAvyothI luMpakano sarvamata nirAza thai jAya . iti DhuMpakamataM nirAkRtam // have dharmasAgaranA matanuM nirAkaraNa karavA kahe . vaMdyAstu pratimA tathApi vidhinAsA kAritA mRgyate, sa prAyo viralastathA ca sakalaM syAdijajAlopamaM / Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ee) haMtaivaM yatidharmapauSadhamukhazrAkakriyAdevidhe, daurlanyena tadasti kiM tavana yat syAdijAlopamaM70 artha-kadi te pratimA vaMdavAyogya nale ho paraMtu te pratimA jo vidhiyI pratiSThA karelI hoya toja sarvane vaMdana karavA yogya ne ane tevo pratiSThA vidhi zrA uSama kAlane viSe virala , temaja pratimA saMbaMdhI pratiSThA, vaMdana vigere iMjajAlanA jevU . A zaMkAno uttara Ape je. jo te sarve iMjAla je, hoya to, A sarva, cAritra dharma, pauSadha vigere zrAvakonI kriyA vigere paNa vidhipUrvaka thavI urlana , tezrI tepaNa tamAre iMjajAla jevU jANavU. 70 lAvArtha-kadi te pratimA vaMdavA yogya nale ho, kAraNake saikaDo akSarodhI tenI vyavasthA karavAmAM AvelI, paraMtu te pratimA vidhipUrvaka karavAmAM AvelI be ke kema? ema zodhaka vRtti thAya ne arthAt vidhie pratiSThA karelI pratimAne sarvaloko iche , kAraNake sArIrIte jAvanA karelI pratimAne nAvagrAmapaNAzrI kathana karelI . te pratimAnI pratiSThA karavAno vidhi prAye karIne A kAlamAM virala De, kAraNake Adhunika ( uSamakAla ) samayanA loko prAye karIne avidhimAM pravarte , e pratyada sima . valI pratimAsaMbaMdhI sarva pratiSThA vaMdanA vigere iMjajAlanA jevU , kAraNake moTo ADaMbara asatyanuM AlaMbana karIne rahe . zrA zaMkAno uttara Ape . __jo ema hoya to vartamAna kAlamA yatidharma-munino AcAra deza viratidharma-zrAvakone parvane divase karavAnI pauSadha vigere Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 100 ) kriyA paNa. epramANe vidhi vigerenA durlabhapaNAthI, arthAt vo vidhi puSama kAlamAM thavo durlana be tethI tepaNa tamane pratimAnI jema iMdrajAlanA jevuM lAgaze. ahiM vigere zabdathI narbaMdhaka vigere yogya AcAra paNa grahaNa karavA - 10 have te vize vizeSa kathana kare be. yogArAdhanazaMsanairatha vidherdoSaH kriyAyAM na cet tat kiM na pratimAsthalepi sadRzaM pratyakSamudrI kSyate / kiM coktA gurukAritAdi viSayaM tyaktAgrahaM naktitaH, sarvatrApyavizeSataH kRtivaraiH pUjyAkRteH pUjyataH 71 - anukula parivAranI saMpatti, ArAdhana, bahumAna ane dveSanA nAvathI jo vidhi kriyAmAM doSa na hoyato, pratimAnI pUjAmAM paNa nirdoSipaNuM kema na hoya ? arthAt te paNa nirdoSa hoya; ema jANIne pratimA pUjAno dveSa boDI devo joie. mukhya paMDitoe mAtapitA vigere vaDIloe karAvelI pratimAno kadAgraha bomI sarva sthale caityane viSe vizeSapaNe jaktipUrvaka zrI jagavaMtanI pratimAnI pUjA karavI kathana karela be, arthAt mamatA ke durAgraha tyAga karI sarva pratimAne samajAve - tithI pUjavA yogya kahela be. jAvArtha - yoga eTale vidhine anukUla parivAranI saMpatti, ArAdhana eTale potAthIja nirvAha, bahumAna ne dveSano anAva te sarvethI jo vidhi kriyAmAM doSa na hoya to tevIja rIte prati Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 101 ) 35 mAnA saMbaMdhAM paNa vidhi vigerenuM nirdoSapaNuM kema na jovAya ? arthAt tyAMpaNa jovAya. evIrIte jinapratimAnI pUjAmAM dveSa boDI devo joie. te saMbaMdhamAM zakuMtalAnuM dRSTAMta dhyAnamAM levuM. paMkita puruSoe, yA pratimA mAtA, pitA, pitAmaha vigere vaDiloe karAvelI ve, vo kadAgraha ( abhiniveza ) boDI daI vizeSa paNe sarva caityane viSe jaktizrI zrI jagavatanI pratimAnI pUjyatA kathana karelI be; kAraNa ke epramANe kAla vigerenA AlaMbanathI bodhi sulata thAya be. teviSe zrAddhavidhimAM pramANe pAva be. pratimA vividha prakAranI be. teja'nA pUjAvidhinA samyaktva prakaraNamAM yApramANe kahyuM che. " gurukAriyA ke anne sayaMkAriyAbiMti viha kAriyA ne paDimAe pUNavihANaM tenI vyAkhyA pramANe be. keTalAekazrAvako potAnAM bhAtapitA vigere mIloe sthApelI pratimArjanI pUjAvidhimA - tyAgraha rAkhe be, koi pote sthApelI pratimAnI pUjAvidhimAM tyAgraha rAkhene ko to suvidhizrI pratiSThA karavAmAM velI hoya teja pratimA pUjavI evo Agraha rAkhe be. mukhya pato vo kevala vigeree sthApelI pratimAuMja pUjavI vo dAgraha mamatva tajIda sarva pratimA vizeSapaNe arthAt sAmAnya buddhithI pUjavI joie. kAraNa sarva tIrthaMkaranI AkRti jovAthI tevI buddhi thA zake be. jo purAgraha rAkhI tIrthakaranI pratimA upara pakSapAta rAkhe to zrI ata bhagavaMtanA biMbanI avajJA karI kahevAya ane tevI avajJA karanArane puraMta saMsAramAM paribhramaNa karavArUpa daMDa balAtkAre Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (105) lAge , kadi avidhie karelI pratimAnI pUjA kare topaNa tene tenI anumodanA ghArA AjJAlaMgarUpa doSanI prApti na thAya. kAraNa ke tevu Agama pramANa je. valI zrIkaTapalASyamAM " nissakaDa" ityAdi gAthA be, teno nAvArtha evo ne ke, nizrIkRta eTale gaDhasAthe pratibaMdha zrayela athavA tethI viparIta evA caityamAM sarva sthAne traNa stuti karAya je. jo pratyeka caitye traNa traNa stuti karatAM ativelA zraz jAyato pratyeka caityai eka eka stuti paNa karavI. 71 upara kaDaM.te sarva manamA nirdhAra karI kahe .. caityAnAM khalu nizcitetaratayA nedepi taMtre smRtaH, pratyekaM laghuvRddhavaMdanavidhiH sAmye tu yatsAMprataM / zyAkahipatadUSaNena najanA saMkocanaM sarvataH, . khAnISTasya ca vaMdanaM tadapi kiM zAstrArthabodhocitaM72 artha-nizrita ane anizritapaNAnA ledamAM paNa zAstramA pratyeka laghu ane vRkSa vaMdanavidhi kathana karela . jo prAye baMnemAM tuTyapaNuM hoya to, temAM AvA cAlatA viSama puHkhama kAlamAM je zvAthI kaTapelA dUSaNavaDe sevAno saMkoca karelo ne ane je svecAmAtra viSayanI vaMdanA kahelI ne te zuM zAstrArthanA bodhane ucita ? arthAt ucita nathI. 12 . . nAvArtha-arthane malato. vizeSa e ne ke, tenuM phalamAtra keTalA eka mugdha vaNikane aMdha karavA jevU . 15 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 103 ) upara kahelA jAvamAM vyaMgya arthane kaMThavaDe spaSTa karavA kahe be. caityAnAM nahi liMginAmiva natirgaThAMtarasyo cite, tyetAvadvacasaiva mohayati yo mugdhAJjanAnAgrahI / tenAvazyakameva kiM na dadRze vaiSamyanirNAyakaM, liMge ca pratimAsu doSaguNayoH satvAdasatvAttathA 73 artha - bIjA liMgadhArInI jema bIjA gannunA caityane namaskAra karavo yogya nathI. AvAM vacanothI je mugdhajanone mohita kare midhyAtvanA zrAgrahavAlA be, te zuM Avazyaka niryukti nAmanuM zAstra joyuM nathI ? ke je zAstra liMgane viSe doSa tathA guNanA satyazrI ne pratimAne viSe doSa ne guNanA satva viSamapaNAne nirNaya karanArUM be. 73 bhAvArtha jema bIjA liMgadhArIne namaskAra karavo yogya nathI, tema bIjA gannA caityane namaskAra karavo yogya nathI. A prakAranAM vacanothI je jolA aMtaHkaraNanA manuSyone jaramAve be. hiM pAMca avayavano prayoga yA pramANe karavo-jemake bIjA gannI pratimA vAMdavI nahI, kAraNake bIjA gannunA lokoe grahaNa karelI ve tethI; jeje vIjA gaDavAlA grahaNa karela hoya te te vAMdavA yogya nathI. jema bIjA gahano sAdhu vaMdanIya nathI tema. valI zramArA gurue je kahyuM te satya kema hoya ? vAne je mithyAtvanA AgrahavAlA be, temaNe zuM zrAvazyaka niryukti nAmanuM zAstra joyuM nathI ? ke je zAstramAM liMga pratimA saMbaMdhamAM viSamapaNAne nirNaya karanAro jAva pratipAdana Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 104 ) karelo be. liMgamAM doSa ne guNa banenuM satva be ne pratimAmAM doSa ne guNanaM satva ve arthAt batAeM be, tethI liMgane viSe jAnuM ropaNa zake nahIM, paraMtu pratimAmAM thai zake. 73 valI upara kahelA jAvanuM vizeSa vivecana karI vAdInuM mugdhapaNuM darzAve be. liMge svapratibaddhabuddhikalanAGgAjyA navedvaMdyatA, saikAMtAt pratimAsu jAvajagavadbhUyoguNodbodhanAt / tulye vastuni pApakarmarahite jAvopi cAropyate, kUTadravyatayA dhRtetra na punarmohastataH kaH satAM // 74 // artha-liMgane viSe potAnA saMbaMdhI dharmabuddhinA smaraNathI tenI dyatA yA sat dharmanI prAptimAM tenAlaMbanavaDe tena niMdyatA thA, vo artha thAya be; ane jAva jagavaMta saMbaMdhI ghA guNonA bodhathI te vaMdyatA pratimAne viSe to ekAMtapaNe kahelI be. te jAvapaNa tujhya eTale ujayanA zrAvathI pApaceSTAthI rahita evI vastumAM zrAropita thAya be, paraMtu kUTa pravyapaNe rahelI e vastumAM jAva Aropita thato nathI. te kAraNathI uttama puruSone zuM moha be ? 74 jAvArtha- potAnA saMbaMdhI je dharma tenI buddhinA smaraNathI - rthAta eka saMbaMdhI jJAnamAM para saMbaMdhInuM smaraNa thAya, e nyAyathI, liMga saMbaMdhI sad dharmanI sthitinA zrAlaMbanapaNAthI tenI vaMdyatAthAya ne asad dharmanI prAptimAM tenA zrAlaMbanavane Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 105) tenI niMdyatA thAya. Avo artha thAya je; ane nAva jagavaMta saMbaMdhI aneka guNonA bodhathI pratimAne viSa vaMdyatAto ekAMtapaNe rahelI . kAraNake jAva paNa tuTya eTale. guNadoSa banenA anAvathI, A kRtimAM tulyatAvAlI, sAvadya karmazrI rahita evI vastumA Aropita zrAya ne, paraMtu kUTa avyapaNe rahelI e vastumAM nAva Aropita thato nathI. aMgAramardaka zrAcAryane viSe nAva zrAcAryanA guNanI jema. te kAraNathI uttama puruSone temAM bilakula moha utpanna zrato nazrI. 7 __jo uparapramANe hoya to pratiSThA vyartha thAya te zaMkA upara samAdhAna kare . nanvevaM pratimaikatAM pravadatAmiSTA pratiSThApi kA, satyaM sAtmagataiva deva viSayoddezena mukhyoditaa| yasyAH sA vacanAnalena paramA sthApye samApattito, dagdhe karmamale navetkanakatA jIvAyasaH sijhatA // 75 __ artha-evIrIte AkRtimAtrayI pratimAnI aikyatAne kahetA evA tamone kA pratiSThA iSTa ne ? arthAt koi iSTa nathI, tyAre te pratiSThA paNa vyartha zrAya. tenA uttaramA kahe . je deva viSayanA uddezazrI Atmagata pratiSThA be, te mukhya pratiSThA kahelI be. je pratiSThAthI vacanarUpa agnivaDe karmarUpa mala dagdha tha javAthI sthApavA yogya paramAtmAne viSa samApatti prApta karI jIvarUpa lohane sitArUpa kanakapaNuM prApta thAya . 75 nAvArtha-evIrIte AkRtimAtrayI pratimAnI vaMdyatA prayo Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 106 ) janavAlI aikyatAne kathana karatA evA tamone ka pratiSThA iSTa thAya. ? arthAt kopaNa iSTa yAya nahIM; ane tethI tenI vyarthatA thAya. tenA uttaramAM kahe be ke satyarIte te pratiSThA deva viSayanA uddezazrI AtmAne viSe prApta thayelI mukhyapaNe kathana karelI che, kAraNa ke vidhithI utpanna thayela je adRSTa nAme - tmagata atizaya te pUjAnA phalanA prayojanarUpa be; tethI karIne zrAtmagata evAtizayane samAnAdhikaraNane paryaMte muktinuM phala paNa prApta thAya be, te kahe be. je pratiSThAthI niyoga vAkyarUpa nivaDe paramAtmArUpa pAtrane viSe samApatti prApta karI jIvarUpa loDhAne sipaNArUpa kanakapaNuM tha jAya be. te pratiSThA sarvotkRSTa be. 75 hiM zaMkA yAya ke zrAtmAnA pratiSThApaNAmAM paNa pratimAnuM pratiSThitapaNuM thAyAne jyAre pratiSThAnA karttAnA zradRSTano kSya thAya tyAre pratimAnI pUjyatAnI zrasiddhi thAya, te zaMkAnA samAdhAnamAM kahe . biMbesAvupacArato nijahRdo jAvasya saMkIrtyate, pUjA syAdvihitA viziSTaphaladA drAk pratyanijJA yathA / tenAsyAmadhikAritA guNavatAM zuddhozayasphurttaye, vaiguNye tu tataH khatopyupanatAdiSTaM pratiSThAphalaM // 76 // artha - potAnA hRdaya saMbaMdhI adhyavasAyanA upacArathI e pratiSThA jinabiMba viSe kathana karelI be, jema satvara karelI pratyanijJA - paMdhANInI pUjA vizeSa phala zrApanArI thAya. tethI e pra Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 107) niSThAmAM zreSTha guNavAlA karttAu~no adhikAra zucha AzayanI sphurttine mATe je. jo tevI pratiSThAvidhinI sAmagrIno abhAva hoya to te pratyanijhA ke je bAhya sAmagrI vinA manamAMthI prApta tha hoya to paNa tethI pratiSThAnuM phala iSTa thAya. ke. 76 nAvArtha- potAnA hRdaya saMbaMdhI jAva- adhyavasAyanA upacArathI e pratiSThA jinabiMbane viSe kathana karelI be. jema satvara karelI pratyanijJA- eMdhANInI pUjA vizeSaphala ApanArI thAya. ahiM vizeSaphala, pratimAnI zrAkRtimAtra AlaMbananA adhyavasAyanA phalanu atizAyI jANavU temaja pratiSThita viSayavAlu samajavU. je yathArtha pratyajijJAna- eMdhANI ne te pUjAnA phalanuM prayojanarUpa meM; tethI e pratiSThAmA zreSThaguNavAlA kartA no adhikAra zuddha zrAzayanI sphurttine mATe ke kAraNa ke, zrA pratimA vizeSa guNavAna puruSe pratiSThita karelI , evI eMdhANI karavAthI viziSTa adhyavasAya, pratyada sighapaNuM thAya je. ane jo tevI pratiSThAvidhinI sAmagrIno anAva hoya to te pratyanijhA ke je bAhya sAmagrI vinA manamAMthI prApta thai hoya to paNa tethI pratiSThAna phala dekhavAmAM Ave . sArAMza ke kaTuka digaMbaroe pratiSThA karela tathA vyaliMgInA vyathI je pratiSThA karavAmAM AvelI hoya te zivAya bIjI sarva pratimA vaMdavA yogya . A pramANe zrI hIravijayasUrinI AjJA . 76 evI zakAno zeSa nAga paNa nirAza thara jAya te kahe. caityenAyatanatvamuktamathayattIrthAtarIyagrahAttatkiM tannanu dharmatigrahavazAdRSTazrayAzIticet / Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (100) sAmrAjye ghaTamAnametadakhilaM cAritranAgAM navet, pArzvasthastvasatIsatIcaritavanno vaktumetatprajuH // 7 // artha-nAvArtha yukta. anya tIrthanA parigrahazrI caityane viSe anAyatanapaNuM kahelu , tezrI puSTa buddhivAlA pArzvastha vigerenA Agrahane vaza thai doSavAlA evA te caityano zuM huM Azraya karUM ? ApramANe je tuM kahe , te sarva A pravartamAna evA cAritradhArInA rAjyamA ghaTe ne kAraNa ke, vidhiguNano pakSapAta karavo sarvane sugama ke ane pArzvastha eTale arthazunya dharmasAgara pAvasthano madhyavartI evo tuM jeNe A dAvyu be te asatIstrI, satI strInA caritrane kathana karavAne jema samartha nathI tema samartha thazza nahI. 7 ... have upasaMhAra kare je. sarvAsu pratimAsu na grahakRtaM vaiSamyamIdAmade, pUrvAcAryaparaMparAgatagirA zAstrIyayuktyApi ca / itthaM cAvidhidoSatApadalanaM zaktyAvidhAtuM vidhi, svairojAgararAgasAgaravidhujyotsneva jaktipradA // 7 // artha-pUrvAcAryonI paraMparAgata . vANIthI ane zAstrasaMbaMdhavAlI yuktivaDe ame nizrita ke anizrita vigere nedavAlI pratimAne viSa AgrahathI kAMipaNa viSamapaNuM jotA nathI paraMtu sarvatra samAnapaNuMja joie jIe. ApramANe vidhirUpI vRddhi Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10e) pAmelA rAgarUpa sAgaramAM caMkAntinA jevI nakti avidhi dopanA paritApane vinAza karavAne samartha . 70 nAvArtha-nathI. 70 jANe upasthita naktithI prerAyelA hoya tema graMthakAra lagavaMtanI pratimAnI stuti kare . utphuzAmivamAlatI madhukaro revAmivejaH priyAM, mAkaMdAmamaMjarImiva pikaH sauMdaryajAjaM madhau / naMdacaMdanacArunaMdanavanI nUmI miva dyoH pati, stIrthezapratimAM nahi kSaNamapi svAMtAdhimuMcAmyahaM e artha-jema jamara praphulita mAlatIne geDe nahI, jema hAthI manohara revAnadIne geDe nahIM, jama kokilapadI vasaMtarUtumAM sauMdaryavAlI AmravRdanI maMjarIne geDe nahI ane jema svargapati iMja, caMdana vRdothI suMdara evI naMdanavananI nUmine goDe nahIM, tema hu~ tIrthakara lagavaMtanI pratimAne mArA hradayamAMthI davAra paNa geDIza nahIM. pue lAvArtha-jema camara praphullita mAlatIne geDe nahIM, kAraNake te mAlatInA guNane jANanAro ne ane tethI tenI asaMpattimAM paNa tenA pakSapAtane tajato nathI. jema hAthI potAnA manane haranArI narmadAnadIno tyAga karato nathI, kAraNake tene narmadAnadInI gahana krIDAzrIja rati utpanna thAya . vasaMtarUtumAM sauMdaryane prApta zrayelI AmravRdanI maMjarIne jema kokilapadI taje nahIM; Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 110 ) te pakSI AmramaMjarInA svAdathI madhurakaMTha prApta karI kAkalI svaranA TokArAthI yuvAna puruSonA manane madavAluM kare be. valI jema svargapati iMdra caMdanavRdonI ghaTAthI suzojita evI naMdanavananI bhUmine taje nahI, kAraNake te iMdra potAnI priyAnA vi rahatApane naMdanavananA sauMdaryano camatkAra joi julI jAya be. tema DuM zrI tIrthaMkara jagavaMtanI alaukika zAMta rasamaya pratimAne mArA hradayamAMthI kSaNavAra paNa boDIza nahIM. 77 valI graMthakAra javya prANIne upadeza karatA thakA jagavaMtanI pratimAnI stuti kare be. mohoddAmadavAnalaprazamane pAthodavRSTiH zama, sroto nirkariNI samIhitavidhau kalpavaliH satAM / saMsAra prabalAMdhakAramathane mArtaMDacaMDa yuti, jainI mUrtirupAsyatAM zivasukhe javyAH pipAsAsticet artha- he javya prANI, jo tamAre mokSa sukha prApta karavAnI hoyato tame zrI tIrthaMkara jagavaMtanI pratimAnI upAsanA karo. je pratimA moharUpI dAvAnalane zamAvavAmAM meghavRSTirUpa be, je zamatArUpa pravAhanI nadI be, je satpuruSone vAMbita - pavAmAM kalpalatA be ne je saMsArarUpI ugra aMdhakArane nAza karavAmAM sUryanI tIvra kAntirUpa be. 80 artha - he janya prANI, jo tamAre mohanuM akSaya sukha prApta karavAnI prabala hA hoyato tame zrItIrthaMkara bhagavaMtanI apari Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 111 ) mita zAMta rasamaya pratimAnI ekAgratAe upAsanA karo. je pratimA, moharUpI pracaMDa dAvAnala ke je sarva zamatArUpa pavanane dahana karanAra be tene zamAvavAmAM meghavRSTi rUpa be. valI je pratimA zamatAne vahana karanAra hovAthI zamatArUpa pravAdanI nadIrUpa ve, tathA je pratimA avilaMbe sarva siddhi panArI hovAthI satpuruSonA vAMbitane zrApavAmAM kapalatArUpa bene je pratimA saMsArarUpI umra aMdhakArane TAlavAmAM sUryanI tIvra kAntirUpa be. jyAre vivekarUpa divasa taruNa hoya tyAre mohanI bAyA paNa rahetI nathI. 80 upara be zlokavaDe jagavaMtanI pratimAnI stuti karI have bIjA vAdano AraMbha kare ve chAne tethI pAzacaMdrano mata toDI pADe be. zrAddhena svajanuH phale jinamatAt sAraM gRhItvA khilaM, trailokyAdhipapUjane kaluSatA mokSArthinAmucyatAM / dhRtvA dharmadhiyaM vizuddhamanasA dravyastave tyajyatAM, mizrosAvitilaM bitaH pathi paraiH pAzopi cAzojanaH 01 artha- mokSArthI zrAvaka jaina pravacanamAMthI sarva tAtparya grahaNa karI potAnA manuSya janmanA phalarUpa jagatpati zrItIrthakaranA pUjanamAM zaMkA tajI ne zuddha mana karI vyastavane viSe dharmabuddhi dhAraNa karI, paramatavAlAI e yA avyastava mizra eTale dharma dharma rUpa se " evo je mArgamAM pAza nAkhyo ve tene paNa boDIde. 1 88 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (115) jAvArtha-modanA arthI evA zrAvaka jaina siddhAMtamAMthI sarva tAtparya grahaNa karI potAnA manuSya janmane saphala karavA vAste traNa jagatanA adhipati zrItIrthakara jagavaMtanA pUjanamAM sarva zaMkAno tyAga karI de; temaja te zrAvaka zuddha manavaDe avyastavane viSe dharma budhi dhAraNa karI te nagarA pAzane tajIde. je pAza paramatavAlAe thA vyastava mizra eTale dharma adharmarUpa ne ema kahI mArgane viSe laMbAvyo be. ahiM pAza zabdazrI pAzacaMjano mata sUcavyo. je mata mugdhajanarUpa mRgone pAzamAM pADavA jevU kAma kare . 1 upara je dharmAdharmarUpa mizrapaNuM kaDaM, tene cAra pade vikalpavaDe vijAga karI khaMDana karavAnoM AraMja kare je. jAvena kriyayA tayornatu tayormizratvavAde catunaMgyAM nAdima ekadAnanimataM yenopayogaghyaM / nAvo dharmagataH kriyetaragatetyalpo dvitIyaH punarjAvAdeva zunAt kriyAgatarajo hetu varUpadayAtUjya artha-1 dharma gatanAva adharma gatanAva 2 dharma gatalAva a. dharmagata kriyA 3 adharmagata nAva dharmagata kriyA ane 4 dharmagata kriyA adharmagata kriyA-zrA cAra nAMgA . temAM je prathama pada be, te ghaTato nathI kAraNake ekIsAthe be upayoga thavA saMjava nazrI. dharma gatanAva ane adharmagata kriyA e bIjo nAMgo apa ne kAraNake zula nAvathI kriyAgata azulanAva ghAravAlu rajoguNanA hetunuM je svarUpa teno kSya thAya . 75 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (113) vizeSArtha-pUrva pade lAvadhI, kriyAthI, te nAva kriyAnA avyastavamA dharma adharmanA mizrapaNAmAM caulaMgI zrAya be. te ApamANe-1 dharmagatanAva adharmagatanAva 2 dharmagatanAva adharmagata kriyA 3 adharmagatanAva dharmagata kriyA 4 dharmagata kriyA adharmagata kriyA. cAra lAMgAmA je prathama nAMgo dharmagata nAva ane adharmagata nAva arthAt nAvavaDe lAvanA mizrapaNAno be, te ghaTato nathI kAraNake, ekI sAthe be upayoga avAno saMlava nathI. pravyastavanA tathA upayoga ekI sAthe hotA nathI, tethI benAva mizra thAya nahI. je anAraMjamAM yatnavAn hoya tano AraMjamAM upayoga hoya nahIM kAraNake, tenI sthiratAmAM aticAranA jayano anAva be, ema sUdamadRSTie vicAravaM. ApramANe prathama naMga thAya . have nAva dharmagata ane kriyA itaragata a. tharthAt adharmagata evI AraMla nAmanI kriyA, A bIjo nAMgo aTpa ne, arthAt cUrNa karavAne samartha nathI. kAraNake zula nAvazrIja kriyAgata evaM azunanAvadhAravAluM rajoguNanA heturnu svarUpa teno kya thAya , tethI thA bIjo nAMgo aTapa ne ane je kriyA ke te azunna nAvadhArA adharmanuM ane zulanAvadhArA dharmanukAraNa , kAM' svarUpathI nathI. 72__ jyAre bIjA naMgano pada lAgu paDayo nahI tyAre vAdIne aniSTA patithai, te kahe be. vAhinyuttaraNAdike parapade cAritriNAmanyathA, syAnmizratvamapApajAvamilitAM pApa kriyAM tatvatAM / Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .. (115) kiM cAkevalinaM vicAryasamaye avyAzrayaM jASitaM, zukaM dharmamapazyatastanudhiyaH zokaH kathaM gachati // 3 // artha-dharma svanAvI adhyavasAyanI sAthe malelI pApakriyAne AcaratA evA cAritradhArI nAva sAdhuune anyathA rIte nadI utaravA vigerenA apavAda mArgamAM mizrapaNuM thAya ane valI sizAMtamAM kevalI sudhI kahelu je vyAzraya vacana tene vicArI zuddha dharmane nahIM jotA.evA tujha buddhivAlA puruSane zrayelo zoka zIrIte maTe arthAt maTeja nahI. 73 / - vizeSArtha-apApa eTale dharmasvanAvI nAva je puSTAlaMbananA adhyavasAya rupa tenIsAthe malelI je nadI utaravA rupa pApakriyAne AcaratA evA cAritradhArI nAva sAdhugne anyathA rIte eTale kahelA svarUpathI AzravapaNAne animata evA - caraNane adharmapaNuM kahevAmAM nadI utaravA vigerenA apavAda mArgamA mizrapaNuM thAya. ganita artha evo ke, je ahiM mizrapaNuM ne te mizrapadanA AzrayavAluM jANavU te paranepaNa iSTanazrI kAraNake, sAdhuune to eka dharmapadaja levAno , tethI svarUpe karI dharmanAvamAM sAvadhakriyAnuM je mizraNa te vyastava . valI siddhAMtamAM kevalIparyaMta kaheluM je vyAzraya vacana tene vicArI zudharmane nahIM jotA evA tu buddhivAlA puruSane zrayelo zoka zIrIte maTe ? arthAt dhamapadanA sthAnano ucheda thavAthI zrayelo zoka kozIte paNa na jAya. tethI paramasuMdaramuni ayogI kevalImAMja sarvathA saMvara rahelo ne ema sUkSmapaNe jANI Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 115 ) kevalajJAnasudhI dezavira tipaNAnI saMbhAvanA kare be. yathA "jAvaMcaNaM esajIve eyazveyai tAvacaNaM AraMbha iti " evIrIte saraai mizratA kevalI mAM paNa thAya. tethI pAzacaMdra bAtI kUTI zoka kare tene koNavAre. pramANe mizrapaNuM nathI ema siddhAMta be. 83 have vAdInA prasaMganuM samAdhAna kare be. vAhinyuttaraNAdikepi yatanAnAge vidhirna kriyA, mAge prAptavidheyatA hi gaditAM taMtre khilaistAMtrikaiH / hiMsA na vyavahAratazca gRhivat sAdhoritISTaM tu no mizratvaM nanu nomate kimiha taddoSasya saMkIrttanaM // 84 // artha - nadI utaravA vigere karmamAM yatanAnA nAgaviSe vidhi yAmAM vidhi nathI kArake sarva tAMtrikamata vAlArjae taMtrazAstramAM prAptanI prAptimAM vidhi kathana karelo be chAne vyavahAra nayathI gRhasthanI jema sAdhune nadI utaravA vigerenI hiMsA na lAge, tethIte mizrapaNuM iccheluM nathI. tethI thAya ? arthAt na thAya. 84 hiMsA mizraNano abhAva be mATe mArA matamAM zuM te doSanuM kIrttana vizeSArtha - have vAdI je potAnA matane samartha kare be, te kahe be- nadI utaravA vigere karmamAM yatanAnA jAga viSevidhi be kA - rAke, te prApta nathI ne kriyAnAgamAM vidhi nathI kAraNake, sarva taMtra matavAlA vidvAnoe taMtrazAstramAM prApta paNAmAMvidhi kathana karelo be. mImAMsAmAM paNa lakhe be ke " prApta prApaNaM Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (116) vidhi" eTale aprAptamA je prApti te vidhi kahevAya. ame ahiM e nyAyano Azraya karIe bIe. ahiM yatanA ane nAva, temAM yatanA jAvanI sAthe mizrita nathI kAraNake, anyanI sAtheja te mizrathavAno saMnava be; tyAreto nadI utaravA vigere kriyAvaDe te mizrita thAya. teviSe kahe je. vyavahAra nayathI sAdhune gRhasthanI jema nadI utaravA vigere hiMsA na thAya. kAraNake gRhastha ane sAdhune yatanA ane ayatanA vaDeja vizeSa vyavahAra rahalo , mATe te hiMsA mizraNano anAva ne tethI mizrapaNuM zveluM nazrI, tethI amArAmatamAM zuM te doSay kIrtana zrAya. arthAt na thAya ahiM mipazradamAM vAdIno evo hRdayAzaya ne ke tamArA vyastavamA sAdhune yogya evI yatanAno annAva ne tethI hiMsAvarjavA yogya nathI, teno uttara have pInA kAvyamAM Apele 4 ___ uparanA padane dUSaNa ApI graMthakAra vAdInA matane dUSita kare be. hiMsA sadvyavahArato vidhikRtaH zrAdhasya sAdhozca no, sA lokavyavahAratastu viditA bAdhAkarI nonyoH| zvAkalpanayAnyupetya vihite tathyA taphutpAdano, tpattinyAM tu nidAna kApi niyatavyApArake karmaNijya __ artha-sadvyavahArathI vidhikaranAra zrAvaka ane sAdhune hiMsA thatI nathI ane bAheranA loka vyavahAranI apedAe te hiMsA gRhastha ane sAdhu banene bAdhAkArI na thAya ane zyA Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (117) kalpanAvaDe karelI hiMsA saMbaMdhI karmamA, tenu utpAdana tathA utpattivaDe karIne kAMipaNa satyaneda nathI. 75 vizeSArtha-sadvyavahAra eTale siddhAMtamAM batAvelA janavyavahArathI vidhikaranAra zrAvaka ane sAdhune hiMsA thatI nazrI kAraeke pramAdanA yogathI prANIUnA prANano viyoga karavo teja hiMsA kahevAya je ema siddhAMtamAM kaheluM . valI potAnA guNa sthAnane yogya evI yatanA baDe pramAdano tyAga karavAmAM te banemA vizeSa leda nathI tethI dharmakarmamAM hiMsAja nathI ema sighathayu. valI bAheranA loka vyavahAranI apekSAe te prANa viyoga rupa hiMsA gRhastha ane sAdhu baMnene bAdhAkArI na thAya arthAt mizrapadano praveza karanArI na pAya, ane icchA kalpanA eTale rasapUrvaka karelI zcAvaDe karelA niyamita vyApAravAlA hiMsA saMbaMdhI karmamAM tenuM utpAdana ane utpattivaDe karIne kAMipaNa satyaneda nathI paraMtu te svakapola kalpita kalpanAvaDe mugdha jananA manane vinoda karavA mAtra . 05 apavAdAtmaka karmamAM vidhi na hoya paNa yatanA nAgamAMja hoya tethI svacaMdapaNe prApta thavAthI temAM mizrapaNuM thAya-te viSe kahe . pUrNe'rthe pi vidheyatAvacanataH sijhA viAtmikA, nAge buchikRtA yataH pratijanaM citrA smRtA sA kre| noceaunavacaH kriyAnayavidhiH sarvazca mizro jave, ditthaM nedamayaM na kiM tava mataM mizrAdhyaM buNpti||6|| Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 110 ) - yatanA viziSTa evA karmamAM vacanathI liGa lakAranA rUpa evI vidheyatA siddha thAya be ne je buddhikRta vizeSa rUpa vidheyatA be te jale jAgane viSerahe tethI kAMi hAninathI kAraNa te pratyeka janamAM vicitrapaNe rahelI be ema syAdUvAda ratnAkaramAM kaheluM be. evI rIte yatanA ne kriyA nAgavaDe mizrapaNaM hoyato tene pratipAdana karanAru jainavacana ne sarva kriyA nayano vidhi te mizrathAya ApramANe dharmapada paNa bane jAgavaDe mizra thAya eTale be mizrA thAya. te be mizrA damaya evAtArA matano kema na lopakara arthAt lopa kareja. 06 * vizeSArtha pUrNa artha eTale yatanA viziSTa evA karmamAM vacana zrI liMGa lakAranA artha svarUpI evI vidheyatA siddha rahelI kAraNake, zruti mAtravaDe pravarttanA tene artheja be ne je buvikRta vizeSa rUpa vidheyatA be. te jale jAgane viSe rahe tethI kAM hAninathI kAraNake, te pratyeka janamAM vicitrapaNe rahelI be. pramANe syAdvAda ratnAkaramAM kahetuM ne, arthAt te sthale " svaparavyavasAyijJAnaM pramANaM " svachAne parano nizcaya karanAra je jJAna te pramANa, be ema kaheluM be. jo ema na hoya ane yatanA chAne kriyA nAgavaDe mizrapaNuM hoyato tene pratipAdana karanA jainavacana ne sarva kriyAnayano vidhi te mizra thAya. zrapramANe dharmanI pakSapaNa tebane nAgavaDe mizrathAya, eTale be mizrAthAya. bIjA beno lopathai te ekaja avazeSa rahe be. valI te bane mizrA tArAmatano kema na lopakare kAraNake temata bhedamayAne tra pahane pratipAdana karanAro be arthAt potAnuM Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (11e) zastra potAno ghAta kare evo nyAya thayo. evIrIte A bIjojaMga siddha ko. 06 have trIjA nAMgAviSe kahe je. jAvo dharmagataH kriyetaragatetyatrApi naMge kathaM, mizratvaM tamadharmameva munayo nAvAnurodhAdiH / jaktyAItpratimArcanaM kRtavatAM na spRzyamAnaH puna, vizcittamivAgrahAviladhiyAM pApena sNlyte||7|| __ artha-trIjo nAMgo je adharmagatanAva ane dharmagata kriyA, temAMpaNa mizrapaNuM kevIrIte ghaTe ? kAraNake vidhAna loko lAvane lazne tene adharma kahe je. jema purAgrahathI malina buddhivAlA puruSonuM citta jevaM pApanA sparzavAlu jaNAya, tevU nakti karanArA mANasanuM citta pApanA sparzavALu jaNAtuM nathI, tevIjarIte naktivaDe arhatanI pratimAnI pUjA karatA evA navyaprANIunojAva pApanA sparzavAlo thato nathI. 7 vizeSArtha-trIjo nAMgo je adharmagata nAva ane dharmagata kriyA-temAM paNa mizrapaNuM zIrIte ghaTe ? kAraNake lAvanA anurodhathI munijano te adharmaja kahe je. kAraNake uSTanAva pUrvaka vihita evI kriyAnuM paNa bahu pratyavAyane lIdhe adharmapaNuM le ane tezrIja ninhava vigerenuM je nigraMtha rUpa , te puraMta saMsAranuM hetu rUpa hovAthI temAM adharmapaNuM be. valI nakti tathA vidhivaDe arhata lagavaMtanI pratimAnI pUjA karatAM evA javya prANIno nAva pApathI sparza zrayelo jovAmAM Avato nathI. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) te upara vyatirekathI dRSTAMta Ape je. jema urAgrahathI malina buddhivAlA puruSonuM citta pApathI sparza thayeluM jovAmAM zrAve , tema lakti karanArAnuM citta pApathI sparza zrayeluM jovAmAM zrAvatuM nazrI. ApramANe artha yojanA karavI jemake " hu~ puSpAdikanuM mardana karUM ane palI pratimAnI pUjAkarUM" zrAvoje nAvate pApagata nAva ema jo hoyato " huM nadInA jakhajaMtune haNuM ane pI nadI utarIne vihArakarUM" evo sAdhune paNa dUSitanAva gaNAya. evIrIte trIjA nAMgAnuM nirAkaraNa kayu. 77 - have cothA lAMgAnuM nirAkaraNa kare . dharmAdharmagate kriye ca yugapaddhatto virodhaM mitho, nApyete prakRtasthale kvacidatasturyo pinnaMgo vRthaa| zubhAzubha udADhato hyavidhinA yogorcanAdyazca yaH, sopyeko vyavahAradarzanamato naiva jyormishrnnaat|| artha-dharmagatA kriyA ane adharmagatA kriyA-zrA cotho nAMgo be. te bane kriyA paraspara virodhane pAme , tethI te bane kriyA yA cAlatA sthalamAM eTale avyastavane sthAne na thAya. tethI cotho nAMgo paNa vRthA zrAya je. ane avidhivaDe je jina pUjanAdi zucha azuddha yoga kahelo ne, te yoga vyavahAra darzana rUpa me, tethI te baMne kriyAnA mizraNathI na thAya. ApramANe cothA nAMgAnuM nirAkaraNa thAya be. ane mizra padano tadananAza zrAya . 7 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (11) vizeSArtha-cotho nAMgoje dharmagatA kriyA ane adharmagatA kriyA, te baMne kriyA paraspara virodhane pAme be. kAraNake jinna viSaya vAlI be kriyA eka samaye niSiddha thAya . temaja te bane kriyA prakRtasthale eTale koipaNa avyastavane sthAne na thAya. tethI cotho lAMgo paNa vRthA ne, arthAt mizrapadane samartha karavAno te vRthA upakrama . ahiM zaMkA kare ke zuddha azudhano yoga zAstromAM kathana karela , to tyAM A cothA nAMgAno avakAza kemana thAya ? te kahe . avidhivaDe je jina pUjanAdi zuddha azuddha yoga kathana karelo , te yoga vyavahAra darzana rUpa me, tethI te baMnenA mizraNathI na thAya, kAraNake zuddha azudhano virodha zrAve. tethI karIne mizrapadane jalAMjali ApavAmAM AvatA arthAt mizrapadane toDI pADyo ane epramANe cothA nAMgAnuM nirAkaraNa karyu. 77 ___ have nizcaya nayazrI zuSa azudhano yoga arUpamAM nathI te kahe je. nAvaDavyatayA dvidhA pariNatiH praspaMdarUpA smRtA, yogAstatra tRtIyarAzya'kathanAdAyeSu no mishritaa| naivAMtyeSvapi nizcayAditi viSojAraH kathaM te mo, niSpItA kimu na damAzramaNagIH sannASyasiMdho sudhaa|| artha-pariNAma ane tenI sphuraNA rUpa yoga vya ane nAva be prakAranA kahelA . temAM nAva yogomAM trIjI rAzinA na kahevAthI te pariNAma mizrita thatA nathI, temaja avya yogomAM Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (125) paNa nizcaya nayathI te mizrita thatA nathI. AprakArano viSanA udgAra rUpa jrama tane kema thAya ? zuM vizeSa Avazyaka rUpa samujanA amRtapAna rUpa evI zrI jinanagaNi kSamAzramaNanI vANInupAna teM nazrI karyu ? e vizeSArtha-mana, vacana ane kAyAnA yogane nibaMdhana karavAmAM je adhyavasAya karavo te pariNAma kahevAya ke je paripAma mana, vANI ane kAyAnA vyane TekAthI utpanna thAya ne ane tenI bAhya kriyAnA parispaMda rUpa tenA lakSaNavAlA yoga thAya ne, te nAva ane avya paNAthI be prakAranA kahelA ne, arthAt parilAma paNa be prakAranA ane yoga paNa be prakAranA ve. temAM pehelA je lAva yogo ne, temAM trIjI rAzinA na kahevAthI te mizrita thatI nathI; eTale zula ane azula evA adhyavasAyanA sthAnako kahelA ne paNa trIjorAzi kahelo nathI, tethIte aMtya 'vya yogamAM nizcayathI mizrita thatI nathI. zrAprakArano tane camarahyA kare be, eTale tane viSanA udgAra rUpa brAMta prayoga zrayA kare . kAraNake sadlASya je vizeSa Avazyaka te rUpa samuja tenA amRtanuM pAna teM jo karyu hotato zrAvo camarUpa viSano udgAra tane na zrAya. e saMkIrNa-mizra karma rUpa phalanA anAvadhI paNa saMkIrNa yoga nathI ema vyastavamA je mizrapadanI prauDha ukti , te khalatAnoja vistAra , te kahe .. mizratve khalu yoganAva vidhayA kutrApi kRtye jave, mizraM karma na badhyate ca zabalaM ttsNkrmaatsyaatprN| Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (123) tavyastavamizratAM pravadatA kiM tasya vAcyaM phalaM, khavyumAhitamUDhaparSadi mdaanmuulnmaadhunvtaa||e|| artha-kozpaNa kRtyamA yoganAvanA prakArathI mizrapaNuM aMgIkAra karIe to tethI kAMi mizrakarma na zrAya ane tenuM zabala ( mizra ) karma baMdhAya paNa nahI. ane te mizra kevala saMkramaNazrI zrAya be, tezrI potAnA pakSamA lIdhelA evA mUDha puruSonI parSadAmAM madathI mastakane dhuNAvatA ane pravya stavanI mizratAne kahetA evA tane tenuM zuM phala kahevu ? arthAt tane maunadhAraNa karI rehevaM yogya je. e vizeSArtha-kopaNa kRtyamAM yoganAvanA prakArathI mizrapaNuM aMgIkAra karye te phalapaNAzrI aMgIkAra kareluM mizrakarma na thAya; paNa te baMdhathI nathI te kahe . te zabala karma na baMdhAya ahiM zaMkA kare ke tyAre mizramohanIya karma prasiddha kema ? tenA samAdhAnamAM kahe je ke, para eTale kevala te mizra saMkramapathI zrAya be. te kAraNa mATe pote padamAM lIdhelA evA mUDha puruSonI parSadAmAM madavaDe mastakane dhuNAvatA ane vyastavana mizrapaNuM kahetA evA tane te vyastavarnu phala rUpa baMdhAtu karma jANavU; eTale ayogya paNAthI zulake azula na thAya. jo mizrabaMdhAzne prApta thAya to yamarAja kopa kare, tethI te bAbatamAM tAre mauna rAkhIne rahe. mastaka dhuNAva, e madano anulAva je. ahiM zaMkA thAya ke, mugdha janane nyAya Apavo te kUTa pAza rUpa ne, ema aninna sUtranA AdezathI zrAvakone to mizra pa Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 124 ) haja be, ema jotA evA mane tenA adhikAravAlA vyastavanuM mizraNuM rUce be, ema jo hoyato are purAzaya, gurUkulanI upAsanAne nahI karanArA evA tane siddhAMtanA tAtparyanuM jJAna kema saMjave, temAM to vyavahAra nayanA AdezavaDe baMdhanA anupAya rUpa RNa pakSanuM varNana kareluM be, ane saMgraha nayanA AdezathI phalanI apekSA to be prakAraja be. tethI pUjA ne pauSadhatrata karavAmAM zo vizeSa be ? te bAtamAM zrAvakone mizrapahano neda be, evA abhiprA yathI kahe be. siddhAMte paribhASito hi gRhiNAM mizratvapadastato, baMdhanaupayiko viratya viratisthAnAttvayotprekSyA / aMtarbhAvita eva so'pi purato dharme phalApekSayA, pUjApoSadhatulyatA'sya kina na vyaktA vizeSekSiNAM // artha - dharmapakSa, dharmapakSa ne dharmAdharma pakSa - ematra pakSa mAM siddhAMta viSe gRhasthone mizra ( dharmAdharma ) pakSa kahelo be, te baMdhanA upAya rahita pakSa virati aviratinA sthAmAM je vaya betenI utprekSAthI kahelo be ane te mizrapakSa paNa Agala phalanI apekSAe dharmamAM aMtarhita thai gayelo a. te gRhastha vizeSa jonArA purUSonI dRSTie pUjA pauSadhI tujhyA zuM spaSTa nathI ? arthAt spaSTa be. e 1 vizeSArtha - dharmapakSa ne dharmAdharma pakSa, e traNa pakSa be. mAM dharmAdharma pahane kahe be. sUtrakRtAMga nAmanA siddhAMtane viSe Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (125) gRhasthane baMdhane pratikUla dharmAdharma rUpa mizrapada kahelo , te virati ane aviratinA sthAnamA je anvaya 3 tenI utpredA arthAt svarUpa mAtrathI kahelo . te kahelo mizrapada Agala phalanI apekSAe dharmamAM aMtarhita zraz gayelo be. tethI A gRhasthAne vizeSa jonArA purUSonI dRSTie pUjA ane pauSadhanI tulyatA zuM spaSTa nathI ? arthAt spaSTa be. te vANInA vyavahArathI ane mizrapadanA nizcayathI ane dharma paNAnA hetuthI spaSTa ve. e traNa padanuM vyAkhyAna sUtra kRtAMga sUtramA mUlavRttithI jANI levu. e1 ___ ahiM kutIrthInI dRSTine anusarelo AcAra adharma ane potAnA siddhAMtane anusarelo AcAra te dharma jaNAya je. e sarva abhiprAya laz nakti ane rAgane judA karI pravya stavamA dharma padano balAtkAre aMgIkAra karI kahe - hiMsAMzo yadi doSakRttava jaDa vyastave kena ta, mizratvaM yadi darzanena kimu tanogAdikAlepi na / jaktyA cennatu sApi kA yadi mato rAgo navAMgaM tadA, hiMsAyAmapi zastatA nu sadRzItyatrottaraM mRgyte||e|| ___ artha-hejaDa ! jo 'vya stavamAM hiMsAno aMza doSa karanAra re to, konI sAthe mizrapaNuM thAya; jo samakitanI sAthe mizrapaNuM hoya to nogAdi kAlamAM te mizrapaNuM kema na thAya, ane jo naktinI sAthe mizrapaNuM hoyato te nakti kevI ? jo naktino artha rAga kahoto te saMsAranuM aMga thAya; jo nakti-rAga Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (126) saMsAracaM aMga nahoyato vyastavane anugata evI hiMsAmAM paNa zreSTapaNuM sadRzapaNe raheluM . ahiM tuM zo uttara ApIsa ? ez vizeSArtha-hejaDa ! jo avyastavamAM hiMsAno aMza doSa kAraka eTale mizratva karanAro hoyato te mizrapaNuM konI sAthe thAya ? te mizrapaNuM deza saMyamanI sAthe to na thAya. valI jo darzana-samakitanI sAdhe mizrapaNuM thAya to te logAdi kAlamA paNa te mizratva kema na thAya ? jo tuM nakti sAthe mizrapaNuM kahato te nakti kara jANavI ? jo nakti eTale rAgaH ema kahato te saMsAra- aMga thAya, kAraNake rAga kSeSa saMsAranuM mUla ane saMsAranA mUla rUpa evA te baMne aMtargata rahetA adharmano pakSa utkaTa thAya, to paLI mizrapaNAno avakAza kyA rahyo ? zreSTha rAga hoya to te nakti saMsAra- aMgana kahevAya ema jo kaheto javyastavamA anugata evI hiMsAmA paNa sarakhIja zreSThatA be. have ahi tuM zuM uttara ApIza ? ekahajAra varSe paNa saMtoSakAraka uttara ApI zakIza nahI. tethIja mokSArthI purUSo amArA kahelA mArga uparaja zraghA rAkhe . ApramANe SaTU purUSInA darzanathI " zramaNo pAsakane vyastavano adhikAra nathI" ema kahetA evA kApurUSa pAzano mata nirAsa ko. AviSe kAvyo ne te kahe . tArkika buddhivAlA muniuMnA hRdayamA pratimA viSeno zrA ati ujvala vicAra mArga sphure , utAM jaDa buddhivAlA puruSonA vacanothI vaMcita zrayelA keTalAeka jaDa puruSo zuM nathI? Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (17) aho ! kalikAla kevo balavAna ne ! potAnI buddhine rUcikara evA kaTipata arthothI vidhAnonA vacanane tiraskAra karavAmAM tatpara evA atigarviSTa pAmaronA hRdayamAM sphurelA parataMtra zAstra lavane jo ame vismaya pAmIe bIe 2 sujha puruSo sAta nayane anusaratA anaMga ane gaMjIra evA AptavAkyane vidhivat padepade vivarNa kare be, te utAM malina lokoe grahaNa karelA Akalpita mata viSe tamezo nizcaya karyo ? 3 ziSya mUDha ane gurupaNa mUDha tethI zAstra paNa mUDha ajha gayuM hoya ema lAge De AprakAranI zaMkA rUpa pizAcI te mUrkha kumatiunI sAthe khela karyA karo. 5 sphuTa pariNAmavAlA navIna tarkamAM satpuruSonI prAcIna vANIunI gati yatIja nathI; ApramANa te mUDha kumati babaDyA kare . te nayanA vicitra pariNAmane temaja racanAne jANato nathI ane vRthA garvazrI grastathai vidhAnonA sarva visone zodhyA kare . 5 eka lavamAtra padane jANanArA rAgI jama puruSonI parSadAmAM vidhAnonuM cAturya zole nahI. ghaNA kAgaDAuzrI saMkula evA pAMjarAmAM rAjahaMsanuM lAlana aghaTita . 6 jenAmAM kAlAza ane dholArAnuM aMtara ne ane vANInA gAMlIrya guNano moTo neda ne, te haMsa ane kAgaDAnA baccAMnI bAbatamAM taphAvata na jANe tene ane tenI mAtAne dhikkAra je. 7 vastu to gamete ho paNa jinavANIne jANanArA evA paMDitane namaskAra , ke jene vaza rahelu, sarva pApane nAza karanAra zrI jainazAsana jayavaMta varte . 8 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (127) have ati dezathI kumatino bAkI rahelo mata nirAkaraNa karI kahe . etenedamapi vyapAstamapare yatprAhurajhAH paraM, puNyaM karma jinArcanAdi na punazcAritravadharmakRt / tachattasya sarAgatAM kalayataH puNyArjanahArato, dharmatvaM vyavahArato hi jananAnmodasya no hIyatee3 artha-jemaNe sUtranuM tAtparya jANyu nathI, evA keTalAeka ajJAnI puruSo kahe ne ke, jinapUjana karavAnuM karma puNya rUpa , paNa te cAritranI jema dharmanuM kAraNa nathI. ApramANe kahenArAuno mata A zuddha jinapUjA dharmatvanuM kAraNa ne, ema sAbita karavAthI uDI jAya be. te jinapUjAdikarma cAritranI jema sarAgapaNAzrI yukta hoya tezrI vyavahArathI tenuM dharmatva haNAtuM nazrI kAraNake puNya upArjana karavAnA dhArane laz modanuM te kAraNa thAya ne. e3 vizeSArtha- zrA zucha jinapUjanamAM dharmatvarnu vyavasthApana zrAya , tethI ada arthAt sUtranA tAtparyane nahI jANanArA evA je puruSo kahe je ke, jina pujA puNyakarma De paNa te cAritra nI jema dharmanuM kAraNa nathI, te lokono mata uDI jAya je. tene atidezathI sphuTa kare . te jina pUjA vigere karma cAritranI jema rAgasahita hovAzrI tenuM dharmatva vyavahArathI haNAtuM nathI kAraNa ke puNyArjana ghArA zunAzula vyApAra paNe te modanuM kAraNa je. te viSe zrI vAcakeM kahe De ke- je puruSa jinanavana, Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (125) jinabiMba karAve, jinapUjA kare ane jainamatane Acare, te purupane manuSya, devatA ane modanA sukharupa phala hastagata thAya ve. e3 ___ have lokottara ane laukika paNAzrI je dharma, puNya rupa paNuMce te pUjAmA ja svAya. te kahe. yA jJAnAdyupakArikA vidhiyutA zuddhopayogojvalA, sA pUjA khalu dharma eva gaditA lokottaratvaM shritaa| zrAjasyApi supAtradAnavaditastvanyAdRzIM laukikI, mAcAryA zrapi dAnanedava dimAMjapati puNyAya nAeTa artha-je pUjA jJAnAdikane upakAra karanArI, vidhiyukta ane zudha upayoga vaDe ujvala, te pUjA lokottarapaNAthI dharma rUpaja kahelI ane zrAvakane, supAtramA ApelA dAnajedanI jema, bIjI laukikI pUjA kahelI ke jene ApaNA AcAryo puNya rUpa kahe. e vizeSArtha-je jinapUjA jJAnAdikanI puSTi karanArI, arha Adi zabdathI samyaktva vigere grahaNa karavAM, valIje pUjA vidhisahita ane je zuddha upayogathI ujvalane, ahiM upayoga zreTale navasAgaramAM nAvikA samAna avIte pUjAne joI, ghaNAM puruSo pratibodha pAmI SaTkAya jIvanA radako thAya zrevo adhyavasAya te vaDe karI ujvalaje, te pUjA nizcayapaNe lAvapUrvaka vA asaMmoha pUrvaka be ke je dharmaja kahelI kAraNake te lokottarapaNAne Azrita ayelI be; temaja evA guNanA Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 130 ) dhyAnathI tenuM zAstroktapaNuM be. valI amArA zrAcAryo supAtrane viSe dAnadanI jema laukika pUjAne vizeSapaNe puNyane a kahe. sArAMzake, koI zrAvakane lokottara pUjA thAya te lokottara phala pe, jema supAtramAM peluM dAna mohane mATe thAya tema. tevIja rIte koi zrAvakane laukika pUjA puNyane thAya. jematevI jAtanA dAna dathI puSya thAya be tema. jema kheDa karavAmAM palAla - ghAsa vigere niyatapaNe AnuSaMgika phalarUpa, te puNya be ne bIjathIje dhAnyanI prApti je mukhya phala, te parama nirvANarUpa be. zrapramANe sUtrayI upadeza karela be, tethI dAnAdi puNyanA madhyamAM kathana karela be, tat pUjA paNa dharmanI madhyamAM thAya yevo paramArtha be. e4 hiM zaMkA kare ke, pUjA, dAna, pravacananuM vAtsalya vigere je kRtya be te sarAga kRtya kahevAya ne tapa cAritra vigere kRtya vItarAga kRtya kahevAya ema vivecanathI vibhAga jaNAyace, temA je pehelu sarAga kRtya te puNyarUpa be ne belu vItarAga kRtya te dharmarUpa be. tethI dharma padArtha be prakAre thAya. jJAna yoga lakSaNa 2 puNyalakSaNa. pramANe zAstrAvArtA samuccaya nAmanA graMthamAM zrIharijaprasUrie kaheluM be, to tenI pUrvanI bhUmimAM rahelA deva pUjAdi karmamAM dharmapaNuM ve e vArtA amane kevI rIte ruce ? tenA samAdhAnamAM kahe be. puNyaM karma sarAgamanyaDuditaM dharmAya zAstreSviti, zrutvA zuddhanayaM na cAtra sudhiyAmekAMtadhIryujyate / Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 131) tasmAcchukataraM caturdazaguNasthAne hi dharma nayaH, kiM brUte na tadaMgatAM tvadhikRtepyatrAMtamIdAmahe // 5 // artha-sarAga karma te puNya ane vItarAga karma te dharma, ema zAstramA kaheluM ne, Avo zucha nayano artha sAMjalI sadbuddhivAlA paMDitone ekAMta urAgraha rAkhavo yogya nathI. tethI atizuddha avo nizcaya naya caudamA guNa sthAnamAM zuM dharmane na kahe ! 1 arthAt kaheja. ame to 'vya stavanA adhikAramA te zuddha nizcayAnimata dharmanI aMgatAne brAMti rahita joie jIe. ee vizeSArtha-mUlamAM ca zabda nizcayArthamAM ne ane aneda krama ne aTale AlokamAMja je puNya te sarAga karma ne ane je vItarAga karma ne te zAstrane viSe dharma kaheluM ne, Avo zuddha nayano artha sAMgalI paMDitoe ekAMtabuddhi arthAt ekAMta urAgraha karavo yogya nathI kAraNake, eka nayamA Agraha karavo te mithyAtva rUpa ne ane bIjA nayano vicAra karavAthI te mUlamAMdhI ukhaDI jAyace. valI lakhe be ke " dhammakaMkhie puNya kaMkhie" ityAdikamAM zruta cAritra ladaNadharma ke ane tenuM phalarUpa zunna karma kaheluM ; tethI arthAt tevA avAMtara nizcaye karIne je ati zuddha naya eTale nizcaya naya be te caudamA guNasthAnamA rahelo , te carama samayamAM zuM dharma kahe to nazrI? arthAt kahe je. jo ekAMta purAgraha rAkhavAmAM Ave to te pUrveno sarva adharma thAya ane tethI tAre paNa te aniSTa thAya kAraNa ke, ame to tadaMgatA eTale zuddha nizcaya nayane animata Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (135) evI dharmAgatAne te avya stavanA adhikAramA brAMtirahita joie jIe. kAraNake prasthaka vigere dRSTAMta vaDe naigama nayanI vicitra pravRtti thAya je. valI kahayuM ne ke, naktividhi vase racita evA javyastavamAM puNya paNa dharma nathI. ApakAranI dharmationI kumati le ane sabuddhivAlA puruSono te te nayathI je vividha prakArano upadeza ne te jaDa dharmatine klezakAraka thAya temAM zuM Azcarya ? te luMpaka pUjAne adharma kahe , kumatipAza sAgaramati mizrapadano Azraya karI tene anusare ne, bIjI vidhimAM brAMta thai tene puNya kahe ane zula gannamAM uttama evA vidvAno tene dharma kahI amRtasArarUpa vANI vade je. ey have gaMjIra evA yA vicAramA gurUnI parataMtratAnI saphalatA batAvI upadeza sarvasva jaNAve . ityevaM nayanaMgahetugahane mArge manISonmiSe, nmugdhAnAM karuNAM vinA na sugurorudyatAM svedyaa| tasmAt sadgurupAdapadyamadhupaH svaM saMvidAno bala, sevA tIrthakRtAM karotu sukRtI avyeNa nAvena vA e6 artha-evI rIte naigamAdi nayo, saMyogo ane hetuo vaDe gahana evA mArgamA svecAthI udyamavaMta evA mugdha puruSonI buddhi kugurUnI dayAvinA uDaze nahI, tethI potAnA sadgurUnA caraNakamalamAM namararUpa evo sukRtI puruSa potAnI yogyatAnuM balajANa vyathI ke lAvadhI zrItIrthakara pranunI sevA karo. ey vizeSArtha-evI rIte naigamAdi nayo, saMyogo, hetuo ane Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 133 ) utkRSTAdikanI apekSAe dazapaMca vigere ekAvayava vAkyo, tevaDe gahana evA mArgamAM svevAvaDe udyama karatA evA mugdha puruSonI buddhi kugurunI dayA vinA unmeSa pAme nahI arthAt kAMdA vagara vizrAMta thAya nahIM. tethI potAnA sadgurUnA caraNakamalamAM camara samAna evo sukRtI puruSa potAnI yogyatArUpa balane jaaeN| yathAdhikAra pramANe vyathI gRhastha ane jAvI sAdhu zrItIrthakara prajunI sevA karo. kAraNa ke jagavaMtana nakti karavIte parama dharma ve. 6 zrI zaMkhezvarAdhiSTita pArzvanAtha prabhunuM saMbodhana karI tenAmata rUpa amRtathI vApya evA luMpakane dUSita karatAM, bevaTe stuti purvaka nayaneda batAve be. seyaM te vyavahAraja ktirucitA zaMkhezvarAdhIza yad, durvA dijadUSaNena payasA zaMkAmalAlanaM / svAtmArAmasamAdhibAdhitanavairnAsmA jirunnIyate, dUSyaM dUSakadUSaNa sthitirapi prAptairnayaM nizcayaM // e // artha- he zrI zaMkhezvarAdhIza prabhu ! duSTavAdIrjanA samUhanA dUSaNarUpa jalavaDe je zaMkArUpa malanuM prakAlana thayuM, teja zrAtamArI vyavahAra nayane yogya bhakti karelI be. potAnA AtmAne udyAnarUpa evI zuna upayogarUpa samAdhi vaDe jemaNe yA saMsA bAdhita karyo evA ne nizcaya nayane prApta thayelA ame dUSya, dUSaka ne dUpAnI sattAne jotA nathI. e vizeSArtha - he zrI zaMkhezvarAdhIza pArzvanAtha prabhu ! duSTa vAdI Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 134 ) yonA samUhanA dUSaNarUpa jalavaDe je zaMkArUpa malanuM prakAlana thayuM, teja tamArI, vyavahAra nayane yogya evI nakti karelI be. ahiM yat ane tat zabdano nitya saMbaMdha be, tethI A te jakti ke je zrA dAlana be-ahiM strIliMga chAne napuMsakaliM gano je saMbaMdha be te dUSaNa nathI ema ziSTa puruSo kahe be. have para siddhAMtane dUSaNa zrApI svasiddhAMtanuM sthApana karavAmAM jagavaMtanA yathArtha vacananA guNanI stuti karavA yogya upAsanA paNuM vyavahArarUpa kahe be. kadi yA vyavahArajakti hoya to panI nizcayanakti kara ? te kaho. tevI AkAMkSA rahetA kahe be. potAnA AtmArUpa ArAma-udyAna, je atyaMta sukhano hetu hovA zrI naMdanavana te jemAM be evo athavA je cAre tarapha mA te rAma kahevAya; tevo je samAdhi eTale zubha upayoga - rUpa saMprajJAta samAdhi athavA pazcima vikaTapa nirvacana pravyArthika upayoga lezathI utpanna thayelo saMprajJAta layarUpa samAdhivaDe bAdhita karelo ne eTale bAdhita anuvRttizrI sthApita karyo be saMsAra jema evA ne nizcaya nayane prApta thayelA evA mo dUSya, dUSaka ne dUSaNanI sattAne paNa jotA nathI. eu have sAkSAt stuti kahe be. darza darzamavApa mavyayamudaM vidyotamAnA lasad, vizvAsaM pratimAmakenara hitakhAMte sadAnaMda yAM / sAdhatte kharasaprasRtvaguNasthAno citAmAnamad, vizvAsaM pratimAmakenara hitastrAMte sadAnaM dadyAM // e8|| Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (135) artha-he sarva duHkhathI rahita pranu, he sadA AnaMdamayanAtha ! tamArI mUrtine jora joi, DhuMmArA hRdayamAM vizvAsa melavI, avyaya, avinAzI evA harSane prApta thayelo buM. he manuSyanA hitakArI pranu ! upAdhi vagara vadhatA guNasthAnane yogya jene vizva name ne ane je vizeSathI prakAzita ke evI te pratimA hRdayamAM ajayadAna sahita dayAnu poSaNa kare . e vizeSArtha-he sarva suHkhathI rahita evA pranu ! he sadA AnaMdamaya nAtha ! tamArI mUrtine joi joza, dANedANe vadhatA evA zukla pariNAmavAlo thai, mArA hradayamAM vizvAsa melavI, avyaya, avinAzI evA harSane huM prApta thayelo bu; eTale bIjuM vedyavastu jemAM nathI evA parabrahmanA svAda samAna zAMta rasanA AsvAdane prApta thayo bu. he manuSyanA hitakArI prannu ! te tamArI pratimA saMpratikAle darzana karavAthI utpanna zrayelI nAvanAnA utkarSa kAlamAM anayadAna sahita evI dayA vRttinuM poSaNa kare . je dayA upAdhi vagara vadhatA guNasthAnane yogya anugrAhya ane anugrAhaka banenI yogyatAnI tuTya vRtti be. valI je pratimA vizvane namavA yogya ane vizeSathI prakAzita . eG tvabiMbe vidhRte hRdi sphurati na prAgeva rUpAMtaraM, tvape tu tataH smRte nuvi navenno rUpamAtraprathA / tasmAtvanmadannedabujhayudayato no yuSmadasmatpado bekhaHkiMcida'gocaraM tulasati jyotiHparaMcinmayaM ee artha-he pranu ! tamArUM biMba hRdayamA dhAraNa karavAthI bIju Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (136) koi rupAMtara sphuraNAyamAna zratuM nathI ane tamArA rUpanuM smaraNa thatAM pRthvImAM bIjA rUpanI prasiddhi thatI nathI. temATe "tuM ane hu~" evI aneda buddhinA udayazrI yuSmat ane asmat padano jaslekha thato nathI ane tethI agocara parama caitanyamaya jyoti sphuraNAyamAna thAya je. ee| vizeSArtha-he pranu, tamArU biMba hRdayamAM dhAraNa karavAzrI pratha maja rUpAMtara sphurita thatuM nathI, arthAt smaraNa koTImA AvatuMja nathI, kAraNake tamArA biMba Agala bIju kAMza smaraNamArge AvatuMja nathI, arthAt tamArUM biMba svanAvikarIte evaM ramaNIya De ke jethI bIjeM koI biMba dRSTimArge AvavA pAmatuMja nathI. te tamArA biMbanA AlaMbananuM dhyAna karyA paLI tamArA rUpanuM dhyAna karye bate A pRthvIne viSa bIjA rUpa mAtranI prakhyAti thatI nathI, kAraNake bIjAM sarva rUpo tenAthI nikRSTa ne ane tamALaM rUpa sarvotkRSTapaNe dhyAna karavA yogya ve. te tamArA rUpanA. dhyAnazrI javya, guNa, poyanA sadRzapaNAvaDe nizcayazrI tamArA ane mArA aneda budhinA udaya zrI yuSmat (tame) ane asmat (ame) nApadano ulekha na thAya, kAraNake dhyAtA, dhyAna ane dhyeya e traNane ekatvanI prApti thAya je. tethI karIne kAM agocara evaM parabrahma caitanyamaya jyoti sphure ce, tenA sphuraNathI sarva kriyAnuM sAphaTya . lAvArtha evo ne ke jyAre lagavaMtanuM biMba hRdayamAM dhAraNa karavAmAM Ave tyAre lagavaMtanA rUpanuM anusmaraNa ane tenuM dhyAnaja pApane kya karanArUM thAya ane tethI nizcaya avya, guNa, paryAyanA sAmyanI Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (137) A locanAmAM "tuM ane huM ane duM ane tuM" evaM samApatti rUpa aneda zAna thAya . ee ___ upara kahelA arthanI nAvanA karI stuti kare be. kiM brahmaikamayI kimutsavamayI zreyomayI kiM kimu, jhAnAnaMdamayI kimunnatimayI kiM srvshojaamyii| ityaM kiM kimitiprakalpanaparaistvanmUrtiruddIkSitA, kiM sarvAtigameva darzayati saddhyAnaprasAdAnmahaH 100 artha-zuM te pratimA brahmamaya ! zuM jJAnAnaMda maya ! zu unnati maya ve ! vAzuM te sarva zonAmaya ! ApramANe kalpanA karatA evA kavioe joyelI tamArI pratimA saddhyAnanA prasAda zrI sarvane navaMghana karanAra svaprakAza jJAnarUpa tejane batAve . 100 vizeSArtha-zuM te pratimA brahmamaya ve ! arthAt brahmanI sAthe aikyatAvAlI, ahiM svarUpotprekSA alaMkAra . zuM te pratimA utsavamaya ! zuM te pratimA jJAnAnaMdamaya ve ! vA zuM te unnati maya ! vA zuM te sarva zonAmaya ! ahiM utsava vigere brahmanA vivartta svarUpa je. ahiM rupotprekSA thAya nahIM tethI krama doSa lAge nahIM. kAraNake utprekSA vaDe krama svataMtra nathI. ApramANe kaTpanA karatA evA kavioe joyelI tamArI pratimA sadhyAnanA prasAda thI sarvane javaMghana karanAra svaprakAza jJAna rUpa tejane batAve . ahiM sad dhyAna eTale nirvikalpa kalAnI prApti athavA svataH sighanAva jANavo, temAM jijJAsA nahIM eTale Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (130) te sarva prayojananA mUlarUpa parabrahmanA svAdane ApanAra hovAthI jagavaMtanI mUrtinuM darzana navya prANIyone parama hitakArI ne evaM dyotana thAya . 100 have prArthanA gIta stuti kahe je. tvadrupaM parivartatAM hRdi mama jyotiHvarUpaM prajo, tAvat yAvadarUpamuttamapadaM niSpApamAvirbhavet / yatrAnaMdaghane surAsurasukhaM saMpaMDitaM sarvato, nAge'naMtatamepi naitighaTatAM kAlatrayIsaMjavi // 11 // artha-he pranu, pApanA dayavAluM, rUparahita, uttamapadasvarUpa ane phalasAdhanarUpa evaM apratipAtI dhyAna jyAM sudhI pragaTa na thAya, tyAM sudhI mArA hRdayamAM tamArUM rUpa aneka prakAre jJeyAkAra rUpe pariNAma pAmo. je AnaMdaghanamAM trikAla saMjavI ane sarva taraphathI ekatra yeluM sura asuranu sukhapaNa anaMtamA lAge ghaTatuM nathI. 101 vizeSArtha-he pranu, pApanA kyavAlu, rUparahita, uttama pada svarUpa, phala sAdhanarUpa evaM apratipAtI dhyAna jyAM sudhI pragaTa na thAya tyAM sudhI mArA hRdayamAM tamArUM rUpa aneka prakAre jJeyAkAravaDe pariNAma pAmo. AnaMdaghana eTale AnaMdanA eka rasamAM trikAla saMjavI ane sarva tarapha eka rAzirUpa zrayelu, sura asuranuM sukha atize anaMtamA lAgamAM paNa ghaTanAne prApta na thAya. te vize ruSie kahyu ne ke "suranara suhaM sammattaM savvahA piMDiaM anaMtaguNaM Navi pAve mutti suhaNaMtAhiM vivega vaggu Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (13e) hI 1 sissa suhorAsI savvajhA piMDiLa jazha vijA soNaM tavagAnA savvA gAseNa mAjhA. 2 ityAdi. 101 have bAkInA traNa kAvyanI nUlavRtti saMpUrNapaNe kahe . khAMtaM zuSyati dahyate ca nayanaM jasmInavatyAnanaM, dRSTvA tatpratimAmapIha kudhiyAmityAptabuMtAtmanAM / asmAkaM tvanimeSavismitadRzAM rAgAdimAM pazyatAM, sAMDAnaMdasudhAnimaanasukhaM vyktinvty'tvhN||12 artha-jina pratimAne viSe jemano AtmA khaMDita zrayelo ne evA kumatinu, te pratimA joza hRdaya sukAi jAya be, netra balI jAya be, ane mukha jasma zraz jAya . teja sAdhe rAgayI te pratimAne animeSa dRSTi thI jotAM evA amane to AnaMdaghana amRtamA nimajananu sukha niraMtara pragaTa thAya be. 102 vizeSArtha-ApramANe nirNaya karelI te prasiddha jine pranunI mUrtine joi te kumatinu hRdaya meghanA jalazrI javAsAnI jema sukAi jAya , athavA aMdara rahela samakitanuM sthAnarUpa evaM mana mUlathI sAravagaranuM zraz jAyaje. ezrIja kumatinA netra te pratimAne jora zItala jalanA saMparkathI tapelA ghInI jema svayameva dahana thAya; athavA A artha yukta je. jyArepAtramAthI jala balI jAya tyAre temAM rahekheM annAdika paNa potAnI mele balI jAya be; ane temanuM mukha jasmamaya yaz jAya be eTale nasmAvazeSa hoya tema thAya be. yA artha paNa yukta je. jyAre sarva dagdha thara jAya tyAre nasma uDavAthI sarva nasmalipta thAya be. te kumati, Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (140) jeThano AtmA jina pratimAne viSe khaMDita zrayelo ne teunI upara pramANe dazA thAya je. ame to niraMtara aMtaraMga prIti thI jinezvara lagavAnanI pratimAnuM nimeSa rahitapaNe darzana karIenI e tethI amane te darzanazrI AnaMdaghana amRtamA nimajana karavA jevaM sukha pragaTa thAya . 102 maMdArapumacArupuSpanikaraivRMdArakairarcitAM, savRMdAjinatasya nirvRtilatAkaMdAyamAnasya te / nispaMdAt snapanAmRtasya jagatIM pAMtImamaMdAmayA, vaskaMdAt pratimAM jineMdra paramAnaMdAya vNdaamhe||103 artha-he jine ! uttama puruSonA vRMdoe namaskAra karelI ane muktirUpa latAnA kaMda samAna evI tamArI pratimA, je, devatAue maMdAra vRdanA puSpa samUhavaDe pUjelI ane ugra rogane zoSaNa karanArA snAtra jalarUpa amRtanA UraNathI sarva jagatanI rakSA kare . te pratimAne ame parama AnaMda (moda) ne arthe vaMdanA karIe jIe. 103 vizeSArtha-nazrI. tapagaNamunirudyatkIrtitejobhRtAM zrI, nayavijayagurUNAM pAdapadmopajIvI / zatakanidamakArSIchItarAgaikanakti, prathitazuciyazaH zrIrukhasamyaktayuktiH // 10 // artha-zrIvItarAga upara apitIya cakti vaDe jenA yazanI zrI. . Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 141 ) zojA prakhyAta be tathA umra kIrti ne tejane dhAraNa kAranAra zrInaya vijaya gurUnA caraNakamalanI je sevA karanArA be, evA tapa gahanA muni zrIyazovijayajIe pragaTa yukti yukta yA pratimA zataka raceluM be. 104 ( vizeSArtha - zAstra tatvane je manana kare te muni evA sArthaka nAmavAlA tapAganA muni ne zrIvItarAga paramAtmAnI RSitI kti karavAthI jenA yazanI zojA prakhyAti pAmelI be vizeSaNathI kavie potAnuM nAma yazovijaya sUcavyaM) ne umra kIrti ne tejane dhAraNa karanArA zrInaya vijaya gurUnA caraNakamalanI je sevA karanArA be evA zrIyazovijaya upAdhyAyajIe pragaTa yukti pramANavAluM zra pratimA zataka raceluM be. 104 // iti pratimAzatakaM samAptaM // " arhato maMgalaM me syuH siddhAzca mama maMgalaM / sAdhavo maMgalaM me syuH jainadharmazca maMgalaM // 1 // atha prazasti bhASAMtara devatArjae namaskAra karelA ne prANIne vAMbita pavAmAM kalpavRkSa samAna zrIvardhamAna jineMdra jayavaMta varte be. je jagavaMtanuM nirmala zAsana yA jagatamAM gADha mithyAtvane dArU ane sukhane utpanna karanArUM be. 1 tenA paTTarUpa kamalane sUryasamAna evA zrI sudharmAsvAmI gaNadhara temanAthI utpanna thayA. tyArabAda anukrame cAritrane jajanArA evA keTalAeka vidhAna sUri utpanna thayelA be. te pachI temanA vaMzamAM zrI pUrNimA gahanA Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (142) rAjA, evA zrIcaMdraprabha nAme sUri thayA ane tenI panI vAdI une jitanArA zrIvidyAprabha nAme prakhyAta sUrithayA. 2 tepanI vANIthI bRhaspatine paNa jitanArA evA lalitaprabha nAme sUrizrayA; ane tenI pATa upara bhAjUSaNa rUpa evA vinayaprabha nAme sUri zrayA. 3 mahImaMDalamAM. vilAsa karatI ne kIrti jemanI ane jemanI mUrti cAritra zuddhi vaDe virAjita ne evA mahimAprabha nAme guNavAna gurU tenI zula padavI upara AvyA. 4 zrImahimAprabha sUrinA caraNakamalamAM namararUpa, temanI kRpAthI sukhI ane satIrthya ziSyAdi gaNothI yukta evA bhAvaprabha nAme sUri temanI padavI upara AvyA. 5 zrImAlInA vIra vaMzarUpa kamalamAM rAjahaMsarUpa, rAmA nAmanI mAtAnI kukSimA utpanna zrayelA, jayatasI nAmanA pitAnA putra, prakAzamAna ane sarva zAhukAromAM tilakarUpa zrItejasI nAme zreSThI thayA. te zrA ke ghaNuM pravya kharacI bhAvaprabha sUrinA padano mahotsava kohato.6 te DhuM bhAvaprabha nAmanA sUrie, saMdeparIte pRthaka racelI A laghuvRttimAMje kAM azuddha hoya te vidhAnoe sudhArI levu.7 saMvat 17e3 nA varSanA mAgha zukla aSTamI tithi ane guruvAre A uttama TIkA saMpUrNa zra ne cha iti zrImatpUrNimAgaDhIya jaTTAraka zrInAvaprana sUri samukha *tA pratimA zataka laghuvRttiriya ziSya jyotI ratnasya hetave / // saMpUrNA //