Book Title: Chaturvinshatiprabandha
Author(s): Rajshekharsuri, Hiralal R Kapadia
Publisher: Harsiddhbhai Vajubhai Divetia
Catalog link: https://jainqq.org/explore/009522/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra - saMvata 2066 (I. 2010). zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra - saMyojaka- bAbulAla saremala zAha hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda-05. (mo.) 9426585904 (o) 22132543 (rahe.) 27505720 pRSTha 296 160 164 202 48 306 322 668 516 268 456 420 14. 638 192 428 070 406 prAyaH jIrNa aprApya pustakone skena karAvIne seTa naM.-2 nI DI.vI.DI.(DVD) banAvI tenI yAdI yA pustaat parathI upl stGnels srI zAze. krama pustakanuM nAma bhASA kartA-TIkAkAra-saMpAdaka 055 | zrI siddhahema bRhadati bRdanyAsa adhyAya-6 pU. lAvaNyasUrijIma.sA. 056 | vividha tIrtha kalpa pU. jinavijayajI ma.sA. 057 bhAratIya jaina zramaNa saMskRti ane lekhanakaLA | pU. pUNyavijayajI ma.sA. 058 | siddhAntalakSaNagUDhArtha tatvalokaH zrI dharmadattasUri 059 | vyApti paJcaka vivRti TIkA zrI dharmadatasUri 06080 saMjIta rAmamA zrI mAMgaroLa jaina saMgIta maMDaLI 061 | caturviMzatIprabandha (prabaMdha koza) saM zrI rasikalAla hIrAlAla kApaDIA 062 | vyutpativAda Adarza vyAkhyayA saMpUrNa 6 adhyAya | zrI sudarzanAcArya 063 | candraprabhA hemakaumudI pU. meghavijayajI gaNi 064 | viveka vilAsa saM/4. zrI dAmodara goviMdAcArya 065 | paJcazatI prabodha prabaMdha saM | pU. mRgendravijayajI ma.sA. 066 | sanmatitatvasopAnam pU. labdhisUrijI ma.sA. 067 | 6:zabhATA TI zuzanuvAI pU. hemasAgarasUrijI ma.sA. 068 | moharAjAparAjayam saM pU . caturavijayajI ma.sA. 069 | kriyAkoza saM/hiM zrI mohanalAla bAMThiyA | kAlikAcAryakathAsaMgraha | saM/14. zrI aMbAlAla premacaMda 071 | sAmAnyanirukti caMdrakalA kalAvilAsa TIkA zrI vAmAcaraNa bhaTTAcArya 072 | janmasamudrajAtaka saM/hiM zrI bhagavAnadAsa jaina | 073 | meghamahodaya varSaprabodha saM/hiM | zrI bhagavAnadAsa jaina 074 | sAmudiinai uiya thI 4. zrI himmatarAma mahAzaMkara jAnI 0758na yitra padUma lAma-1 4. zrI sArAbhAI navAba 0768nayitra padmasAga-2 4. zrI sArAbhAI navAba 077 | saMgIta nATaya 3pAvalI 4. zrI vidyA sArAbhAI navAba 078 mAratanAM na tIrtho sanatanuzilpasthApatya 14. zrI sArAbhAI navAba 079 | zilpayintAmalilA-1 14. zrI manasukhalAla bhudaramala 080 yUzalya zAkhA-1 14. zrI jagannAtha aMbArAma 081 | zilpa zAkhalAsa-2 14. zrI jagannAtha aMbArAma 082 | vRkSa zilpazAstralA1-3 | zrI jagannAtha aMbArAma 083 | yAyurvahanAsAnusUta prayogIlA-1 14. pU. kAntisAgarajI 084 lyAeR8 14. zrI vardhamAna pArzvanAtha zAstrI 085 | vizvalocana koza saM./hiM zrI naMdalAla zarmA 086 | BthA ratna zAsa-1 zrI becaradAsa jIvarAja dozI 087 | kathA ratna koza bhAga-2 14. zrI becaradAsa jIvarAja dozI 088 |istasajIvana | saM. pU. meghavijayajIgaNi e%caturvizatikA pUja. yazovijayajI, pU. puNyavijayajI sammati tarka mahArNavAvatArikA | saM. AcArya zrI vijayadarzanasUrijI 308 128 532 376 374 538 194 192 254 260 238 260 114 910 436 336 230 322 089 114 090 560 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "aho zrutajJAnama" graMtha jIrNoddhAra 61 'caturvizatiprabaMdha (prabaMdha koSa) : dravyasahAyaka : tapAgacchAdhipati pU. A. zrI vijayapremasUrIzvarajI ma.sA.nI AjJAvartinI zrI candanabALA kanyA zikSaNa zibiranI praNetrI sva. pUjya sAdhvIjI zrI sUryaprabhAzrIjI ma.sA.nI tRtIya puNyatithi nimitte pUjya sAdhvIjI zrI divyaprabhAzrIjI ma.sA.nI preraNAthI zrI dharma-vidA-vihAra upAzrayanI ArAdhaka zrAvikAonA jJAnakhAtAnI upajamAMthI : saMyojaka : zAha bAbulAla saremala beDAvALA zrI AzApUraNapArzvanAtha jaina jJAna bhaMDAra zA. vimaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, sAbaramatI, amadAvAda-380005 (mo.) 9426585904 (o.) 22132543 (rahe.) 27505720 saMvata 2066 I.sa. 2010 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ The Forbes Gujarati Sabha Series No. 12 Caturvims'ati-Prabandha or Prabandhakos'a by Sri Rajasekhara Suri Edited with Introduction, Notes and Appendices by Prof. Hiralal Rasikdas Kapadia, M. ^., Post-Graduate Lecturer at the Bhandarkar O. R. Institute, Poona; formerly Asst. Prof. of Mathematics, Wilson College, Bombay. A. D. 1932 ] Price 2-8-0 [ Copies 5C0 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - Sitaram Vasudev Phadnis, B, A., at the Aryasamekrti Press, Chimanbag, Tilak Road, Poona 2. Printed by Harsiddhabhai Vajubhai Divetia M.A., LL, R., Advocate, High Court; Hon, Secretary, The Forbes Gujarati Sabha, Maharaj Mansions, Sandhurst Road, Bombay 4. Published by: To be had from : Messrs. N. M. Tripathi & Co., Book-sellers & Publishers, Princess Street, Bombay 2. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ FOREWORD It is with great pleasure that we place before the public for the first time a Sanskrit work written by a well-known Jaina author Sri Rajasekhara Suri of great importance as a material for the history of Gujarat. This work was entrusted to Prof. H. R. Kapadia, M. A., in 1931 A. D., by the Forbes Gujarati Sabha, Bombay, for editing, annotating etc. We are grateful to him for the splendid edition he has prepared by utilizing 3 Mss. and a printed copy. Herein the learned reader will find various readings, Sanskrit renderings of verses in Prakrit and old Gujarati, notes pertaining to the technicalities of Jainism and several appendices. Out of them the alphabetical index of names of rulers; cities etc., will attract the attention of students interested in research work. This edition stands unique in all these aspects which are wanting in the other edition which may be looked upon as editio princeps. This was published in A. D. 1921 by Sri Hemacandracarya Granthavali, as the 20th number of that Series, which has been here referred to as ga. We need not dilate upon the life of the author as well as the historical basis of the 24 prabandhas as the learned editor hopes to deal with it in the subsequent volume of this work viz. the critical edition of the Gujarati translation which is entrusted to him by our Sabha and which is in press at present. We shall be failing in our duty if we did not express our indebtedness to Divan Bahadur K. M. Javeri, M. A., LL. B., who procured from the Bombay Royal Asiatic Society for the Sabha two Mss., of Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 FOREWORD Caturvimsati-prabandha here designated as kha and gha respectively, ka being a Ms. belonging to the Bhandarkar Oriental Reserch Institute, and consulted by our editor during his stay in Poona. We are grateful to Sri Caturavijaya for his supplying the editor with the press-copy for the 2nd and the 6th appendices and for going through some of the proofsheets In the end, we may thank Dr. V. G. Paranjpe, M. A.,LL. B., the Proprietor of Aryasamskrti Press, Poona, for the attention he paid as regards the printing etc., of the work. We are indebted to the Bombay Branch of the Royal Asiatic Society as well as the Bhandarkar Oriental Research Institute of Poona for allowing us to make use of their Mss. 21-2-1932. Bombay. Harsiddhbhai Vajubhai Divetia, Honorary Secretary, S'ri Forbes Gujarati Sabha, BOMBAY Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiJcit prAstAvikam | " mavabIjAGkurajananA rAgAdyAH kSayamupAgatA yasya / brahmA vA viSNurvA haro jino vA namastasmai // " vidAGkurvantu vidyArasikaziromaNayaH sahRdayahRdayA yadayaM prabandhaka zetyaparAhvayaH zrIcaturviMzatiprabandho gurjaragIgumphito gadyaprAya: prAkRtAdibhASAnibaddhaiH padyagaMdyAtmakaizvAvataraNaiH samalaGkRto grantho varIvarti / atra sUriprabandhA daza, 1 santulyatAM yaduktaM svayaM prandhakAraiH prazassyAM nimnalikhitapadma dvArA " tenAyaM mRdugadhairmugdho mugdhAvabodhakAmena / racitaH prabandhakozo jayatAjJjinapatimataM yAvat // 3 // 2 prAkRta - prAcIna gUrjarAdibhASA saGkalitAnAma bataraNAnAM pratisaMskRtaM kRtaM mayA mandadhiyA, kintu kutracit samasti zaGkA / yatra skhalanAvagamyate zemuSIzAlibhistatpramArjanaM te kariSyanti mAM ca nivedayimyantIti tebhyo me'bhyarthanA vidyate / 19 3 ' guruvacanamalamapi 0 ' iti gadyAtmakaM avataraNaM tRtIye pRSThe / etasya mUlasthalAnirdezArthibhiH prekSyatAM zrIyutakA ledvArA sampAditAyAH kAdambaryAH 10 3tamaH paricchedaH / 4 eteSAM sarveSAM mUlasthAna nirdezakaraNe nAhamalaM yatheSTasAdhanAprApteH / tathApi katipayAnAM mUlasthAnaM prAdarzi mayA cha- pariziSTe / anenAnumIyate yaduta ayogavyavacchedikAdvAtriMzikA - kAdambarI-kumArasambhava - naiSadhIyacaritra - raghuvaMza- prabandhacintAmaNi- rudraTAlaGkAra-vikramorvazIya veNIsaMhAra-vairAgyazatakaprabhRtayo pranyA pranthakArANAM dRSTipathamavatIrNAH / Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiJcit prAstAvikam vizvadhAzcatvAraH, bhUpatiprabandhAH sapta, rAjAGgazrAvakaprabandhAtrayaH evaM prabandhAzcaturviMzatiH santi / eteSu katipayAH prabhAvaka caritre'pi dRzyante yatsaMvAdAdimImAMsAM kartuM prayatiSye'sya granthasya gurjarabhASAtmake'nuvAde | caturviMzatau / prabandheSu saptamaM vihAya sarve gadyamayAH / kizca samastaSu prabandheSu navamaH prAntimazca vizeSato vistRtau vartete / aparaJcAtra kvacid gurjara bhASAyAH zabdAH saMskRtasvAGgasajjIkRtA vilokyante, yathAhi - baNDa : (pR. 11 ), haktiH (pR. 21 ), choTayitvA (pR. 34 ), khaTapaTApayati (pR. 53 ), TalavalAyamAnaH (pR. 81 ), taDaphaDAyamAnA (pR. 96 ), chuTanti (pR. 96 ), bumbAM pAtayan (pR. 121 ), jhagaTaka ( pU. 138) / asmin prabandhakoze nAnA nyAyA api nirdiSTA:, yathAhi - 'ekaM vAnaraM aparaM vRzcikena jagdhA' (pR. 18, pa. 7), asthimajaH (pR. 59, pa. 1 ), kAkatAlIya: (pR. 85 pa 4), andhavartakI (pR. 85, pa. 5), 'bhajate videzamadhikena jitastadanupravezamathacA kuzalaiH' (pR. 123, pa. 203 ) mAtsyaH (pR. 206 ) ca / asya prabandhakozasya praNetRbhiH zrIrAjazekharasUribhiH 1 zrI amaracandrasUrarINAM prabandhasyAntarbhAvo'tra kRtaH prastutagranthakAraiH, na tu sUriprabandheSu / tatra kenApi kAraNena bhavitavyamiti sambhAvanAyAmeteSAM kavipratibhA pradarzana hetukaM nirUpaNamidamiti posphurIti / 2 santulyantAM prabhAvakacaritragatA Aryanandila-pAdalipta-vRddhavAdi- mallavAdi - haribhadra- bappabhaTTi hemacandrasUrINAM jIvanavRttAntAH / 3 matkRto'nuvAdo'yaM prastAvanApariziSTAdipariSkRtazva prasiddhadhamAno'sti zrI phArbasa gujarAtIsabhayA'''ditya' mudraNAlaye rAjanagare / 4 prastutaprabandhakArANAM kAvyanirmANasambandhinI kuzalatA kI zI vartate tanizcayArthibhiH paThyatAM prabandho'yam / Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiJcit prAstAvikam prazastau nijakulagaNazAkhAgacchagurUNAM yo nAmollekho'kAri tadAdhAreNa jJAyate yadutaiteSAM praznavAhanAbhidhaM kulam, koTikAbhikhyaM gaNam, madhyamAkhyA zAkhA, harSapurIyAhvaM gaccham, zrI tilake tyAhvayAzva guravaH / yairmaladhArizrIrAjazekharasUribhirSaDdarzanasamuccayaH sandhadhaH ta eva hame iti sambhAvyate / 710 zlokapramANakavastupAlapravandhasya praNetRrUpeNa yeSAM zrIrAjazekhareti nAmadheyaM nirdiSTaM jainagranthAvayAM dsuit eva syuH / sa prabandho'pi prabandhakozasyAsyAntargata eva syAt / nizcayastu tatprativilokanenaiva zakyaH / ebhirmaladhAriribhizcaturazItiH kathA api nirmitA iti jJAmyate- bRhaddhi pani kAgatena nimnalikhitenollekhena 39 " 24 prabandhAH 84 kathAca rAjazekharasUriracitAH / athavA pratyakSe pramANe sati kimanumAnena 1 / ayaM caturazItikathAtmaka granthaH prasiddhiM natiH paNDitazrAvakahIrAlAlahaMsarAjanAma mahAzayairvaikramIyAnde 1969 tame / 1 etanAmollekho maGgalAcaraNarUpeNa racitasya padyapaJcakasya prAnte'dhyavalokyate / Adye payacatuSke tu zrIRSabha nemi pArzva-vIretitIrthakaracatuSTayasya vandanaM vihitamAcAryavaryaiH / 2 asyAdyaM padyamittham " natvA mijagurUn bhaktyA, smRtvA vAGmayadevatAm / sarvadarzanavaktavyaM, vakti zrI rAjazekharaH || 1 || antimaM tu yathA-- " bAkAvabodhanakRte 'maladhAri' sUri : zrI rAjazekhara iti prathamAnabuddhiH / samyag guroradhigatottamatarkazAstra: SaDdarzanImiti manAk kathayAmbabhUva // 180 // Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiJcit pAstAvikam sthAdvAdakalikAkAro'pi nAmnA rAjazekharA iti jainapranthAvalyAM nirdeshH| etatpraNayanasamayaH 1214tamo vaikramayiAnda iti tatra sUcitam / anenAnumIyate yadutaite na prastutAH / kizca karpUramaJjarI-kAvyamImAMsA-bAlabhArata-bAlarAmAyaNa-viddhazAlabhaJjikApraNetAro rAjazekharA apyebhyo maladhArisUribhyo bhinnA eva / luGa( Aorist)prayogapracurasyAsya prabandhakozasya saMzodhanakArye sAdhanIbhUtaM pustkctussttym| tatra ka-saJjJakaM puNyapattanasthaprAcyavidyAsaMzodhanamandirasatkaM hastalikhitam, kha-gha-saJjJAtmake mumbApuryA rAyaleziyATiksosAyaTisatke hastalikhite, ga-sajJi tu zrIhemacandrAcAryagranthAvalyAM viMzatitamAGkarUpeNa prasiddhi nItam / etasin pustakacatuSke ka-kha-saJjJayoH prAyaH parasparA pAThasadRzatA darIdRzyate, ga-gha-saJjayorapi ca tthaavidhtaa| gha-saJjJA hastalikhitA pratiH zeSApekSayA zuddhatamA, parantu na caitasthA evAdhAreNa saMzodhanaM zakyam / kiJca pustakacatuSTaye prApte'pi katicana sthalAni sandehAspadAni santi / asya sampAdanavidhAvanugRhIto'si mahAzayaistribhiH / tatra 136tamAnAM pRSThAnAM dvitIyavelAzodhanapatrANAmekasyA prateH samIkSaNenopakRto'haM dakSiNavihArimunivaryazrIamaravijayaziSyaratnamunizrIcaturavijayaiH sampUrNasya granthasya mudraNavelAzodhanapatrANAM tu DaoN. vAsudevarAva gopAlarAva parAJjape em. e., elel. bI. ityebhirmahAnubhAvaiH / aparazcAhamRNIkRtaH zrIphArasagujarAtIsabhayA yayA jainasAhityapracArakArye suyogaH samarpito mahyam / evaM yathAsAdhanaM sampAdito viSamasthAneSu TippanakaiviziSTapariziSTaizca samalar3ato'yaM granthaH sAyantaH samIkSyatAM samIkSakaH / Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiJcita prAstAvikam kathAsAhityarasapipAsubhiH kaNehatya nipIyatAmamandAnandasandohanisyandI rasanivahaH / ayaM madIyaH parizramaH phalegrahitAM nIyatA nItinipuNairvidyAvinodibhiH sadbhiH / kSamyantAM 'kSamAsantaticArucittai' nisargopanipAtAzchA asthikAni skhalanAni / upekSyantAmazuddhayo mudraNayantra saJjAtAstaniyuktajana samAcaritA vA mAtrA'nusvArAGkAdipatana parAvartanaprabhRtayaH pratibhApratiSThA puraskRtaiH parIkSakairiti prArthayati hIrAlAla mohamayInagaryA bhUlezvaravIthyA mAghe sudi saptamyAM 2458 me vIra saMvatsare / vibudhavRndAravindamakarandandindaro 11 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15/ viSayAnukramaH- Table of 'Contents viSayaH Foreword ( Amukham ) kiJcit prAstAvikam upakramaH zrIcaturviMzatiprabandhaH (1) zrIbhadrabAhuvarAhaprabandhaH ( 2 ) zrI Aryanandi sUriprabandhaH (3) zrajiyadevasUriprabandhaH (4) zrI bhAryakhapaTasUriprabandhaH (5) zrIpAdaliptasUriprabandhaH (6) zrIvRddhavAdi - siddhasenasUriprabandhaH (7) zrImallavAdi sUriprabandhaH (8) zrIharibhadrasUriprabandhaH ( 9 ) zrIbaMSpabhaTTisUriprabandhaH (10) zrIhemacandrasUriprabandhaH (11) zrIharSavidyAdhara - jayantacandra prabandhaH (12) harihara prabandhaH (13) zrI amaracandrasUriprabandhaH (14) zrImadanakIrtiprabandhaH (15) zrI sAtavAhana prabandhaH (16) zrIvaka cUlaprabandhaH (17) zrIvikramAdityaprabandhaH (17 a ) vikramacaritam (18) zrInAgArjunaprabandhaH (19) zrIvatsarAjodayanaprabandhaH pRSThAGka 5...6 7-11 1- 259 1-2 3-7 8-12 13-17 18-22 23-29 30-42 43-48 49-54 55-95 96 - 111 112-118 119 - 125 126-130 131-135 136-152 153-159 160-169 169-171 172-174 175-179 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vissyaanukmH| viSayaH (20) zrIlakSaNasenaprabandhaH (21) zrImadanavarmaprabandhaH (22) zrIratnaprabandhaH (23) zrIAbhaDaprabandhaH (24) zrIvastupAlaprabandhaH pariziSTAni (1) sapAdalakSIyacAhamAnavaMzaH (2) zrIAryanandilasUrikRto vairoTyAstavaH (3) 'uvasaggaharaM stotram (4) zrIpAdaliptasUrikRtA zrIvIrastutiH (5) 'zAnto veSaH stavanam (6) zrIvastupAlakRtapuNyakRtyastutiH (7) zrIcaturviMzatiprabandhagatapadyAnAmakArAdyanukramaH (8) viziSTanaganagaranarAdInAM sUciH (9) prakIrNakaTippaNakAni (10) zuddhipatrakam pRSThAkaH 180-184 185-190 191-198 199-204 205-259 260-305 260-261 261-263 264 265-266 266-267 267-269 269-276 277-291 292-300 301-305 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arham zrIrAjazekharasUrivaraviracitaH ||cturviNshtiprbndhH|| prabandhakozetyaparAhvayaH rAjyAbhiSeke kanakAsanasthaH, sarvAGgadivyAbharaNAbhirAmaH / zriye'stu vo meru'ziro'vataMsaH, kalpadrukalpaH prathamo jinendraH // 1 // vivekamuccaistaramAruroha ya-stato'drizRGgaM caraNaM ttstpH| tataH paraM jJAnamayottamaM padaM, zriyaM sa nemirdizatUttarotterAm // 2 // yasmai svayaMvarasamAgatasaptatattva___lakSmIkaragrahaNamAcarateti bhaktyA / sapta vyadhAt phaNipatiH phaNamaNDapAn kiM vAmAjabhUH sa bhagavAn bhavatAnmude vaH // 3 // arthena prathamaM kRtArthamakarod yo vIrasaMvatsare dAne ca vrataparvaje'tha paramArthenApi viSvag janam / 10 yaddattAgamazuddhabIjakabalAdadyApi tattvAbhidhA labhyante nidhayo budhairbharata'bhuvyasyAM sa vIraH zriye // 4 // deyAsurvAGmayaM me jinapagaNabhUto bhAratI sAratIvrA bhAratyAH saumyadRSTayA vilasatu mama sA santu santaH presnnaaH| sUrimeM sadguruH zrIvilaka iti kalAH sphorayatvastavighnaH ziSyAH sRrjantu garjantvaviralasukRtazreNayaH zrAvakaughAH // 5 // 1 g-nne'miraamH'| 2 shriiRssmstiirthkrH| 3 upajAtiH / 4 g-mthe| kharaM pdN'| 5 k-crm| 6 vaMzasthavilam / 7 vasantatilakA / 8 zArdUlavikrIDitam / kasa-prasamA / 1. samdharA / Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuvaiizatipradandhe [ 1 zrIbhadrabAhucarA IDa vila Di. pyeNa vinItavinayena tajaladhipAra masya kriyAparasya guroH samIpe vidhinA sarvamadhyetavyam / tato bhavyopakArAya dezanA klezanAzinI vistAya / tadvidhizcAyam - askhalitam, amilitam, bhahInAkSaraM sUtramuccAryam / agrAmyalalitabhaGgA'rthaH kathyaH / 5 kAyaguptena paritaH sabhyeSu dattadRSTinA yAvadarthabodhaM vaktavyam / vaktuH prAyeNa caritaiH prabandhaizva kAryam / tatra zrI RSabhAdivardhamAnAntAnAM jinAnAm, catryAdInAM rAjJAm RSINAM cAryarakSitAntAnAM vRttAni caritAni ucyante / tatpazcAtkAlabhAvinAM tu narANAM vRttAni prabandhA iti / " idAnIM vayaM gurumukhazrutAnAM vistIrNAnAM rasADhyAnAM caturviMzateH prabandhAnAM saGgrahaM kurvANAH sma / tatra sUriprabandhA daza, kaviprabandhAzvatvAraH, rAjaprabandhAH sapta, rAjAGgazrAvakaprabandhAstrayaH, evaM caturviM zatiH / 1 bhadrabAhu - varAhayoH, 2 AryanandilakSapaNakasya, 3 jIvadevasUrINAm, 4 AryakhapaTAcAryANAm, 5 pAdalipta 15 prabhUNAm, 6 vRddhavAdi- siddhasenayoH, 7 mallavAdinaH, 8 haribhadrasUrINAm, 9 baippabhaTTisUrINAm, 10 'hemasUrINAm, 11 zrIharSaka 12 hariharakaveH, 13 amaracandrakaH, 14 digambaramadanakIrtikaveH, 15 sAtavAhana - 16 vaGkacUla - 17 vikramAditya - 18 nAgArjuna- 19 udayana- 20 lakSaNa sena20 21 madanavarmaNAm, 22 ratna- 23 AbhaDa - 24 vastupAlAnAM ceti / teSu prathamam 'S 10 [ 1 ] || bhadrabAhuvarAhaprabandhaH // dakSiNApathe ' pratiSThAna' pure bhadrabAhu-varAhAhau dvau dvijo kumArau nirdhano nirAzrayau prAjJau vasataH / tatra yazobhadro nAma 16- 'hadda hi kila' / 2 kha ga gha ' sUtram ' / 3 ga gha - 'zrIjIva0' / 4 gha 'zrIhariH' / 5 gha - 'zrIbappa 0 ' / 6 gha - ' zrIma0 ' / 7 gha- 'ratnazrAvakamAbhara 0 / 8 sa gha 'eSu' / Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhakozetyaparAhnaye caturdazapUrvI samAgataH / bhadrabAhu-varAhau tadezanAM zuzruvatuH / yathAbhogA bhaGguravRttayo bahuvidhAstaireva cAyaM bhava stattvasyeha kRte paribhramata re lokAH / sR ( kR ?)taM ceSTitaiH / AzApAzazatopazAntivizadaM cetaH samAdhIyatAM 3 kApyAtyantika saukhyadhAmani yadi zraddheyamasmadvacaH // 1 // * etacchravaNamAtrata eva pratibuddhau gRhaM gatvA tau mantrayete sma - jamma kathaM vRthA nIyate / tAvad bhogasAmagrI nAsti, tarhi yogaH sAdhyate / agre gItaM sarasakavayaH pArzvato dAkSiNAtyAH pRSThe lIlAvalayaNitaM cAmaragrAhiNInAm / yadyatyevaM kuru bhavarasAsvAdane lampaTatvaM no cezvetaH ! praviza sahasA nirvikalpe samAdhau // 1 // * iti vimRzya dvAvapi bAndhavau pravatrajatuH / bhadrabAhuzcaturdazapUrvI SaTtriMzadguNasampUrNaH sUrirAsIt / 1 dazavaikAlika - 2 uttarAdhyayana- 3 dazAzrutaskandha-4 kalpa-5 vyavahAra - 6 Avazyaka - 7 sUryaprajJapti - 8 sUtrakRta - 9 AcA- 15 rAGga - 10 RSibhASitAkhyapranyadazakapratibaddhadazaniyuktikAratayA paprathe, bha (bhA) drabAhavIM nAma saMhitA ca vyaracayat / tadA AryasambhUtivijayo'pi caturdazapUrvI vartate / zrIyazobhadrasUrINAM svargagamanaM jAtam / bhadrabAhusambhUtivijayau snehaparau parasparaM bhavyAmbhoruhabhAskarau viharato 'bharate' pRthak pRthak / varAho'pi 20 vidvAnAsIt; kevalamakharvagarva parvatArUDhaH sUripadaM yAcate bhadrabAhvAhrasahodarapArzvAt / bhadrabAhunA bhASitaH saH vatsa ! vidvaa| nasi, kriyAvAnasi paraM sagarvo'si sagarvasya sUripadaM na dabhaH / etat satyamapi tasmai na saravade, yato 'guruvacanamamalamapi mahadupajanayati zravaNasthitaM zUlamabhavyasya' / tato vrataM tatyAja / midhyAtvaM 25 " 0 1 gh-'bhuv'| 2 gha -'zAnta0' / 3 zArdUla0 / 4kha - 'gRhe / 5 mandAkrAntA / 6 ka kha - 'svarga' / 7 gha-mapi salilamiva maha0' / 8 ka - 'sadupa0 / Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatiprabandhe [1 zrIbhadrabAhuvarAha gataH punardijarveSaM jagrAha / vratAvasthA'dhItazAstrArthajJatayA vArAhasaMhitAdinavInazAstra. racanAyAM prajagalbhe, lokeSu ca jagAda- ahaM bAlye lamamabhyasyAmi sma / tadvicAra eva lInastiSThAmi sma / ekadA pratiSThAnAd bahiH 'zilAyAmekasyAM lagnaM maNDayAmi sma / sAyamamRSTa eva tasmin svasthAnamAgatya svapimi sma / supto'haM tallamamamRSTaM smarAmi sma / tato mASTuM tatra yAmi sma / tatra lagnAdhiSThite zilAtale pazcAnana upaviSTo'bhUt , tathApi tadudaradeze karaM nikSipya mayA tallanaM mRSTam ; tAvatA paJcAnanaH sAkSAd bhAskara evAbhUt / tenAhaM bhASitaH-- 10 vatsa ! tava IDhAnazcayatayA lagnagrahabhaktyA ca bADhaM tuSTo'smi, raviraham , varaM vRNISva / atha mayoktam-svAmin ! yadi prasanno'si tadA nijavimAne ciraM mAmavasthApya sakalamapi jyotizcakraM me darzaya / athAhaM miha (hi)reNa ciraM svavimAnasthaH khe bhraoNmito'smi / sUryasamitAmRtasantarpitena ca mayA kSuttRSAdiduHkhaM na 15 kizcidanubhUtam / kRtakRtyazca sUryamApRcchaya jJAnena ca jagadapa kartuM mahIlokaM bhramannasmi / ahaM varAhamiha(hi)ra iti vAcyaH / ityAdi svairaM prakhyApayAmAsa / sambhAvyatvAt loke pUjAM paramAmApya 'pratiSThAna'pure zatrujitaM bhUpAlaM kalAkalApena raJjayAmAsa / tena nijapurohitaH kRtaH / yataH20. gauravAya guNA eva, na tu jJAteyaDambaraH / vAneyaM gRhyate puSpa-maGgajastyajyate malaH // 1 // atha zvetAmbarAn nindati--kimamI varAkAH kAkA vidAnta ? makSikAvad bhiNihaNAyamAnAH kArAsthA iva kucelAH kAlaM kSapayanti, kSapayantu / tacchRNvatAM zrAvakANAM ziraHzUlamutpede / "dhigida. ka-'vizAlAyAmeka012 ka-kha- 'dRDhatathA lama' / / ga-'mavasthApaya' / - sUryeNa / 5 ka-kha-gha- bhramito'smi ' / 6 ka-kha- 'maap'| 7 vane jAtam / 8 anuSTup / 9ka-kha-'vadAnta' / 1. ka-na- 'vigaramAka' / Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH pravandhakozalyaparAye masmAkaM jIvitaM yena gurvavajJA sahAmahe / kiM kurmaH / ayaM kalAvAniti narapatinA pUjyate / rAjabhiH pUjyate yazca sarvairapi pUjyate / bhavatu, tathApi bhadrabAhumAhvayAmastAvat / iti sammantrya tathaiva cakruH / AgatAH zrIbhadrabAhavaH / kAritaH zrAvakaiH saMsparddhapravezamahaH / sthApitA guravaH susthAne / nityaM vyAkhyArasAnAsvAdayAmAsuH 5 sbhyaaH| bhadrabAhvAgame sa varAho bADhaM mamlau, tathApi tebhyo nApakartumazakadasau / atrAntare varAhami(hi)haragRhe putro jAtaH / tajjanmatuSTaH prabhUtaM dhanaM vyayati sma / lokAcca pUjAmApnoti sma / putrasya varSazatamAyuriti tena narendrAdilokApasabhAsamakSaM prakhyApitam / 10 gRhe utsavodayastasya | ___ ekadA sadasi varAhaH prAha sma- aho sahodaro'pi bhadrabAhurme putrajanmotsave nAgAt iti bAhyA ete / etadAkarNya zrAvakairbhadrabAhurvijJaptaH- evaM evamasau vadannAste, gamyatAM bhavadbhirekadA tadgRhama, mA vRdhanmudhA krodhaH / zrIbhadrabAhunA''- 15 diSTam- dvau klezau kathaM kArayadhve ? / ayaM bAla; saptame dine rAtrau nizIthe biDAlikayA dhAniSyate / tasmin mRte zokavisarjanAyApi gantavyameva tAvat / tataH zrAvakairUce- tena vipreNoparAjamarbhasya samAzatamAyuruktam , bhavadbhiH punarityamAdiSyate, kimetat ! zrIbhadrabAhusvAminA bhaNitam- jJAnasya pratyayaH sAram , sa cAsanna 20 evAste / sthitAstUSNIM zrAvakAH / AgataM saptamaM dinam / tatraiva dviprahararmAtrAyAM rItryAM bAlaM stanyaM pAyayituM dhAtryupaviSTA / dvArazAkhAgre nyastA'rgalA bAlamastake patitA janAntarasaJcArAt / , 'kha'- 'sa pUjyate / 2 ka-kha 'saspaDhipra. ' / 3 gha-' spardha ' ga. 'bhadrabAhAgame varAho / 5 ka-'bhadrabAhu meM ita Arabhya 'krodhaH etatparyanta naasti| 6 kha-bhadrabAhunA' / 7 ga. 'punarida.18 kha-'bAhunA' 19 k-kh-'maayaa'| 10 g-shtrau'| 11 ga-zAkhAgranyamtA' / . .na-mamnakamA / Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatiprabandhe [ 1 zrIbhadrabAhu varAha premIto bAlaH / ruvate varAhagRhe / milito lokaH / bhadrabAhunA'pi zrAvakA uktAH-- zokApanodo dharmAcArya iti tatrAsmAbhiradhunA gantavyam / zrAvakazatAvRtA gatAstatrAcAryAH / varAhaH zokasaGkulo'pyabhyutthAnAdyucitamakarot abhyadadhAcca - AcAryAH ! bhavatAM jJAnaM militam, kevalaM biDAlIto mRtyurna kintvargalAtaH / bhadrabAhunA nijagade - tasyA argalAyA lohamayyA agrabhAge rekhAmayI biDAlyasti, nAsatyaM brUmaH / aunItA'valokitA'rgalA tathaivAste, athovAca varAhaH -- tathA putrazokena na khidye'haM yathA rAjaviditAkhyAta putrazatAyustvavaiphalyena khidhe| dhigamISAM nijapustakAnAM 10 pratyayenAsmAbhirjJAnaM prAkAzi, etAnyasatyAni, tasmAnmRjmaH / ityuktvA kuNDAni jalairapUpurat / pustakAni mArchu sa yAvadArabhate tAvad bhadrabAhunA bAhunA dhRtvA vAritaH / AtmapramAdena jJAnaM vinAzya kathaM pustakebhyaH kupyasi / ete pustakAH sarvajJoktameva bhASante, jJAtA tu durlabhaH / amukasmin sthAne tvaM viparyastamati jIta:, 15 AtmAnameva ninda | prabhuprasAdastAruNyaM, vibhavo rUpamanvayaH / 5 zaurya pANDityamityeta -- damaghaM madakAraNam // 1 // mattasya ca kuto vicAra sUkSmekSikA: ? / tasmAnmA bhAGkSIH pustakAn iti niSiddhaH / vilakSIbhUya sthito varAhaH / tatrAntare pUrvaM tatkRtA20 rhanmatagarhApIDitamanasA kenApi zrAvakeNa paThitam -- yuSmAdRzAH kRpaNakAH kRmayo'pi yasyAM bhAnti sma santamasamayyagamannizA'sau / sUryAzudIptadazadidivaso'dhunA'yaM 10 bhAtyatra nendurapi kITamaNe ! kimu tvam // 1 // 'abhyadhAcca' | 5 ka ' AnIyAva0' / mRjma: / * ga - ' bAho' / 9 anuSTup / 1 ga - 'pramRto / 2 ga 'zatavRtA' | 3 kha - ' zankusakulo / 4 ka 6 ka ' prakAzitaM / 7 ga- 'tasmAt tu 10 vasanta0 | Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhakozetyaparAye 1 iti vadanneva naSTaH saH bAr3ha pIDito varAhaH / atrAntare svayamAgato rAjA / rAjJoktam mA sma zocIH, bhavasthitiriyaM vidvan / / tadA jinabhaktena rAjamantriNaikena bhaNitam -- te AcAryA navA yAtAH santi yairDimbhasya saptAhamAtramAyurabhANi te saGgatavAco mahAtmAnaH / kenApi darzitA bhadrabAhavaH, ete te; tadA dvijastathA dUno yathA sa eva viveda / gato rAjA'pi, bhadrabAhurapi, loko'pi svasthAnam / rAjA zrAvakadharmaM pratipede / varAho'pamAnAd bhAgavatI dIkSAM gRhItvA'jJAnakaSTAni mahAnti kRtvA jaina - dharmadveSI duSTo vyantaro'bhUt / RSiSu dveSavAnapi na prababhUva / tapo hi vajrapaJjaraprAyaM mahAmunInAM parapreritapratyUhapRSatkadurbhedataram / ataH 10 zrAvakAnupadro tumArebhe / gRhe gRhe rogAnutpAdayAmAsa / zrAvakai pIDAmadrabAhurAdareNa vijJaptaH -- bhagavan ! bhavati satyapi yad vayaM rugbhiH pIDyAmahe, tat satyamidam - kuJjaraskandhAdhirUDho'pi bhaSaNairbhakSya(Sya ?) te iti ? | gurubhirabhANi mA bhaiSTa, so'yaM varAhamiha (hi)ra: pUrvavaizad bhavadbhayo dudhukSati | rakSAmi pANerapi vajrapANeH / tataH 15 pUrvebhya uddhRtya ' uvasaggaharaM pAsam ' ityAdi stavanaM gAthApazcakamayaM sandahame gurubhiH / paThitaM ca 'tallokaiH / sadyaH zAnti gatAH kezAH / adyApi kaSTApahArArthibhistat paThyamAnamAste / acintya - cintAmaNipratimaM ca tat / zrIbhadrabAhUnAM vidyopajIvI caturdazapUrvI zrI sthUlabhadraH paramatAnyacucUrNat / iti zrIbhadrabAhuvarAhaprabandhaH prathamaH // pra0 122 // - 1 kha- 'barAicaraH' / 2 kha- 'to' / 20 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatiprabandhe (2 zrImAyanAndala. / / athAryanaMndilaprabandhaH / / 'paminIkhaNDa pattane padmaprabhanAmA rAjA / tasya bhAryA patrAvatI / tasmin pure pamadattanAmA zreSThI vasati / tasya kAntA paayazA nAma / tayoH sutaH padmanAmA'bhUt / varadattena sArthavAhena khakIyA vairokhyA nAma putrI tasya dattA / sa tAM vyavAhayat / ___ anyadA varadatto vairoTyAjanakaH saparivAro dezAntaraM gacchan vanadavena dagdhaH / vairokhyAM zvaH zuzrUSyamANA'pi niSpitRko bhaNitvA'pamAnayati / yataH rUpaM raho dhanaM tejaH, saubhAgya prabhaviSNutA / prabhAvAt paitRkAdeva, nArINAM jAyate dhruvam // 1 // 10 sA zvazrUvacanaiH kukUlAnalakarkazaiH pIDitA'pi daivamupAlabhate, na zvazrU nindati, cintayati ca-- savvo puvakayANaM, kammANaM pAvae phalavivAgaM / avarAhenu guNesu ya, nimittami(ma ?)ttaM paro hoi // 1 // " anyadA vairokhyA bhogIndrasvapnasUcitaM garbha babhAra / pAyasabhojana15 dohada utpannaH / tadA''cAryanandilanAmA sUrirudyAne samavAsA pIt , sArddhanavapUrvadhara AryarakSitasvAmivat / vairovyAyA: zvazrUriti vakti-asyA vadhvAH sutA bhaviSyati, na tu sutaH / iti karNakrakacakarkazatacApIDitA satI sA satI vadhUH sUrivandanArtha gtaa| sUrayo vanditAH / svasya zvazvA saha virodho'kapi / ka-'nandiprabandhaH' / 2 k-pcprbho| 3 ka-ni:pitRko / ra anuSTup / 5ka-ga- 'devmupaa.'| chAyA--sarvaH pUrvakRtAnA karmaNAM prApnoti phalavipAkam / aparAdheSu guNeSu ca nimittamAtra paro bhavati // maayo| dasa-kameM kc.'|m-ttH svasya / Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhakozetyaparAhvaye sUribhiruktam -pUrvakarmadoSo'yam , krobho na varddhanIyaH, bhavahetutvAt , vatse! Iha loe ciya kovo, sarIrasaMtAvakalahaverAI / kuNai puNo paraloe, naragAisudAruNaM dukkhaM // 1 // putraM ca lamsyase / pAyasadoidaste jAto'sti so'pi yathA 5 tathA pUrayiSyate / iti sA sUrivacasA''nanditacittA nijagRhamAgacchat , acintayacca-~asmAbhizcaturamburAzirasanAvicchedinI medinI bhrAmyadbhiH sa na ko'pi nistuSaguNo dRSTo viziSTho janaH / yasyAne cirasaJcitAni hRdaye duHkhAni saukhyAni vA vyAkhyAya kSaNamekamarddhamathavA niHzvasya vizrabhyate // 1 // ete tu guravastAdRzAH santi / __ padmayazA api caitrapUrNimAyAmupoSitA / puNDarIka tapasi "kriyamANe udyApanamArebhe / tadine pAyasapUrNaH pratigraho yatibhyo dIyate, sAdharmikavAtsalyaM ca kriyate / tayA sarva kRtam | vadhvAH 15 punarvairabhAvAt kulatyAdi kadazanaM dattam / vadhUH punaH sthAlyAmuddhRtaM pAyasaM pracchannaM gRhItvA vasne baddhvA ghaTe kSiptvA jalAzaya jalAya gatA / vRkSamUle kumbhaM muktvA yadA hastapAdaprakSAlanArtha gatA tAvatA'lijharanAmA nAgaH pAtAle'sti, tasya kAntAyAH kSIrAnnadohadaH samajani / pRthivyAmAyAtA kSIrAnaM gaveSayati / tatra 20 tarormUle ghaTamadhye kSIrAnaM dRSTam , bhuktaM ca / yena mArgeNAgatA tenaiva 1 chAyA---iha loke eva kopaH zarIrasantApakala havairANi / ___ karoti punaH paraloke narakAdisudAruNaM duHkham / / 2 AryA / 3 k.-'puuryissye'| 4 shaarduul| 5 ka-kha-' ete gurk0'| 6 etatsvarUpArtha prekSyato ka-pariziSTam / 7 k-'kriyaamaarebhe'| 8 ka-kha-- * bhraat'| 9kh-'ktvaa| 10 g-'paaysdohdH'| batArvazatiH 2 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatipravandhe [2 zrIAryanandila. galA mAgapatnI / padA vairoThyA pAdazaucaM kRtvA samAyAti tApat kSIrAnaM na pazyati, tathApi na cukopa, na virUpaM babhASe, kintyevaM babhASe-'yenedaM bhakSitaM bhasya pUryatAM tanmanoratha ityAziSa dadau / itavA'lijarapalyA sarvantaritasthitayA tasyAstadAzIrvacanaM zrutaM khasthAnamevya svabharne niveditaM ca / vairokhyA svagRhamAgatA / tato rAtrau vairokhyAnAtivezmikyAH striyAH svapne nAgapalyA kathitambhadre ! ahaM lijaranAgapatnI, madIyA tanayA pairovyA, tasyAH pAyasadohado'sti, sa tasyAstvayA pUraNIyaH / tathA tasyAne kathanIyam-tava 'pitRkulaM nAsti, paramahaM pitRsamAnopakAraM kari10 pAmi, zvazrUparAbhavAmitApamupazamayiSyAmi / tayA prAtivezmikyA prAtarvairoLyA kSIrAcaM bhojitA / sampUrNadohadA sutamajIjanat / nAgakAntayA'pi sutazatamasUyata / vairoyAputranAmakaraNadine pannagena utsavaH kAritaH / yatra pitRgRhaM pUrva sthitaM tatra dhavalagRhaM kAra yitvA pAtAlavAsibhirnAgairalaGkRtam / gajA-'zva-varavAhana-padAti15 vargasahitA nAgalokAH samAyayuH / tasyA gRhalakSmyA saGkIrNa cakruH / 'aliJjarapatnI patinA ( pakSyA) putraizca yutA divyavastrapakUlasvarNaratnakhacitasarvAGgAbharaNAdikaM sarva manojJa vastusamUha vairovyAyAH pratipanna tAtvena pUrayati / vairoTayA alimjarapatnIguhe nityaM yAtyAyAti ca / aliJjarapatnyA'tIva mAnyate, pUjyate vairoTayA / zvazrUstayArUpaM pitRgRhaM melApakamiva dRSTvA vadhU satkartumArebhe / 'lokaH pUjitapUjakaH / vairoTathAyA rakSArthaM nAgavadhvA svakIyalaghavaH zataM putrAH sarpakAH samarpitAH / tayA sarpA ghaTe kSiptAH / tatra ca kayApi karmakarmA agnitaptasthAlAmukhe sarpaghaTo 1 g-bbhaann'| 2 padhArthamidam / 3 ka-na-pituhaM / 4 ka-kha'pAtAlapAsibhiradhikRtaM nAyaiH kRtam' / 5 ka-kha-'gRhaM sngkiirnn'| 6 ka-khapratyoH * aliarapatnI' ita Arabhya 'pUjyate vairoThyA' paryantaM nAsti / 7 ga--' vidha pita' 8 g..'pairotthyaaNmdhuuN'|9 zlokacaraNaM sambhAvyate / 10 ka-'sarpAH / 20 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhakozaityaparAhNaye dattaH / ' tatkSaNameva vairoTayayottAritaH / pAnIyenAbhiSiktAste tataH svasthAH sampannAH / ekastu zizurvipuccho jAtaH / yadA sa svati kSitau tadA vairoTyA te baNDo jIvatu / vairoTyAjAtakastha snehena mohitAste sarve bAndhaSarUpAH sarpAH kSaumaratnasvarNAdi dastrA nAmakaraNaM ca kArayitvA yathAsthAnaM yayuH / vairoTyA 5 nAgaprabhAvAt gauravapAtraM jAtA / 11 anyadA'liJjaraH svaputraM puccharahitaM dRSTvA cukodha / 'mama putraH kena durAtmanA vipucchaH kRtaH / tapto vairAvyayA kRto vipuccho me putra ityavadhinA jJAtvA vairoTyAya upari pUrva suprasanno'pi cukopa / kupitaH san virUpaM kartuM nairoTyAgRhamagamat / 10 aliJjaro gUDhanugRrhamadhye sthitaH / yadA vairoTyA dhvAntabhare sati gRha pavarakamadhye praviSTA tadA tayoktam- baNDo jIvatu "ciram / tacchrutvA nAgarAjaH santuSTastasyai nUpure dadau / athaprabhRti vatse ! svayA pAtAle Agantavyam, nAgAzca svagRhameSyanti iti prasAdaH kRtaH / sA vairoTyA pAtAle gamanAgamanaM karoti / 15 nAgavarAt nAgadatta iti nAma dattaM putrasya / tadA padmadatto vairoTyAzvazuraH zrIAryanandilakSapaNakairevamukta:-- svayA svavadhyagre kathanIyam, nAgAzrayaM gatayA tvayA nAgA vaktavyAH - bhavadbhirlokasthAnugrahaH karaNIyaH ko'pi na daMSTavyaH / tat sUrivacanaM zvazureNa tasyai, tathA ca nAgebhyaH kathitam / tatra gatA ca vairoTathA evamuccairjagau -- 20 sA'liJjarapatnI jIyAd so'liJjaro jIyAt " yenAhamapitRgRhA'pi sapitRgRhA kRtA, anAthA'pi sanAyA jAtA / " 1 ga pustake ' tatkSaNameva ' etadadhikam / 2 ka- ' susthA: / 3 ' bA~Do' iti gUrjara bhASAyAm / ga - pustake 'mama' ityata Arabhya 'iti' etasparyantamadhikaM vidyate / 5 kakhapratyoH 'vairoTyA' ityata Arabhya 'kartuM' etatparyastaM na dRzyate / 6 ka --kha-tanurmadhye' / 7ga - pustake ' ciraM ' adhikaM vidyate / 8 ka- khapratyoH * nAgadatta iti nAma dataM putrasya' etanna dRzyate / 9 ga' kartavyaH / 10 ka- 'yenAhamapi sapitRgRhA kRtA / 11 ga jAtA / Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatiprabandhe [ 2 zrAzrAmandila. bho bho nAgakumArAH ! Aryanandilena mahAtmanA evamAdiSTam - loko na pIDayitavyaH, 'lokasyAnugrahaH kAryaH / vairoTyA punarapi svagRhaM gatA / guruNA vairoTyAstavo navo viracitaH / yo vairoTyAstavaM paThati tasya pannagabhayaM nAsti / pannagAH sarve vairoTyAyA 5 guroH pArzvamAnItAH / upadezaM zrAvitA upazAntacittAH saMvRttAH / nAgadattanAmA vairoTyAputraH saubhAgyaraGgabhUrabhUt / padmadattena priyAsahitena vrataM gRhItam / tapastaptvA svargaM gataH / padmayazA api tasya devatvaM prAptasya icchAsiddhiyujo devI saJjAtA / vairoTyA ca phaNIndrANAM (ndrasya ?) dhyAnAnmRtvA dharaNendrapatnItvenotpannA | 10 tatrApi ' vairoTyA ' iti nAmAsyAH / iti AryanandilaprabandhaH // 2 // 12 1 ga - pustake 'lokasyAnumahaH kAryaH ' etadadhikam / 2 ka- 'AgatA' / 3 sarpa pustake ' saMvRttAH etadadhikam / bhItiH / - Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhakozetyaparAye [ 3 ] // atha zrIjIvadevasUriprabandhaH // 13 ' gurjara' dharAyAM vAyudevatAsthApitaM 'vAya' nAma mahAsthAnam / tatra dharmadevanAmA zreSThI dhanavAn / tasya zIlavatI nAma gehinI gehazraurikha dehinI / tayoH sutau mahIdhara - mahIpAlau / mahIpAlaH krIDApriyo na kalA'bhyAsaM karoti / tataH pitrA 'hakkito ruSTo dezAntaramasarat | dharmadeva zreSThI paralokaM prAptaH / mahIdharo'pi 5 zrIjinadattasUrINAM ' vAyaTa' gacchIyAnAM pAdamUle pravatrAja / sa rAzillasUrirnAma sUrIndro babhUva / mahIpAlo'pi pUrvasyAM dizi ' rAjagRhe ' pure digambarAcAryadIkSAM prApyAcAryapadamavApa / suvarNakIrtiH iti nAma paprathe / zrutakIrtinA guruNA tasmai dve vidhe pradatte - ' cakrezvarI' vidyA ' parakAyapraveza' vidyA ca / dharmadeve divaM 10 gate zIlavatI duHkhinyAsIt yataH - yathA nadI bimA'mbhodAd, yAminI zazinA vinA / ambhominI binA bhAnuM, bhartrA kulavadhUstathA // 1 // * 'rAjagRhA' gataparicita manuSyamukhena svaputraM svarNakIrti tatrasthaM jJAtyA tanmilanAya gatA / militaH svarNakIrtistasyAH / unmI - 15 lito mAtAputrasnehaH / ekadA tayA suvarNakIrtirbhASitaH - taba pitA divamagamat / svamatra sUriH / mahIdharastu rAzillasUrirnAma zvetAmbarasUripade vartate / ' vAyaTa 'pradeze viharati / yuvAM dvAvekamatIbhUya ekaM dharmamAcaratam / ' vAyaTa ' mAnItastayA saH / dvau bAndhavau ekatra militau / suvarNakIrtirbhASito mAtrA, vatsa ! svaM 20 zvetAmbara edhi / suvarNakIrtirvadati - rAzillaridiMgambarAcAryo bhavatu madanusaraNAt / evaM vartamAne mAtrA dve rasavatyau 1 ka kha 'sthi' / ' hAMkI kaDhAyelo ' iti bhASAyAm / - zazinaM / 4 anuSTup / 5 ga- 'suvarNakIrtiH / 6 ka kha ' maddIpAlastu ' / > Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatipravandhe 3 zrIjIvadevasUrikArite----ekA viziSTA, 'aparA madhyamA kuTumbArthA / digvAsAH pUrvamAkAritaH / sa viziSTAM rasavatI bhuGkte svairam , kurasavatI pazyatyapi na / rAzillasUriziSyau dvAvAgatau / tAbhyAM nirjarA thimpAM kurasavatI vijhe| mAtrA bhojanAdanu digambaraH proktaH5 vassa ! ete zvetAmbarAH zuddhAH, tvamAdhAkacintAM na karoSi / ete tu vadanti bhuMjai AhAkamma, samma na ya jo paDikammai / lukho savvAjaNANA-vimuhassa tassa ArAhaNA natyi // 1 // tathaiva ca pAlayanti / tasmAdeteSAM mila, mokSamicchasi cet / 10 svarNakIrtirmAtRvacasA prabuddhaH zvetAmbaradIkSAmAdade / jIvadeva sUriH iti nAma tasya dazasu dikSu vistRtam / yatipaJcazatIsahacaro viharan bhavyAnAM mithyAtvAdirogAn sudezanApIyUSapravAheNa nirdalayati / zrIsUrerekadA dezanAyAM yogI kazcidAryAtaH / sa * trailokya15 jayinI ' vidyA sAdhayituM dvAtriMzallakSaNabhUSitaM naraM vilo kyati / tasmin samaye te traya eva-eko vikramAdityaH, dvitIyo jIvadevasUriH, tRtIyaH sa eva yogI, nAnyaH / rAjA'vadhyaH / narakapAle ekapuTI SaNmAsI yAvad bhikSA yAcyate bhujyate ca, tataH sidhyati / tena sUri chalayitumAyAtaH / sUrINAM ' sUri'mantra20 prabhAvAd vastrANyeva nIlIbhUtAni, na punarvapuH / tato gurusamIpastha vAcakajihvA stambhitA / zrIjIvadevasUridRSTau 'svajihvAyA yogapaTTaparyastikA babandha / sabhyaloko bibhAya / prabhubhiH sa kIlitaH / 1 ga-dvitIyA' / 2 digmbrH| 3 chAyA-bhukta AdhAkarma samyaka na ca yaH pratikrAmyati / lubdhaH sarvajinAmAvimukhasya tasyArAdhanA nAsti // - ka-kha-.' tsmaadessaaN'| 5 ka-kha- 'mAdatte' / 6 ga-- 'gtH'| 7 ga-- pustake 'sa' iti Arabhya 'stambhitA paryantaM adhikaM dRzyate / 8 ka-kha- 'jihvaayaa| Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhakozetyaparAye prabandhaH ] tatastena khaTikayA bhUmau likhitam uvayAraha uvayAraDau savvau loDa kare | avaguNi kiyA ju guNu karai viralaDa jamaNI jaNei // 1 // ahaM tava cchlnaarthmaagto'bhuuvm| tvayA jJAtaH, stambhitaH, prasIda, muJca, kRpAM kuru ityAdi / tataH kRpayA prabhubhirmukto'sau 'vAyaTa-' nagare bahirmaThIM gatvA tasthau / prabhubhiH svagacchaH samAkAryoktaHyogI duSTo bahirmaThe'sti amukadizi tasyAM dizi kenApi sAdhunA sALyA vA na gantavyameva / tatheti tanmene sarvaiH / sAdhyyau RbhutayA kutUhalena tAmeva dizaM gte| yoginA sametya cUrNazaktyA vazIkRte tatpArzva na muJcataH / prabhubhiH svavasatau darbhaputrakaH kRtaH / 10 tatkaracchede yogino'pi karacchedaH / mukte sAdhvyau / mastakakSAlanAt paravidyAvidalanena susthIbhUte te / 15 athAnyadA ' ujjayinyAM ' vikramAdityena saMvatsaraH pravartayitumArebhe / tatra dezAnAmanRNakiraNAya mantrI nimbo 'gurjaravarAdizi prahito vikrameNa / sa nimbo ' vAyaTe' 15 "zrI mahAvIraprasAdamacI karat / tatra devaM zrIjIvadevasUrIndraH pretyatiSThapat / anyedyurvAyaTe lallo nAma zreSThI 'mahAmidhyAdRt / tena homaH kArayitumArabdhaH / viprA militAH / AsannAdAcAmlikAd drumAd dhUmAkulo'hiH kuNDAsanno'patat / nirghRNairvipraiH sa barAka 20 "utpATyAgnau juhuve| lallustad dRSTvA virakto vipreSu uvAca ca - aho niSThuratvameteSAm || evaM jIvahiMsAratA ye tasmAdalamebhirgurubhiH / 1 chAyA - upakArakamya upakAraM sarvo lokaH karoti / avaguNe kRte yo guNaM karoti viralaM taM jananI janayati // 1 2 ka- ' muncete' | 3 kha - ' varasaro vartayitu' / ayaM prAsAdastAcApi samasti / 5 ga - pratyatiSTipat / 6 ga - pustake 'mahAmidhyAdRkU etadavikram' / 7 ka --- 'DAsa' | ga- 'utpAraNa bhau'| Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatiprabandhe [ 3 zrIjIvadevapUra I evaM vadan viprAn visRjya svagRhamagamat / 'sarvadarzanAmAmAcArAn viThokate / ekadA madhyAhne zrIjIvadevasUrINAM sAdhusaGghATakastadgRhe bhikSArthaM gataH / tayoH zuddhabhikSAgrahaNAt tuSTaH / lallana tau munI AlApitI- yuvayoH ke guravaH / tAbhyAM zrIjIvadevasUrayaH kathitAH / lallustatra gataH / zrAvakadvAdazavatIM samyaktvAM lalau / anyadA lallenoktam - sUryaparvaNi mayA dravyalakSaM dAne kalpitam / tasthArddha vyayitam, zeSamarddha gRhNItam / na gRhNanti te nirlobhAH / lallo bADhaM prItaH / gurubhiruktam adya sAyaM prakSAlitaikapAdasya tava yat prAbhRtamAyAti tadasmatpArzve Aneyam / iti zrutvA 10 gRhaM gato lachuH / sAyaM kenApi dvau vRSabhau prAbhUtIkRtau / lallena gurupArzvamAnItau / guruNoktam -- yatraitau svayaM yAvA tiSThataH taMtratadddravyavyayena caityaM kArApyam / tacchrutvA tena vRSau svacchandaM muktau * pippallAnaka' grAme gatau kacit sthitau / tatra bhUmau lallena caityamArabdham niSpannam / tatrAvadhUtaH ko'pyAyAtaH / 15 tenoktam atra prAsAde doSo'sti / janairuktam- ko doSaH / tenoktam-trIzalyamAste / lallena tacchrukhA guravo vijJaptAH / gurubhiruktam- niHzalyAM bhUmiM kRtvA punaH prAsAdaH kAryate, lakha ! svayA dravyacintA na kAryA, tadadhiSThAtrayo dhanaM pUrayiSyanti / prAsAda utkIlayitumArebhe / zabda utpanna: - caityaM noskIlanIyam / 20 guravo vijJaptAH / tairdhyAnaM dadhre / adhiSThAtrI devyAyayau / tayoktam--' kanyakubja' rAjasutA'haM mehaNIkanAmnI pUrva ' gurjara'deze vasantI mlecchasainye samAgate palAyamAnA teSu pRSThApatiteSu bhiyA'tra kUpe'patam / mRtvA vyantarI jAtA / ataH svAGgAsthizalyAkarSaNaM nAnumanye / pratoya "mAmadhiSThAtrIM tvaM kuru yathA RddhiM 1 / ma 5 - 1 ka kha - pratyoH 'sarva' iti padaM nAsti / 2 ga 'kathitam' / 3 ka kha -- tatraiva dravyadhyayena' / 4 kha - piSpalAnakagrAmaM ' 5 ga' mahaNInAmnI' / 6 ka-kha-'patantI' / 7 ka kha 'mAmadhiSThAtrI kuru yadavA' | Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH] prabandhakozetyaparAhvaye vRddhiM kurve / gurubhiH pratipannam / tatastadattabhUmau tadyogyA deva. kulikA kAritA / tatra cAmitaM dhanaM labdham / lallo niSpratimallasukhabhAjanamabhavat / saGghazca tuSTaH / lalladveSAd dvijairmumUrSugauzcaitye kSiptA / sA tatra mRtA / zrAvakairvijJaptaM tad gurave / guruNA vidyAbalAd gaurbrahmabhavane kSiptA / yaccintyate parasya tadAyAti sammukha- 5 meva / brAhmaNairananyopAyatvAt jIvadevasUrayo'nunItAH / jIvadevasUre ! tAraya naH / zrIsUribhiste tarjitAH, uktAzca-yadi maccaitye matpaTTasUrezca zrAvakavat sA bhaktiM kurudhve, matsareH sUripadaprastAve 'hemamayayajJopavItaM dattha, tatsukhAsanaM svayaM vahatha, tadA gAmimA brahmAlayAdAkRSAmi; anyathA tu na / 'tairapi kAryAturaiH sarvamaGgI- 10 kRtam | akSarAdibhiH sthairyamutpAditam / tato gaurAkRSyAcAryabahiH kSiptA / tuSTaM cAturvarNyam / kAlAntare maraNAsattau sUribhistasmAd yogino bibhyadbhiH svakIyAkhaNDakapAlasya sarvasiddhihetobhaJjanaM zrAvakAgne kathitam / anyathA vidyAsiddhau saGghopadravaM kariSyati / tathaiva taistadA cakre / yogI nirAzazciramarodIt // iti zrIjIvadevasUriprabandhaH // 3 // MENU . .1 ga-'panaM tat / tahata0' / 2 kAkha-- hemyjnyopnii(vii)tN'| 3 ka-kha. 'taireva / / 4 k.-srvmpynggii-'| 5 ga--pustake 'anyathA vidyAsiddhI sopadravaM kariSyati' etada dhikaM dRshyte| caturvizati03 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatiprabandhe [4 zrIArya sapaTa |caary [4] // athAryakhapaTAcAryaprabandhaH // kvApi gacche'nekAtizayalabdhisampannAH zrIAryakhapaTA nAma AcAryasamrAjaH / teSAM ziSyo bhAgineyo bhuvano nAma / te sUrayo 'bhRgukacchaM' vijahuH / tatra balamitro nAma bauddhabhakto rAjA, bauddhAzca mahAprAmANikAstAdRgyajamAnagarvitAzca durdAntAH / 'ekaM vAnarI, aparaM vRzcikena jagdhA' iti nyAyAt te zvetAmbarANAM dharmasthAneSu tRNapUlakAn nikSepayanti, yUyaM pazava iti bhAvaH / anayA'vajJayA khapaTAcAryA na cukrudhuH, gurutvAt / yataH -- upadravatsu kSudreSu, na dhyanti mahAzayAH / utphAlaiH zaraiH kiM syA-llolaH klloliniiptiH| // 1 // bhuvanastu cukopa | zrAvakazatasahasrasaGkulo rAjJaH pArzva yayau zrIsaGghagurvanujJAM gRhItvA tatrocairuvAcatAvaDiNDimaghoSaNAM vidadhatAM tAvat prazaMsantu ca svAtmAnaM prathayantu tAvadatulAM rIDhAM ca pUjye khalAH / yAvat prAjyaghRtapratarpitaMbRhadbhAnuprarohatpRthu-- ___ jvAlAjAlakarAlajalpanivahe notiSThate'yaM janaH // 1 // " rAjJA balamitreNoktam -sAdho ! kiM kimAttha ? / bhuvano babhANa-tava guravastArkikaMmanyA gehenardinaH zvetAmbarAn nindanti, tato vayaM bAdAya tvatsadaH samprAptAH / AsphAlaya tAn mayA saha, ekadA bhavatu zrotRNAM karNakautukam / tato rAjJA te AhUtAH / caturaGgasabhAyAM vAdaM kAritAH / bhuvanamunipazcAnanatarkacapeTAtADitAH "pheraNDA iva tUSNIkAH samajaniSata / rAjAdi1 kkhputtaa'| 3 ka-kha-- 'dharmasthAne' 13 kha-. 'tayA' / 4 kkhputtaa'| 5 ka--- 'shubhynti| 6 mtsyvishessaiH| 7 anuSTup / 8 avinayam / 1 agni / 1. shaaiil.| 11 shRgaalaaH| ----- -- -- Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhakozetyaparAhaye bhirghoSitaH--jayaH zvetAmbarazAsanasya / vartante caityeSu mahotsavAH / bauddhAstu 'himatapadmavanAbhA jAtAH / taM bauddhApamAnaM zrutvA bauddhAcAryoM 'guDazastra'purAd vRddhakarAkhyo mahAtArkiko ' bhRgupura' magAt / rAjAnamavocat---zvetAmbaraiH saha mAM vAdaM kArApaya / rAjJA bhuvanaprajJAsphUrtijJena vArito'piM nAsthAt / 5 'vAde'jita eva so'pi bhuvanena jitaH / na khalu yamo bhUtAnAM dhiiyte(?)| jitvA sabhyAH prabhASitAH-- bho bho zRNutayahako dRSado yaduSNakiraNo dhvAntasya yacchItaguH 'zephAlIkusumotkarasya ca dezAkarSaH pataGgasya yat / aryat kulizaH pracaNDapavano meghasya yad yat taroH pazut kariNo hariH prakurute tada vAdino'sAvaham // 1 // " saMbhyA zcamatkRtA ujjughuSuH -- jayati dhavalAmbarazAsanam / vRddhakaraH punarapamAnAzanitapto'nazanaM kRtvA 'guDazastra'pure vRddhakarAkhyo yakSa utpannaH prAgvaireNa jainAnupadravati vyAdhivarddhana-bhApanadhanaharaNAdiprakAraiH / 'guDazastra' purasaGghana AryakhapaTAstad vijJaptA- 15 statra gatAH / tatra yakSAyatanaM pravizya yakSasya karNayorupAnahI babandhuH, yakSasi pAdau dduH| loko militaH / rAjA tatratyastatrAgataH / rAjJi tatrAgate AcAryAH zvetavastreNa khaM sarvamaGgamAvRtya tasthuH / rAjA yatra yatrodghATayati tatra tatra "sphicAveva dRzyate / tataH kruddho rAjA ghAtAn dApayati ba~paTAcAryasyAGge / 20 13.--'himvtpdmnaabhaa'| 2 ga-'saha vaadN'| 3 gha--' vAdaM vAdaM kAraya / 4 ka-kha - sphuurtiten'| 5 gha-'cAdodita eva' / 6 ka-kha-'prAyati' / 7 candraH / 8 latAvizeSagatapuSpasamudAyasya / 9 dIpakavaterAkarSaNam / 10 vajram / 11 kuTAraH 12 gajasya / 13 siMhaH / 14 shaarduul0| 15 kha--'sabhyAca cm.'| 16 kh'kroddpmaan''| 17 ka-'khapuTA0118 kha-tatra ca yakSA.' 119 'ughADe che' iti bhASAyAm / 20 ga- sphijAveva' / 21 jaghanau / 22 ka-'khapuTA0' Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatiprabandhe [ 4 zrIbhAryakhapaTAcArya ; ? te ghAtAH zirISakoSAdapi komaleSvantaH purauNAmaGgeSu 'leguH / ucchalito'ntaHpure strINAM kolAhala :- - hA nAtha ! rakSa rakSa, hA hanyAmahe hanyAmahe kenApyadRSTena kathaM jIviSyAmaH ? | rAjA sUrizakticamatkRtamanAH sUrINAM paidolanaH / prasadya mama saparijanasya jIvitabhikSAM dehi, kRpAlustvam ityAdyuvAca / yakSastu svasthAnAdutthAyopari samAgato vinItaH pAdasaMvAhanAM kurute / mama kITikAmAtrasyopari vaH kaH kaTakArambha iti brUte / milito lokaH / AryakhapaTairyakSa Uce re athama ! asmadhyAn parAbubhUSasi / parAbhava, yadyasti prAbhavam / 10 yakSaH prAha sma hanUmati rakSati sati zAkinyaH pAtrANi kathaM prasante ? | teva bhRtyo'smi / mA mAM pIDaya / tava saGgha bAndhavavad rakSitA'smi / rAjAdayaH sarve camatkRtAH sUribhaktA babhUvuH / sUrayaH prAsAdAnnirgatya yadA bahirgatAstadA yakSaH pASANamUrtiH sahAyAtaH / dve dRSadau dve dArSadakuNDike, sUkSmayakSAH sahAguH / 15 nagaraprAkAradvArAyAtena sUrIndreNa yakSAdyA visRSTAH svasthAnamaguH / kuNDike tu puradvAre sUriNA sthApite, loke khyAtinimittam / rAjA prabodhya sadyaH zrAvakaH kRtaH svasaudhaM gataH / prabhAvanAnartakI - raGgAcArya iti sa sUrIndrastatra cAturvaNryena varNayAmAse / tadaiva 'bhRgu' purAt sAdhU dvAvAgatau, tAbhyAM prabhavaH proktAH -- bhagavan ! 20 'bhRgu' purAdatra gacchadbhirbhavadbhiryA ka~parikA gUDhamadhAri sA bhavatAM bhAgineyenAvAcyata / vAcayatA AkRSTilabdhirlabdhA / tadvazAdibhyAnAM gRheSu niSpannAM rasavatImA kRSyAnIya bhuGkte sma / tathA kurvan gacchena jJAto niSiddho na nivartate, rasanendriyaparavazatvAt I 20 w - 4 ga 1 'lAgyA' iti bhASAyAm / 2 'uchaLayo' iti bhASAyAm 3 ga - 'pAdau lagnaH ' / 5 ka - pratI ' tava ' ityArabhya pIDaya' etatparyantaM na dRzyate dyUAn 6 gha - 'puraprAkAra0' / 7 gha- 'kamalikA (1)' / 8 ka kha ga 'kSullake naikena vAcyata' .. " Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH] pravandhakozetyaparAjaye tataH saGghana hakkitaH / krudgho gatvA bauddhAnAM militaH / tadAcArya iva jAtaH / bauddhAnAM pAtrANi maThAt khena gRhamedhinAM gRheSu nayati / tato bhaktapUrNAni tAni khenaiva maThamAyAnti / tathA dRSTvA loko bauddhabhakto bhavannAste / yaducitaM tat kurudhvam / tadavadhAryAyakhapaTadevA 'bhRgu'puramaguH / pracchannAH sthitAH / zrauddhAnAM pAtrANi annapUrNAnyAgacchanti / zilAvikurvaNena khe abhakSuH / patanti pAtrebhyaH zAli-maNDaka-moda kAdyaMzAzca lokasya mastakeSu / 'cellakaH sUrINAM samAgamanaM sambhAvya bhIto naSTo varAkaH / sUrayaH sasadhA bauddhAnAM prAsAdamagaman / buddha upalamUrtiH sammukha utthitaH jaya jaya maharSikulazekhara ! ityAdi stutIrataniSTa / punarjinapatizAsanasya 10 prabhAvaH prodidIpe / AryakhapaTA anyatra vijAhuH / itazca 'pATalIputra'pattane dAhaDo nAma nRpo viprabhakto jainayatInAhvayat , abocacca-viprAn namaskuruta, iti / janaruktam - rAjan ! nedaM yuktam , gRhiNo'mI, yayaM ca yatayo vandyAH / dAhaDenoktam----na bandace cecchirAMsi vaH kRntAmi / jaina- 15 yatibhiH saptadinI yAcitA / rAjJA dattA / daivAdAyakhepaTaziSya upAdhyAyo mahendranAmA 'bhRgukacchA't tatrAyAtaH / tadane yatibhiH svaduHkhaM kathitam / tena sandhIritAste / prAta: karavIrakambe dve raktazvete lAtvA mahendra upadAhaDamagAt / tadA'yamadinapratyUSaM vartate / rAjJoktam-zvetAmbarA viprANAmAyAhUyantAm / AhUtAH, agre 20 ustisthuH / mahendreNa raktAM kambAM vAhayitvA rAjA bhASitaHkiM prathamamito namAma: ? kiMvA ito namAma iti / etadbhaNanasamakAlameva viprANAM mastakAstruTitvA tADaphalavad bhUmau petuH / tad 1 ga-kruddhvA / 2 gha-bauddhAnAM bhakto / 3 ka-'khapuTa0' | 'mAMDA' iti bhASAyAm / 5 kh-gh-nelkH'| 6 gN-'prdidiipe'| 7 k-'khputtaa0| 8 ka-- kha- pATalIpure' / 6 k-'khputt0| 10 ka-tAlaphala.' / Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 caturviMzatiprabandhe [ 4 zrI AryakhapaTAcArya dRSTvA bhIto rAjA cATUni karoti sma, punarnaivamabinayamAcariSyAmi iti uvAca / tadA mahendreNa paThitam kaH kaNThIravakaNThakesarasaTAbhAraM spRzatyaMghriNA ? kaH kuntena zitena netrakuhare kaNDUyanaM kAGkSati / kaH saMnahyati pannagezvara ziroratnAvataMsazriye ? yaH zvetAmbara zAsanasya kurute vandyasya nindAmimAm // 1 // vizeSato bhIto nRpo darzana ( ? )sya pAdevalagIt / tadA mahendreNa dhavalA karavIrakambA digye'pi vAhitA / punarviprANAM mastakAH svasthAneSu sasajjuH / pratibodhito rAjA vipralokazca / evaM prabhA10 banA'bhUt / bhuvano'pi bauddhAn parihRtya svagurUNAM mIlitaH / tena svaguravaH kSAmitAH / tairgurubhistasya bhuvanasya bahumAnaM dattam / pazcAd bhuvano guNavAn, vinayavAn, cAritravAn zrutavAn, jAtaH / tata AryakhapaTAH sUripadaM bhuvanAya dattvA'nazanena dyAmAruruhuH | 15 jIvitavyaM ca mRtyuM ca, mArAdhayanti ye / 5. ta eva puruSAH zeSaH, pazureSa janaH punaH // 1 // iti mahAprabhAvaka zrI AryakhapaTAcAryaprabandhaH // 4 // 1 ga - 'mahendreoktam | 2 zArdUla0 / 3 ka gha- pratayoH 'bhuvano'pi ' ita Arabhya 'jAtaH ' etatparyantaM nAsti / 4 ka - 'khputtH| 5 anuSTup / Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH prabandhakozetyaparAye [5] // atha paadlipsaacaaryprvndhH|| 'kauzalA' nAma nagarI, tatra vijayavarmA rAjA nyvikrmsaagrH| phullanAmA zreSThI jainaH prAjJo daanbhttH| tasya pratimANA nAma patnI rUpazIlasatyanidhivasudhA / sA niSNutratvena khidyate / kenApyuktam- 5 vairoTyAM devImArAdhaya / taponiyamasaMyamaistayA''rAdhitA sA pratyakSIbabhUva, abhidadhau ca---vatse ! kimartha smRtA'ham / / zreSThinyoktamputrArtham / vairoTyayoktam-vatse ! zRNu, 'vidyAdhara'vaMze zrIkAlikAcAryo'bhUt / tasya 'vidyAdharo' nAma gacchaH / tatra AryanAgahastI nAma sUrirAste / sa samprati imAM nagarImAgato'sti kriyAjJAnArNavaH, 10 tasya pAdodakaM piba / tatra zreSThinI bhAvanAbharabharitA gatA / karasthagurupadaprakSAlanajalapAtraH 'ziSyakaH sammukhamAgacchan dRSTaH / zreSThinyA pRSTam ----tapodhana ! kimetat ? / ziSyakeNoktam--gurUNAM pAdodakam / tayA potam / atha guravo'vandiSa(Sya)ta / guravaH prAhuH-yanmatto dazakarAntarastha- 15 yA tvayA'mbhaH pItaM tat te putrastvatto dazayojanAntaritaH sthAtA / tataH pazcAdanye nava putrA bhavitAraH sArazriyaH / sA campakakusumamakarandapAnamattamadhupadhvanikomalayA girA babhASe----AdyaH putro yuSmabhyaM dAtavyo mayA / ityuktvA nijasadanamagamat / bharne gurUktaM svoktaM cAkathayat / tuSTaH saH / zreSThinI kAle nAgendrakhanasaprabhAvaM 20 putraM prAsUta / mAGgalyotsavAH prasaranti sma / gurusatkaH san vardhate / nAgendra iti nAma tasya / zarIrAvayaveMguNezca sakalalokahaNIyai vRdhe / gurubhirAgatyASTame varSe dIkSitaH / maNDanAbhidhasya muneH pArzve pAThitaH / bAlo'pi sarvavidyo jAtaH / 5 ka-ziSyaH kaH' ! 2 ga-'sthAtA / pazcAda.13 tyAra pachI' iti bhASAyAm / 4 ga-campakamakaranda.' / 5 ka-'malotsavAH' / 6 ga-'kamanIyaiH' / Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatiprabandhe [5 zrIpAdaliptAcAryaekadA guruNA jalArtha prasthApito vihRlyAgata Alocayati'aMbaM taMbacchIe, apuphiyaM pupphadaMtapaMtIe / navasAlikaMjiyaM nava-vahUi kuDa eNa me dinnaM // 1 // iti gAthayA gurubhirbhaNitam---palittao, zRGgAragarbhabhaNitizravaNAt / kila tvaM vineyaka ! rAgAgninA pradIpta iti bhAvaH / nAgendreNAcacakSe-bhagavan ! mAtrayA ekayA prasAdaH kriyatAm , yathA 'pAlittao' iti rUpaM bhavati / atra ko bhAvaH ? gaganagamanopAyabhUtAM pAdalepavidyAM me datta yenAhaM pAdaliptaka ityabhidhIye / tato gurubhiH pAdalepavidyA dattA / tadvazAt khe bhramati / dazavarSa10 dezIyaH san sUripade sthApitaH / bahuziSyaparikarito viharati / nityaM 'zatruJjayo -'jayantA dipezcatIrthI vanditvA'rasavirasamaznAti / tapastapyate / yad dUraM yad durArAdha, yacca dUre pratiSThitam / tat sarvaM tapasA sAdhyaM, tapo hi duratikramam // 1 // 15 tataH srvsiddhyH| ekadA 'pATalIputraM' gatAH / tatra muruNDo nAma khaNDitacaNDArimuNDo rAjA / tasya SaNmAsAn yAvacchiro'rtirutpannA''ste / mantratatrauSadhairna nivRttA / "vizeSavidurAn sUrInAgatAn zrutvA rAjJA mantriNaH prahitAH procuH-bhagavan ! rAjarAjendrasya ziro'rtinivartya20 tAm / kIrti-dhauM saJcIyetAm / tataH sUrIndro rAjakulaM gastrA mantrazaktyA kSaNamAtreNa ziro'rtimapaharati sma / tato'dyApi paThyate-- 1 chAyA-AnaM tAmrAkSyApuSpitaM puSpadantapaGktyA / navazAlikAJjikaM navavadhvA kuDakena me datam / / 2 ka- saalikNjiaN'| AryA / g-bhrmti'| 5 zatrunaya-girinArA-buMdasammetazikharA-'STApadeti tIrthaparakam / 6 k-kh-'vyvsthitm| anuSTup / 8 gh-'paaddliiputr'| 9 ga- 'muraNDo' / 1. prajJAn / 11 ka-rAjendrazirotiH' / Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhakatraparAye jaha jaha parasiNi jANuyaMmi pAlittao bhamADe | taha taha se siraviNA paNassara muMDarAyassa // 1 // ' prIto rAjA / saMvRttA utsavAH / pAdaliptasUrINAM yazasA pavitratAni sapta bhuvanAni / rAjA stauti -- cetaH sArdrataraM vacaH sumadhuraM dRSTiH prasannojjvalA J zaktiH kSAntikelI zrutaM hRtamadaM zrIdanidainyApahA | rUpaM zIlayutaM matiH zritanayA svAmitvamutseokitAnirmuktaM prakaTAnyaho nava sudhAkuNDAnyamUnyuttame // 1 // ekadA sabhAyAM nRpeNoktam - rAjakule mahAn vinayaH / AcAryairabhihitam - gurukule mahIyAn vinayaH / tata AcAryAH prAhu:- 10 yo vaH paramabhakto rAjaputro'sti sa AhUyatAm idaM ca tasmai kathyatAm - yAtvA vilokaya 'gaGgA' kiM pUrvavAhinI kiMvA pazcimavAhinI iti / AhUto rAjaputraH, prahitazca vilokanAya, yatra tatra mitvA samAgataH bhASito bhUpAlena - vilokitA 'gaGgA' kiM pUrvabAhinI pazcimavAhinI vI ?" / atha rAjaputraH pracakhyau -kimatra 15 "vilokanIyam ? bAlA api vidanti 'gaGgA' pUrvavAhinI, gatvA ca vilokitA mayA, pUrvavAhinyevAste / rAjA zrutvA'sthAt / sUribhiH sAdhuH svastasmai karmaNe prahitastatra gataH / daNDakaM vAhya vyalokata pUrvavAhinI suravAhinI / upasUri samAgataH, abhASata - ahaM 'gaGgAM' pUrvavAhinIM pUrvamazrauSam, gatyA pazyaMzca tathaivAjJAsiSam, tatvaM tu 20 1chAyA-- yathA yathA pradezinIM jAnuni pAdaliptako bhrAmayati / tathA tathA tasya zirovedanA praNazyati muruNDarAjasya // 2 ga 'muraNDa0' / 3 AryA / bhUrloka - bhuvarloka-svarloka-maddarkoka-janoMkataparloka-satyaloketi saptamo brahmaloko vA / 5 ga - ' yutaM / 6 manoharA / 7 zArdUla / -- e 1 8 ka kha - 'mahAn vinamaH / 9ga-gha - 'gatvA' / 10 vilokyam' / 12 ka- kha- 'pramajya' / 13 ga gha - 'tu ga -' iti vA' / 11 gha sadgaravo' | Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatipravandhe [5 zrIpAdalidhAcAryasvayaM sadguravo vidanti / etacca rAjaputra-yatyozcaritaM rAja-sUryoH pracchannacarairuktam / rAjA mene eva-mahIyAn gurukule vinayaH / tataH paThyate-- 'nivapucchiNa guruNA, bhANao 'gaMgA' kaomuhI vahai ? / saMpAiyavaM sIso, jaha taha savvattha kAyavvaM // 1 // 'pATaliputrA'datha sUrIndro 'lATAn' gataH / tatraikasmin pure bAlaiH saha krIDati / munayo gocaracaryArtha gatAH / tAvatA zrAvakAH pravandanArthamAyAtAH / AkAraM saMvRtyopaviSTaH prabhuH / zrAddheSu gateSu punarapavarakamadhyaM gatvA khelasti / tAvatA ke'pi vAdinaH smaayaataaH| 10 tairvijanaM dRSTvA * kUkukU' iti zabdaH prokaH / sUrIndreNa tu 'myAUM' iti biDAlazabdaH kRtaH / tato darzanaM dattam / vAdinaH pAdayoH petuH prabhoH / aho pratyutpannamatitvaM te, ciraM jaya bAlabhArati ! / tata ArabdhA prabhuNA taiH saha goSThI / teSvekena pRSTam15 pAlittaya ! kahasu phuDaM, sayalaM mahimaMDalaM bhaimaMteNa / diha suyaM ca kattha vi, caMdaNarasasIyalo aggI ? // 1 // " prabhuNA'bhANi-- ayasAbhiogasaMdU-miyassa purisassa suddhahiyayassa / hoi vahaMtassa duhaM, caMdaNarasasIyalo aggI // 1 // 1 ga-gha-"etacca' etadadhikam / 2 chAyA- nRpapRSTena guruNA bhaNito 'gaGgA' kiMmukhI bahati / / sampAditavAJ ziSyo yathA tathA sarvatra kartavyam / / , AryA / 4 gh-paattliputraa0'| 5 g-'kRtH'| 6 kh-gh-'pdyoH'| 7 chAyA-pAdaliptaka! kathaya sphuTaM sakalaM mahImaNDalaM bhramatA / TaM zrutaM ca kudApi candanarasazItalo'miH // 8 k-kym'| 9 k-'bhmtenne'| 10 ka-gha-'katthaI' / 11 Ayo / 12 chAyA-ayazo'bhiyogasandUnasya puruSasya zuddhahRdayasya / / bhavati vahato duHkhaM candanarasazItalo'bhiH // 13 AryA / Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhakozetyaparAye 27 tuSTAste vAdinastuSTuvuH-sAkSAdamaragurureva tvam , dhanpA brAhmI yA te vadane basati / itazca ye pUrva brAhmaNAH khapaTAcAryagacchIyenopAdhyAyena mahendreNa bhASitAste balAt kecit pravAjitAH / teSAM svajanAH 'pATalIputra'pattane vasanti / pUrvavairAjjainayatInupadravanti / sA 5 vArtA prabhuzrIpAdalitAcAryaiH zrutA / svayaM te gaganena tatra gatAH, abhyadadhuzca-- re mayi vIre sati ke nAma jainajanaM tudanti / jarjarA'pi yaSTiH sthAlInAM bhaJjanAya prabhavatyeva / tataste kAkanAzaM naSTAH / prabhuH puna' gu'puramagamat / tatrAryakhapaTasampradAyAt sakalAH kalAH prajagrAha / 'DhaGka' parvate nAgArjunaH prabhuNA khagamanavidyA 10 zikSApitaH paramArhato'jani / tena 'pAdaliptaka'puraM navyaM kRtam / dazAha maNDapograsenabhavanAdi ca tat tat tatra tatra prabhuNA gAthAyugalena stavanaM baddham / tatra hemasidbhividyA'vatAritA'stIti vRddhAH prAhuH / nAgArjunena ca rasaH praarbdhH| so'tikRcche'pi kRte na bandhamAyAti / tato vAsukinAgastenArAddhaH / tena zrIpAda- 15 liptena copAyo'rpitaH-yadi 'kAntI'puryAH zrIpArzvanAthamAnIya taddRSTau rasaM badhnAsi tadA bandhamAyAti, nAnyathA / nAgArjunena pRSTam - kathameti zrIpArzvanAthaH ? / vAsukinA pAdaliptena ca proktam--utpATayAnaya gaganAdhvanA / gato nAgArjunaH 'kAntI'm / tatra caityaM pRcchati / tatra dhanapatizreSThI caityagoSThikaH / tasyAgre 20 naimittikenoktam---pArzva rakSeH, dhUrta ekastaddharaNAya bhramannasti / sa sacatuSputro devaM rakSati / nAgArjunastatra gataH / teSu rakSatsu haraNAvasaro nAsti / taireva saha nAgArjunena prItisarebhe / vizvAsa utpannaH / ArAtrikamaGgaladIpakasamaye pitAputreSu praNAmAdhomukhaSu 1 bRhsptiH| 2 ga-sA ca vAtA' / 3 ga-'janamupadravanti / 4 k-'khptt| 5 kha-'gAhAkualena' / 6 'goThI' iti bhASAyAm / 7 ka-rArebhi' / 8kh-gh'prnnaame'dho0'| Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatipravandhe [5 zrIpAdAlaptAcAryapArzva khena gRhItvA gato naagaarjunH| 'seDI'samjhanadItaTe zrIpArzvadRSTau rasaH stmbhitH| 'stambhanakaM' nAma tat tIrtha paprathe, 'stambhanapuraM' nAma puraM ca / __ atha zrIpAdaliptAcAryAH 'pratiSThAna'puraM dakSiNAzAmukhabhUSaNaM 'godAvarI nadItaraGgaraGgajjalakaNahRtapAnthazramabharaM jagmuH / tatra sAtavAhano rAjA viduSAM yodhAnAM dAnazauNDAmA bhoginAM ca prthmH| tasya sabhAyAM vArtA'bhUt , yathA-- pAdaliptAcAryAH sarvavidyAbanitAvadanaratnadarpaNAH samAgacchantaH santi prAtaH / taptaH sarvaiH paNDitaiH sambhUya styAnaghRtabhRtaM kaccolakamarpayitvA nijaH puruSa eka 10 AcAryANAM sammukhaH prasthApitaH / AcAryetimadhye sUcyekA kssiptaa| tathaiva ca pratipreSitaM tat / rAjJA sa vRttAnto jJAtaH / pagritAH pRSTAH- dhRtapUrNakaccAlakapreSaNena vaH ko bhAvaH ? / tairuktam-- evametannagaraM 'viduSAM pUrNamAste yathA ghRtasya vartulakam , tasmAd vi mRzya praveSTavyam, iti bhAvo naH / rAjJA nigaditam-- tarhi 15 AcAryaceSTA'pi bhavadbhiIyatAm , yathA-nirantare'pi ghRte nija tIkSNatayA sUcI praviSTA tathA'hamapi vidvAnibiDe nagare pravekSyAmi iti / dadhvanuH paNDitAH / sarve rAjendro'pi sammukhaM gatAH surasarillaharihAriNyA vANyA tutuSuH ! nagaramAnIto gurunirvANakalikA praznaprakAzAdizAstrANi sandadarbha / ekAM ca 'taraGgalolA nAma 20 campUM rAjJo'ne navAM nirmAya sadasi vyAcakhye prabhuH / tuSTo rAjA / bhavatyayaM kpiindrH| zANottIrNamivojjvaladyuti padaM bandho'rddhanArIzvaraH zlAghAlaGghanajAchiko divi latodbhinneva cArthAd gatiH / 1 ga--'preSitaH' / 2 ka-'tata:' / 3 ka-kha-'ghRtaptampUrNa.' / 4 ga--'viduSaiH / 5 ga-'sarve paNDitA rAjendro'pi' / 6 ka-'tuSTuvuH / 7 nAyaM prantho dRSTipathamA yaatH| 8 eSA sarasA kathA na kApyupalabhyate / 9 ka-nyAcacakSe / 10 ka-ga-'cArthogatiH / Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhakozetyaparAhaye ISaccUrNita candramaNDalagalapIyUSahRyo rasa stat kizcit kavirkarmamarma na punarvADiNDimADambaraH // 1 // ' ityevaM kavayo'pi tuSTuvuH / ekA tu vaizyA viduSI rAjasabhyA guNajJA'pi sUrIndrAn na stauti / tato rAjJA bhaNitam vayaM sarve tuSTAH stumaH / kevalamiyamekA na stauti / tat kriyatAM yena stute / tadAkarNya sUrayo vasatimAyayuH / rAtrau gacchasammatyA kapaTamRtyunA mRtAH, pavanajayasAmarthyAt / zavayAnamAzritaH sUriH / cAturvarNyaM * roditi / vezyAgRhadvAre nItaM zavayAnam / vezyA'pi tantrAgatA rudatI vadati "sIsa kahavi na phuTTe, jammassa pAlittayaM haraMtassa ? | jassa muhanijjharAo, taraGgalolAI bUDhA // 1 // punarajIvat prabhuH / vezyayA'mANi - mRtvA''tmA'stAvi ? | sUrirAha - 'mRtvA'pi paJcamo geya' iti kiM na zrutam ? | atha prabhuH 'zatruJjaye' raiMdanasaGkhyopayAsAnazanena IzAnendrasAmAnikatvenodapadyata / iti zrIpAdalipsAcArya prabandhaH // 5 // 2 1 ka- 'karmana 0 ' / 2 zArdUla | 3 ka-'vaizyA' / 4 ka-'zoditaH' / 5 chAyA-1- zIrSa kathamapi na bhakSaM yamasya pAdaliptaM harataH / yasya mukhanirjharaHt taraGgalolAnadI vyUDA || 6 AryA / 7 dvAtriMzadupavAsA0 / 8 kha - 'padye' / 10 15 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatipravandhe [6 zrIvRddhavAdi-siddhasena. [6] // atha zrIvRddhavAdi-siddhasenayoH prbndhH|| 'vidyAdharendra'gacche zrIpAdaliptasUrisantAme skandilAcAryAH sAdhitajainakAryAH pusphuruH / te yatanayA viharanto 'gauDa'dezaM yayuH / 5 tatra 'kozalA'khyagrAmavAsI mukundo nAma vipraH / sa teSAM sUrINAM militaH / itthaM dezanAmazrauSIt.. bhoge rogabhayaM sukhe kSayabhayaM vitte'gnibhUbhRdbhaya __ dAsye svAmibhayaM guNe khalabhayaM vaMze kuyoSidbhayaM / snehe vairabhayaM naye'nayabhayaM kAye kRtAntAd bhayaM sarva nAma bhayaM bhave yadi paraM vairAgyamevAbhayam // 1 // zrutvA bhavodvignazcAritraM gRhItvA gurubhiH samaM 'bhRgu'puraM gataH / sa mukundamunistArasvareNAdhIte rAtrau / sAdhUnAM nidrAbhaGgo bhavati / tatastAn durmanAyamAnAn jJAtvA gurubhiH paThanniSiddho'sau / yathA vatsa ! namaskArAn guNaya / rAtrAvuccaiASaNe hiMsrajIvajAgaraNAdanartha15 daNDo mA bhUditi / tato divA paThane zrAvakazrAvikAdInAM karNajvaro bhavati / kenApyuktam---kimayamiyadvayAH paThitvA muzalaM puSpApayiSyati ? / tacchutvA mukundaH khinnaH sadyo mahAvidyArthI ekaviMzatyopavAsairjinAlaye brAhmImArarAdha / tuSTA'sau pratyakSIbhUya jagAda sarvavidyAsiddho bhava / tataH kavIndrIbhUya svagurvantikamAgatya saGgha20 samakSamakSAmasvareNa babhANa- yanmamopahAsaH kenApi kRto yadayaM kiM muzalaM puSpApayiSyati, vilokayata lokAH ! muzalaM puSpApayAmi / ityuktvA muzalamAnAyya catuSpathe sthitvA tat puSpApayAmAsa, mantrazaktimAhAtmyAt / skandhasthitena tena bhramati paThati caka-kha-'tena yata0' / 2zArdUla ! 3 ka-kavIndro bhUtvA' / Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaka zetyaparAye paMttamavalaMbiyaM taha, jo jaMpara phullae na musalamiha / tamahaM nirAkaritA, phulai musalaM ti ThAvemi // 1 // tathA-- prabandhaH ] "madgozRGgaM zakrayaSTipramANaM zIto vahnirnAruto niSprakampaH / yasmai yad vA rocate tanna kiJcid 5 vRddho vAdI bhASate kaH kimAha // 1 // * apratimallo vAdI so'bhUt / skandilAcAryaiH svapade nivezitaH / vRddhavAdI iti khyAtaM tannAma / skandilAcAryAH samAdhimRtyurathena dyAmagaman / mitA bhUH payA'pAM sa ca patirapAM yojanazataM sadA pAnthaH pUSA gaganaparimANaM kalayati / Yan wo iti prAyo bhAvAH sphuradavadhimudrAmukulitAH 5 ekadA vRddhavAdI 'bhRgu 'puraM gacchannAste / itazcA' 'vantyAM ' vikramAdityo rAjA | yasya dAnAni aSTau hATakakoTayatrinavatirmuktAphalAnAM tulA paJcAzanmadagandhalubdhamadhupakrodhoddhurAH sindhurAH / lAvaNyopacayaprapazcitadRzAM paNyAGganAnAM zataM 19 daNDe 'pANDya'nRpeNa daukitamidaM vaitAlikasyApyatAm // 1 // ityAdIni khyAtAni / tasya rAjye mAnyaH 'kAtyAyana 'gotrAvataMso devarSirdvijaH / tatpatnI devasikA / tayoH siddhaseno nAma putraH / sa prajJAbalena jagadapi tRNavad gaNayati / prajJAyAzca iyattA nAsti / jagati tataH paThyate 20 10 15 satAM prajJonmeSaH punarayamasImA vijayate // 1 // ' yena vAde jIye tasyAhaM ziSyaH syAm iti pratijJA tasya / 25 1 chAyA -- patramavalambitaM tathA yo jalpati puSpet na muzalamiha / tamahaM nirAkRtya puSpati muzalamiti sthApayAmi // 2 ga 'vAcemi' / AryA / 6 ka - kha. ' smArpitam' / 7 zArdUla0 / 4 kha -- gha - - ' madgoH zRtaM / 5 zAmi . sUryaH / 9 zikhariNI / Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatiprabandhe [6] zrIvRddhavAdisiddhasena - " krameNa vRddhavAdinaH kIrti zrutvA sa tatsammukhaM dhAvati sma / sukhAsanArUDho ' bhRgu' puraM gataH / tAvad bhRgukacchA' nirgato vRddhavAdI mArge militaH / parasparamAlApo jAtaH / siddhaseno bhASate - vAdaM dehi / sUrirAha - damaH paramatra ke sabhyAH ? sabhyAn vinA vAde jitAjite ko vadet / siddhasenenoktamete gopAlakAH sabhyA bhavantu / vRddhavAdinA bhaNitam tarhi brUhi / tataH siddhasenastatra nagaragocare ciraM saMskRtena jalpamanalpamakarot / krameNa ca sthitaH / gopairuktam- kimapyayaM na 10 vetti, kevalamuccaiH pUtkAraM pUtkAraM karNau naH pIDayati / dhig dhik / vRddha ! tvaM brUhi kiJcit / tato vRddhavAdI kAlajJaH kacchAM dRDhaM baddhvA vindiNicchandasA krIti---- 32 vi mAriya navi coriyas paradAraha gamaNu nivAriyai / 'thovAthova dAviyA sagi (ggi) bahu ( hu ) guTTagu jAIyai // 1 // 15 punaH paThati ca gulasitaM cAvaI tilatAMdalI veDiI vajjAvaI vAMsalI / 11 pahiraNi oDhaNI hui kAMbaLI iNa pari gvAlai pUja (ra) i rulI // 1 // nRtyati ca"kAlau kaMbala anunI vA~Tu chAsihi khAlDa bhariDaM nipATu | 20 aicaDu paDita ( 7 ) u nIlai DA (jhA) Di avara ki saragaha siMga nilADi (1) // 2 // 1 kha- gha 'dhIdaNa 0 ' 1 2 chAyA - nApi mArayet nApi corayet paradArasya gamanaM nivArayet / stokastokaM dApayet svarga jhaTiti gacchet / 3 ka - 'thovAthodhaM dAiyaha sagi TukuTuku Aiyara'; gha - 'thovAthovalaM dAyai sAgidurATTugu jAiyara' | 4 chAyA-- guDena carvati tilatAndUlAn parvabhirvAdayati veNum / pariSAne AcchAdane bhavati kambalI evaM gopAlaH pUrayati harSam / 5 chAyA - kRSNaH kambalo laghu stakreNa dRtirbhUtA nimnatam ! ajJAvRndaH patitaH sAndre vRkSe'paraH ki svargasya rAgaM lalATe ? // 6 ka kha 'cATu' / 7 kandaM padyaM kevaDhaM ga -prato dRzyate / Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhaka zetyaparAhvaye gopA hRSTAH procuH -- vRddhavAdI sarvajJaH, aho kIdRk zrutisukhamupayogi paThati / siddhasenastu asArapAThaka ityanindan / tataH siddhasenaH prAha bhagavan ! mAM pratrAjaya / taba ziSyo'haM, vAde sabhyasammataM jitatvAt / atha vRddhavAdyAha-- 'bhRgu' pure rAjasabhAyAmAvayorvAdo'stu / gopasabhAyAM ko bAdaH / siddhasene 5 noktam -- ahamakAlajJaH, tvaM tu kAlajJaH, yaH kAlajJaH sa sarvajJaH / tvayaiva jitam / ityevaM vadantaM taM tatraiva dIkSayAmAsa / ? tatra prabhRti 'bhRgu' puranarendreNa taM vRttAtaM jJAtvA 'tAlAraso' nAma grAmaH sthApitaH prauDhaH / nAbheyacaityaM kAritam / nAbheyavimbaM vRddhavAdinA pratiSThitam / saGgho jagarja / siddhasenasya dIkSAkAle 10 kumudacandra iti nAmAsIt / sUripade punaH siddhasena divAkara iti nAma paprathe / tadA 'divAkara' iti sUreH saJjJA, svAmizabdavad vAcakazabdavacca / vRddhavAdI anyatra viharati / siddhasenastva' 'vantI' yayau / saGghaH sammukhamAgatya taM sUriM 'sarvajJaputraka' iti birude paThadhamAne 'vantI' catuSpathaM nayati / tadA rAjA vikramAdityo hasti- 15 skandhArUDhaH sammukhamAgacchannasti / rAjJA zrutam - sarvajJaputraka iti / tatparIkSArthaM hastistha eva manasA sUrernamaskAraM cakAra, na vAkzirobhyAm | sUrizvAsannAyAto dharmalAbhaM vabhANa / rAjendreNa bhaNitam - - avandamAnebhyo 'smabhyaM ko dharmalAbhaH ? / kimayaM samardhI labhyamAno'sti ? | sUriNA zrutvA'bhANi - cintAmaNikoTito'pyadhiko 20 'yaM vandamAnAya deyaH, na ca tvayA na vanditA vayam, manasaH sarvapradhAnatvAt asmatsArvajJaparIkSAyai hi manasA'smAnavandathAH / tatastuSTa rAjezvaro hastiskandhAdavaruhya saGghasamakSaM vavande kanakakoTiM zvAnAyayat / AcAryaiH sA na jagRhe, nirlobhatvAt / rAjJA'pi na jagRhe, kalpitatvAt / tata AcAryAnujJayA saGghapuruSairjIrNoddhAre 25 vyathitA | rAjavahikAyAM sveSaM likhitam--- 1 kha- " 'mupayogaM' / 2 ga -' caturvizvati05 33 --' ismAkaM ' / 3 kha - gha - 'sUrasutrAmlA (1) mANi' / Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatipravandhe / 6 zrIvRddhavAdi-siddhasena dharmalAbha iti prokte, dUrAduzchtipANaye / / sUraye siddhasenAya, dadau koTiM dharAdhipaH // 1 // zrIvikramAne avasare tenaiva bhagavatA bhANitam'punne vAsasahasse sayaMmi varisANa navanavaikalie / hohI kumaranariMdo tuha vikamarAya ! sAriccho // 1 // anyadA siddhasena citrakUTamaTati sma / tatra cirantanacaitye stambhameka mahAntaM dRSTvA kaJcidaprAkSAtko'yaM stambho mahAn ? kiMmayaH / tenoktam---pUrvAcAryairiha rahasyavidyApustakAni nya stAni santi / stambhastu tattadoSadhadravyamayaH / jalAdibhirabhedyo 10 vajravat / tadvacanaM zrutvA siddhasenastasya stambhasya gandhaM gRhItvA pratyauSadharasaistamAcchoTayAmAsa / taiH sa prAtarambujavad vicakAsa / madhyAt patitAH pustakAH / tatraikaM pustakaM choTayitvA vAcayannAdyapatra eva dve vidye labhate sma / ekA sarSapavidyA, aparA hemavidyA / tatra sarSapavidyA sA yathotpanne kArya mAntriko yAvantaH sarSapAn 15 jalAzaye kSipati tAvanto'zvanArA "dvicatvAriMzadupakaraNasahitA nissaranti / tataH parabalaM bhajyate / subhaTAH kAryasiddharanantaramadRzIbhavanti / hemavidyA punaraklezena zuddhahemakoTIM sadyo niSpAdayati pena tena dhaatunaa| tad vidyAdvayaM samyag jagrAha / yAvadane vAcayati tAvat stambho miSitaH pustakagarbhaH / khe ca vAgutpannA-ayogyo20 'si IdRzAnAM rahasyAnAM, mA capalaM kRthAH; sadyo mA mriyasva, iti / tato bhItaH sthitaH / yad vidyAdvayaM labdhaM tallabdham , nA 1 anussttue| 2 chApA-- pUrNe varSasahase zake varSANAM navanavatikalite / bhaviSyati kumAranarendrastava vikramarAja ! sadRzaH // 3 AryA / 4 choDIne' iti bhASAyAm / 5 etanAmAni na jJAyante / 'bhakSyate'7 ka--'arazyA hemavidhA' / 8 gh--kottii| gha.. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandha kozetyaparAhnaye dhikaM labhyate aprAptitaH / 'citrakUTA 't siddhaseno'tha pUrvadeze 'kUrmAra 'puraM gataH / tatra devapAlarAjAnaM (?) prabodhya nIlI rAga jainamakArSIt / tatrAsthAt / nityamiSThA goSThI vartate / kiyAnapi kAlo 'jagAma / ekadA rAjJA raha etya sAzruNA vijJaptam -- bhagavan ! pApA vayaM nedRzamadhurabhavadgoSThIyogyAH, yena saGkaTe patitAH sma / sUrIndraH papraccha - - kiM saGkaTaM vaH / rAjA prAha- sImAla bhUpAlAH sambhUya mAjyaM jighRkSaSa ApAnti / sUrirAha - rAjan ! mA sma vilo bhUH / tavaiva rAjyazrIrvaze yasyAhaM sakhA / rAjA hRSTaH / paracakramAyAtam / vidyAdvayazaktyA rAjendraH samartho vihitaH sUriNA / 10 bhagnaM parabalam / gRhItaM tatsarvasvam / vAditAnyAtodyAni / tato bADhaM rAjA sUribhaktaH sampannaH | sUrayaH sagacchA api kriyAzaithilyamAdRSata / yataH ------ cATukAragirAM gumphaiH, kaTAkSairmRgacakSuSAm / kelikallolitaiH 'strINAM, bhidyate kasya to manaH 1 // 1 // 15 suI gurU nicito, sIsA vi 'suaMti tasya aNukamaso / osAhijjai mukkho, huDDA suyaM hi // 1 // 9 zrAvakAH pauSadhazAlAyAM pravezameva na labhante / gapANaM puSkaphalaM, aNesaNijjaM gityakizcAI | ajayA paDi sevaMtI (tA), jaivesaviDaMbanA navaraM // 1 // 35 20 1 ga gha - - ' nityaniSTa goSTI' / 2 gha - ' jagAla' / 3 ga gha -- 'madhura goDI 0' kha - gha - zrINAM / 5 anuSTup / 6 chAyA - svapiti gurunaiizvintaH ziSyA api svapati tasyAnukramataH / avasadyate mokSaH spardhayA svapadbhiH / 'svapaMti' 9 AryA / 7 dha- 'suuyi'| 8 10 chAyA - dakapAnaM puSpaphalamaneSaNIyaM gRhasthakRtyAmi / agratanA pratisevamAnA yativeSaviDambakA navaram // 11 kha- 'DisehatI | 12 AryA / Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 5 caturviMzatiprabandhe [ 6 zrIvRddhavAdi- siddhasena T iti gAthA samAcaryate / tadapayazaH zrutvA vRddhavAdI kRpayA taM nistArayitumekA kIbhUya gacche vRSabheSu nyasya taMtrAgataH / dvAre sthitaH sUrINAmagre kathApayati dvAHsthaH, yathA - vAdI eko jyAyAnAyAto'sti / madhye sUribhirAhUtaH pura upavezitaH / vastrAva guNThitasarvakAyo vRddhavAdI vadati-- vyAkhyAhi---- aNakuMDiyaphula ma toDahiM mA rovA moDahiM / I maNakusumehiM aci niraMjaNu hi~Dai kAMi vaNeNa vaNu // 1 // siddhasenazcintayannapi na vettyartham / tato dhyAyati - kimete me guravo vRddhavAdino yeSAM bhaNitamahamapi vyAkhyAtuM na zaknomi ? | 10 punaH punaH pazyatA upalakSitA guravaH / pAdayoH praNamya kSAmitA : ' padyArthI pRSTAH / te'tha vyAcakSire, yathA- 'aNaphulliyaphulla ' prAkRtasyAnantatvAt aprAptaphalAni puSpANi mA troTaya / ko bhAvaH ? | yogaH kalpadrumaH / katham ? yasmin mUlaM yamaniyamAH, dhyAnaM prakANDaproyaM, skandhazrIH samatA, kavitvavaktRtva yazaH pratApa15 mAraNastambhanoccATanavazIkaraNAdisAmarthyAni puSpANi, kevalajJAnaM phalam | adyApi yogakalpadrumasya puSpANyudgatAni santi, tat kevalaphalena tu puraH phaliSyanti / tAnyaprAptaphalAnyeva kimiti ghoTayasi ? | mA troTaya iti bhAvaH / ' mA rovA moDahi ' iha "ropAH paJca mahAvratAni tAni mA moTaya / 'maNakusumehiM ' manaH kusumai20 rniraJjanaM - jinaM pUjaya / 'hiMDaI vaNeNa vaNu' vanAd vanaM kiM hiNDase ? | rAjasevAdIni kRcchrANi virasaphalAni kathaM karopIti J 1 gha - 'kSapayA' / 2 ga 0 ' tatra gataH / 3 chAyA - aprAptaphalAni puSpANi mA troTaya mA ropAn moTaya / manaH kusumairarcaya nirajanaM hiNDa se kim vanAd vanam ? // 5 ka kha ga - hiMDai vaNeNa ' / 4 ga..gha.. --'hulliya0' / 7 ka kha gha- ' kSamitA: / 10 ga 'zepa pazca0' / 6 kha ga 'pakSyo:' / * ga gha - 'hulliya0 / 9 stra. 'prAyasvandhaH zrIH Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhakozetyaparAye padArthaH / tato vAdI tAM guruzikSAM mUrdhni dhRtvA rAjAnamApRcchaya vRddhavAdinA saha niviDacAritradharo vijahAra / aparAparagurubhyaH 'pUrva' gatazrutAni lebhe / vRddhavAdI bAM gataH / 37 ekadA siddhasenaH saGgha melAthitvA''ha sma - sakalAnapyAgamAnahaM 'saMskRtamayAn karomi, yadi Adizatha / tataH so vadati sma - kiM saMskRtaM kartuM na jAnanti zrImantastIrthaGkarA gaNadharA vA yadardhamAgadhenAgamAnakRpata / tadevaM jalpatastava mahat prAyazcittamApannam / kimetat tavAgre kathyate ? | svayameva jAnannasi / tato vimRzyAmidadhe'sau so'vadhArayatu, ahamAzritamauno dvAdazavArSikaM 'pArAcikaM ' nAma prAyazcittaM guptamukhavastrikArajoharaNAdiliGgaH 10 prakaTitAvadhUtarUpazcariSyAmyupayuktaH / evamuktvA gacchaM muktvA grAmanagarAdiSu paryaTan dvAdazavarSe zrIma' dujjayinyAM mahAkAlaprAsAde 'zephAlikA' kusumrnyjitaambr|lngkRtshriirH samAgatyAsAJcakre / tato devaM kathaM na naimasyasIti lokairjalpyamAno'pi nAjalpat / evaM ca janaparamparayA zrutvA zrIvikramAdityadevaH 15 samAgatya jalpayAcakAra- kSIraliliyo ! bhikSo ! kimiti tvayA devo na vandyate / tatastu rAjAnaM pratIdamavAdi vAdinA --- mayA namaskRte liGgabhedo bhavatAmapratiye bhaviSyati / rAjJoce-bhavatu, kriyatAM namaskAraH / tenoktam - zrUyatAM tarhi / padmAsanena bhUtvA dvAtriMzadvAtriMzikAbhirdevaM stotumupacakrame / tathAhi-- 20 "svayambhuvaM bhUtasahasranetra - manekamekAkSara bhAvaliGgam / avyaktamavyAhata vizvakoka-manAdimadhyAntamapuNyapApam // 1 // " ityAdi zrI vIradvAtriMzadvAtriMzikA kRtA / paraM tasmAt 1 jainAnAM dvAdazAGganta eko vibhAgaH saMskRtaprAyaH / 2 'meLavIne' iti bhASAyAm / 3 ga gha - 'saMskRtAn' / 4 kha 'mAgadhinA' / 5 ga 'namasIti / 6 ka-kha-gha- 'tatastvidamavAdi ' / 7 upajAtiH / 8 ma- pratau ' zrIvIra0 ' ityArabhya ' stavaM cake etatparyantamadhikam / Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatiprabandhe [6 zrIvRddhavAdi-siddhasenatAhaka(za) camatkAramanAlokya pazcAt zrIpArzvanAthadvAtriMzikAmabhikartuM kalyANamandirastava[vaM cake prathama eva zloke prAsAdasthitAt zikhizikhAgrAdiva liGgAd dhUmavartirudatiSThat / tato janai ghanamidamUce-aSTavidhezAdhIzaH kAlAgnirudro'yaM bhagavAstRtIya5 netrAnalena bhikSu bhasmasAtkariSyati / tatastaDitteja iva sataMDAtkAraM prathamaM jyotirnirgatam / tataH zrIpArzvanAthabimba prakaTIbabhUva / tad vAdinA vividhastutibhiH stutaM kSamitaM ca / rAjA vikramAdityaH pRcchati-bhagavan ! kimidamadRSTapUrva dRzyate ? / ko'yaM navIno devaH prAdurabhUt ! / atha siddhasenaH provAca---rAjan ! pUrvamasyA10 mevA''vantyAM' zreSThinIbhadrAsanutriMzatpatnIyauvanaparimalasarvasvagrAhI avantIsukumAla iti khyAtaH zreSThayAsIt / sa zAlibhadra iva kamapi gRhavyApAraM nAkArSIt , kintu mAtaiva sarvAmapi gRhataptimakRta / ekadA dazapUrvadhara AryasuhastyAkhyo 'maurya vaMzamukuTasampratinRpaguruH sagaccho vihara'navantI'mAgatya bhadrA'numatyA gRhakadeze'sthAt / rAtrau te 'nalinIgulmA' khyasya svarvimAnasya vicAraM guNayanti / tapodhanajane vizrAnte sati taM vicAra zaNvan sAndracandrAtapAyAM nizi svairaM padbhyAM bhramannavantosukumAlastatrAyAtaH samyagoSIt / Agatya gurUn jagau--bhagavan ! kimetad guNyate / Aryairuktam----vatsa ! "nalinIgulma'vimAna20 vicAraH / avantIsukumAlaH prAha sma-IdRzamevedaM pretya mayA' nubhUtam / idaM kenopAyena labhyate ? / ArbhaNitam--cAritraNa / avantIsukumAlo'pyAvibhAtAd gRhIta'nalinIgulma'vimAnagrahaNapratijJaH svayaM kRtalocaH pazcAd gurubhirapi dattasAmAyikaH 'kandhArakuMDaGgA'lyaM zmazAnametya kAyotsargI bhavAntarabhArthayA zagAlItva 1 gha- tnkaarN'| 2 ga-pratau 'zRpavan' ityadhikaH paatthH| 'naakiniimulmvicaar| 4 ga- 'pyaavibhaavaat'| 5 sv-guddgaa| 3 ga Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] pravandhakozetyaparAhvaye mApanayA sAmayA kSudhitayA darbhasUcavidhakSarattadbudhira dhArAgandhalubdhAgatayA bhakSitaH sadbhAvanAjarjaritapApakarmA 'nalinIguruma' mApa / prAtastanmAtA sasnuSA gurumukhAdavagataputravRttAntA tacchramazAnamAgatya vilalApa vividhaM vividham / punargRhamAgatA / ekAM sagarbhA vadhUM gRhe muktvA ekatriMzatA vadhUbhiH saha saMyamamAdAya divaM lebhe / sagarbhasthita- 5 vadhUkAjAtaputreNa sphItayauvanenAyaM prAsAdaH kAritaH / mama pitumahAkAlo'trAbhUditi 'mahAkAla' nAma dattam | zrIpArzvavimbaM madhye sthApitam / katyapyahAni 'loke pUrNitam / avasare dvijaistadantaritaM kRtvA mRDaliGgamidaM sthApitam / adhunA matkRtastutituSTaH zrI pArzvanAthaH prAdurAsIt / matpreritazAsanadevatAbalAt tu mRDa- 10 liGgaM vidadhe / satyAsatyayorantaraM pazya / tacchravaNAnnRpaH zAsane grAmazatAnyadanta devAya / upaguru sasamyaktvAM dvAdaza (?) vratImupAdatta / azlAghata vAdIndram - ahayo bahavaH santi, mekabhakSaNadakSiNAH / eka eva sa zeSo hi, dharitrIdharaNakSamaH // 1 // tathAtvam / aho kavitvazaktiste ! / padaM sapadi kasya na sphurati zarkarApAkimaM ? rasAlarasasekimaM bhaNitivaibhavaM kasya na ? | tadetadubhayaM kimapyamRtanirjharo dvArimai staraGgayati yo rasaiH sa punareka eva kazcit // 1 // 20 na nAmnA 'no vRttyA paricaya zAcchandasi na vA na zabdavyutpattyA nibhRtamupadezAnna ca guroH / api tvetAH svairaM jagati sukavInAM madhumuco 11 vipacyante vAcaH sukRtapariNAmena mahatA // 2 // 15 1 vatsasahitayA / 2 ka- 'sphItivadhUkAyau' / ga 'zrIpArzvanAthani / ka ka- 'lokena' / 5 ziva0 6 ga 'stpraaH| 7ga- zrIzeSo hi dharaNIdharana.' 8 anup / 9 pRthvI / 10 kha-yA vRttyA | 11 zikhariNI / Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatiprabandhe [ 6 zrIvRddhavAdi-siddhasainaiti stutvA sa samrAT svasthAnamayAsIt / vAdIndro'pi prabhAvanAtuSTena saGghana madhye kRtaH / ___ anyeyuH siddhaseno bihara nAGkArA khyaM 'mAlave'Su nagaraM yyau| tatra bhaktaiH zrAvakairvijJaptaM sUraye, yathA--bhagavan ! asyaiva nagarasyAsanno grAma eka AsIt / tatra sundaro nAma rAjaputro grAmaNIH / tasya dve palyau / ekA prathamAM putrI prAsUta, akhidyata ca / tadaiva sapalyapyAsannaprasavA vartate / mA smeyaM putraM prasUya bhartuH savizeSa vallabhA bhUditi strItvocitayA tucchayA buddhayA sUtikAmekAmavocata yadA iyaM me sapatnI prasavakAle tvAM daivavazAdAhvayati tadA tvayA 10 parasthAnAt prathamaM saGgRhItaM mRtaM kiJcidapatra tatra saJcAryam / tajjAtakaM cet putro bhavati tadA svayaM gRhItvA grAmAd dUre vyutsraSTavyam / idaM hema gRhANa / iti sUtraNAM cakruSI / vidhivazAt tatra tat tayA tathaiva kRtam / rAjaputro jAtamAtro grAmAd dUre kSipto hii| sa rAjaputro'pi puNyAdhika iti tatkuladevatayA dhenurUpeNa dugdhaM 15 dattvA pAlayantyA'STavarSadezIyaH kRtaH / athAtraiva 'OMkAra'nagare zivabhavanAdhikAriNA bharaTakena dRSTaH, AlApitaH, svAM dIkSA graahitH| anyadA 'ka(?kA)nyakubja'dezAdhipatirnarendro jAtyandho digvijayakAryeNa pratyAsannaH samAvAsitaH / rAtrI laghubharaTakasya zivAdezaH saJjAtaH-tvayA 'ka(?kA)nyakubje'zAya zeSA deyA / tayA'sau sajjA20 kSo bhAvI / tad vAkyaM laghurvRhadgurave samAkhyAya tadAjJayA zeSAmAdAya skandhAvAramadhyametya rAjAmAtyAnuvAca- bho bho svanAthamasmatsammukhamAnayadhvaM yathA sadyaH kamaladalalalitaM svaviSayagrahaNakSamAkSaM kurmahe / tato'mAtyanulo rAjA ttraayaatH| RSidattAM zeSAmAdAyA! nivezya sajjAkSo jAtaH / prIto bhaktyA grAmazatAni zAsane'dAt / 25 atraiva ca 'OMkAre' imamuttuGgaM prAsAdamacIkarat / vayamiha pure vsaamH| jainaH prAsAdaH kArayituM na labhyate / mithyAdRzo balinaH / tasmAt g-daanputraamnnii'| Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhotparAye ra tat kuru yena ito'dhikaM tuGgaM ramyaM caizyaM niSpadyate / balI svameveti / tadvacanaM zrutvA vAdI 'avantI' mAgatya catuHzlokIM haste kRtvA vikramAdityadvArametya dvAsyenoparAjaM zlokamacIkathat / sa tena kathitaH; yathA - dikSurbhikSurAyAto, dvAri tiSThati vAritaH / hastanyastacatuH zloka, utAgacchatu gacchatu ? // 1 // taM lokaM vA vikramAdityena pratizlokaH kathApitaH, yathA - dattAni daza lakSANi zAsanAni caturdaza / hastanyastacatuH zloka, utA gacchatu gacchatu // 2 // - vAdinA taM zlokaM zrutvA dvAsthadvAreNa bhANitaM rAjJe darzanameva 10 bhikSurIhate, nArtham / tato rAjJA svadRSTau AhUtaH / upalakSito bhASitazca bhagavan ! kimiti cirAd dRzyadhve / AcAryairuktamdharmakAryavazAzcirAdAyAtaH / zlokacatuSTayaM zRNu / rAjJi zRNvati paThitaM tad, yathA apUrveyaM dhanurvidyA bhavatA zikSitA kutaH ? / mArgaNaudhaH samabhyeti, guNo yAti digantaram // 1 // "sarasvatI sthitA vaktre, lakSmIH karasaroruhe / kIrtiH kiM kupitA rAjan !, yena dezAntaraM gatA // 2 // kIrtisne jAtajAkhyeva, caturambhodhimajJjanAt / AtapAya dharAnAtha !, gatA mArtaNDamaNDalam // 3 // sarvadA sarvado'sIti, midhyA saMstUyase janaiH / nArayo lebhire pRSThaM, na vakSaH parayoSitaH // 4 // zrutvA tuSTo vikramazvaturo gajAn yathAsaGkhyaM vasana- sugandhadravya-hemanAka - hArAdipUrNAn AnAyya sUrimabhANIs-ime gRhyantAm / 15 20 1 ga-'dvAsthanopacAraM' / 2 ka kha ga 'yAtastiSThati dvAri vAritaH / 3 anuSTup / 4 kha - gha - rAjJo darzana0 | 506 anuSup / 7-8 anuSTup / caturviMzati 0 6 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatiprabandhe [6 mIvRddhavAdi-siddhasena sarirUce-naitadarthyaham / punarvikramo bhaNati--manmahIsArabhUtAMzvaturo dezAn svaramAdatsva / vAcAha-idamapi necchAmi / tarhi kimicchasIti / rAjan ! zrayatAm-'OMkAre' catura jainaprAsAdaM zivaprAsAdAduccaM kAraya, svayaM saparicchadaH pratiSThAM ca tatra kaaryeti| rAjJA tat tathaiva kRtam / prabhAvanayA sadhastuSTaH / evaM jaina dharma ghotayan vAdI dakSiNasyA 'pRthvIsthAna'puraM viharan gataH / tatrAyurantaM jJAtvA'nazanaM lAtvA svargalokamadhyavAtsIt / tatratyasavena 'citrakUTe' siddhasenagacchaM taM vRttAntaM jJApayituM vAgmI bhaTTa ekaH prsthaapitH| sa tatsUrisabhAyAM zlokapUrddha punaH punaH paThati sma . sphuranti vAdikhadyotAH, sAmprataM dakSiNApathe / punaH punaH pAThe 'siddhasArasvata yA siddhasenamaginyoktam nUnamastaM gato vAdI, siddhaseno divAkaraH // 1 // pazcAd bhaTTana prapaJcyoktam / tataH zoko vihito visRSTazca / iti vRddhavAdisiddhasenayoH prabandhaH // 6 // PAARAAT --- -- - --kUTe gacchantaM saM siddhsenvRttaant'| 2 anuSTup / kha-gha--'prabandhI' / Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abandhaH ] prabandhakozetyaparAye [ 7 ] // atha zrImallavAdiprabandhaH // R zrIindrabhUtimAnamya, prabhAvakaziromaNeH / zrImallavAdisurIndo - dharitaM kIrtyate mayA // 1 // ' 'kheTA 'bhidhaM mahAsthAna - masti ' gurjara 'maNDale / devAdityApastatra vipro'bhUd vedapAragaH // 2 // subhagAkhyA sutA tasya, vidhavA bAlakAlataH / kasmAdapi gurormantra, sauraM sA prApa bhaktibhAk // 3 // AkRSTastena mantreNa, mAskarastAmupAgamat / tadbhogalAbhAdApana - satvA sA na cirAdabhUt // 4 // vaikiyebhyaH surAGgebhyo, garbho padyapi nodbhavet / "tadAnIM tvaudArikAGga - dhAtuyogAt tu sambhavI // 5 // ApANDugaNDaphalakAM, glAnAhIM vIkSya tAM pitA / babhASe kimidaM vatse !, ninyamAcaritaM tvayA ? // 6 // sA prAha sma pitarneyaM, pramAdavikRtirmama | mantrAkRSTAgatoSNAMzu nyAsaH punarayaM balAt // 7 // ityukto'pi viSaNNAtmA, devAdityaH kukarmaNA / tAM putra preSayAmAsa sabhRtyAM 'valabhI' purIm // 8 // kAlena tatra sAsUta, putraM putra ca sudyutam / tatraivovAsa suciraM, janakArpitajIvikA // 9 // krameNa vavRdhAte tau, putrau bAlArkatejasau / yAvadaSTau vyatikrAntA, vatsarAH kSaNavat tayoH // 10 // tAvadadhyApakasyAnte, paThituM tau nivezitau / kalahe'rbha niSpitRka - mUcire lekhazAlikAH // 11 // - yugmam 10 15 20 1 ataH paraM 69 tamaM padyaM yAvat chando'nuSTup ' / 2 kha gha- 'sthAnaM, asti' / 3 sUryasambandhi / --' tadAnItau (!)dA0 ' / kha-gha - Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatiprabandhe [7 zrImallavAdi tadvirA khidyamAno'bhaH, papraccha jananI nijAm / kiM mAtarnAsti me tAto, yena lokoktirIdRzI ? // 12 // mAtA jagAda no vebhi, kiM pIDayasi pRcchayA ? tataH khinnaH sa sattvAkhyo, martumaicchad viSAdibhiH // 13 // sAkSAdAgaraya taM bhAnu-rUce'haM vatsa ! te pitA / parAbhavakaro yaste, tasyAhaM prANahArakaH // 14 // ityuktvA karkara sUkSma-mekaM tasya samArpayat / tADyAunena tvayA dvaSI, sadyo marteti cAdizat // 15 // tena karkarazastreNa, bAlaH sa balavattaraH / vibruvantaM vibruvanta-mavadhIllekhazAlikam // 16 // 'valabhI'purabhUpena, zruto bAlavadhaH sa tu / kupitastaM zizu sadyo, janaiH svAntikamAnayat // 17 // uktazca re kathaM haMsi, nRzaMsa ! zizukAnamUn ? / bAlaH pratyAha na paraM, bAlAn hanmi nRpAnapi // 18 // itthaM vadan mahIpAla-mahan karkarakeNa tam / mRtasya tasya sAmrAjye, sa rAjA'jani vikramI // 19 // zilAditya iti khyAtaH, 'surASTrA'rASTrabhAskaraH / lebhe sUryAd varaM vAha', paracakropamardakam // 20 // nijAM svasAraM sa dadau, 'bhRgukSetra'mahImuje / asUta sA sutaM divya-tejasaM divyalakSaNam // 21 // 'zatruJjaye' girau caityo--ddhAramAracayacca saH / zreNikAdizrAvakANAM, zreNAvAtmAnamAnayat // 22 // kadAcidAgatAslatra, bauddhAstarkamadoddharAH / te zilAdityamagadan , santi zvetAmbarA ime // 23 // 3 gha..'zAla kam' / . mudgaram / 2 kha- sadA chaiSI sadyo mtyti'| k-kh-'baad|5 azvam / Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhakozetyaparAye vAde jayanti yadyasmA - stadaite santu nIvRti / vayaM yadi jayAmo'mUM- stadA gantavyametakaiH // 24 // daivayogAjjitaM bauddhaiH sarve zvetAmbarAH punaH / " prabandhaH ] } videzamAzizriyire, punaH kAlabalArthinaH // 25 // zilAdityanRpo bauddhAn prapUjayati bhaktitaH / 'zatruJjaye' ca RSabha -stairbuddhIkRtya pUjitaH // 26 // itazca sA zilAditya-bhaginI bhartRmRtyutaH / viraktA vratamAdatta, susthitAcAryasannidhau // 27 // aSTavarSa nijaM bAla-mapi vratamajigrahat / , sAmAcArImapi prAjJaM, kiJcit kiJcidajijJapat // 28 // 10 ekadA mAtaraM sAdhvIM, so'pRcchada bhimAnavAn / alpaH kathaM naH saGgho'yaM, prAgapyara po'bhavat katham ? // 29 // sApyudara bhASiSTa, vatsa ! kiM vacmi pApinI / zrIzvatAmbaraso'bhUd bhUyAnapi pure pure // 30 // tAdRk prabhAvanAvIra - sUrIndrAbhAvataH paraiH / svasAtkRtaH zilAdityo, bhUpAlo mAtulastava // 31 // tIrtha 'zatruJjayA' haM yad, viditaM mokSakAraNam / zvetAmbarAbhAvatastad, bauddhairmUtairivAzritam // 32 // videzavAsinaH zvetAmbarAH khaNDitaDambarAH / kSipanti nihitaujaskAH, kAlaM kacama kecana // 33 // iti zrutvA'kupad bAla - stothAgatabhaTAn prati / pratijJAM ca cakArocaiH prAvRDambhodharadhvaniH // 34 // nonmUlyAmi ced bauddhAn, nadIraya iva drumAn / tadA bhavAmi sarvajJa - dhvaMsapAtakabhAjanam // 35 // " 45 1 deze / 2 ka- ' zatruJjaye'sti' / 3 sAdhUnAmAcAram / 5 ka kha - ' khaNDitaDambaraiH / 6 bauddhavIrAn / 15 20 * AtmavazIkRtaH / Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatipravandhe [ zrImachavAdiityuktvA'mbA samApRcchaya, bAla: kAlAnaladyutiH / mallanAmA miriM gatvA, tepe tIvrataraM tapaH // 36 // AsannagrAmabhaikSaNa, pAraNaM ca cakAra saH / dinaiH katipayaistacca, jau zAsanadevatA // 37 // bhUtvA vyomani sA'vAdIt , ke miSTAH so'pi bAlakaH / tacchtvA''khyat sAnubhavaM, vallA iti khadattadRk // 38 // SaNmAsyante punaH soce, khasthA kena sahetyatha ? / bAlarSirapyabhASiSTa, samaM ghRtaguDaiH zubhaiH // 39 // avadhAraNazaktyAM taM, yogyaM zAsanadevatA / pratyakSA nyagadad vatsa !, bhUyAH paramatApahaH // 40 / / nayacakrasya tarkasya, pustakaM lAhi mAnada ! / vANI setsyati te samyak, kutarkoragajAGgulI // 41 // bhUmau mumoca taM tarka-pustakaM bAlako muniH / pramAdaH sulabhastatra, vayolIlAvizeSataH // 42 // ruSTA zAsanadevyUce, vihitA''zAtanA tvayA / sAnnidhyaM te vidhAtA'smi, pratyakSIbhavitA na tu // 43 // taM labdhvA pustakaM malla-vAdI dedIpyate sma saH / zastraM pAzupatamiva, madhyamaH pANDunandanaH // 44 / / Agalya 'valabhI'draGgaM, 'surASTrA'rASTrabhUSaNam / zilAdityaM yugaprAntA-dityadhutiruvAca saH // 45 // bauddhairmudhA jagajagdhaM, pratimallo'hamutthitaH / 'apramAdI mallavAdI, tvadIyo bhaginIsutaH // 46 // zilAdityanRpopAnte, bauddhAcAryeNa vAgminA / vAdivRndArakazcakre, tarkabarbaramulbaNam // 47 // mallavAdini jalpAke, nayacakrabalolbaNe / 25 1 arjunH| 2 ka gha-'apravAdI', ga-pustake tu 'apramAdo' iti pAThaH / g-'nytrkvlo.| Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhakozaityaparASTrye hRdaye hArayAmAsa, SaNmAsAnte sa zAkyarAT // 48 // SaNmAsAntanizAyAM sa svaM nizAntamupeyivAn / tarkapustakamAkRSya, kozAt kizcidavAcayat // 49 // cintAcakrahate citte, nAthastAn dhartumIzvaraH / / bauddhaH sa cintayAmAsa, prAtastejovadho mama // 50 // zvetAmbarasphuliGgasya kiJcidanyadaho mahaH ! | nirvAsayiSyante'mI hA, bauddhAH sAmrAjyazAlinaH / / 51 / / dhanyAste ye na pazyanti, dezabhaGgaM kulakSayam / parahastagatAM bhAryA, mitraM cApadi saMsthitam // 52 // iti duHkhaudhasaGghaTTAd, vidadve tasya hRt kSaNAt / nRpAhAnaM samAyAtaM, prAtastasya drutaM drutam // 53 // modghATayanti tacchiSyA, gRhadvAraM varAkakAH / maindo gururnAtha bhUpa-sabhApeteti bhASiNaH // 54 // tad gatvA tatra tairuktaM, zrutvA tanmalla ullasan / avocca zilAdityaM, mRto'sau zAkyarAT zucA // 55 // 15 svayaM gatvA zilAditya-staM tathAsthamalokata | bauddhAn prAvAsayad `dezAd, dhik pratiSThAcyutaM naram // 56 // mallavAdinamAcArya, kRtvA vAgIzvaraM gurum / videzebhyo jainamunIn, sarvAnAhavannRpaH // 57 // 'zatruJjaye' jinAdhIzaM, bhavapaJjarabhaJjanam / kRtvA zvetAmbarAyataM, yAtrAM prAvartayannRpaH // 58 // kAlAntare tatra pure, raGko nAmAbhavad vaNik / tasya kArpeTiko haTTe, nyAsIcakre mahArasam // 59 // rasena tena spRSTasya, lohasya tapanIyatAm / saSTvA haTTasadana - parAvarta cakAra ca // 60 // mandhaH thAke 10 20 25 1 ka kha - 'pratyoridaM pathaM nAsti' / 2 'mAdo' iti bhASAyAm / 3 ka bagha'dezAn' / 4 survaNatAm / 5 ka ' sa:' / Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chUTa 10 15 20 caturviMzatiprabandhe vaJcayitvA kArpaTikaM, raGkaH so'bhUnmahAdhanaH / / tatputryA rAjaputryAzca, sakhyamAsIt parasparam // 61 // 'ma kaGkatikAmekAM, divyaratnavibhUSitAm / raGkaputrIkare dRSTvA, yAcate sma nRpAtmajA / / 62 / / tAM na datte puMnA raGko, rAjA taM yAcate balAt / tenaiva matsareNAsau, mle sainyamupAnayat // 63 // bhagnA pUrvalabhI' tena, saJjAtamasamaJjasam / zilAdityaH kSayaM nIto, vaNijA sphItaRddhinA / / 64 / / tato'thAkRSya vaNijA, prakSiptAzca raNe zakAH / tRSNayA te svayaM matra - hai (ya ? ) to vyAdhirmahAnayam || 65 // vikramAdityabhUpALAta, pazcarSitrika ( 573) vatsare / jAto'yaM ' valabhI' bhaGgo, jJAninaH prathamaM yayuH // 66 // khavanA gatAnyarhada - vimbAni viSayAntaram | devatAdhiSThitAnAM hi, ceSTA sambhAvinI tathA // 67 // etacca prathamaM jJAtbA, mallavAdI mahAmuniH / sahitaH parivAreNa, 'pazcAsara' purImagAt // 68 // 'nAgendra' gacchasat keSu dharmasthAneSvabhUt prabhuH / " zrI' stambhanaka' tIrthe'pi, saGghastasyezAmadhAt // 69 // zrImallavAdicaritaM jinazAsanIyatejaH samunnatipavitramidaM nizamya / bhavyAH ! kavitvavacanAdivicitralabdhivrAtaiH : prabhAvayata zAsanamArhataM bhoH // 70 // iti zrImallavAdicaritram // 7 // [7] zrImalavAdi 1 ga -' haimIkaGkanI kA0: / 2 gha 'purA' / 3 ga 'az'i / ga-- 'sRSNAyA te svayaM mRtvA, hato' / 5 kha - 'prAbhyA' / 6 vasanta0 / Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandha kozetyapahvaye [4] || atha zrIharibhadrasUriprabandhaH // zrI citrakUTe ' haribhadro viprazcaturdazavidyAsthAnajJaH / dRzyAM pAdukAH, paJcamadUrIkRtadarzanAnyAni paJcamamAgha iti kRtvA ; udare paTTa, udaraM viSayA sphuTatIti kRtvA / jAlaM kuddAlo niHzreNI saha calanti / yatpaThitamahaM na jAnAmi tasya ziSyo bhavAmIti pratijJA / ekadA catuSpathAsannabhUmiM vrajatA gAthAmekAM paThyamAnA yAkinI nAma sAccI zrutA / tayA prabandhaH ] 7 10 " cakkidugaM haripaNagaM, paNagaM cakkaNi kesavo cakkI | kesava cakkI kesava - ducAkIkesI ya cakkI ya // 1 // iti gAyA peThe / na ca tena buddhA / agre gatvoktam -- mAtaH ! kharaM cikacikApitam / sAdhyoktam -- navaM liptam / aho anayA'hamuttareNApi jitaH / iti tAM vavande / tvacchiSyo'smi / gAthArtha brUhi mAtaH ! | sA prAha smamama guravaH santi / haribhadraH prAha ka te / atra santi / tataH kenApi zrAvaNa 15 sa caityaM nItaH / jinadarzanaM tatprathamam / harSaH / vadhureva tatrAcaSTe, bhagavan ! vItarAgatAm / na hi koTarasaMsthe'gnau, tarurbhavati zADvalaH // 1 // ' 49 " 1 SaDaGgamizritA vedA, dharmazAstraM purANakam / mImAMsA tarkamapi ca etA vidyAzcaturdaza // " 26 pAdukAmadUrIkRtaM darza0 3 'kodAlI' iti bhASAyAm / 4 ka kha gha-'vrajan / 5 ga-pustake 'gAthAmevAM SThamAnA' edhiyam / 6 ga pustaka 'zrutAH etadadhikam / 7 chAyA - cakridvikaM hariprazcakaM paJcakaM cakriNAM kezavazvakI / kaizavakI kezavadvicakrikezinau ca cakrI ca // 8 AryA / 9 kha - 'svaraM' / 10 ' atra santi / tataH kenApi zrAvaNa' ityadhike / ga- pATha: / 11 anuSTup / caturviSThati* * Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatipravandhe 8 zrIharibhadrapUri 'aM dihI karuNAtaraMgiyapuDA eyarasa somaM muhaM ___AyAro pasamAyaro pariyaro saMto pasannA saNU / taM nUNaM jarajammamaccuiraNo devAhidevo imo devANaM avarANa dIsai jao neyaM sarUvaM jae // 2 // ityAdi navIna nmskaaraaH| tato jinabhaTTAcAryadarzanam / prtipttiH|. cAritram / sUripadavI / Avazyaka 'cakkI'tyAdiduSkaratvAdAvazyaka tenaiva vivRttam / 'kalikAlasarvajJa' iti virudam / rahasyapustakA devatAbhyo labdhAH / te cAdareNa jitadikpaTAcAryAcchinna 84maThapratibaddha 84 nAmakaprAsAdastamme vividhauSadhaniSpanne jalajvala10 nAthasAdhye kSiptAH / / ekadA bhAgineyau haMsa-paramahaMsau pAThayati prabhuH / niSpannau, paraM bauddhatarkAstanmukhena pipaThiSataH / guruNA jJAninA vAryamaHNAvapi taspArzva gatrau / jaratIgRhe ittArakaH / bauddhAcAryAntike tadvenasthau paThataH / kapalikAyA rahasyAni likhataH / pratilekhanAdisaMskAravazAda 15 dayAlU iva jJAtvA guruNA'cinti--dhruvaM zvetAmbarAvetau / dvitIyAhe sopAnazreNau khaTyA'hadvimmamAlilikhe / tadAsannAyAtau tau pAdau tatra na dattaH / rekhAtra yAGkastatkaNThazcake / buddho'yaM jAta iti kRtvA upari pAdo dattaH / upari caTitau / guruNA dRSTau / guroH samakSa niSaNNau / tau gurvAsyacchAyAparAvarta dRSTvA tatkaitavaM tatkRtameva matvA 20 baiTharapIDAmiSeNa tato nirakrAmatAm / kapalikA lAtvA gatau tau cirAmAyAtau / vilokApitau na staH | rAjAne phathitam 1 chAyA- yaddaSThi: karuNAtaraGgitapuTA etasya somyaM mukha AcAra:- aMzamAkaraH parikaraH zAnta : prasanA tanuH / tad nUnaM jarAsanmamRtyuharaNo devAdhidevo'yaM devAnAmapareSAM dRzyate yato nedaM svarUpaM jagati // 1 zArdUla. / 3 'dRSkarasvAdAvazyaka' ityadhiko g-paatthH| gato yulmA' / 5 'utAro' iti bhASAyAm / 6 gha-dayAlava iva'! 7 ka- pAdaM / "ga-pustake 'tara' etamAna samArata / Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] kozezya eavergreener lattvaM lAkha yAvaH / kapalikAmAnApatha / pRSThe saimyamalpaM gaSTham | dRSTidRSTiH 1 dvAvapi sahasrayodhau tau / tAbhyAM nihataM rAjasainyam / uddhRtana hai parAnaM matthA kathitaM tattejaH / punarvasusaimyaM praiSi | dRSTimelApakaH / yuddhamekaH karoti / aparaH kapAre (li?) kANiSTaH / haMsasya zirA rA darzitaM vai / tenApri 'gurave dattam / gururAha kimanena ? / kapari (li?) kAmAmAyaya | gatA bhaTAH / rAtrau citrakUTe prAkArakapATabordattayostadAsa suptasya paramahaMsasya zirazchitvA taistatrArpitam / teSAM baunAmAM tatsurezva santoSaH / prAtaH zrIharibhadrasUribhiH ziSyakabandho dRSTaH / kopaH / tailakaTAkSAH kAritA: / agninA tApitaM tailam / 1440 10 bauddhA hotaM va AkRSTA: zakunikArUpeNa patanti / gurubhirvRtAnto 'jJAtaH / 'pratibodhAya sAdhU prahitau / tAbhyAM gAthA dattA: : 15 5 'guNaseNa- agnisamA sIhA- 'NaMdAya taha piyA-putA / sihi-jAkiNi mAi suyA dhaNa dhaNasirimo ya pai-bhajnA // 1 // ' "jaya-vijayAya sahoyara gharaNo lacchI ya taha paI bhajjA / 15 "seNa-viseNA vittiya uttA jammaMmi sattamae // 2 // guNacaMda-vaNavaMtara samarAica giriseNapANI u / egassa tao mukkho to bIyarasa saMsAro // 3 // 1- pustake ' zakunikArUpeNa patanti etadadhikaM vidyte| 2 - ' bAta: 3ga - pustake 'pratiyoghAma' etadvikaM vartate / chAyA--guNasenA'gnizarmANI lihA -''nandau ca tathA zikhi - jAlinyau mAtAkRte dhana-: vanaya patimAyeM // / 5 asya padyarathAnantarIyasya ca padyatritayasya chanda 'AryA' vaIte / 6 AryA -- jaya-vijayau ca saha dharaNo lakSmIzra tathA pattirbhAryA / sema-viSeNa pitRvyaputrau janmani sahame // - 'seNaviNA pattiyaM' / * chAyA -- guNacandra vAnavyazrI samarAdityo giriSeNaprANa: ( " mAtaGgaH ) tu / ekasya tato mInamto dvitIyastha saMsAraH // 'vANamaMtara' | Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzattiprabandhe [8 zrIharibhArijaha jalai jalau loe, kusatyapavaNAhao kasAyaggI / taM cucha jaM jiNavayaNaamiyasitto vi pjjli.|| 4 // " bodhaH / zAntiH / 1440 granthAH', prAyazcittapade kRtAH / 'citrakUTa'talaiTTikAsthena tailavaNijA pratayaH kAritAH / tatprathama 5: yAkinIdharmasRnusita hAribhadragrantheSvato'bhUt / 1440 punarbhava virahAntatA / guNaseNa-aggisammA'ityAdigAthAtrayapratibaddha samarAdityacaritraM navyaM zAstraM kSamAvallIbIjaM kRtam / 2100 zataka-paJcAzat-poDazaka-aSTaka -paJcaliGgI-anekAntajaya-- patAkA-nyAyAvatAravRtti paJcavastuka-paJcasUtraka-zrAvakaprajJa-pti 10 nauNAyattakaprabhRtIni hAribhadrANi / atrAntare 'zrImAla'pure ko'pi dhanI zreSThI jainazceturmAsake saparikaro devatAyatanaM vrajan siddhAkhyaM rAjaputraM dyUtakAraM yuvAnaM deyakanakapade nirdayai nakArairgartayAM nikSiptaM kRpayA taddeyaM dattvA'maciyat / gRha mAnIyAbhojayat / apAThayat / sarvakAryAdhyakSamakarot / paryaNAyayat / 15 mAtA,pAgapyAsIt / pRthag gRhe'sthAt / mAtrA priyayA ca samaM sa gRhamaNDanikA / zreSTiprasAdAd dhanaM babhUva / siddho rAtrau atikAle eti, lekhyakalekhalakhanaparavazatvAt / zvazrU-snuSe atinirviNNe, atijAgaraNAt / vadhvA zvazrUruktA- mAtaH ! putraM tathA bodhaya yathA nizi sakAle eti / mAtrA uktaH saH-- vatsa! nizi zIghramehi, yaH kAlajJaH sa sarvajJaH / siddhaH prAha-mAtaH ! yena svAminA'haM sarvasvadAnena jIvitavyadAnena ca samuddhRtastadAdezaM kathaM na kurve ? / toSNIkyena sthitA mAtA / anyadA''locitaM zvazrU-snuSAbhyAm-- -- .....1 chAyA- yathA jvalati svalanaM loke kuzAstrapavanAhataH kaSAyAniH / / taccodyaM yajinavacanAmRtasikto'pi prajvalati // 2 ga-dhante'bhUt / 3 etatprAptira dhunA durlabhA / 4 na jJAyate etadupalabdhiH / 5 k-shvturmaase'| 6 ga-pustake 'gRhe' asyAnantaraM 'asthAt / mAtrA priyayA ca samaM saH' etadadhikaM vartate / 7 ga-pustake 'babhUva' etadadhikamasti / Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhakozetyaparAye asya cirAdAgatasya nizi dvAraM nodghATayiSyAvaH / dvitIyarAtrAvati'cirAd dvAramAgataH sa kaTakaM 'khaTapaTApayati / te tu na brUtaH / tena kruddhena gaditam kimiti dvAraM nodghATayethe ! / tAbhyAM mantrita pUrbiNIbhyAmuktam - patredAnIM dvArANi udghATitAni bhavanti tatra vraja / tacchuvA kruddhazcatuSpathaM gataH / tatrodghATe haTTe upaviSTAn 5 sUrimantrasmaraNaparAn zrI haribhadrAn dRSTavAn / sAndracandike nabhasi dezanA | bodhaH / vrataM jagRhe / sarvavidyatA divyaM kavitvam / haMsa - paramahaMsavad vizeSataMrvAn jighRkSavaiddhAntikaM jigamiSugurumavAdIt preSayata bauddhapArzve / gurubhirgaditam - - tatra mA gAH, manaHparAvartI bhAvI / sa Uce - yugAnte'pi naivaM syAt / 10 punarguravaH procuH -- tatra gataH parAvartyase cet tadA asmadattaM veSamatrAgatyAsmabhyaM dadIthAH / UrIcakre saH / gatastatra, paThituM lagnaH / sughaTitaistatkutarkaiH parAvartitaM manaH / taddIkSAM lalau / veSaM dAtumupazrI haribhadraM yayau / tairapyAcchannA varjito vAdaM kurvan vAdena jitaH / bauddhAcAryasya bauddhaveSaM dAtuM gataH / tenApi bodhitaH / 15 punarAgata upazrIharibhadraM zvetAmbaraveSaM dAtum / punavadena jitaH / evaM veSadvayapradAnena ehireyAhirA: 21 kRtAH / dvAviMzavelAyAM gurubhizcintitam --- mA'sya varAkasya AyuH kSayeNa midhyAdRSTitve mRtasya dIrghabhavabhramaNaM bhUyAt / purA'pi 21 varAn vAde jito 'sau / adhunA vAdenAlam / lalitavistarAkhyA caityavandanA- 20 vRttiH satarkA kRtA / tadAgame pustikAM pAdapIThe muktvA guravo bahiraguH / talustikA parAmarzAd bodhaH samajani / tatastuSTo nizcalamanAH : prAha---- -- // 53 / 2 kha- khApayati', ka - ghaTapaTApayati / " 3 ka 1 5ga-pustake 1 ka- ' cireNa ' tarkAnAji0 ' I ka kha - gacchana (?) jaTitaH 1 bAda ityArabhya punarvAdena jita: ' etatparyantamadhikaM vidyate / 6 gha ' vAraM vAderjito / 7 ka - 'bodhyA samyak' / Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatipravandhe zrIharibhadarinamo'stu haribhadrAya, tasmai pravarasUraye / madartha nirmitA yena, vRttilalitavistarA // 1 // tato mithyAtvaniviSNena siddharSiNA 16 sahanA upamitibhavaprapaJcA kathA'raci 'zrImAle' "siddhimaNDape / sA ca sarasvatyA sAdhvyA'zodhi / samaye zrIharibhadrasUrayo'pi so'pi anazanena suralokamavApan / / iti caritram / pati zrIharibhadrasUriprabandhaH / / 8 // santulyatA zrIupamitibhadhaprapaJcakathA prazastigataM nimnalikhitaM padyam__"anAgataM parijJAya, caitya vandanamaMzrayA / madartheba katA yena, vRttilalitavistarA // .. // " 2 anum / 3 kh-gh-sidiRssinnaa'| 4 g-18'| 5 kha-gha-ghisi(?)maNDa' / Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH prabandhakozetyaparAhvaye [9] // atha zrIbappabheTTisaripravandhaH / 'gUrjara'deze 'pADalIpura'nagare jitazatrU rAjA rAjyaM karoti sma / taMtra zrIsiddhasenanAmA sUrIzvaro'sti sma / sa 'moDhera'pure mahAsthAne zrImahAvIranamaskaraNAya gataH / mahAvIraM natvA 5 tIrthopavAsaM kRtvA rAtrAvAmArAmarato yoganidrayA sthitaH san svapna dadarza, yathA- kesarikizorako devagRhopari kriiddti| svapnaM labdhvA'jAgarIt / mAGgalyastavanAnyapAThIt / prAtazcailyaM gataH / tatra SaDvArSiko bAla eko bAlAMzumAlisamadyutirAjagAma | sUriNA pRSTaH~ bho armaka ! kastvam ! kuta AgataH / tenoktam 10 -- 'pazcAla'deze DhuMbAudhI' grAme bappAkhyaH kSatriyaH / tasya bhaTTi ma sadharmacAriNI / tayoH sUrapAlanAmaputro'ham / mattAtasya bahvA bhujabalagarvitAH pracuraparicchadAH zatravaH santi / tAn sarvAn hantumahaM sannahya calanAsam / pitrA niSiddhaH-vatsa ! bAlasvam, nAsmai karmaNe pragalbhase, alamudyogena | tato'haM kruddhaH-kimanena 15 nirabhimAnena pitrA'pi yaH khayamarIn na hanti mAmapi nanta nivArayati ? / apamAnena mAtApitarAvanApRcchapAtra samAgataH / sUriNA cintitam- aho divyaM ratnam ! na mAnavamAtro'yam ; tejasA hi na ghayaH samIkSyate / iti vimRzya bAla Alepe-~-- vatsaka ! asmAkaM pArthe tiSTha nijagRhAdhikamukhena / bAle. 20 noktam- mahAn prasAdaH / khasthAnamAnIta / saco dRSTastadrUpavilokanena / dRSTayastRpti na manyate / pAThayitvA vilokitaH / ekAhena lokasahasramadhyagISTa / guravastuSTuvuH / ratnAni puNyapracaya 1 pa-pravI prabandho'yaM 'Abhaprabandha'prAnse samasti / 2 ga-'bappabhapari0' / 3 ga- pATalApura.', gha.. paaulaapur.'| k-'atr'| 5g-'shriimhaa| 6gha-bA. .g-'srte| Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 caturviMzatipadhandhe / zrIvApayaSTimUriprApyANi / dhanyA vayam / tena bAlenApyalpadinailakSaNa-tarka-sAhityAdIni bhUyAsi zAstrANi pryshiilight| tato guravo 'DubAudhI'prAma jagmuH / bAlasya pitarau vanditumAgatau / gurubhirAlApitau---putrA bhavanti bhUyAMso'pi; kiM taiH saMsArAvakarakRmibhiH / ayaM tu yuvayoH puno vratamIhate / dIyatAM naH / gRhyatAM dharmaH / naSTaM mRtaM sahante hi pitaro nijtnym| zlAghyo'yaM bhavaM nistitIrghaH / pitRbhyAmuktambhagavan ! ayameka eva naH kulatantuH kathaM dAtuM zakyate / tAvatA savidhasthena sUrapAlena gaditam -~~-ahaM cAritraM gRhNAmyeva / yataHsA buddhirvilayaM prayAtu kulizaM tatra zrute pAtyatAM valgantaH pravizantu te hunabhuji jvAlAkarAle guNAH / yaiH sarvaiH zaradindukundavizadaiH prAptairagi prApyate bhUyo'pyatra purandhirandhranarakamoDAdhivAsavyathA // 1 // tato jJAtatannizcayAbhyAM tanmAtarApitRbhyAM jalpitam---- bhagavan ! gRhANa pAtrametat / paraM bappabhaiTTiriti nApAsya kartavyam / 15 gurumibhaNitam -- evamastu / ko'tra doSaH ? / puNyavantau yuvAM yayorayaM lAbhaH sampannaH / bappa-bhaTTI ApRcchya sUrapAlaM gRhItvA siddhasenAcAryA 'moDheraka' gatAH / zatASTake vatsarANAM, gate vikramakAlataH / saptAdhike rAdhazukla-tRtIyAdivase gurau // 1 // 20 dIkSA dattA / bappabhaTTiriti nAma vizvavallabhaM judhuSe / saGghaprA rthanayA tatra caturmAsakaM kRtm| anyadA bahirbhUmiM gattasya bappabhaTTemahatI dRSTimataniSTa ghanaH / kApi devakule sthitaH saH / tatra devakuLe mahAbudhaH ko.pi pumAn samAgataH / tatra devakule prazastikAmyAni rasADhyAmi gambhIrAni tena bapabhaDipArbhAd nyAkhyA gha. DUMgA.' / 2 zAla 01 3 ghazAta nizcayA' / / sv-dssttiH'| p / c-bokaa| 5 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhakozetyaparAye pitAni / tataH sa bappabhaTTinA samaM vasatimAyAsaH / gurubhirAzIrbhirabhinanditaH / AmnAyaM sa pRSTaH / tato'sau jagAda - bhagavan ! 'kanyakubja' deze 'gopAla giri 'durganagare yazodharmanRpateH suyazAdevIkukSijanmA nandano'haM yauvanena nirargalaM dhanaM lIlayA vyayan pitrA kupitena zikSitaH vatsa ! dhanArjakasya kRcchramasthAnavyayI putro na vetti tAtasya, mitavyayo bhava / tato'haM kopAdihAgamam / guravo'pyUcuH kiM te nAma / tenApi khaTikayA bhuvi likhitvA darzitaM Ama iti / mahAjanA cAra pairampare dRzI- 'svanAma nAmAdadate na sAdhavaH' / tasyaiaunnatyena guravo hRSTAH / cintitaM ca taiHpUrva zrIrAma sainye grAme dRSTo'sau SANmAsikaH zizuH / I pIvRkSamahAjAlyA, vaitradolakamAsthitaH / "acalacchAyayA ca puNyapuruSo nirNitaH // 10 ------ 657 10 tatastajjananI vanyaphalAni vicinvAnA'smAbhirmaNitA-bahaseM ! kA tvam ? / 'kiJca te kulam / sA'vAdIt nijaM kulam - ahaM rAjaputrI 'kanyakubje 'zayazodharmapatnI suyazA nAma / ahamasmin 15 sute garbhasthe sati dRDhakArmaNavazIkRtadhavayA yatkRtapramANayA kRtyayeva krUrayA sapatnyA mithyA parapuruSadoSamAropya gRhAniSkAsitA / abhimAnena zvazurakula - pitRkule hitvA bhramantIha samAgatA vanyavRttyA jIvAmi / bAlaM ca pAlayAmi / idaM zrutvA'smAbhirsA uktA--- varase ! asmaccaityaM samAgaccha svaM vatsaM " pravardhaya / tayA tathA kRtam / 20 sapasyapi bahusapatnIkRtamAraNa prayogeNa mamAra / tato viziSTapuruSaiH 'kanyakubje' zo yazodharmA vijJaptaH deva ! suyazA rAjJI nirdoSA'pi tadA devena sapatnIvacasA niSkAsitA sA pratyA 1 ga- 'varma / 2 ka- gha - - ' suzayA (1yazA ) 0', ga-pustake tu 'suyazo' / 3 gha - 'padaM paredazI / 4 gha' prAme'sau dRSTaH SANmAsikaH zizuH / 5 kha - 'vakhAndola 0'1 6 saptAkSarAtmakaM caraNamidam / 7 anuSTup (1) / * gha--' kiMvA ' 9ga-'yazovarma0 / 10 kha ga - 'vadheya' / 11 ka- ' prayogarma mAra' | caturviMzati Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatiprabandhe nIyate / rAjJA sA svasaudhamAnAthitA saputrA gauraSitA ca / ampadA viharato vayaM tasyA dezaM gatAH ! tayA pUrvapratipannaM smaransyA vayaM vanditAH pUjitAH / anena AmanAnA tatsutena bhAvyam / evaM ciraM vibhAvya sUrayastamUcuH- vatsa ! basa mizrinto nijena suhRdA bappabhaTTinAmnA samamasmatsannidhau / sva gRhANa kalAH / kAstAH - - - likhitam 1 gaNitam 2 gItam 3 nRtyam 4 vAdyam 5 paThitam 6 vyAkaraNam 7 chando 8 jyotiSam 9 zikSA 10 niruktam 11 kAlyAyanam 12 nighaNTuH 13 patraccheyam 14 nakhaccheyam 15 ratnaparIkSA 16 10 AyudhAbhyAsaH 17 gajArohaNam 18 turagArohaNam 19 tayeoH zikSA 20 mantravAdaH 21 yantravAdaH 22 rasavAdaH 23 khanya* vAdaH 24 rasAyanam 25 vijJAnam 26 tarkavAdaH 27 sicAntaH 28 viSavAdaH 29 gAruDam 30 zAkunam 31 vaidyakam 32 AcAryaviyA 33 AgamaH 34 prAsAdalakSaNam 15 35 sAmudrikam 36 smRtiH 37 purANam 38 itihAsaH 39 vedaH 40 vidhiH 41 vidhAnuvAdaH 42 darzana saMskAraH 43 khecarIkalA 44 amarIkalA 45 indrajAlam 46 pAtAlasiddhiH 47 dhUrtambalam 48 gandhavAdaH 49 vRkSacikitsA 50 kRtrimamaNikarma 51 sarvakaraNI 52 vaizyakarma 53 paNakarma 20 54 citrakarma 55 kASThaghaTanam 56 pASANakarma 57 lepakarma 58 carmakarma 59 yantrakarasavatI 60 kAvyam 61 alaGkAraH 62 hasitam 63 saMskRtam 64 prAkRtam 65 paizAcikam 66 apabhraMzam 67 kapaTam 68 dezabhASA 69 dhAtukarma 70 prayogopIyaH 71 kevalIvidhiH 72 / etAH sakalAH kalAH 25 zikSitavAn / lakSaNa- tarkAdigranthAn paricitavAn / bappabhaTTinA 5. [ 9 zrIbappamaTTisUri ------ 1 ga - 'bhyAsam / 2 gha 'zambala' 3 kha 'dazAkarma' 4 - pratau eSA kalA " nolikhitA / 5 ga -' pAyam / 6 gha - kevalI 71 vidhiH 72 / Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhakozetyaparAhaye bhApa 5 sAka masthimajja'nyAvena prItiM baddhavAn / yataH-- 'ArambhaguvI kSayiNI krameNa, havA purA vRddhimatA ca pazcAt / dinasya pUrvArddhaparArddha bhinnA, chAyaiba maitrI khala-sajamAnAm // 1 // kiyatyapi gate kAle yazodharmanRpeNAsAdhyanyAdhitema paTTAbhiSekArthamAmakumArAkAraNAya pradhAnapuruSAH preSitAH / anicchannapi taistatra nItaH / 'piturmelitaH / pitrA''liGgitaH sabASpagadgadamupAlabdhazcadhig vRttanRttamucitAM zucitAM dhitAM dhik kundasundaraguNagrahaNAgrahitvam / cakrekasIni tava mauktika ! yena vRddhi rvArddhana tasya kathamapyupayujyase yat ! // 1 // abhiSiktaH svarAjye / zikSitazca prajApAlanAdau / etat kRtvA yazodharmA arhantaM tridhA zuddhyA zaraNaM zrayan yAM gtH| AmarAjA pituraurdhvadehikaM kRtavAn / dvijAdidonalokAya vittaM dattavAn / lakSadvitayamazvAnAM hastinAM sthAnAM ca pratyekaM 15 caturdazazatI ekA koTI padAtInAM / evaM rAjyazrIH zrIAmasya nyAyarAmasya / tathApi bappamATTimitraM vinA sarva palAlapUlaprAya mabhyate sma saH / tato mitrAnayanAya pradhAnapuruSAn praiSIt / taistatra gatvA vijJaptam ~~ he zrIvappamaTTe ! AmarAjaH samutka74yA''hvayati, AgamyatAm / bappabhATTanA gurUNAM vainakamalama- 20 valokitam / taiH saGghAnumatyA gItArthayatibhiH samaM bappabhaTTimuniH prahitaH / Amasya puraM 'gopAlagiri' prApa / rAjA sabalavAhanaH sammukhamagAt , pravezamahamakAt,i saudhamAnaiSAt / avocata ca----bhagavan ! ardharAjyaM gRhANa / tenoktam-asmAkaM nimranthAnAM sAvadhena rAjyena kiM kAryam ? / yataH-- 25 __ 1 gha-'ApAtaguvI' / 2 upjaatiH| 3 gh--'piturmilitH'| 4 vasanta / 5 kha-gha--"viktazca rAjye / THE THHETINUTH Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatiprabandhe 9 bhiisssspssttimuurianekyonismpaataa-'nntbaadhaavidhaayinii| abhimAnaphalaiyeyaM, rAjyazrIH sA'pi nazvarI // 1 // tato rAjJA'sau tuGgadhavalagRhe sthApitaH / prAtaH sabhAmAgatAya bappabhaTTaye nRpeNa siMhAsanaM maNDApitam / tena gaditamurvIpate ! AcAryapadaM vinA siMhAsanaM na yuktam / gurvAzAtanA bhavet / tato rAjJA bappabhaTTiH pradhAnasacivaiH saha gurvantike prhitH| vijJaptikA ca dattA--yadi mama prANaiH kArya tadA prasadya sadyo'yaM maharSiH sUripade sthApyaH / ' yogyaM sutaM ca ziSyaM ca, nayanti guravaH zriyam / ' sthApitamAtrazcAtra zIghraM preSaNIyaH / 10 anyathA'haM na bhavAmi / mA vilambyatAmiti / akhaNDaprayoga rmoDherakaM prApto bappaTTiH / sacivaiH sUrayo vijJaptAH- prabho ! rAjavijJaptyartho'nusAryaH; ucitajJA hi bhavAdRzAH / atha zrIsiddhasenAcAryairbappabhaTTiH sUripade sthApitaH / tadaGge zrIH sAkSAdiva sAmantI cha / rahazca zikSA dattA--- vatsa ! 15 tava rAjasatkAro bhRzaM bhAvI / tatazca lakSmIH pravartyati / tata indriyajayo duSkaraH / tvaM mahAbrahmacArI bhaveH / ""vikArahetau sali vikriyante, yeSAM na cetAMsi ta eva dhIrAH" anena mahAvratena mahattaraH sphuriSyasi / ekAdazAdhike tatra, jAte varSazatASTake / vikramAt so'bhavat sUriH, kRSNacaitrASTamAdine 11 // guruNA AmarAjasamIpe preSitaH / tatra prApta: / 'gopagireH' prAsukavanoddeze sthitaH / rAjA abhyAgatya mahAmahena taM purI prAvIvizat / zrIbappabhaTTisUriNA tatra dezanA klezanAzinI dattA-- zrIriyaM prAyazaH puMsA-mupaskAraikakAraNam / 25 tAmupaskurvate ye tu, ratnasUstairasau rasA // 1 // kumArasambhave (sa. 1, 1 anuSTup / 2 ga-yANakaumoMDhareka' / 3 ka-'bhava' / zlo. 59) / 5 ga-vIrAH / 6-7 anuSTup / Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH] - prabandhakozetyaparAye Amena gurUpadezAdekottarazatahastapramANaH prAsAdaH kArayAmAse 'gopagirau' / aSTAdazabhArapramANaM zrIvardhamAnabimbaM tatra nivezayAmbabhUdhe / pratiSThA vidhApayAJcakre / tatra cailye mUlamaNDapaH sapAdalakSeNa sauvarNaTaGkakairniSpanna iti vRddhAH prAhuH / AmA kukharArUDhaH 'sarvarddhayA caityavandanAya yAti / mithyAzAM dRzau saindhavena pUryete, 5 samyag dazA svamRteneva / evaM prabhAvanAH / prAtarnUSo maulamanar2yA svaM siMhAsanaM sUraye nivezApapati / tad dRSTvA vipraiH krudhA jvalitai po vijJaptaH-- deva ! zvetAmbarA abhI zUdrAH / ebhyaH siMhAsanaM kim ? / athAstAM tat / paraM hasvIyo bhavatu, na mahat / muhurmuhastarityaM vijJapyA karthyamAnaH pArthivo maulasiMhAsanaM 10 kozagaM kArayitvA'nyallaSvArUrupat / pratyUSe sUrIndreNa tad dRSTvA rudhneva rAjJo'gre paThitam --- mardaya mAnamataGgajadarpa, vinayazararivinAzanasarpam / kSINo do dazavadano'pi, yasya na tulyo bhuvame ko'pi // 1 // idaM zrutmA rAjJA hoNena sadA bhUyo mUlasiMhAsanamanujJAtam / aparAdhaH 15 kSamitaH / ekadA sapAdakoTI hemnA dattA gurubhyaH / tairnirIhai: sA jIrNoddhAre RddhiyuktazrAvakapArthAd vyayitA / anyadA zuddhAnte pramlAnaghadamA vallabhAM dRSTvA prabhoH puro gAthAI rAjA''ha ajja vi sA paritappar3a, kamalamuhI attaNo pamAeNa / samasyeyam / atha prabhuH mAha padamavibuddheNa tae, jIse pacchAiya aMga // 1 // rAjA AtmasaMvAdAccamaskRtaH / anyadA priyAM pade pade mandaM mandaM saJcaramhI dRSTvA gAthAI rAjA jagAda 20 1 ka-'hasta sht.'| 2 g-'budhaaH| gha.'sarvadhyA' / 1 ka-kha-'mUlama.' / 5.ka-kha-'hasIyo bhvtu|6 pAda kulakam / 7 ka-kha. 'tdaa'| 8.1 chAyA--adyApi sA paritapati kamalamukhI AtmanaH pramAdena / prathamavibuddhena tvayA yasyAH pracchAditama gama // 1. AryA / Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 caturviMzatiprabandhe 'bAlA cakaMmatI para pa5 kIsa kuNai muhabhaMga ? / sUrirAha Ama 15 nUrNa ramaNaparase mehalayA chibai nahapaMti // 1 // * idaM zrutvA rAjA mukhaM nizvAsahatadarpaNasamaM dadhre / abhI madantaH5 pure kRtaviplavA iti dhiyA / taccAcAryaiH kSaNArdhenAvagataM cintitaM ca -- aho vidyAguNo'pi doSatAM gataH / [ zrIpamaTTisUri jaladherapi kallollA-zvApalAni kaperapi / 4 zakyante yatnato roddhuM na punaH prabhucetasaH // 1 // rAtrau sUriH saGghamanApRchya rAjadvArakapADhasampuTataSTe kAvyamekaM 10 likhitvA bahiryayau / tadyathA Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandha ko zera parAhaye tatra pure dharmo nAma rAjA / sa ca guNajJaH / tasya sabhAyAM vAkpatinAmA kavirAjo'sti / tena sUrINAmAgamanaM lokAdavagatam / jJApitazca rAjJA / rAjJA pravezamahaH kAritaH / pUrmadhye saudhopAnte gurustuGgagRhe sthApitaH / rAjA nityaM vandate / kavayo jitA rAjatAzca / prabhAvanA praidhate sma / yazazca kundazubhram | 'rAjA proce - adRSTe darzanotkaNThA, dRSTe viraha bhIrutA / dRSTenApyadRSTena bhavatA nApyate sukham // 1 1 1 // nirbandhe sUrirAha - Amazcet svayamAyAsyati tadA vayaM yAsyAmaH, nAnyathA / iti pratijJAya sthApitAH puNyalAbhaM kurvanti / itazca yadA bappabhaTTiH kRtavihAraH prAtaH zrIAmapArzva nAmA- 1 tastadA tena sarvakSAvalokito na labdhaH / jAto vivakSaH | 'yAmaH svasti vAstu' ityAdi kAmyAni dRssttaami| akSarANyupalakSitAni / dhruvaM sa mAM muktvA kvApi gata eveti nirNItam / anyadA bahirgatena rAjJA mahAbhujaGgamo dRSTaH / taM mukhe dhRtvA vAsasA''cchAca saudhaM gataH / kavivRndAya samasyAmarpitavAn zastraM zAstraM kRSirvidyA, anyo yo yena jIvati / iti / pUritA sarvairapi / na tu nRpazcamaccakAra hRdayAbhiprAyAkathanAt / tadA bappabhaTTi bADhaM smRtavAn / sA hRdayasaMvAdinI gaustatraiva / atha sa paTahamavadat / tatredamajUghuSat -- yo mama hRdUtAM samasyAM pUrayati tasmai 'hemaTaGkakalakSaM ddaami| tadA 'gopanirI' yo dyUtakAraH 20 kazcid 'gauDa' dezaM gataH / sa bappabhaTTisUrINAmagre tat samasyApadadvayaM kathitavAn / sUriNA pazcArddha peThe / sugRhItaM ca kartavyaM, kRSNasarpamukhaM yathA // 1 // iti / sa hi bhagavAn vikRtityAgI siddha sArasvato gaganagamanazaktyA vividhatIrthavandamazaktiyuktastasya kiyadetat ? / sabUta- 25 15 * 1 ga - pustake 'rAjA kurvanti' etadadhikam / 2 anuSTup / 3 kha - 'kAvyaM dRSTam / ga- hema 0 ' / 5 anuSTup / 6 dugdha-ghUta-dadhi-taila-guru- pakvAnneti SaD vikRtayaH / Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatiprapance [9 zrIvappamaTTisUri kArastatpAdadvayaM 'gopagirau' zrIAmAle niveditavAn / rAjA dadhvAna--aho sughaTitasvamarthasya ! / taM papraccha-kena kveyaM pUritA samasyA ? / dyUtakRdAha-lakSaNAvatyAM bappabhaTTisUriNA jJAnapU(bhU)riNA tasyocitaM dAnaM cake / / ____ anyadA rAjA nagaryA bahiryayau / nyagrodhadrumAdhaH pAnthaM mRtaM dadarza / zAkhAyAM lambamAnaM karapatrakamekaM vigruSAM vyUhaM savanta gAthAI ca viziSTaprAvNi likhitaM kaThinyA (khaTinyA!) apazyat / taiyA maha niggamaNe piyAi thoraMsuehiM jaM ruNNaM / tadapi samasyApAdadvayaM rAjJA kavibhyaH kathitam / na kenApi suSTu 10 pUritam / rAjA cintayati sma vezyAnAmiva vidhAnA, mukhaM kaiH kairna cumbitam / / hRdayagrAhiNastAsA, dvitrA santi na santi vA // 1 // hRdayagrAhI sa eva mama mitraM sUrivaraH / sa eva daurodariko nRpe NopasUri praiSi / sUriNA'kSinimeSamAtreNa pUritA samasyA-- 15 karava(pa)ttayabiMdUanivaDaNeNa taM majjha saMbhariyaM // 1 // tat punarvRtakArAcchatvA rAjJA hRSTenotkaNThitena sUrerAhanAya vAgminaH sacivAH prasthApitAH / upAlambhasahitA vijJaptizca dade / prAptAste tatra / dRSTAstaistatra sUrayaH / upalakSya vanditAH / rAja vijJaptirdattA / tatra likhitaM vAcitaM gurubhiH-- 20 na gaGgAM gAGgeyaM suyuvatikapolasthalagataM .. na vA zukti muktAmaNirurasijasparzarasikaH / na koTIrArUDhaH smarati ca savitrI maNicaya stato manye viznaM svamukhanirataM snehaviratam // 1 // ka-kha-'ka(kA)ThinyAt' / 2 chAyA-tadA mama nirgamane priyayA gho(sthU)rAzrubhiryad ruditam / 3 ga-'steSA' ! ? anuSTup / 5 chAyA-karapatrakavindukanipatamena tat my| smRtam / 6 AryA / * zikhariNI / Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaka zetyaparAye chAyAkArANi siri dhariya pazcavi bhUmi pati / pattahaM "ihu pattattaNauM taruara kAI karaMti ? // 2 // sacivA apyUcuH - svAmin! AmarAjo nirvyAjaprItirvijJa (jJA:)payate ( ti ) - zIghramAgatyA'yaM dezo vasantAvataM sitodyAnalIlAM lambhanIyaH / tradvAgUrasalubdhAnAmasmAkamitarakavi vAg na rocate / kathAsu ye labdharasAH kavInAM te nAnurajyanti kathAntareSu / nai gandhiparNapraNayAzcaranti prabandhaH ] kastUrikAgandhamRgAstRNeSu // 1 // tadAkarNya lekhaM dattvA sUribhi: sacivAH procire - zrI Amo gISpati- 10 samaprajJa evaM bhASaNIyaH 117 11 - 65 asmAbhiryadi vaH kArya, tadA dharmasya bhUpateH / 2= sabhAyAM channamAgamya, svayamApRcchyatAM drutam // 1 // asmAkamiti hi pratijJA''ste dharmeNa rAjJA saha - svayamAmaH sametya tvatsamakSaM yadA'smAnAkArayati kila tadA tatra yAmaH, nAnya- 15 theti / pratijJAlopazca nocitaH satyavAdinAM pratiSThAvatAm / tato mantriNa upa' kanyakubje ' zamAjagmuH | sUrINAmuktamuktaM khazcAdarzi / tatra likhitaM yathA "viMjheNa viNA vi gayA, nariMdabhavaNesu huti gAraviyA / viMjho na hoi vaMjho, gaehiM bahu ehiM vi gaehiM // 1 // ' 13 20 1 chAyA - chAyAkAraNAcchira se ghRtAni pratyuta bhUmI patanti / patrANAmetat pAtratvaM (patra) taruvarAH kiM kurvanti ? // 2 gha -- kAriNI / 3 gha - 'paccivi' / ga 'pahupatta0' / 5 etacchandonAma na jJAyate / 6 kha - 'mavadvAkyarasa0 / 7 gha--' --'nirbhandhimurUmAMza (?) parNa 0 ' / 8 ka kha - 'pranthi0' / 9 upajAtiH / 10 anuSTup / 11 kha -gha - - "sUrINAM tadukta0' / 12 chAyA - vindhyena vinA'pi gajA narendrabhavaneSu bhavanti gauravitAH / vindhyo na bhavati kaSyo gateSu bahukeSvapi gajeSu // 13 ataH paraM dazamaparyantAnAM paJcAnAM chanda AryA / * 9 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatiprabandhe 9 zrIvappabhatisUrimANasa~rahiehiM suhAI jaha na umati rAyahaMsehiM / taha tassa vi tehiM viNA, 'tIrucchaMgA na sohaMti // 2 // "parisesiyahaMsaulaM, pi mANasaM mANasaM na saMdeho / annatya vi jattha gayA, haMsA vi bayA na bhannati // 3 // haMsA jahiM gayA tahiM, gayA mahImaMDaNA havaMti / chehau tAhaM mahAsara-haM je haMsehiM muJcati // 4 // mailao sacaMdaNu ciya, naimuhahIraMtacaMdaNadumoho / pammI pi hu malayA-u caMdaNa jAyai mahagdhaM // 5 // agghAyaMti mahuyarA, vimukkamalAyarA vi mayaraMdaM / kamalAyaro vi diTTho, suo vi kiM maJjayaravihuNo ? // 6 // ikaNa kucchuheNa, piNA vi rayaNAyaru Jciya samuho / kucchuharayaNaM pi ure jassa ThiyaM so vi hu mahaggho // 7 // chAyA-mAnasarahiseH sukhAni yathA na labhyante rAjahaMsaH / tathA tasyApi tena vinA tIrossaGgara na zobhante // - 'mANasaraehiehi' / gha--'niru0' / chAyA- parizeSitahaMsakulamapi mAnasaM mAnasaM na sandehaH / anyatrApi yatra (kutra) gatA iMsA api vakA na maNyante / / haMsA yatra gatAstatra gatA mahImaNDanA bhavanti / virahasteSAM mahAsarasA yAni iMsairmucyante // 5 sv-'ayN'| 6 ga--'jigaya(1) mahimaMDaNA' / .-8 chAyA- malayaH sacandana eSa nadImukhAhiyamANacambanamoghaH / prabhraSTamapi khalu malayAt candanaM jAyate mahArSam / / Ajighanti madhukarA vimuktakamalAkarA api makarandam / kamalAkaro'pi dRSTaH zruto'pi ki mdhukraavihiinH|| 9gha-muhuyarA', ga-'maThuyaza(?) / .10 chAyA-ekena kaustubhena vinA'pi ralAkara eva smudraa| kostubharatnamapyurasi yasya sthimaM so'pi khala mhaa|| 15 ga-kanthu / Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhakozetyaparAye pe mukkANa vi taruvara! phii pattattaNaM na pattANaM / tuha puNacchAmA jai hoi kahavi tA tehi pattehiM // 8 // je kevi pahU mahimaMDalaMmi te 'ucchudaMDa sAricchA / sarasA jaDANa majjhe birasA pattesu dIsaMti // 9 // saMpara pahuNo pahuNo pahuttaNaM kiM ciraMtaNapahUNaM ? | doguNA guNadosA ehiM kayA na hu kayA tehiM // 10 // etad vAcayitvA sotkaNThaM nRpaH sArakatipayapuruSavRtto'cAlIt / 'godAvarI' tIragrAmamekamagamat / tatra khaNDadevakule vAsamakArSIt / devakulAdhiSThAtrI vyantarI saubhAgyamohitA gaGgeva bharataM taM bheje / prabhAte karabhamAruhya tAM devImApRcchya prabhupAdAntaM prApa / gAthArtha 10 papATha 3 ajja visA sumarija ko neho egarAIe ? | " sUrandriH prAha "" godA' naIi tIre, sunnaule jaMsi vIsamio // 1 // * iti / anyonyaM gADhamAliGgiturubhau / tata Ama Aha smaadya me saphalA prIti - radya me saphalA ratiH / adya me saphalaM janma, adya me saphalaM kulam // 1 // 7 rAtrau iSTA goSThI ca vavRte madhumadhurA / tataH prabhAte sUrirdharmanRpAsthAnamagamat / AmanRpo'pi pradhAnaiH khaiH puruSaiH saha : 1 chAyA - tvayA muktAnAmapi taruvara ! bhrazyati pacatvaM (pAtratvaM na patrAbhAm / tava punazchAyA yadi bhavati kathamapi tarhi taiH patraiH 1 // ye kespi prabhavo mahIbhaNDale te ikSudaNDasadRzAH / sarasA jaTAna ( jaDAna ) madhye trirasA: patreSu pAtreSu) / samprati prabhavaH prabhavaH prabhutvaM kiM cirantanaprabhUNAm / doSaguNA guNadoSA ebhiH kRtA na khalu kRtstaiH|| 2dha- 'ucchadaMDa' 3 chAyA - adyApi sA smaryate kaH sneha ekarAbhyA ? | godAvarI ) nathAstIre zUnya (deva) kule yadasi vizramitaH // 15 ga - 'godAmaIya0 / 5AryA 6 ka kha - 'phlm'| 7 anuSTum / 1 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatiprabandhe [9 zrIbappamahiristhagIdharo bhUtvA''gacchat / Ama Avau iti bruvANaiH sUribhidharmAya Amasya viziSTapuruSA darzitAH / ete AmanRpanarAH kilAsmAnAhvAtumAyAtA iti / dharmeNa rAjJA pRSTaM viziSTajanapArzve-- bho AmapradhAnanarAH ! sa bhavatAM svAmI kIdRzarUpaH ? / tairnigaditam__ yAdRgayaM sthagIdharastAhagasti / prathamaM mAtuliGgaM kare dhArayitvA Ama AnIto'sti / sUribhiH pRSTam ---- bho sthagIdhara ! tava kare kimetat ? / sthagIdharIbhUtena zrIAmenoktam ---"bIjaurA iti / kSaNArdhena vAtImadhye sUribhiH sUktamavatAritam "tattIsIyalI melAbA kehIM dhaNa uttAvalI piu maMdasaNehA / 10 'virahi mANusu jo marai tasu kevaNa nihorA kannipavittaDI jaNu jANai dorA // 1 // iti / guruNA kathitam --Ama Avau, Ama aavu| dharmeNa rAjJA tuarichoDaM dRSTvA pRSTam--- aho sthagIdhara ! kimidam ? / tenoktam--- tU ari, tabArItyarthaH / ityAdi goSTayAM vartamAnAyAM 15 zanaiH zanaiH zrIAmarAjAzcidrUpo melApakAnisRtya purAd bahiH sthAne sthAne sthApitairvAhanaiH kiyatImapi 'bhUmimatyakAmyat / tAvatA sUrIzvaro vilambAya praharadvayaM kAmapi kathAmacIkathat / rasAvatAraH sa ko'pi jAto yo rambhA-tilottamAprekSaNIyake'pi 1 atrAgamyatAm, pakSAntare, Ama ! AgamyatAm / 2 ka- aamnRpnraaH'| 3 gha- 'karaNa' / 4 bIjapUrakama, pakSAntare dvitIyo rAjA / 5 etatpadyastha aSTottaraM zatamI vyAkhyAtAH zrIvappabhaTTimUribhiH, paranvadhunA tu zrIprabhAvakacaritre pradazi tamartha catuSTayamevopalabhyate jJAyate ca / 6 gha."ha dhaNauttAvaNI] lI priyamaMda0 / 7 ga-dhaNi utaavlii'| 8 ga-'viraha jo maNusa marai', gha-viraha mANusu jai marai tnnu| 9kha-'kavaNu nahorA karNapavi0, gha'kavaNu nihorA kinapatri0' / 50 'iti' ityArabhya tavArItyarthaH' iti paryantamadhika dRzyate g-pustke| 11 'tubera'ropam / 12 ga--'rAjazcidupamelApaka0' / 13 kha .. bhivatya (1) atyakAmat', gha-'bhuvaM atikrAmat' / Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhakozetyaparAiye ng durlabhaH / Amo rAjA'mUlyaM kaGkaNaM grahaNake muktvA vezyAgRhe uti AsIt / sA tu 'lakSaNAvatI' patervArastrI / ekaM kaGkaNaM Amo rAjadvAre muJcannagAt / aparAr3e rAjJaH pArzvAd bappabhaTTi - / sUribhirmutkalApitam -- deva ! 'gopagirau' AmapArzva yAmaH, anujJA dIyatAm / dharmeNa bhaNitam -- bhavatAmapi vANI vighaTate ? bhavadbhirbhaNitamabhUt yadA taba dRSTau AmaH sametyAsmAnAdayati tadA yAmaH, nArvAk ; tat kiM vismRtam ? jihve kiM vo dve staH 1 / AcAryA jagaduH -- zrIdharmadeva ! mama pratijJA pUrNA / rAjA''ha -- katham ? / sUrirvadati-- 'AmarAjo'tra svayamAgatastava dRSTau ? | rAjA''ha -- kathaM jJAyate ? | sUriH yadA bhavadbhiH 1 pRSTaM bhavatAM svAmI kIdRzaH viziSTaistadA bhaNitam - sthagikAdhararUpaH, tathA, ' bIjaurA ' zabdo'pi vimRzyatAm / ' doroM 'zabdo'pi yo mayokto'bhUt / tasmAt pratijJA pUrNA me / atrAntare kenApi rAjadvArAd AmakaGkaNaM dharmanRpahaste dattaM AmanAmAGkitam / dvitIyaM vaizyayA dattam / tad dRSTvA naSTasarvakha 15 staddhana iva dharmaH zuzoca - dhig mAM yanmayA zatruH khagRhamAyAto nArcitaH na ca sAdhitaH / dharmeNa mutkalitAH sUrayaH puraH kApi sthitenAmena saha jagmuH / mArge gacchatA Amena puchinda eko jalAzayamadhye jalaM chagalavanmukhena piban dRSTaH / AmarAjena sUrINAma etyoktam--- 20 * pasu jema puliMda para piyai "paMthia kavaNiNa kAraNiNa ! sUribhirabhANi - kara ve vi karaMbiya kajjaliNamudvaha aMsunivAraNiNa // 1 // 1 ga 'Amo rAjA'tra / 2 ' do zabdo'pi vimRzyatAm' ityadhikaH kha- pAThaH / 3 ga --' nRpadharmahaste ' / * chApA - pazuriva pulindaH payaH pibati pathikaH kenApi kAraNeNa / 5 ga - 'paMthiya / 6 chAyA---- karau dvAvapi karambitau kajjalena udvahRdazrunivArayataH / Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 go 5 caturviMzati pravandhe [9] zrImaTTisUri / rAjJA pratyayArthaM sa samAkArya pRSTaH / tenoktam- satyaM sUvicaH / hastau darzitau / rAjA tena vAksaMvAdena prItaH / 'ajja visA paritappara' ityAdi taduktaM sarve sArasvatavilasitamiti niravaiSIt / zIghra zIghraM 'gopAla giriM gataH / patAkAtoraNamaJcapratimaJcAdimahAstatrAsuH / divasAH kalyapyatikrAntAH / tataH zrIsiddhasena sUrayo vArdhakena pIDitA anazanaM grahItukAmAH zrIvappabhaTTisUrINAmAkAraNAya gItArthamuniyugalaM praiSiSuH / te tad gurorlekha madIdRzan / tatra likhitaM yathA - adhyApito'si padavImadhiropito'si tat kiJcanApi kuru vatsa! bappabhaTTe ! | prAyopavezanarathe vinivezya yena 3 sampreSayasyamaradhAma nitAntamasmAn ||1|| ' - tad dRSTvA AmabhUpatimApRcchaya ' moDheraka' puraM brahmazAntisthApitavIra jina mahotsavADhyaM prApuste / gurUn varSAndire / guravo'pi 15 sAn bADhamAliyAlApiSuH / vatsa! gAmutkaNThitamasmAkaM hRdayam / mukhakamalakamapi te vismRtam / rAjAnugamanaM te'smAkaM duHkhAyAsIt / kAraya sAdhanAm / anRNo bhava / tato'ntyArAdhanA-catuHzaraNagamana - duSkRtagarhA-sukRtAnumodana - tIrthamAlAvandanAdikA vidhimAM vidhApitA / guravo devalokalalanAnayana tribhANapAtratva20 mAnaJcuH / zoka ucchalitaH / tato bappabhaTTiH zrImadgovindasUraye zrImannasUraye ca gacchamAraM samarpya zrI AmapArzvamAgataH / pUrvavat samasyA digoSThyaH sphuranti / ekadA sUrirnRpasabhAyAM ciraM pustakAkSaradattadRk tasthau / tatraikA nartakI nRtyantI AsId rUpadAsIkRtApsarAH / sUrirhagnI lina25 vAraNAya tasyAH zukapicchanIlavarNAyAM nIlakaJculikAyAM dRzaM 1 sva 'praiSiSTa' / 2 ka- 'adhyApitA'pi / 3 vasanta0 1 4 ga - Agaman / Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] tarakozetyaparAye nivezayAmAsa / Amastad dRSTvA manasi papATha - 'siddhatatattapAraM - gayANa jogINa jogajuttANaM / jaha tANaM pi mayacchI, maNaMmi tA tacciya pramANaM // 1 // Amo rAtrau puMveSAM tAM nartakIM sUrivasatau preSAt / tayA sUrINAM vizrAmaNA''rabdhA / karasparzena jJAtA yuvatiH sUriNA'bhi - 5 hitA sA - kA tvam ? / kasmAdihAgatAH / asmAsu brahmavrataniSiDeSu varAki ! bhavatyAH ko'vakAzaH ? / vAsyAbhirma calati kAJcanAcalaH / tayoktam- bhavadbhya upadeSTumAgatA rAjye sAraM vasudhA, vasudhAyAmapi puraM pure saudham / saudhe tapaM talpe, vairAGganA'naGgasarvasvam // 1 // " iti / kizva - priyadarzanamevAstu kimanyairdarzanAntaraiH ? | prApyate yena nirvANa, sarAgeNApi cetasA // 2 // E 71 3 AryA / 'barAko' / zrI Amena preSitA'haM prANavallabhA bhavatAM zuzrUSArtham / tataH sUrizako vadati sma - asmAkaM jJAnadRkprapAtadRSTadraSTavyAnAM naiva 15 vyAmohAya pragalbhase / 1 gha 'stathA / 2 chAyA - siddhAntatatvapAraGgatAnAM yoginAM yogayuktAnAm / yadi teSAmapi mRgAkSI manasi tarhi tadeva pramANam // kha- varAGganAma sarva0 / 5 AryA / 6-7 anuSTup / da 10 malamUtrAdipAtreSu, gAtreSu mRgacakSuSAm / ratiM karoti ko nAma, sucagRheSviva // 1 // sA'pi nirmikAraM sUrivaraM nizcitya dhvanaccetAH prAtarnRpatisamIpaM gatA / pRcchate rAjJe rAtrIyaH sUrivRtAntaH samyakU kathita. 20 stayA - pASANaghaTita iva tava guruH; navanItapiNDamaya H zeSo lokaH H / yAvantaH kUprapacA hAvabhAva - kaTAkSa bhujAkSepa - cumbana Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatipravandhe [9] zrIvaSyamahiMsUri 'nakha-dantakSatAdiviSThAsArale sarve AjanmazikSitAstatra prayuktAH / punastilatuSatribhAgamAtramapi mano'sya nAcAlIt / anurAga balAtkArapUtkAra - bhIdarzana - hanyAdAnAdivibhISikAbhirapi nAkSubhat / tadeSa manye mahAtrajamayo na devakanyAbhirna vidyAdharIbhirna nAgAGganAbhi5 cAlyate; mAnuSINAM tu kA kathA / asmin sUrerdharmasthairye zrute nRpo vismayAnandAbhyAM kandambamukulasthUlaromAJcakaJcukitagAtraH saMvRttaH / dadhyau ca guruM dhyAnapratyakSaM kRtvA -- 3 nyuJchane yAmi vAkyAnAM dRzoryAmyavatAraNe / baliH kriye'haM sauhArda - hRdyAya hRdayAya te // 1 // 10 prAtarguravaH samAguH / rAjA hINo na vadati kiJcit / sUribhi - bhaNitam - rAjan ! mA lajjiSThA; maharSINAM dUSaNabhUSaNAnveSaNaM rAjJA kAryam, na doSaH / rAjJeoktam- alamatItavRttAntacarcayA / etadahamusammitabhujo bruve yuSmAn brahmaghanAnavalokya dhanyAsta eva yatalocanAnAM 15 tAruNyadarpadhanapInapayodharANAm / kSAmodaro parilasatrivalI latAnAM dRSTvA'kRti vikRtimeti mano na yeSAm // 1 // ityuktvA daNDapraNAmena praNanAma zrIAmaH / anyedyU rAjA rAjapathena sa~zvaramANo hAlikapriyAM eraNDabRhatpatra20 saMvRtastanavistarAM eraNDapatrANi vicinvAnAM gRhapAzcAtyabhAge dRSTvA gAthArddha yojitavAn- 'va ( ta ?) 3 vi varaniggayadalo eraMDo sohai vva taruNANaM / 2 1 kha- 'nakhara dantAkSatA * / 2 ka- 'kraye'haM' / anuSTup / khaNo' / 5 ka- 'taralAyata0' | 6 vasanta0 / 7ga 'santaramANo' / 8 chAyA - tathApi varanirgatavala eraNDaH zobhata eva tarUNAe / Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhaka zetyaparAhnaye tat tu sUrINAM puraH samasyAtvena samarpitavAn / sUraya Ucu:--- 'ittha ghare iliyaDU IMddaha mittatthaNI vaisai // 1 // rAjA vismitaH / aho sAraM sArasvatam ! | anyadA sAyaM proSitabhartRkAM vAsabhavanaM yAntIM vakragrIvAM dIpakarAM dadarza / gAthArddha coccaiH sUryagre papATha -- 'diujha karagIvA- -i dIvao pahiyajAyAe / sUrigIthA pUrvArddhamuvAca ---- piyasaMbharaNapaluTTe - taaMsudhArAnivAya bhIyAe // 1 // iti / sUri-bhUpau sukhena kAlaM gamayato dharmaparau / anyadA dharmanRpeNa AmanRpasya pArzve dUtaH prahitaH / etyA. 10 voccat -- rAjan ! taba tricakSaNatayA dharmanRpaH santuSTaH / punaH sa Aha-- bhavadbhirvayaM chalitAH / yato bhavadbhyo gRhamAgatebhyo nAsmAbhirmahAnalpo'pi ko'pi satkAraH kRtaH / adhunA zRNu -- asmadrAjye vardhanakuJjaro nAma mahAvAdI bauddhadarzanI videzAdAgato'sti / sa vAdaM jighRkSuH / yaH ko'pi vo rAjye vAdI bhavati 15 sa AnIyatAm / asmAkaM bhavadbhiH saha cirantanaM vairam / yaH ko'pi vAdI vijayI bhaviSyati tatprabhuraparasya rAjyaM grahiSyati / mama vAdinA yadA jitaM tadA tvadIyaM rAjyaM mayA grAhyam / yadA tava vAdinA jitaM tadA madIyaM rAjyaM tvayA grAhyam / ayaM paNaH / vAgyuddhamevAstu / kiM mAnavakadarthanena / Amenoktam- - dUta ! 20 tvayA yaduktaM tad dharmeNa kathApitamathavA tvayA svatuNDakaNDUtimAtre 1 chAyA - atra gRhe hAlikaSadhUre tAvanmAtrastanA vasati / 2 gha - 'iddahamihaLaNI' / 3 ga 'asthi' / 4 AryA / 5 kha - 'bhuvanaM ' | 6-7 chAyA--- dRzyate vakraprIvayA dIpakaH pathikajAyayA / priyasmaraNa praluThadazrudhArAbhipAta bhItyA // 8 AryA / 9 kha - 'yadi' | caturviMzati 0 0 10 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMtiprabandhe [9 zrIbappabhaTTisariNoktam ? / yadi taba prabhuH saptAGgaM rAjyaM vAde jite samarpayiSyati mai iti satyaM tadA vayaM vAdinamAdAyAgacchAmaH / dUtenoktamkAraNavazAd yudhiSThireNApi 'droNa' parvaNyasatyaM bhASitam ; matprabhustu kAraNe'pi na mithyA bhASate / Amena dUtaH praiSi / uktadinopari caM bappabhATTi gRhItvA'rddhapathe uktasthAne Amo'gamat / dharmabhUpatirapi vardhanakuJjaraM vAdIndramAdAya tetrAjagAma / 'paramAra'vazyaM narendraM mahAkavi vAkpatinAmAnaM svasevakaM sahAdAya "samAyayo / ucitapradeze AvAsAn dApayAmAsa / to vAdi-prativAdinau pakSapratipakSaparigraheNa vAdamArebhete / sabhyAH kautukAkSiptAH pazyanti / dvAvagyasAmAnyapratibhau / vAde SaNmAsA gatAH / dvayoH ko'pi na hArayati, na jayati ! Amena sUrayaH proktAH sAyam-- rAjakAryANAM pratyUhaH syAt, nirjIyatAmasau zIghram / sRriNA bhaNitam- prAtarnigrahISyAmi, mA sma vo bhrAntirbhUyAt / rAtrau sUrIzvareNa mantrazaktyA maNDale hArAhAramaNikuNDala15 maNDitAGgI divyA'GgarAgavasanA divyakusumaparimala bAsitabhuvanodarA bhagavatI bhAratI sAkSAdAnItA / caturdazabhiH kAvyaiH sadyaskaidivyaiH stutA / devyoktam--vatsa ! kena kAraNena smRtA ? / sUrivIreNa bhaNitam--paNmAsA vAde lagnAH; tathA kuru yathA mAde niruttarIbhavati saH / devyA gaditam---vatsa ! ahamanena 20 prAk saptabhavAnArAdhitA / mayA'tra bhave'smai akSayavacanA guTikA dattA'sti / tatprabhAvAccakrinidhidhanamiva nAsya vaco hIyate / sUriNoktam-~-tvaM devi ! kiM jainazAsanavirodhinI yena me jayazriyaM na datse ? / bhAratI Uce-vatsa ! jayopAyaM bruve, tvayA vAdArambhe prAtaH sarve badanazaucaM kArApyAH pArSadyAH / gaNDUSaM . -...---- ---...- --.-.. --....-. -- , "svAmya-amAtya-suhRt koza-rASTra-durga-balAni ca" itymrkoshe| 2 ga'gacchAma iti'| 3 ka-'bhA c'| 'gha'Amo [an]gtH'| 5 gha-tatra jgaam'| 6 stra- vNsh'| 7 ka--kha-gha--'samAninye / 8 gha-'prabhAte ni0| 9 gha-'lulitabhuva / Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhakozetyaparAhvaye kurvatastasya nadanAd guTikA mamecchayA patiSyati tadA tvayA jeSyate, ekaM tu yAce---matstutezcaturdazakAvyaM kasyApyane na prakAzyam / tatpaThane hi mayA dhuvaM dhruvaM pratyakSayA bhAvyam / kiyatAM pratyakSA bhavAmi ? / klezenAlam / evamuktvA devI vidyujjhA kAralIlayA'ntardadhe / sArIbhirnizi paramAptaH ziSya eko vAk- 5 patirAjasamIpaM prahityAkhyApitam, yathA sUrayo vadanti--rAjan ! tvaM vidyAnidhirasmAkaM 'lakSaNAvatI'purIpAracitacaraH / tadA'vAdI:-bhagavan ! nirIhA bhavantaH, ko bhavadbhyo bhaktiM darzayAmi ? / " tadA vayamabocAma----avasare kAmapi bhakti kArayidhyAmaH / bhavadbhirbhagitam-tathA'stu / idAnIM so'vasaro'tra 10 samAyAtaH / vAkpatinA ziSyaH pRSTaH --- sUrayaH kiM me samAdizanti ? AdiSTaM kurve dhruvam / ziSyo nyavedayat-~rAjan ! gurava Adizanti---prAtadharmA-''mayoH sadaHsthayoH satostvayA vAcyaM yathA badanazaucaM vinA bhAratI na prasIdati / tasmAd vAdiprativAdisabhyasabhezAH sarve zaucaM kurvantu / etAvati kRte 15 bhavatA naH sarvaH snehaH kRta eva / vAmatinA tadaGgIkRtam / ziSyeNopaguru gatvA tat tatpratijJAtaM kathitam / tuSTA guravaH / pratyUSe udayati bhagavati gabhastimAlini lAkSAlipta idha prAcaumukhe rAjAnau sabhAyAmAgAtAm / vAkpatinA badanazaucaM sarve kAritAH, bauddhavAdIndro'pi / tasya vadanakamalAd vigalitA guTikA pasad- 20 grahe / bappabhaTTiziSyaiH patagraho janaidUre kArApitaH / guTikA sUrIndrasAjAtA / bauddho guTikAhInaH sUriNA pArthena karNa iva divyazaktimukto niHzaGka vAkpRSatkarhataH / niruttarIkRtaH rAhugrastazcandra iva himAnIviluptastarukhaNDa itra bADhaM nistejatAM bheje / tadA zrIvappabhaTTanirvivAdaM vAdikuJjarakosarIti birudaM svaiH paraizca 25 -- --. 3 kha-'kArApayiSyAmaH' / 1 ga-'dhruvaM prtykssH'| 2 kha- rasmAn' / 4 kA-'Adizantu' / 5 gha--'sabhyezAH' / 6 sUrye / Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatiprabandhe [9 auSappamahipUridattam / dharmeNa saptAGgaM rAjyaM AmAya dattam / lAhIdam / dharmAddhi rAjyaM labhyate / kA'tra carcA ? / Amena gRhItam / tadA sUriNA AmaH prokta:--rAjan ! punA rAjyaM dharmAya dehi / mahAdAnamidam / zobhate ca te / rAjasthApanAcAryAzca pAramparyeNa yUyam / pUrva zrIrAmeNa vanasthenApi sugrIva-vibhISaNau rAjIkRtau / tvamapyevaM yugInanRpeSu tattulyaH / etadvacanasamakAlameva Amena gAmbhIryaudAryadhAmnA dharmAya tadrAjyaM pratyarpya sa dharmaH paridhApitaH / sve mattAH kariNaH zataM, sahasraM tuGgAstu raGgAH, sahasraM savarUthA raithAH, zataM vAdivANi prAdAyiSata / svaM svaM sthAnaM gatAH sarve / 10 sari-bhUpau yazodhavalitasaptabhuvanau 'gopagirau' zrImahAvIramavandiSA tAm / tadA sUrikRtaM zrIvIrasya stavanam- "zAnto veSaH zamasukhaphalA" ityAdi kAvyaikAdazakamayamadyApi sache paThyate / sajhena prabhurvavande / tuSTutre ca raverevodayaH zlAghyaH ko'nyeSAmudayagrahaH ? / 15 na tamAMsi na tejAMsi, yasminnabhyudite sati // 1 // anyadA svaparasamayasUktaiH prabodhya rAjA prabhubhirmadyamAMsAdisaptavyasananiyama kAritaH / samyaktvamUlaikAdazavataniratazca zrAkkaH kRtaH / dvAdazaM vrataM tvatithisaMvibhAgarUpaM prathamacaramajinanRpANAM niSiddhaM siddhaante| 1ga.. 'tulyH'| 2 k-'prtyaapi'| 3 gh-vdhaaH'| 4 gha-"nabhyudaye sti'| 5 anuSTup / " dyUtaM mAMsaM turA vezyA, pAzviorikA tathA / parastrIgamanaM ceti, saptava vyasanAni hi // 4 // " iti zrIsomaprabhasUrisUtrite sptvysnkthaasmuccye| 7ka-'prAhitaH / 8 sthUlaprANAtipAtaviramaNa-sthUla-mRSAvAdaviramaNa-sthUlAdattAdAnaviramaNa-parabAragamamadhiramaNa-sthUlapariprahaviramaNa-digvata-bhogopabhogaviramaNAmarthadaNDaviramaNa-sAmAyika-dezASakAzika-poSadhesivataikAdazakam / Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R prabandhaH] prabandhakozelyaparAye ekadA 'lakSaNAvatyAM' bauddho vardhanakuJjaro dharmanRpamAha sagadgadam- ahaM bappabhaTTinA jitastanme na dUSaNam / bappabhaTTirhi bhAratI nararUpA, prajJAmayaH piNDaH, gIputraH , na ca dunoti / etat tu dunoti yat tava bhRtyenApi vApatirAjena sUrikRtabhedAnmama mukhazaucopAyena guTI hArayAmahe / etAvadabhidhAya sa 5 tAraM tAraM rureda / sa nivAritaH kSamApena rodanAt / uktazca-kiM kriyate ! / ayaM nazcirasevako'nekasamarAGgaNalabdhajayapratiSThaH prabandhakaviH parAbhavituM na rocate / kSamasvedamasyAgaH / tato bauddho jopa sthitaH / apareyuryazodharmanAmnA samIpadezasthena balavatA bhUpena 'lakSaNAyanI'metya raNe dharmanRpo vyApAditaH / 10 rAjyaM jagRhe / vAkpatirapi bndiikRtH| tena kArAsthena 'gauDavadha'saJjJakaM prAkRtaM mahAkAvyaM racayitvA yazodharmAya rAjendrAya darzitam / tena guNavizeSavidA sasatkAraM bandermuktaH kSabhitazca / "vidvAn sarvatra pUjyate" / tato vApatirbappabhaTTeH samIpaM gataH / dvayostayomaitrI pUrvamapyAsIt , tadAnI vizeSato'vRdhat / 15 tena vAkpatinA 'mahAmahavijayAkhyaM prAkRtaM mahAkAvyaM baddham / AmAya darzitam / Amo hemaTaGkakalakSyamasmai vyaziznaNat / kiyatI paJca sahasrI, kiyatI lakSyA ca koTirapi ? / audAryAnnatamanasA, ratnavatI vasumatI kiyatI ? // 1 // apareyuH prabhuH zrIAmena pRSTaH- bhagavan ! yUthaM tAvat tapasA 20 vidyayA ca loke labdhaparamarekhAH / kimanyaH ko'pi kyApyaste yo bhavattulAlezamavApnoti ? / bama bhaTTiramANIta-avanipate! mama guruvAndhavau govindAcArya-nanasUrI sarvairguNairmadadhiko 'gUrjara'dharAyAM 'moDheraka' pure staH / guNotkaNThayA'mitasainya Amastatra gataH / 1 kha. 'isaredhu0' / 2 ga-'rAjhe' / 3 gha-mahamaharvi' / pathamAgatam / 5 AryA / ma cedaM me dRSTi. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatiprabandhe [ 9 zrIbappamaTTisUri. tadA nanasUriAkhyAne'vasarAyAtAn vAtsyAyanoktAn kAmAGgabhAvAn pallavayannAsIt / rAjJA zrutaM tat sarvam / arucirutpannA / aho vayaM kAmino'pi naitAn bhAvAn vidmaH; ayaM tu vetti samyak; tasmAdavazyaM nityaM yoSitsaGgI, kimasya praNAmena ? / ityakRtanatirevotthAyAzu 'gopagiri mAgAt / cirAd dRSTaH kSamApa iti raNaraNakAkrAntasvAntAH prabhavo vandApayitumaiyaruH / rAjA nirAdaro na vandate tathA / evaM dinAni katipayAni gatAni / ekadA gurubhiH papracche- rAjan! yathA purA bhakto'bhUstathedAnI bhakto nAsi / kimasmAkaM doSaH kopi ? / rAjA smAha-sUrivara ! 10 bhavAdRzA api kupAtrazlAghAM kurvate, kimucyate ? / sUribhirUca katham ? / AmaH prAha-yo bhavadbhiH tvau gurubAndhavA stutau tatra gatyA eko nanasUrinAmA dRSTaH zRGgArakathAvyAkhyAnalampaTastapohIno lohataraNDatulyo majjati majjayati ca bhavAmbudhau / tasmAnna kiJcidetat / sUrayo masimAlanavadanAH svavasatimaguH / tatropa15 vizya dvau sAdhU 'moDheraka'puraM prahitau / tatpArthAt tatra kathApitam Amo'kRtapraNAmo bhavatpA dAgataH / evamevaM yuvAM nindati / tat kartavyaM yenAsau bhavatsyanyeSvapi zramaNeSu avajJAvAn na bhavati / sarvaM tatratyaM jJAtvA tau dvAvapi guTikayA varNasvaraparAvarta kRtvA naTaveSadharau 'gopAMgari'mIyatuH / zrIvRSabhadhvajacaritraM nATakatvena 20 babandhatuH / naTAn zikSayAmAsatuH / AmarAjamavasaraM yayA catuH / rAjJA'vasaro dattaH / militAH sAmAjikAH tattadrasabhAvajJAH / tAbhyAM nATakaM darzayitumArebhe / bharata-bAhubalisamAvasaro'bhinIyate / yadA vyUharacanA-zastraraNaraNatkAravAravarNanA-bhaTTakolA halAzcotthApanaghardharikA-jhaNajhaNatkArAdi tAbhyAM varNayitumArabdham, 25 dhArArUDhazca raso'vAtArIt tadA zraAimastadbhaTAzca 'kAlindI' 1 kha-khyAnAvasarA.' / 2 k-pprcchte'| 3 kh--'suuriruuc'| gha-'bhavet / 5 idaM nATakaM na dRSTaM myaa| 6 ga-zastrajhalatkAra' / . kha-'halAtthApana' / 8ga-RNaRNatkArAdi / Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhakozezyaparAhvaye ? pravAhazyAmadIrghAna sAnAkRSyotthitA haita hata iti bhASante sma / atrAntare nannasUra - govindAcAryau svarUpamudre prakAzyAhatuHrAjan ! rAjan ! bhaTA ! bhaTAH ! zRNuta zRNuta kethAyudhamidam, na tu sAkSAt / alaM sambhrameNa / ityuktvA lajjitA vismitAzca te rAjAdyAH saMvRsyAkAramasthuH / tadA govindAcArya- nannasUribhyAM bhUpo'bhANikila zuGgArAnubhAvano vayamiti taM samyag vyAkhyAtuM vidmaH kimu samarAjiramapi bhavadvatpraviSTAH smaH kuraGgA iva zastre dRSTe'pi bibhimaH / AbAlyAd gRhItavratAH pApabhIravaH smaH paraM bhAratI prabhAvaprabhavavacanazaktyA rasAn sarvAn jIvadrUpAniva darzayAmaH / rAjan ! 'moDhera ke' yaiste vAtsyAyanabhAvA vyAkhyAtAste vayaM nannasUraya 10 ime ca govindAcArya: / bhavatAM tadA mRSA vikalpaH samajani / rAjA sadyo lalaje / tau sUrI kSamayAmAsa Anaca bappabhaTTi ca / tau katicid dinAni uparAjaM sthitvA bappabhaTTeranujJayA puna 'moMDhera 'puramagAtAm / gataH samayaH kiyAnapi / anyadA gAthakavRndamAgatam / tanmadhye bAlikA temAlanIlo- 15 tpalalocanA mRgAGkamukhI kinnarasvarA viduSI gAyati / tAM dRSTvA maidanazarajvarajarjaro galitaviveko gataprAyazaucadharmAbhiniveza: 'kanyakubje 'zaH pacadvayaM prabhupratyakSamapAThIt vaktraM pUrNazazI sudhAdharalatA dantA maNizreNayaH kAntiH zrIrgamanaM gajaH parimalaste pArijAtadrumAH / vANI kAmadughA kaTAkSalaharI sA kAlakUTacchaTA tat kiM candramukhi ! tvadarthamamarairAmanthi dugdhodadhiH // 1 // * janmasthAnaM na khalu vimalaM varNanIyo na varNo dUre zobhA vapuSi nihitA paGkazaGkAM tanoti / 20 1 gha- 'hanaineti' / 2 ga 'kacAyuddhamidaM' / 3 ka- 'pratiSThAH' / 4 ka-kha'nindA' / 5 kha - dha- 'sanAlanIlo 0' / 6 ga 'madanajvara' / 7 zArdUla0 / Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatimabandhe vizvaprAH sakalasura mirdavyadarpApahArI no jAnImaH parimalaguNaH kastu kastUrikAyAH // 2 // sUribhizvintitam - aho mahatAmapi kIdRg mativiparyAsaH / / reat are bhUrirandhravigalattattanmalakledinI sA saMskArazataiH kSaNArdhamadhurAM bAhyAmupaiti dyutim / antastattva rasormiMghautamatayo'pyetAM nu kAntAdhiyA zliSyanti stuvate namanti ca puraH kasyAtra pUtkurmahe ? // 3 // ' utthitA sabhA / tribhirdinairbhuupen pUrbahiH saudhaM kAritam, mAtaGgIsahito'tra vatsyAmIti dhiyA / tadavagataM zrIbappabhaTTisUribhiH / 10 dhyAnapratyakSaM hi teSAM jagadvRttam / tato mA'sau narakaM yAsIditi kRpayA tairniSpAdyamAna saudhabhArapaTTe nizi khaTikayA bodhadAni pazcAni likhitAni / yathA ---- 80 zaityaM nAma guNastavaiva tadanu svAbhAvikI svacchatA kiM brUmaH zucitAM bhajantya zucayastvatsaGgato'nye yataH / 15 " kiJcAtaH paramasti te stutipadaM evaM jIvitaM dehinAM tvaM cennIcapathena gacchasi payaH ! kastvAM niroddhuM kSamaH ? || 1 || sadvRtta sadguNamahArha mahArghakAnta 20 kAntAghanastanataTocitacArumUrte ! | [ 9 zrIbappamaTTisUri AH pAmarIkaThinakaNThavilagnabhagna ! hA hAra ! hAritamaho bhavatA guNitvam // 2 // 'jIyaM jalabiMdu samaM, saMpattIo taraMgalolAo / sumiNayasamaM ca pimmaM, jaM jANasi taM karijjAsi // 3 // 9 1 gha - ' kAyAm ' / 2 khagdharA / 3 zArdUla0 / 4 gha - kArApitam / 5 ka - 'narakamayA0' / 6 ga - ' kiMvA'taH ' / 7 zArdUla0 / 8 vasanta0 / 9 chAyA - jIvitaM jalabindusamaM sampattayastaraGgalolAH / svamasamaM ca prema yajjAnAsi tat kuryAH / 10 AryA / Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abandhaH ] prabandhakozetyaparAhnaye lejjijjai jeNa jaNe, mailijjai niakulakamo jeNa / kaMThaDie vi jIe, taM na kulINehiM kAyavvaM // 4 // * - 1 prAtaramUni padyAni svayamAmo dadarza / varNAn kavitvagatiM ca upalakSayAmAsa / ahno gurUNAM mayi kRpA ! | ahotamAM mama pApAbhimukhatA iti lalajje / dadhyau ca sAGkalpikamidaM jainaGgamIsaGga- 5 mapApaM mayAsscaritam / bhArito'haM kka yAmi ? kiM karomi ? kathaM gurormukhaM darzayAmi ? kiM tapaH samAcarAmi ? kiM tIrtha seve ? / Urdhva mukhaM gRhItvA gacchAmi ? / kUpe patAmi ? | zastreNAtmAnaM ghAtayAmi ? / athavA jJAtam - sarvajanasamakSaM pApamudgIrya kASThAni bhakSayAmi / evaM lavalAyamAno'nucarAnAdideza- amiM praguNayata / praguNitastai 10 ragniH / samAgatAH zrIvappabhaTTisUrayaH / melitaM cAturvarNyam / uktaM tadagham / yAvat sahasA kRzAnuM pravekSyati AmastAvat sUribhirbAhI dhRtvoktaH rAjan ! zuddho'si / mA sma khidyathAH / tvayA hi saGkalpamAtreNa tat pApaM kRtaM, na sAkSAt ; saGkalpenAgnimapi praviSTo'si / ciraM dharmaM kuru / 15 7 manasA mAnasaM karma, vacasA vAcikaM tathA / kAyena kAyikaM karma nistaranti manISiNaH // 1 // iti vacanAd visRSTo'gniH / jIvito rAjA / tuSTo lokaH / prItaH sUriH / samayAntare vAkpatirAjo 'mathurA' yayau / tatra zrIpAdastri- 20 daNDI jajJe saH / tallokAdavagamya AmaH sUrIn babhASe - bhavadbhirahamapi zrAvakaH kRtaH / divyA vANI vaH prasannaiva / jAnAmi vaH zaktipara marekhA yadi vAkpatimapyAhRtadIkSAM grAhayatha / AcAryendraiH 1 chAyA--- lajjyate yena jane malinIkriyate nijakulakramo yena / kaNThasthite'pi jIve tat na kulInaiH kartavyam // 2 AryA / 3 cANDAlI0 / 4 'TaLavaLato' iti bhASAyAm / 5 ga - 'sahasA'bhi' / 6 abhim / 7 anuSTup / 8 ga- 'AcAryaiH' / caturviMzati 11 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatiprabandhe 9 zrIbappamaTTisaripratijJA cakre- tadA vidyA me pramANaM yadi vAkpati svaziSyaM zvetAmbaraM kurve / vAkpatistu kvAsti iti ucyatAm ? / rAjJoktam- 'mathurA'yAM vidyate / sUrayo 'mathurA'yAM gatA bahubhiH zrIAmApsanaraiH saha / 'varAhamandirA'khye prAsAde dhyAnasthaM vAkpatiM gatvA'drAkSuH / tatpRSThasthaiH sUribhistArasvareNa AzIrvAdAH paThitumArabdhAHsandhyAM yat praNipatya lokapurato baddhAJjaliryAcase dharase yacca parAM vilajja ! zirasA taccApi soDhaM mayA / zrIrjAtA'mRtamanthanAd yadi hareH kasmAd viSaM bhakSitaM ? mA strIlampaTa ! mA spRzetyabhihito gauryA haraH pAtu vaH // 1 // ekaM dhyAnanimIlanAnmukulitaM cakSurdvitIyaM punaH pArvatyA vipule nitambaphalake zRGgArabhArAlasam | anyad dUravikRSTacApamadanakrodhAnaloddIpitaM zambhobhinnarasaM samAdhisamaye netratrayaM pAtu vaH // 2 // 15 rAmo nAma babhUva huM tadabalA sIteti huM tAM pitu rvAcA 'paJcavaTI'vane vicaratastasyAharad rAvaNaH / nidrArtha jananIkathAmiti harehuMGkAriNaH zaNvataH pUrvasmarturavantu kopakuTilA bhUbhaGgurA dRSTayaH // 3 // uttiSThantyA ratAnte bharamuragapatau pANinaikena kRtvA dhRtvA cAnyena vAso vigalitakabarIbhAramaMse vahantyAH / sadhastatkAyakAntidviguNitasurataprItinA sau(zau)riNA va zayyAmAliGgaya nItaM vapuralasalasadbAi lakSmyAH punAtu // 4 // evaM bahu peThe / atha vAkpatirdhyAnaM visRjya sammukhIbhUya sUrInAha- he bappamaTTimizrA ! yUyaM kimasmatpurataH zRGgAraraudrAGgaM 25 padyapAThaM kurudhve ? / bappabhaTTayaH prAhuH-- bhavantaH sAGkhyAH / 1 g-'ndii'| 2 gha--'manthane' / 3 mAm / 46 zArdUla / " ga--surate prItinA.' : viSNunA / 9 sragdharA / Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhakozetyaparAhvaye sAGkhyA nirIzvarAH kecit kecidIzvara devatAH / sarveSAmapi teSAM syAt, tattvAnAM paJcaviMzatiH // 1 // ' iti jJAtyA bhavadamitadevAziSaH paThantaH smaH / yathAruci hi zrotuH puraH paThanIyaM samayajJaiH / vAkpatirAha yadyapyevaM tathApi mumukSavo vayamAsannanidhanaM jJAtvA iha parabrahma dhyAtumAyAtAH smaH / bappabhaTTayo jagaduH-- kiM nardi rudrAdayo muktidAtAro na bhavantIti manudhve ? | vAkpatiH prAha evaM sambhAvyate / bappa - bhaTTayo babhASire - tarhi yo muktidAnakSamastaM zRNu / paThAmi / sa jina eva / "maidena mAnena manobhavena, krodhena lomaina sasammadena / parAjitAnAM prasabhaM surANAM vRthaiva sAmrAjyarujA pareSAm // 1 // "jaM diTThI karuNAtaraMgiyapuDA eyassa somaM muhaM 15 AyAro mAyaro pariyaro saMto pasannA taNU | taM manne jara jammamacharaNo devAhidevo 'jiNo devA avarANa dIsaha jao neyaM sarUvaM jae || 2 || ityAdi bahu peThe | vAkUpatiH prAha- sa jinaH kArate ? | sUri :- svarUpato mukta, mUrtitastu jinAyatane / vAkpatirbhUteprabho ! darzaya tam / prabhurapi AmanarendrakArite prAsAde taM ninAya / svayaM pratiSThitavaraM zrIpArzvanAthamadaddizat / zAntaM kAntaM niraJjana rUpaM dRSTvA prabuddho bhANa - ayaM niraJjano deva AkAreNaiva lakSyate / 20 tadA bappabhaTTisUribhirdevagurudharmatattvAnyuktAni / raJjitaH saH / mithyAtvaveSamutsRjya jaina RSiH zvetAmbaro'bhUt / jinamabandiSTa apAThIcca prabandhaH / From 82 10 1 anuSTup / 2 kalikAla sarvajJa zrI hemacandra sUviraviracitAyAmayogavyavacchedikAya paJcaviMzatitamaM padyamidam / 3 upajAtiH chAyArthinA prekSyatAM paJcAzattamaM pRSTham / 5 ga Mgha- 'ima N / 6 zArdUla0 / 7 kha 'babhASe ' / Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 10 caturviMzatiprabandhe [9 zrIvampabhaTTisUri mainAhisurahie - NaM imiNA kiMkaraphalaM NavADeNaM / icchAmi ahaM jiNavara !, paNAma kiMNa kalusiyaM kAuM ? // 1 // 'do vi gihi (ha) tyA dhaDaDa vaccaI, ko kira kasya vipatta bhaNijjaI ? | sAraMbho sAraMbhaM pujjai,kaddamukadameNa kima (mu) sujja ( jha ) i ? ||2 // * "atyAsanne AyuSi ' mathurA' cAturvarNyasya AmanRpasacivalokasya ca pratyakSaM aSTAdazapApasthAnAni tyAjitaH / namaskAraM paJcaparameSThimayaM zrAvitaH / jIveSu kSAmaNAM kArito vAkpatiH sukhena tyaktatanurdivamagamat / tat sarvaM pradhAnairanyairapi prathamaM jJApito nRpaH / pazcAd bappabhaTTi 'giriM gataH / rAjA tuSTastuSTuve sUrizakramAlokavantaH santyeva, bhUyAMso bhAskarAdayaH / kalAvAneva tu prAva- drAvakarmaNi karmaThaH // 1 // ekadA rAjJA sUriH pRSTa:- kiM kAraNaM yenAhaM jJAtajaina tatvo'pi antarA'ntarA tApasadharme ratiM badhnAmi ? | sUrirAha - prAtarvakSyAmaH / prAtarAyAtAH procuH -- rAjan ! asmAbhirbhAratIvacasA tava prAgbhavo 15 jJAtaH / tvaM 'kAliJjara' girestIre zAlanAmA tapasvI zAladumAdhobhAge yupavAsAntaritabhojanastapo bahUni varSANyatapathAH / sa mRtvA tvamutpannaH / tasyAtidIrghA jeTAstatraiva latAntaritA adyApi santi / tadAkarNya AsanarAstatra rAjJA prahitAH / tairjaTA anItAH / sUrivAksaMvAdo dRSTaH / bhUpatiH sUrINAM padorvilagya tasthau / para20 mArhato babhUva / 1 kha- 'mayatAe' sura0', ga- 'meyanAe' / 2 chAyA - mRganA misurabhitenAnena kiGkaraphalaM lalATena / icchAmyahaM jinavara ! praNAmaM kiM kaluSitaM kartum ? // 1 3 chAyA-- dvAvapi gRhasthau zIghraM zIghraM vrajataH kaH kila kasya vipati bhaNet ? / sArambhaH sArambhaM pUjayati kardamaH kardamena kimu zudhyati ? // * etacchandonAma nAvagamyate 5 gha 'prayAsa' / 3 ga 'bhUpa0' / 7 ka kha - 'kSamA' 8 anuSTup / 9 ga 'jaTA tatraiva' / 10 ga athApyasti / 11 ga' AnItA / Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhakozetyaparAhvaye anyadA saudhoparitalasthena Amena kApi gRhe bhikSArtha praviSTo munidRSTaH / tatra yuvatirekA kAmArtA gRhAgataM muni parabrahmaikacittaM riramayiSuH kapATasampuTaM dadau / munirnecchati tAm / tayA munaye pAdatalaprahAre dIyamAne napuraM munivaracaraNe praviSTa 'kAkatAlIya' nyAyena 'andhavartakI'nyAyAcca / rAjA tad dRSTvA sUraye 5 samasyAM dadau-- kaMtrADamAsajja varaMgaNAe abbhatthio juvvaNagamviyAe / sUriH prAha-- 'na manniyaM teNa jiiMdieNa saneuro pabvaiassa pAo // 1 // anyadine proSitabhartRkAyA gRhe bhikSuH kazcid bhikSArthI pra- 10 viSTaH / rAjJA saudhAgrasthena dRSTaH / tayA bhikSoH pAraNAyAnamAnItam / upari kAkaikSitam / munikasya dRSTistasyA nAbhau "sthitA / tasyAstu dRSTistanmukhakamale / AmaH sUraye samasyAmApipat / yathA___ 'bhikUkhayaro picchai nAbhimaMDalaM sA vi tassa muhakamalaM / 15 sUrirAha----- 'duhaM pi kavAlaM car3ayaM pi kAyA vilupati // 2 // " iti AmaH zrutvA camatkRtaH / aho sarvajJaputrakA ete! / anyadA ko'pi citrakRd bhUparUpaM likhitvA upabhUpaM gataH / bappabhaTTinA zlAdhitA tatkalA / nRpAt tena TaGkakalakSaM lebhe / 20 1 gh-'tm| 2 chAyA-kapATamAsAtha varAGganayA'bhyarthito yauvanagarvitayA / 3 g-'ambhusthioN'| 4 chAyA-na mataM tena jitendriyena sanapuraH pravajitasya pAdaH // 5 upjaatiH| 6 ga-'anyadA' / 7 g-'ptitaa'| 8-9 chAyA-mikSAcaraH pazyati nAbhimaNDalaM sA'pi tasya mukhakamalam / dvayorapi kapAlaM cATakamapi kAkA vilumpayanti / / 10 AryA / Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatimavandhe [9 zrIvappabhaTisUrilepyamayabimbacatuSTayaM ca kAritam- ekaM 'mathurA'yAm, ekaM 'moDheravasAhakA' yA maNahillapure', ekaM gopagirau' evaM 'satArakAkSa'pure / tatra tatra pratiSThAH prabhAvanAzca kAritAH / anyadapi bahvakAri / ___atha AmagRhe putro jAtaH sulakSaNaH / sotsavaM tasya dunduka iti nAma pratiSThitam / so'pi yuvatve taistairguNaiH pitRvat paprathe / ekadA samudrasenabhUpAdhiSThitaM rAjagiri nAmadurga Amo rurodha / amitaM sainyaM kuddAlAdisAmagrI bhairavAdayo yantrabhedAH kalpitAH / prAkAro'tibalena prapAtayitumArebhe / nApatat / 10 AmaH khinnaH / tena sUrayaH pRSTAH- ayamabhraMlihaH prAkAraH kadA'smAbhihiSyate ? / sUribhirbabhASe- tava putraputro bhojanAmA'muM prAkAraM dRkpAtamAtreNa pAtayiSyati, anyo naiva / AmastyaktArambhaH prAkArAd bahiAdazAbdImasthAt / 37dezamAtmasAncake / dundakagRhe putro jAtaH / tasya 'bhoja'nAma dade / saJjAtamAtraH paryaGkikAnyasto durgadvArAmamAnItaH pradhAnaiH / tadRkprapAtamAtreNa prAkAraH khaNDazo vizIrNaH / samudrasenabhUpo dharmadvAre niHsRtaH / Amo 'rAjagiri mavikSat / prajAbhAro na kRtaH / akrUrA hi jainA maharSayaH rAjarSayazca dayAparAste / rAtrau AmApa 'rAjagirya'dhiSThAtrA bhANitam-- rAjan ! yadi tvamatra sthAsthasi tadA tava lokaM haniSyAmi / AmaH pratyUce- lokena hatena kiM te phalam ? / yadi haniSyasi tadA mAmeva ghAtaya / etanirbhayamAmavacaH zrutvA tuSTo vyantara uvAca- prIto'smi te sattvena, yAcasva kizcit / rAjJoce- na kimapi nyUna me, kevalaM kadA me mRtyuH brUhIdam / vyantara uvAca- SaNmAsAvazeSe AyuSi svayametya vakSyAmi / 20 3 ga-sUribhirvabhaNa' / 1 'taarkaakhypure'| 2 ka-kha-gha 'klptaaH'| 4 ga-pAtayiSyate' | 5ka-'dharmadvAreNa' / Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhA prabandhakozetyaparAye SaNmAsAvazeSe AyuSi punarAgataH saH / rAjJoktam- kiyanme Ayuriti ? | vyantaro vadati- deva ! 'gaGgA'nta 'gidhe' tIrthe, nAvA'vatarataH sataH / makArAdyakSaragrAmopa--kaNThe mRtyurasti te // 1 // SaNmAsAnte iti vidyAH / pAnIyAnnirgacchantaM dhUmaM yadA drakSyasi 5 tadA mRtyurjJAtavyaH / sAdhanA ca kAryA pAralaukikI / iti gaditvA gato devajAtIyaH / rAjA prAtaH sUripAce gataH / sUriruvAcarAjan ! yad vyantareNa vo'ne kathitaM AyuHpramANaM tat tathaiva / dharmapAtheyaM gRhNIyAH / tadAkarNya bhUpastutoSa visiSmiye ca / aho jJAnam ! athavA vismaya eva kaH ? / sUrastejasvI, indurAlhAdakaH, 10 'gaGgA''mbhaH pAvanam , jainA jJAnina iti / dinadvaye gate sUriH zrIAmasya puraH prasaGgena zrIneminAthasyAzIrvAdaM papATha | yathA lAvaNyAmRtasArasAraNisamA sA 'bhoja'bhUH snehalA ___ sA lakSmIH sa navodgamastaruNimA sA 'dvArikA' tad balam / te govinda-zivA-samudravijayaprAyAH priyAprerakAH 15 yo jIveSu kRpAnidhiya'dhita nodvAhaM sa nemiH zriye // 2 // ___bhUyo'pimagnaiH kuTumbajambAle, yaimithyAkAryajajeraiH / 'nojjayante' nato nemi-ste cenjIvanti ke mRtAH ? // 2 // tathA 'raivataka'tIrthamahimA sUribhirvyAkhyAya pallavitaH / yathA 20 bhUmimAhatyotthAya parikaraM baddhvA sarabhasaM bhUpaH pratizuzrAva-'raivatake' nemimavanditvA mayA na bhoktavyamiti / lokairniSiddhaHrAjan ! mA, mA; dUre vitiko' giriH; mRdavo bhavAdRzAH / 1 gha-'AyuH / 2 k-'mgdhe'| 3 anuSTup ! 4 g-'aayussprmaannN'| 5 kha-priyAH prerakAH / 6 zAIla. / 7 gha- 'kAma' / 8 anuSTup / Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatiprabandhe [9 zrI bhaTTasUri rAjA''ha- pratijJAtaM me na calati / tataH saha sUriNA Amo lakSamekaM pRSThavAhA vRSabhAH karabhasahasra 20 hastizata 7 azvalakSamekaM padAtilakSatrayaM zrAddhakuTumba sahasra 20 sArasainyairdvAtriMzadupavAsaiH 'raivatakA' yAcAlIt / ' stambhana 'tIrthaM yAvad gataH / tatra 5 kSuttApena vyAkulito'pi prANasandehaM prApto'pi nAhAramagrahIt / bhIto lokaH / khinnaH sUri : mantrazaktyA kUSmANDIdevIM sAkSAdAninAya / tadagre kathayAmAsa tat kuru yena rAjA 'jemati jIvati ca / tadvacanAt kUSmANDI bimbamekaM mahacchirasA bibhratI gaganena AmasavidhaM gatA Uce ca - vatsa ! sA'hamambikA / tava 10 sattvena tuSTA / gagane AgacchantIM mAM tvaM sAkSAdadrAkSIH / mayedaM I I 'revatai'kadezabhUtAdavaleAkanAzikharAnneminAthabimbamAnItam / idaM vandasva / asmin vandite mUlanemirvandita eva / kuru pAraNakam / sUribhirapi tat samarthitam / lokenApi sthApitam / tad vi vanditvA rAjJA grAsagrahaNaM cakre / adyApi tad bimbaM ' stambha' tIrthe 15 pUjyate / 'ujjayanta' iti prasiddhaM tat tIrtham / hRdyAtodyAni dhyAnayannAmo 'vimalagirau' vRSabhadhvajaM sotsavaM vanditvA yAvad 'devatA' hiM gataH tAvat tat tIrthaM digambarai ruddham, zvetAmbarasaGghaH praveSTuM na labhate / Amena tajjJAtam / jJAtboce - yuddhaM kRtvA niSeddhRn hatvA zrInemi naMsyAmi / tAvat tatra digambarabhaktA ekAdaza rAjA20 no militAH / sarve yuddhaikatAnAH / tadA bappabhaTTinA bhaNita Ama:- rAjendra ! dharmakArye pApArambhaH kathaM kriyate ! | lIlayaiva tIrthamidamAtmasAtkariSye / bhavadbhiH sthiraiH stheyam / evaM bhUpaM prabodhya bappabhaDirupadigambaramupaitadbhaktaM bhUpaM ca naraM prAhilAcabhANat - idaM tIrthaM yasyAsmbikA datte tasya pakSasya satkamiti manyadhve / tairukha-gha-'AmaH sArasainye raivataka0' / 2 'jame' iti bhASAyAm / 3 - 'tAvatA' 5 gha - 'hatvA nermi' / 6 gha 'rAjan ! ' / 1 ka kha - 'samarpitam' | 7 gha- 'taktabhUpaM ' / . Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandha prabandhakozesyaparAhvaye ktam-yuktametat / tato bappamaTTinA 'surASTrA'vAstavyAnAM zvetAmbarIyANAM digambarayiANAM ca zrAvakANAM zatazaH kanyakAH paJcasaptavArSikyo 'melitAH / militAH sabhyAH / bappabhaTTinA ambAdevIpAzrthAt kathApitam- yadi sarvAH 'zvetAmbarazrAvakakanyakAH"ujita'selasihare dikkhA nANaM nissI(sI)hiyA jss| 5 taM dhammacakkaTTi ariTTanemi namasAmi " // 1 // iti gAthA paThiSyanti tadA zvetAmbarIyaM tIrtham, pakSAntare tu digambarIyaM tIrthamiti / tata AnItA mugdhabAlikAH / sarvAbhiH zvetAmbarapakSazrAvakabAlikAbhiH paThitA sA gAthA / aparAsu tu naikayA'pi / tato jAtaM zvetAmbarasAd 'raivata'tIrtham / ambikayA 10 svaHsthayA puSpavRSTiH zvetAmbareSu kRtA / tato naSTvA dikpaTA 'mahArASTrA'didakSiNadezAnagaman / rAjJA'nyairapi sarvasadhaizcirAt tatra militairnemirneme / vittaM dade / 'prabhAse' candraprabhaH praNeme / bandimokSaH sarvatrApi kaaritH| Amasya bhuktau 'gUrjarA didezAstadA tIryAnAM ciraM pUjopayogino haTAyA yAH(:) praklRptAH / evaM kAryANi 15 kRtvA sasUrinaeNpo gopagiriM' prAvizat / saGghapUjAdimahAstatra navanavAH / prAptaprAye kAle dunduko rAjye pratiSThitaH / ApRSTaH saH / loko'pi kSamitaH / anRNo dezaH kRtaH / saha sUriNA nAvA''rUDho 'gaGgA'sarittIre tIrtha 'mAgadhaM' mataH / tatra jale dhUmaM dRSTavAn / tadA sUrIndramakSamayat / saMsAramasAraM vidan anazanamagRhNAt / 20 samAdhisthaH zrIvikramakAlAt aSTazatavarSeSu navatyadhikeSu vyatIteSu bhAdrapade zuklapaJcamyAM paJca parameSThinaH smaran rAjA divamadhyaSThAt / sUrayastattvajJA api ruruduH / ciraprItimoho durjaya eva / seva 1 sva--militAH' / 1 shvetaambrknykaaH'| 3 chAyA---'uchayanta zailazikhare dakSiA jJAnaM niSedhikA yasya / taM dharmacakravartinamariSTanemi namasyAmi // 1 aaryaa| 5 ga-'naSTA' / 6 ga-prAptakAle / 7 gha--'gaGgAM saha tore'| caturvizati 11 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatiprabandhe [9 zrImaTTisUri kAstu cakranduH- hA zaraNAgatarakSA vajrakumAra ! hA rAjasthApanadAzarathe ! hA azvadamananala ! hA satyavAguyudhiSThira ! hA hemadAnakarNa ! hA majjA jainatva zreNika ! hA sUrisevAsamprate ! hA anRNIkaraNavikramAditya ! hA vIravidyaH zAtavAhana ! asmAn vihAya kva gato'si / darzayaikadA'smabhyamAtmAnam / maikAkino muJca / evaM vilapantaste sUribhiH pratibodhitAH -- bho bho sasyaM / daivena pApena / 'AlabdhA kAmadhenuH sarasakizalayazcandanavarNito hA chinno mandArazAkhI phalakusumabhRtaH khaNDitaH kalpavRkSaH / 10 dagdhaH karpUrakhaNDo ghanahatidalitA meghamANikyamAlA bhagnaH kumbhaH sudhAyAH kamalakuvalayaH kelihomaH kRto'yam // 1 // 1 tathApi mA zocata mA zocata, yataH - pUrvAhNe pratibodhya paGkajavanAnyutsArya naizaM tamaH kRtvA candramasaM prakAzarahitaM nistejasa tejasA / 15 madhyAhne saritAM jalaM visRtairApIya dIptaiH karaiH sAyAhe ravirastameti vivazaH kiM nAma zocyaM bhavet // 1 // * iti lokaM niHzokaM kRtvA lokena saha sUri'rgopa giri' magAt / sUribhirdunduko rAjA Amena Amazokena jAtyamuktAphalasthUlAni azrUNyudgaran himamlAnapadI navadanazcintAcAntasvAnto babhASe -- 20 rAjan ! ko'yaM mahatastava pitRzokaH ? / sa hi caturvargaM saMsAdhya kRtakRtyo babhUva / yazomayena dehena cAcandra jIvannevAste / puNyalakSmIH kIrtilakSmIzceti dve narasyopakAriNyau ballabhe / puNyalakSmyAzca kIrtezca, vicArayata cArutAm / svAminA saha pAtyekA, parA tiSThati pRSThataH // 1 // anyo'pyevaMvidhaH ko'pi bhavatu / ityevaMvidhAbhirvAgbhirdunduka 25 1 ka- 'prabodhitAH / 2 kha 'AlabdhvA / 3 sragdharA / rAtrisambandhi 5 ga - 'pravizatai 0 ' / 6 zArdUla0 / 7 anuSTup / Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhakozetyaparAhvaye rAjaM sUrizao niHzokamakArSIt / dundukaH zanaiH zanaiH paramArthato'bhUt | rAjakAryANi akArSIt / triva sa samaseviSTa / evaM vartamAne kAle ekadA dundukazcatuSpathe gacchan kaNTikAM nAma gaNikAmudArarUpAM cidrUpAM yuvajanamRgavAgurAM madanamAyAmayImAlokiSTa / tAM zuddhAntazrI makArSIt / tayA dundukastathA vazIkRto yathAyadeva sA vadati tat satyam, yadeva sA karoti tadeva hitaM manute / sA tu kArmaNakAriNI vAkpaTuH sarva rAjyaM grasate himAnI 'citram, bhojamAtaraM padmAM nAma anyA api rAjJIranvayavatIrvinayavatIrlAvaNyatastRNAya manute / - ekadA kalAkelinIma jyotiSiko nizi visRSTe sevaka loke 10 dundukarAjaM vijanaM dRSTvA'vAdIt - deva ! vayaM bhavatsevakatvena sukhinaH khpAtAH zrIzAzva / tato yathAtathaM brUmaH / ayaM te bhojanAmA tanayo bhAgyAdhikastvAM itvA tava rAjye nivekSyate / yathArha svayaM kurvIthAH / T rAmA tadavacAyai vajrAhata iva kSaNaM maunI tasthau / jyotiSikaM visasarja / sA vArtA bhojajananIsahacaryA dAsyaikayA vipulastambhAnta- 15 ritayA zrutA / bhojamAtre coktA / sA putramaraNAd bibhAya / rAjA'pi kaNTikAgRhamagAt / sA'pi rAjAnaM sacintamAlokyAchApIt--- deva! adya kathaM mlAnabadana: ? / rAjA''ha sma -- kiM kriyate ! | vidhiH kupitaH / putrAnme mRtyurjJAninA dRSTapratyayazatena kathitaH / kaNTikA vadati sma kA cintA ? | mAraya putram | 20 sutamapi nirdalayanti rAjyalubdhAH / supto na sutaH / sutarUpeNa zatrureva saH / tadvacanAd vundukaH sutaM jighAMsAmAsa / yAvatA ghAtathi - Syati tAvatA bhojamAtrA pADalIputre svabhrAtRNAM zUrANAM rAjyazrIsvayaMvara maNDapAnAM snehalAnAM dharmajJAmAmame pracchannalekhena jJApitam, yathA - evamevaM bhavatAM bhAgineyo vinaMkSyati / ruSTo rAjA / Agatya 25 1 1 azokavRkSam / 2 ka- 'tatha tatha' 3 ka - 'dRSTipratyaya0 / 4 kha ga pADalI pure' 5 kha - ' sUrANA' / 6 kha gha- 'bhAgneyaH / 7 gha- 'rAjA ruSTaH / Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatiprabandhe 9 zrIbampabhavisUri | enaM gRhamA gacchata / rakSata jIvavat / mA smAhaM bhavatsu satsu niSputro'bhUvam iti / te'pyAgacchan, dundukamanaman / utsavama'bhAgineyaM bhojaM gRhItvA " pADalIputra' magaman / tatra namapIpaThan / alIlalan / zAstrAbhyAsamacIkaran / jIdhavadamaMsata / tatra 5 tasya pazcAndI dinaiH katibhirapyUnA'tikrAmati sma / kaNTikA dundukA kathayati sma - deva ! putrarUpaste zatrurmAtRzAle vardhate / nakhacchedyaM parzucchedyaM mA kuru / atrAnIya cchannaM yamasadanaM natha / rAjA''ha- satyametat / tato dUtamukhena dunduko bhojaM tanmAtulapArzve'yAcIt / te bhojaM nArpayanti / punaH punaH svAn dUtAn 10 dundukaH prahiNoti / bhojamAtulA: prAhu:- rAjan ! vayaM tava bhAvaM vidyaH, nArpayAma evainam / dharmapAtramasau / anyo'pi zaraNAgato rakSyaH kSatriyaiH, kiM punarAdRk bhaginIputraH ? / balAtkAraM bUSe ced yuddhAya praguNIbhUyAgaccheH / bhaginIpataye camatkAraM darzayi I SyAmaH / tad dUtairAgatyoktam / dundukaH kupito'pi tAn hantuM na 15 kSamaH / bhojo'pi taiH piturduSTatvaM jJApitaH kavacahara upapitR naiti / tato dundukena bappabhaTTisUrayaH prArthitAH - yUyaM gatvA bhoja sutamanunIyAnayata mAnayata mAmU / anicchanto'pi tatsainikaiH saha 'pADalI putra' celuH / ardhamArga samprAptaH sthitvA vimuSTaM jJAnadezAbhojastAvanmama vacasA nRpasamIpaM naiSyati / AnIyate vA yathA 20 tathA tadA''nIto'pi pitrA hanyase / bAglaGghane rAjA'pi kruddho mAM hanti / tasmAdito vyAghra ito dustaTI iti nyAyaH prAptaH / samAptaM ca mamAyuH, divasadvayamavaziSyate, tasmAdanazanaM zaraNam / iti vimRzyAsannasthayatayo bhASitA:- nannasUri govindAcAryo K ga - 'rakSati' / 2 kha - gha - bhAgya | ga-gha - 'pATalI0 / 4 ka-kha - 'alIlapan ' / 5 'mosALa' iti bhASAyAm / 6 ga - tanmAtulebhyo'yAcIt' / 7 ga 'manunIyAnayatatamAm ' 8 ga 'gha' pATalI0 / 9ga-'dRSTayA' | Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mana: ] prabandhako zaityaSarAhuye prati hitA bhaveta / zrAvakebhyo mithyA duSkRtaM brUyAt / parasparama-matsaratAmAdriyadhvam / kriyAM pAlayeta / 'AbAlavRddhAn lAlayeta / nai vayaM yuSmadIyAH, na yUyamasmadIyAH, sambandhAH kRtrimAH sarve / iti zikSayitvA'nazanasthAH samatAM prapannAH / 4 arhatatrijagadvandhAn, siddhAn vidhvastabandhanAn / sAdhUMzva jainadharma ca, prapadye zaraNaM tridhA // 1 // mahAvratAni pazcaiva SaSThakaM rAtribhojanam / , virAdhitAni yat tatra, mithyA duSkRtamastu me // 2 // iti bruvANA AsInA adInAH kAlamakArSuH / zrIbappabhaTTisUrINAM zrI vikramAdityAdaSTazatavarSeSu gateSu bhAdrapade zukkatRtIyAyAM ravi- 10 dine hastArke janma, pazcanavatyadhikeSu gateSu svargArohaNam / tadaiva 'mor3here' nannasUrINAmagre bhAratyoktam--- bhavadgurava 'IzAna' devaloka gatAH / tatra bADhaM zokaH prasasAra / zAstrajJAH suvacasvino bahujanasyAdhAratAmAgatAH sadvRttAH svaparopakAraniratA dAkSiNyaratnAkarAH / sarvasyAbhimatA guNaiH parivRtA bhUmaNDanAH sajjanA dhAtaH ! kiM na kRtAstvayA gatadhiyA kalpAntadIrghAyuSaH // 1 // vRddhaistu prabodho dattaH " 11 hitvA jIrNamayaM dehaM labhate bho punarnavam / kRtapuNyasya martyasya, mRtyureva rasAyanam ||2|| iti / dundukena sUribhiH saha prahitA ye sainikAste nivRtya dundukapArzva gatAH / so'pi pazcAttApAnalena dandahyate sma / bhojenA'pi samAtulena sUriziSyANAmanyeSAmapi lokAnAM mukhAdavagatam, yathA-- sUraya evaM manuH, tava pArzva nAjagmuH / mA smAya 15 20 1 kha- 'pratihatA bhavet (1) / 2 ka- 'bAlavRddhAn ' / 3 ka - 'no' / 4-5 anuSTup 6 paJcatvaM prAptAH / 7 kha - 'istArkSa' / 8 he brahman ! | 9 zArdUla0 | 10 kha-ga'kRtyapuNya 0' | 11 anuSTup / Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatiprabandhe [ 9 zrInappabhaSTisUrimasmaduparodhasaGkaTe pastiH pituH pArzva gataH san niyaMta iti kRpA dadhruH / tadetadAkarNya bhojastathA pIDito yathA vajrapAtenApi na pIjyate / piturantikaM naagaadsau| ekadA mAlikaH ko'pi pUrvamAmarAjabhRtyo videzaM 'bhramitvA bhojAntikamAgataH 'pATalIpure' / tenoktam- deva ! tvaM matsvAmikuladIpaH / mayA videze sadgurormukhAd vidyaikA labdhA 'mAtuliGgI' nAma yayA'bhimantritena mAtuliGgena hatAH kari-hariprAyA api balino niyante, mAnavAnAM tu kA kathA ? / deva! gRhANa tAm / bhojena sA tasmAdAttA / pramANitA / salyA / mAliko 10 dAna-mAnAbhyAM bhojena raJjitaH / mAtulAH sarve bhojena vidyA zakti prakAzya toSitAH / te UcuH- yadIyaM te zaktistadA prAbhUtamiSeNa mAtuliGgAni gRhItvA'smAbhiH saha pituH samIpaM vraja / pitaraM nipAlma rAjyaM gRhANa / tad ruruce bhojAya / calito bahumAtuliGgazobhI san gataH pituri kathApitaM ca--- tAta! tvaM pUjyo'haM zizuH ; svatto maraNaM vA rAjyaM vA sarva ramyaM me / rAjA santuSTa :--aho vinItasutaH / AyAtu / iti vimRzya AhUto bhojaa| zodhito madhyamAgataH / ekAsanasthau kaNTikA-rAjAnI pRthak pRthag mAtuliGgena jaghAna / samyavidyA hi nAnyathA / upaviSTo dundukarAjye bhojaH / tanmAtulA atulaM toSaM dadhuH / mAtA padmA 20 prasasAda / dundukena dhanaharaNa-grAsoddAlanAdidUnacarA 'rAja nyakAH punarjAtamAtmAnaM menire / mahAjano jijIva / varNAH sadhai unmeduH / saMsArasaro'mbhoja bhoja kamalA bheje / dorbalAt paricchadabalAca jagajigAya | atha kRtajJatayA 'moDhera'pure nannasUraye vijJaptiM dattvA uttamanarAn preSIt / te gatAstatra / vijJaptirdarzitA 15 1 gha--'mRteti' / 2 'mALI' iti bhASAyAm / 3 ga 'bhrAntvA' 4 g-'prdiipH'| 5 'ara-siMha0', 6 kha-kaNTIrAjA / 7 gha- 'dhanaharaNena prAsAH / 8 gha-- 'rAjakanyakAH / Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhakozetyaparAye taistatra / vAcitA nannasUri-govindAcAryadhA- 'svasti zrI'moDhere' paramaguruzrInanasUri-zrIgovindasUripAdAn sagacchAn 'gopagiri durgAt zrIbhojaH paramajaino vijJapayati yathA- iha tAvat prajJAgaGgAhimAdrayaH samAcAranArIsaubhAgyavardhanamakaradhvajAH kSiptipatisadaHkumudinazceitadIdhitayo bhAratIdharmaputrAH zrIbappabhaDi- 5 sUrayastridivalokalocanalejhalalitapuNyalAvaNyatAmAdadhire / tatsthAne samprati dIrghAyuSo yUyaM sthaH / 'dRSTavijJaptikApramANenAtra pAdo'yadhAryaH' / tad dRSTvA bhaktirahasyaM sUrayaH sasaddhAH sutarAM jaddaSuH / savAnumatyA govindAcArya 'moDherake' muktvA zrInannasUrayo 'gopagiri'masaran / bhojaH pAdacAreNa sasainyaH sammukhamAyAtaH / guroH 1. pAdodakaM papau / ullasattRSNo giraM zuzrApa / sthAnasthAnamilitajanahRdayasavAcUMrisahAramauktikadhavalitarAjapathaM puraM ninAya / siMhAsane nivezayAmAsa tAn / maGgalaM cakAra / tadA''jJAmayo babhUva / tadbhaktAnAtmavad dadarza / tadabhaktAn viSavadIkSAzcake / tadupadezAjinamaNDitAM medinIM vidadhau / dundukasya tAham maraNaM 15 smRtvA kupatheSu na reme / 'mathurA'-'zatruJjayA' diSu yAtrAM cakAra / ekAdaza vratAnuccacAra / pUrvarAjarSiyazAMsi uddadhAra / ciraM rAjyaM bheje / ityevaM 'gopagirau' bhojo dharma lAlayAmAsa udiyAya ca / anyairapi puNyapuruSairevaM bhAvyam // // iti 'zrIbappabhaDvicaritram / granthAnaM 600 / / - 1 ga--hemA.' / 9 ka-'dRSTavijJaptipramANena' / 3 kh-'hrithaar.'| 4 gha'yAtrAkAra' / 5 gha-bhaTTimaricaritraprabandhaH' / Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatipravandhe [10 zrIhemacandrasUri [10] // atha hemasUriprabandhaH / ' pUrNatalla gacche zrIdattasUriH prAjJaH 'vAgaDa'deze 'vaTapadra' puraM gataH / tatra svAmI yazobhadranAmA rANaka RddhimAn / tatsaudhAntike upAzrayaH zrAddhairdattaH / rAtrau unmudracandrAtapAyAM rANakena RSayo dRSTA upAzraye niSaSNAH / zrAvakAmAtyapArzve pRSTam--- ke ete ? / amAtyaH proce- deva! mahAmunayo'mI viSamavratadhAriNaH / rANakasya zraddhA babhUva / prAtar vandituM gataH / deMzanA / zrAvakatvaM suSTu sampannam / mAsakalpamekaM sthitAH / 10 paradezaM gatA guravaH / tAvatA varSAkAlaH / devapUjAdidharmavyApAra sArANyahAni gamayati rANaH / prAptA zarad / carikSetrANi draSTuM gato rANaH / tAvatA baeNNTAni jvAlayanti bhRtyAH / teSu sarpiNyekA garbhabhArAlasA jvAlAdibhirdahyamAnA taiDaphaDAyamAnA simisimAya mAnA rANeNa dRSTA / dayotpannA / viraktazca / hA hA saMsAraM, dhig 15 gRhavAsaM, kasya kRte pApamidamAcaryate / rAjyamapi duSpAlaM mAyAjAlaM narakaphalam / tasmAt sarpasaGgaparityAgaH kAryaH / iti dhyAyan saudhamAyAsIt / nizi zrAvakamantriNamAkArya raho'prAkSIt mama dharmaguravaH zrIdattasUrayaH kva viharanti ! / mantryAha'DiNDuANake' / visRSTo mantrI zeSaparicchadazca / rANako mitAzcaparivAraH sAraM hAramekaM saha gRhItyA zIghra 'DiNDuANakaM ' prAptaH / guravo dRSTA vanditAH / bhavavairAgyAd ruditaH / padolagitlA kathitaM svapApam / gurubhirbhaNitam----rANaka ! cAritraM vinA na chuTanti pApebhyo jIvAH / rANakena nyagAdi- sadyo dIyatA tarhi tat / sUraya omityAhuH sma / rANakena ' DiMDuANakIya'1 candrapramAyAm / 2 kha-caraNakSetrA0 / 3 pazukSetrANi / 4 ardhapakkadhAnyakaNAn iti pratibhAti / 5 'taDaphaDatI' iti bhASAyAm / 6 'chuTe De' iti bhASAyAm / Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH "] prabandha kozetyaparAye zrAvakAH samAkAritAH, chAro'rpitaH / divyaH prAsAdaH kAryatAmiti / tathA''caritaM taiH / adyApi dRzyate sa tatra / rANakairvratamattam / nandyAmeva SaDvikRtiniyamaH, ekAntaropavAsA yAvajjIvam / tasya rANayazobhadrasya gItArthatvAt sUripadaM jAtam / zrIyazobhadrasUririti nAma / tadIyapaTTe pradyumna sUrirgranthakAraH / tatpaTTe zrIguNasenasUriH / zrIyazobhadrasUripAdAstrayopavAsA 'rakte' neminAthadRSTau kRtAnanAH kharlokamaiyaruH / guNasena sUripaTTe zrIdevacandrasUrayaH 'ThANAMgavRtti - zAntinAthacaritAdimahAzAstrakaraNa nirvyUDhaprajJAprAgbhArAH / te viharanto 'baindhukka' puraM 'gurjara 'dharA' surASTrA' sandhisthaM gatAH / tatra dezanAvistaraH | 10 ekadA neminAganAmA zrAvakaH samutthAya zrIdevacandrasUrIn jagau -- bhagavan! ayaM 'moDha' jJAtIyo mad bhaginIpAhiNikukSibhUH ThakkuracAciganandanazca (zvA) GgadevanAmA bhagavatAM dezanAM zrutvA prabuddho dIkSAM yAcate / asmizva garbhasthe mama bhaginyA sahakArataruH svame dRSTaH / sa ca sthAnAntare uptastatra mahatI 15 phalasphAtimAyAti sma / gurava AhuH - sthAnAntaragatasyAsya bAlasya mahimA praidhiSyate / mahat pAtramasau yogyaH sulakSaNo dIkSaNIyaH, kevaLaM pitroranujJA grAhyA / gatau mAtula bhAgineyau pAhiNi cAcigAntikam / uktA vratavAsanA | kRtastAbhyAM pratiSedhaH karuNavacanazataiH / cAGgadevo dIkSAM lalau / sa hemasUriH prabhuH / tena 15 yathA zrI siddharAjo raJjitaH, vyAkaraNaM kRtam, vAdino jitAstathA ca kumArapAlena saha pratipannam / kumArapAlo'pi yathA paJcAzadvarSadezIyo rAjye niSaNNaH / yathA zrIhemasUrayo gurutvena pratipannAH / tairapi yathA devabodhiH pratipakSaH parAkRtaH / rAjA samyaktvaM grAhitaH taH zrAvakaH kRtaH / nirvArAdhanaM (?) ca mumoca saH / tat 20 1 ka gha - 'mAdattam' / 2 jainAnAM tRtIyamaGgam / 3 ka ' dhundhukU', kha-dhundhUka0' / 4 gha - 'mAtu ru] bhAyau' / zi0 13 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 caturviMzatiprabandhe [9] zrIhemacandrasUri prabandhacintAmaNito jJeyam / kiM carvitacarSaNena ? | navInAstu kecana prabandhAH prakAzyante kumArapAlena amArI prArabdhAyAM Azvina zu (su) dipakSaH samAgAt / devatAnAM kaiNTezvarI-pramukhANAM aboTikairnRpo vijJaptaH --- deva ! saptamyAM sapta zatAni pazavaH sapta mahiSAH, aSTamyAM aSTa mahiSA aSTau zatAni pazavaH, navamyAM tu nava zatAni pazavo nava mahiSA devIbhyo rAjJA deyA bhavanti pUrvapuruSakramAt / rAjA tadAkarNya zrI hemAntikamagamat / kathitA sA vArtA / zrIprabhubhiH karNe evameva mityuktam / rAjotthitaH / bhASitAste -- deyaM dAsyAmaH / ityuktvA 10 bahikA ( ? ) krameNa rAtrau devIsadane kSiptAH pazavaH / tAlakAni dRDhIkRtAni / upavezitAsteSu prabhUtA AptarAjaputrAH / prAtarazyAto nRpendraH / udghATitAni devIsadanadvArANi / madhye dRSTAH pazavo romanyAyamAnA nirvAtazayyAsusthAH / bhUpAlo jagAda - bho aboTikAH ! ete pazavo mayA'bhyo dattAH / yadyamUbhyo rociSyante, te tadA grasi 15 vyante paraM na prastAH; tasmAnnAmUbhyo'daH pailalaM rucitam / bhavadbhya eva rucitam / tasmAt tUSNImAdhyam / nAhaM jIvAn ghAtayAmi / sthitAste vilakSAH / muktAzchAgAH / chAgamalyasamena tu dhanena devebhyo naivedyAni dApitAni / athAzvinazukkadazamyAM kRtopavAsaH kSmApo nizi candrazAlAyAM dhyAne upaviSTo japati / bahirdvAsthA: 20 santi / gatA bahI nizA / rUyekA divyA pratyakSA''sIt / uktastayA saH -- rAjan ! ahaM taba kuladevI kaNTezvarI / "aiSamaH kimiti tvayA nAsmaddeyaM dattam ? / rAjJoktam--- jainoshaM dayAluH pipIlikAmapi na hanmi kA kathA paJcendriyANAm ? | tacchrutvA kaNTezvarI kruddhA, rAjendraM trizUlena zirasi hatva 25 jagmuSI / rAjA kuSTI jAtaH / dRSTaM svavapurvinaSTam / viSaNNaH | " 5 1 kha- 'koTezvarI / 2 sevakaiH (?) 3 udgIrthasya vA'vagIrNasya romaM kurvantaH / * masam / 5 asmin vartamAne varSe 1 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH prabandhakozetyaparAye mUlyena mantriNamudayanamAkArya tatsvarUpaM nigadya papraccha-- mantrin ! devI pazUn yAcati, dIyante na vA ? / mantrI dAkSiNyAdAha -deva ! rAjA yatnena rakSya eva / bhUpo nyagAdIt--- niHsattvo vaNigasi / yadevaM brUSe mama kiM kArya jIvitena ? / kRtaM rAjyam / labdho dharmaH / hatAH zatravaH / kevalaM kASTAni dehi rahaH, yena prAtarmAmIdRzaM dRSTvA loko dharme noDDAhaM karoti / udayanena cintitam---aho mahatkRcchramApatitam ! / pAravazyamUlaM niyogaM dhik / mantriNoktaM sadyo buddhivazAt---zrIhemasUrayo vijJapyante / rAjJoktam---tathA'stu / gato mantrI upasUri / sUribhirjalamabhimantryArpitam / anena rAjA''cchoTya iti / 10 sacivena tathA cakre rAjJaH / rAjA dogundukadeva iva divyarUpaH sampanno bhaktazva samadhikaM zrIguruM vandituM yayau / gururdezanAM dattezUrAH santi sahasrazaH pratipadaM vidyAvido'nekazaH santi zrIpatayo nirastadhanadAste'pi kSitau bharizaH / . kintvAkarNya nirIkSya vA'nyamanujaM duHkhAdita yanmana- . 15 stadrUpaM pratipadyate jagati te satpUruSAH paJcaSAH // 1 // rAjA svAvAsaM gataH / rAjyaM samRddhaM bhunkti| . . ekadA prabhubhirbharatasya cakriNaH sAdharmikavAtsalyakathA'kathi / tAM zrutvA bhUpaH sAdharmikavAtsalyaM divyabhojana-vasana kanakadAnaiH pratigrAma pratipuraM prArebhe / tad dRSTvA kavizrIpAlaputraH siddhapAlaH 20 sUktamapAThItkSiptvA vArinidhistale maNigaNaM ratnotkaraM 'rohaNo' reNvAvRtya suvarNamAtmani dRDhaM baddhvA "suvarNAcalaH' / .. kSmAmadhye ca dhana nidhAya dhanado bibhyat parebhyaH sthitaH kiM syAt taiH kRpaNaiH samo'yamakhilArthibhyaH svamarthaM dadat // 1 // 25 1 upahAsam / 2 etatkharUpArtha prekSyatAM pariziSTa / 3 kh-gh-suraaH| / zArdUla0 / 5 meruH / 6 zArdUla / Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 caturviMzatiprabandhe [10 zrIhemacandrasUridamalakSadattiratra / punaH kadAcit paThitamzrIvIre paramezvare'pi bhagavatyAkhyAti dharma svayaM prajJAvatyabhaye'pi mantriNi na yAM kartuM kSamaH zreNikaH / aklezena kumArapAlanRpatistA jIvarakSA vyadhAd yasyAsvAdya vacaHsudhAM sa paramaH zrIhemacandro guruH||1|| atrApi lakSadattiH / anyeyuH kathAprasaGge prabhavaH prAhuH sma-- ___ pUrva zrIbharato rAjA zrImAla'pure 'nagara'pure 'zatrunaye' 'sopArake 'aSTApade' ca jIvantasvAmizrIRSabhapratimAvandanArtha ca caturaGga' camUcakrocchalitarajaHpuJjadhyAmalitadikcakravAlaH saGghapatirbhUtvA vavande / tadAkarNya zrIcaulukyaH svayaM kAritarathe'IdvimbamAropya sasainyaH 'zatruJjayo'-'jayantA diyAtrAyai cacAla | saGgha udayanasuto vAgbhaTazcaturviMzatimahAprAsAdakArApakaH; nRpanAgAkhyazreSThibhUH zrImAn AbhaDaH, peMDbhASAkavicakravartI zrIpAlaH, tadbhaH siddhapAlaH, kavInAM dAtRNAM ca dhuryo bhANDAgArikaH kapardI, 15 'paramAra vaMzyaH 'kUrcAlasarasvatI' 'prahlAdana'puranivezako rANaH prahlAdanaH, rAjendradauhitraH pratApamallaH, navatilakSahemasvAmI zreSThichADAkA, rAjJI bhopaladevI, caulukyaputrI lIlUH, rANaambaDamAtA mAUA, AbhaDaputrI cAmpala ityAdi, koTIzvaro lokaH, 'zrIhemacandrasUripAdAH, zrIdevasUrayaH, zrIdharmasUrayaH, lakSasaGkhyA mAnavAH / sthAne sthAne prabhAvanA / jine jine chatracAmarAdidAnam / pAtrANAM icchAsiddhiH / prathama 'raivatA'dritale sAGkalIyAlIpaMdyA dizi gatvA sthitaH kSitipatiH / nAndInirghoSaH / rAtrau bhAratyA zrIhemasUribhya AdiSTam- rAjJA naudrAvAroDhavyaM, 20 kha-'lakSaM dattiH' / 2 zArdUla0 / 3 kha-dha-'nagare pure' / saMskRta-prAkRtazaurasenI-mAgadhI paizAcI-apabhraMza iti bhASASaTkam / 5 gha-'vaMzaH' / 6 'pAlanapura' iti bhASAyAn / 7 kha-rAjA ambdd0| 8 ga-cAmpalade ityAdi / 9 gha'zrIhemasUri0' / 10 va-pAcA' / 11 ka-'naivAdo AroTavyaM' / Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhakoMzetyaparAye vighnasambhavAt / atraiva devo madanasUdano nemirvandyaH / tathaiva kRtam / 1 saGghastu 'vata' girau zranimisnAnAvalepanapuSpaphalavastra pUjAnaivedyanAdamAlAdigrahaNairbhAvamapUri / rAjA'pyakSavATa kavastrApatharAjImatyAdiguhA prAyasthAnayAtrayA mahAdAnaizca dhanajIvitanyayorlAbhamagrahIt / 'devapattane' candraprabhayAtrA sasaGghasyAsyAsIt / tato vyAghuTya 'zatruJjayA' dviM gataH / ArUDhaH / marudevAdarzanapUje / tatrAzI :-- bAlo me vRSabho bharaM sumanasAmapyeSa kiM sAsahi mandaM dhehi kirITamasya karayormA kAGkaNI bhUd vyathA / gAGgeyaM kaTisUtramatra tanukaM yuktaM baliSThe'pyam nathe mAtRdayAgiraH surajane hAsyAvahAH pAntu vaH // 1 // puraH kapardI, tatra kAyotsargaH / AzIstu rUDhiH kilaivaM vRSabhaH kapardinaM niSevate'smin 'vimalA 'cale punaH / ayaM kapardI vRSabhaM zubhAzayastanotu vaH zAntikapauSTika zriyam // 1 // * - puro vRSabhaprabhuprAsAdaH / devadarzanaM pUjA / AzIrvAda :navyodvAhavidhau vadhUyataM putraM savitrIrati prItyAsannamiva smaraH kila dadau yaM vIkSya satyAziSam / kalpadrurbhuvi jaGgamaH kimadhunA patradvayenogata - "stattvaM syAH zatazAkha ityanudinaM sazreyase nAbhibhUH || 1 || caitya paripAThyAM kapardhA - zrI caulukya ! sa dakSiNastava karaH pUrva mamAsUtritaH prANiprANavighAtapAta kasaikhaH zuddho jinendrArcanAt / 1 gha - 'marudevIdarzana ' / 2 zArdUla0 / 3 indravaMzA ( ? ) / kha-gha -'smaraM / 5 kha - 'saravaM / 6 zArdUla0 / 7 ka 'mukhaH' / C 101 10 15 20 svaraM ', Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatiprabandhe [.. prIhemacandrasUrivAbho'pyeSa tathaiva pAtakasakhaH zuddhiM kathaM prApnuyAt na spRzyeta kareNa ced yatipateH zrIhemacandraprabhoH // 2 // merumahAdhvajAvAritAnnadAnayAcakasatkArAH pravartante / mAlodghAnaprastAve tAdazi sadhe rAjJi ca niSaNNe mahaM vAgmaTaH prathama lakSacatuSkamavadat / pracchanadhArmikaH kazcit kathApayati-lakSASTau; evamanyonyeSvIzvareSu vardhayatsu kazcit sapAdakoTI cakAra / rAjA'pi camaJcakAra, uvAca ca- utthApyatAM sa yo gRhNAti / utthitaH saH / yAvad dRzyate tAvad baudaramalinavasano vaNigarUpaH / rAjJA vAgbhaTo bhASitaH- dremmasusthaM kRtvA dehi / vAgbhaTo vaNijA 1. sahotthAya pAdukAntikaM gasvA drammasusthaM papraccha tam / vaNijA sapAdakoTimUlyaM mANikyaM darzitam / mantriNA pRSTam-kuta idaM te? / vaNigAha--- 'mahUaka'vAstavyo matpitA haMsAkhyaH saurASTrikaH prAgnAsaH / ahaM tarjagaDaH / mAtA me dhaaruH| mama pitrA nidhana samaye'haM bhASita:-- vatsa ! ciraM kRtAH pravahaNayAtrAH phalitAzca / 15 melitaM dhanam / tena ca krItaM pratyekaM sapAikoTimUlyaM mANikya paJcakam / adhunA prabhughRSabhacaraNau zaraNaM me / anazanaM pratipanam / kSAmitAH sarve jiivaaH|ekN mANikyaM zrIRSabhAya, ekaM zrIneminAthAya ekaM zrIcandraprabhAya dadhAH, mANikyanyamAtmano'ntardhanaM dadhyAH / bAhyaghanamapi pracurataramArale / idAnI mAtA maiyA sahAnItA kapardibhavane muktA'si / tAM jarantI mAtaraM sarvatIrthAdhikatayA purANapuruSainiveditAmetAM mAlAM paridhArayiSyAmi / zrutvA hRSTo mantrI rAjA sadhazca / mAtRsammukhagamanaM sarvazrAvakANAM mAlAparidhApanam / tanmANikyaM hemnA khacitvA RSamAya kaNThAbharaNamanuSyakiraNabharitacaityagarbhamAsUtrayAmahe / vailitaH sakaH, prApta pattanam / pravartante 1 zArdUla / 2 kha- maru0 ' / 3 kha-gha- sa gRhnnaati'| 4 sthUla / 5 c-'dhrmsthN'| 6 gh-'dhaaruuH'| ka-gha-'kSamitAH ' / 8 ga--'mama' / k'clitH| 10 'vaLyo' iti bhASAyAm / Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhakozetyaparADaye sahabhojyAni pratilAbhanAzca / amAristu nityaiva / tasya ca kumArapAladevasya bhagnI 'zAkambharI' zvareNa 'cAhamAna' - vaMzthenaM rAjJA AnAkena pariNItA'sti / ekadA tau sAribhiH krIDataH / krIDatA rAjJA sArigRhe muJcatoktam- mAraya muNDikAn punarmAraya muNDikAn / evaM dvistriH / 'TopikArahita zIrSakatvAnmuNDikA 'gurjara' lokA viSakSitAH / athavA zvetAmbarA gurjarendraguravo muNDi kA itihAsagarbhoktiH / rAzI kupitA vadati-- re jaGgaDaka ! jihvAmAlocya nocyate ?, kiM bakSi? / na pazyasi mAm ? / na jAnAsi mama bhrAtaraM rAjarAkSasam / kruddho rAjA tAM padA jaghAna / sA'pyAha- yadi te jihvAM avaTupathena karSayAmi tadA rAjaputrI mA 10 mamaMsthAH / iti vadantyeva sA sasainyA nirvilamba 'zrIpatana' metya caulukyAya taM paribhavaM pratijJAM ca svopajJAmajijJapat / caulukyoSbhASata - izthameva kariSyAmaH, kautukaM pazyeH / tatazcAnAkastasyAM tatra gatAyA 'gurjara' nRpatejo durdharaM vidaMkSukSobha / caulukyo api bahvAptaparicchadaM mantriNamekaM tatravyavRttAntajJAnAya praiSIt / gataH sa 15 tatra / jagrAha gRham / rAjAsannadAsImekAM dhanena raJjayitvA AtmIyaM bhogapAtramakarot / nityaM sA yAmamAdhyAM rAtryAmAyAti raJjayati tam / ekadA nizIthe sA''gAt / mantrI kupitaH - AH pApe ! pairanugAmini ! kimiti vilambena samAgatA'si ? / sA'pi saMprazrayaM mantriNamabhASata - svAmin ! mA kupaH / kAraNena sthitA'- 20 smi / mantriNoce- kiM kAraNam ? / sA jagAda prabho ! ahaM annasya rAjJastAmbUladAsI / rAtreryAma ekasmin rAjJA paricchadaH sarvo visRSTaH | ahamapi visRSTA / visRjatA cAptanara eko'bhASivyAghrarAjaM hakkAraya / ahaM stambhAntaritA kautukena sthitA / ko vyAghrarAjaH ? | kathamAhUyate iti / tato rAjJA''kAritaH sa AgataH, 25 I 1 kha- gha 'krIDA' / 2 gha 'maJcato 0 ' / 'avaTapathena' / 5kUpamArgeNa / 6 ka - 'pazya' / - 20o 3 'TopI' iti bhASAyAm / 4 ga - 'parAparanR0 8 savimayam / 7 gha Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatiprabandhe [ 10 zrI hemacandrasUri L kRtapraNAmaH san rAjJA''lApi - bho ! vijanamasti iti bhASyase 1.. tvamasmAkaM kulakramAgataH sevakaH / sadyo vraja / 'gurjare 'zvaraghAtako bhUtvA vyApAdaya / lakSatrayaM hemnAM dAsye atha sa vyAghrarAjAkhyo babhASe - deva ! haniSyAmyeva taM rAjAnam / mA sma saMzaya kRthAH svAmin! / tatastadvacaH zrutvA tuSTaH 'zAkambharIzvaraH sadho hemalakSatraya badarakAMstadgRhAyAcIcalat / vyAghrarAjaM cAprAkSIt kadA kenopAyena taM haniSyasi ? / vyAghrarAjo'vAdIt nAtha ! atha ravivAro vartate / AgantukAme somabAre kvacanAvasaraM labdhvA I haniSyAmi / upAyastu bharaTakarUpaM kariSyAmi / rAjA tu 'karNa10 meru' prAsAde AyAti somavAre dhruvam / devaM natvA vyAvartamAnAyAsmai bAhyAGgaNe zeSAdAnamitreNa puSpakalambakamutpATayiSyAmi / tatra dhRtayA kairtikayA kaiGkamayyA ghAtayiSyAmi / aGgIkRtasAhasAnAM na kizcidapi duSkaram / ahaM itazcet tatra tadA manmAnuSANAmupari kRpA karaNIyA / uddhRtazcedahaM tadA jitaM jitam / evaM vyAghra - 15 rAjena nigadite AnAkena vITakaM dattam / visRSTo'sau / tat sarva sAvadhAnatayA stambhAntaritayA mayA zrutam / rAjJi zuddhAnte gate'haM tvadaMhisevArtha mAyAtA / tasmAnmA mano mayi krodhakaramalitaM kArSIH / etaddAsIvacaH zrutvA caulukyaniyogI cintayati - labdhaM zatrugRhamarma / yatiSye'taH kAryakaraNAya / iti parAmRzan dAsIma20 bhASata - yAhi mRSAbhASiNi ! / kaH strIvacasi vizvAsa : ? / zrUyate yanna zAstreSu, talloke'pi na dRzyate / tat kalpayanti lAkSyo, jalpanti sthApayanti ca // 1 // * ityAdi bhASitvA tAM vyasrAkSIt / svayaM tu caturAMzcaturo yAma - likAnupacaulukyaM prAsthApayat / vijJaptyA cAjJApapat- sAvadhAnaiH 25 stheyam / itthaM itthaM svAmipAdAnAmupari zatrukRtaM kapaTaM vartate / bharaTakazcintanIyaH / caulukyaH sAvadhAnastasthau / somabAre gato 1 ----'vAre bhuvam' / 2 gha 'karcaritayA' / 3 pakSivizeSa0 / anuSTup / 104 M Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH prabandhakozetyaparAhvaye rAjA 'karNameru'm / prakaTIbhUtaH pUrvoktaceSTayA bharaTakaH / dRSTamAtrameva taM nRpo mallairadIdharat / kartikA ca labdhA / baddho vyAghrarAjaH / jalpitazca- re varAka! jaGgaDakena preSito'si ? / sevakastvam / sevakasya ca hitAhitavicAro nAsti / svAmyAdezavazaMvadastvaM mA bhaiSIH / mukto'si / tameva haniSyAmi ya evaM droha- 5 mAcarati durdurUDhaH / ityuktvA paridhApya vyasRjat / svayaM tu saudhaM gatvA sAmagrI yauddhI vyaracat / pANirakSAM vidhivad vidhAya calitaH / 'sapAdalakSA'n praviSTaH / bhaTTena AnAkanarendramAlIlapat / yathA-~-- aye bheka ! ccheko bhava bhavatu te kUpakuiraM zaraNya durmattaH kimu raTasi vAcATa! kaTukam ? / puraH so dI viSamaviSatkAravadano __ lalajihvo dhAvatyahaha bhakto jigrasiSayA // 1 // Anako'pi taduddAmazauNDIryaripudUtavacaH zrutvA lakSatreyAzvena naralakSadazakena paJcAzatA ca madAndhairgandhagajairacalat / 'zAka- 15 mbharI'taH paJcakrozyA'rvAgAgataH / dinatrayeNa yuddhaM bhaviSyatIti nirNItamubhAbhyAM rAjendrAbhyAm / anyonyamakSAn dIvyanti raajputraaH| yodhayanti mallayodha-cchurIkAra-meSa-vRSabha-mahiSa-gajAn / sphoTayanti nAlikerANi / tAvantamavakAzaM labdhA 'sapAdalakSa'kSmApAlena nizi dravyabalena 'naDDalIya kelhaNA'dayo rAjakIyA caulusya'- 20 bhaktA bheditAH svapakSe kRtAH / sarveSAmeko mantraH- yuddhAya sanaddhanyameva, na tu yoddhavyam / rAjA caulukya ekAkI mocanIyaH / zatrubhirhanyatAm / artho hi parAvarttayati tribhuvanam / dadhAti lobha evaiko, raGgAcAryeSu dhuryatAm / AraGkazakraM yanATya-pAtrANi bhuvanatrayI // 1 // 25 1 g--'saudhe'| 2 k-vihaay| 3 ka-'phUrakArivadano' / shikhrinnii| 5 kha-gha - 'trayA vA nara0' / 6 anuSTup / paturvizati 14 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 10 caturviMzatiprabandhe [10 zrImandrasUri etaM ca teSAM mantraM caulukyo'dyApi na vetti / ataH prAtA rAjA kumArapAlaH kalahapazcAnanaM paTTahastinaM mahAmAtra zyAmalapArzvAt puraH prerayAmAsa / taTasthAMstu ceSTitairduSTAn niraNaiSat i / nRpeNa gaditaH zyAmalaH - kimarthamamI udAsInA iva dRzyante ? | zyAmalena vijJaptam - deva! arikRtArthadAnAdamI tvayi drohaparAH sampannAH / rAjA''ha -- tarhi taba kA ceSTA ? / zyAmalo'pyAlalApa - deva ! eko devaH 1, aparo'ham 2, anyastu kalahapazcAnano hastI 3; ete trayaH kadApi na parAvartyante / nRpo badati tarhi sammukhIne dRzyamAne zatrunRpamudgaradhaTTe gajaM preraya / 1 sAhasattara hai vaha ( cala ? )i daivaha taNai kapAli / khUTA viNU khIkhar3a nahI kheDima ( Daga ?) khUMTA TAli // 1 // tadaiva cAraNa eko nyagAdIt ---------------------- kumArapAla ! maina ciMta kari ciMti kiMpi na hoi / jiNi tudu rajju samappiM cita karisaMha soi // 1 // 15 tat tadIyaM vacaH zrutvA suzabdaM manyamAnaH purasthe mahAghaTTe'dizat / narasahastreNa saha bhaJjan ghnan gato gajArUDhaH kumArapAla AnAkagajAntike / AsphAlito gajo gajena / lagnaH karaH kareNa / AsphAlitau dantau dantAbhyAm / ekadehattvamiva dvayoribhayeorabhUt / pravRttaM yuddha nArAcaiH / dvAvapi baliSThau mahotsAho rAjebhau / tathApi 20 kalahapazcAnanazcItkArAn muJcan punaH punaH pazcAnnivarttate / tadA / 2 sAisayuktena halaM vaha (cala) ti daivastha kapAle / kSupAn vinA stamnAti na karSaka ! kSupAn tyaktvA // iti di. na. ke. i. dhruva ityebhiH sAkSaravaryaiH sUcitAcchAyA / 2 dha - 'ilu' / / 3-4 gha' khaMDA' / 5 ga - pustake tu evam- 'kheDima khUMTA TAli khUMTA viNa khIMsaha nahI / daivahata kapAli sAhasa juttaihalavalAI // 1 // 6 chAyA --- kumArapAla ! mA cintAM kuru cintayA kimapi na bhavati / yena tubhyaM rAjyaM samarpitaM cintAM kariSyati sa eva // 7 - 'mani ciMtya kari' 8 ga 'rajja' / 9 gha - sii soi' / 10 loDmayavANaiH / Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhakozetyaparAye caulukyena zyAmala Uce - kathamayaM nivartate / zyAmalo gadati sma - svAmin! zrIjayasiMhadeve bipanna 30 dinAni pAdukAbhyAM rAjyaM kRtam | 'mAlavIya 'rAjaputreNa cAhaDakumAreNa rAjyaM pradhAnapArzve yAcitam / pradhAnaistu paravazyatvAnna dattam / tato ruSTvA vAha AnAkasevakaH saJjAtaH / sa bhagadattanRpavanmahAmAtradhuryaH, atulabalaH / tasya siMhanAdena kalahapazcAnanaH kSubhyan pazcAnivartate / kimatra kriyate na vidma: / caulukyastadAkarNya dvipaTIM vidArya phAlikadvayena dvau gajakarNau pUrayAmAsa / tatazcAhaDasiMha - nAdamANvan kalahapaJcAnanaH sthirataraH sthitA girivat / vartate 'tri~zadAyudhairyuddham / camatkRte dve api sainye / udAsInatayA prathamaM 10 sthitA 'caulukIyA' cakampire bhayena aho ekAGgamAtrasyApi kumAradevasyAsamasamarasampallaimpaTatvam ! | sainyayoryuddhamapi nivRttam / tAveva yudhyete / atrAntare caulukyo vidyudutkSiptakairaNaM dattvA "AnAkagajapatiskandha mArUDhaH / kSiptau bhujau rAjopari / kasaNakAni churikayA cchikhA AnAkaM sardaJcakaM ca bhUmau pAtayitvA 15 yoktRbandhaM kSipavA hRdi pAdaM dattvA churI karAgre gRhItvA avAdIt - re vAghATa! mUDha ! nirdharman ! pizAca ! smarasi madbhagi nyagre 'mAraya muNDikAn' iti vadiSyasi / pUrayAmi nijabhaginIprajJAm / chinatei durvAkpaGkadUSitAM jihvAm / ityevaM vadati kRntaduSprekSye caulukye 'sapAdalakSIyaH' kizcinocakhyau kevalaM 20 taralatArakAbhyAM cakSubhyimadrAkSIt / caulukyo'pyutpannalokottarakaruNApariNAmaH prAbhANIt re jAlma ! mukto'si, na bhaginIpatitvena, kintu kRpApAtratvena / pUrvaM tava deze TopI bandhAbhAge jihnike " 107 1 ma 'paravaMzatvAna N / 3 sva - phAlaka0 / 3 etannAmArtha dRzyatAM padmAnandamaddAkAvyasya pariziSTaM (pR. 589 - 590 ) / ga - 'prathama sthitA-' / 5 kha-gha'hampaTTatvam' / 6 ka - 'kiraNa' / 7 ka ' Anaka0' 8 'dAMcI' iti bhASAyAm / 9 ke gha- 'nAcakhyAt' / 10 ga 'vandhe'pra0 / Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 caturviMzatipravandhe 10 zrIhemacandrasUri bhAsAtAm / kasA(zA)yA jihveti sajJA / ataHparaM jihvAbandhaH pazcAt karaNIyaH, avaTorjihvAkarSaNapratijJAsiddhisUcakatvAt / evaM zrute tatheti pratipede AnAkaH / balavadbhiH saha kA virodhiteti nyAyAt / kASThapaJjare kSiptaH trirAtraM svasainye sthApitaH / jayAtAyAni ghoSitAni / pazcAt 'zAkambharI patirvihitaH / utkhAtaprati'ropitavratAcAryoM hi tihuaNapAladevanandanaH / gambhIratayA svabhaTA nopAlabdhAH / tyaktajIvAzAste taM sebante / 'meDatakaM saptavAraM bhagnam / 'pallIkoTa'sthAne Ardakamuptam / tataH paThitaM cAraNena "kumArapAla raNahaTTi valiu kukari saiva vaiharaNu / 10 ikkaha pallI maTTi bIsalaksau(1) jhagaDau kiyau / / iti ciraM tasthau sa tatra | zrIhemacandrasUrayaH sadaiva santi / pRSTAste tena-- bhagavan ! 'mAlavIyA' rAjAno 'gUrjarA'nAgatAH prAsAdAn pAtayanti aatmkhyaatye| tadasmAkamakRtyam / keno pAyenAtmakhyAti kurmaH ? / zrIhemasUripAdaiH pratyapAdi-rAjendra ! 15 pASANamayAni tilapeSaNayantrANi bhaJjaya, puNyakArtilAbhAt / bhaJjitAste tena ghANakAH / adyApi bhagnAH patitAH sthAne dRzyante / tato vakle pararASTramardanaH caulukyaH / AyAtaH 'pattanam / bhagnI bhartRkule pragantumatatvarat / na tu sA gatA abhimAnAt / tapastu tepe / rAjA 'stambhana'pure yAtrAM sUtrayAmAsa / 20 tatpuraM pArzvadevAya dadau / punaH 'pattana' mait / gRhIta-sapAdalakSA' dhipatilezcAdravyAn kusevakAn nigRhya nizcintIbhUtaH zrIkumArapAla: zrIhemasUripAdAn paryupAste, sAmAyikapauSadhAdInyAcarati / . ekadA pRSTaM rAjJA- bhagavan ! idamapi jJAyate yadahaM pUrvabhave -...-- -.. ...... ....... --.-- ka-'prabhuH' / 2 kha-gha-ropittAcAryo' / 3 ka-'medaMta' / . 4 chAyA- kumArapAlo raNahaTTe valitaH...... | ekasya pallyAH kRte ... ... kalahaH patiH // 5.gh-'bhurnnu| 6 ga-- gurubhiruktam / 7 'pANI' iti bhASAyAm / 8 kha-ga'bhaginI' / 5 lAMca' iti bhASAyAm / Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhakozetyaparAhvaye 9 kIdRzo'bhUvam / guruMrAha- rAjan ! niratizayaH kAlo'yam, yataH zrIvIra mokSagamanAda varSANAM catuHSaSTyA caramakevalI jambUsvAmI siddhiM gataH / tena samaM manaH paryavajJAnam, paramAvadhiH, pulAkalabdhi:, AhArakazarim, kSapaNazreNiH, upazamazreNiH, jinakalpaH, parihAravizuddhi-sUkSmasamparAya yathAkhyAtacAritrANi, 5 kevalajJAnam siddhigamanaM ca iti dvAdazasthAnAni 'bharata' kSetre vyucchinnAni / saptatyadhike varSazate gate sthUlabhadre svargasthe caramANi catvAri pUrvANi samacaturastra saMsthAnaM vajraRSabhanArAcasaMhananaM mahAprANadhyAnaM vyucchinnam / AryavajrasvAmini dazamaM pUrvaM AdyasaMhananacatuSkaM ca vyapagatam / tataH paraM zanaiH zanaiH sarvANi 10 pUrvANi pralayaM gatAni / 'samprati alpazrutaM vartate tathApi devatAdezAt kimapi jJAyate / rAjJA vijJaptam - yathAtathA pUrvabhavaM jJApayata mAm / gurubhiH pratipannam / tataH 'siddha' pure nijairAptatapodhanaiH : saha 'sarasvatI' tIraM gatvA vijane dhyAne niSaNNAH / dau munI digrakSAyAM muktau / dinatrayAnte vidyAdevya AjagmuH / 15 prabhUNAmaye tAbhiruktam - yad bhavatAM sakhena tuSTAH smaH, yAcyatAM kiJcit / sUribhirabhANi - kumArapAlasya prAgbhavaM vadata / tA Ucu. - 'medapATa' parisare parvatazreNyAM 'paramAra 'pallI zo jayatAko rAjyamakarodanyAyI / ekadA dhanakanakasamRddhA bailIvardazreNI tena gRhItA / balIvardAdhipatirnaSTaH / jayatAkena sabai luNThitam / 20 'balIvardA 'vipatistu 'mAlava' deza gatvA rAjJA saha militvA senAM gRhItvA tasyAM pallyAM veSTamakRta / kITamAriH kRtA / jayatAko naSTaH / tasya bhAryA (haste) caTitA / tasyA udaraM vidArya putraM garbhamupale AsphAlya bANijyArako'badhIt / 'pallI' grAmAdi prajvAlaya puna 109 - 1 'samprati' ityadhikA ga pAThaH / 2 etannAmArthametAsAM pratikRtyarthe ca prekSyata zrIyappabhaTTitticaturviMzatikAyA madIyaM saMskaraNam / 3 'maLada' iti bhASAyAm / 4 'vaNajAro' iti bhASAyAm / Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatiprabandhe [ 10 mahemacandrasUri 'mAlava' dezaM gataH / rAjJA hRSTena pRSTaH- kathaM kathaM vigrahaH kRtaH ? / vANijyArakeNoktam- khAmin ! tatpuraM prajvAlitam, jayatAko naSTaH, tatpatnI caTitA, sagarbhA itA / rAjJeoktam- tvayA na suSThu kRtam / isyAdvayaM gRhItam / adraSTavyamukhastvaM mamAntikaM tyaja / niSkAsitaH / lokanindocchalitA / tapovanaM gatvA tapasvidIkSA jagRhe / gADhaM tapastapvA mRtvA ca vANijyArako jayasiMhadevo jAtaH / jayatAkastu sthAnabhraMzaM dRSTvA dezAntaraM gataH / aTavIM gacchatastasya ' SaNDera 'gacchasvAminaH zrIyazobhadrasUrayo militAH / sUribhiramihitam -- yad bhavato'dhunA sarva gatam, kimarthamanyAyaM 10 karoSi ? | jayatAkeno kam-- 'bubhukSitaH kiM na karoti pApam ?' / tataH sarvamakRtthaM karomi / sUribhiruktam -- adhunA zambalAdikaM bhojanAdi kArayiSyate / anayaM mA kRthAH / bhojanavastrAdikaM kasyApi pAda dApitam / sArthe hi tadAdezakAriNo bahavaH cauryaniyamaM yAvajjIvaM grAhitAH / sa 'tilaGgeSu 'uraGgala' pure oDhara15 vANijyArakagRhe bhojanAdivRttyA bhRtyo'sthAt / tatra viharan yazo - bhadrasUrayaH prAptAH / catuSpathe militA jayatAkasya / zrAvakairupAzrayo dattaH / jayatAkena tatra gatvA hRdayazuddhayA punazcaryaniyamo gRhItaH anye'pi bahavo 'grAhitA niyamAH / utsUre oDharagRhaM gataH / oDhareNa pRSTam -- tava va velA laignA ? / tvAM vinA 20 kAryANi sIdanti / tenoktam - mama guravaH samAgatAH santi 'tatmakamalavandanAnandamanvabhUvam / niyamAnagrahISam / oDhareNaHpi samutpanna zraddhena vyAkRtam -- vayamapi gurUn bandiSyAmahe / jayatAkenoktam - puNyAt puNyamidam / oDharastatra gataH / gurUn vanditvA nyavadat / dezanA zrutA / tattvajJAnamunmIlitam | zrAvakatvaM 25 gRhItam / pazcAd gurudakSiNA gRhyatAmiti oDhareNokte sUribhi / 110 5 1 gha - zambalAdi bhojanAdi' / 2 anItim / 3 kha ba ' tiliGgeSu tura0 4 ga 'niyamA gRhItAH / 5 ' lAgI' iti bhASAyAm / 6 caraNa0 / Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhakozetyaparAye ruktam- vayaM nirmamA niSparigrahA dhanAdi na gRhImaH / atha tavAlyAgraha eva tarhi mahAvIraprasAdakArApaNaM dakSiNA'stu / kAritaH prAsAdaH / oDharasya jayatAkena saha sodaratvamivAsIt / ___ ekadA paryuSaNe oDharaH saparivArazcalito jayatAkena samaM devagRhaM prati / puSpANi gRhItvA oDhareNa devasya pUjA kRtA, 5 jayatAko jajalpe- imAni puSpANi me gRhItvA pUjAM kuru / jayatAko jagAda- paSpANi bhavadIyAni, ebhiH pUjAyAM kRtAyAM kiM me phalam ? / 'viSTireva kevalA / kevalaM mamApi paJca varATakA santi / tatpuSpaiH pUjayiSyAmi jinendram / tathaiva pUjitaH / jayatAko puNyamagaNyamupArjayat / tata oDhara-jayatAko gurUn 10 vandituM jagmatuH / upavAsaH kRto jayatAkena / dvitIyadine muni* yo dattvA pAraNaM kRtam / evaM puNyADhyaH san mRtvA zrImUlarAjavaMze tihuaNapAladevagRhe zrIkumArapAlo'bhUt / evamuktvA viratAsu devISu prabhubhiH proktam- ko'tra pratyayaH ? / punardevyaH prAhuH- uparAjaM badaH navalakSatilaGgazRGgAranagare 'uraGgale' mAna- 15 vAn preSaya / adyApi oDharasya vaMzIyAH santi / teSAM dAsI sthiradevI jIrNavRttAntAn jAnAti vakSyati ca / idaM zrutvA visRjya gacchantAbhirdevIbhistatratye oDheragRhe lapsyamAnAni nidhAnAni kathitAni / vijJAya 'pattane' rAjAntikaM gatA prabhavaH / pRSTaM tatra rAjJA / tathaiva rAjJo'ne nyagAdi / narapreSaNAt sarva jJAtam / 20 jinadharme sthairya jAtam / saMha siddhasenenApi vairakAraNamupalabdham / pUrvabhave garbhaghAtAnna siddharAjasya putraH / iti kumArapAlapUrvabhavaH / / // iti hemasUriprabandhaH // 10 // 1 ga-tarhi dhiimhaa0|2 ga-'imAni me puSpANi'13 'veTha' iti bhASAyAm / 4 g-vesstthirv'| 5 sva-'navalakSanaSazRGgAra', ghanavalakSatiliGgaH016 'jUnA iti bhASAyAm / 7 ka-kha-'ityuktvA devyo gatAH svasvasthAnam / pattane rAjAntika' / 8 ga-'saha siddhezenApi / ga-'santAnam' / . Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 caturviMzatiprabandhe [11] // atha zrIharSaviprabandhaH // pUrvasyAM dizi 'vArANasyAM ' puri govindacandro nAma rAjA 750 antaH purIyauvanarasaparimalagrAhI / tatputro jayantacandraH / tasmai rAjyaM dattvA pitA yogaM prapadya paralokamasAdhayat / jayantacandraH saptayojanazatamAnAM pRthvIM jigAya / meghacandraH kumArastasya yaH siMhanAdena siMhAnapi bhakkamalam, kiM punarmadAndhagandhebhaghaTAH / tasya rAjJazcalataH sainyaM 'gaGgA' - ' yamune' vinA nAmbhasA tRpyati / nadIdvayayaSTigrahaNAt 'paGgulo' rAjeti loke zrUyate / yasya gomatI10 dAsI SaSTisahasreSu vAheSu prakSarAM (raM) nivezyAbhiSeNayantI paracakraM trAsayati / rAjJaH zrama eva kaH ? / tasya rAjJo bahavo vidvAMsaH | tatraiko hIranAmA vipraH / tasya nandanaH prAjJacakravartI zrIharSaH / so'dyApi bAlAvasthaH / sabhAyAM rAjakIyenaikena paNDitena vAdinA hIro rAjasamakSa jitvA mudritavadanaH kRtaH / lajjApake manaH / vairaM 15 babhAra dhArAlam | mRtyukAle zrIharSa sa babhASe -- vatsa ! amukena paNDitenAhamAhatya rAjadRSTau jitaH / tanme duHkham / yadi satputro'si tadA taM jayeH kSmApasadasi / zrIharSeNoktam - omiti / hIro dyAM gataH / zrIharSastu kuTumbabhAramAptadAyAdeSvAropya videza gatvA vividhAcAryapArzve'cirAt tarkA 'laGkAra-gIta-gaNita-cUDA20 maNi-mantra- vyAkaraNAdIH sarva vidyAH sasphurAH prajamAha / 'gaGgAtIre sugurudattaM 'cintAmaNi' mantraM varSamapramattaH sAdhayAmAsa / pratyakSA tripurA'bhUt / amodhAdezatvAdivarAptiH / tadAdi rAjagoSThISu bhramati / alaukikollekhazikharitaM jalpaM karoti yaM ko'pi na budhyate, tato'tividyayA'pi lokAgocarabhUtayA khinnaH / puna [ 11 zrIharSa d 1 ga - 'atha harSa 0 ' / 2 gha - 'pUrvasyAM vArA0' / 3 gha 'tRSyatIti' / 4 turaGgasannA - im, 'pAkhara' iti bhASAyAm / 5 khagasya dhArAvat, tItram / Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandha: prabandhakozetyaparAhvaye auratI pratyakSIkRtyAbhaNat-mAtaH ! atiprajJA'pi doSAya me jAtA | budhyamAnavacanaM mAM kuru / tato devyoktam---- tarhi madhyarAtre'mbhaHklinne zirasi dadhi pitra / pazcAt svapihi / kaphAMzAvatArAjjaDatAlezamApnuhi / tathaiva kRtam / bodhyavAgAsIt / khaNDanAdigranthAn paraHzatAJjagrantha / kRtakRtyIbhUya 'kAsI'mAyAsIt / 5 nagarataTe sthitaH jayantacandramajijJapat- ahamadhItyAgato'smi / rAjA'pi guNasnehalo hIrajetRpaNDitena saha sacAturvarNyaH purIparisaramasarata | zrIharSo namaskRtaH / tenApi yathArhamucitaM lokAya kRtam rAjAnaM tvevaM tuSTAva govindanandanatayA ca vapuHzriyA ca __mA'smin nRpe kuruta kAmadhiya taruNyaH / astrIkaroti jagatAM vijaye smaraH strI rastrIjanaH punaranena vidhIyate strI // 1 // vyAcakhyau ca tArasvaraM sarasavistaram / tuSTA sabhA rAjA ca / pitRvairiNaM tu vAdinaM dRSTvA sakaTAkSamAcaSTesAhitye sukumAravastuni dRDhanyAyagrahagranthile tarke vA mayi saMvidhAtari samaM lolAyate bhaartii| zayyA vA'stu mRdUttaracchadavatI darbhAkurairAstRtA bhUmiLa hRdayaGgamo yadi patistulyA ratiyoSitAm // 1 // etacchrutvA sa vAdI prAha- deva! vAdIndra ! bhAratIsiddhaH tava 20 samo ko'pi na, 'kiM punaradhikaH / / hiMsAH santi sahasrazo'pi vipine zauNDIryavIryoddhatA___ stasyaikasya punaH stavImahi mahaH siMhasya vizvottaram / keliH kolakulaimaMdo maMdakalaiH kolAhalaM nAhalaiH saharSo mahiSaizca yasya mumuce sAhakRtertuGkteH // 1 // 25 k-kaashiimaayaasiit| 2 vasanta / 3 gha-'cacakSa' / / shaardk|| 5 - tvadhikaH' / 6 varAhaH / 7 madonmarApajaiH / 8 mlecavizeSaiH / 1 baaiilaa| pArvizati. 15 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatiprabandhe " zrIharSakaviidaM zrutvA zrIharSo niSkrodha ivAsIt / bhUpenoktam-~~atra zrIharSe idameva vaktumarham / prativAdInAM ko'rthaH / / samyagavasara'majJAsIH / zrIhIravairinityarthaH / anyonyaM gADhAliGganamacIkarad dvayorapi vasundharAsudhAMzuH / vistareNa saudhamAnIya mAGgalikAni kArayitvA gRhaM prati prahitaH / lakSasaGkhyAni hemAni dadire / nizcintIkRtyaikadA mudA nRpeNoktaH kavIzaH- vAdIndra ! kiJcit prabandharatnaM kuru / tato naiSadhaM mahAkAvyaM baddhaM divyarasaM mahAgUDhavyaGgayabhArasAraM rAjJe darzitam / rAjJoce- suSTutamamidam , paraM 'kAzmIraM' vraja / tatratyapaNDitebhyo darzaya / bhAratahiste ca 10 muJca / bhAratI ca tatra pIThe svayaM sAkSAd vasati / asatyaM prabandhaM haste nyastamavakaranikarAmiva dUre kSipati, satyaM tu mUrdhadhUnanapUrva suSTha ityurIkaroti / uparitaH puSpANi patanti / zrIharSo rAjadattArthaniSpannavipulasAmagrIkaH 'kAzmIrA'nagamat / sarasvatI haste pustakaM nyAsthat / sarasvatyA dUre kSipta tat / zrIharSeNa 15 kathitam---- kiM jaratIti vikalA'si yanmaduktamapi prabandhamitara prabandhamiva manyase ? / bhAratyAha-- bho paramarmabhASaka ! na smarasi yadatroktaM tvayA ekAdaze sarge catuHSaSTitame kAvye'devI pavitritacaturbhujavAmabhAgA vAgAlapat punarimAM garimAbhirAmAm / 2. 'etasya niSkRpakRpANasanAthapANeH pANigrahAdanugRhANa gaNaM guNAnAm // 1 // ' evaM mAM viSNupatnItvena prakAzya loke rUDhaM kanyAtva luptavAnasi, tato mayA pustakaM kSiptam / yAcako vaJcako byAdhiH, pazcatvaM marmabhASakaH / 25 yoginAmapyamI pazca, prAyeNodvegahetavaH // 1 // gha- kevalaM kaashmiirN'| 2 ga.. asyAri niSkRpa0 / 3 vasanta / bhamuSTap / Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradhA] prabandhakozetyaparAye iti vAgdevIvAcaM zrutvA zrIharSo vadati- kimarthamekasminnavatAre nArAyaNaM patiM cakruSI, tvaM purANeSvapi viSNupatnIti ptthyse| tataH 'satyaM kimiti kupyasi / kupitaiH kiM 'chuTyate kalaGkAt / iti zrutvA svayaM gRhItvA pustakaM haste dhAritam / granthazca zlAdhitaH sabhAsamakSam / zrIharSeNa paNDitA uktAstatratyA:- granthamatra- 5 tyAya rAjJe mAdhavadevanAne darzayata / zrIjayantacandrAya ca zuddho'yaM grantha iti lekhaM pradatta / iti zrute'pi granthe bhAratyabhimate jJAte'pi te lekha na dadate, na bhUpaM darzayanti / sthitaH zrIharSo bahUn mAsAn / jagdhaM pAtheyam / vikrItaM vRSabhAdi / mitIbhUtaH paricchadaH / ekadA nadhAsanadeze pataTAsannatame devakule rudrajapaM rahaH karoti / tatrAgate kayozcid gRhiNorullaNThe ceTyau / jalaprathamapazcAdgrahaNaghaTabharaNaviSaye vAde lagne / tayozcira muktipratyuktirabhUt / zIrSANi sphuTitAni ghAtapratighAtaiH / gate rAjakulam / rAjA sAkSiNaM gaveSayati / ukte te- atra kalahe ko'pi sAkSI vidyate 15 na vA ? / tAbhyAM jagade-vina ekastatrAste japatatparaH / gatA rAjakIyAH / AnItaH zrIharSaH pRSTastayornayAnayo / zrIharSeNa gIrvANavANyoktam- deva ! vaideziko'ham / na vedmi kimapyete prAkRtavAdinyau brUtaH; kevalaM tAn zabdAn vedmi| rAjJoktam- brUhi / tattrAmasthameva tadbhASitapratibhASitazatamabhihitamanena / rAjA cama- 20 skRtaH / aho prajJA ! aho avadhAraNA ! dAsyorvAdaM nirNIya yathAsambhavaM nigrahAnugrahI kRtvA prahitya zrIharSamapRcchad rAjA- kastvamevaM medhiraziromaNiH 1 / zrIharSeNo'ktaM sarva kathAnakaM svam / rAjan ! paNDitakRtadaurjanyAt tava pure duHkhI tiSThAmi / samyakpAramparyajJo rAjA paNDitAnAhUyAvAdIt-- dhig mUDhAH ! IdRze'pi 25 ratne na snihyatha / 1 kha-'satye kimatiH' / 2 'chUTAya che' iti bhASAyAm / Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 caturviMzatiprabandhe varaM prajvalite vahA vahnAya nihitaM vapuH / na punarguNasampanne, kRtaH svalpo'pi matsaraH // 1 // ' varaM sA nirguNA'vasthA, yasyAM ko'pi na matsarI / guNayoge tu vaimukhyaM, prAyaH sumanasAmapi // 2 // | [99 zrI harSavi tasmAt khalA yUyam / gacchata etaM mahAtmAnaM pratyekaM svagRheSu satkuruta / tadA zrIharSaH 'prAgadIt 10 yathA yUnastadvatparamaramaNIyA'pi ramaNI kumArANAmantaHkaraNaharaNaM keba kurute / maduktizcetazcenmayati sudhIbhUya sudhiyaH kimasyA nAma syAdarasapuruSArAdhanarasaiH 1 // 1 // * iti lalajire paNDitAH / sarve gRhaM nItvA satkRtyAnunIya rAjJA ca satkAryajJaiH prahitaH zrIharSa : 'kAsI (zI ? ) ' m / milito jayantacandrAya / uktaM sarvam / tuSTaH saH / prasRtaM naiSadhaM loke / atrAntare jayantacandrasya padmAkaranAmA pradhAnanaraH zrI' aNa15 hilapattanaM' gataH / tatra sarastaTe rajakakSAlitAyAM zATikAryA ketakyAmiva madhukarakulaM nilIyamAnaM dRSTvA vismito'prAkSId raja. kam - yasyA yuvateriyaM zATI tAM me darzaya / tasya hi mantriNastatpadminItve nirNayasthaM manaH / rajakena sAyaM gatvA tasmai tadgRhaM nItvA tAmarpayitvA tatsvAminI sUhavadevinAmnI zAlApatipatnI 20 vidhavA yauvanasthA svarUpA darzitA / tAM zrIkumArapAlarAjapArzvAduparodhya tadgRhAnItyA somanAthayAtrAM kRtvA 'kAsa' gataH / tAM padminIM jayantacandra yoginImakarot / sUhavadeviriti khyAtimagAt / sA ca sagarvA viduSIti kRtvA 'kalAbhAratI 'ti 4 1 anuSTup / 2 sUtrasambandhe iti pakSAntare / 3 puSpANAm iti pakSAntare / anuSTup / 5 ka - 'svasvagRheSu' 6 gha 'prAgadat' / 7 zikhariNI / 8 khaza-dha'lakhire' 19 ga-'prAkSad' | 1 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH pravandhakozetyaparAhaye pAThayati loke / zrIharSo'pi 'narabhAratI'ti paThyate / tasya tanna sahate sA matsariNI / ekadA sasatkAramAkAritaH shriihrssH| bhaNitazca- tvaM kaH / zrIharSa:- kalAsarvajJo'ham / rAjJA'bhANi- tarhi mAmupAnahI paridhApaya / ko bhAvaH ? / yadyayaM na vebhi iti bhaNati dvijatvAt tarhi 5 ajJaH / zrIharSeNAGgIkRtam / gato nilayam / taruvalkalaistathA tathA parikarmitaiH sAyaM lolAkSaH san dUrasthaH svAminImAjUhavat / carmakAravidhinopAnahI paryadIdhapat / abhyukSaNaM nikSipadhvaM carmakAro'hamiti vadan / rAjAnamapi tatkRtAM kuceSTAM jJApayitvA khinno 'gaGgA'tIre saMnyAsamagrahIt / sA ca sahavadeviH sAmrAjyezA putra- 10 majanayat / so'pi yauvanamAsasAda / dhIraH, paraM durnayamayaH / tasya ca rAjJo vidyAdharamantrI / sa ca cintAmaNivinAyakaprasAdAt sarvadhAtuhaimatvakaraNaprakhyAtamAhAtmyasparzapASANalAbhAt 8800 viprANAM bhojanaM dAtA, iti 'laghuyudhiSThira tayA khyAtaH / kuzAgrIyaprajJaH / rAjA taM jagade- rAjyaM kasmai kumArAya dadAmi ? / mantryAha- 15 meghacandrAya suvaMzAya dehi, na punadhutAputrAya / rAjA tu tayA kArmaNitastatputrAyaiva ditsati / evaM virodha utpanno mantri-rAjJoH / kathaGkathaJcinmantriNA rAjJIvAcamapramANIkArya bhUpo meSacandrakumArAya rAjyadAnamaGgIkAritaH / rAjJI kruddhA / dhanADhyatayA svacchandatayA nijapradhAnanarAn preSya 'takSazilA''dhipatiH suratrANaH 'kAsI'- 20 bhakhanAya prayANe prayANe sapAdalakSahemadAnena cAlita AyAti / tat tu vidyAdhareNa caradRzA viditam / rAjJe kathitam / rAjA tatkArmaNediGmUDhaH prAha-mameyaM vallabhezvarI naivaM patidrohaM samAcarati / mantrI tu vadati- rAjan ! amukaprayANe tiSThati zAkhIndraH / rAjJA hakkito gato gRham / cintitaM ca tena-- nRpastAvanmUDhaH / 25 ga-pAThate' / 2 siJcanam / 3 kha-'durgaya0' / 4 'sulatAna' iti bhASAyAm / 5 gha--'dRDhamUdaH' / 6 kha-'sAkhIndraH / Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatiprabandhe [11 zrIharSakavi rAjJI balavatI, labdhaprasarA, avivekinI / mama maraNaM yadi svAmimaraNAdarvAg bhavet tadA dhanyatA / prAtazvalito mantrI svasadanAt / pathi gacchantaM 'piNyAkaM dRSTvA tamajiprasiSat / punaH puro gataH / sphuTitaca nakapiTakamA lokya tadadane mano'dadhat / tena kuceSTA5 yenAtmano vidhivaiparItyaM nirNIyoparAjaM gatvA vyajJapat- deva! ahaM 'gaGgA' jale maktvA mriye yadyAdizasi / rAjA''khyat -- yadi mriyase tadA sukhena jIvAmaH / karNajvaro nivartate / mantrI dUnaH DuM hitavacanAnAkarNanam, anaye vRttiH, priyeSvapi dveSaH, nijagurujane'pyavajJA, mRtyoH kila pUrvarUpANi / AgataM rAjJo mara10 Nam / rAjAnamApRcchaya gRhaM gatvA sarvasvaM dvijAdilokAya pradAya bhavavirakto 'jAhnavI' jalamadhyaM pravizya kulapurohitamAha-- dAnaM gRhANa | vipreNApi karaH prasAritaH / dattaH sparzapASANaH / tenoktam- dhik te dAnaM yad grAvANaM datse / iti kruddhenAntarudakaM cikSipe / so'zmA gaGgAdevyA Dhale / mantrI jale maktvA mRtaH / rAjA'nAtho jAtaH / suratrANa AyAtaH / nagare bhANDaM bhANDena 15 sphuTitam / rAjA yuddhAyAbhimukhamAgAt / 8400 etAvanti nisvAnAni nijale, paraM ekasyApi nisvAnasvanaM rAjA na zRNoti / ApRcchacca taTasthAn / tairbabhaNe - mlecchadhanurdhvAneSu magnAni dhvAnAntarANi / rAjA hRdaye 'hArayat / tato na jJAyate kiM hato gato mRto vA / yavanailatA pUH // // iti zrIharSa - vidyAdhara - jayacandra prabandhaH // 11 // 118 20 1 tilakalkam, 'khoLa' iti bhASAyAm / 2 ka- 'vyajJapayat' / 3 gha '8400 , nisvAnasvanaM / 4 kha ga 'hArayAmAsa' | 5 'gaGgAnale'patat' ityadhiko ga-pAThaH / Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avandhaH ] prabandhakozesya parAiye [ 11 ] // atha hariharaprabandhaH // 'zrIharSa ' vaMze hariharaH gauDadezya: siddhasArasvataH / sa ' gUrjara'dharo pratyacAlIt / azvazatadvayaM, mAnavAnAM zatapaJcakaM, karabhAH paJcAzat / anivAramannadAnaM 'dhavalakkaka' taTagrAmamAgAt / rANazrIvaridhavala - zrIvastupAla - zrIsomezvaradevebhyaH pRthak pRthak AzIrvAda prAgalbhabaTuistena prAhairSAMt / zrIvastupAlo jaharSa / utthAya baTuM saha nItvA zrIvIradhavalAya paNDitasyAzIrvAdamadIDazat / tadguNAMvAvarNayat / rANakenoktam- kimatra yuktam ? | mantrayAhadeva ! vistareNa prAtaH paNDitasya pravezamahotsavaH kriyate / vipulaM deyaM dIyate / rANakenoktam nyAyyam, tato nivRttau mantrirAjazva baTuzva | baTunA tRtIyAzIrvAdaH paNDitasomezvaradevAyAdarzi / kavitayA tasya mAtsaryamadIpiSTa / sa nizvAsamadho'drAkSIt / baiTumAlApIdapi na / Agata utthAya baTurhariharAntikam / uktaM rANakamantriNoH saumanasyaM, somezvarasya tu daurmanasyam / kupitaH some- 15 zvaradeve hariharaH / jAtaM prAtaH / rANakaH samantrikaH sacAturvarNyaH sarva sammukha gataH / milito hariharaH / tatra vIradhavalaM prati- zambhu'rmAnasa' sanidhI suradhunIM mUnI dadhAnaH sthitaH zrIkAntazcaraNasthitAmapi bahanetAM nilIno ambudhau / manaH ruhe kamaNDalugatAmenAM dadhanAbhibhU manye vIra ! taba pratApadahanaM jJAtvolvaNaM bhAvinam // 1 // dRSTastena zarAn kirannabhimukhaH kSatrakSaye bhArgavo dRSTastena nizAcarezvaravadhavyamro raghugrAmaNIH / 119 1 kha- 'annagAra0 / 2 ga 'dhavalakakalaTa0 / 3 ka -' P 'baTuvAlA' / 5 viSNuH / 6 brahmA / 7 zArdUla * 20 - 'devayoH' / 4 kha-ga- Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturSizatiprabandha [11 moharihara dRSTastena jayadrathapramathanonnidraH subhadrApatiH dRSTo yena raNAGgaNe sarabhasazcaulukyacUDAmaNiH // 2 // baTuH pRSTaH paNDitena-atra sadasi somezvaro'sti na vA ? / baTurAha-sa krodhAnnAgataH / paNDito jJAtvA'sthAt / jAtaH pravezaH / rANakena dattaM saudha-dhana-kupya-vasana-parijana-turagAdi camatkAram / atha mantrigRhaM gato'sau / gurvI sabhA / mannyabhyutthAnaM cakre / Uce ca mudhA madhu mudhA sIdhu, mudhA so'pi sudhArasaH / AsvAditaM manohAri, yadi hAriharaM vacaH // 1 // 10 paNDitastUce-deva ! laghubhojarAja! vicAracaturmukha ! sarasvatI kaNThAbharaNa! avadhAraya vayaM paNDitAH, asmAkaM mAtA bhAratI, sA ca tribhuvncaarinnii| ekadA bhAratyA saha mahendrasya sabhAmagamAma / sA ca 'sudharmA' nAma / indraH zrImAn / 3 koTyaH surAGganAH / 84 sahasrANi 15 sAmAnikAH / tathA dvAdazArkA vasavo 'STau, vizvedevAstrayodaza / SaTtriMzat tuSitAzcaiva, SaSTirAbhAsvarA api // 1 // SatriMzadadhike mAhA-rAjikAzca zate ubhe / 1 ka- nidraH' / 1 zArdUla0 / 3 ka- 'cmutkaarm'| 4 anuSTup / 5 "dhAtA mitroryamA rudro, varuNaH sUrya eva ca / / mago vivasvAn pUSA ca, savitA dazamaH smRtH|| ekAdazastathA tvaSTA, viSNudaza ucyate / " 6 "dharo dhruvazca somana, ahazcaivAnilo'nalaH / pratyUpazca pramAsazca, vasavo'SThAviti smRtAH" // 7 "vasuH satyaH RturdakSaH, kAla: kAmo dhRtiH kuruH / purUravA mAreyazca, vizvedevAH prkiirtitaaH||" 8 gh--'vRaaraabhaa.'| bhanuSTup / 10-mhaa.'| Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamaH ] prabandhakozetyaparAhvaye rudrA 'ekAdazaikona - paJcAzad vAyatro'pi ca // 2 // ' caturdaza tu vaikuNThAH, suzarmANaH punardaza / sAdhyAzva dvAdazetyAdyAH, prasiddhA gaNadevatAH // 3 // aitatsamRddhisvarUpaM vilokya vayaM vismitAH sthitAH / aho, tapaHphalabhoga ityAdi cintayanto yAvatA smaH / atrAntare Agatastatra kaeNzvana 'bumboM pAtayannAha " kh. "ajai-kapAda- hibra (I) "na-svaSTA rudra vIryyavAn / tvacApyAtmajaH putro, vizvarUpo mahAtapAH // irambha bahurUpaca. tryambaka cAparAjitaH / vRSAkapizva zambhukha, kapadI vaitastathA || ekAdazaite kathitA, trAstribhuvanezvarAH / " iti garuDapurANe SaSThe'dhyAye / ajaH ekapAt, ahima (bu)gnaH, pinAkI, aparAjitaH, tryambakaH, mahezvaraH, vRSAkapiH, zambhuH haraNa, Izvara iti maddAbhArate dAmadharmAdhikAre / 2. " ekajyoti dvijyoMti- trijyoti jyoMtireva ca / ekazako dvizakA, trizakatha mahAbalaH // indrava gatyavazyazca tataH patisakRtparaH / mitabha sammilana, sumita mahAbalaH || Rtajit satyajicaiva, suveNa : senajit tathA / amtimitro'namitrava, purumitro'parAjitaH // tama RtavAda, bhartI va baruNa bhuvaH / vidhAraNo nAma tathA, devadevo mahAbalaH // mAdhyakSa, ete ca mitAzinaH / yatina: prasadRkSadha, sabharaca mahAyazAH // dhAtA durge dhitibhIma- stvabhiyuktastvapAt saH / ghutipuranAbhyo'tha vAsaH kAmo jayo virAT / ityekInAtha pazcAzan - marutaH pUrvasambhavAH / / " iti vahnipurANe gaNabhedanAmAdhyAye / 7 121 1 3-4 anuSTup / 5 ga - pustake ' etad* vilokya pusddhikm| 3ga-pustake 'ityAdi 0 smaH' etadadhikam' / 7 ga 'ko'pi / 8 gha 'tumbAvatra:' / 'bUja vADhato' iti bhASAyAm / vi16 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 191 catArSazatiprabandhe [ 12 zrIhariharadeva ! svarnAtha ! kaSTaM nanu ka iha bhavA'candano' dyAnapAlaH khedastat ko'dha kenApyahaha hRta itaH kAnanAt kalpavRkSaH / hu~ mA vAdIstadetat kimapi karuNayA mAnavAnAM mayaiva prIlyA''diSTo'yamuAstilakayati talaM vastupAlacchalena // 1 // evaM tatrAlApaM zrutvA vismito'haM bhAratyA saha pazcakalpadrumaM tvAM draSTumAgAm / evaM vistaraM kAvyaM vyAkhyAya sthitaH paNDitaH / mantrI yAvat kiM. dadAmi iti cintayati tAvad 'DoDIyA'vaMzyarANabhImadevena jAlyA vAhanottIrNAzcaturviMzatirazvA ekaM ca divyaM padakaM prAbhRtamAnItam / tadeva paNDitAya sarva dattam / tuSTo'sau pazcama1. kalpatarurbhavasi ityuktvA svottArakamagAt / gateSu katipayeSvahaHsu militAyAM samAyAM puraHsthe somezvare rANakena paNDitaharihara uktaH- paNDita ! atra pure'smAbhirvIranArAyaNA'khyaH prAsAdaH kArito'sti / tatprazastikAvyAnyaSTottaraM zataM somezvaradevapArthAt kAritam / tatra bhavanto'vadadhatu / yathA zuddhatve 15 nizcayo bhavati jJAna(nA?)m / mahAlakSmIdRSTau nANakaparIkSA ytH| harihareNoktam-kathApyatAM tAni / uktAni somezvareNa tAni / zrutvA tAni harihara Uce-deva ! suSTu kAvyAni paricitAni ca naH / yato 'mAlavIye' 'pUjayantI' gatairasmAbhiH 'sarasvatIkaNThAbharaNa' prAsAdagarbhagRhe paTTikAyAM zrIbhojadevavarNanAkAvyAnyamUnyadakSata / 20 yadi tu pratyayo nAsti tadA paripATyA zrUyatAm / ityuktvA krameNA skhalitAnyapAThIt / khinno rANakaH / prItAH khalAH / vyathitAH zrIvastupAlAdayaH sajjanAH / utthitA sabhA / hata iva mRta iva stambhita iva jaDita iva jAtaH somezvaraH / gataH svagRham / hiyA vadanaM na darzayati gRhe'pi, kA kathA rAjAdisadanagamanasya ? / 25 atha somezvaraH zrIvastupAlamandiraM gatvovAca-mantrin ! mamaiva tAni kAvyAni, nAnyathA; mama zaktiM jAnAsi tvam / hariharastvevaM 1 sragdharA / 2 'nANu' iti bhASAyAm / 3 ka-zrUyantAm / Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandha kozetyaparAiye rmA vyajagupat / kimahaM karomi ! | mantryAha tameva zaraNaM zraya / yataH- ' bhajate videzamadhikena jitastadanupravezamathavA kuzalaiH ' iti nyAyAt / paNDitaH- tarhi mAM naya / tathA kRtaM mantriNA | paNDitasomezvaraM bahirAsayitvA mantrI svayaM hariharA - ntikamagAt / babhANa ca - paNDitasomezvaradevastavAntikamAgato'sti vijJIpsuH / hasito hariharaH / AnInayat svasamIpam / cakArAbhyutthAnA-''liGgana - mahAsanAdisatkAram / somezvareNoktampaNDita ! nistAraya mAmasmAt parakAvyaharaNakalaGkapaGkAt / yataH -- 123 Agatasya nijagehamapyare-gauravaM vidadhate mahAdhiyaH / mInamAtmasadanaM sameyuSo, gISpatirvyadhita tuGgatAM kaveH // 1 // tuSTa hariharo bhaNati sma - mAsma cintAM vidhAH / punargauravamAropayitA'smi tvAm / gataH svasthAnaM mantrI somezvarazca / pratyUSe rANakasabhAbhare somezvara AhnAyitaH / prastAvanA cArabdhA / yathAjayati paramezvarI bhAratI yatprasAdAdevaM mama zaktiH / zrIvastupAle - 15 noktam- kiM kim ? / hariharaH -- deva ! mayA 'kAbe (ve?) rI ' nadItaTe ' sArakhata 'mantraH sAdhitaH / homakAle gIrdevI pratyakSA''sIt / varaM vRNISvetyAha sma / mayA jagade - jagadekamAtaH ! yadi tuSTA'si tadA ekadA bhaNitAnAM 108 saGkhyAnAM RcAM SaTpadAnAM kAvyAnAM vastukAnAM ghettAnAM daNDakAnAM vA'vadhAraNe samartho 20 bhUyAsam / devyAcaSTa - tathA'stu / tataH prabhRti yo yadAha 108 tat tu bruve, yathedaM somezvaradevopajJa kAvyASTottarazatam / rANakenokam pratyayaH kAryatAm / bhANitAnyaSTottarazatAni tattacchandasAM pratibhANitAni ca harihareNa tAni / jAto nizcayaH paNDita hariharavacane / kSuttRSNAtapaprabhRti cintAnapekSaH sthito 25 1 rathoddhatA' / 2 gha ' ghatAnI' / 10 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatipravandhe 12 mIhariharalokaH / rANakezvareNa babhaNe--tarhi paNDita ! kathamevaM dUSitaH somezvaraH / / harihara prAbhASata-deva! rANendra ! paNDitena mayyavajJA dadhe tatphalamidaM dade / yataH priyaM vA vipriyaM vA'pi, savizeSaM parArpitAt / 5 pratyarthayanti ye naiva, tebhyaH sA'pyurvarA varA // 1 // rANaH prAha -tastvevam , paraM mithaH sarasvatIputrayoH sneho yuktaH / ityuktvA kaNThagrahaNamakArayat / sthito niSkalaGkaH somezvaraH / vartate nityamiSTagoSTI / hariharo naiSadhakAvyAnyaksarocitAni paThati / zrIvastupAlaH prIyate- aho azrutapUrvANi kAvyAnyamUni ! / ekadA''lA~pitaH paNDisahariharaH-ko'yaM pranthaH ? / paNDito vadati-naiSadhaM mahAkAvyam / kaH kaviH / zrIharSaH / zrIvastupAlena gaditam --tadAdarza darzaya tarhi / paNDito brUtenAnyatrAyaM granthaH, caturo yAmAnarpayiSyAmi pustikAm / arpitA pustikA / rAtrau sayo lekhakaniyogibhirlekhitA navInA pustikaa| 15 jIrNarajyA(jjvA vRtA / vAsanyAsena dhUsarIkRtya muktau / prAtaH paNDitAya pustikA dattA / gRhyatAM tadidaM khanaiSadham / gRhItA paNDitena pustikA / mantriNA nyagAdi-asmAkamapi koze kilAstIvedaM zAstramiti smarAmaH / vilokyatAM kozaH / yAvad vilambenaivaM kRSTA navInA pratiH, yAvacchodhyate tAvat "nipIya pasya kSitirakSiNaH kathA" ityAdi naiSadhamudaghaTiSTa / dRSTvA paNDitaharihareNoktam- "mantrin ! tavaiva mAyeyam / 'yadIdRzeSu kAryeSu-nAnyasya kramate matiH' / yuktaM tvayA daNDitAH pratipakSAH, sthApitAni jaina vaiSNava-zaivazAsanAni, udazcitaH svAmivaMzaH, yasyaivaM prajJA prakAzate / 25 atrAntare vIradhavalAhitasainyacampitena mahArASTra' prabhuNA gha-rANezvareNa' / 2 anuSTup / gha--'lApito hariharaH paNDita(taH) / b-yaa-'yuktaa'| 5 ga-'mantri (1) tavaiva' / ga kampitena' / Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandha kozetyaparAha ye sapAda koTihemapramito daNDaH prahitaH / zrIvastupAlena tu tad hema caturdigyA trikebhyo yAcakrebhyo'dAyi vivekAt / tad dRSTvA hariharo varNayati---- AH sAmyaM na sahe'hamasya kimapi koDIkRtaikazriyo yAzcottAnakareNa kharvitanijAkAroSmaNA 'zArGgiNA / yenaitA puruSottamAdhikaguNodgAreNa 'yuddhArNavA dAkRSyaiva tathA zriyaH zakalazaH kRtvA'rthinAmarpitA // 3 // tadA vIradhavalasya 'sapAdakoTIkAJcanavarSa ' iti bhaTTAdiSu birudaM khyAtimAyAtam / atha hariharaH somezvaraM nantuM gato 'devapattana' m / paNDitasomezvaradevasya tatra tad daurjanyaM smRtvA viSaNNena kAvyaM 1 bhaNitam -- 125 kva yAtu kvAyAtu kva vadatu samaM kena paThatu ? kva kAvyAnyanyAjaM racayatu sadaH kasya vizatu ! | khalavyAlagraste jagati na gatiH kvApi kRtinA miti jJAtvA tattvaM hara ! hara vimUDho hariharaH || 4 || 15 ArukSAma nRpaprasAdakaNikAmadrAkSma lakSmIlabAn kizcid vAmayamadhyagISmahi guNaiH kAMzcit parAjeSmahi | itthaM mohamayImakArSma kiyatIM nAnarthakanthI manaH svAdhInIkRtazuddhabodhamadhunA vAJcha'martyApagAm // 2 // * ityuktvA dhanArtha dattvA zeSArdha gRhItvA 'dhavalakaka' madhye bhUtvA 20 rANaka-mantriNau ApRcchaSa 'kAsa' prApya svArthamasAdhayat / || iti hariharaprabandhaH // 12 // *** -- T 1 - 'zArGgiNA', kha- 'zArddhiNA' 2ga - 'purnnivaa'| 3 zArdUla 0] zikhariNI / 5- 'kandha' / 6 margajJAm / 7 zArdUla0 8 'samAsaH' ityadhiko ga-pAThaH Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . caturviMzatiprabandha 11 mAnamaracandra [13] // atha amaraprabandhaH // zrI aNahillapattanA'sannaM 'cAyaTe' nAma mahAsthAnamAste, caturazItimahAsthAnAnAmanyatamat / tatra parapurapravezavidhAsampannazrIjIvadevasUrisantAne zrIjinadattasUrayo jagarjuH / teSAM ziSyo'maro nAma prajJAlacUDAmaNiH / sa zrIjinadattasUribhaktAt kavirAjAt arisiMhAt 'siddhasArasvataM' mantramagrahIt / tadgacchamahAbhaktasya vivekAnidheH koSThAgArikasya padmasya vizAlatamasadanaikadeze vijane eva viMzatyAcAmlainidrAjayA-''sanajaya-kaSAya[jaya jayAdi10 dattAvadhAnastaM mantramajapat / vistareNa homaM ca cakre / eka viMzatitamyAM rAtrau madhyagnAptAyAM nabhasyubhyuditAccandrabimbAnirgatya kharUpeNAgatyAmaraM bhAratI karakamaNDalujalamamalamapIpyat varaM ca prAdAt- siddhakavirbhava, niHzeSanarapatipUjA~gauravitazcaidhi / iti varaM dattvA gatA bhagavatI / jAtaH kavipatiramaraH / racitA kAvya15 kalpalatA nAma kavizikSA, chandoratnAvalI, sUktAvalI ca / kalAkalApAkhyaM ca zAstraM nibaddhaM, bAlabhArata ca / bAlabhArate ( sa. 11) prabhAtavarNane ( zlo. 6) "dadhimathanavilolalolahagveNidammA bhavaparibhavakopatyaktabANaH kRpANa zramamiva divasAdau vyaktazaktirvyanakti" // 1 // ityatra deNyAH kRpANatvena varNanAd 'veNIkRpANo'mara' iti birudaM kavivandAllandhaM 'dIpikAkAlidAsa'cad 'ghaNTAmAgha'vacca / kavitva 1gha-'atha zrI.' / 2 ga-parakAyapraveza g-'prjnyaacuuddaa'| ga'rAja ari015 gha--'tame sadanaika / 6 ga--'prAkSIt kha-gauravavitA0', p'gaurvtaavaidhi| 8 gh-paannH| 9mAlinI / 10 gha-'vandAndhamamareNa dIpikA Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravandhaH] prabandhakozetyaparAhvaye 115 prasiddhezca 'mahArASTrA' dirAnendrANAM pUjA upatasthire / tadA 'vi(vI) saladevo rAjA 'gUrjarA' dhipatirdhavalakkake' rAjyaM zAsti, tenA'marakavarguNagrAmaH zrutaH / ThakkuraM vaijalaM pradhAnaM preSya prAtarAhUtaH kavIndraH / AsanAdipratipattiH kRtA / sabhA mahatI / amareNa paThitamvIkSyaitadbhujavikramakramacamatkAraM na(ni)kAraM mayi ___ 'premNo nUnamiyaM kariSyati guNagrAmaikagadyAzayA / zrImadvIsaladeva ! devaramaNIvRnde tvadAyodhane prekSya prakSubhite vimuJcati parIrambhAnna rambhA hariH // 1 // svatprArabdhapracaNDapradhananidhanatArAtivArAtireka krIDatkIlAlakulyAvalibhiralabhata syandamAkandamurvI // dambholistambhabhAsvarbhuja ! bhujagajagabhUrturAbharturenAM tenAyaM mUrdhni rattadyutitatimiSataH zobhate zoNabhAvaH // 2 // raJjitA sabhA, prINitaH pRthvIpAlaH / tato rAjJA proktam- yUyaM kavIndrAH zrUyadhve / amaro'bhidhatte---- satyameva yadi gaveSayati 15 devaH / tato nRpeNa somezvaradeve dRSTiH saJcAritA / tataH somezvareNa samasyA'rpitA / yathA'zIrSANAM saiva vandhyA mama navatirabhUllocanAnAmazItiH' / amareNa sadyaH pritA - 'kaiSA bhUSA ziro'kSaNAM tava bhujagapate ! 'rekhayAmAsa bhatyA 20 chUte manmUrdhni zambhuH sadazanavazatAnakSapAtAn vijisa / gaurI tvAnaJja dRSTIrjita khanavabhUstadvizeSAt tadityaM zIrSANAM saiva vandhyA mama nvtirbhllocnaanaamshiitiH||1||" kha-'vizvaladevo' / 2 gha-'Thakkuravai / k-'premnnaa'| 7 zArdUla. 5 ga-gha-'bhujagabhujajaga.' / 6 sragdharA / 7 'reSayA ' / 8 gha- sanmUni ' / 9 910 / 1. 1920 | 11 saragharA / Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatipravandhe [11 mobamaracanaatra ziro'kSNAmiti zirasA yuktAnAmakSNAmiti madhyamapadalopI samAsaH kaaryH| dvandve tu prANyaGgatvAdekatvaM prApnoti / tato vAmana'sthalIyakavisomAdityena samasyA dattA 'dhanuSkauTau bhRgastadupari giristatra jaladhiH' / amareNoktam-- bhavasyAbhUd bhAle himakarakarAne girimutA lalATAMzleSe hariNamadapuNDpratikRtiH / kapardastatprAnte yadamarasarit tatra tadaho dhanuSkoTau bhRGgastadupari giristatra jaladhiH // 2 // 10 tataH 'kRSNa'nagaravAstavyena kamalAdityena samasyA vitIrNA ' mazakagalakarandhre hastiyUthaM praviSTam ' / amareNa puretaTavipinavihAroccalaM yatra yAdo mazakagalakarandhre hastiyUthaM praviSTam / 15 baiMka ! bata na kadAcit kiM zruto'pyeSa vArdhiH pratanatimini talle kApi gaccha kSaNena // 3 // apa 'bIsalanagarI yeNa nAnAkena samasyA vibhANitA--- ' gItaM na gAyatitarAM yuvatirnizAma ' / amareNAkam'zrutvA dhvanemadhuratAM sahasA'vatIrNe bhUmau mRge vigatalAJchana eSa cndrH| mA gAnmadIyavadanasya tulAmitIya gItaM na gAyatitarAM yuvatirnizAma // 4 // , 'atra' ityArabhya 'prApnoti' iti yAvat pAThaH prakSimA mAti, dvandve ekavatvasya vaibhASikatvAt / 1 - 'sya reSe' / 3 zikhariNI / raga-bata baka na',gha-'taba baka b'| 5 mAcinI / 6 basanta / Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH prabandhakozetyaparAlaye evaM aSTottaraM zataM bahukavidattAH pUritAH samasyAH zrIamareNa / tato rAjJA'bhihitam --- satyaM kavisArvabhaumaH zrIamaraH / tatra dine sandhyAvadhi sabhA niSaNNA sthitA / rAjA lacitaH sabhyaloko'pi / 'rasAvaze hi kAlo jhaigacchannapi na lakSyate' / dvitIyaH dine sadyaH kAvyamayaiH pramANopanyAsaiH prAmANikA 'jitAH / tRtIya- 5 dine rAjJA pRSTam- asmAkaM samprati kA cintA'stIti kathyatAm / amareza bhaNitam- deva ! kathaM dUraM gatAH svarge airAvaNasya dakSiNakarNe lukitAH / bhUpatiH svasaMvAde'modata, ziro'dhunot / nisaM gamanAgamane jinadharmAsannaH kRto rAjA caityeSu pUjAH kArayati / ___ ekadA nRpeNa pRSTam-- bhavatAM kaH kalAguruH ? / amareNa gaditam- arisiMhaH kavirAja iti / tarhi prAtaratrAneyaH / amaracandreNAnItaH prAtaH kavirAja uparAjam / tadA rAjA khaDgena zramayannAste / rAjJA pRSTam ---- ayaM kavirAjaH / kavirAjena vyAjahe- omiti / rAjA''ha--tarhi vada kAlocitaM kiJcit / 15 'arisiMhaH kavayati tvatkRpANavinirmANa-zeSadravyeNa vedhasA / kRtaH kRtAntaH sarpastu, karodvartanavartibhiH // 1 // 'acchAcchAbhyadhikArpaNaM kimapi yaH pANeH kRpANerguNaH sazcakrAma sa yad dadau dhupadavI pratyarthiSu mArthiSu / tvatsaGgAnna sa baddhamuSTirabhavad yenAripRthvIbhujAM pRSTheSu svamapi prakAmamuditaH prodAmaromodgamaH // 2 // kalayasi kimiha kRpANaM, vIsala ! balavanti zatruSu tRNAni / yAni mukhagAni teSAM, ne caiSa layitumasamarthaH // 3 // " 1 'mohitam' / 2 g-jaataaH'| 3 gha. 'amarasiMhakaviH' / gh.-'amrsiNhH'| 5 anuSTup / 6 ga-'atyAbhyadhikA0' / 7 ka- matiprakAma' / . zArdUla / 9 gha-tavaiSa / * AryA / caturvizati.. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatipravandhe [13 zrIamaracandra deva ! tva 'malayA'calo'si bhavataH zrIkhaNDazAkhI bhuja statra krIDati kajalAkRtirasirdhArAdvijihvaH phaNI / eSa svAGgamanargalaM riputaruskandheSu saMveSTayed dIrgha vyomavisArinirmala yazo nirmokamunmuzcati // 4 // adbhutakavitAdarzanAt kavirAjo rAjendreNa nityasevakaH kRtaH / grAso mahAn prtysstthaayi| ekadA zrIvIsaladevema bhojanAnte tRNaM kare dhRtvA'risiMho'bhidadhe- idaM tRNaM sadyo varNaya / yadi rucitamajhyA varNayasi tadA grAsadvaiguNyam , anyathA sarvagrAsatyAjanam / ityuktisamakAla10 mevAhatapratimatayA sa Uce---- kSAro'bdhiH 'zikhino makhA viSamayaM zvanaM kSayIndurmudhA mAhustatra sudhAmiyaM tu danujatrastaiva lInA tRNe / pIyUSaprasavo gavAM yaMdazanAd dattvA yadAsye nije deva ! tvatkaravAlakAlamukhato niti jAtiDheiSAm // 1 // 15 vanito bhUpAla: / grAsadvaiguNyaM kRtam / kAlAntare'mareNa koSThAgArikapadmagirA padmAnandA''khyaM zAstraM racitam / evaM kavitA. kallolasAmrAjyaM pratidinam // // iti amaracandrakaviprabandhaH // 13 // 1 ga-stambhaH krIDati' / 1 ga-'tva gamana ' / zArdUla / pramANa / 5kha-gha-- zipino mssaa'| 6 gha-'yavazaMzana(1) dasthA' / 7 gha-'vAlamukhato' / 8 zArdUla / 9 ga- 'camatkRto bhU0' / 1. gha-kAlAntareNa bhmrenn'| Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH pravandhakozesyaparAjaye [14] // atha madanakIrtapravandhaH // 'ujjayinyAM' vizAlakIrtidigambaraH / tacchiSyo madanakIrtiH / sa pUrvapazcimottarAsu tisRSu dikSu vAdinaH sarvAn vijilma 'mahAprAmANikacUDAmANi riti birudamupAya' svagurvalakRtA'mujja- 5 yinI'mAgAt / gurUnavandiSTa / pUrvamapi janaparamparAzrutatatkIrtiH sa madanakIrtiH bhUyiSThamazlAviSTa / so'pi prAmodiSTa / dinakatipayAnantaraM ca guruM nyagAdIt- bhagavan ! dAkSiNyAtyAn vAdino vijetumIhe / tatra gacchAmi ? / anujJA dIyatAm / guruNoktam--- vAsa ! dakSiNAM mA gAH / sa hi bhoganidhirdezaH / ko nAma tatra 10 gato darzanyapi na tapaso bhrazyet ? / tad guruvacanaM vilaya vidyAmadAmAto jAlakuddAlanizreNyAdibhiH prabhUtaizca ziSyaiH parikarito 'mahArASTrA' divAdino mRdnan 'karNATa'dezamApa / tatra 'vijayapure' kuntibhoja nAma rAjAnaM svayaM traividhavidaM vidvatpriyaM sadasi niSaSNaM sa dvAsthanivedito dadarza tamupazlokayAmAsa--- deva ! tvadbhujadaNDadarpagarimAdgArapratApAnala___ jvAlApavitramakIrtipAradaghaTIvisphoTino bindavaH / zeSAhiH kati tArakAH kati kati kSIrAmbudhiH katyapi pAleyAcala-zaGkha-zukti-karakA-karpUra-kundendavaH / // 1 // kIrtiH kaiH kati kuntibhoja! bhavataH svavAhinIgAhinI 20 dikpAlAn paritaH parItya dadhatI bhAsvanmayaM golakam / lakhitvA'mbudhisaptamaNDalabhuvassvayyekapatnIvrata-- khyAtyai viSNupadaM spRzatyavirataM zeSAhizIrSANyapi // 2 // 1 gha-'paramparAchUta0' / 2 tttvjnyaanii| 3 himAlayagiriH / / zArdUla0 / 5 kSArodaka-ikSurasodaka-surodaka-dhRtodaka-dadhi-maNDodaka zuddhodaka-kSIrodaka nAmAnaH sapta samudrAH / 6 ka- 'khyAtyairviSNu0', gha-'khyAtye viSNuH' / / 7 zArdUla / Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatiprabandhe [14 zrImadanakIrticamatkRto rAjA / sthApito digambaraH saudhAsanadeze / rAjJA'sdiSTam - granthamekaM kuru asmatpUrvajavarNanapratibaddham / tenoktamdeva ! ahaM zlokapazcazatI ekasmin dine kartuM kSamaH, tAvat tu lekhituM na kSamo'smi / kazcillekhakaH samarpyatAm / rAjJoktam-asmatputrI madanamaJjarI nAma likhiSyati javanikA'ntaritA satI / digambareNa anyaM kartumArebhe / rAjaputrI paJcazatI likhati / evaM katyapyahAni yayuH / ekadA rAjasutA tasya svaraM kokilaravajitvaraM zRNvatI satI cintayati- asya rUpamapi sundaraM bhaviSyati / javanikA'ntari10 tayA kathaM dRzyate ? / karomi tAvadupAyam / rasavatyAM lavaNabAhulyaM kArayAmi / 'so'pi rAjaputrI tAdRgviduSIM susvarAM didRkSate / lavaNAtizaye digpaTa Uce-- aho lvnnimaa!| rAjaputryabhidadhe-- aho nisstthurtaa|| evamAlApapratyAlApe dUre kRtA ubhAbhyAM maryAdAmayI vanamayI ca javanikA / parasparaM divyarUpadarzanam / tAvatA dig15 vastreNoktam nirarthakaM janmagataM nalinyA, yayA na dRSTaM tuhinAMzubimbam / rAjasutayA'pi bhaNitam utpattirindorapi niSphalaiva, dRSTA prabuddhA nalinI na yena // 1 // tatazcakSuH prItimudbhavantIvA'parANi kusamacApacApalAnIti 20 vacanAnirargale madane bhagnaM kaumAravrataM tayoH / vartate vikathA / alpo niSpadyate granthaH / sAyaM rAjA vilokayati zAstram / ko heturatha stokaM niSpannam ? / digambarasteSu tricaturANi viSamANi padyAni nikSipate / tato rAjA'gre bhaNati- deva ! mameyaM pratijJA-ahamabudhyamAna sya lekhituH pArthAnna lekhayAmi / tava tu putryA idaM sthAnaM kRcchreNa 25 buddham / iti kAlavilambAd grandhAlpatvaM jAyate / rAjendro vimR 1 gha-'karomyuSAyaM tAvat' / 2 ga-'so'pi digvastraH raaj.'| 3 lavaNasya bhAvaH, pakSAntare lAvaNyam / candrabimbam / 5 ka-'dRSTvA' / 6 upjaatiH| Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] pravandhakozetyaparAlaye zati- zaThottaramevedaM dRzyate / ekadA 'herayAmi kimimau smaacrtH| nizAyAM vibhAtAyAM ekadA rAjA channarUpa ekAkI tayorgranthaniSpattipradezakuDyAntare'sthAt / tadaiva digpaTo rAjaputrI prati praNayakalahAnunayagarbhamAha subhru ! tvaM kupitetyapAstamazanaM tyaktA kathA yoSitAM ___ dUrAdeva nirAkRtAH surabhayaH svargandhadhUpAdayaH / rAgaM rAgiNi ! muzca mayyavanate dRSTe prasIdAdhunA __ satyaM tvadvirahe bhavanti dayite ! sarvA mamAndhA dishH||1||' etatkAvyazravaNAd dvayordoHzIlyaM nirNIya mandapadaM niryayau / sthAnaM gato vasudhAdhipaH / kruddhena tena tatkAlamAhUto dikpaTaH; 10 Agato bhASitaH, yathA-paNDita ! kimidaM navInaM padyam-- 'subhra ! vaM kupitetyapAstamazanam' ityAdi ? / digvasanena vimRSTam - rAjJA herito'ham / aparAdhI labdhaH / tathApyuttaraM dadAmi yathAtathA / iti cintayitvA'vanipatimabhyadhAt--- deva ! dinadvayAt prabhRti dRg me pIDA''ttA vartate / tadupazlokAyAnunayaparaM padyamidamapAThi- 15 Sam / iti prastAvanAM kRtvA nikSobhastayaiva bhaGgyA sadyo vyAcacakSe / tayA praijJayA tuSTo'ntaH kSitipaH, akRtyakaraNadarzanAt tu ruSTaH / sabhrUbhaGga bhRtyAnUce- bannIta re amuM kukarmakAriNaM ghAtayata ca / baddhastaiH / tadAkarNya rAjaputrI dvAtriMzatA sakhIbhiH zastrikApANibhiH samaM AgAt / rAjadRSTimetya svayamakathayat- yadya, 20 me manorucyaM muJcase tadA cAru; atha na muJcase tadA catustriMzaddhatyA bhavitAra:- ekA digambarahatyA trayastriMzayuvatihatyA iti / tato rAjA mantribhirvijJaptaH- deva ! tvayaiveyamasyAsannIkRtA / yUnAM strIsannidhAnaM ca manmathadrumadohadaH / kasya doSo dIyate / citrasthA api cetAMsi, haranti hariNIdRzaH / kiM punastAH smarasmera-vibhramabhramitekSaNAH / // 1 // - cararUpeNa pazyAmi (1 / 3 shaarduul|| 3 kha gha 'sUkyA' gha-pANirAgAt' / .5 anuSu / Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatiprabandha [ zrImadanakIrti muSyatAM prasaya digvastraH / iyaM yo'syaiva bhavatu / iti zrutvA taM muktvA to tasyaiva patnImakarot / sa ca rAjyAMzabhAjanaM kRtaH / 'digvijayadhanAni ca zvazurasAccakAra / vrataM tyaktvA bhogI jaatH| taM tAdRzaM vRtAntaM vizAlakIrtirguru rujjayinyA'mazrauSIt , adhyAsI5 cca--- aho yauvanadhanakusaGgAnAM mahimA yenAyamevaMvidho'pi vratI vidvAn vAdI yogajJo bhUtvA evaMvidhaM ugradurgatipatanamUlaM kupatha "prapanaH / hA hA dhik / paricchedAtItaH sakalavacanAnAmaviSayaH punarjanmanyasminnanubhavapathaM yo na gatavAn / vivekprdhvNsaadupcitmhaamohghno| vikAraH ko'pyantarjaDayati ca tApaM ca tanute // 1 // evaM vimRzya caturAMzcaturaH ziSyAMstabodhanAya pAhaiSIt / taistana gatvokto'sauviramata budhA ! yoSitsaGgAt sukhAt kSaNabhaGgurAt kurata karaNAprajJAmaitrIvadhUjanasaGgamam / na khalu narake hArAkAntaM dhanastanamaNDalaM ___ bhavati zaraNaM zroNIbimba kaNanmaNidAma vA // 1 // ityAdi gurubhirbodhyamAno'si / budhyaskha / mA muhaH / so'tha nitrapatayA teSAM haste gurubhyaH payAni patre likhitvA prajighAya / 20 gatAste tatra / vAcitAni padyAni guruNA--- "tarko'pratiSThaH zrutayo vibhinnA, nAsau gururyasya vacaH prmaannm| dharmasya tattvaM nihitaM guhAyAM, mahAjano yena gataH sa pnthaaH||1|| priyAdarzanamevAstu, kimanyairdarzanAntaraiH / / prApyate yena nirvANa, sarAgeNApi cetasA // 2 // 1 gha-' cAsyaiva ' / 2 gha--' digajaya0 / 3 gha- yoginyA (1) bhUravA' kha. 'gtH|5shikhrinnii|6g-rnnnmnni' / 7 hariNI! upjaatiH| 9manuSTam / Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ premAta prabandhakozeyaparAye sandaSTAdharapallavA sacakitaM hastApramAdhunvatI mA mA muzca zaTheti kopavacanairAnartitabhrUlatA / sItkArAzcitalocanA sarabhasaM yaizcumbitA mAninI prAptaM tairasRtaM zramAya mathito mUDhaiH suraiH sAgaraH // 3 // ityAdi dRSTvA tasyau tUSNI guruH / madanakIrtistu vyalAsId 5 vividham // // iti madanakIrtipravandhaH // 14 // zAIla. / Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatiprabandhe [15 zrIsAtavAhana-- [15] // atha sAtavAhanaprabandhaH // iha 'bhArate' varSe dakSiNakhaNDe 'mahArASTra dezAvataMsa zrImat pratichAna' nAma pattanaM vidyate / tacca nijabhUtyA'bhibhUtapurandarapuramapi ___ kAlAntaraNa kSullakagrAmaprAyamajaniSTa / tatra caikadA dvau vaidezika dvijo samAgalya vidhavayA svanA sAkaM kasyacit kumbhakArasya zAlAyAM tasthivAMsau / kaNavRttiM vidhAya kaNAn svasurupanIya tatkRtAhArapAkena samayA kurutaH sma / anyeyuH sA tayorviprayoH svasA jalAharaNAya 'godAvarI' gatA / 10 tasyAH svarUpamapratirUpaM nirUpya smaraparavazo'ntarhadavAsI zeSo nAma nAgarAjo hRdAnirgatya vihitamanuSyavapustayA saha balAdapi sambhogakelimakalayat / bhavitavyatAvilasitena tasyAH saptadhAturahitasyApi tasya divyazaktyA zukrapudgalasaJcArAd garbhAdhAna mabhavat / svanAmadheyaM prakAzya nyasanasaGkaTe mAM smarerityabhidhAya 15 ca nAgarAja: 'pAtAla lokamagamat / sA ca gRhaM pratyagacchat / brIDApIDitatayA ca svabhrAtrostaM vRttAntaM na khalu nyavedayat / kAlakrameNa sahodarAbhyAM garbhaliGgAni vIkSya sA jAtagarbhA ityalakSyata / jyAyasastu manasi zaGkA jAtA yadiyaM khalla kanI. yasopabhuktati, zaGkanIyAntarAbhAvAt / 'yavIyaso'pi samajani vikalpaH nUnameSA jyAyasA saha vinaSTazIleti / evaM mithaH kaluSitAzayau vihAya tAmekAkinI pRthak pRthak dezAntaramayAsiSTAm / sA'pi pravardhamAnagarbhA paramandireSu karmANi nirmimANA prANavRttimakarot / krameNa pUrNe'nehasi sarvalakSaNalakSitAGgaM prAsUta sutam / sa ca kramAd vapuSA guNaizca vardhamAnaH savayobhiH saha gha-'bhrAtroktaM svaM vRttAnta' / 1 gha-'tasyAzca rUpaH | 2 sva-svaM naam'| - kanIyasaH / Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradhaE] prabandhakozetyaparAhvaye sthAyI bAlakrIDayA svayaM bhUpatIbhUya tebhyo vAhanAni kariduraga-rathAdIni kRtrimANi dattavAn / iti sanotedInArthatvAllokaiH sAtavAhana iti vyapadeza lambhitaH / svajananyA pAlyamAnaH sukhamavasthitaH / ita zvojayinyA' zrIvikramAdityasyA 'vanti'narezituH sadasi 5 kazcinnaimittikaH sAtavAhanaM pratiSThAna'pure bhAvinaM narendramAdizat / arthatasyamiva puryAmekaH sthaviravipraH svAyuravasAnamavasAya caturaH svatanayAnAhUya proktavAn , yathA ----vatsA ! mayi pureyuSi madIyazayyocchIrSakadakSiNapAdArabhya caturNAmapi pAdAnAmadho vartamAnaM nidhikalazacatuSTayaM yuSmAbhiryathAjyeSThaM vibhajya grAhyaM yena bhavatAM 10 nirvAhaH sampanIpadyate / putraistu tathetyAdezaH svIcakre pituH / tasminnuparate tasyaudaihikaM kRtvA trayodaze'hani bhuvaM khanitvA yathAyathaM caturo'pi nidhikalazAste jagrahire / yAvadudghATya vilokayanti tAvat prathamasya kumbhe kanakam , dvaiteyIkasya kRSNamRtsnA, tRtIyasya buzam , turIyasya svasthIni dazire / tadanu 15 jyAyasA sAkamitare trayo vivadante sma-tadasmabhyamapi vibhajya kanakaM vitareti / tasmizcAvitarati sati te 'vanti' paterddharmAdhikAriNamupAsthiSata / tatrApi na teSAM vAdanirNayaH samapAdi / tatazcatvAro'pi ' mahArASTra 'janapadamupAnaMsiSuH / sAtavAhanakumArastu kulAlamRdA hastirathasubhaTAnanvahaM navanavAn vidadhAnaH kulAlazAlAyAM 20 bAlakrIDAdurlalitakalitasthitiranayat samayam / te ca dvijatanujAH 'pratiSThAna pattanamupetya parato bhramantastasyAmeva cakrajIvinaH zAlAyAM tasthivAMsaH / sAtavAhanastu tAnavekSyoGgitAkArakuzalaH proSAca-bho viprAH ! kiM bhavanto vIkSApannA iva vIkSyante / 1 ga--'sAnaM jnyaatvaa'| 2 ga-'mayi mRte madIya' / 3 gh-'khaatvaa'| g'bushaam'| 5 gha-'naH kalita.'16 sna-'metya' / 7 kulAlasya / 8 kh-viitaapmaa'| carvivati... Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatiprabandhe [15 zrIsAtavAhanataistu jagade--jagadekasubhaga ! kathamiva vayaM cintAcAntacetasastvayA jJAtAH ? / kumAreNa babhaNe-iGgitaiH kimiva nAva. gamyate ! / tairuktam-yuktametat , paraM bhavataH puro niveditena cintAhetunA kiM syAt ? / bAlaH khalu bhavAn / bAla Alapatyadi paraM jAtu matto'pi sAdhyaM vaH sidhyati, tannivedyatAM sa cintAhetuH / tataste tadvacanavaicitryahRtahRdayAH sakalamapi svasvarUpaM 'nidhinirayaNAdi / mAlavezapariSadyapi vivAdAnirNayAntaM tasmai niveditavantaH / kumArastu smitIvacchuritAdharo'vAdId--- bho viprAH ! ahaM yauSmAkaM jhaMgaTakaM nirNayAmi, zrUyatAmavahitaiH-- yasmai vaptA kanakakalazaM pradade sa tenaiva nivRtto'stu / yasya kalaze kRSNamRtsnA niragAt sa kSetrakedArAdIn gRhNAtu / yasya tu buzaM sa koSThAgAragatadhAnyAni sarvANyapi svIkurutAm / yasya cAsthIni niraguH so'zva-mahiSIdAsI-dAsAdikamupAdattAm / iti yuSmajanakasyAzayaH / iti kSIrakaNThoktaM zrutvA sUtrakaNThAH 15 chinnaviyAdAH tadvacanaM pratizrutya tamanujJApya pratyAyayuH svA nagarIm / prathitA sA tadvivAdanirNayakathA puryAm / rAjJA'pyAkArya te paryanuyuktAH --- kiM nu bho bhavatAM vAdanirNayo jAtaH ? / tairuktam-- om svAmin ! / kena nirNIta iti nRpeNodite te sAtavAhanasvarUpaM sarvamavitathamakathayat / tadAkarNya tasya zizo20 rapi buddhivaibhavaM vibhAvya prAguktaM daivajJena tasya pratiSThAne ' rAjyaM ca bhaviSyatItyanusmRtya taM svapratipanthinamAkalayya kSubhitamanAstanmAraNopAyamacintayacciraM narezvaraH / abhighAtakarAdiprayogaiArite cAsminnayazaHkSAtravRttikSatI jAyetAmiti vicArya sannaddhacaturaGgacamUsamUho 'vanti'patiH prasthAya 'pratiSThAna'pattanaM yatheSTamaveSTayat / 1 gha. 'tasaMstayA'jJAsiSmahi' / 2 gha-varaM' / 3 kha-- 'nidhinirgamanAdi' / / 'jhagaDA' iti bhASAyAm / 5 ka-'mahiSIvRSadAsI' / 6 bAlena / 7 viprAH / 8 kha'abhiSAta kamiida.', gh-'asimrghaatkraadi| Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH prabandhakozetyaparAye tadavalokya te grAmAsvastAzcintayanti sma--kasyopari ayametAvAnATopaH sakopasya 'mAlave'zasya ? / na tAvadatra rAjA rAjanyo vA vIrastAdRg durgAdi vaa| iti cintayatsu teSu ' mAlave'zaprahito dUtaH sametya sAtavAhanamavacit- bho kumAraka ! tubhyaM nRpaH kuddhaH prAtastvAM mArayiSyati / ato yuddhAdyupAyacinta- 5 nAvahitena bhavatA bhAvyamiti / sa ca zrutvA'pi dUtoktInirbhayaM nirantaraM krIDannevAste / __ atrAntare viditaparamArthI to tanmAtulAvitaretaraM prati vigatadurvikalpau punaH 'pratiSThAna'mAgatau / paracakraM dRSTvA tAM svabhaginIM procatuH-he svasaryena divaukasA tavAyaM tanayo dattastameva smara 10 yathA sa evAsya sAhAyyakaM vidhatte / sA'pi tadvacasA prAcInaM nAgapatervacaH smRtvA zirasi nivezitaghaTA 'godAvaryA' nAgahradaM gatvA snAtvA ca tameva nAganAyakamArAdhayat / tatkSaNAnnAgarAjaH prala kSIbhUya vAcamuvAca- brAhmaNi ! ko heturahamanusmRtastvayA ? / tayA ca praNamya yathAvasthitamabhihite babhASe zeSarAjaH- mayi 15 patyau kastava tanayamabhibhavituM kSama: ? / ityudIrya taddhaTamAdAya hradAnte nimajjya pIyUSakuNDAt sudhayA ghaTaM prapUrya ca tasyai dattaH / tvaM cAnenAmRtena sAtavAhanakRtamanmayAzva-ratha-gaja-padAtijAtamabhiSiJceH, yathA tatsajIvaM bhUtvA parabalaM bhunakti / tvatputraM ca 'pratiSThAna'pattanarAjye ayameva pIyUSaghaTo'bhiSekayiSyati / prastAve 20 punaH smaraNIyo'ham / ityuktvA svAspadamagamad bhujaGgapuGgavaH / sA'pi sudhAghaTamAdAya svasadmopetya tena tanmRnmayaM sainyamadainyamabhyukSAmAsa / prAtardivyAnubhavataH sacetanIbhUya tatsainyasammukhaM gatvA yuyudhe parAnIkinyA sArdham / tayA sAtavAhanapRtanayA bhagna mavantI'ziturbalam / vikramanarapatirapi palAyya yayA yavantI'm / tadanu 25 1 kha-gha-'dUtoktInirantara' / 2 kha-- 'pratipatikastava,' gha- 'pratapatikastava' / 3 kha- 'sathopitpatena tan' / 4 sainyena / Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 ___ caturvizatiprabandhe [15 zrIsAtavAhana sAtavAhano rAjye'bhiSiktaH / pratiSThAna' ca nijanijavibhUtiparibhUtavastyAkasArAbhidhAnaM dhavalagRha-devagRha-haTTapaGkti-rAjapathaprAkAra-parikhAdibhiH suniviSTamajaniSTa pattanam / sAtavAhano'pi krameNa dakSiNApathamanRNaM vidhAya 'tApI'tIraparyantaM cottarApathaM 5 sAdhayitvA svakIyasaMvatsaraM prAvIvRtat / jainazca samajani / acIkaraca janitajananayanazainyAni caityAni pazcAzad vIrA api / pratyeka svasvanAmAGkitAni antanagaraM kArayAmbabharjinabhavanAni / parasamayalokaprasiddha sAtavAhanacaritraM zeSamapi kiJciducyate-- zrIsAtavAhane kSitirakSati sati paJcAzad vIrAH 'pratiSThAna'10 nagarAntastadA vasanti sma, paJcAzanagarAd bahiH / itazca tatraiva pure ekasya dvijasya sUnurdoddharaH zUdrakAkhyaH samajani / sa ca yuddhazramaM darpAt kurvANaH pitrA svakulAnucitamidamiti pratiSiddho'pi nAsthAt. / anyeyuH sAtavAhananRpatirbApalAkhUndalAdipurAntarvartivIrapaJcAzadanvito dvipaJcAzaddhastapramANAM zilAM zramArthamutpATayan dRSTaH pitrA samaM gacchatA dvAdazAbdadezIyena zUdrakeNa / kenApi vIreNAGgulocatuSTayaM kenacit SaDaGgulAnyapareNa tvaGgulAnyaSTau zilA bhUmita utpATitA, mahIjAninA tyAjAnu nItA / ilyavalokya zUdrakA sphUrjadUrjitamayAdIt / bho bho bhavatsu madhye kiM zilAmimAM mastakaM yAvanna kazciduMddha mISTe ? / te'pi 'serpyamavAdiSuryathA- tvamevotpATya yadi samarthamanyo'si / zUdrakastadAkarNya tAM zilAM viyati tathocchAlayAJcakAra, yathA dUramUrdhvamagamat / punaravAdi zUdrakeNa-- yo bhavatsu alambhUSNuH sa khalu imAM nipatantI stabhnAtu / sAtavAhanAdivIrairbhayAd bhrAntalocanairUce sa eva sAnunayam- yathA bho mahAbala ! rakSa rakSa asmAkI25 nAn prANAn iti / sa punastAM patayAlu tathA muSTiprahAreNa 1gh-'pdnm| 2ka-'khundelAdi0', gha. khudalAdi0' / ga-'mahI ptinaa'| ga-duddhartu smrthH| 5 kh-'tdrthmvaa0| 6 ka kha-'alakariSNuH' / Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhakozetyaparAhaye prahatavAn, yathA sA trikhaNDamanvabhUt / tatraikaM zakalaM yojanatrayopari nyapatat , dvaitIyakaM ca khaNDaM nAgahrade, tRtIyaM tu pratolIdvAre catuSpathamadhye nipatitamadyApi tathaiva vIkSyamANamAste jnaiH| tabalavilasitacamatkRtacetAH kSoNinetA zUdrakaM sutarAM satkRtya purarakSakamakarot / zakhAntarANi pratiSidhya daNDadhArastasya daNDamevAyudhamanvajJAsIt / zUdrako bahizcarAn vArAn puramadhye praveSTumapi na dattavAn, anarthanivAraNArtham / __ anyadA svasaudhasyoparitale zayAnaH sAtavAhanakSitipatimadhyarAtre zarIracintArthamusthitaH / purAd bahiH parisare karuNaM ruditamAkarNya tatpravRttimupalabdhaM kRpANapANiH paraduHkhaduHkhitahRdayatayA 10 gRhAnniraMgamat / antarAle zUdrakeNAvalokya saprazrayaM praNataH pRSTazca mahAnizAyAM nirgamanakAraNam / dharaNApatiravadad yadayaM bahiH puraparisare karuNakanditadhvaniH zravaNAdhvani pathikabhAvamanubhavannasti tatkAraNapravRttiM jJAtuM brajannasmi / iti rAjJokte zUdrako vyajijJapat--deva ! pratIkSyapAdaiH svasaudhAlaGka- 15 raNAya pAdo'vadhAryatAm / ahameva tatpravRttimAneSyAmi / ityabhidhAya vasudhAnAyakaM vyAvartya svayaM ruditadhvanyanusAreNa purAd bahirgantuM pravRttaH / purastAda vajan dattaka! ' godAvaryAH ' srotasi kaJcana rudantamazrauSIt / tataH parikarabandhaM vidhAya zUdrakastIrkhA yAvat sarito madhyaM prayAti tAvat payaHpUraplAvya- 20 mAnaM naramekaM rudantaM vIkSya bhASe--- bho kastvam ? kimartha ca rodiSi ? / ityabhihitaH sa nitarAmarudat / iti nirbandhena punaH spaSTamAcaSTa--- bho sAhasikaziromaNe ! mAmito niSkAsya bhUpateH samIpaM prApaya yena tatra svavRttamAcakSe / ityuktaH zUdrakastamutpATayituM yAvadayatiSTa tAvannotpaTati sma saH / tato'dhastAt 25 1 ka- 'vakSyamANa.' / 2 kha-'na cet zUdrako' / 3 gha-- 'dusthita hadaya.' 4 ga- 'ragAt' / 5 pUjyapAdaiH / 6 ga-ahamapi pravRtti' / Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 caturvizatiprabandha [15 zrIsAtavAhana kenApi yAdasA vidhRto'yaM bhavodityAzakya sadhaH kRpANikAmadho yAhayAmAsa zUdrakaH / tadanu ziromAtrameva zUdrakasyoddhartuH karatalamArohat / laghutayA ziraH prakSaradrudhiradhAramavalokya zUdrako viSAdamApanacintayati sma-- dhig mAmaprahartari prahartAraM zaraNAgataghAtakaM ca / ityAtmAnaM nindan vajrAhata iva kSaNaM mUchitastasthau / tadanu samadhigatacaitanyazciramacintayat-- kathamivaitatsuduzceSTitamavanipataye nivedayiSyAmi ? / iti lajjitamanAstatraiva kASThazcitAM viracayya tatra jvalanaM prajvAlya tacchiraH saha gRhItvA yAvadudarciSi praveSTuM pravavRtte tAvat tena mastakena nijagade-bho 10 mahApuruSa ! kimarthamitthaM karoSi ? / ahaM ziromAtramevAsmi siMhike yavat sadA / tad vRthA mA viSIda / prasIda mAM rAjJaH samIpamupanaya iti tadvacanaM nizamya camatkRtacittaH 'prANityayamiti prahRSTaH drakastacchiraH paTTAMzukaveSTitaM vidhAya prAtaH sAtavAhanamupAgamat / apRcchat pRthivInAthaH-zUdraka ! kimidam ? / so'pyavocat deva ! 15 so'yaM yasya kranditadhvanirdevena rAtrau zuzruve / ityuktvA tasya prAguktaM vRttaM sakalamAvedayat / punA rAjA tameva mastakamaprAkSItkastvaM bho kimarthaM cAtra bhavadAgamanamiti ? / tenAbhidadhe-mahArAja ! bhavataH kIrtimubhAkArNi(?) samAkarNya karuNaruditavyAjenAtmAnaM jJApa yitvA tvAmahamupAgamam / dRSTazca bhvaan| kRtArthe me'dya cakSuSI jAte 20 iti / kAM kalAM samyagavagacchasIti rAjJa AjJayA niravagItaM gAtuM pracakrame / krameNa tadgAnakalayA mohitA sakalA'pi nRpatipramukhA pariSad / sa ca mAyAsuranAmako'surastAM mAyAM nirmAya mahIpatermahiSI mahanIyarUpadheyAmapajihIrgharupAgato babhUva / na ca viditacarametat kasyApi / lokaistu zIrSamAtradarzanAt tasya prAkRta25 bhASayA sIsulA iti vyapadezaH kRtaH / tadanu pratidinaM tasminna 1ga- 'prajvAlyetacchira: / 2 kha- 'vyavasIyate bhavatA yAvadaI ziro.' 3 bha- 'rAhuvat' / jIvati / Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH] prabandhakozetyaparAhvaye titumbarau madhurasvaraM gAyati sati zrutaM tatsvarUpaM mahAdevyA dAsImukhena / bhUpaM vijJApya tacchIrSa svAntikamAnAyitam / pratyahaM tamajIgapat rAjJI / dinAntare rAtrau prastAvamAsAtha sadya evApaharati sma tAM maayaasurH| AropayAmAsa ca tA 'ghaNTAvalambi'nAmani svavimAne / rAjJI ca karuNaM kranditumArebhe- hA'haM 5 kenApyapahiye / Asti ko'pi vIraH pRthivyAM yo mAM mocayati ? / taca khUndalAbhikhyena vIreNa zrutvA vyomanyutpatya ca tadvimAnasya ghaNTA pANinA gADhamadhAryata / tatastatpANinA'vaSTabdhaM vimAnaM purastAnna prAcAlIt / tadanu cintitaM mAyAsureNa --- kimartha vimAnametanna sarpati ? / yAvadadrAkSIt taM vIraM hastAvalambitaghaNTam / 10 tataH khaDgena taddhastamAcchidat / patitaH pRthivyAM vIraH / sa cAsuraH puraH 'prAcalat / tato viditadevyapahAravRttAntaH kSitikAntaH paJcAzatamekonAM vIrAnAdizad yat paTTadevyAH zuddhiH kriyatAM keneyamapahRteti / te prAgapi zUdrakaM pratyasUyAparA: procuH--mahArAja! zUdraka eva jaaniite| tenaiva tacchIrSakamAnItam / tenaiva daivI jahe / 15 tato nRpatistasmai kupitaH zUlAropaNamAjJApayat / tadanu dezarItivazAt taM raktacandanAnuliptAGgaM zakaTe zAyayitvA tena saha gADhaM baddhvA zUlAya yAvad rAjapuruSAzcelaH tAvat pazcAzadapi vIrAH sambhUya zUdrakamavocan- bho mahAvIra ! kimartha raaiDeva mriyate bhavAn / azubhasya kAlaharaNamiti nyAyAt mArgaya narendrAt katipaya- 20 dinAvadhim / zodhaya sarvatra devyapahAriNam / kimakANDe eva svakIyAM vIratvakIrtimapanayasi / tenoktam--gamyatAM tarhi uparAjam / vijJApyatAmenamartha rAjA / tairapi tathAkRte pratyAnAyitaH zUdrakA kSitIndreNa / tenApi svamukhena vijJaptiH kRtA-- mahArAja ! dIyatAmavadhiH yena vicinomi pratidizaM devIM tadapahariNaM ca / 25 1 kha- 'ghnnttaavilmbi'| 2 kha- 'lNbuudlaabhikhykhuundlaa.'| 3 gha'vilambita0' / / kha- 'prcaaliit'| 5 'roDIrAMDa' iti bhASAyAma / Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatiprabandhe [15 zrIsAtavAinarAjJA dinadazakamavadhidattaH / zudrakagRhe ca sArameyadvayamAsIt tatsahacAri / nRpatiravadat- etad bhaSaNayugalaM pratibhaprAyamasmatpArzve muzca / svayaM punarbhavAn devyudantopalabdhaye 'hiNDatAM mahImaNDalam / so'pyAdezaH pramANamityudIrya pravIryavAnupatasthe / bhUcakrazakastat kauleyakadvandvaM zRGkhalAbaddhaM zayyApAdayorabadhnAt / zUdrakastu paritaH paryaTat / aTyamAno'pi yAvat prastutArthasya vArtAmAtramapi kvApi nopalebhe tAvadacintayat -- aho mamedamayazaH prAdurabhUd yadayaM svAmidrohI bhUtvA devImapAjIharaditi / na ca kApi zuddhirlabdhA tasyAH / tasmAnmaraNameva mama zaraNam / iti vimRzya 10 dArubhizcitAmaracayat / "jvalana cAjvAlayat / yAvanmadhyaM prAvizat tAvat tAbhyAM zunakAbhyAM devatAdhiSThitAbhyAM jJAtaM yadasmadadhipatirnidhanaM vAJchannastIti / tato daivatazaktyA zRGkhalAni bhaGktvA nirvilambau gatau tau tatra yatrAsIcchadrakaracitA citA / dazanaiH kezAnAkRSya zUdrakaM bahirniSkAsayAmAsatuH / tenApi aka15 smAt tau vilokya vismitamanasA nijagade-re pApIyAMsau ! kimetat kRtaM bhavadbhyAmazubhavadbhayAm ? / rAjJA manasi vizvAsanirAso bhaviSyati yat pratibhuvAvapi tenAtmanA saha 'nItau / bhaSaNAbhyAM babhASe--- dhIro bhv| asmaddarzitAM dizamanusara srbhsm| kA cintA tava ? / ityabhidhAya purobhUya prasthitI tena sArdham / kramAt 20 prAptau 'kollApura'm / tatrasthaM mahAlakSmIdevyA bhavanaM praviSTau / tatra zUdrakastAM devImabhyarcya kuzasaMstarAsInastrirAtramupAvasat / tadanu pratyakSIbhUya bhagavatI mahAlakSmIstamavocat--vatsa ! kiM mRgayase / / zudrakeNoktam-svAmini ! sAtavAhanamahIpAlamahiSyAH zuddhiM vada / kAste keneyamapahRtAH ? | zrIdevyoditam---sarvAn yakSa-rAkSasa 1 zvayugmam / 2-'msmpaarshv| 3 gcchtu| 4 ga-'vAn pratasthe / 5 zvayugalam / 6 ga- 'paade'nniit| 7 amim / 8 kha-gha-- 'pravizat' / 1 kha- gha- 'dhnaaymstiiti'| gha-nItAvapti (1) / Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAyaH prabandhakozetya parAye bhUtAdidevagaNAn sammIlya tatpravRttimahaM nivedayiSyAmi, paraM teSAM kRte tvayA balyupahArAdi praguNIkRtya dhAryam / yAvacca te kaNehanya balyAyupabhujya prItA na bhaveyustAvat tvayA vighnA rakSaNIyAH / tataH zUdrako devatAnAM tarpaNArtha kuNDaM viracayya homamArebhe / militAH sakaladaivatagaNAH / svAM svAM bhuktimagnimukhena jagRhire / tAvat 5 taddhogadhUmaH prasRmaraH prApa tatsthAnaM yatra mAyAsuro'bhUt / tenApi parijJAtalakSmyAdiSTazUdrakahomasvarUpeNa preSitaH svabhrAtA kollAsuranAmA homapratyUhakaraNAya / samAgatazca viyati kollAsuraH svasenayA samam / 'dRSTastadaivatagaNaiH / cakitaM ca taiH / tato bhaSaNau divyazaktyA yuyudhAte daityaiH saha / kramAnmAritau ca to 10 daityaiH / tat zUdrakA svayaM yoddhaM prAvRtat / krameNa daNDavyatiriktapraharaNAntarAbhAvAd daNDenaiva bahUn nidhanaM nItavAnasurAn / tato dakSiNabAhuM daityAstasya cicchiduH / punarvAmadoSaNaiva daNDayuddhamakarot / tasminnapi chinne dakSiNAMhiNopAttadaNDo yoddhaM lagnaH / tatrApi daitya ne vAmapAdAttayaSTirayudhyata / tamapi kramAdacchidana- 15 murAH / tato dantairdaNDamAdAya yuyudhe / tatastairmastakamacchadi / athAkaNThatRptA daivatagaNAstaM zUdrakaM bhUmipatitaziraskaM dRSTyA aho'smadbhuktidAturvarAkasya kiM jAtamiti paritapya yodbu pravRttAH kollAsuramamArayan / tataH zrIdevyA'mRtenAbhiSicya punaranusaMhitAGgazcakre zudrakA pratyujjIvitazca / sArameyAvapi 20 punarjIvitau / devI ca prasannA satI tasmai khaDgaratnaM prAdAt / anena svamajayyo bhaviSyasIti ca varaM vyatarat / tato mahAlakSmyAdidaivatagaNaiH saha sAtavAhanadevyAH zuddhayarthaM samagramapi bhuvanaM paribhramya prAptaH zUdrako mahArNavam / tatra caikaM vaTatasamuccastaraM nirIkSya vizrAmArthamAruroha yAvat tAvat pazyati tacchAkhAyAM lambamAnamadhaH- 25 zirasaM kASTakIlikApravezitordhvapAdaM puruSamekam / sa ca prasA 1 tRptiparyantam / 2 ga- 'dRSTaH svadaivata.' / 3 istena / paturvizati. 19. Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatiprabandhe 15 mausAtavAhana. ritajihvo'ntIraM vicarato jalacarAdIn bhakSayan vIkSitastaiH / pRSTazca zUdrakeNa-kastvaM kimarthaM cetthaM lambito'si ! ! tenoktamahaM mAyAsurasya kaniSTho bhrAtA / sa ca madanonmadiSNurmadagrajaH 'pratiSThAnA' dhipateH sAtavAhanasya nRpatermahiSIM 'riraMsurapAharat sItAmiva dezavadanA / sA ca pativratA tanecchati / tadanuprokto'prajanmA-na yujyate paradArApaharaNaM tava / vikramAkrAntavizvo'pi, parastrISu riraMsayA / kRtvA kulakSayaM prApa, narakaM dazakandharaH // 1 // ityAdivAgbhiniSiddhaH kruddho mahyaM mAyAsuro'syAM vaTazAkhAyAM 10 TaGgitvA mAmitthaM vyaDambayat / ahaM ca prasAritarasanaH samudrAntaH saJcarato jalacarAdInabhyavaharan prANayAtrAM karomi / iti zrutvA zudrako'pyabhANIt--- ahaM tasyaiva mahIbhato bhRtyaH zUdrakanAmA tAmeva devImanveSTumAgato'smi / tenoktam- evaM cet tarhi mAM mocaya yathA'haM saha bhUtvA taM darzayAmi tAM ca devIm / tena svasthAna 15 parito 'jAtuSaM durga kAritamasti / tacca nirantaraM prajvaladevAsti / 'tatastadulladhya tanmadhye pravizya taM nipAtya devI pratyAhartavyA / ityAkarNya zUdrakastena kRpANena tatkASThabandhanAni chittvA taM purodhAya daivatagaNaparivRtaH prasthAya prAkAramullaDthya tatsthAnAntaH prAvizat / daivatagaNAMzvAlokya mAyAsuraH svasainyaM yuddhAya prajighAya / tasmin paJcatAmaJcite svayaM yoddhamupatasthau / tataH krameNa zUdrakastenAsinA tamavadhIt / tato 'ghaNTAvalambi vimAnamAropya devI daivatagaNaiH saha prasthitaH 'pratiSThAna' prati / _itazca dazamaM dinamavadhIkRtamAgatamavagatya jagatyadhipatiAtavAn-aho mama na mahAdevI, na ca zUdrakavIraH, na cApi teN| ka- 'mAyAmukhasya' / 2 ga- 'vAnchanapA0' / 3 rAvaNaH / 4 anuSTup / 5 bayA, 'TogIne' iti bhASAyAm / 6 lAkSAmayam / 7 ga-'tato durlakSyaM tanmadhye' / 8 mRtyu gate / 9 gha- 'tasthe' 10 gh-'vilmbi0| 11 ka-kha-'kRtyamAgata.' 12 - 'nApi ca tau'| Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH prabandhakozetyaparAhvaye raMsanAlihI; sarva mayaiva kubuddhinA vinAzitam / iti zocanAt saparicchada eva prANatyAgacikIH purAd bahizcitAmaracayaccandanAdidArubhiH / yAvat kSaNAdAzuzukSaNiM kSepsyati parijanazcitAyA tAvad vardhApaka eko devagaNamadhyAt samAyAsId vyajijJapacca saprazrayam- deva ! diSTayA vardhase mahAdevyAgamanena / tannizamya zravaNa- 5 ramyaM narezvaraH sphuradAnandakandalitahRdaya UrdhvamavalokayannAluloke nabhasi daivatagaNaM zUdrakaM ca / ayamapi vimAnAdavIrya rAjJaH padorapatat mahAdevI ca / abhinananda sAnandaM medinInduH zUdrakam / rAjyAdha tasmai prAdizat / sotsavamantanagaraM pravizya zrutazUdrakacArucaritaH saha mahiSyA rAjyazriyamupabubhuje mahAbhujaH / 10 tasya ca sAtavAhanasya candralekhyAdyAH paJca zatAni paranyaH sarvA api SaDbhASAkavitvavidaH / rAjA punaranadhItavyAkaraNaH / Agata uSNakAlaH / ArabdhA jalakeliH / candralekhA tu zItAluH zItaM na sahate / nRpastu premNA zRGgakajalaistAmanavarataM siJcati / tataH sA saMskRtena prAha--- deva ! mA modakaiH pUraya / 15 hAlastu tatsaMskRtatattvamanavagacchan modakanAma zrutvA dAsyAH pArthAnmodakapaTalikAmAnInayat / candralekhA tAM dRSTvA patimatibhramadarzanAdahasIt-aho mahArAjasya zAstrottejitamativyApaH / / rAjJA'pyupahAso jJAtaH / pRSTA rAjJI - kimarthaM vymuphsyaamhe!| rAjJI jagAda -anyArthasthAne'nyArthAvabodhAd hasito'si priy!| 20 lajjito rAjA / sadyo vidyArtha bhAratI trirAtropavAsenArAdhya pratyakSIkRtya tadvarAnmahAkavirbhUtvA sArasvatavyAkaraNAdizAstrazatAnyaMcIcarat / tasyezvarasya 'guNakRtvo bhAratI devatA'vasare'vatIryAha / ekadA bhAratImabhyarthayat--sakalamapi puraM AdhayAmA 1 zvAnau / 2 amim / 3 ka- 'parjanyaH ' / gha-- 'janazca tI tAbada' / 5 ka-kha- 'siJcate' / 6 ga- 'zrama.' / 7 ka- 'vidyAvarSa' / 8 ka-gha--'cI kRpat. kha-'cIpakRt / 9 g-'gnn'| Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 caturviMzatiprabandha / 15 zrIsAtavAhana ahaH kavirUpaM bhavatu / tathaivaM kRtaM devyA / ekasmin dine dazakoTyo gAthAH sampannAH / sAtavAhanakazAstraM tatkRtam / tasya corvIpateH kharamukho nAma daNDanAthaH zUro bhaktaH prAjJaH puNyADhya aarmmsiddhH| ekadA hAlenAdiSTaM kharamukhAya-'mathurAM' lAhi / AdezaH pramANamityuktvA bahirvyApAriNAM pArzvametya rAjAdezamacIkathat / vyApAribhiH proktam-kharamukha ! dve 'mathure' staH / ekA 'dakSiNamathurA' pANDavakRtA, aparA 'pUrvamathurA' yadgoSThe kRSNaH samutpannaH yatra 'vRndAvanA'dIni vanAni / dvayormadhyAt kA 'mathurA' grAhyeti pRccha / kharamukhenoktam-pratApamArtaNDaM taM kaH praSTumISTe ? / vakSyati hi re mama ceto na jAnItha ? / tasya ca prakopaH sadyaH prANaharaH / dve api 'mathure' grahISyAmaH / sainyaM dvikhaNDaM kRtvA dve 'mathure' ekasminneva madhyAhne kharamukhena jagRhAte / tatpurIdvayagrahaNavardhApanikAmukhau dvau narau AgamatAm / yAvat pramodAt tau nRpatirAlapati tAvat tRtIya eka AgAt / sa uvAca-deva! bhavatkArApyamANajainaprAsAda15 bhamitale'kSayo nidhiH prAdurbabhUva diSTayA / yAvat tadabhimukhamIkSate tAvadeva dAsI premamaJjUSA "zuddhAntAdAyAsIt - svAmin ! devyA candralekhayA sarvAGgalakSaNaH suto jAtaH / catasro'pi vardhApanikA dattAH kSamApAlena / tena pramAdenAsya mahonmAda utpannaH / tato melayitvA lokaM hayArUDho 'godAvarI'tIramupetya tAM jagAda 20 tAratarakharam saJcaM bhaNa 'godAvari !' puvvasamuddeNa sAhiyA saMtI / sAlAhaNakulasarisaM jai te kUle kulaM asthi ? // 1 // 1 ga--'tatra covii0| 2 kha- 'surmukho'| 3 kha-'siddhiH' / / g-'aayaatii| 5. antaHpurAt / 6 gayA-satyaM bhaNa godAvari ! pUrvasa mudreNa sAdhikA sjii| sAlivAhanakulasadRzaM yadi te kUle kulamasti ? // 7 gha-'sIlAhaNa' / 8 AryA / Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhakozetyaparAhvaye uttarao himavaMto dAhiNao 'sAlivAhaNo raajaa(yaa)| samabhArabharakatA teNa na palhatthae puhavI // 2 // tAdRzaM tasya garvamIkSamANA mahAmantriNo'nyonyaM mantrayAmAsu :-- nRpaH zriya taralitaH / tataH -- jitazcet puruSo lakSmyA, hRtaM lokadvayaM ttH| 5 jitA cet puruSeNaiSA, jita lokadvayaM tataH // 1 // tasmAdasya duHkhotpAdanena madagadocchedaH kartumarhaH / ityAlocya rAjAnaM vyajijJapan-deva ! lalATaMtapatapanaH kAla. bhojanAvasaro vartate / pAdo'vadhAryatAM saudhAya / ityuditvA saudhamAnaiSuH / tatrApi madAt stambhAdIni kuTTayati / tato mantribhiH kharamukhaM vIrottaMsaM 10 channIkRlya rAjJe utama-deva ! kharamukhaH sadyo vyAdhinA dyAmagamat / atha tacchvaNe kSamApo duHkhAcchokAnmadamahAsIt / zokAt tu vaikalyamacakalat / athAmAtyairvijJaptam-prajezvara ! videzAdAyAtairmRtajIvanavidyAviduraiH kharamukho jIvitaH / yadyAdezaH syAt tadA padakamalayugalatale lonyate / ityukte sustho jAtaH / dRSTaH kharamukhaH / 15 suSThu tuSTo rAjA / evaM tasyodayaH / __ anyadA'sau 'godAvarI'tIre krIDati / tadekamInena jalAd barhimukhaM niSkAsya hasitam / bhItazcamatkRtazca bhUpaH / rAtrau dhyAnAkRSTA''yAtA brAhmI pRSTA--devi! mInaH kimarthaM hasati ? / mAimyAha-vatsa ! prAgbhave tvaM atraiva pure kASThabhArahAraka 20 AsIH / sa ca madhyAhne kASThakaSTArjitadhanakItAn saktUn uSNodakaviloDitAn mAsakSapaNikaRSaye mudA dade / tena puNyena tvaM chAyA-uttarato himavAn dakSiNataH sAlivAhano rAjA / samabhArabharAkAntA tena na paryasyate pRthvI // 2 ga-sAlavAhaNarAyA' / 3 ga-'panthae' / / Arza / 5 kha-dha-'tAdRzya' / 6 anuSTup / Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 caturviMzatiprabandhe [15 zrIsAtavAhana samrADavAtarIH / tadekastatratyo vyantaro vetti / tena mIne saGkramya hasitaM tyayA dRSTam / rAjA''ha-hAsasya ko bhAvaH / brAhmI vakti ayaM bhAvaH- ayaM dAnAdAptarddhiH punardAne mandAdaraH / dhigAtmakAryamUdaM jIvalokamiti / sAtavAhano jalpati--tasya nyantarasya maJcarcayA ki kAryam ? / brADmyAha - prAgbhave'yaM tavaiva sakhA'bhUt / tena kRpaNatvAt kimapi na dattam , kevalaM tvarattameva kiMzcidanumoditam / tena puNyena vyantaratve nAvatIrNo'yam / tatastvayi hitArthitvamasya / mAM ca tvanmantrazaktisamAkRSTipratyakSA tvanmAtRkalpAM jAnAti / tatastathA'hasaditi viddhi / tavRttAnta. 1. jJAnAdavanIzo vadAnyatvaM suSThAdade / brAhmIzrIdattazamdavedharasa siddherinchAdAnI mAnI jainaH / itthaGkAraM nAnAvidhAnyavadAtAni hAlakSitipAlasya kiyanti nAma varNayituM pAryante ? / sthApita bAnena 'godAvarI'tIre mahAlakSmIH prAsAde / anyAnyapi ca yathArha daivatAni nivezitAni tattatsthAneSu / 15 rAjyaM prAjyaM ciraM bhukhAne jagatIjAnau anyadA kazcid dAru bhArahArakaH kasyacid vANijasya vIthau pratyahaM cArukANi dAruNyAhRtya vikrINIte sma / dinAntare ca tasminnanupeyuSi vaNijA tadbhaginI pRSTA--kimartha bhavadbhAtA'dya nAgato mIbhyAm ? / tayA babhaNe zreSThizreSTha ! matsodaryaH svargiSu samprati prativasati / vaNigabhaNat-- 20 kathamiva ? / sA'vadat-kaGkaNabandhAdArabhya vivAhaprakaraNe dina-- catuSTayaM naraH svaniSviva vasantamAtmAnaM manyate, tadutsavAlokanakautUhalAt / taccAkarNya rAjA'pyAcantayat-aho ahaM svargiSu kiM na vasAmi ? | catuSu caturSa dineSu anavarataM vivAhotsavamaya eva sthAsyAmi / iti vicArya cAturvaNrye yAM yAM kanyAM yuvati 25rUpazAlinI pazyati zRNoti sma ca tAM tAM sotsavaM paryaNaiSIt / 1 ga- 'bhUpo'bhUt' / 2 'punaH' ityadhiko ga-pAThaH / 3 gha-'lakSmI prAsAdeM / gh-caarpaanni'| Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH prabandhakozetyaparAye evaM ca bhUyasyanehasi gacchati lokaizcintitam- aho kayaM bhAvyamanapalaireva sarvavarNaiH sthayam ? / sarvAH kanyAstAvad rAjaiva vivoDhA / yoSidabhAve ca kutaH santatiriti / evaM viSaNNeSu lokeSu 'vivAhavATikA'nAmni grAme vAstavya eko dvijaH pIThajAM devImArAdhya vyajijJapat- bhagavati ! kathaM vivAhakarmA'smadapatyAnAM 5 bhASIti ! / devyoktam-bho vADava! tvadbhavane'hamAtmAnaM kanyArUpaM kRtvA'vatariSyAmi / yadA mAM rAjA prArthayate tadA'haM tasmai deyA, zeSamahaM kariSye / tathaiva rAjA tAM rUpavatIM zrutvA vipramayAcata / so'pi jagAda-- dattA mayA, paraM mahArAja! svayamatrAgatya mtknyoboddhvyaa| pratipannaM rAjJA / gaNakadatte lagne kramAd vivAhAya 10 pracalitaH / prAptazca taM grAma zvazurakulamavanipatiH / dezAcArAnurodhAd vadhUvarayorantarAle javanikA dattA / aJjaliyugandharIlAjai. bhRtaH / lagnavelAyAM 'tiraskariNImapanIya yAvadanyonyasya zirasi lAjAn vitarituM pravRttau tadanu kila hastamelApo bhaviSyatIti tAbad rAjA lAM raudrarUpA rAkSasImivaikSiSTa / te ca lAjAH kaThina- 15 karkarapASANarUpA rAjJaH zirasi lAMgatuM lagnAH / kSitipatirapi kimapi vikRtamidamiti vibhAvayan palAyitaH / tAvat sA pRSThalagnA'zmazakalAni varSantI prAptA / tato narapati gahade prAvizannijajanmabhUmim / tatraiva ca nidhanamAnaze / adyApi sA pIThajA devI pratolyA bahirAste nijaprAsAdasthA / zUdrako'pi krameNa 20 kAlikAdevyA'jArUpaM vikRtya vApI praviSTayA karuNarasitena vipralabdhastaniSkAsanArtha prAvizat / patitasya tasya kRpANasya padvAre tiryapatanAcchinnAGgaH paJcatAmAnaJca / mahAlakSmyA hi varavitaraNAvasare'smAd devekauzeyakAt tava diSTAntAvAptirbhavitrItyAdiSTamAsIt / tataH zaktikumAro rAjye'bhiSiktaH / sAta- 25 1 gha- bhIlavye' / 2 javanikAm / 3 gha-'kaThinapASANakarkararUpA' / kha- rati kimapi' / 5 ga 'khagAt taba maraNaM bhaaviiyaa.'| 6 kh-gh-shaatvaahnaay'| Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatiprabandhe [15 zrIsAtavAhana vAhanasya nisUdanAntaramathApi rAjA na kazcit 'pratiSThAne' pravizati, 'vIrakSetratvAt / atra ca yadasambhAvyaM kacid garbhe tatra parasamaya ena mantavyo hetuH, yannAsaGgatavArajano jainH| zrIvIre zivaM gate 170 (varSe) vikramArko rAjA'bhavat / tatkAlIno'yaM sAtavAhanaH,tatprati5 pakSatvAt / yastu kAlikAcAryapArthAt paryuSaNAmekenAhA arvAgAnAyayat so'nyaH sAtavAhana iti sambhAvyate; anyathA navasayateNauehiM samakaMtehiM vIramuktAo / pajjosavaNacautthI kAlayasUrehiM to ThaviA // 1 // iti ciratnagAthAvirodhaprasaGgAt / na ca sAtavAhanakramikaH sAta10 vAhana iti viruddham , bhojapade bahUnAM bhojatvena, janakapade bahUnAM janakatvena rUDhatvAt / // iti 'zAtavAhana caritram / / 15 // THI 1 gha-'vIrakSetre iti' / 2 ga-yadasadbhAvyaM' / 3 chAyA- navazatatrinavatyA samAkrAntarimokSAt / paryuSaNacaturthI kAlikasUribhistAvat sthApitA // AyA / 5 ga-zAlivAhanapravandhaH' / Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prapannA] prabandhakozetyaparAhaye [16] / / atha vaGkacUlapravandhaH // 'pAreta'janapadAnta-'zcarmaNvatyA' staTe mahAnadyAH / nAnAghanavanagahanA, jayatyasau 'TImpurIti purI // 1 // atraiva 'bhArate' varSe vimalayazA nAma bhUpatirabhUt / tasya sumaGgalA- 5 devyA saha viSayasukhamanubhavataH kramAjAtamapatyayugalam / tatra putraH puSpacUlaH putrI pusspcuulaa| anarthasArthamutpAdayataH puSpacUlasya kRtaM lokairvaGkacUla iti nAma / mahAjanopa(pA)labdhena rAjJA ruSitena niHsArito nagarAd vaGkacUlaH / gacchaMzca pathi patito bhISaNAyAmaTavyAM saha nijaparijanana svasrA ca snehaparavazayA / 10 tatra ca kSutpipAsArdito dRSTo bhillaiH nItaH svapallayAm / sthApitazva pUrvapallIpatipade / paryapAlayad rAjyam / aluNThayad grAma-nagarasArthAdIn / anyadA susthitAcAryA 'arbudA'calA'daSTApada yAtrAyai prasthitAstAmeva 'siMhaguhAM' nAma pallI sagacchAH prApuH / jAtazca 15 varSAkAlaH / ajani pRthivI jIvAkulA / sAdhubhiH sahAlocya mArgayitvA vaGkacUlA vasatiM sthitAstatraiva sUrayaH / tena ca prathamameva vyavasthA kRtA-- mama sImAntadharmakathA na kathanIyA, yato yuSmatkathAyAM ahiMsAdiko dharmaH, na caivaM mama loko nirvahati / evamastu iti pratipadya tasthurupAzraye guravaH / vakacUlenAhUya 20 sarve pradhAnapuraSA bhaNitAH ---ahaM rAjaputrastanmatsamIpe brAhmaNAdaya AgamiSyanti / tato bhavadbhirjIvavadho mAMsamadyAdiprasaGgazca pachImadhye na kartavyaH / evaM kRte yatInAmapi bhaktapAnamajugupsitaM pAlpata iti / taistathaiva kRtaM yAvaccaturo mAsAn / prApto vihAra - - - , AryA / 2 ga. 'bhUtapUrva' / 3 ga-pachayA madhye' / caturvizati.. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatipravandhe 16 zrIvaracUlesamayaH / anuzApito vaGkacUlaH sUribhiH samaNANaM sauNANaM bhamarakulANaM gokulANaM ca / aniAo vasahIo sAraIANaM ca mehANa // 1 // ityAdi vAkyaiH / tatastaiH saha calito vaGkacUlaH / svasAmAM 5 prApuSA tena vijJaptam-vayaM parakIyasImAM na pravizAma iti / sUribhirbhaNitaH-- vayaM sImAntaramupetAH tat kimapyupadizAmastubhya, dAkSiNyAt / tenoktam-yanmayi nirvahati tadupadezenAnugRhyatAmayaM janaH / tataH sUribhizcatvAro niyamA dattAH, tadyathA ajJAtaphalAni na bhoktavyAni 1, saptASTAni padAnyapasRtya ghAto 10 deyaH 2, paTTadevI nAbhigantavyA 3, kAkamAMsa na bhakSaNIyamiti 4 / pratipannAstena te / gurUn praNamya svagRhamagamat / __anyadA gataH sArthasyopari dhATyAm / zakunakAraNAnna gataH sArthaH / truTitaM ca tasya pathyadanam / pIDitAH kSudhA raajnyaaH| dRSTazca taiH kimpAkataruH phalitaH / gRhItAni phalAni / na jAnanti te 15 nAmadheyamiti tena na bhuktAni / itaraiH sarvairbubhujire / mRtAzca te kimpAkaphalaiH / tatazcintitaM tena-aho niyamAnAM phalam / / tata ekAkyevAgataH pallIm / rajanyAM praviSTaH svagRham / dRSThA puSpacUlA dIpAlokena puruSaveSA nijapalyA saha prsuptaa| jAtazca kopastayorupari / dvAvapyetau khaDgaprahAreNa chinami / iti yAvada20 cintayat tAvat smRto niyamaH / tataH saptASTa padAnyapakramya ghAtaM dadataH khoTkRtamupari khaDgena / vyAhRtaM svasrA-jIvatu vngkcuulH| 1 chAyA--- zramaNAnAM zakunAnAM zramarakulAnAM gokulAnAM ca / aniyatA vasatayaH zAradAyAnAM ca meghAnAm // 2 AryA / 3 dAkSiNyAt ' iti pAThaH gha-prato nAsti / 4 kha-gha-'sva(sa.)svagRhamagaman ' 5 gha-'paripayA(?)zakuna.' / 6 k-kh-pthydinm',gh-'ennydinm| 7 'iti taiH' / 8 gha-'padAnyapasRtya / 1 gha-'khATarakRta / Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandha prabandhakozetyaparAye tadvacaH zrutvA lajito'sAvapRcchat- kimatediti ? / sA'pi naTavRttAntamacIkathat --bhrAtaratra pratibhUpatenaTaveSadharAzcarA Agacchan / yadi pallayAM vakacUlo'sti tadA'smAkaM nRtyaM pazyatu ityabruvan / tadA mayA'cinti-- sAmprataM bhrAtA vaGkacUlo nAsti gRhe / tadA mayA tava veSadhAriNyA nRtyamakAri teSAM pArthA- 5 t / dAnamadAyi tebhyaH / gatAca te khasthAnam / tato bahunizAgamanena nidrAparavazA tenaiva veSeNa bhrAtRjAyApArzve akhapam / iti vRttAntaM zrutvA'tIva manasi khedo dadhe tena / kAlakrameNa tasya tadrAjyaM zAsatastatraiva pallayAM tasyaivAcAryasya ziSyau dharmaRSi-dharmadattanAmAnau kadAcid vrssaaraatrmvaasthissaataam| 10 tatra tayorekaH sAdhustrimAsakSapaNaM vidadhe, dvitIyastu caturmAsakSapaNam / vakacUlastu tadattaniyamAnAmAyatizubhaphalatAmavalokya vyajijJapat -~-he bhadantau ! madanukampayA kamapi pezalaM dharmopadezaM daittaH, tatastAbhyAM caityavidhApanadezanA pApanAzinI vidadhe / tenApi 'zarAvikA parvatasamIpavartinyAM tasyAmeva pallayAM 'carmaNvatI'sarittIre 15 kAritamuccaistaraM cAru caityam / sthApitaM ca tatra zrIman mahAvIrabimbam / tIrthatayA ca rUDhaM tt| tatrAyAnti sma caturdigbhyaH saGghAH / kAlAntare kazcinnaigamaH sabhAryaH sarvaryA tadyAtrAyai prasthitaH prAptaH krameNa 'ranti' nadIm / nAvamArUDhI ca dampatI caityazekharaM vyalokayatAm / tataH sarabhasaM sauvarNakaJcolake kuGkumacandana- 20 karpUraM prakSipya jalaM kSeptumArabdhavatI naigmgRhinnii| pramAdAt nipatitaM tadantarjalatalam / tato'bhANi vaNijA-aho idaM kaJcolakaM naikakoTimUlyaratnakhacitaM rAjJA grahaNake'rpitamAsIt / 1 gha-'kathat kathaM bhrAta.' / 2 'tato bahu' isArabhya 'paravazA'paryantaM pAThAdhikyaM ga-pustake vartate / 3 kha-gha-'tena veSeNa' / kha-gha dattam / 5 kha --zironAmidavikA()parvata.', gha.- 'shiraanaamdNvikaaprvtH'| 6 kha-gha-- tatra yAnti' / 7 gh--rtindiim| Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 caturvizatipravandhe 16 zrIvaka cUlatato rAjJaH kathaM chuTitavyam ? / iti ciraM viSaya vacUlasya pallIpatervijJApitaM tat, yathA-- asya rAjakIyavastuno vicitiH kAryatAm / tenApi dhIvara AdiSTaH tacchodhayituM prAvizadantanaMdIm / vicinvatA 'cAntarjalatalaM dRSTaM tena 'hiraNyamayarathasthaM jIvantasvAmi5 zrIpArzvanAthabimbaM yAvat pazyati sma sa bimbasya hRdaye tatkaccolakam / dhIvareNoktam-dhanyAvimau dampatI yad bhagavato vakSasi "ghusRNacandracandanavilepanAhe sthitamidam / tato gRhItvA tadarpita naigamasya / tenApi dattaM tasmai bahu dravyam / uktaM ca vimbasvarUpaM nAvikena / tato vaGkacUlena zraddhAlunA tameva pravezya 10 niSkAsitaM tad bimbam / kanakarathastu tatraiva muktaH / niveditaM hi svapne prAg bhagavatA "nRpateH ---yantra kSiptA satI puSpamAlA gatvA tiSThati tatra bimbe zodhyamiti / tadanusAreNa bimbamAnIya samarpita rAjJe vaGkacUlAya / tenApi sthApita zrIvIrabimbasya bahirmaNDape, yAvat kila navyaM caityamasmai kArayAmi ityabhisandhimatA / kArite ca 15 caityAntare yAvat tatra sthApanArthamutthApayitumArabhante rAjakIyAH puruSAstAvad bimba nottiSThati sma / devatAdhiSThAnAt tatraiva sthitamadyApi tathaivAste / dhIvareNa punarvijJaptaH pallIpatiH~-yat tatra deva ! mayA nadyAM praviSTena bimbAntaramapi dRSTam / tadapi bahirA. netumaucitImaJcati / pUjArUDhaM hi bhavati / tataH pallIzvareNa pRSTA 20 svapariSat-bho jAnIte ko'pi anayorbimbayoH saMvidhAnakam / kena khalvete nadyantarjalatale nyaste ! / ityAkaNyakena purAvidA sthavireNa vijJaptam deva / ekasminnagare pUrva nRpatirAsIt / sa ca paracakreNa samupeyuSA sAdhaM yoddhaM sakalacamUsamUha sannahya gataH / tasyApra25 mahiSI ca nijaM sarvasvametacca bimbadvayaM kanakarathasthaM vidhAya gh-nNdm'| 1 gha-'prAntarjala.' 3 ka-gha-'hiraNmaya.| kapUra / 5khvdnH| 6 kh-gh-'tthaiv| 7k-kh-gh-'npenn'| (gha-samUlasamatena gataH' Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramA pravandhakozetyaparAye jaladurgamiti kRtvA 'carmaNvatyAM' kauTimbike prakSipya sthitA / ciraM yuddhavatastasya ko'pi khalaH kila vArtAmAnaSId yadayaM nRpatistena paracakrAdhipatinA vyApAdita iti / tacchutvA devI tatkauTimbakamAkramyAntarjalatalaM prAkSipat / svayaM ca parAsutAmAsadat / sa ca nRpatiH paracakraM nirjitya yAvannijanagaramAgamat 5 tAvad devyAH prAcInavRttamAkarNya bhavAd viraktaH pAramezvarIM dIkSAM kakSIcakre / tatraikaM bimba devena bahirAnItaM pUjyamAnaM cAsti / dvitIyamapi cenniHsarati tadopakramyatAmiti / tadAkarNya vaGkacUlaH paramAhatacUDAmaNistameva dhIvaraM tadAnayanAya prAvIvizat / sa ca tad bimbaM kaTIdanayapurjalatale tiSThamAnaM bahisthazeSAGgamadhova- 10 lokya niSkAsanopAyAnanekAnakArSIt / na ca tannirgatamiti daivataprabhAvamAkalayya samAgalya ca vizAmIzAya nyavedayat tarasvarUpam | adyApi tat kila tatraivAste / zrUyate hyadyApi kenApi dhIvarasthavireNa naukAstambhe jAte tatkAraNaM vicinvatA tasya "hiraNyamayarathasthayugakIlikA labdhA / tAM kanakamayIM dRSTvA 15 lubdhena tena vyacinti yadima rathaM kramAt sarva gRhItvA RddhimAn bhaviSyAmIti / tatazca sa rAtrau nidrAM na lebhe / uktazca kenApi adRSTapuruSeNa yadimaM tatraiva vimucya sukhaM sthayAH, no cet sadya eva tvAM haniSyAmIti / tena bhayArtena tatraiva muktA yugakIlikA ityAdi / kiM na sambhAvyate devatAdhiSThiteSu padArtheSu ! / zrUyate ca 20 sampratyapi kAle-kazcin mlecchaH pASANapANiH zrIpArzvanAthapratimAM bhaktumupasthitaH stambhitabAhurjAtaH / mahati pUjAvidhau kRte sajjatAmApanna iti / zrIvIrabimbaM mahat tadapekSayA laghIyastaraM zrIpArzvanAthabimbamiti mahAvIrasyArmakarUpo'yaM deva iti 'medAzcellaNa' 25 1 gha-'tataH zrutvA' / 2 mRtyutvam / 3 nRpAya / ka-gha-'hiraNmaya.' / Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 caturvizatiprabandhe [16 zrIvaha mUchaityAkhyAM prAcIkathan / zrImaccellaNadevasya mahIyastamamAhAtmyanidheH purastAbhyAM maharSibhyAM suvarNamukuTAmnAyaH sAdhitaH / prakAzitazca bhavyebhyaH / sA ca 'siMhaguhA'pallI kAlakramAd 'DhimpurI'tyAkhya yA prasiddhA nagarI saJjAtA / adyApi sa bhagavAn zrImahAvIraH 5 sa ca cellaNapArzvanAthaH sakalasaGghana tasyAmeva puryA yAtrotsavairArAdhyate iti / anyadA vaGkacUla 'ujjayinyAM khAtapAtanAya cauryavRttyA kasyApi zreSThinaH sapani gataH kolAhalaM zrutvA calitaH / tato devadattAyA gaNikAyA gRhaM prAvizat / dRSTvA sA kuSThinA saha prasuptA / 10 tato niHsRtya gataH zreSThino vezma / tatraikaviMzopako lekhyake truTayatIti paruSavAgbhinirbhartya niHsArito gehAt putraH zreSThinA / virarAma ca yAminI / yAvad rAjakulaM yAmItyacintayat tAvadujjagAma dhAmanidhiH / pallIpatizca niHsRtya nagarAd godhAM gRhItvA tarutale dinaM nItvA punA rAtrAvAgAd rAjabhANDAgArAd bahiH / godhApucche vilagya 15 prAvizat kozam / dRSTo rAjAnamahiSyA russttyaa| pRSTazca-kastvamiti ? | tenoce-caura iti / tayoktam --- mA bhaiSIH / mayA saha saGgamaM kuru / so'vAdIt- kA tvam ? | sA'pyUce- agramahiSyahamiti / cauro'vAdIt-- yadyevaM tarhi mamAmbA bhavati, ato yAmi / iti nizcite tayA svAGgaM nakhairvidArya pUtkRtipUrvamAhUtA ArakSakAH / 20 gRhItastaiH / rAjJA cAnunayArthamAgatena tad dRSTam / rAjJoktAH svapU ruSA:--- mainaM gADhaM kurvIdhvamiti / tai rakSitaH / prAtaH pRSTaH kSitibhRtA / tenApyuktam- deva ! cauryAyAhaM praviSTaH, pazcAd devabhANDAgAre devyA dRSTo'smi / yAvadanyanna kathayati tAvat tuSTo viditavedyo narendraH svIkRtaH putratayA sthApitazca sAmantapade / 25 devI viDambyamAnA rakSitA vakacUlena | aho niyamAnAM zubhaM phalamiti anavaratamayamadhyAsIt / 1 suuryH| Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramA pravandhakozetyaparAhaye preSitazcAnyadA rAjJA kAmarUpabhUpasAdhanArtha gataH / yuddhe ghAtairjarjarito vijilya tamAgamat svasthAnam / vyAhRtAzca rAkSA vaidyAH / yAvad rogo'pi ghAtavraNo vikasati tairuktam-deva ! kAkamAMsena zobhano bhavatyayam / tasya ca jinadAsazrAvakeNa sAdhU prAgeva maitryamAsIt / tatastadAnayanAya preSitaH puruSaH puruSAdhipatinA yena tadvAkyAt kAkamAMsa bhakSayatIti / tadA''stazca jinadAso 'vantI'mAgacchanubhe divye sudatyau rudatyau adrAkSIt / tena pRSTe-kiM rudithaH ? / tAbhyAmuktam-asmAkaM bhI 'saudharmA ccyutaH / ato rAjaputraM vaGkacUlaM prArthayAvahe, paraM tvayi gate sa mAMsa bhakSayitA; tato gantA durgatim , tena rudivaH / tenoktam-tathA 10 kariSye yayA tara bhakSayitA / gatazca tatra rAjJoparodhAd vaGkacUlamavocat- gRhANa balibhupizitam / paTUbhUtaH san prAyazcittaM creH| baGkacUlo'vocat--- jAnAsi svaM yadAcaryApyakArya prAyazcittaM grAhyam / tataH prAgeva tadanAcaraNaM zreya iti 'prakSAlanAddhi paGkasya dUrAdasparzanaM varam' iti vAkyAniSiddho nRptiH| vizeSapratipannavratani- 15 vahazcA''cyuta'kalpamagamat / valamAnena jinadAsena te devyau tathaiva rudatyA dRSTvA proktam- kimiti rudiyaH ? na tAvat sa mAMsa mAhitaH / tAbhyAM abhidadhe- sa AdhikArAdhanAvazA'dacyutaM' prAptaH / tato nAbhavadasmadbhateti / evaM jinadharmaprabhAvaM suciraM vibhAvya jinadAsaH svAvAsamAsasAdeti / asya 'DhimpurI'tIrthasya 20 nirmApayitA vacUlaH / // iti vakacUlaprabandhaH // 16 // . 1 gha-'raudro'pi' / 2 kAkasya mAMsam / Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuvizatiprabanthe [17 zrIvikramAditya [17] // atha vikramAdityaprabandhaH // vikramAdityaputraM vikramasenarAjAnaM prati pugedhasA''zIrdattA yat vaM piturvikramAdityAdadhiko bhUyAH / tadA devatAdhiSThitAbhiH siMhAsanasthAbhizcatasRbhiH kASThaputrikAbhirhasitam / tadA vikramasenena pRSTAH putrikA:- kimiti hasyate ? | tAH procuH---- tena saha samatvamapi na ghaTate, kuto nAmAdhikyam ? / AdyAha--- 'avantyAM' vikramo rAjA apUrvasatyavArtAkathakAya dInArapaJca zatI datte / evaM zrutvA khapparacaureNa dInArapaJcazatI yAcitA / 10 vArtA caikA kathitA, yathA gandhavat'smazAnasamIpe pAtAlavivarakUpe mayA dIphe devIharasiddhipreSitaH patan dRSTaH / mayA'pi tatpRSThe jhampApitam / pAtAle tatra divyaM saudhaM dRSTam / tatra tailakaTAhikA jvalantI dRSTA / tatpAghe eko naro dRSTaH pRSTazca- kimarthaM tvamiha ? / tenoktam15 atra saudhe zApabhraSTA divyakanyA'sti / sA brUte- yastailakaTAhi kAyAM jhampAM dAtA sa me varSazataM patirbhavitA | ato'hametatpatisvArthamatra tiSThAmi, paraM sAhasaM nAsti / iti vArtayA pazcazatI labdhA / tena kharpareNa samaM rAjA'pi tatra gato vivareNa / tailakaTA hikAyAM jhampA dattA / kanyayA so'mRtena jIvitaH / yAvat sA 20 rAjAnaM vRNute tAvad rAjJoktam- agretanaM naraM varaya / vRtaH sa tayA / evaM yaH paropakArI tadadhiko'yaM kathaM bhAvI ? // 1 // dvitIyayoktam 1 kha-gha-'tadA catasRbhirvArAGganAmirhasitaM devatAdhiSThitAbhiHsiMhAsanatvamapi na ghaTate' / 2 kha-gha-kaparakacaureNa' / ga-dha-gandhavadazmaH ' / 4 gha-'pAtAlacaraM (3) pe| Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhakozetyaparAhvaye 'kAsI'to dvau dvijo AyAtau / vikramArkeNa pRSTau rAjasva. rUpam / tAbhyAmUce- asmaddeze pAtAlavivaramasti / tatrAndho rAkSaso vartate / asmaddezasvAmI tilakaTAhe jhampAM dattvA svamAMsena rAkSasasya pAraNaM kArayati sma / rAkSaso'pi taM punarnavIkaroti / sapta apavarikAH svarNasampUrNAzca kurute / pratyahaM prAtaH saptApyapavarikAstyA- 5 gena riktIkurute / zrutvedaM vikramo'pi tatra gataH / kaTAhe 'jhampAM dattvA rakSasA bhakSito jIvitazca / punarbhakSito jIvitazca / rakSasaH zApenAdhyamasti tacchApAnto'bhUt / harabhyAM pazyati / dRSTvA cAhakastvaM sAhasI ? / tenoktam- vikramo'ham / tuSTo'haM te; yAcasva / rAjJoktam-tuSTazcet tadA'sya rAjJo nityaM saptApyapava- 10 rikAH svarNapUrNA bhUyAMsuH / tathA'sya punarevaM kaTAhajhampApAtAdiyAtanA mA bhUt / rakSasoktam- evamastu / ataH kathaM vikramArkAdadhiko bhAvI ? / samo'pi na, ato hasitam // 2 // tRtIyayoktam___ ekadA vikramArko nijapUrvAstavyakhalvATakumbhakArayukto 15 dezAntaraM gataH / parakAyapravezavidyAvedI yogI "militaH / sa AvarjitaH tuSTazca vidyA dAtumArebhe / rAjJoktam-- prathamaM mama mitrasya ( dehi ) / tenoktam- na yogyo'sau / nirbandhAt tasyApi dattA "guNaraJjitena yoginA, nRpasya pazcAd balAd dattA / 'avantI' gato rAjA rAjyaM karoti / ekadA paTTAzvo mRtaH / vidyAparIkSArtha 20 rAjJA svajIvastatra kSiptaH / kumbhakAreNa svajIvo nRpadehe / kumbhakAro rAjyaM karoti / tenAzvamAraNAya cintitaH / napajIvastu pUrvamRtazukadehe praviSTaH / zuko'pi somadattazreSThibhAryAproSitabhartRkA 1 ga-gha--'rASyasva0' / 2 gha-'rAkSaso'sti' / / ka- 'tailakaTAI', kha-gha'tena(?)kaTAhe' 1 4 ga-'jhampA dttaa'| 5ga-'rAkSasasya shaape0'| 6 tenokAm' ityaghiko g-paatthH| 7 'tuSTabhet rAjho' ityadhiko ga--pAThaH / 8 g-'isitm| 9 vigata kesh| 10 kha 'miilitH'| 11 'guNa balAd dacA' ityadhiko g-yaa| pardizati. 1 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catudhitiprabadha [17 zrIvikramAdisya kAmasenAgRhaM gataH / sA taccAturyeNa hRSTA rAjJIsamIpaM na gacchati / zreSThI samAgataH / sA rAjJIsamIpaM gatA / anAgamanakAraNaM pRSTA / zukacAturyakAraNaM proktam / tayA AnAyitaH zukaH / sA raJjitA tena, yathA rAjJA pUrvam / ekadA 'zukena rAjJIsnehaparIkSArtha gRhagodhikAdehe gatam / rAzyA tadviyogena kASThabhakSaNaM kartumArabdham / nRpajIvena zuko jIvApitaH / sA rAjJI vyAvRttA / zukena sarvo'pi vRttAnto rAzya kathitaH / rAjhyA kumbhakArasyAvarjanA kRtA / tena kumbhakArajIvena tuSTena vidyApradarzanAya mRtabokkaTadehe svarjIvaH kSiptaH / nRpo nijaM 10 dehaM gataH / ajo bhayAt kampate / rAjJA uktaH--na bhetavyam , nAhaM tvatsamo bhAvI, sakRpo'smi, tvaM sukhaM jIva, cara, piba | tataH kathaM tena samo bhaviSyati ? // 3 // caturyoktam--- ekadA vikramArkeNottamaM saudha kAritam / rAjA tatra gataH vilokanAya / tatra ceTakayugmamupaviSTamasti / ceTakenoktam- suSTha saudhamasti / ceTikayoktam-yAdRzaM strIrAjye lIlAdevyA bAhyagRhamasti tAdRzametat / rAjJA tacchRtam / tadgamanautsukyaM jAtam / paraM sthAnaM tu na vetti / tena sacinto jAtaH / bhaTTamAtro nRpAzayaM jJAtvA tatsthAnakajJAnAya cacAla / tanmArge 'lavaNa'samudraM tato 'dhUlI'samudramuttIrya tatra rAtrau madanAyatane sthitaH / "nizIthe hayaheSAravasaMsUcitaM divyAlaGkArabhUSitaM divyastrIvRndamAgamat / tatsvAminyA kAmaH pUjitaH / vyAvRttamAnAnAM tAsAM azvapucche lagitvA 'gha-'cAturye kaarnnN'| 2 gha-zukena bhUtvA rAjA sneha0' / 3 gha-'gataM tadviyogena' / - bokaDo' iti bhASAyAm / 5 gha-yugmamasti' / 6 gha-sukyaM, sthAmaM tu na beti, sacintaH bhaTa0 / 7 rAtrauM / "gha- divyaM strI. '|9khsrvmaanaanaa' / Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH prabandhakozetyaparAye tatra gataH / dAsIbhidRSTaH svAminIpArzve nItaH / tayA snAnAdi kAritaH / rAtrau tadgRha eva sthitaH / tvayA svapalyA uktam--- mama vikramAdityo bhartA bhUyAt , kiM vA yo mAM caturbhiH zabdairjAgarayati / ityuktvA suptA / tena cintitam--kiM caturbhirapi zabdaina jAgarti tarhi enAmahameva jAgarayiSyAmi / 'catvAraH zabdAH 5 kRtAH / yadA na jAgarti tadA pAdAGguSThazcampitaH / tayA pAdenAhataH yatra vikramAdityaH supto'sti tatra patitaH / rAjJA pRSTam - kimidam ? / tena sarvo'pi vRttAntaH proktaH / tato rAjA'gnisajhaM vetAlamAruhya tatra gataH / vetAlaH pracchanno jAtaH / rAjA dAsIbhistatra nItaH / tayA bhaktiH kRtaa| tadrUpadarzanAt sarAgA jAtA, 10 paraM zayAnayA pratijJA kRtA / tathaivoktam / rAjJA dIpasthito vetAla uktaH- bho pradIpa ! kAmapi kathAM kathaya / sa vaktumArebhe kazcid vipraH / tasya putrI / sA caturNA varANAM dattA pRthakpRthagAme / catvAro'pyAgatAH / vivAdo jAtaH / tayA mahAntamanartha dRSTvA kASThabhakSaNaM kRtam / 'snehAdekena vareNApi citAmadhye 15 jhampApitam / eko'sthIni gRhItvA "gaGgA'yAM gataH / ekastatroTajaM kRtvA sthito bhasmarakSArtham / eko dezAntaraM gataH / bhramatA ca tena saJjIvanI vidyA zikSitA / punarapi ttraagtH| apare'pyAgatAH / sA jIvApitA / punarvivAdo jAtaH / tarhi caturNA madhye kasya sA patnI ? / rAjJoktam----ahaM na vaicmi, tvameva brUhi / sa Aha- 20 yazcitAyA sahotthitaH sa bhrAtA / yo'sthinetA sa putraH / yena jIvApitA sa pitA, utpattihetutvAt / yo bhasmarakSakaH sa bhartA, pAlakatvAt / 1 catvAraH' ityadhiko ga-pAThaH / 2 ga-tatra' / 3 'dattA' asyAnantaraM 'pRthak pupara grAme' iti ga-pustake Adhikyam / 1 ka-gha-'ekena saha kaasstth0| 5 ga-. pustake snehAdekenajhampApitam' etadAdhikyam / 6 gha-gaGgAM gtH'| 7 gh-vaigni'| Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 caturvizatiprabandhe [17 zrIvikramAditya. rAjJA tAmbUlasthagikA dvitIyakathAM pRSTA / vetAlA'dhiSThAnAt sA'pyAha kutrApi mRtabhartRkA brAhmaNI abhUt / tasyA jAreNa saha sutA jAtA / to rAtrau bahistyaktuM gatA / itazca tatra ko'pi 5 zUlAkSipto jIvannasti / tasya pAde skhalitA / tenoktam -kaH pApI duHkhino'pi duHkhamutpAdayati ? / tayoktam-- kiM duHkham ? / so'pyAha-dehapIDAdikam , vizeSato niSputratvaM kathitam / punaH zUlAnareNoktam-tvamapi kathaya / kA tvam ? / nijacaritaM tayoktam / 'tannizamya tenApyuktam-purA hutaM bhUnikSipta atrasthaM dravyaM tvaM 10 madIyamAdAya sutAM mayA saha vivAhaya / brAhmaNI pAha--svamidAnI mariSyasi, sutA ca ladhvI; kathaM putrotpattiH / tenoktam-RtukAle kasyApi dravyaM dattvA putramutpAdayaH / tayA tathaiva sarva kRtam / putro jAtamAtro rAjadvAre kSiptaH / rAjJaH kenApyarpitaH / kAlena niSputrasya nRpasya rAjye sa evopaviSTaH / zrAddhadivase 'gaGgA'yAM 15 piNDadAnaM kartuM gataH / jalAddhastatrayaM nirgatam / sa rAjA vismitaH / kasya karasya piNDaM dadAmi ? / tarhi bho rAjan ! vada kasya deyaH piNDaH ? / rAjJoktam- caurahastasya // rAjJA svarNapAlaMkaM jalpitam / tadapi kathAmAha---- kasminnapi grAme kazcit kulaputraH sa pariNIto'nyanAme, paraM 20 tatpatnI zvazuragRhe nAgacchati / sa svajanairnirguNa iti hasyate / ekadA sarvajanaprerito mitrayuto tatra gataH / mArge yakSasya ziro nAmitam / tatprabhAvAt sAdarA jAtA, AgantuM pravRttA / yakSabhavane samIpamAgate sa ekAkI yakSa nantumAgacchat / yakSeNa strIlobhena tasya zirazcheditam / mahatyAM velAyAM mitramAgatam / tadavastho , 'abhUt' ityadhiko ga-pAThaH / 2 tannizamya' ityadhiko ga-pAdaH / 3 ga-kartuH gataH jalA.' 1 4 g-paaln| 5gha-'gRhaM nAgamchati' / 6 kha-gha-'yakSe smiipH| Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhakozetyaparAhaye jAto dhaniko dRSTaH / cintitaM ca tena- janapravAdo bhaviSyati yathA'nena strIhetohataH; tarhi mamApi martu yuktam / iti vicintya tenApi svaziraH chinnam / mahati velAyAM sA pyAgatA / dvAvapi tadavasthA prekSya cintitaM tayA- jano'gre'pi dveSiNI kathayannasti, samprati patighnImiti kathayiSyati; tarhi mriye'ham / iti dhyAtvA 5 gale zastrikA lagApitA / tAvatA yakSeNa kare dhRtA / mA sAhasaM kuru / tayoktam- dvAvapi jIvApaya | yakSeNoktam- zirasI nijanijakabandhe yojaya / tayotsukayA'nyAnyakabandhayonya'ste / tayorbhAryAvivAdo jAtaH / eko vadati-madIyA; dvitIyo'pi tathA / tarhi kasya sA? / rAjJoktam - yasya kabandhe ziraH sa bhartA, 'sarvasya 10 gAtrasya ziraH pradhAnam' iti vacanAt || karpUrasamudgako'pi kathAmAha kuto'pi grAmAt svasvakalAvidazcatvAraH suhRdo dezAntaraM celuH, ekaH kASThasUtradhAraH, dvitIyaH svarNakAraH, tRtIyaH zAlApatiH, turyo vipraH / kApi vane rAtrAvuSitAH / prathamayAme sUtradhAraH 15 prAharake sthitaH / tena kASThaputrikA taruNIsadRzI kRtA samagrA'pi / dvitIyaprahare svarNakAro yAmikaH / tenAbharaNairvibhUSitA / tRtIye zAlApatiH / tena kSaumANi paricApitA / caturthe vipreNa sajIvA kRtA / prAtaH sajIvAM dRSTvA sarve'pi tajighRkSayA mitho vivadanta / tarhi kasya sA bho vikramAdityanarendra ! / sA nAma zrutvA cukSobha / 20 rAjJoktam- taMdayaM na vacmi tayorakathayatozca tayA jalpitambho rAjan ! kasya sA ? / rAjJoktam- svarNakArasya / adhunA'pi yaH svarNa caTApayati sa eva bhartA bhavati // 4 // sA papraccha-- ke yUyam ! / dIpasthena vetAlenoktam-asau sa vikramAdityaH / sA hRSTA vyUDhA ca / tAM gRhItvA'vantI'mA- 25 1 iti vicintya ' etadadhiko ga pAThaH / 2 ka- sva-gha-'tadahaM na vemi'| Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatiprabandhe [17mIvikramAdityagamat / yadIdRg tatsamakaH, Adhikye tu kA katheti hasitam / vikramasenena garvastyaktaH // tato vikramasenaH purodhasamaprAkSIt- yadi kila etAH kASThaputrikA mama pitaramadbhutaguNaM varNayanti tarhi sa eva loke tatprathamatayottamatvenAvarNoi bhavi yati / tataH prAk tu na ko'pi tAhaguttamo'bhUditi brUmaH / purodhAH prAha- rAjan ! anAdiriyaM ratnagarbhA / anAdizcaturyugI / yuge yuge nararatnAni jAyante / ahameva pradhAnamiti garvo na hitakArI, na ca nirvhte| yatastvapiturvikra mAdityasya manasyakadA evamabhUd yathA rAmeNa vyavahRtya lokaH 10 sukhIkRtaH tathA'hamapi kariSye / tato rAmAyaNaM vyAkhyApitam / taMtra yathA rAmasya dAnaM AgArasthApanaM varNAzramavyavasthA gurubhaktistathA sarvamArabdham / tato'bhinavo rAma' ityAtmAnaM pAThayati / tad dRSTvA mantribhizcintyo sma- anucitakArI asmatprabhuryo garvAdAtmAnaM tadvanmanyate / ayaM garvo'syopAyenottArayitavyaH prastAve / ___ itazca tvapitrA vikramAdityena pRSTam - loke sa ko'pi kvApyAste yo'nutapUrva rAmasyAcaraNaM jJApayati naH ? / tata ekena jyAyasA mantriNA'paramantripreritena kathitam- rAjendra ! 'kozalA'yAM vipra eko vRddho'sti / sa kAzcit zrIrAmasya vArtAH pAra mparyAyAtAH samyag "viveda / AhUya pRcchayate / rAjJA AhUtaH saH / 20 sagauravamAyAtaH pUjitaH pRSTaH-vipra! vada kAJcid rAmakathA navyAm / vipro bANa --- pRthvInAtha ! yadi 'kozalA'yAmAgacchasi tadA rAmasya kamapi prabandhaM sAkSAd darzayAmi / iha sthitastu vaktuM na pArayAmi / tadA rAjJA rAjyabhAro mantriSu yastaH / svayaM mahAcamU sahito vRddhadvijayuk 'ayodhyo pazalyAM yayau / skandhAvAre tasthau / 25 tadAnIM sa eva sarvadigIza ityabhI: vipro bhASito kSamApAlena-- _1 ka kha-gha pratiSu 'tyaktaH' asyAnantaraM 'iti zrIvikramaprabandhaH' etadAdhikyam / 2 gha-'yathA tr'| 3 kh--'tthaa'bhinyo'| 4 kh-gh-'ved'| 5ga-pRSTaba-yuddha ! bd| Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH] prabandhakozesyaparAye darzaya rAmadevacaritram / tato vipraH sthAnamekaM darzayitvA bhUpAlamAlapat- idaM bhUkhaNDaM khAnayata / tataH khAnayati kSamApAlaH / khanayatsu khanakeSu prathamaM hemakalazaH / tato haimI maNDapikA prakaTIbabhUva / uparitanaM rajo'pasAritam / pazcAnupUrvyA prathamadvitIyatRtIyakSaNA haimA dRSTA mhiibhujaa| caturthe kSaNe nIraje kRte 'vipulA 5 upAnadekA haimasUtrakRtA jyoti lajaTAmANikyakhacitA dRSTA / bhapena vismitena ca gRhItvA hRdi zirasi nihitA / aho mAnyA ratnajAtiriyam ! / tato vipreNa vijJaptam- deva! carmakArapalyA upAnadeSA na spaSTamarhati tava viSTapapateH / vikrameNoktam- sA carmakAryapi dhanyA yasyA IgupAnat / vada keyaM kathA ? / tato 10 vipro brUte- vizvezvara ! zrIrAme rAjyaM kurvati sati atra carmakArasadanAdi Asan / idamekasya carmakArasya sadanam / tasya patnI lADabahulA / ato garvamudvahati / vinayaM na karoti / tetaH sA tena hakkitA hatA ca / yAhi re duHkhaM gRhItvA ityuktA ca / tato ruSTA'syAmekasyAM upAnahi taTapatitAyAM aparihitAyAM dvitIyasyAM 15 tu parihitAyAM nijatAtasya sadanaM jagAma | gasvA patyuH kaThorabhASitaM pitre bamANa / pitrA dvinadvayaM sthApitA AvarjitA ca / athoktA- vatse kulastriyAH patireva zaraNam / tatraiva yAhi / soce- na yAmi, mAnakSayAt / dvistriruktipratyuktayo bhaNitAH / pitRbhyAM bhANitA'pi yadA patigRhaM na yAti tadA pitrA bhASitam- 20 vatse ! ahamevaM manye-- yadA zrIrAmaH sItA-lakSmaNasahitaH svayamatrAgalyAnunIya svAM zvazurakule prahitA tadA tatra gantrI tvam / sAyalIkAbhimAninI pravadati- idamitthameva; rAma evAgate yAmi tatra, nAparathA / imaM vRttAntaM caratvaniyuktAH pracchannAH surA gatvA rAmaM vyajijJapan- deva! ayaM vRttAntazcarmakAraputryAH / tato devaH 25 gh-'ythH'| 'bahu lADakI gha-'upari hem.'| 2 kha-gha-vipule upA / iti bhASAyAm / 5ga-ata: kAraNe saa'|. . Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatidhAce [17 bhauvikramAditya zrIrAmaH prajAvatsalaH prAtaH sasIta: salakSmaNaH sAmAtyastaJcamakArabhavanamagAt / tanmadhyaM praviSTaH / pUjitaH 'kArubhirvismitaiH / vijJaptazca- deva! ayabhasmAn kITAn prati kiyAn prasAdaH kRtaH ? | svapne'pi nedaM sambhAvyate yad devo'smAnupatiSThate / ki kAraNamAgamanasya ? / zrIrAmaH prAha- tvatputryAH zvazurakule preSaNAyAyAtAH smaH / tasyA hi varAkyAstathAvidhA sandhA''ste / tato hRSTastajanakaH apavaraka gatyA duhitaramAha sma- mugdhike / tava pratijJA pUrNA / zrIrAmadevo'pyAyAtaH sadevIkaH / ehi, vanda sva taM jagatpatim / tatastuSTA rAmAntikamAgatA / vavande tam / 10 AlApitA prajAtAtena- vatse ! gaccha zvazuramandiram / tayA bhANa tam- AdezaH pramANam / tato gatA patigRham / rAmaH svasthAnamAyAsIt / zrIvikrama! asyA dvitIyA upAnat tatra pitRgRhe khanyamAne lapsyate / svAmin ! AyAhi tat khAnyate / gato rAjA tatra / khAnitaM tat / labdhA dvitIyA'pyupAnat / dRSTaM haimaM gRham | 15 evamanyAnyapi tena vipreNa khAyitAni lAtaM taddhema / rAjJA vipraH pRSTaH- vipra! kathamIdRzaM samyag jAnAsi / vipreNa gaditam-- pUrvajapAramparyopadezAjJAtaM tubhyamuktaM ca / paraM garva mA dhAH / sa rAmaH sa eva / tasya hyAjJayA jalajvalanau stambhete sma / patantyo bhittayo dattAyAM tadAjJAyAM na petuH / chUnA dvicatvAriMzat andha20 gaDAH saptavizaMtiH sphoTikA aSTottarazataM viDvarANi doSAzca sarve vyanezan / yA tu tadevI sItA ye trayastadbhAtaro ye tabhRtyA hanUmat-sugrIvAdayasteSAM mahimAnaM varSazatenApi vAkpatirapi vaktuM na zaktaH / iti zrutvA vikrameNa garyo muktaH / birudaM niSiddham 'abhinavarAma' iti / punarujjayinI'mAgAt / yathAzakti loka25 mudadharat / tasya hi agnivetAla-puruSakasiddhibhyAM suvarNasiddhayA ..'carmakAra' / 2 gha-bAnaviSata' / 3 k-ssaashyaa'| Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH prabandhakozetyaparAhvaye copakAraizvarya tadA nirupamamAsIt tato vikramo dhanya eva / tato'dhikAstu paraHkoTayo'bhavan / ityAkarNya vikramaseno vivekI abhUt // // iti vikramAdityaprabandhaH // 17 // atha vikramacaritram / jainatattvabAhya mugdhajanacitramAtraphalaM vikramAdityaprabandhamekaM brUmaH / 'ujjayinyAM' rAjya zAsati vikramAditye 'Asanne grAme vipreNaikena halaM kheDayatA divyaM jyotiSmadranamekaM bhUmau patitaM jagRhe / tanmUlyapraznArtha 'ujjayinyAM' ratnaparIkSinegamapArzvamAgamat / darzita tad ratnam / vismitA te UcuH--na vayamasya ratnasya 1. mUlyakaraNa kSamAH, IdRzasya pUrvamadRSTatvAt alIkamUlyakaraNe tIvradoSAJca, kevalaM devaH zrIvikramAdityo yadi vetti mUlyamasya, sa hi rekhAprApto ratnamUlyajJAne / vigra upavikramaM jagAma / ratnamadIdRzat / vikrameNa pRSTam-ke landhamidam ? / vipreNoktam- deva ! ilaM kheTayatA svakSetrabhUmau labdham / rAjJA bhaNitam-tahi dina- 15 dvayena vakSyAmaH / ratnamasmaddhasta evAstu vina! mA bhIH, na vayaM paradhanabaddhAbhilASAH / dhIrAM dattvA svasaudhamadhya eva sthApitaH saH / __ atha rAtrau vikrameNa vimRSTA ratnaparIkSakAH sNsaare| balimanu sa ca pAtAle / tatrApi gantavyam / kutUhalI balaso na bhavet / tato'. gnivetAlamAruhyAzu pAtAlaM gataH balibhuvanadvAre'sthAt / tatra 20 nArAyaNo dvAsthaH praNataH / nArAyaNena pRSTam-- kiM kArya te'trAgamane? / vikrameNoktam-upabali gataH vijJApaya rAjA kAryagauravAdAyAto'sti / yadyAdezaH syAt tadA darzanaM labheta / gataH kRssnnH| uktaM balaye-rAjA samAgato'sti dvAre / balinA niveditam-- rAjA ced yudhiSThiraH ? / pRccheH kRSNa ! / gataH kRSNaH papraccha- 25 1 idaM caritaM nAsti g-pustke| 2 kh-'aasnngraame'| 3 'kheDatA' iti bhaassaayaam| caturvizati. 22. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iyo caturviMzatiprabandhe [vikrama kiM yudhiSThiro'si ? / vikrameNoktam- rAjAnaM yudhiSThiraM manyate sa, tasmAdanyad vaktavyam / gaccha kRSNa ! maNDalIka AgatosstIti vada / gataH saH / vijJaptaM tat / balirUce-- maNDalIkaH kiM rAvaNaH / punarAgataH kRSNaH / maNDalIkazcet kiM rAvaNa iti pRSTo'si / vikrameNAbhANi- tarhi gatvA vada kumAra Agato'sti / gatvA tathoktam / balirAha-kiM kArtikeyaH ? kiMvA lakSmaNaH ? kiMvA pAtAlavAsI nAgaputro dhavalacandraH ? kiM vAliputro'GgAdo rAmadUta iti khyAtaH ? / punarehireyAhirA kRSNasya / vikrameNa punarabhANi-vadestvaM caNTha AyAto'sti / puna10 rgataH / balirbhaNati- vaNThazcet kiM hanUmAn ? / punaH kRSNo vAgaritaH / bhaNitaM balivacaH / punarvikramaH proce-gatvA vada talArakSa Agato'sti / uktaM tena tat tathA tat / balirjagAda-kiM vikramakaH ? / kRSNenaitya pRSTam- kiM vikramAdityaH ? / omi tyuktam / balyAdezAdupabali nItaH / pRSTo balinA .. re vikrama! 15 ratnamUlyaM praSTumAgato'si ? / vikramAdityo vadati-itthameva / danda zitaM ratnam / balirbabhANa-IdRzAni aSTAzItiM sahasrANi ratnAni nityaM yudhiSThiro nirmUlyAni adatta pAtrebhyaH / teSAM madhyAdidaM aru(ga?)lat / vipreNa labdham / prAyo bhUmiM gatAni sarvANi ratnAni, kAlasya bahulatvAt / tato rAjA yudhiSThira eva, tvaM kaH / vikrame20 Noktam-deva ! satyametat 'tuSTa icchAmi ITaksampattiyudhiSThirasya kutaH ? / balirAha-digjayadhanAni tasmai bhrAtRbhizcaturbhirAhatAni / pUrva 'maru(da)ttanAmA kArpaTiko dAridyamagno rudramArarAdha / tena tuSTena tasmai svavAJchayA 'kailAsA'sannA AmUlacUlaM hemaratnamayI pUrniSpAdya dattA / sA tena bhuktA / tasmin mRte rudreNa pAMzuvRSTayA 25 sA pidadhe / yadA yudhiSThirabAndhavaH sahadeva uttarAM dizaM sAdha 1gha gaccha vd'| 2 kha-'mevedaM drshitN'| 3 gha-santuSTarasA (?)mi IdRk / ..gh-'cmktnaamaa| Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paritram ] prabandhakozetyaparAhvaye yitumupatasthe tadA rudrastAM puraM svairguNairuddhATya sarvAM taddhemAdivibhUtiM yudhiSThiragRhapraviSTAma karat / tato yudhiSThirasya dAnecchAsiddhiH / tataH sa rAjA / maNDalIkastu rAvaNa iti loke tAdRgbalavidyAdayogAt / kumArastu kArtikeyo vaktuM yuktaH saptAhavayAH san yastArakaM jaghAna / lakSmaNo'pi kumAraH yo 5 meghanAdaM mamarda / tathA dhavalacandro'pi pIhuliputraH kumAro yo viSeNa jagad hattu (ntuM ?) kSamaH / viSamamapi viSamabhRtatAM netuM samarthaH / aGgado'pi samarthaH / sandhau vA vigrahe vA'pi, mayi dUte dazAnanI / akSitA vA kSitA vA'pi, kSitipIThe luThiSyati // 1 // 10 ityAdi syAtazca vaNThastu satyo hanUmAn yaH svAminaM rAmaM priyAviyogajvarajarjarAGga sandhIrayAmAsa madhyesabham / devAjJApaya kiM karomi ? kimahaM 'laGkA mihaivAnaye ? __ 'jambUdvIpamito naye ? kimathavA vArAMnidhi zoSaya ? / helotpATita vindhya parvatahimasvarNatrikUTAcala kSepakSobhavivardhamAnasalilaM badhnAmi vA vAridhim ? // 1 // ityAdi camatkArivAmikAryasiddhisAratayA vaNTho hanUmAneva / talArakSastu bhavasi / gaccha mUlyaM nAsti ratnasyeti dvijAya vadeH / tadAkarNya vikramaH svapurIM yayau / ratnaM dattvA balyuktamuktvA svagrAmAya vipraM visRSTavAn / ciraM rAjyaM cakre / iti vikramArkaH // graMtha 140 / / 1 indrajitam / 2 anuSTapa / 3 zArdUla0 / Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatipracance 18 zrInAgArjuna [18] // atha naagaarjunprbndhH|| 'TuGka'parvate 'surASTrA(STra) bhUSaNa zatruJjaya'girizikharaikadezarUpe rAjaputraraNasiMhasya bhopAlanAmnI putrI rUpalAvaNyasampUrNA pazyato jAtAnurAgasya sevamAnasya vAsukinAgasya putro nAgArjunanAmA jAtaH / sa ca janakena putrasnehamohitena sarvAsAM mahauSadhInAM phalAni mUlAni dalAni ca bhojitaH / tatprabhAvana sa mhaasiddhibhirlngkRtH| siddhapuruSa iti vikhyAtaH / pRthvIM vicaran 'pRthvIsthAna'pattane sAtavAhanasya rAjJaH kalAgururjAtaH / sa ca gaganagAminIvidyA10 dhyayanArtha pAlittAnaka'pure zrIpAdalitAcAryAn sevate / anyadA bhojanAvasare pAgalepabalena tAn gagane utpatitAn pazyati / 'aSTApadA'ditIrthAni namaskRtya svasthAnamupAgatAnAM teSAM pAdau prakSAlya saptottarazatamahauSadhInAM AsvAdena varNagandhAdibhirnAmAni nizcitya gurUpadezaM vinA'pi pAdalepaM kRtvA kurkuTapota ivotpatanna15 vaTataTe nipatitaH / vraNajarjaritAGgo gurubhiH pRSTaH-kimetaditi ? / tena yathAsthite prokte tasya kauzalyena camatkRtacittA AcAryAstasya zirasi padmahastaM dasthA bhaNanti-- SaSTikatandulodakena tAnyoSadhAni vartayitvA pAdalepaM kRtvA gagane garuDa iva svairaM breja / tatastAM siddhi prApya parituSTo'sau nanata / punarapi kadAcid gurumukhAdA20 karNayati yathA rasasiddhi vinA dAnecchAsiddhirna bhavati / tato rasaM parikarmayituM pravRttaH svedana-mardana-AraNa-mAraNAni cakre / rasastu sthairya na badhnAti / tatastu gurUn papraccha--kathaM rasaM(saH) sthairyamAbadhnAti ? / guravaH prAhuH, yathA duSTadaivatanirdalanasamarthAyAM zrIpArzva 1 kha-duH ' / 2 gha-gAmividyA0' / 3 ka-'bhaNitam' / / kh-'paadprlepN'| 5 ka- 'bajeH' / 6 sa-pratiSTo'so' / Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 173 prabandhaH prabandhakozetyaparAlaye nAthasya dRzi sAdhyamAnaH sarvalakSaNopalakSitayA mahAsatyA yoSitA ca mRdyamAno rasaH sthirIbhUya koTivedhI bhavati / tacchatvA sa pArzvanAthapratimAM samahimAmanyeSayitumArebhe / paraM tAdRzIM na kApi pazyati / itazca nAgArjunena svapitA vAsukiAtvA pratyakSIkRtaH, 5 pRSTazca- zrIpArzvanAthasya divyakalAnubhAvAM pratimAM kathaya / tenAvoci- 'dvAravatyAM' samudravijayadazANa zrIneminAthamukhAnmahAtizayasampannA jJAtvA zrIpArzvasya pratimA prAsAde sthApayitvA pUjitA / 'dvAravatyA' dAhAntaraM samudreNa plAvitA sA pratimA tathaiva samudramadhye sthitaa| kAlena 'kAntI'vAsino dhanapatinAmakasya 10 sAMyAtrikasya yAnapAtraM devatA'tizayAt skhalitam / atra jinabimbaM tiSThatItyadRSTavAcA nizcitya nAvikAMstatra nikSipya saptabhirAmasUtratantubhirbayoddhRtA pratimA nijanagaryAM nItvA prAsAde sthApitA | cintitAtiriktalAbhaprahRSTena pUjyate sma pratidinam / tataH sarvAtizAyi tad bimbaM jJAtvA nAgArjuno rasasiddhinimittama- 15 pahRtya 'seDI'nadyAstaTe'tiSThipat / tasya purato rasasAdhanArthaM sAtavAhanasya rAjJazcandralekhAbhivAM mahAmatI devIM 'siddhayantarasAnnidhyenAnAyya pratinizaM rasamardanaM kArayati / evaM tatra bhUyo bhUyo galAgatena tayA vAnyava iti pratipede'sau / sA teSAmauSadhAnAM mardana kAraNaM pRcchati / sa ca koTIvevasya rasasya vRttAntaM satyaM 20 kathayati / anyadA dvayonijaputrayostayA niveditam , yathA- 'seDI'nadItaTe nAgArjunasya rasasiddhirbhaviSyati / tau rasalubdhau nijarAjyaM muktvA nAgArjunAntikamAgatau / kaitavena taM rasaM jighRkSu pracchannaveSau yatra nAgArjuno jemati tasya gRhasya parisare bhramataH / 1 paraM pazyati' ityadhiko ga-pAThaH / 2 gha-savyantara0 / Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatipravandhe 8 zrInAgAIgaraindhanImAlapataH- tvaM nAgArjunAya rasavatI labaNabahulAM kuryAH / yadA tAM rasavatI kSArAM kathayati tadA'smabhyaM vadeH / sA'pyomiti pratizuzrAva / atha sA tajjJAnArtha tadartha salavaNAM rasavatI sAdhayati / SaNmAsyAmatikrAntAyAM rasavatI tena kSAreti dUSitA / randhanyA ca rAjaputrayorane gaditam- agha kSAratvaM jajJe nAgArjunena / tAbhyAmapi tasya rasasiddhinizcikye / atha tau tasya vadhopAyaM dhyAyataH pRcchatazca lokaM tajjJam / pRcchadbhyAM jJAtam , yathAvAsukinA evAsya darbhAGkurAnmRtyuH kathito'sti / nAgArjunena siddhasya zuddhasya rasasya kutapau dvau bhRtau 'DhaGka parvatasya guhAyAM 10 kSiptau / pRSThacarAbhyAM tAbhyAM jJAtau / muktvA palamAno nAgArjunastAbhyAM sammukhastho darbhAGkureNa janne / mRtaH sadyaH / Alekhye citrapatite, mRte ca madhusUdana! / kSatriye triSu vizvAsa-zcaturtho nopalabhyate // 1 // tau kutapo devatayA sagRhItau / rAjaputrau narakapaiGkagocaratAM 15 gatau / devatayA kruddhayA hatau / na rasalAbho, na ca dharmastayoH / tAvapi rAjaputrau maraNakAle pazcAttApena degdhau --- hA hA yena khaTikAsiddhivazAd dazAhamaNDapAdikIrtanAni raivato' patyakAyAM kRtAni yena raso lokopakArAya sAdhitaH tasya prANadoheNAvAbhyAM kiM sAdhitam ? / ekaM tAvat kalApAtradrohaH, aparaM ca mAtuladrohaH / evaM duHkhArtI mRtau / rasastambhanAt 'stambhanaM' nAma tIrtha tat pArzvadevasya / kAlAntare tad bimbaM tataH sthAnAt 'stambhana pure pUjyate'dhunA // // iti nAgArjunaprabandhaH // 18 // 1 'rAdhanArI' iti bhASAyAm / 2 gha- tadA vadeH / 3 anuSTupa / 'pahajagocara.' / 5 kha-gha-'jagdhau' / 6 samAptaH' ilAdhikA kha-ca-pAThaH / gha Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhakozetyaparAhvaye [19] // atha vtsraajodynprbndhH|| pUrvasyAM 'vatso' janapadaH / tatra 'kauzAmbI' yaH / zrIRSabhaghazyazAntanu-vicitravIrya-pANDu-arjunA-bhimanyu-parIkSitajanamejayakule sahasrAnIko rAjA / tatputraH shtaaniikH| 5 tasya patnI mahAsatI ceTakarAjananda(ndi)nI mRgAkSI mRgAvatI nAma / tayornandana udayanaH yaH kila 'nAdasamudro' vikhyAtaH, yo gItazaktyA 'ujjAyanyAM' 'analagirI'bhaM 'vindhyA' 'bhimukhaM gacchantaM punarAlAne nivezya caNDapradyotarAjyamadyotayat / sa sukhena rAjya zAsti yauvanastho bhogI kalAsakto dhIraH lalito nAyakaH / 10 itazca pAtAle 'krauJcaharaNaM' nAma pattanam / tatra vAsukiH sarparAjaH zveto nIlasarojalAJchitaphaNaH / tasya nAmaladevI nAma dyitaa| vipulo deshH| takSako nAma tasya pratIhAro viSamAdevIpriyaH yasya phaNAmaNDape trayodazabhArakoTayo viSasya vasantIti zrutiH / vAsukeH putrI divyarUpA kanI vasudattinAmA / tasyAH 15 sakhyazcaturdaza, tadyathA- dhArU(:) 1 vArU(:) 2 campakasenA 3 vasantavallI 4 mohamAyA 5 madanamUchI 6 rambhA 7 vimalAnanA 8 tArA 9 sArA 10 candanavallI 11 lakSmI(:) 12 lIlAvatI 13 kalAmatI 14 / sA tAbhiH saha vINA-mRdaGga-vaMza-sUktAdibhiH krIDati / ekadA tAsAM madhyAdekayoktam--- svAmini ! vasudattike ! ahaM saparicchadA sadhrIcI naraloke 'kauzAmbyo' divyarUpaM mahodyAnaM kriidditumgaam| dRSTA tatra bakula-vicakila-damanaka-campaka-viraha puSI / 3 sa-'kalpavatI' / 3 sakhI / Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 caturvizatiprabandhe [19 zrIvAsarAjodayana kAdidrumANAM sAraNInAM drumAlavAlAnAM vATIkoTTa(vATikoTa ?)sya shriiH| yadi svAminI tatkeliM kAmyati tadA tatra pAdamavadhArayatu / idaM zrutvA sA vasudattikA tAbhiH sarvAbhiH 14 sahecchAsiddhayA sahasA tad vanaM prAptA / tatra keliM kurvanti taaH| kusumAni cinvanti / taiH karaNDAn pUrayanti / dhamillAnuttaGgayanti / hArAn sArAn racayanti / evaM khelantInAM tAsAM vane kokilaphulakalaravakala: kolAhala ucchalitaH / tadA''karNanAdudyAnapAlaka etya tA adrAkSIt / aho rUpamahI svaro'ho prabheti visiSmiye / bhaktyA zrIudayanaM tAH samA lokitumAhAtumagamat / udayano'pi kutUhalAdalpaparicchado vana10 magAt / vasudattiM sasakhIkAmAlokiSTa / adhyAsIcca---- mano janmanaH mahAvyAdheH paramarasAyanametat / asyAH rUpasampat jihvAbhiH koTibhiH tAbhirvarNayitumazakyA / . asyAH saMvidhau prajApatirabhUccandro nu kAntipradaH zRGgAraikarasaH svayaM nu madano mAso nu puSpAkaraH / 15 vedAbhyAsajaDaH kathaM tu viSayavyAvRttakautUhalo nirmAtuM prabhavanmanoharamidaM rUpaM purANo muniH / // 1 // yat pazyanti jhagilyapAGgasaraNidroNIjuSA cakSuSA gacchanti kramalIlitobhayabhujaM yannAma vAmabhuvaH / bhASante ca yaduktibhiH sacakitaM vaidagbhyamudrAtmabhi stad devasya rasAyanaM rasanidhermanye manojanmanaH // 2 // taM dRSTvA sA palAyiSTa / nRpo'pyanvagAd drutaM drutam / kSaNArdhena sarvAH sakhyo'dRjhyAH samapatsata / sA'pi pAtAlavivaraprAye garta ekasmin praviSTA / rAjJA'pi jJAtam- kAmarUpiNI gamiSyatyeva 1 gha-'siddhA' / 2 gha-'jagmuSI' / 3 ga-pusta ke 'manojanmana: azakyA' etdaadhikym'| 4 vikramorvazIye (1-8) / 5 sarjanakArye / 6 namA / 7 cAla. / "g-kolito.'| shaal.| Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH] prabandhakozetyaparAhvaye 177 iti tAvat kare dhRtvA tasyA veNIdaNDo 'yamunA'jalapravAhaprAyaH kRpaannikyaacchinnH| gatA sA mRgshaavlocnaa| veNI kare'sthAt / tAM veNI pazyaMstAM camatkRtacakoracalAcalAkSI sa muhurasmArSIt / netrendIvariNI mukhAmburuhimI bhrUvallikallolinI bAhudvandvamRNAlinI yadi punarvApI bhavet sA priyA / tallAvaNyajalAvagAhanajaDairaGgairanaGgAnala jvAlAjvAlamucastyajeyamasamAH prANacchido vedanAH // 1 // tato hataprArambha udvAppaH sakhedaH pU:parisaramelyAmAtyAnAhUyAvAdIt- mayA evaM evaM bAlikAyAH kasyAzcid veNI 'chinnA / 10 sA tu zvabhramUlamagAt / ato mama rAjyena na kAryam / ibhAmeva veNI rAjyaM kArayata / te'pi tatheti pratipaya pUrbahirbhaNDape sotsava veNI rAjyaM kArayanti rAmapAdukAvat / itazca sA vasudattikA khinnA gatvA svasaudhe'svApsIt / tasyAH sakhyastatkabarI chinnAmIkSivA nAmaladevImAkAryA'dIha- 15 zat / jAgaritAM putrI nAmaladevI vatse ! ki.metat ? tavApi paribhavapadamityaprAkSIt / tanayA'pi yathAsthitaM mAtre Akhyat , sA'pi nAgapataye svapataye / kruddhaH sadyo'sau takSakamAkArya kathAmuktvA''. dikSat, yathA- gaccha, sarASTra udayanaM bhasmIkuru / so'pi tadAdezAdacAlIt / 'kauzAmbI' prApat / tatparisare utsavAn dRSTya 2. nararUpaH kazcit papraccha-- kimetadutsavasAmrAjyam ? / tatratyena janenoktam- evaM evaM rAjJA divyakanyAveNI chinnA / utpannAnutApena rAjyaM tadAyattaM kRtam / ato veNI rAjJIha / rAjJA'traiva ekadeze tapastapyate / takSakeNotsavo dRSTaH / madhye bhramatA rAjA'pyA , gha--vApe' / 2 zArdUla / 3 ga-'prArambhodvASpaH' / kha-gha-'chinAH' 5 ka-gha-- 'kiJcit' / patarvizati. 23 Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatiprabandhe [19 zrIvatsarAjodayanalokitaH / kuzasrastaragaH panAsanI japamAlApANiH tapaHkSAmaH jitaprANAyAmaH maunI / pRSTazca takSakeNa narUpeNa- kastvam ? kimartha tapazcarasi / tenApi dIrghamuSNaM ca niHzvasya gaditam-- bho puruSavipra! kiM pRcchasi mAM mandabhAgyam ? / dRSTA mayaikA puNyavatI mRgaDak / tAmanusarpatA mayA pAtakinA yAntyAstasyAH kabarI kRpANikayA nijapuNyadazayA saha kRttaa| sA manISitaM sthAnaM sasarpa / ahaM tu udayano rAjA rAjyaM tatsAtkRtvA svayaM tapaH kurvANo'smi / evaM zrutvA kSaNaM sthitvA upadravamakRtvA pAtAlaM yAtvA nAgendramAlalApa- niSpApaprajJaH deva ! dRSTo mayA udayanaH 10 veNIpurazca tathA rAjyotsavaH / sa puNyAtmA mRdumanA bADhaM parita tpyte| vinayI maanmrhti| tanchvaNAdatuSadAzIviSendraH / tarhi kiM yuktamiti takSakamUce / takSako babhASe- deva! sa eva vasudattivivAhAhaH kulena zIlena vidyayA vRttena parAkrameNa rUpeNa ca / kiM varNyate saH / 15 *amumakRta yadaGganAM na vedhAH, sa khalu yazasvitapasvinAM prabhAvaH / trijagati kathamanyathA kathA'pi, kSata....tapasAM padaM labheta ? // 1 // vidyA-kanyA-lakSmyo hi kusthAne nivezitA nivezayitAraM zapanti / nAmaladevImataM kImataM ca lAtvA takSakeNaiva vatsarAjamAhavat / pravezamahamacIkarat / vivAhaH praarbdhH| prathamAyAM 20 dakSiNAyAM savatsA gauH kAmadhenurlabdhA, dvitIyasyAM viziSTA nAga vallI, tRtIyasyAM sopadhAnA khaTvA satUlikA, caturthI ratnoyoto dIpaH / evaM ratnacatuSkeNa satkRtya sajAyaM jAmAtaraM 'kauzAmbI'purI prati preSayat / gataH svapuraM tatra RddhaM rAjyaM bhunakti / *sudhAdhautaM dhAma vyayabharasahazcArthanivahaH 25 sakAmA vAmAkSI suhRdapi nivedyAtmahRdayaH / 1 kha-davAyA (!) / * etabibAhite pache ga-pustake na vatete / 2 pugthitaayaa| Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhako zatyaparAhnaye guNAnAmanveSTA prabhurapi ca zAstravyasanitA (ta: : ) purA''cIrNasyaitat phalamalaghu tIvratapasaH // 1 // yadatat svacchandaM viharaNamakArpaNyamazanaM prabandhaH ] 179 sadA''ryaiH saMvAsaH zrutamupazamaikA zramaphalam / manomandaspandaM bahiriti cirasyApi virasan na jAne kasyaiSA pariNatirudArasya tapasaH // 2 // krameNa sa eva vAsavadattAM caNDapradyota puMtrI guNakIrtiM paryaNabIt 'DahAla' dezAdhipaputrI padmAvatIM ca / 'paJcAla ' dezAdhipenAkrAntaM 'kauzAmbI' rAjyaM mantrakSAtrAbhyAM punaragrahIt / iti udayanaprabandhaH / iyaM ca kathA jainAnAM na sammatA, devajAtIyairnAgaiH saha mAna - 10 vAnAM vivAha sambhavataH / vinodisabhA'rheti nAgamatAduddhRtyAtroktA / || iti udayanaprabandhaH // 19 // 1 1-2 zikhariNI / 3 dha - putrI padmAvatIM ca | 4 gha - 'udayanavAraprabandhaH / Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 5 caturviMzatiprabandhe [20] // atha lakSaNasenasya prabandhaH // [ 20 zrIlakSaNasena mantriNaH kumAradevasya ca pUrvasyAM 'lakSaNAvatI' pUH / tatra lakSaNaseno nAma pratApI nyAyI nRpaH / tasya dvitIyamitra jIvitaM prajJAvikramabhaktisAro mantrI kumAradevaH / vipulaM rAjyam / apAraM sainyam / atrAntare " vArANasyAM ' govindacandrAkhyanRpaputro jayanta candro rAjA / tasya vidyAdharo mantrI / mahecchAnAM annadAtRRNAM satyavAdinAM ca prathamaH / ekadA jayantacandrasabhAyAM vArteyamAsId ya lakSaNAvatI' durgaM 10 durgraham / rAjA mahAcamUsamUhasampannaH tAM vArtAmavadhArya 'kAsIpatiH pratijJAM sabhAsamakSa maigrahIt itazvalitvA'smAbhirlakSaNAvatI' durgaM grahItavyam ; atha na gRhNAmi tadA yAvanti dinAni durgataTe tiSThAmi tAvanti hemalakSANi daNDe gRhNAmi; anyathA na nivarte / iti sandhAM nirmAya prayANaDhakkAmadApayat / militaH samakAla 15 rAjalokaH / jAtA gajamayIca sRSTi: / bhUpAlamAlAmayIva bhUmiH / azvamamiva jagat / nirgataM sainyaM bahiH / akhaNDitaiH prayaH NairbhaJjan parabalAn, zoSayan sarAMsi paGkayan nadIH, samIkarbana viSamANi cUrNayan zikharANi, lekhayan zAsanAni, jIvayan sAdhulokAn, 'lakSaNAvatI ' prAptaH / durgAnnAtidUrAsanne bhUbhAge AvAsAn dApa20 yAmAsa / lakSaNa senastu dvArANi pidhAya pUrmadhye eva tasthau / kSu (kSo) - bhitA purI / saGkIrNatvamApannamanna-pAtho-dhUta-taila-vasana - tAmbUlAdivastUnAm / sthAne sthAne vArtA ArtAH pravartante / ' kAsIpatistu mutkalaM paradezaM grasate / sArthA ehireyAhirAM kurvanti subhikSamakSAmam / i 3 4 kha 1 kha- 'mahotthAnAM' / 2 kha-gha - 'dAtrINAM / 3 ka kha 'madrAkSIt' / 'tAmbUla - dalIdalAdivastUnAm / 5 ka kha - 'prAvartante' 16 'mokaLA' iti bhASAyAm Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prandhakozetyaparAye navyAni kUpAdIni khanitAni / vicarAnte khairaM sainikAH / vardhante vyavasAyAd riddhayaH / luTayante grAmAH / dvayornRpayorudhvamukhairadhAmukhaiH zarairyuddhAni / gatAni dinAnyaSTAdaza / tasmin dine sAyaM lakSaNasenena kumAradevo mantrI nyagAdi- mantrin ! idamasmAbhiranucitamAcaritaM yadayaM ripurdezaM pravizanneva na pratiskhalitaH / adhunA durgarodhe loko duHkhI, mlAnaglAnirnaH; tasmAt prAtaryoddhavyam, daNDaM na dadAmi / Ahvaya sAmantA 'mAtyAdIn / kumAradevaH prAhadeva ! yuktamevedam / 3 3 mRgendraM vA mRgAriMbA, dvayaM vyAharatAM janaH / tasya dvayamapi vrIDA krIDAdalitadantinaH // 1 // tvayi dhRtAyudhe vaijrAyudho'pi kAtara eva / tatkAlaM militAH pradhAnayodhAH / ukto yuddhAbhiprAyaH / prItAste pItAmRtA iva / } Ucuzca- 189 Jiu 10 mitrasnehabharairdigdho, rUSito raNareNubhiH / khaDgadhArAjalaiH snAto, dhanyasyAtmA vizudhyate // 1 // * uttambhita netravaijayansyaH / niSpannA vIrakarambakAH / sampannAni panyAdimutkalApamAni / evaM sati kumAradevo rAjAntikAd gRhaM gatvA mantrayate sma - asmAkaM prabhuryuddhArthI, jayantacandrastu balI / 'asthI ne balamArambho, nidAnaM kSayasampara:' / tasmAt kiM kartavyam ? | A jJAtam - jayacandramantrI vidyAdharo'nusaraNIyaH / 20 sa hi pratipannazUraH sakRpo niSpApo dAnI | iti vimRzya patrI - mekAM svalikhitAM sahAdAya prAkArAnnagara khotodvAreNaivaikAkI nirgatya madhyarAtre bahiH sainye mantrigRhadvAre'sthAt / tatra dvAHsthairmadhye mantripa : 15 -- ka 1 kha- 'khAtAni / 2 kha-dha- 'vyavasyarddhaga' / 3 anuSTup / 4 ka - 'cakrAyuzro'pi / 5 kha - 'prAsana ( ? ) yodhAH / 6 kha - rUkSito 0 ' / 7 anuSTup / 'tAstatra vaijayantyaH' / 9 ka kha 'anyathA' / 10 gha - 'apyadhI ( 2 ) balamararambho (1)' / 11 ga - 'AH ! jJAtam | Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatiprabandhe 20 zrIlakSaNasena. vidyAdharaM AtmAnamAyAntamajijJapat / sadha AhUtastena / AsitaH khasamIpe, pRSTazca- 'ke bhavantaH ? / mantrioktam- ahaM lakSaNasenA'mAtyaH kumAradevastvAM draSTumAyAsiSam / kiJcid vktvymsti| tat tu vaktuM na zakyate / patrI tu likhilA vakSyati / ityuktvA vidyAdharahaste tAmApit / tatra zloko dRSTaH-- upakArasamarthasya, tiSThan kAryAturaH purH| mUrtyA yAmArtimAcaSTe, na tAM kRpaNayA girA // 1 // asya zlokasyArthaM ciraM paribhAvya vidyAdharo'cintayat-- ayaM mahIyAn madantikamAgataH / jayantacandrApasAraNamIhate daNDaM ca 10 na ditsate / maiyyeva bhAramAropayati / tasmAnistAryo'sau vyasanasAgarAt / sa eva puruSo loke, sa eva zlAdhyatAmiha / nirbhayaM sarvabhUtAni, yasmin vizramya zerate // 1 // iti dhyAtvA kumAradevaM jagAda- mA bhaiSIH, daNDaM mA dAH, 15 prAtaratrAsmatsainyaM na sthAsyatyeva, gaccha / ityuktvA kumAradevaM satkRtya vyasrAkSIt / gataH sa svasvAmilakSaNasenasavidham / ___itazca vidyAdharo jayantacandrAntikaM gatvA vijJaptavAn--- rAjendra ! adha devasyAtrAgatasya dinASTAdazakaM gatam / kumAra devena svayametya mamASTAdaza hemalakSANi pravezitAni, 'ato'bhayaM 20 dehi, prasIda, svasthAnaM gaccha, 'kAsyA'mapi muktAyAM nirvAho nAsti, durgrahaM ca durgam / iti zrutvA 'kAsI'ndraH sadyo rAtrAva calitaH, dazakrozI gatvA sthitaH svanagaryAbhimukhIbhiH paTakuTIbhiH / 'lakSaNAvatI'loko vismito dRSTazca / lakSaNasenena kumAradevaH pRSTaH- kimiti gato jayantacandraH / mantriNoktam- deva! tvAM 1 ga--'ki' / 2 anuSTup / 3 ka-'mamApyevaM sA(bhA)ra0' / 4 anuSTup / 5 ka'svasthAne' / 6 ga-pustake 'ataH' ityadhikaH paatthH'| Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhako zaityaparAhvaye 1 yuddhodyataM zrutvA 'kAsIndra: subhItaH prANatrANArthaM gataH / anyaiva tava piNDazaktiH / gatiranyA gajendrasya, gatiranyA kharoSTrayoH / gatiranyaiva siMhasya, lIlA dalitadantinaH // 1 // kaH siMhasya capeTapATina mahAmAtaGgakumbhasthala sthUlAsthisthapubhavatparisarAM lAguhAM gAhate ? | kaH kAkodarabharturuddha viSajvAlAvalIDhasphuratphutkArAvalidhoramAsya kuharaM sADambara zrambati ! // 2 // atha cApalyAaukate kazcit tayoH tathApi kSemaH kutaH ? | ataH svakIyamantukSamaNopAyo'yaM tasya / kAsyAsannaM gataH 'kAsyA'dhi- 10 po'pi vidyAdharamAdizat- 'lakSaNAvatI' zadaNDadhanaM caturdigmilitebhyo'rthibhyo dehi yena yazAMsi praidhante / vidyAdharo'pi svAminaM nigadati - deva! kumAradevena mahyaM ratnamekaM daNDapade dattam / tena sadyaH kathaM hema niSpadyate ? | rAjoce - tarhi ratnaM darzaya / atha tena patrIgataH loko'darzi kumAradevAgamana vRttA- 15 ntazca proktaH / vidyAdharamukhAcca tadavadhArya jayantacandro jajalpa analpadhI:- mantrin ! tadaiva kiM neyaM patrI darzitA yena tebhyo viziSTAM kRpAM kurmastadaiva / tvayA svadhanArpaNAGgIkAreNaiva vayaM tata utthApitAH / prApito daNDossmabhyaM kila tena / atha hemASTAdazalakSANi kozAdAkRSyArthibhyo dehi / aSTAdaza hemalakSAstu kRpA- 20 prasAdapade lakSaNasenAya, aSTau hemalakSAH kumAradevAya preSaya / tathaiva kRtaM vidyAdhareNa / praviSTI 'kAsI' tau / sphItaM rAjyaM bhuGktaH / SaDviMzatihemalakSeSu tatra gateSu lakSaNasenena kumAradevaH pRSTaH 1 'anyaiva' ityArabhya 'kSamaNopAyo'yaM tasya paryantaH pAThaH ga - pustake nAsti / 2 anuSTup / 3 zArdUla0 / 4 gha - 'apacApalyA0' / 5 ga - 'smAi' / 6 ka- 'dattamasti' / 7 kha - gha 'tena' / Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 caturviMzatiprabandhe [20 zrIlakSaNasena I kimidam ? / kumAraH smitapUrvakamAcaSTa tvAM virodhya kaH sukhI tiSThet ? / tato'riNA daNDaste'rpitaH / pipriye pRthvIpatiH / mumude prajAH / vavRte mahotsavaH / evaM mantriNaH kAlajJAH sugUDhAzayAH loka - bhUpayoH kAryaM kuryuH // // iti lakSaNa senakumAradevaprabandhaH // 20 // 1 ka- 'kuryuriti' / 2 'samAptaH ityadhiko gha-pAThaH Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandha 185 prabandhakozetyaparAhvaye [21] // atha madanavarmaprabandhaH // 'caulukya vaMzyo mUlarAja-cAmuNDarAja-ballabharAja-durlabharAja-bhImAnvaye karNadevajanmA mayaNalladevikukSibhUAdazo rudra' iti viditabirudaH zrIjayasiMhadevanAmA'bhUnmahIpatiH / so'NahilapattanA'nirgalyAmitaiH sainya maliba'dezarAjadhAnI dhArAM' dvAdazabhivarjagrAha / pratolItrayaM sphoTayitvA yazaHpaTahakuJjareNa lauhImargalAmanvabhaJjat / sA'dyApi ' devapattane ' somanAthAgre dRzyate / yazaHpaTaho mRtvA vyantaro'bhUt / jayasiMho madhye parapuraM praviSTo mAlavendraM jIvagrAhamagrahIt / dvAdaza varSANi jayasiMhasya khaDgo 10 niSpratyAkAro'sthAt , naracarmaghaTitameva pratyAkAraM karomIti pratijJAvazAt; ata eva hatyArUDhaM naravarmANaM bhUmau pAtayAmAsa / vitastimAtraM cAhisatkamudatItarat / atrAntare pradhAnairvijJaptamrAjan ! rAjA'vadhya eva iti nItivacaH / tasmAnmoktumarho'yam / tato muktaH saH / kASThapiJjare kSiptaH / naravarmacA'nyacarmabhyAM 15 siddharAjena nijakRpANe pratyAkAraH kAritaH / tataH kavIzvaraivividha stUyate saH----- eka dhArA'patiste'dya, dvidhAraNAsinA jitaH / / kiM citraM yadasau jetuM, zatadhAramapi kSamaH // 1 // kSuNNAH kSoNibhRtAmanena kaTakA bhagnA'sya "dhArA' tataH 20 kuN: siddhapateH kRpANa iti re mA maMsata kSatriyAH / ArUDhaprabalapratApadahanaH samprAptadhArazcirAt pItvA mAlavayoSidazrusalilaM hantA yamedhiSyate // 2 // 1 ga-'rAjadurlabharAja / 2 ga-- 'nAmA mhiiptirbhuut| 3 lohamayIm / 4 anuSTupU / 5 ga-pustake idaM padyaM naasti| 6 zArdUla. / pavikati 14 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 caturvizatiprabandhe [21 zrImadanavarmatato dakSiNApathe ' mahArASTra - tilA '- karNATa '-' pANDayA'dirASTrANyasAdhayat / anantaM dhanaM saGghaTitam / tato gUrjara 'dharAM prati vyAdhuTat / yAvad dezasImasandhau sainyanivezaM kRtvA smitastAvat sAyaM ekadA mahA sabhAyAmupaviSTo'sti pratyakSa iva sutparivRDhaH / tAvat kazcid vaideziko bhaTTa etyAzIrvAdaM bhANitvA sabhAM dRSTvA'vAdIdidam , yathA- aho 'paramAra'vaMzadhUmaketoH zrIsiddharAjasya sabhA madanavarmaNa iva manovismayajananI / tadAkarNya siddhandrastameva bhaiTTa pura upavezya papraccha-bhaTTa ! ko'sau madanavarmA ? kka nagare kaM rAjyaM karoti ? / bhaMTTaH prAha-deva! pUrvasyAM 'mahobakaM' nAma 10 pattanaM sphAram / tatra madanavarmA nAma pRthvIpAlaH prAzastyAgI bhogI dharmI nayI nala iva purUravA iva vatsarAja iva punaravatIrNaH pRthvyAm / taM rAjAnaM tacca puraM yaH khala nityaM pazyati so'pi varNayituM na pArayati, kevalaM pazyannantarmanasaM mUka iva svAdaM tadguNaM jAnAti / asmAkaM vacasi prAyo lokasya vizvAso nAsti, vAvadU15 katvAt ,paraM preSaya kazcit paramAptaM nija mantriNaM zaM yena sa tAmRddhiM dRSTvA'trAgalsa devapAdebhyo nivedayati / evaM bhATTI vAcamavadhArya siddharAjo mantriNamekaM katipayajanayutaM draSTuM tatra tenaiva bhaTTena saha prAheSIt / gatau tau bhaTTa-mantriNau / 'mahobaka'pattanaM darzita bhaTTena mantriNA / dRSTvA nirvilamba uparAjametya yathAsthitamabhANItavadhAraya svAmin ! gatastatrAham / dArzataM bhaTTena tat pattanam / tadA vasantotsavastatra pravartate / gIyante vasantA''ndolakAdirAgairgItAni / bhramanti divyazRGgArA naaryH| makaradhvajalakSabhrAntimutpAdayanto vilasanti yuvAnaH / kriyante pratirathyaM chaNTanAni 1 ka-gha-'mahauM / 2 indrH| 3 g-'bhdr'| 4 g-'bhdr'| 5 gabhadra' / 6ga-'bhadraH / 7 g-purussaattme| 8 g-pRssimyaam'| 9 gha-"kivit' / 10 k'bhdrokaaN'| 11 ka- yuktN'| 11 ga- bhadreNa' / 13 -gha-'bhaTena praaptH'| 14k-'vsntmaasotspH| Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhakozetyaparAye yakSakardamaiH / prAsAde prAsAde saGgItakAni / deve deve mahApUjA / bhojanavArAsArAH pratisadanam / rAjakIyasatrAkAre tu dAlikUrAsrAvaNAni mutkalAni na mudhyante, kintu gartAyAM niyantrayante tadA saghaNTo istI nimajjati / rAjA'zvavArAH paritaH puraM bhramanto bITakAni dadate lokAya / karpUrairdhUliparvodayaH / rAtrau vipaNIn 5 1 vaNijo na saMbRNanti, udghATAn vimuJcanti prAtarAgatyopavizanti / evaM nItiH vyavasAyo'pyAcAramAtreNaiva siddhArthatvAt / 'tatra deze lohakhAnivat suvarNarUpyakhAnIrvahanti tena sarvaH ko'pi / rAjA tu kIdRgapyAste mayA sa na dRSTaH / idaM tu zrutaM sa nArIkuJjaraH sabhAyAM kadApi nopavizati / kevalaM hasitalalitAni 10 tanoti pratyakSa indraH / evaM vacaH zrutvA siddharAjo sainyarakSAyAM sainyaM niyujya mahatA sainyena 'mahobakaM prati pratasthe / "tasthau tadAsane bhUpradeze krozA - Takena / kSu (kSo ?) mito deza: / sthAnAzvalitaM ' mahobaka' m | pradhAnaimadanavarmA divyodyAnasthaH strIsahasrasamAvRtta etyoce - svAmin ! 15 siddharAjo gaurjara upanagara mAgato'sti, sa kathaM pazvAnnivartanIyaH / / madanavarmaNA smitvA bhaNitam - siddharAjaH so'yaM 'dhArA'yAM dvAdaza varSANi nigrahAya asthAt / sa ' kabADI' rAjA vAcyo bhavadbhi:yadi naH puraM bhuvaM ca jighRkSati tarhi yuddhaM kariSyAmaH / athArthena tRpyasi tadA'rthaM gRhANeti / tato yad yAcate sa varAkastad deyaM 20 bhavadbhiH, na vayaM dhane datte zruMTyAmaH / so'pi jIvatu ciraM yo vittArtha kRcchrANi karmANi kurvANo'sti / rAjJo vaco'nugRhItvA mantriNaH paracakramaguH / tAvatA siddhasenena kathApitam - daNDaM , - 187 C 1 karpUrA-guru- kastUrI kakkolairyakSa kardamaH" ityamarakoze dvitIye kANDe SaSThe loke / 2 kha - 'vastravaNAni' / 3 ga-pustake 'tatra 0 4 ' krameNa gacchan' ityadhiko ga- pAThaH / 6 kha-dha- 'paramaguH / sarvaH ko'pi' ityakiH pAThaH / 5 ga - ' so'yaM yaduddhArAyA~' | Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 caturviMzatiprabandhe [21 zrImadanavarmadattvA mantribhI rAjavAkyaM dUtamukhena bhANitam-- yadi arthamIhase tadA'tha lAhi; bhUmiM cet tarhi yuddhAmahe vayam / madanavarmadevAya jJApitamatra bhavadAgamanam / tena asmatprabhuNA uktam- 'kabADI' rAjA'rthena tarpaNIyaH saH / siddharAjastallIlayA vismitaH SaNNavati koTIH kanakasyAyAcIt / dattAstAH pradhAnaiH / sadyaH dezaH sukhaM tasthau / tathApi pazcAnna yAti / tadA pradhAna Nitam-rAjan! artho labdhastvayA, kathamatha na pratigacchasi ? / 'siddhezena bhaNita mantripuraH-taM lIlAnidhiM bhavatprabhu didRkSe / te'pyetya madanavarmANamabhaNat- arthena toSitaH sa klezI rAjA, paraM bhagati rAjendra draSTumIhe / tato madanavarmaNA nigaditam-tarhi etu saH / tataH sainya tathAsthameva muktvA mitasainyastatrodyAne AgataH siddharAjA yatra mahAprAkArasthe saudhe madanavarmA'sti / prAkArAd bahiryodhalakSAstiSThanti / pratolI yAvadArgasya madhye acIkathat dvAsthaiH AgatamasmAbhiH 'mahobaka' prabhuNA bhaNitam-- janacatuSkeNa 15 sahAgacchata / Agato madhye siddharAjaH / yAvat pazyati kAJcana toraNAni saptapravezadvArANi agre dadarza rajatamahArajatamayIrvApI:, 'nAnAdezabhASAvicakSaNAH zazAGkamukhIvizAlanitambasthalAstAruNyapuNyAvayavAH strIH 'paNava-veNu-vINA-mRdaGgAdikalAsaktaM parijanajanam / sphItAni gItAni zuzrAva / 'nandano'dyAnAdhikamudyAnaM, himagRhANi, haMsasArasAdIn khagAn , upakaraNAni haimAni, kadalIdalakomalAni vasanAni, janitAnaGgarAgAn uttuGgAn puSpakaraNDAMzcaiSata / evaM pazyan pazyan puraH puro gacchan sAkSAdiva madanaM madhure vayasi vartamAnaM mitamuktAphalaprAyabhUSaNaM sarvAnalakSaNaM kAzcanaprabhaM madhurakharaM tAmarasAkSaM tuGgAghrANaM upacitagAtraM , tathApi0 yAti' ityadhiko ga-pAThaH / 2 kha-gha-siddhasemabhANitaM mntripuruhuutaast'(1)| 3 ga-darzayatha' / / sva-gha-'nAmAdezaveza(Sa bhASA' / 5 yAditravizeSaH, nAnuM ngaaruN| 6 gha-'tuGgadhoNaM' / Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhakozetyaparAye 1 madanavarmANamapazyat / madanavarmA'pyabhyetyAzliSya haimAsanaM dattvA tamabhANIt - siddhendra ! puNyamadyAsmAkaM yena tvamatithiH sampanno'si / siddharAjaH prAha- rAjan ! AvarjanA vacanamidaM mithyA; yat tu mantriNAmagre 'kabADI' ityuktaM tat satyam / madanavarmA jahAsa - siddheza ! kena vA vijJaptamidam / siddhezaH prAha - taireva mantribhistAvakaiH / ko'bhiprAyo mannindAbhaNane devasya ! | madanavarmA Aha-deva ! kalirayam, alpaM jIvitam mitA rAjyazrIH, tucchaM balam, tatrApi puNyaiH sphItaM rAjyaM labhyate, tadapi cet na bhujyate, rulyate videzeSu, tat kathaM na kabADikastvam / siddhezenoktam - satyaM satyam, etAdRza: karnATika evAham | tvamevAyaM 10 dhanyo yasyetthaM zarmANi / svayi dRSTe'smAkaM jIvitaM saphalam / ciraM rAjyaM bhuGkSva / ityuktvA tasthau / madanavarmaNotthAya nijaM parijanakozadevatAvasarAdi sarvaM darzitam / premA'vRdhat / viMzatyuttaraM pAtrazataM svAGgasevakaM siddharAjAya vyatarat / tena prIto jayasiMhadevaH sainyaM gRhItvA 'dhArA' jitvA pattanaM 'aNahilapuraM' praviSTaH / 15 teSAM 120 madhyAdarthaM pathi mRtaM mArdavAt zeSaM pattane praviSTam / pattanapravezotsave zrIpAlakabinA siddharAjopazleokanA- 1 kAvyam - ------ he vizvatrayasUtradhAra ! bhagavan ! ko'yaM pramAdastava nyasyaikatra niveza yasya paratastAnyeva vastUni yat / pANiH pazya sa eSa yaH kila balervAk saiva tha yA cAritraM ca tadatra yad raghupate' caulukya' candre nRpe // 1 // * 182 20 : punaH mAnaM muca 'sarakhati' ! tripathage ! saubhAgyabhaGgIM tyaja re 'kAlindi' ! tavAphalA kuTilatA ' reve' ! rayastyajyatAm / 25 1 viveka (?) / 2 - 'kartA Tikatvam' | 3 'sarva' ityadhiko ga-pAThaH / 4 kha-'dhArAmadhye' / 5 kha - rAjA varNitaH / 6 zArdUla0 / Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 caturvizatiprabandhe [1 zrImadanavarmazrIsiddhezakRpANapATitaripuskandhocchalacchoNata-- srotojAtanadInavInavanitArakto'mbudhirvartate // 2 // evamanyairapi bhaNitAni // // iti madanadharmaprabandhaH // 21 // ST NOO OR 1 zArdUla / 2 ga-rApi kavimirbhaNitAni' / Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhakozetyaparAhvaye [ 22 ] || atha ratnazrAvakaprabandhaH || uttarasyAM dizi 'kAzmIreSu' dezeSu 'navahucha' nAma maharddhimat pattanam / tatra vikramAkrAntabhUvako navahaMso nAma bhUpAla: / tasya rAjJI rUpazrIhasitarambhAgarvA vijayAdevInAmnI / tatraiva pattane pUrNacandraH zreSThirAjo'bhUt / tannandanAtrayaH ratnaH, madanaH, pUrNasiMhazca / trayo'pi jainAH zrImantaH priyaMvadAH sAttvikAH prAjJAH rAjapUjyAH prArambhasiddhAH / ratnasya patnI paumiNiriti khyAtA / putrastu komala iti nAma bAlo vartate / tadA zrI neminAthanirvANAdaSTasahastrI varSANAM vyatItA'sti / asminnavasare'tizaya- 10 jJAnI paTTamahAdevanAmA 'nabahula' pattanaparisare samavAsArSIt / devairbhUmiH zodhitA / udakairachoTitA / kanakapadmaM maNDitam / tatra paTTamahAdeva upaviSTaH / madhye nagarasya tadAgamanaM jJApitamudhAnapAlana lokAya nRpAya ca / prathamamAgato nRpaH sAntaHpuraparicchadaH saratna- madana - pUrNasiMhaH / aparo'pi chokastathaiva / zreSThinI 15 paDamiNirapi saiputrA tatrAgatA / evaM sabhAyAM deva-dAnava mAnavavidyAdharAdivRnda sundarAyAM gururdezanAM prAreme --- yAsyAmIti jinAlaye sa labhate dhyAyaMzcaturtha phalaM prabandhaH ] SaSThaM cotthitamudyato'STamamatho gantuM pravRtto'dhvani / zraddhAlurdazamaM bahirjinagRhAt prAptastato dvAdazaM madhye pAkSikamIkSite jinapatau mAsopavAsaM phalam // 1 // * seyaM majjaNe punna, sahassaM ca vilevaNe | sayasAhassiyA mAlA, anaMtaM gayivAiaM // 2 // 1 gha - 'kasmIreSu nava0' / 2 ka- kha - 'mahAdevinAmA' | 3 kha-gha -'tatra saputrA' / 4 zArdUla0 / 5 chAyA - zataM pramajjane puNyaM sahastraM ca vilepane / zatasAhasikA mAlA'nantaM gItavAditam // 6 anuSTup / 191 20 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatiprabandhe [22 zrIratnazrAvakapUjAkoTisamaM stotraM, stotrakoTisamo japaH / japakoTisamaM dhyAnaM, dhyAnakoTisamo layaH // 3 // idaM sAmAnyataH sarvajinasevAphalam / 'zatruJjaye' tu savizeSa tadeva, asaGkhyAnAM yatInAM siddhatvena siddhakSetratvAt / 5 dhUtre pakkhovAso, mAsakkhavaNaM kapUradhUvaMmi / kattiamAsakkhavaNaM, sAhU paDilAbhie lahai // 1 // iti vacanAt / 'zatruJjayA'dapi raivata' sevA mahAphalA / 'raivato' hi 'zatruJjayaikadezatvAt 'zatruJjaya' eva, zrInemikalyANakatraya bhAvAdatizAyitamaprabhAvazca / neminAthasya mAhAtmyaM mithyAdRzo'pi 10 prabhAsapurANe evaM pravadantaH zrUyante--- padmAsanasamAsInaH zyAmamUrtidigambaraH / neminAthaH zivelyAkhyo, nAma cakre'sya vaamnH||1|| vAmanAvatAre hi vAmanena raivate' neminAthAne balibandhasAma *rtha tapastepe iti tatra kathA / 15 kalikAle mahAghore, sarvakalmaSanAzanaH / darzanAt sparzanAd devi !, koTiyajJaphalapradaH // 2 // IzvaroktamidaM prabhAsapurANe evam, tasmAd yena neminAtho vandito * raivata'girimAruhya tena kila paramapadaM zraddhAlunA gRhItameveti tattva m / ityetAM dezanAM zrutvA ratnaH zrAvaka utthAya gurorane pratijJA 20 cake-- mayA sasaGghana yadA 'raivate' nemiH praNato bhaviSyati, tadA dvitIyA vikRtimrahItavyA / tadaiva ekabhaktaM bhoktavyam / tAvantaM ca kAlaM yAvad dhruvaM bhUmizayyA-brahmacarye dhArye / varaM prANAMstyajAmi, paraM neminAthaM namAmyeveti / tataH svagRhamAyAto rAjA 1 gha-'guNo japaH' / 6 anuSTupa / 3 chAyA-dhUpa pakSopavAso mAsakSapaNaM karpUradhUpe / ___ kArtikamAsakSapaNaM sAdhuH pratilAbhito labhate // 4 AryA / 5-6 anuSTup / 7 k-raivtN'| Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandha prabandhakozetyaparAye lokazca / ratnazrAvakoparodhAt paTTamahAdevastatrAsthAt / ratnastUpAyanaM dattvA rAjAnamUce-rAjan ! mAM nemiyAtrAyaiH raivata'. gamanAya visRja / rAjJoktam-svairaM dharmaH samAcaryatAm / asmAkaM matametat / yad vilokyate tad gRhANa / ratno jaharSa / saGghamamelayat / gaja-ratha-turaga-padAtirUpaM mahattamaM sainyaM nRpaallebhe| 5 yasya yannyUnaM tasya tat pUrayAmAsa / amAri-caityaparipATizAntika-bhojanavAra-pratilAbhanA-bandimokSa-lokasatkArAMzcakAra / gaNitaM muhUrtam / calito devAlayaH / rAjA mahotsavakaraH paramasakhA / karabhazatairdhanAni celuH / zreSThinI paumiNipapatnI vijayadevIM bAlavayasyAM bheTayituM jagmuSI, pAdayostasyAH petuSI 10 ApRcche-~~-svAmini ! yAtrAyai yAntyasmi / bhavadviyogaduHkhaM dinakatipayAni dharmalobhataH soDhumIhe'ham / rAjJI api zAstumUce -- sakhi ! tatra gatA dhanakRzatayA kArpaNyaM kRtvA mAM lajjApAtraM mA kRthAH / svairaM dadIthAH / ani dhanAni bhUSaNAni vasanAni ca gRhANa / ityuktvA bhUri dade / padAni katipayAni sampreSayat / nivRttA 15 raajnyii| zreSThinI saGghamadhyamadhyAsta / zrIpaTTamahAdevo guruH saha vyavaharat / tena sanAthaH saGghaH / nityaM dhanasya svairaM vyayaH / koTIzvarAH sArmikAH paraHsahasrAH / candrahAsavaNAGkA bhaTAH zatasahasrAH / ke bhIH / evaM pathi tIrthAni bandamAno ratnaH saGghapatirbAndhavadvayayutaH saputraH sapatnIkastAvad yayau yAvada 20 'zelA'-'tolA khyau dvau parvatau staH / tatra prAptaH / iha kila 'zatruJjaya madhye bhUtvA * raivataM ' gacchatA lokAnAM 'rolA'-'tolau' girI na staH, paira 'bhadrezvara'pathe gacchatAM staH / tatra 'rolA''tola'yoragaryormukhe militvA 'tor3akadvayamiva jAtamAste / tatra parisare ... sakhIm / 2 ka- 'saashrmuuce'| 3ga-'dhanakRnta yA / gha-'dhanapatidhanAni / 5 ga- 'yathecchaM gRhANa' / 6 ga-'tena kcha / ga-pustake 'para' itpaSikA pAra 8 'toDo' iti bhASAyAm / caturvizati. 35 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatiprabandhe [ 22 marala zrAvaka I saba AvAsitaH / dinaM sarva snAtra caityavandanA - dAna-pUjA bhojanAdIni khairaM vavRtire / rAtrau sukhaM sthitam / prAtaH puro gamanAya saMnahyAcalat saGghaH / yAvadagrayAnaM girimukhasaGkaTapathena calituM pravRttaM tAvatA kazcideko maSIzyAmo vyAttavaktro narasiMhavapuraTTahAsI bahugavyUto daMSTrAkarAlAsyo nakharairlokaM dArayituM pravavRte / bhakSayAmi bhakSayAmi ca U~ce / tad dRSTvA bhIto lokaH pazcAnivRtya gacchati / tad 'rAjaputrairjJAtam / tairgatvA sa kAlarUpaH prababhASe -- kastvam ? kathaM janamupadravasi ? / devo vA daityo vA rAkSaso vA yena tannAmnA pUjayAmaH / sa kAlamUrtirvadati - kiM re 10 bADhaM vadatha / yadi puraH padamekaM vajiSyatha tadA sarvAn ekaikazavaviSyAmyeva / iti gadati sati tasmin saGgharakSapAla henyaghuTya ratno vijJaptaH - deva ! evamevaM vRttAntaH / puro gantuM na labhyate, abhAgyAt / evaM daMSTrA carvitA lokA: puraH patitAH "prekSyantAm / tadAkarNya karNakaTukaM viSaNNo ratnaH / ka upAyaH ? / kA gatiH ! | 15 kA matiH ? iti kalakalitaH saGghaH / vizeSataH strIjanaH / sthAne sthAne vRndazo vArtAH / kecid vadanti -- pazcAnnivRtya gamyate / ayaM sarva bhakSayiSyatyeva / jIvannaro bhadrazatAni pazyatIti / apare tvAhu:-- mriyate ced mriyatAm, gamyate puraH, nemireva zaraNam / kecid drumalatAntaritAstasthuH / anye jyotiSamapazyan / itare saGghaprasthAna - 20 muhUrta dAtAramanindiSuH / ityevaM viSame vartamAne saGghapatiratnema bhaTTAH prabhASitAH -gatvA pRcchata taM ghoraM naraM tvaM kathaM prasIdasi, yena tat kurmaH puro vrajAmaH / gatA bhaTTAH / bhASitaM ratnavacanaM tadagre / tenoktam- - ahametasyA giribhuvo'dhiSThAtA / ekaM saGghapradhAnamAnuSaM bhakSayAmi tatastRpyAmi; anyeSAM nopadravAmi; pratijJAM I * 5 1 ka- kha- 'ukta' / 2 'tad dRSTvA' ityadhiko ga-pAThaH / 3 'rajapUta' iti bhASAyAm / 'tamAmnA' ityadhiko ga-pAThaH / 5 ga 'carvayiSyA0' / 6 ga - 'bhaTai 0 ' / " evaM taddaSTrA' / " ga- 'prekSa0' / * Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhakozetyaparAye 5 ca na la / 'tena bhaTTAstat samyag nirNIya tadAkApaM ratnAya UMcuH / ratnenaikatropavezitAH sarve lokAstathA sannaddhA evaM bhaNitAzca te lokA:- puNyaM me mahad yenAsau ko'pi ghorapuruSa ekaM mAnuSaM jivRkSati / tadbhakSaNAt tRptazveccheSaM na bhakSayati tasmAd yUyaM yAtA nemiM vandadhvam / mayA'smai khAGgaM deyam / lAbhodayaH ! | iyatkAlaM vividhayatnapAlitaM dehaM saGghArthe upakRtam / evamuktvA tuSNaki saze rAjaputrAH prabhaNanti- nararatna ! ratna ! tvaM ciraM jIva / asmAkaM madhye ekatareNa sa prAyatu ( 2 ) / vayaM hi sevakAH / sevakAnAM ca dharmo'yaM yanmRtvA'pi prabhuruddharaNIyaH, anyathA dharma- yazo - vRttikSayAt / "te muggaDA harAviyA ye (je) parividdhA tAhaM / avarasparajoyaM "taha sAmiu gaMjiu jAhaM // 1 // . saGghapradhAna sAdharmikA UcuH - he ratna ! tvaM ciraM jIva / yuvA'si rAjapUjyo'si, sahasra lakSajanapoSako'si vayaM vinazvarakalevaravyayena sthiraM dharma jighRkSAmaha / jaiI rakhijjai to kuhai, aha Dajjhai teu cchAruM / eyaha TThakalevaraha jaM vAhiyaha taM sAru || 1 || madana- pUrNasiMhabhrAtarau jagadatuH -- AvayostvaM jyeSTho bhrAtA, jyeSTho bhrAtA pitA yathA / piturAyattazca putraprA yo kiM rAmA yuddhvA lakSmaNena na prANAstRNIkRtAH ! | laghubhrAtA / 1 gate bhaTTA' / 2 ka- 'procuH' 3 ga 'sthAnaM' | 4 chAyA- te mRtA harapitA ye parividvAsteSAm / aparaprayoga tathA svAmI gaJjito yeSAm || 5 cha- 'taya haMsAmi' / . 6 chAyA - yadi rakSyate tarhi kvathyate atha dahyate tarhi bhasma / etasya duSTakalevarasya yad vAhyate tat sAram || gha - 'jaha uvapra to kahadda' / tara bAru I 9 gha - ' daTThukale. 195 10 15 2. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 & caturviMzatiprabandhe [ 22 zrIratna zrAvaka sneho na jJAyate deva !, praNAmAnna mRdUktitaH / jJAyate tu kacit kArye, sadyaH prANapradAnataH // 1 // paumiNirbhUte -- kulastriyaH patyadhInAH prANAH / pakSyau lokAntarite jIvantyapi mRtAH zRGgArAdyabhAvAt / yathA zazinA saha yAti kaumudI, saha meghena taDid bilIyate / pramadAH pativartmagA iti pratipannaM hi vicetanairapi // 1 // | bhari mRte nAryA'numartavyam - tAvad yadi mayi mRtAyAM tvaM jIbasi tadA kiM na labdhaM mayA ? / komalaH prAha - tAta ! ############### ekadeva vinirmANA - dadhamarNIkRtaiH sutaiH / yazodharmamayaM deha-dvayaM pitrorviniryartam // 1 // * isyevaM vadatastAn sarvAn yuktibhirvADhaM niSedhya svayaM martu sthitAH / saGgho vahan kRtaH / kAlapuruSeNopadravo na kRtaH / gate tu sa ratnaH zrInemiparAyaNaH sthiraH tasthau / paumiNirnAme gatA / paratra sthitvA kAyotsargamadhAt, komalo'pi tathaiva / kApuruSeNa ratno 15 giriguhAyAmekasyAM kSipta / dvAri zilAM dattvA pucchaM AcchoTayati / siMhanAdaiH khaM badhirayati / tathApi ratno na bibheti / hRdi sthiro jinarAgaH / atrAntare kUSmANDa vanditaM 'vata' zikhare kSetrapatayaH sapta kAlamegha 1 meghanAda 2 girividAraNa 3 kapATa 4 siMha20 nAda 5 khoTika 6 raivata 7 nAmAno militAH / te devIM vanditvA UcuH - devi ! kApi parvato dhaDadhaDAyate / IdRzaM kApi pUrva na vRttaM yAdRgadhunA vartate / tataH pazya kimidam ? / kApi puruSo mahAneka upadrUyamANo'sti kenApi krUreNa / ambayA 1 anuSTup / 2 viyoginI vaitAlIyasundarItyaparAyA | 3 ka 'viniryate', 'vittIyate', gha 'vitIyate' | anuSTup / 5 gha- 'yuktibhirniviSya' / 6 - 'tathA' / 7 ga- 'jAta' / Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhakozetyaparAhaye jJAtaM jJAnena / taiH saha tatra gatA / paumiNi-komalau dRSTau tathA kAyotsargasthau / kRpAbhaktI jAne / guhAdvAraM gatvA sa AkSiptaH krUraH / re kimidaM karoSi ? / yudhyatva cet samartho'si / ratnaM rakSAmo vayaM kSetrapAlAH / ahaM ambA jagadambA / tathokte ghughuritaH saH / yuddhaM vavRte / yAvatA so'mbayA pAde dhRtaH ziraH parito 5 bhrAmayitvA sphAlayiSyate grAvaNyupre tAvat pratyakSo divyamUrtiH purato naro dadRze / ratnazca puraH divyAbharaNAGgarAgI sapriyaH saputraH sukhii| Uce ca sa divyAGga:--ambe ! kSetrapAH ! zrIratna ! zRNuta / yadA ' raivata'mahimAnaM gururjagau tadA'nena ratnena pratijJA kRtA---mayA prANavyayenApi nemirvandanIya eveti, tadA'haM vaimAnikaH suraH 1.0 zaGkaro nAma tatra upaguru viSaNNa Asam / mayA na soDhA sA'sya sandhA / 'tenAtrAgalya evamupadruto'yaM ratnaH mahAsattvaH / dhanyA'sya jAyA, puNyavAnaGgajaH, zlAghyA yUyaM saGghabhaktAH sAhAyyakarAzca / ahaM yadi satyenaiva yudhyeyaM tadA bhavadbhirna jIyeya, paraM krIDAmAtrametadamalinamanasA kRtamiti / ratnairvRSTvA ratnamAliGgya saGghamadhye 15 muktvA svayaM dyAM yayau / ambAdyA girimaguH / saGgho ' raivataka'. mAruroha / nemi nanAma / lepyamUrtI nemau tathA snAtraM jalaistene yathA bimbaM ghaTIdvayena galitvA mRdbhUya bhamyA saha militam / viSaNNAH sarve'pi / vizeSatastu ratnaH / acintayacca dhiga mAmAzAtanAkAriNaM yena evaMvidhatIrthadhvaMsavRjinabhAjanaM jAto'smi / 20 atha tadA bhoktavyaM yadA tIrtha punaH sthApitaM bhaviSyati / ityuktvA bAndhavau saGgharakSAyai niyujyA'mbAM dhyAtvA tapastepe / SaSTayupavAsAnte ambA pratyakSIbhUya taM 'kAJcanabalAnAkhye indranirmite nizi ninAya / tIrthe tatra dvAsaptatijinabimbAni mahAkAyAnyadIdRzat / tatrASTAdaza haimAni, aSTAdaza ratnAni, aSTAdaza rAjatAni, aSThA- 25 1 'sura:' ityadhiko ga- paatthH| 2 gha- 'anAgatya' / 3 ptnii| 'tIrthavidhvaMsa: / 5 ga- pustake atha' ityadhikaH pAThaH / / ga Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatiprabandhe [ 22 zrIratna zrAvaka " daza limayAni evaM dvAsaptatiH / tatraikasmin ratnamaye bimbe ratnaH svanAmasAmyAdiva tuSTo vilagnaH / idamarpaya me svAmini ! yena tatra sthAne ropayAmItyambAmUce / ambA'pyAha sma - vatsaka ! tIrtha midaM mahat / AgamiSyati zanaiH zanaiH kaliH / tatra loko hIna - 5 savo'lubdhaH pApakArI sarvadharmabAhyo bhAvI / tadagrato ratnaM bimbaM na chuTiSyati / mahatyAzAtanA bhAvinI, tataH tasmAdidamAzmanaM gRhANa | ratnena tathetyUrIkRtam / uditaM ca- mAtaH ! kathamidaM mahanmayA''neyam ? | devyoktam - AmasUtratantubhirebhirveSTaya / itacalamAne yatra tu pazcAd vilokayiSyasi tatraiva sthAsyati / itya 10 mbikAgirA calito ratno bimbaM gRhItvA yAvat kiyatImapi bhuvaM puro yAti tAvad vismitaH pazcAdAloke kimambA''gacchati na veti / tatraiva tasthau bimbaM udumbaropari / na calati sthAnAnmanuSyalakSairapi / tataH parAvRttya dvArasya prAsAdasya racanA kRtA / sA'dyApi tathaiva tatraivAste / evaM pratijJAM sampUrya ratnaH sasaGgho 'raivatA'd 15 vyAghuTya 'zatruJjaye' RSabhaM praNamya anyAnyapi tIrthAni vanditvA 'navala' pattanaM praviSTaH / rAjA svayamabhyAgataH / gRhe gRhe maGgalAni, sAdharmika vAtsalyAni RddhivRddhi: / AcandrArke sthAyi yaza lalau / ratnasthApitaM nemibimvamidaM yad bandhanAnamAste'dhunA / tasya tu stutirevaM prAk kavikRtA -- 1 20 na khAnimadhyAdudakhAni sUtrairnAsUtra TakairudaTaGki naiva / adyoti na dyotanakairnavA hai - ravAhi yo'mantri na siddhamantraiH // 1 // anAdiravyaktatanUrabheSaH, prabhAmayo'nantabalaH susiddhaH / tarIstarItuM bhavinAM bhavAbdhi, sa neminAthaH kRpayA''virAsIt // 2 // V // iti ratna zrAvakaprabandhaH // 22 // pazcima pazi 198 1 'udambaropari dvArasya' ijyadhiko ga-pAThaH / 2 ga 'ca pravartitAni / 3 indrabaMzA (3) / ra upendravajmA / > Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaka zetyaparAye [23] || atha AbhaDaprabandhaH // | 1 I 'aNahila' pure 'zrI mAla' vaMzyaH zreSThI nRpanAgaH / tatpatnI sundarI / tajjaH zrI bhaDaH / tasmin dazavarSadezye mAtApitarau dyAM gatau ! zrIrnaSTA tathA'pyAbhaDaH sujanAzrito vyavasAyajJa iti vRdhe / pUrvajakIya kanyA labdhA / pariNItaH / vRttyarthaM maNikArakArANAM gRhe ghurdharAn dharSayati / looSTakAn paJcopArjati / teSAM madhye loSTikamekaM dharme vyayati / dvau kuTumbavRttikArye / dvau saJcaye vidhatte / caturdaze'bde putro jAtaH / tasya stanyaprAptirarUpA / atachAgIgaveSaNAya AbhaDo bahirgrAmaM gataH / tatra AvAhe prAtardanta 10 pAvanaM kurute / atrAntare AgataM ajAyUtham / tA AvAhe sarvAH payaH pAtu lagnAH / payaH kambudhavalamapi sahasA nAgavallIdalacchAyaM jAtam / vismita AbhaDaH / chAgISu payaH pItvA nivRttAsu yAvad gaveSayati tAvadekasyAH kaNThe TokarakaM tanmara kataratnagarbha jJAtvA tena sahasA "vikriye / bAlo'jIvat / rainaM tu zirANe udyotitaM 15 mahAtejaHpuJjamayam / parIkSakANAM darzitam / tairamUlyaM bhaNitam / tadanu jesiGgadeva nRpAyArpitam / tuSTena rAjJA ekA svarNakoTI dApitA / nakhapRSThamAtraM hi tallakSaM labhate / AbhaDo'pi tena maharddhijatiH / subhikSaM ca tadA / vyavahArI jAtaH | zrIjayasiMharAjyaM tadA Rddham / AbhaDasya vahikAstisraH ekA rokyavahI, a- 20 parA vilamvI, tRtIyA pAralaukikavahI / ko bhAvaH ? | dharaNabandhanayAtanAH kasyApi na karoti kRpAmbhodhiH / 36 belAtaTeSu dhanarddhiH mahAlAbhAH / pUgahaTTikA 1 nijasadanaM 2 zrIhemasUripoSadha prabandhaH] 1 ga - pustakeM 'pUrvajakIya' ityadhika pAThaH / 2 gha - ' tatra 3 ghaNTikAm, 'TokarI' iti bhASAyAm / ga-vikrItA' / 5 'ratnaM tu 0 dApitA' ityadhiko ga-pAThaH / 6 ga ' etAvatA ko bhAvaH ?' / 199 loSTika 0 svarNa koTI Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatiprabandhe [23 mIbhAbhA. zAlA 3 maasspissttkettkcitaa'kaare| amArikArakazrIkumArapAladevasamaye mahAvyApastasya / ekadA zrIhemasUribhiH sAdharmikavAtsalyaM mahAphalamiti rAje vyAkhyAtam / rAjJA AbhaDa ukta:-truTitadhanaM zrAvakakulaM dInArasahanaM dattvoddhAryam / varSAnte lekhyakaM vayamavadhArApyAH / AbhaDena varSAnte rAjJe lekhyakaM darzitam / ekA koTirAyAtA / rAjA yAvad dApayati tAvadAbhaDena vijJaptam-- deva ! bhUbhujAM kozo dvidhA-sthAvaro jaGgamazca / tatra sthAvaro hemAdibhANDAgAraH, jaGgamo vaNigjanaH / vaNigdhanamapi svAmidhanameveti / rAjovAca10 evaM mA vAdIH / lobhapizAco mAM chalayati / tAvanmAtraM tatkAla bhavAnAyya dApitam / rAjA tuSTaH / evaM vrajati kAle rAjA kumArapAladevaH zrIhemazca vRddhau jaat|| zrIhemasUriMgacche virodhaH / rAmacandra-guNacandrAdivRndabhekataH, ekato bAlacandraH / tasya ca bAlacandrasya rAjabhrAtRjena ajayapAlena saha maitrI / ekadA 15 prastAva rAjJo gurUNAmAbha'sya ca rAtrau mantrArambhaH / rAjA pRcchati-- bhgvnnhmputrH| kaM svapade ropayAmi ? / guravo avanti-pratApamallaM dauhitraM rAjAnaM kuru dharmasthairyAya / ajayapAlAt tu tvatsthApitadharmakSayo bhAvI / atrAntare AbhaDaH prAha-- bhagavan ! yAdRzastAdRzaH svakIya evopakArI / punaH zrIhemaH20 ajayapAlaM rAjAnaM mA kRthAH / evaM mantraM kRtvAtthitAstrayaH / sa mantro bAlacandreNa zrutaH / ajayapAlAya ca kathitaH / 'haima'gacchIyarAmacandrAdiSu dveSaH / AbhaDe tu prItiH / zrIhemasUreH svargagamanam / tato dinadvAtriMzatA rAjA kumArapAlo'jayapAladattaviSeNa paralokamagamat / ajayapAlo rAjye niSaNNaH / zrI1 rAjovAca' ityArabhya dApita paryantaH pATho'dhiko -pustake'sti / 1 gha'bhrAtR grena' / ekadA prastAve' ityadhiko g-paatthH| 4 ga-'AtmIyo bhaSyaH' / 5 sarvathaiva' ityadhiko ga-pAThaH / 6 ma-kathitaH |ato hema.' / Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhako zaityaparAhnaye hemadveSAd rAmacandrAdiziSyANAM taptaloha viSTarAsanayAtanayA mAraNaM kRtam / rAjavihArANAM bahUnAM pAtanam / laghukSulakAnAhRAyya prAtaH prAtarmRgayAM kartuM abhyAsayati, pUrvamete catyaparipATImakArSurityupahAsAt / bAlacandro'pi svagotrahatyAkAra paka iti bruvadbhirbrAhmaNairnRpamanasa uttAritaH / lajjito 'mAlavA'n gatvA mRtaH / pApaM pacyate hi sadyaH / prAsAdapAtanaM dRSTvA zrAvakalokaH khidyate | AbhaH pUrvapratipannatvAnmAnyo'pi vaktuM na zaknoti, ugratvAd rAjJaH / pairaM tena prapacena tu rakSA kAritA / katham ? ekadA AbhaDena nRpavallabhaH kautukI "sIlaNo nAma bhUrihamadAnena prArthitaH -- tathA kuru yathA zeSaprAsAdA uddharanti / teno- 10 ktam -- nizcintaiH stheyam, rakSiSyAmyeva / sIlaNena sANThakasaudhamekaM kRtam / dhavalitaM citritaM ca / putrAH paJca karNe evamevaparAjaM kartavyaM iti zikSitA: / gato nRpAntikaM sIlaNo vadatideva ! jarA me zirasi sthitA / putrapautravAn jAtaH / adhunA tIrthayAtrAyai videzAn yAmi yacAdezaH syAt / rAjJoktam - yathA 15 ruciH tathA ceSTasva / tadanu tatsau putrAMzcAdAya mahAsabhAsthe nRpe AgAt / putrA bhaThApitAH kSitipataye / putrAzca bhASitA rAjJi pazyati sati - etanme sauMdhaM yatnato rakSyam / mama yaza:zarIrametat / yatnaniSpAditamiti / taistatheti pratipede / nRpAdi sarvaM 1 t ApRcchya purastAt kiyatImapi bhuvaM yAvat sIlaNo yAti 20 kila tAvat taistat saudhaM lakuTairAsphAlya sadyo bhagnam | khaTatkAraM zrutvA sIlaNo vyAghuTito vadati - re itAzAH ! asmAdapi kunUpAt kuputrA yUyam / anenAtmIye pitari mRte sati taddharmasthAnAni 201 1 - pustake 'jAta' ityadhikaH pAThaH / 2 ka- gha - 'laghutaH / 3 ga-pustake 'paraM tena' ityadhikaH pAThaH / ka- 'kArApitA, tadA hA katham?' / 5 - 'sIlaNo bhUri0' / 6 'sAMThAno' iti bhASAyAm / 7 ga* 'nupAdi sarva ' ityadhiko ga-pAThaH caturviMzati* 26 - 'bahucarana 0 ' / Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatiprabandhe [ 23 zrIratna zrAvaka 2 pAtitAni bhavadbhiH punarahaM padazatakamapi gacchan na pratIkSitaH / rAjA lalajje / caityAnAmapAtanamAdizati sma / tasya kutsitasya rAjJo mAtA putrayorbalAd viplavaM kArayituM rucirutpannA / vaNThAMstathA kArayati / ekadA ekena vaNThena channa5 dhRtaha svakaGkalohakartR ( triM) kayA jaghne / dinakatipayAni kIrtipAlanAmA rAjaputro 'gUMrjara' dharAyA lokarakSAmakarot / chatra-cAmarAdIni na tasya / tasmin 'mAlava' sainye mRte 'gurjara 'dharAyAM bhImadevo rAjAsssIt / sa dIrghajIvI, pairaM vikalaH puNyAdhikaH / tasya soDU moDU dve gari / te dve snapayati / sarvAGgAvayavavibhUSite 10 kArayati / sukhAsane upavezayati / grAmeSu sasainyo bhramayati / grAmAH sainyakairbhakSyante / evaM bahukAlo gataH / 1 ekadA dezapAlaiH sambhUya rAjA vijJaptaH - deva ! nirarthakaM kimiti svadezaM bhakSApayasi / anna ghRta basanAdinyayo vRthA'yam / tadA rAjA Aha - kathAmekAM zRNuta / 15 } kvacid velAkUle pUrvaM jalavegAhato mInastaTe lamaH / tadA tatra durbhikSaM ghoram | annAbhAve kSudhArto lokaH / ataH sarvo'pi jano kuThArAdyaizchedaM chedaM taM mInaM bhakSayituM gRhNAti tathApi sa na mriyate, mahAkAyatvAt / atrAvasare kSudhitaH patnIpreritaH ko'pi viprastanmInamAMsaM grahItumagamat / taM aparalokaizchidyamAnaM pazyatastasya 20 svabhAvadayAlorviprasya dayA''sIt na chinabhi / tadA vyantarAnupravezAt sa matsyo vipramAha-bho chindvi mAm / anye'pi khAdantaH santi / tavopakRto bhavyaH / vipraH proce - dayA me, na china / mIno vadati tarhi zRNu, ayaM pApI loko mAM mriyayANaM mArayati / ahaM tu mRtvA'tra taTe rAjA bhaviSyAmi purandaro nAma / 25 rAjakule'vatariSyAmi / tvaM mamopAdhyAyo bhaviSyasi / ahaM prAg 202 1 ka- 'kardikayA' / 2 ka- 'gurjaradharAyAM' / 3 'paraM' ityadhiko ga-pAThaH 4 ga 'tena na chinati' / Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH prabandhakozetyaparAlaye 203 vairAdamuM lokaM navanavabhaGgImiH kadarthayiSyAmi / svayA kasyApyarthe vijJapti3va krnniiyaa| tvAM tu satpuruSaM ahaM gurubuddhyA pUjayiSyAmi / iti jalpan mRtaH sa mInaH yathokto rAjA purandaro nAma samabhUt / viprastu guruH / taM lokaM kRtaparamAgasaM sa rAjA'pIpiDat / viprastu taduktaM smaran na Uce kiJcit / tasmAd bho grAmaNyo'hamapi tadvivaH ko'pyavatIrNo'smi | krIDayA pauDayAmi lokam, tasmAd bhavadbhirna vAcyam / vakSyatha ced tadA rasanAM chetsyAmi / evaM zrutvA sthitastUSNI lokaH / dezo'yacIyate / evaM rAjye AbhaDastathaiva RddhimAn / AbhaDasya ca cAmpalAnAmnI bAlavidhavA vAgminI ucitajJA sarvazAstravidurA 10 tanayA gRhavyApArAn karoti kArayati / ekadA lobhAt kizciccorayan bhANDAgAriko ruSTenAbhaDena nisskaasitH| sa kopAdupabhImabhUpaM gata Uce ca rAjan ! AbhaDasya anantA RddhiH / evamevaM tAM gRhANa / rAjA''ha- 'ko'pyasyApyanyAyo'sti ? / bhANDAgArika Uce nAsti / tarhi paradhanaM kathaM vRthA gRhyate ? / bhANDAgArikaH 15 prAha chala kimapi kriyate / rAjA''ha-tathA'haM kariSyAmi / iti vicArya bhANDAgArika khasaudha eva sthApayitvA chagImAMsaM dAsIzirasi sthAlasthaM kRtvA prAhaiSIt / AgatA sA dAsI madhyAhU AbhaDasadanadvAram / tadA AbhaDo dhyAnena jinamarcayati / 'cAmpalayA khayaM dvAramudaghATi / dAsI madhyamAgatA / sthAlaM 20 darzitam / cAmpalayA mAMsaM dRSTvA tadaiva bhANDAgArikavikriye yamityUhAzcake / madhye AnItA sagauravaM sA pRSTA-kimetat ? / dAsyAha-rAjJA utsave gauravAya vaH prasthApitamadaH / etanmasiM cAmpalayA sthAlAntare lAtam / sapAdalakSamUlyahAro rAje'rpitaH / .. 1 ga-'cAmpaladanAmnI' / 2 ka-'na kopi.' / 3 'iti vicArya hatyadhiko ga-pAThaH / 4-5 ga- 'caampldevyaa'|| 6 ga-rAlA mahiNImotsave' / Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 caturvizatiprabandhe [ 23 zrIAbhaDa. dAsyai kaNThAbharaNam / sthAlaM mauktikaivApitam / dAsI hRSTA uparAjaM vabAja / bhojanAdanu AbhaDaH putryA jagade-tAta ! niSkAsitabhANDAgArikapreritanRpakartavyametat / mayA dAsyai rIDhA na kRtA / yAsyati zrIH, paraM upAyaM kuru / sarva svadhana TippayitvA rAjJe darzaya kathaya ca-gRhANa svAmin ! yadi te rucirasti / tathaiva cakre saH / nRpo vismito lajjito hRSTazca / bhANDAgArika taTe dhRtvA rAjocere mUDha ! yasmai vidhidravyaM datte tasmai tadrakSopAyabuddhimapi datte / tato mAtra vRthA matsarI syAH / punareva AbhaDapAdayorlagitaH saH / tRNamapi tatsatkaM rAjJA na gRhItameva / evaM dhanI akhaNDabhAgyaH 10 cirAyuH nIrak AbhaDaH maraNAvasare putropakArAya svasadane catuSkoNyA nidhicatuSkaM nyAsthat / mRtaH svayaM samAdhinA / cAmpalA'pi dyAM gatA / putrairbAhye dhane gate sati te nidhayaH sambhAlitAH, paraM na labhyante / aJjanaM ca dApitam / aJjanI bhaNati ke'pi zyAmAGgA mudgarapANayo'dho'dho vanaM nayanti / kiM mudhA 15 klizyadhve ? / jAtA nirAzAH sAmAnyavaNijo'bhavan / tasmAt puruSANAM puNyodaya eva dhanavRddhinibandhanaM, na kulam / // ityAmaDaprabandhaH // 23 // 1 ga-'cAmpaladevyapi' / Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH / prabandhakozetyaparAhvaye 205 [24] // zrIvastupAlapravandhaH' / zrIvastupAla-tejaH-pAlau mantrIzvarAvubhAvAstAm / yau bhrAtarau prasiddhau, kIrtanasaGkhyAM tayorbramaH // 1 // pUrva garjaradharitrImaNDanAyAM 'maNDalI'mahAnagaryA zrIvastupAla- 5 tejaHpAlAdyA vasanti sma / anyadA zrImat pattana vAstavya prAgvATA''nvayaThakkurazrIcaNDapAtmajaThakkurazrIcaNDaprasAdAGgajamantri- . zrIsomakulAvataMsaThakkura zrIAsarAjanandanau kumAradevIkukSisarovararAjahaMsau zrIvastupAla-tejaHpAlau zrI zatruJjaya'-'girinArA'ditIrthayAtrAyai prasthitau / 'haDAlaka' prAmaM gatvA yAvat svAM bhUtiM ci- 10 ntayantastAvalkSatrayaM jAtaM sarvasvam / tataH 'surASTA't skhaM sausthyamAkalayya lakSamekamavanyAM nidhAtuM nizIthe mahAzvatthatalaM khAnayAmAsatuH / tayoH khAnayatoH kasyApi prAktanaH kanakapUrNaH zaulvaH kala zo niragAt / tamAdAya zrIvastupAlaH tejaHpAlajAyAM anupamAdevIM mAnyatayA apRcchat- ka etannidhIyate / tayoktam- 15 girizikhare evaitaduccaiH sthApyate yathA prastutanidhivannAnyasAdbhavati / tat zrutvA zrIvastupAlaH tadravyaM zrI zatruJjayo'-'ayantA'do avyayayat / kRtayAtro vyAvRtto 'dhavalakva'puramagAt / / atrAntare mahaNadevI nAma kanyakubjezvarasutA janakAt prasannAd 'gUrjara'dharAM kaJculikApade labdhAM suciraM bhuktvA kAlena 20 mRtvA tasyaiva 'gUrjara'dezasya adhiSThAtrI maharddhiya'ntarI jAtA / sA 1 asya sArAMzaH zrIvastupAlacaritrarUpakIrtikaumudIprastAvanAyAmAglabhASAya nibaddho'sti / 2 AryA / 3 kh-'puurve'| g-'ekdaa'| 5ga-'caNDapastadAtmaja.' 6 g-prsaadstdnggj0'| 7 ga-'zrIsomastaskulAvasaMtamantri zrIAsarAjaH tannandanI kumarAdevI.' / 8 ga-'sarva svN'| 1 taamrmyH| 10 ga-'anyayat' / 11 g-'mhnnldevii'| Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatiprava [24 zrIvastupAla 'dhavalakake' zayyAyAM sukhavizrAntaM rANA zrI vIradhavalaM pratyakSIbhUya jagAda - rANaka ! iyaM 'gurjara' dharA vanarAjaprabhRtibhirnarendraiH saptabhi'zvApotkaTa'vaMzyaiH SaNNavatyadhikaM zataM varSANAM muktA, tadanu mUlarAja- cAmuNDarAja vallabharAja- durlabharAja bhIma- karNa-jayasiMha5 deva kumArapAladeva - ajayapAladeva-laghubhama arNorAjai vaulukyaiH sanAthIkRtA / samprati yuvAM pitA-putra lavaNaprasAda - vIradhavalau staH / iyaM 'gurjara' dharA kAlavazAdanyAyaparaiH pApaiH svAmyabhAvAt 'mAtsya' nyAyena kadarthyamAnA''ste mlecchairiva gauH / yadi yuvAM vastupAla-tejaHpAlau mantriNau kurvIthe tadA rAjyapratApadharmavRddhirbhavati / 10 ahaM mahaNadevI sarvavyApibhirbhavatpuNyairAkRSTA vadantyasmi / iti vadantyeva vidyudiva sahasA'dRzyA babhUva / rANaka zrI vIradhavalaH padmAsanasthastalpopaviSTazcintayati- aho devyupadezaH sAkSAt ! | kartavyameva tanmantridvayaM yad devyoktam / yataHdRSyadbhujAH kSitibhujaH zriyamarjayanti - 206 15 nItyA samunnayati mantrijanaH punastAm | ratnAvalIM jaladhayo janayanti kintu I saMskAramatra maNikAragaNaH karoti // 1 // ityAdi cintayan prAtarutthitaH / pUrvoktamevopadezaM mahaNadevI zrIlavaNaprasAdAyApyadatta / kRtaprAtaH kRtyaiau militau pitA-putrAvekatra / 20 kathitaM rAtrivRttamanyonyam / tuSTau dvAvapi / tadaiva ca teSAM kulaguruH puruSasarasvatI somezvaradevo dvijaH svastyayanayogAt / jJApito'sau tad vRttAntaM tAbhyAm / so'pyuvAca devau ! yuvayoH prAcInapuNyapreritA devatA api sAkSAt tasmAt taduktamAcaratAm / mantribalaM vinA na kizcid rAjyaparikarmaNam / mantriNI ca yau bhavatorapre 25 pratipAditau devyA tAvatrAgatau staH / mama militau rAjasevAdhinau " I 1 - 'rAja evaM caulukyaiH' / 'zvaradvijaH' / 5 gha - 'kramaNam' / 2 kha- 'ku' / 3 vasanta0 / 4 kha Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhA ] prabandhakozetyaparAhvaye dvAsaptatikalAvidurau nyAyaniSThau jaina dharmajJau staH / yadyAdezaH syAt tadA''nIyate / rANakAdezAt purohitena hi tena sadya AnItau namaskAritau AsanAdipratipattyA gauravitau / uktau ca- zrIlavaNaprasAdAdezAd vIradhavalena svayamAkRtirguNasamRddhizaMsinI, namratA kulavizuddhisUcikA / vAkkramaH kathitazAstrasakramaH, saMyamazca yuvayorvayo'dhikaH / / lAdhyatAM kulamupaiti paitRkaM, syAnmanorathataruH phalaMgrahiH / unnamanti yazasA saha zriyaH, svAminAM ca puruSairbhavAdRzaiH // 2 // yauvane'pi madanAnna vikriyA, no dhane'pi vinayavyatikramaH / durjane'pi na manAganArjavaM, kena vAmiti navAkRtiH kRtA // 3 // 10 Avayozca pitR-putrayormahA-nAhitaH kSitibharaH 'paradruhA / tad yuvAM sacivapuGgavAvahaM, yoktumatra yugapat samutsahe // 3 // yena kena na ca dharmakarmaNA, bhUtale'tra sulabhA vibhUtayaH / durlabhAni sukRtAni tAni yai-labhyate puruSaratnamuttamam / / 5 / / atha vastupAlaH prAha 15 deva ! sevakajanaH sa gaNyate, puNyavatsu guNavatsu cAgraNIH / yaH prasannavadanAmbujanmanA, svAminA madhuramevamucyate // 6 // nAsti tIrthamiha pArthivAt paraM, yanmukhAmbujavilokanAdapi / nazyati drutamapAyapAtaka, sampadeti ca samIhitA satAm // 7 // saprasAdavadanasya bhUpate-yaMtra yatra vilasanti dRSTayaH / tatra tatra zucitA kulInatA, dakSatA subhagatA ca gacchati // 8 // kintu vijJapayitA'smi kizcana, svAminA tadavadhAryatAM hu~di / nyAyaniSThuratarA giraH satAM, zrotumapyadhikRtistavaiva yat // 9 // sA gatA zubhamayI yugatrayI, deva ! samprati yugaM kaliH punaH / sevakeSu na kRtaM kRtajJatA, nApi bhUpatiSu yatra dRzyate // 10 // 25 ataH paraM dazamaparyantAnAM padyAnAM chando rthoddhtaa| -'purhdaat| s-c-'hRdaa| 2 ka-kha-svAmina' / 3 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 caturviMzatiprabandhe [ 24 zrIvastupAla dRSTirnaSTA bhUpatInAM tamobhi-ste lobhAndhAn sAmprataM kurvate'gre / tairnIyante nAtena yatra, bhrAmantyAzu vyAkulAste'pi te'pi // 11 // 'na sarvathA kazcana lobhavarjitaH, karoti sevAmanuvAsaraM vibhoH / tathApi kAryaH sa tathA manISibhiH paratra bAdhA na yathA'tra vAcyatA // // 12 // , puraskRtya nyAyaM khalajanamanAdRtya sahajAnarIn nirjitya zrIpaticaritamAdRtya ca yadi / samuddhartu dhAtrI mabhilaSasi tat saiSa zirasA dhRto devAdezaH sphuTamaparathA svasti bhavate // 13 // * kizva samprati AvAM 'maNDalI' nagarAt sevArthinI vaH samIpamAgatau staH sakuTumbau / lakSatrayI dravyasya no gRhe'sti / yadA devau pizunabacane lagataH tadA etanmAtrasvApateyasahitau divyaM kArayitvA AvAM moktavyAviti / atra kAhalikaM maryAdIkRtya parigrahasya dhIrA devayozca bhavatu iti rANakAbhyAM dhIrAM dattvA dApa15 yitvA pradhAnamudrAnivezastejaHpAlasya kare kRtaH / ' stambha' tIrtha'dhavalakka' yostvAdhipatyaM vastupAlasya nivezitam / evaM zrIkaraNamudrAyAM labdhAyAM anyaiva tayoH sphUrtirudalAsIt, devatAsAnnidhyAt, sahajabuddhibalodayAcca / svagRhamAyAto vastupAlaH zrIjinarAja pUjayAmAsa / atha tattvaM kSaNamacintayat- 5 , uccairva samAropya, naraM zrIrAzu nazyati / dainyadattA'valambo'tha sa tasmAdavarohati // 1 // * andhA eva dhanAndhAH syu- riti satyaM tathA hi te / anyoktenAdhvanA gacchantyanye hastAvalambinaH // 2 // dhanI dhanAtyaye jAte, dUraM duHkhena dUyate / dIpastA pradIpe'ste, tamasA bAdhyate'dhikam // 3 // 10 20 25 1 zAlinI / 2 ga-pustake padyamidaM nAsti / 3 vaMzasthavilam / zikhariNI / 5 ataH paraM dazamaparyantAnAM paJcAnAM chando' anuSTup / 6 kha - " - 'dIpastapradIpaste' | Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhakozetyaparAye chatracchAyAchalenAmI, dhAtrA cakre nivezitAH / bhramanto'pi svamAtmAnaM manyante sthiramIzvarAH || 4 || kAlena saunikeneva, nIyamAno janaH pazuH / kSipatyeSa dhigAsanne, mukhaM viSayazAvale ||5|| kAyaH karmacaro'yaM tan - mAtrakAryA'tilAlanA | bhRtimAtrocito hyeSa prapuSTo vicikIrSati // 6 // 1 209 prayojakAnyakAryeSu, nazyantyAzu mahApadi / durmitrANI khAnyeSu, bandhubuddhiradhImatAm ||7|| viSayAmitramutsRjya daNDamAdAya ye sthitAH / saMsAra sArameyo'sau bibhyat tebhyaH palAyate // 8 // duHkhAni smarAgnirvA, kodhAgnirvA hRdi jvalan / na hanta zAntimAyAnti, dehinAmavivekinAm ||9|| vidhau vidhyati sakrodhe, 'varma dharmaH zarIriNAm | sa eva kevalaM tasmA - dasmAkaM jAyatAM gatiH // 10 // ityAdi dhyAtvA vakhANi parAvRtya zravastupAlaH saparijano 15 bubhuje / gRhItAmbUla rAjakulamagamat / evaM dinasaptake gate prathamaM tadrAjyajIrNAdhikArI eka ekaviMzatilakSANi vRhadrammANAM daNDataH / pUrvamavinIto'bhUt / tadanu vinayaM grAhitaH / tairdravyaiH kiyadapi hayapattilakSaNaM sAraM sainyaM kRtaM tejaHpAlena / pazcAt sainyabalena 'dhavalakka'pratibaddhagrAmapaJcazatIgrAmaNyazciraM saJcitaM dhanaM hakkayaiva da- 20 NDitAH / jIrNavyApAriNo 'nizrotitAH / evaM militaM prabhUtaM svam / tataH sabalasainyasaGgrahapaTutejasaM zrIvIradhavalaM sahaivAdAya sarvatra dezamadhye'bhraman mantrI / adaNDayat sarvam / tto'dbhutRddhi| vIradhavalaH / tejaHpAlena jagade-deva ! 'surASTra' rASTre'tyantadhanina 10 1 kha- 'yatracchAyA 0' | 2 kha- 'dharmavarma zarI0', gha - ' varma dharma zarI0' / 3 'nIcovAyA' iti bhASAyAm / caturviMzati: 27 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ni / caturSizatiprabandhe [mobastupAlaSThakurAste daNDaante / tato'caladayam / 'labdhAvAdaH pumAn yatra, tatrAsaktiM na muzcati' / ___ atha 'vardhamAna'pura gohila ghATyAdiprabhan daNDa pantau prabhu-mantriNA 'vAmanasthalI' AgAtAm / taTe caturakAn dattvA sthito viirdhvlaa| 5. 'vAmanasthalyAM' tadAnIM yo prabhusahodarau tau sAGgaNa-cAmuNDa rAjanAmAnau uddAmasthAmAnau rANazrIvIradhavalasya zyAlako / iti saujanyamaryAdAM pAlayastadbhaginI nijajAyAM nAmnA jayatalaMdeSIM bahuparijanaparivRtAM madhye praahaissiit| sA gatvA sahodarau abhASiSTa bhrAtarau ! bhavatAM bhaginIpatiradaNDadaNDanaH abhaGgabhaJjanaH 'gUrjara'10 dharAyAM pratigrAma pratipuraM daNDayan bhavatordaNDanAyAtrAgato'sti / dIyatAM dhanA-'zvAdi sAram / etad bhaginIvacaH zrutvA madoddhmAtau tau procatuH-manye svasastvaM tataH samAyAtA sandhyartham ; yato mA'smadbAndhavayoH samarArUDhayorahaM nirdhavA'bhUvam / etAM mA sma cintA kRthAH / amuM tvatpatiM hatvA'pi te cAru gRhAntaraM kariSyAvaH / na 15 ca niSiddho'sau vidhiH, rAjaputrakuleSu dRzyamAnatvAt / tato jayatala denyAha-samAnodayau~ ! nAhaM pativadhabhItA vaH samIpamAgAm ; kintu nipitRgRhatvItA / sa hi nAsti vo madhye yastaM jagedakavIraM 'U'paravaTA khyahayArUDhaM nArAcAn kSipantaM kuntaM vellayanta khaDgaM khelayantaM vA draSTumIziSyate / kAlaH sAkSAdarINAM saH adRSTaparazaktiH sarvo'pi bhavati balavAn / ityevaM vadantyeva tato nirgatya sA satI patisavidhaM gatvA tAM vArtAmuccairakathayat / tannizamya vIradhavalaH zodhakarAlAkSo bhRkuTIbhaGgabhISaNabhAlAnukRtabhImaH san saGgrAmamamaNDayat / tau dvAvapi vIrAdhivIrauM sasainyau Agatau / saGghaTito raNaH / patitAni yodhasahasrANi pakSadvaye'pi / rajasA''cchAditaM gaganam / 1 'sAga' iti bhASAyAm / 2 kha-gha- 'devI0 madhye prAdeSIt bahuparijanaparikRta tAm / 3 ka-'sA' / 3 ga-'apara0' / 4 gha-zasyaM / Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avasthaH ] prabandhakozetyaparAdvaye | gataH svaparavibhAgaH / varidhavalo ita iti sainyadvaye vyAcakSe | kSaNArdhena vIradhavalo divyAdhirUDhaH sArasubhaTayuk sAGgaNacAmuNDarAjayormelApake gatvA prasRtaH / Uce ca-re saurASTrau ! gRhItaM kare zastraM yadyasti tejaH / ityuktvA taccakre yad devairdiva ziro dhatiM kurvadbhirdadRze / hatau sAGgaNa cAmuNDarAjau / asi - 5 mukhaiH 'zodhitaM raNakSetram | pAlitAH sve pare ca pAlanArhAH / praviSTo vIradhavalo 'vAmanasthalI' madhyam / gRhItaM zmAlakayoH koTisaGkhyaM pUrvajarAtasazcitaM kanakam, caturdaza zatAni divyaturaGgamANAm, pazca sahasrANi tejasvituraGgamANAm, anyadapi maNimuktAphalAdi / jitaM jitamityudghoSaH samucchalitaH / sthitastatra mAsamekam / tato 10 bAjAmA-nagajendra- cUDAsamA bAlAkAdisvAminaH pratyekaM gRhItadhanAH kRtAH / dvIpabepattaneSu pratyekaM babhrAma | dhanamakRzaM militam / evaM 'saurASTra'jayaM kRtvA samantrI rANo 'dhavalaka' prAvikSat / utsavA utsavoparyapusphuran / tatra prastAve cAraNena dodhakapAdadvayaM paThitam - " jItauM chahi jaNehiM, sAMbhali samahari vAjiyA | 15 etAvadeva punaH punarapAThIt, nottarArdham / gatazcAraNaH sthAsthAnam / tatra rAjavaMzyAH SaNNAM janAnAM madhye AtmIyaM nAma nyAsayituM rAtrau tasmai pratyekaM lacAmaduH / so'pi samagrahIt / evaM grAhaM grAhaM paripArita ekadA prAtaH sabhAyAM bahujanAkIrNAyAM raNakAgre uttarArdhamapyapAThIt 'bihuM bhuji vIrataNehiM cahu~ pagi UparavaTa taNe // 1 // 20 1 kha-gha- 'vyAcakre' / 2 gha 'vArUDhaH' / 3 kha 'gRhIta' / 4 ga - 'yodhitaM' / 5 kha - vADAkAdi 0 ' / 6. chAyA - jitaM SaDbhirjanaiH zrutvA samare garjati (?) 1 7 ga' vAjata' / 8 kha - 'rANA' / 9 chAyAbhyAM bhujAbhyAM vIrasya cartubhiH pAdaiH Upara vaTasya | Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatiprabandhe [ 24 au stupAla ' iti zrutvA sarve'pi camatkRtA rAjanyakAH / aho prapacenAnenAsmAn vacayitvA niryAse tattvamevoktam / punaH savizeSaM daduH, 'svAmibhaktatvAt / tadA 'bhadrezvara' velAkUle bhImasiMho nAma pratI - hArastiSThati / sa AtmabalI kasyApyAjJAM na manyate dhanI ca / tasmai 5 vIradhavalo rAjA AdezamadIdapat - sevako bhava / so'pi pratyadIdapat - sevako bhava / yad dIyate talabhyate iti nyAyaH / varidhavalastadvigrahAya ' gurjara' dharArAjaputrAna melayat husainyaM ca / bhImasiMho'pi balena prabalaH / ubhayapakSe'pi balavattA / 211 atrAntare 'jAvAli' pure 'cAhamAna' kulatilakaH zrIavarAja10 zAkhIyaH ketuputrasamarasiMhanandanaH zrI udayasiMho nAma rAjakulo rAjyaM bhunakti / tasya dAyAdAstrayaH sahodarAH sAmantapAlA'nantapAla - triloka siMhanAmAno dAtArAH zUrAH taddattaprAsena tRptimadadhato 'dhavalakka 'mAgatya zrIvIradhavalaM dvAsthenAvabhANanU -- deva ! vayaM amukavaMzyAstrayaH kSatriyAH sevAnirA AgatAH smaH / 15 yadyAdezaH syAt tadA AgacchAmaH / rANakenAhUtAste / tejaAkRti - zramAdibhiH zobhanAH / rucitAste tasya / paraM pRSTAHko prAso naH kalpate / te procuH - deva ! pratipuruSa 'lUNasA'purIyadrammAyAM lakSaM lakSaM grAsaH / rANakenoktam- iyatA dhanena zatAni bhaTAnAM saGgacchante / kimadhikaM yUyaM kariSyatha ? / na 20 dAsyAmIyat / iti kathayitvA te bITakadAnapUrva visRSTAH / tadA mantrivastupAla - tejaHpAlAbhyAM vijJaptam - svAmin / na ete vimu yante / puruSasaGgrahAd dhanaM na bahu mantavyam | bAji - vAraNa-lohAnAM, kASTha- pASANa - vAsasAm / nArI- puruSa - toyAnAM, antaraM mahadantaram // 1 // 25 evaM vijJatamapi rANakena nAvadhAritam / muktA eva te gatAH prati 1 iti zrutvA' ityadhiko ga-pAThaH / 2 'svAmibhaktatvAt' ityadhiko ga-pAThaH / 3 gha - 'prasyAdIvapat' / 'ga' mudhyante' | 5 anuSTup / 5 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandha kozetyaparAhnaye 1 tam / zrIbhImasiMha pratIhAreNa bheTitAste / ukto vIradhavalakRtaH kArpaNyavyavahAraH / tuSTo bhImasiMhaH / kRtaM tadiSTavRttidvaiguNyam / taicoktam - deva ! zIghrameva kathApaya varidhavalAya asmadbalena, yathA-yadi kSatriyo'si tadA zIghraM yuddhAyAM gaccheH; anyathA asmadIyo bhUtvA jIveH / preSito bhImasiMhena bhaTTaH / uktaH sametya vIradhavalastat / evaM zrutvA varidhavalaH sasainyazcalitaH / bhahaM puraH prAhaiSIt / 'paJcamImA 'gre yuddhamAvayoH / tatra kSetraM kArayannasmi / zIghramAgaccherityAdyAkhyApayat / so'pi tatra grAme sametaH sainyena sabalaH / saGghaTite sainyadvayam / vartantaM bhaTAnAM siMhanAdAH / nRtyanti pAtrANi / dIyante dhanAni / pUjyante zastrANi / badhyante 10 mahAvIrANAM ToDarANi / tridinAnte yuddhaM pratiSThitam / utkaNThitA "yodhAH / ' nedIyAniha bAhUnA - mAhavo hi mahAmahaH ' / saGgrAmadinAdarvAg mantrivastupAla - tejaHpAlAbhyAM svAmI vijJaptaH deva ! yo mAravAH subhaTAstvayA na saGgRhItAste parabale militAH / tadbalena bhImasiMhoM nirbhIrgarjati / iti avadhAryam / carairapi 15 niveditametannau | rANakenoktam- yadasti tadastu kiM bhayam ? | 'jayo vA mRtyurvA yudhi bhujabhRtAM kaH paribhavaH ?' / mantriNA jyAyasoktam- svAmin ! kArmukakare deve ke pare parokSA api ? | yaduktam 1 : 2 - kAla : kelimalaGkarotu kariNaH krIDantu kAntAsakhAH " kAsAre bata kAsarAH sarabhasaM garjatviha svecchayA / abhyasyantu mayojjhitAzca hariNA bhUyo'pi jhampAgatiM kAntArAntarasaJcaravyasanavAn yAvanna kaNThIravaH // 1 // 213 20 Y , 1 gha- 'maTam' / 2 gha - 'pratIhAraH bheTitaH sa ukta' / 3 gha 'pateH / " evaM zrutvA' ityadhiko ga-pAThaH / 5 gha - 'grAmAmA me' / 6 * pUjyante * ToDarANi ityadhikaH pATho ga-pustake vartate / 7 ga-yoddhAH / 'sAkA (kAsA) re kanakAsaraH / 10 zArdUla0 1 * marubhUmijAtAH / 9kha Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatiprabandhe [ 24 zrIvastupAla " kaNThIrave tu dRSTe kuNDAH sarve vanyAH / anyacca - prabho ! asmadIpasainye 'DoDIyA' vaMzIyo jeDulaH 'caulukyaH' somavarmA 'gulakulyaH' kSetravarmAssti | devastu kiM varNyate kalyarjunaH ? / evaM nAtIsu bartamAnAsu dvAHstha esya vyajijJapad rANakam - deva! puruSa eko 5 dvAri vo'sti kastasyAdeza: ? / saMjJayA rANakastamamocayat / madhyamamAgatya sa uvAca --- deva ! sAmantapAlA - 'nantapAla-trilokasiMhaistyaktairbhImasiMhamAthitaiH kayApitamasti --deva ! tribhirlakSairye bhaTAstvayA sthApitA bhavanti tairAtmAnaM samyag rakSaH / prAtaH kumAryA AreNyAM (?) tvAmeva prathamatamameSyAmaH / iti zrutvA 10 hRSTena rANena sasatkAraM sa praiSi / kathApitaM ca-- ete vayamAgatA eva prAtarbhavadbhirapi Dhokyam / sarveSAmapi tatraiva jJAsyate bhuja sauSThavam / gataH sa tatra / prAtarmilitaM ca baladvayam / vAditAni raNatryANi / aGgeSu maTAnAM varmANi na mamuH / dattAni dAnAni / taistu tribhirmAravairAtmIyaM varSalabhyaM dravyalakSatrayaM bhImasiMhAt so 15 lAtvArthibhyo dade / svayamazvArUDhAH / pravartante prahArAH / utthitamAndhyaM zastraiH / patanti zarAH kRtAntadUtAbhAH / ArUDhaM praharamAtramahaH / sAvadhAno vIradhavalaH / dattAvadhAnA mantrayAdayastadrakSakAH / atrAntare AgatAste trayo maruvIrAH / bhASitaH svamukhena tairadhavalaH - ayaM devaH ime vayam sAvadhAnIbhUya rakSAtmAnam, 20 vayodhA api tvAM rakSantu / vIradhavalenApyuktam-kimatra vikatthadhve kriyayaiva do: sthAma prakAzyatAm / evamuktipratyuktau lagnaM yuddham / yatnapareSu taTastheSu rakSatsvapi tairbhallatrayaM vIradhavalasya bhAle gitam / evaM tvAM hanmaH paraM ekaM taba bITakaM tadA bhakSitamasmAbhiriti vadadbhistaireva zrIvIradhavalasya taTasthAH praharaNaiH pAtitAH / 25 te'pi trayo mAravAH breNazatajarjarAGgAH saJjAtAH / rAjavaridhavalaH I 24 1 ma 'liGgitam ' / 2 ka- kha - ' bAtajarjarAH / Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH } prabandhakozetmaparAhvaye UparavaTAszcAt pAtitaH / UparavaTastai marivaiH syottAra ke bandhitaH pracchannaH / rajasA'ndhaM jagat / tadA rAjazrIvIradhavalo bhuvi pAtito bhadvairutpAvya lale / tAvatA patitA sandhyA | nivRttaM sainyadvayam / rAtrau bhImasiMhIyAH subhaTAH sarve'pi vadanti / asmAbhirvIradhavalaH pAtitaH pAtitaH / tato mAravairabhihitam - yuSmAbhiH pAtita iti kimatrAbhijJAnam ? / tairuktam- kiM bhavadbhiH pAtitaH ? | mAravairabhidadhe - asmAbhireva pAtitaH / UparavaTo vadiSyati / uttarakAdAnIya UparavaTo darzitaH / tuSTA bhImasiMhaH / uktavAMzca 'zuddharAjaputrebhyo dattaM dhanaM zatadhA phalati idameva pramANam | ripuhayaharaNaM kSatriyANAM mahAn zRGgAraH / evaM vArtAH 1 kurvatAM bhaTAnAM rAtrirgatA / prAtavIradhavalo vraNajarjaro'pi paTUbhUyAkSAn 'dIvituM pravRttaH / bhImasiMha sainyaharikairgatvA tajjJAtvA tatroktam - vIradhavalaH kuzalI garjati / evaM sati yajjAnItha tat kurutha | atha bhImasiMhAya tanmantribhirvijJaptam- deva ! ayaM baddhamUlo vezeza: / anena virodho durAyatiH, tasmAt sandhiH zreSThaH / bhIma- 15 "siMhena mAnitaM tadvacanam, paraM saGgrAmaDambaraH kRtaH / anyonyamapi yAvad militau dvau / tAvad bhaTTairantarA pravizya melaH kRtaH / UparavaTA rANAya dApitaH / bhImasiMhena 'bhadrezvara 'mAtreNa dhRtidharaNIyA / cirudAni na pAThanIyAni / iti vyavasthAsssIt / evaM kRtvA zrIvIradhavalo dAnaM tanvan 'dhavalakaka' mAgAt / 20 zanaiH zanaiH prAptaparamaprANo bhImasiMhamaparAdhyaM taM mUlAduccheya ekavIrAM dharitrImakarot / evaM 'dhavalakake' kurvatastasya kSubhitaiH prabhUtaiH pararASTranRpatibhiH svaM dattam / tena spena sainyameva militam / caturdaza zatAni mahAkulAni rAjavaMzyAnAM rAjaputrANAM melitAni / 215 1 kha- 'siddharAja' / 2 ka- 'devituM' - 'vedituM', ga koDitum / 3 gha - 'sainya kai hairikai 0' / 4 ' evaM sati' iti ga-pustake'dhikaH pAThaH / 5 ka kha-gha - senena mataM / Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 caturviMzatiprabandhe [ 24 vastupAla tAni samabhojana - vasana - bhoga- vAhanAni zrItejaHpAlasya sahacAriNI - chAyAvat samajIvitamaraNatvena sthitAni / tadbalena sainyabalena svabhujAbalena ca sarva jIyate / 1 itazva 'mahItaTA' khyadeze 'godhA (gharA) ' nAma nagaraM vartate yaMtra 5 tatatkAryeSu saGgrAme mRtAnAM rAjaputrANAM ekottarazatasaGkhyAni svayaM tu liGgAni udabhUvan / tatra ghUghulo nAma maNDalIkaH / sa 'gurjara 'dharAsamAgantukasArthAn gRhNAti / rANazrIvIradhavalasyAjJAM na manyate / tasmai mantribhyAM vastupAla- tejaHpAlAbhyAM bhaTTaH preSitaH / asmatprabhorAjJAM manyasva, anyathA sAGgaNa cAmuNDarAjAdInAM 10 madhye mila, iti kathApitam / tacchravaNAt kruddhena tena tenaiva bhaTTena saha svabhaTTaH prasthApitaH / tenAgatya rAjazrIvIradhavalAya kajjalagRha zATikA ceti dvayaM dattam / uktaM ca--mamAntaHpuraM sarvo'pi rAjaloka iti naH prabhuNA khyApitamasti / rANena sa bhaTTaH satkRtya prahita: gataH svasthAnam / rANena bhASitAH sarve nijabhaTAH / uktaM ca15 ghUghulanigrahAya bITaka ko grahISyati ? / ko'pi nAdriyate / tadA tejaH pAlena gRhItam / calitaH proDhasainyaparicchadaH / gatastaddezAdarvAgbhAge / kiyatyAmapi muvi sthitvA sainyaM kiyadapi svalpamaye prAsthApayat / svayaM mahati melApake guptastasthau / alpana sainyenA me gatvA 'godhrA 'gokulAni bAlitAni / gopAlAH zaraistADitAH / 20 tairanta'rgedhikaM' pUtkRtam - gAtro hiyante vaizcit / kSAtraM dharmaM puraskRtya tato dhAvata dhAvata / iti zabde zrute ghUghulAM vicintayatinavInamidam | kenAmapimAgatya gAvo hiyante ? | vRtticchedavidhau dvijAtimaraNe svAmigrahe gograhe samprApte zaraNe kalatraharaNe mitrApadAM vAraNe / 1 g-'godhiraa'| 2 'yatra' ityArabhya 'udbhUvan paryantaH pATho nAsti ga-pustake | 3 kha-gha-'sve sarve / ghUghUla0 ' / 4 kha - 'gokulAni / 5 ga 'dhyacintayat' / 6 'pAdara' iti bhASAyAm / Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaka zetyaparAhnaye bhartatrANaparAyaNaikamanasA yeSAM na zastragraha - / stAnAlokya vilokituM mRgayate sUryo'pi sUryAntaram // 1 // iti vadanneva sasenasturaGgamArUDho gato'nupadaM goirtRRNAm / goitIro'pi ghUghulAya darzanaM dadate zarAn sandadhate / na ca sthitvA yudhyante / ityevaM khedayadbhistaistAvannIto ghUghulaH yaavnmntri| No mahati vRnde praviSTaH / tato jJAtamIdRzaM chabhedaM mantriNaH / bhavatu tAvat, ghUghulo'smi / nijAH subhaTAH samarAya preritAH / svayaM savizeSamabhiyogaM dadhau / tato lagnaH saMhartum / mantripUtanA'pi DuDhauke / / ciraM raNarasabharo'bhUt / bhagnaM ghUghulena mantrikaTakaM kAndizIka " dizo dizaM gacchati / tadA mantritejaHpAlena sthiraM azva- 10 sthitena taTasthAH saptakulInAH zuddharAjaputra ( bhASitA: aristAvad balI / AtmIyaM tu bhagnaM sakalaM bailam / naSTAnAmasmAkaM kA gatiH / / kiM yazaH ? | yazo binA jIvitavyamapi nAstyeva / tasmAt kurmaH samucitam / tairapi saptabhistadUvaco'bhimatam / vyAghuTitA'STau ghnanti nArAcAdibhiH parasenAm / tAvanmAtraM svavRndaM saGghaTitaM dRSTvA apare 'pi 15 satvaM dhRtvA valitAH / tadA tejaHpAla ekatra nijAMse'mbikAdevIM aparatra kapardiyakSaM pazyati / ato jayaM nizcitya 'praharaMstAbad yayau yAvad ghUghulA / gatvA bhASitaH - maNDalika ! yenAsmannAthAya kajjalagRhAdi prahIyate tad bhujabalaM darzaya / ghUghulo'pi pratyAhaidaM tadbhujabalaM pazya / ityuktvA nibiDaM yuyudhe / dvandvayuddhaM mantri- 20 maNDalIkayoH saJjAtam / atha mantrI sahasA daivatabalabhujAbalAbhyAM tamazvAdapIpatat / jIvantaM baddhvA kASThapaJjare'cikSipat / svasenAntarninAya / svayaM bahuparicchado 'godhA' nagaraM praviveza / aSTAdaza koTI mnAM koza, azvasahasrANi catvAri, mUTakaM zuddhamuktAphalAnI, prabandhaH" ] 217 , 1 zArdUla0 / 2 kha-gha -' jAto'nupadI go0 / 3 ga 'mantrikaTakenApi / - 'dizordizaM' / 5 'balaM' imadhiko ga-pAThaH / 6 kha gha - ' prasaraM / gha - 'sva sainyAnta 0 ' / caturviMza*i 28 7 Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra9 5 caturviMzatiprabandhe [ 24 zrIvastupAla divyAstrANi divyavastrANi ityAdi sabai jagrAha / ghughulasthAne AsmIyaM sevakaM nyAsthat / valito mantrI gato 'dhavalakaka' m / darzitA ghUghUla zrI : zrI vIradhavalAya / tatkajjalagRhaM tadgale baddhaM zATikA ca vaNTheH paridhApitA / tadA ghUghUla: svajihvAM dantaiH khaNDayitvA mRtaH / jAtaM varddhApanaM 'dhavalakake' / zrIvIradhavalena mahatyAM sabhAyAmAkArya zrI tejaHpAlaH paridhApitaH / prasAdapade' svarNa bhari dade / tadavasare kavIzvarasomezvare ca dRk saJcAritA zrIvIradhavalena / tataH somezvaradevaH prAha--- mArge kardamardustare jalabhRte gartAzatairAkule khinne zAkATake bhare'tiviSame dUraM gate rodhasi / zabdenaitadahaM bravImi mahatA kRtvocchritAM tarjanI mIdRkSe gahane vihAya dhavalaM voDhuM bharaM kaH kSamaH // 12 // * visRSTA sabhA | militau vastupAla - tejaHpAlAvekatra / kRtAH kathAciram / tuSTau dvau mantrayete sma -- dharme eva dhanamidaM puNyalabdhaM vyaya15 nIyam / tataH savizeSaM tathaiva kurutaH / tataH kavinA kenApyu ktam 10 panthAnameko na kadApi gacchediti smRtiproktamiSa smarantau / tau bhrAtarau saMsRtimohacaure, sambhUya dharme'dhvani sampravRttau // 1 // atha zrIvastupAlaH zubhe muhUrte ' stambha' tIrthaM gataH / tatra mi20 litaM cAturvarNyam / dAnena toSitaM sarvam / tatra ca sadIkanAmA 'nauvittiko vasati / sa ca sarvavelAkUleSu prasaramANavibhavo mahAdhanADhyaH baddhamUlaH adhikAriNaM nantuM nAyAti / pratyuta tatpArzve'dhikAriNA gantavyam / evaM bahuH kAlo gataH / pUrvaM mantrandrastaM bhaTTe 1 gha - 'bhUri 2 bahusuvarNaM dade' / 2 gha - 'dustare'tiviSame' / 3 zAkaTake[na] bhare ca viSame / zArdUla0 / 5 kha - 'mantrayeta tasmAd dharme' / 6 upajAtiH / 7ga'saidanAmA' 8 gha - 'vahANavaTI' iti bhASAyAm / 9 ka-kha- 'stu' / Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradhAna pravandhakozetyaparAye novAca-asmAn nantuM kimiti nAgacchasi / / sa prativaktitava naveyaM rItiH / prAgapi nAgacchAmi / yat tu syAnnyUnaM tava tadA tat prayAmi sthAnasthaH / tacchtvA mantrI ruSTaH kathApayAmAsa-puruSo bhUtvA tiSTheH / zAsmi tvAM durvinItam / tatastena 'vaDU'AkhyavelAkulasvAmI rAjaputraH pancAzadvaMzamadhyasthakhAdiramuzalasya ekakhaMga- 5 prahAreNa chedane prabhuH prabhUtasainyatvAt 'sAhaNasamudra' iti khyAtaH zahAkhya utyApitaH / tena 'bhANitaM mantriNe--mantrin ! madIyamekaM nauvittakaM na sahase? / madIyaM "mitramasau / tasmAd vacanAt kruddho mantrI te pratyavocat-zmazAnavAsI bhUtebhyo na bibheti / tvameva praguNo bhUtvA yudhi "tiSTheH / iti zrutvA sannaddhabaddho bhUtvA so'pyAgataH / 10 mantrivastupAlo'pi 'dhavalakkakA'd bhUri sainyamAnAyyAbhyaSeNayat / raNakSetre militau dvau / prArabdhaM raNam / zaGkhena nirdalitaM mantrisainyaM palAyiSTa dizo dizi / tadA zrIvastupAlena khasya rAjaputro mAhecakanAmA bhASitaH-idaM asmanmUlaghaTTa vartate tvaM ca tase / tat kuru yena zrIvIradhavalo na lajjate / tato'sau rAja- 15 putraH svaireva katipayairmitrarAjaputraiH saha tamabhigamyovAca--zaGkha! neyaM 'vaDU'AkhyA tava grAmaTikA krIDA, kSatriyANAM sa grAmo'yam / zaGkho'pyAha- suSTha vaktuM vetsi / nAyaM tava prabhoH paTTaH, kila paripanthinaH pradezaH / kiM nu subhaTasya krIDAkSetramidam / / isyevaM vAde jAte dvandvaraNe mAhecakena mantriNi pazyati mantripratA- 20 pAcchaGkhaH pAtitaH / samare jAto jayajayakAraH / mantriNA tadrAjyaM gRhItam / 'velA'kUlInAM kva saGkhyAH / tataH 'stambha'tIrtha 1 kha-gha-sa vakti-na na ceyaM riitiH'| 2 ga-pustake 'tadA' ityadhikaH pAThaH / 3 kha-gha-'khalena chedne'| ka kh-bhnnit'| 5 'jJeyaH' ityadhiko ga-pAThaH / 6 gha'pratyavIvacat' / 7 gha-'tilethAH / sannaddha saH / mantri' ga-'mantriNA vstupaalenaapi'| 9 ga-ghaTuM tvameva vartase / atha tt'| 10 ga-'prAmasIma AkheTakajhoDA, kintu'| 11 kha-'kUlanRpanadInA / Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 caturviMzatiprabandhe - 24 zrIvastupAla* muttoraNamutpatAkamavizat / tato mantrI praviSTaH 'sadIkasadanam / tasya bhaTTAn saptadviguNitazatAni sannaddhAn hatvA taM jIvamAhaM jagrAha / vibruvANaM taM kRpANena jaghAna / tato gRhaM tadIyamA mUlacUla khAnitaM pAtitaM ca / hemeSTikAnAM saGkhyA na / tathA maNimuktAphalapadakAnAM pramANaM kenApi na jJAtam / kecid vRddhA vadanti ---tatra tejanatUrikAyAH karaNDazvaTitaH zrImantrI zvarasya / AyAto mantrI svadhavalagRham / toSitaH svasvAmI vIraH parigrahalokazca / tataH kavIzvarANAM stuti: zrIvastupAla ! pratipakSakAla !, tvayA prapede puruSottamatvam / 10 tIre'pi vArdherakRte'pi mAsye, rUpe parAjIyata yena zaGkhaH // 1 // tAvallIlA kavalitasarit tAvadabhraMlihormiM- stAvat tIvradhvanitamukharastAvadajJAtasImA / tAvat preGkhatkamaThamakaravyUhabandhuH sasindhu -- lopAmudrAsahacaraka roDavata na yAvat // 1 // 15 tatazcakSavATi - nauvittikavATayoH pArthakyaM kRtam / mantriNA A mahArASTrebhyaH sAdhitA bhUH / ' velA ' kUlIyanarendrANAM narendrAntarAkramyamANAnAM mantrI pratigrahapreSaNena sAnnidhyaM kRtvA jayazriyaM arpayati / iti kAraNAt te tuSTAH bohitthAni sAravastupUrNAni prAbhR vinti / ambikA - kapardinau nidhAnabhuvaM rAtrau samAgatya 20 kathayataH / te nidhayo mantriNA khAtaM khAtaM gRhyante / tadbhAgyAt durbhikSasya nAmApi nAbhUt / vivarANi dUre naSTAni / mudgalabalAni vAraMvAra mAgacchanti jaghnire ekadA, punarnAnayuH / pallIvaneSu dukUlAni nAgodarANi ca baddhAni / grahItA ko'pi na / grAme prAme 1 ga - saidasadanam / 2 kha - gha 'khAtaM' / 3 gha - 'lokazca darzanamavipralokazca / tataH stuti:' / 4 upajAtiH / 5 kha - 'vaktrI' / 6 mandAkrAntA / 7 nAvaH / Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH prabandhakozetyaparAlaye maNDitAni satrANi / satre satre miSTAnnAni / upari tAmbUlAni ca / tatra glAnArtha vaidyA vividhAH prasthApitAH / mantrivyavasthayA darzanadveSo na / varNadveSo na / prativarSa svadeze sarvanagareSu vAratinastisraH zvetAmbarebhyaH pratilAbhanA zeSadarzanAnAmapyarcA / mantri zrIvastupAlasya patnyau dve lalitAdevi(vI)-sodhUnAmnyau kalpavallikAmadhenU iva / lali- 5 tAdevyAH suto mantrijayantasiMhaH sUhavadevi(vI)jAniH pratyakSacintAmaNiH / tejaHpAladayitA'nupamA'nupamaiva / paThitaM ca kAvinA-- lakSmIzcalA zivA caNDI, zaMcI sApalyadUSitA / gaGgA nyaggAminI vANI, vAksArA'nupamA tataiH // 1 // zrI'zatruJjayA'diSu 'nandIzvarendramaNDapaprabhRtikarmasthAyAH prArambhi- 10 Sata / ArAsaNAdidalikAni sthalapathena jalapathena ca tatra tatra prApyante / tapasAmudyApanAnAM ca prakAzaH / ___ ekadA tau bhrAtarau dvAvapi mantripurandarau maharddhisadhopetau zrIpArzva nantuM 'stambhanaka'puramIyatuH / prathamadine sasadhau tau zrIpArzvasya puraH zrAvakazreNipuraHsarau sthitau / tadA gItagAna- 15 rAsAdimahArasaH pravartate / tadavasare tatrasyasaGghoparodhAt tatralyAdhyakSAH sUrayo mallavAdinaH samAkAritAH / te yAvad devagRhaM pravizanti tAvat peThanti___ asminnasAre saMsAre sAraM sAraGgalocanAH / mantribhyAM zrutaM cintitaM ca-aho maThapatigRhavad devagRhe'pi 20 zRGgArAGgAragarbha paidadvayaM kathayannastIti / devanamaskArAdikamucitamiha tannAdhIte; tasmAdadRSTavyo'sau / upaviSTaH sUriH saH / anye'pi sUrayaH zatazaH paGktau niSaNNAH / maGgaladIpAnte'parasUribhirmallavAdina evA''zIrvAdAya preritAH / mantrI purastiSThati / 'asminnasAre saMsAre sAraM' ityAdi pAdadvayaM bhANitaM taiH vyAkhyAtaM ca tdev| 25 1 gha-'tAmbUlAni vaidyAH darzana.'12 gh-'scii| 3 k-gtH| 4 anuSTup / 5 ga-'taireva paThitam' / 6 kha-'padhaM prastauti' / 7 ga-'tat kiM naa.'| Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bArvizatipravandhe [14 zrIvastupAkamantrI hastena vanditvA virakto gataH svottArakam / evaM dinAH padyApAThazca / mantryavajJA cArohat prakarSe / aSTamyA rAtrI mantrI mutphalApanikAM kartuM devaraGgamaNDape niviSTaH / puro dhanabadarakANAM rAzayaH / ko'pi kavirAha-- zrIvastupAla ! tava bhAlatale jinAjJA __ vANI mukhe hRdi kRpA karapallave zrIH / dehe dyutirvilasatIti ruSeba kIrtiH __ paitAmahaM sapadi dhAma jagAma nAma // 1 // aparastuanissarantImapi gehagarbhAt , kIrti pareSAmasatI vadanti / svairaM bhramantImapi vastupAla!, tvatkIrtimAH kavayaH satIM tu / 2 / ' itarastuseyaM samudravasanA tava dAnakIrtiH pUrottarIyapihitAvayavA samantAt / adyApi karNavikaleti na lakSyate yat tannAdbhutaM sacivapuGgava ! vastupAla! // 3 // 'kazcit tukrameNa mandIkRtakarNazaktiH, prakAzayantI ca balisvabhAvam / kairnAnubhUtA saziraHprakampaM,jareva dattistava vstupaal!||4|| tebhyaH kavibhyaH sahasralakSANi dadire / evaM gaaynbhttttaadibhyo'pi| yAvajjAtaM prAtareva tadA mallavAdibhiH svasevakAcaityadvAradvaye'pi niyuktAH / ekaM dvAraM anyadizi ekaM ca maThadizi / uktaM ca tebhyaHmantrI caityAnniHsaran jJApanIyaH / kSaNena vastupAlo maThadvArAnnirgacchati yAvat tAvatA sevakajJApitAH sUrayaH samAgatya sammukhAH 1 ga-'pAThazcake navanavabhaGgyA vyAkhyAtaH / aSTa.' / 2 vasanta / 3 upjaatiH| ra bsntH| 5ga-'punaH kshciducuH'| 6 upjaatiH| 7 ga-'cAsti Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhakozetyaparAye 25 // sthitAH / mantriNA rIDhayA bhrUpraNAma iva kRtaH / AcAra bhihitam dUre karNarasAyanaM nikaTatastRSNA'pi no zAmyati / vijIyatAm / tIrthAni pUjyantAm / mantrI kautukAt tathaiva tasthau, kiMparyavasAneyaM prastAvaneti dhyAnAt / Uce ca-na vimaH paramArtha kimetadabhidhace / AcAryairuktam-puro gamyatAM gamyatAm / bhavatAM 5 kAryANi bhUyAMsi / mantrI savizeSa pRcchati / sUrayo vadantisacivendra ! zrUyatAm_ 'maru'grAme kacit prAmArAH sthUlabahulA lomazAH pazavo vasanti / parSadi niSIdAnta / kapolajhallarI vAdayanti / tatraikadA 'velA'klIyacaraH pAntha Agamat / navIna iti kRtvA graamyairaahuutH| 10 pRSTaH-tvaM kaH ? kvatyaH / tenoktam-ahaM smudrttte'vaasm| pAnthaH puro yAmi / taiH pRSTam-samudraH kena khAnitaH / / tenoce-svayambhUH / punastaiH pRSTam-kiyAn saH ? / pAnthenoktamalagdhapAraH / kiM tatrausti iti pRSTe punastenAcakhye prAvANo maNayo harirjalacaro lakSmIH payomAnuSI muktaughAH sikatAH pravAlalatikAH sevAlamabhbhaH sudhA / tIre kalpamahIruhAH kimaparaM nAmnA'pi ratnAkaraH' iti pAdatrayaM paThitvA vyAkhyAya puro gataH pAnthaH / teSu prAmyedhvekaH sakautukaH pRcchaM pRcchaM samudrataTamagAt / dRSTaH kallolamAlAcumbitagaganAnaH samudraH / tuSTaH saH / acintayazca-ito RddhayaH 20 sarvA lapsyante / prathamaM tRSitaH salilaM pibAmi / iti gatvA pItaM tat / dagdhaH koSThaH / tataH paThati iti.. dUre karNarasAyanaM nikaTatastRSNA'pi no zAmyati / .. "ga-'prabhupraNAma' / 2 ga-hAvabhI (?) / 3 ka-tatrAste' / 4 zArdUla* / 5ga-zena / Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 caturviMzatiprabandhe [ 24 zrIvastupAla --- virA ( rA ) jahiM jaNu piyai ghuTTu ghuTTu cullaehiM / .. sAyari atthi bahutuM jala chai khAraM kiM teNa ? // 1 // taireva padairnaSTaH svAspadaM gataH / tathA vayamapi smaH / mantriNoktam - kathaM tathA yUyaM yathA sa grAmyaH ? | sUrayastAramUcuH - mahAmAtya ! vayamatra zrIpArzvanAthasevakAH traividyavidaH sarvardhayaH atrasthAH zRNumaH, yathA - 'dhavalakkake' zrIvastupAlo mantrI sarasvatIkaNThAbharaNI bhAratIpratipannaputro vidvajjanamadhukarasahakAraH sArAsAravicAravedhAste / iti tadutkaNThitAstatrAgantum / IzvaratvAcca na gacchAmaH kApi / punazcintitaM ca kadAcidatra tarthinatyai etAtra 10 mantrI / tasya puro vakSyAmaH svairaM sUktAni / iti dhyAyatAmasmAkaM mantrimizrA atrAgatAH / yAvat paThyate kimapi tAvadasatsambhAvanayA - vajJAparA yUyaM sthitAH / tataH kiM paThyate ? / gacchata gacchata; utsUraM bhavati / mantrI prAha- maima mantuH kSamyatAM kimetat paThitumArebhe bhavadbhiH ? / AcAryA jagaduH - deva ! yadA yuvAM bAndhavau zrAvaka zreNya 15 rAjarAjezvarau divyabhUSaNau zrAvakAzca dhanADhyA dRSTAH gatAyucchrayazva tadA etannazcitte babhUva - jagati strIjAtireva dhanyA yadgarbhe jinacakraryacakinala-karNa- yudhiSThira vikrama-sAtavAhanAdayo jAtAH / sampratyapi IdRzAH santi / tasmAt zrIsAmya - zrI zAnti brahmanAgaAmadatta-nAgaDavaMzya zrI AbhUnandinI kumArA devI zlAghyA 20 yayA etau kaliyuga mahAndhakAramajjajjinadharmaprakAzanapradIpo IdRzau nandanau jAtau / ityevaM cintayatAmasmAkaM padyapAdadvayaM vadanAdud gatam | jinanamaskArAdi vismRtam / pazcArddha tu zRNuta / yaskukSiprabhavA ete vastupAla ! bhavAdRzAH // 1 // I 3 1 chAyA - varaM laghujalapravAha: (1) yatra janaH pibati ghuTTa ghuTTTa (saharSa) culakaiH / sAgare'sti bahu jalamasti kSAraM kiM tena ? // 2 ga - pustake 'avasthA' ityadhikaH pAThaH / 3 gha 'abhyAgatAH / 4 ga 'mamAparAdhaH ' / 5 ka - prakAzapradIpa / 6 anuSTup / Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandha j prabandhakozetyaparAvaye 225 savistarataraM vyAkhyAnaM kRtam / lajjitaH sacivendraH / pAdolagitvA sUrIn kSamayitvA 'calitaH / krozAnte grAma eka AgAt / tatra nAtabhuktaviliptaH / tadanu svabhRtya sacivamekamAkArya AdikSat / iyaM vAhinI hemasahasradazabadarakayuk sUribhyo maThe deyA / gato mantrisevakastatra / bhASitAH sUrayaH / mantridattamidamavadhAryatAm / 5 AcAryairdRSTam / azvamAruhya bhaTazatolAlitakRpANajalaplAvitaravAstatra gatAH yatra zrIvastupAlaH / uditazca taiH-mantriAn ! kimahamucitabhASI ? kiM cAraNaH ? kiM vA bandI ? kiM nu sarvasiddhAntapAragaH samyag jainasUriH ? / mayA manaHpramodena yad 'va upazlokanamuktaM tanmUlyabhUtAmimAM vo dattiM kathaM gRhNAmi / na mayedaM bittAyA- 10 bhihitam / kinvidaM antarmanasa thyAtvA bhaNitaM yathA'dyApi jayati jinapatimatam / mantrI prAha-bhavanto niHspRhatvAmna gRhNanti / vayaM tu dattatyAnna pratigRhNImaH / tarhi kathamanena hemnA bhavitavyamiti zikSA datta / tataH sUribhirjagade jagadekadAnI mantrI-svagRhAya samprati gaMsyate bhavadbhistIrthAya kasmaicid vA ? / mantrI Aha-prabho ! 15 'bhRgupuraM' zrIsuvratatIrthavandanArthaM gacchantaH smaH / AcAryAH prAhuH-- tarhi labdha idaMhemavyayopAyaH / tatra lepyamayI pratimA''ste / tatra snAtrasukhAsikA ne pUryate zrAvakANAm / tasmAdanena hemamayIM snAtrapratimA nirmApayata / mantriNo dhvanitaM manaH / tat tathaiva ca kRtam / tataH samAyAtaH svasadanaM 'gurjara'mantrI / 20 anyedhurAdarze prAtarvadanaM pazyatA sacivena palitamekamAloki apAThi / adhItA na kalA kAcit , na ca kiJcit kRtaM tapaH / 1 'calitaH' ityadhiko g-paatthH| 2 yuSmAkam / 3 'tIrthakadvArakasaraNaM evaMvidhaH puruSaratnaiH dhana' ityadhiko ga- paatthH| ga- 'dAnavIra / mantrin !' / 5 gha-nipUryate' / 6 sva-ghagarjarendramantrI' / caturvizatiH 39 Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturSizatipravandhe [24 bhauvatupAThadattaM na kizcit pAtrebhyo, gataM ca madhuraM vayaH // 1 // bhaayuyovnvittessu, smRtizeSeSu yA matiH / saiva cejjAyate pUrva, na dUre paramaM padam // 2 // ArohantI ziraHsvAntA-daunnatyaM tanute jarA / zirasaH svAntamAyAntI, dizate nIcatAM punaH // 3 // ' lokaH pRcchati me vArtA, zarIre kuzalaM tava / kutaH kuzalamasmAka-mAyuryAti dine dine // 4 // tato'dhikaM jinadharme reme / __ ayaikadA dvAvapi bhrAtarau rANazrIvIradhavalaM vyajijJapatAm10 deva ! devapAdairiyaM 'gUrjara'dharA sAdhitA, rASTrAntarANi karadAni kRtAni; yadyAdezaH syAt tadA rAjyAbhiSekotsavaH kriyate / rANakenoktam-mantriNau ! RjU bhaktijau yuvAm / __ ajitvA sArNavAmurvI-maniSTvA vividhairmakhaiH / adattvA cArthamarthibhyo, bhaveyaM pArthivaH katham ! // 1 // 15 tato rANakamAtratvamevAstu / ityuktvA vyasRjat tau / ekadA mantribhyAM zrIsomezvarAdikavibhyo vipulA vRttiH kRtA bhUmyAdidAnaiH / tataH paThitaM somezvareNa-- sUtre vRttiH kRtA pUrva, durgasiMhena dhImatA / visUtre tu kRtA'smAkaM, vastupAlena mantriNA // 1 // 20 zrIvIradhavalo'pi sevakAn suSTha padavImAropayan jagatpriyo'bhUt / kimucyate tasya / pazyata pazyata zrIvIradhavalo grISme candrazAlAyAM supto'sti / vaNThazcaraNau campayatyekaH / rANakaH paTIpihitavadano jAgradapi vaNThena supto mene / tatazca raNAgulisthA ratnAGkA mudrA jagRhe / mukhe ca cikSipe / 'rANena kimapi 25 noktam / usthito rANaH / bhANDAgArikapArthAd gRhItvA'nyA mudrA -mApa / garANakena / Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] pravandhakozetyaparAye tAdRgeva pAdAGgulau sthApitA / dvitIyadine punaH rANastatraiva candrazAlAyAM prasuptaH / vaNThazvaraNau campayati / rANakastathaiva paTIsthagitavadano'sti / vaNThaH punaH punaH mudrAmAlokate / aho prAktanI ceyam / tato rANendraH prAha - bho vaNTha ! imAM tu mudrAM mA prahIH; yA kalye gRhItA sA gRhItA / etadvacanAkarNana eva vaNTho bhItyA vajrAita ivAsthAt / yataH- hasannapi nRpo hanti, mAnayannapi durjanaH / spRzannapi gajo hanti, jighrannapi bhujaGgamaH // 1 // ' tAM tasya dInatAM dRSTvA 'rANena bhaNitam - vatsa ! mA bhaiSIH / asmAkamevAyaM kArpaNyajo doSo yena te'lpA vRttiH / icchA na pUryate / 1 tato bahRpAye caurye buddhiH / ataH paraM hRya ArohAya dIyamAno'sti, lakSArdhaM vRttau / ityAzvAsitaH saH / ato varidhavalaH kSamAparatvAjjagadvallabhaH sevakasadAphalatvema paprathe / sa sahaja dayAI iti kAraNAnmantribhyAM rahaH kathAntare 'zAnti'parvaNi dvaipAyano bhISmayudhiSThiropadezadvArAyAtaM dvaipAyanota- 15 dvAtriMzadadhikAramayetihAsazAstrIyASTAviMzAdhikArasthaM zivapurANamadhyagataM ca mAMsaparihAraM vyAkhyAya vyAkhyAya prAyo mAMsa-madya-mRgayAvimukhakRtaH / punarmaladhAri' zrIdevaprabhasUrisavidhe vyAkhyA zrAva zrAvaM savizeSaM tena tatvaparimalitamatirviracitaH / anyedyurvastupAlA muhUrte vimRzati - yadyaIyAtrA vistareNa 20 kriyate tadA zrIH phalavatI bhavet / vaicayitvA janAnetAn sukRtaM gRhyate zriyA / 3 5 tattvato gRhyate yena sa tu dhUrtadhurandharaH // 1 // " 1 ga- pustakeM ' sa eva ' ityadhikam / 2 amuSTup / 3 ga ' rANakena / ga- pustake tu padyamidam - 'zrINAM strINAM ca ye vazyA - ste'vazyaM puruSAdhamAH / zriyaH zriyama yadvazyA - ste'vazyaM puruSottamAH // 1 // ' 5 anuSTup / ha Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatiprabandhe [ 24 zrIvastupAla " nRpavyApArapApebhyaH, sukRtaM svIkRtaM na yaiH / tAn dhUlidhAvakebhyo'pi manye mUDhatarAn narAn // 2 // ityAdi vimRzya tejaHpAlena nityabhaktena sAmmatyaM kRtvA 'maladhAri ' zrInaracandrasUripAdAnapRcchat - bhagavan ! yA me cintA'dhunA sA 5 niSpratyUhaM setsyati ? | prabhubhiH zAstrajJakirITairuktam-- jinayAtrAcintA vartate sA setsyati / vastupAlena gaditam - tarhi devAlaye 'vAsanikSepaH kriyatAm / zrInaracandrasUrayaH prAhu:- mantrIza ! vayaM te mAtRpakSe guravaH, na pitRpakSe / pitRpakSe tu 'nAgendra'gacchIyAH zrIamaracandrasUri zrI mAhendrasUripade zrIvijayasenasUraya udaya10 prabhasUrasaJjJakaziSyayujo vizAlaganchAH 'pIlUAI' deze bartante te vAsanikSepaM kurvantu, paraM na vayam / yaduktamja jassa ThiI jA jassa saMtaI pubvapurisakayamerA | kaMThaTTie vi jIe sA teNa na laMghiyavva tti // 1 // * atha mantrayAha - asmAbhirbhavadantike traividyaSaDAvazyaka karmaprakRtyA15 adhItam / yUyameva guravaH / prabhubhiruktam - naivaM vAcyam, lobhapizAcapravezaprasaGgAt / tato mantribhyAM 'maru' dezAd guravaH zIghramAnAyitAH / muhUrta pratiSThAdevAlaya prasthApanaM vAsanikSepaNaM kulagurubhiH kRtam / sAdharmika vAtsalyaM zAntikaM mArivAraNaM svAmipUjanaM leokaraJjanaM caityaparipATIparyaTanaM ca vihitam / atha pratilAbhanA / tatra 20 militAH kavIzvarAH narezvarAH saGghezvarAH / dattAni kauzeya-kaTakakuNDala - hArAdIni lokebhyaH / yatipatibhyastu taducitAni vastrakambala-bhojyAdIni / td| zrInaracandrasUribhiH saGghAnujJAtairvyAkhyA kRtA / 228 1 anuSTup / 2 ga - 'vAsakSepa : ' / 3 chAyA-yA yasya sthitiyAM yasya santatiH pUrvapuruSakatA maryAdA / kaNThasthite'pi jIve sA tena na laGghitavyeti // 5 ga - 'kauzavakaTaka0' / 4 AryA / Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhakozetyaparAye : caulukyaH paramArhato nRpazatasvAmI jinendrAjJayA nirgranthAya janAya dAnamanaghaM na prApa jAnannapi / sa prAptastridivaM svacAracaritaiH satpAtradAnecchayA tvadrUpo'vatAra 'gurjara' bhuvi zrIvastupAlam // 1 dhvanitaH saGghaH / atha calitaH suzakunaiH sasaGgho mantrI / mArge saptakSetra yuddharam zrI vardhamAna' purAsannamAvAsitaH / 'vardhamAna' puramadhye tadA bahujanamAnyaH zrImAn ratnanAmA zrAvako vasati / tadgRhe dakSiNAvartaH zaGkhaH pUjyate / sa rAtrau karaNDAnnirgatya snigdhagambhIraM ghumaghumAyate nRtyati ca / tatprabhAvAt tasya gRhe caturaGgA lakSmIH / zaGkhena rAtrau ratna Alepe - tava gRhe'haM ciramasthAm / 10 idAnIM tava puNyamalpam / mAM zravistupAlapuruSottamakarapaGkajapraNayinaM kuru / satpAtre maddAnAt tvamapIha paratra ca sukhI bhaveH / vyakta tajjJAtvA ratno vipulasAmagnyA'bhimukho gatvA mantrIzaM sasaGgha nimantrya svagRhe bahuparikaraM bhojayitvA paridhApyoce - evamevaM zakhAdezo me / gRhANamam / mantrayAha-na vayaM paradhanArthinaH / 15 pizunA sattAM jJAtvA taM grahISyati svayaM mantrI, tasmAt svayameva dadAmItyapi mA zaGkiSThAH, nilabhatvAdasmAkamasmatprabhUNAM ca / ityuktvA virate mantriNi ratnena gaditam - deva ! madgRhAvasthAnamasmai na rocate / tataH kiM kriyate ? gRhANaiva / tato gRhIto mantriNA zaGkhaH / tatprabhAvo'nantaH / zanaiH zanaiH saGghaH zrIza- 20 Jjaya' telakAmA / tatra lalitAsaraH prAsAdAdikIrtanAni pazyan pramuditaH sasaGghaH sacivaH / ArUDhaH 'zatruJjayA' diM vivekaM ca bhAvaM ca / tatra mantrI prathamaM RSabhaM vandate / tadA kAvyapAThaH 3 zArdUla0 / 2 - gehUM 4 ga - 'bhava tasyAbhiprAyaM vyakta' / prAptaH / " -- 229 / 3 kha - ' ghumudhumA0', gha-' ghulaghumA0 / 5 'taLedI' iti bhASAyAm / 6 ga - 'haTTikA Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatiprabandhe [24 bhImastupAka AsyaM kasya na vIkSitaM ? ka na kRtA sevA ! na ke vA stutAH ! tRSNApUraparAhatena vihitA keSAM ca nAbhyarthanA ! | tat trAta' rvimalA' dvinandanavanA kalyaikakalpaduma | svAmAsAdya kadA kadarthanamidaM bhUyo'pi nAhaM sahe // 1 // athAvArita satra merudhvajAropaNendrapadArthiraJjanAdIni kartavyAni vihi tAni / devebhyo haimAni ArAtrika- tilakAdIni dattAni / kukumakarpUrA-guru-mRgamada-candana- kusama parimaila miladali kulazaGkArabhArapUritamiva gaganamabhavat / gItarAsadhvanibhirdikkuharANi azriyanta / pUrvaM mantrizrIudayanadattA devadAyAH sarve'pi savizeSAH 10 kRtAH / devadravyanAzaniSedhArthaM catvAri zrAvakakulAni adau muktAni / anupamA dAnAdhikAriNI / tasyAH sAdhubhyo dAnAni dadatyAH kila mahati vRnde patatA ghRtakaDahaTTakena kSaumANyabhyuktAni / tadA yASTikena kaDahaTTabhRte sAdhave yaSTiprahAralezo dattaH / mantriNyA dezanirvAsanaM samAdiSTam / bhaNitaM ca-re na vetsi yadyahaM tailikapanI 15 kAndavikapatnI vA bhaviSyaM tadA pratipadaM tailaghRtAbhiSvaGgAnmalinAnyeva vAsAMsyabhaviSyan / evaM tu vastrAbhyaGgo bhAgyalabhyaH darzanaprasAdAdeva syAt / ya idaM na manyate tena naH kAryameva na / ityuktaM ca / aho darzana bhaktiriti dhvanitaM sarvam / ekadA mantrIzvaro nAbheyapura ArAtrike sthito'sti divyadhavala20 yAsAzcAndana tilako divyapadakahArabhUSitorasthalaH | sUrINAM kavInAM zrAvaka zrAvikANAM ca naitiH / tilakaM tilakopari / puSpatrak puSpasragupari / tadA sUtradhAreNaikena dAravI kumAradevyA mAturmUrttirmahanta(?)kAya navIna ghaTitA dRSTau kRtA / uktaM ca tena-mAturmUrttiriyam / tadA mantrI zvareNAzikhAnakhaM dRSTA mUrtiH / dRSTvA ca 230 1 ma 'bruma-', gha 'drumaH' / 2 zArdUla0 / 3 ga - AbharaNAni tilakA 0 ' / nagha- ' maladali0 / 5 ' kRtA'sti' ityadhiko ga-pAThaH / 6 gha - 'kAndavikA vA' / 7 - 'mataH / * kASThamayI / Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhA] prabandhakozetyaparAiye ruditaM prathamamazrumAtraM, tato'vyakta itaro dhvaniH, tato vyaktataraH / sarve taTasthAH pRcchanti-deva ! kiM kAraNaM ruyate ! ! harSasthAne ko viSAdaH ? / zrutazIla iva nalasya, uddhava iva viSNo:, abhaya iva bheNikasya, kalpaka iva nandasya, jAmbaka iva vanarAjasya, vidyAdhara iva jayantarAjasya, Aliga iva 5 siddharAjasya, udayana iva kumArapAlasya tvaM mantrI vIradhavalasya / vipaddhItAH parvatA iva sAgaraM tvAmAzrayanti bhuupaaH| tAyeNeva panagAstvayA hatAH sapatnAH pRthivIpAlAH / candrAya iva cakorAstubhyaM spRhayanti svjnaaH| himavata iva gaGgA tvatprabhavati rAjanItiH / bhAnoriva pAstavodayamIhante sUrayaH / 10 viSNAviva tvayi ramate zrIH / tannAsti yannAsti te / evaM sati kimartha duHkhaM dhriyate ! / tato mantriNoktam-idaM duHkha panme bhAgya saGghAdhipatyAdivibhUtirmAtmaraNAdanantaraM sampannA, yadi tu sA me mAtA idAnIM syAt tadA khahastena maGgalAni kurvalyAstasyA mama ca maGgalAni kArayataH pazyatazca lokasya kiyat sukhaM bhavet ! / paraM 15 kiM kurmaH ? / dhAtrA itAH smaH, ekaikanyUnIkaraNena / tataH zrInaracandrasUribhirmaladhAri'bhirabhihatam-mantrIzvara! yathA svaM saciveSu tathA'tra deze pradhAnarAjasu siddharAjo 'vyajIyata / sa mAlavendra jitvA 'pattana'mAgato maGgaleSu kriyamANeSvapAThId, yathA mA'sma sImantinI kApi, janayet mutamIdRzam / 2. bRhadbhAgyaphalaM yasya, mRtamAturanantaram // 1 // tasmAt hRdayaM adhaHkRtvA sthIyate vivekibhiH / na sarve'pi tRNAM manorathAH prapUryante / ityAdyuktvA mantrI balAdArAtrikamaGgaladIpAdiH kAritaH / tato caityavandanA guruvandanaM ca / tadA zrInaracandrasUribhirAzArdattA 25 1 gh-klyk'| 3 ' evaM* priyate' iti g-paatthH|| gha- vyjyt'| Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 10 15 caturviMzatimabandhe tavopakurvato dharma, tasya tvAmupakurvataH / vastupAla ! dvayorastu, yukta eva samAgamaH // 1 // ityAdi / atha rAtrau tanmayatayA nAbheyapUjAdhyAnadAnapUjAH / tadA kavayaH paThanti / ekaH kazcit --- pAvaNAH svabhAvakRpaNA: svAmiprasAdolbaNAste'pi dravyakaNAya martyabhaSaNA jidve bhavatyA stutAH / tasmAt tvaM tadaghApaghAtavidhaye baddhArA samprati zreyaHsthAnavidhAnadhikkRtakaliM zrIvastupAlaM stuhi // 1 // ' aparastu anyastu (24 zravastupAla "sUro raNeSu cairaNapraNateSu somo EssacariteSu budho'rthavodhe / nIta guruH kavijane kaivirakriyAsu / mando'pi ca grahamayo na hi vastupAlaH ||2|| zrI bhojavadanAmboja - viyogavidhuraM manaH / zrIvastupAlavaktrendau, vinodayati bhAratI // 3 // " itarastu -- zrIvAsAmbujamAnanaM pariNataM paJcAGgulicchato jagmurdakSiNapaJcazAkhamayatAM paJcApi devadrumAH / 20 vAJchA pUraNakAraNaM praNayinAM jihaiva cintAmaNi jatA yasya kimasya zasyamaparaM zrIvastupAlasya tat // 4 // sarvatra lakSadAnam / aSTAhikAyAM gatAyAM RSabhadeSaM gagavoktyA mantrI ApRcchata- tvaraprasAdakRte nIDe, vasan zRNvan guNAMstava / 1 ga - 'kurvate' / 2 anuSTup / 3 zArdUla0 / 6 maGgulaH / 7 zukraH / - zaniH / 9 vasanta0 / 10 santAna - kampa- haricandraneti / sUryaH / 5 kha - ' caraNe praNate' / anuSTup / 11 mandAra pArijAtaka Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveH ] reporteryear I saGghadarzanasuSTAtmA, bhUyAMsaM vihago'pyaham ||5|| yad dAye dyUtakArasya, yat priyAyAM viyoginaH / yad rAdhAvedhino lakSe tad dhyAnaM me'stu te mate // 6 // ' ityAdyakathayat / evaM so'pi calitaH / sasaGghaH sacivaH marudevAzikharAda yAvat kiyadapi yAti tAvat zramavazavigalatsvedakkinnagAtravasanAn katyapi mAlikAn puSpakaraNDakabhAritaziraso'pazyat / pRSTAste - kathamutsukA iva yUyam ! / tairvijJatam - deva ! vayaM dUrAt puSpANyAhArbhaH / saGghaH kila 'zatruJjaya' zikhare'sti / prakRSTaM mUlyaM lapsyAmahe / tat punaranyathA 'vRttam / saGghazcalitaH / tasmAdabhAgyA vayamiti / teSAM dainyaM dRSTvA mantriNA'mANi - atraiva sthIya 10 tAmUrdhveH kSaNam / tAvatA pAzcAtyaM sarvamAyAtam / zrIvastupAlena svakuTumbaM saGghazcAbhANyatAm, yathA-bho dhanyAH / sarveSAM pUrNastIrthavandanapUjAbhilASaH ? / lokenoktam - bhavatprasAdAt pUrNaH / mantrayAhakimapi tIrthamapUjitaM sthitamasti / lokaH prAha- pratyekaM sarvANi tIrthAni pUjitAni dhyAtAni / mantrimahendraH prAha-yad vismRtaM tanna 15 jAnItha yUyam ; vayaM smArayAmaH / saGgho vadati - kiM vismRtam !! mantrI gadati-bho lokAH ! pUrvaM tIrthamayaM parvataH yatra svayamRSabhadevaH samavAsArSIt / tato nemivarjitA dvAviMzatirjinAH samavAsArSuH / asaGkhyAH siddhAzva yatra so'driH kathaM na tIrtham / loko'pyAha- satyaM tIrthamayaM parvataH / tarhi pUjyatAm / puSpAdIni sveti 20 cedakathayiSyan tadA ime mAlikA imAni puSpANi vaH puNyairupAsthipateti / tataH saGghena tAni puSpANi gRhItvA'dripUjA kRtA / dvaimmeNa puSpaM jAtam / nAlikerA sphAlanavastradAnAdivyazca / tuSTA mAlikAH / evaM parAzAbhaGgaparAGmukha AsarAjabhUH / tataH zanaiH zanaiH pazuturaGgazizvAdyapIDayA saGgho 'raivataka'mAruroha ca / nemini 25 I 1-2 anuSTup / 3 ga - 'jAtam' / 4 ga - ' vadati' / 6 'dramme0 jAtam' iviko ga-pAThaH / 7 bAlakapramukha0 / caturviMzati 20 23 - 5. 5 ka - ' trayoviMzati / Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatipravandhe dRSTe mantrI nanarta / papATha ca AnandAnunirjharitAkSaH kalpadrumatarurasau taravastathA'nye cintAmaNirmaNirasau maNayastathA'mye / dhiga jAtimeva dadRze bata yatra nemiH zrI 'te' sa divaso divasAstathA'nye // 1 // bhrabhaGgavairAgyataraGgaraMGge, citte tvadIye 'yadu vaMzaratna || kathaM kRzAGgo'pi hi mAntu hanta, yasmAdanaGgo'pi padaM na lebhe ||2|| tatrA'pyaSTrahikAdividhi: prAgiva / nAbheyabhavana- kalyANatrayagajendrapada kuNDAntikaprAsAda- ambikA zAmba-pradyumnazikharatora10. NAdikIrtana darzanairmantrI saGghasya nayanayoH svAduphalamArpipatAm (!) / ArAtrike'rthinAM sasambhramaM mantrimadhye jhampApanaM dRSTvA zrI somezvarakavi : "kavitvaM cakAra 234 [14] zrIvastupATha. icchA siddhisamunnate suragaNe kalpadrumaiH sthIyate pAtAle pavamAnabhojanajane kaSTaM pranaSTo baliH / 15 nIrAgAnagaman munIn surabhayazcintAmaNiH kvApyagAt tasmAdarthikadarthanAM viSahatAM zrIvastupAlaH kSitau ! // 1 // "lakSaH sapAdo'sya dattau mantriNaH / dAnamaNDapikAryA niSaNNo nirargalaM dadat evaM stutaH kenApi kavinApIyUSAdapi pezalA : zazadharajyotsnAkalApAdapi svasthA nUtana cUtamaribharAdapyullasatsaurabhAH / vAgdevImukha sAmasUkta vizadodvArAdapi prAJjalAH keSAM na prathayanti cetasi mudaM zrIvastupAlokyaH ! // 12 // * vastupAla ! taba parvazarvarI - garvitendukara jitvaraM yazaH / kSIranIranidhivAsasaH kSite - ruttarIyatulanAM vigAhate // 2 // / 1 basanta / 2 gha - ' pUrNe 5 gaM- 'prAha' / 6 zArdUla0 / 7 3 upajAtiH / kapra- 'lakSAsa0 / 8 zArdUla 'vAhikAdi0' / / 9 svotA / Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhakozetyaparAhvaye evaM bhAvaM sampUrya devottamaM zrInemimApRcchaya sarvAstIrthacintAH kRtaaH| nirmAlyapadaM dattvA parvatAdudatArIt , na satA hRdayAt , nApi mahatvAt / atha khaGgAradurgAdri-devapattanAdiSu devAn vavande / tejaHpAlaM ' khaGgAradurge ' sthApayitvA svayaM sasayo vastupAlA zrI dhavalakake' zrIvIradhavalamagamat / svAgatapraznaH svAminA 5 kRtaH / Arambhasiddhipraznazca / tato mantryAha-~ kAmaM svAmiprasAdena, preSyAH karmasu karmaThAH / tad baibhavaM bRhadAnoH, kacidUSmA jale'pi yat // 1 // rANakena sasabaH sacivaH svasadane bhojitaH paridhApitaH stutazca / tejApAlastu 'khajAradurga'stho bhUmiM vilokya 20 'tejalapura mamaNDayat, satrA-''rAma-pura-prapA-jimagRhAdiramyam / prAkArazca 'tejalapuraM ' paritaH kAritaH / pASANabaddhastuGgaH / aya vastupAlA zrIvIradhavalapArthe sevAM vidhatte / dezaH musthaH / dharmo vartate / evaM satyekadA 'dillI nagarAdetya carapuruSaiH zrAvastupAlo vijJapta:- deva | "dillI'taH zrImojadIna- 15 muratrANasya sainyaM pazcimI dizamuddizya calitam / catvAri prayANAni vyUDham , tasmAt sAvadhAnaiH stheyam / manye 'arbuda'madhye bhUtvA 'gUrjara'dharAM praveSTA / mantriNA satkRtya te carA rANapArzva nItAH / kathApitaH sa prabandhaH / tato rANakenAmANi-- vastupAla ! mlecchagardabhillo 'gardabhI' vidyAsiddho'pyabhibhUtaH / 2. nityaM sUryabimbaniryatturaGgamakRtarAjapATIkaH zilAdityo'pi pIDitaH / saptazatayojanabhUnAtho jayantacandro'pi kSayaM nItaH / viMzativArabaddhasahAvadInapuratrANamoktA pRthvIrAjo'pi baddhaH / tasmAd durjayA amI / kiM kartA'si ? / vastupAla uvAcakhAmin ! preSaya mAM yaducitaM tat kariSyAmi / tataH sArAca- 25 ga-'sarvAsA tIrthacintAkRtA' / 2 ameH / 3 anuSTum / / g-'paalo'pi'| 5--gha-'baIdizA grjr'| Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatiprabandhe [ 24 zrIvastupAla lakSaNa saha calito mantrI / tRtIyaprayANe mahaNaladevIM karpUrAdimahApUjApUrva sasmAra / sA tadbhAgyAt pratyakSIbhUyovAca - vatsaka 1 mA bhaiSIH : / 'arbuda 'dizA yavanAH pravekSyanti / taba dezaM yadA'mI pravizanti tadaitalahitA ghaNTikAH svarAjanyai rodhayethAH / 5 te'ya yatrAvAsAn gRhNanti tatra sthiracittaH sasainyo yuddhAya sarabhasaM DhokethAH / jayazrIstava karapaGkaje eva / idaM zrutvA dhArAvarSAya / ''rbuda 'girinAyakAya svasevakAya narAn preSayat akathApayanca - mlecchasainya ' marbuda' madhye bhUtvA AjigamiSadAste; 'vametAnAgacchato muktvA pazcAd ghaNTikA rundhyA: / tena 10 tathaiva kRtam / praviSTA yavanAH yAvadAvAsAn grahISyanti tAvat patito vastupAlaH kAlaH / inyante yavanAH bacchalito bumbAravaH / kecid daitAntaraM (re) aGgulIM gRhNanti / apare tobAM kurvanti / tathApi cchreTanti / evaM tAn hatvA tacchIrSa lakSaiH zakaTAni bhUtvA 'dhavalaka' metya mantrI svasvAminaM pratyadarzayat / 15 zlAghitazca tenAyam 236 na dhvAnaM tanuSe na yAsi vikaTaM nocairbahasyAnanaM darpAno likhA kSitiM kharapuTairnAjJayA vIkSyase / kintu tvaM vasudhAtale kadhavalaskandhAdhirUDhe bhare 19 tIrthAnyucca taTI viTaGkaviSamANyullaGghayan lakSyase // 1 // 20 tataH paridhApitaH / visRSTaH svagRhAya / tatra maGgalakaraNAya lokAgamaH / drammeNa puSpaM labhyate / evaM puSpasrakuvyayo lokaiH kRtaH / itazca 'nAgapure' sAdhudelhAsutaH sA0pUnaDaH zrI mojadInasuratrANatnIbIbIpratipannabAndhavaH azvapati gajapati - narapatimAnyo vijayate / tena prathamaM 'zatruJjaye' yAtrA trisaptatyadhikadvAdazazataI 1 gha - ' mahaNakadevA' / 2 ga - khayaitAnA0 ' / 3 kha - gha - 'dantAGgulIM / 4 gha'na tu Tanti' / 5 kha dha- ' khAminamada0' / 6 gha 'tIrthAnyaditaTI' ! 7 zArdUla0 / * ' tadavasare'pi' ityadhiko ga-pAThaH / 9ga-'patnIbIbI premakamalAprati 0' | - Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 pravA ] pravandhakozarAye 'varSe vikramAt 1273 varSe 'babbera'purAt kRtA / dvitIyA suratrANAdezAt SaDazItyadhike dvAdazazatasaGye 1286 varSe 'nAgapurA't kartumArabdhA / tatsadhe'STAdaza zatAni zakaTAni / bahavo mahAdharAH / kumAraH tena sahito 'mANDalya'puraM yAvadAyAtaH tataH saGghasammukhamAgatya 'tejaHpAlena 'dhavalakka'mAnItaH / zrI- 5 vastupAlaH sammukhamAgAt / sakasya dhUlI pavanAnukUlyAd yAM yAM dizamanudhAvati tatra tatra sa gacchati / taTasthainarairmaNitammantrIza ! ito rajaH / itaH pAdo'vadhAryatAm / tataH sacivena kmaNe-- idaM rajaH spaSTuM puNyairlabhyate / anena rajasA spRSTena pAparajAMsi dUre nazyanti / yataHzrInAthapAntharajasA virajA bhavanti tIrtheSu bambhramaNato na bhave bhramanti / dravyavyayAdiha narA sthirasampadaH syuH pUjyA bhavanti jagadIzamathArcayantaH // 1 // tataH saGghapatipUnaDa-mantriNogADhIliGgana-priyAlApau saMvRttau / sara- 15 stIre sthitaH saGghaH / pUnaDaH kulagurumaladhArizrInaracandrasUripAdAn vavande / rAtrau zrIvastupAlena kathApitaM pUnaDAya puNyAtmane-prAtaH sarvasaGghanAsmadrasavalyatithinA yuSmatA ca bhavitavyam , dhUmo na kAryaH / pUnaDena tatheti pratipannam / rAtrau maNDapo dvidvAro rasavatIprakArazca / sarva niSpannam / prAtarAyAnti nAgapurIyAH / sarveSAM caraNakSAlanaM tilakaracanAM ca zrIvastupAlaH svahastena karoti / evaM lamA dvigraharI / mantrI tu tathaiva nirviNNaH / tadA teja: 1 kha- ' varSe vatsare purAda vihitaa| dvitIyA ' / 2 ga-bimbara 0' / 3 gha'mahAmadharAH' / ga-'tadanusAreNa zeSaH parivAraH / mANDaligrAmAsannI yAvadAyAtaH sa sadhaH tAvat snmukh.'| 5 gha-mahantakatejaHpAlena' / 6 vasanta / 7 ga'pThamAlijhana.' / 8 ga-'nAsmadAvAse bhoktavyam, dhUmo' / 9 gha-'AdRSTam' / Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 caturviMzatiprabandhe [ 24 zrIvastupAla pAlena vijJatam - anyairapi deva ! vayaM saGghapadakSAlanAdi kariSyAmaH, yUyaM bhugdhvam, tApo bhAvI / 'mantrI bhaNati - maivaM 'vAdIH / puNyairayamavasaro labhyate / gurumirapi kathApitam - yasmin kule yaH puruSaH pradhAnaH, sa eva yatnena hi rakSaNIyaH / tasmin vinaSTe hi kulaM vinaSTaM, na nAbhibhaGge tvarakA vadanti // 1 // * tasmAd bhoktavyaM bhavadbhiH / tApo mA bhUt / 'mantriNA gurUn prati punaridaM kAvyaM prahitam - 4 adya me phalavatI piturAzA, mAturaziSi zikhAGkuritA'tha / yad yugAdi jina yAtrika lokaM, pUjayAmyahamazeSamakhinnaH ||2|| 10 bhojayatA mantriNA nAgapurIyANAmekapaDivaM dRSTvA ziro dhUni - tam / aho zuddhA lokA ete ! / evaM bhojayitvA paridhApya ca raJjito 'nAgapura' saGghaH / gatau vastupAla - punaDau zrI 'zatruJjayaM' saGghau / vanditaH zrI RSabhaH / ekadA snAtre sati devArcako devasya nAsAM pidhatte puSpaiH kila kalasena nAsAM mA pIDIdilyA15 zayataH / tadA mantriNA cintitam - kadAcid daivAd devAdhidevasya kalasAdinA paracakreNa vA'vaktavyamaGgalaM bhavet tadA kA gatiH sahasya iti cintayitvA pUnaDa Alepe - bhrAtaH ! saGkalpo'yamevaM me saMvRttaH- yadi bimbAntaramaizmamammANamayaM kriyate tadA sundara - taram / tat tu suratrANamojadInamitre tvayi yatamAne syAnnAnyathA / 20 punaDenoktam- 'tatra gataizcintayiSyate'daH / ityAdi vadantau 'raivatA' ditIrthAn vanditvA vyAvRttau tau / gataH pUnaDo 'nAgapura' m / mantrI dhavalake rAjyaM zAsti / evaM sthite'nyedyuH suratrANamojadInamAtA vRddhA hajayAtrArthinI ----- 1 gadeva ! anyarapi padmabhaktiH kArayiSyate / 2 gha - mantrinarendreNa uktambadana | puNyaM / 3 kha - 'dita' / 4 upajAtiH / 5 kha - gha - 'maMtriNA patrIM gurumiH praiSi / tatra kAvyam' / 6 svAgatA / 7 ka - ' masya' / 8 ga - 'sundaram' / 9 ga- 'tataH ' / 10 ga - ' stambhatIrthe' / Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravandhakozetyaparAye 'stambhapura'mAgatA / nauvittagRhe'tithitvenAsthAt / sA samAgatA sacivena carebhyo jJAtA | carAH proktAH zrImantriNA-re yadA iyaM jalapathena yAti tadA me jJApyA / gacchantI jJApitA taiH / mantriNA nijakolikAn preSya tasyAH sarva koTImbakasthaM vastu mAhitam / suSTha rakSApitaM ca kvacit / tadA nauvittaiH pUtkRtamupa- 5 mantri- deva ! jaratyekA'smayUthyA hajayAtrAyai gacchantI tvatpadre taskarai NTitA / mantriNA pRSTam- kA sA jaratI ? / tairuktamdeva ! kiM pRcchasi / sA mojadInasuratrANamAtA pUjyA / mantriNA bhaNitaM mAyayA are vastu vilokayata vilokayata / dinadvayaM vilamnyAnIyArpitaM sarvam / jaratI tu svagRhe Aninthe / vividhA bhaktiH 10 kriyate / pRSTA ca kiM hajayAtrecchA vaH / tayoktam- omiti / tarhi dinakatipayAn pratIkSadhvam / pratIkSAJcake sA / tAvatA''rAsaNA''zmIyaM toraNaM ghaTApitam / AnAyitaM ca / melayitvA vilokitaM ca / punarvighaTitam / rUtena baddham / sUtradhArAH saha praguNitAH / mantriNazca mArgazcAntare trividho'sti-eko jalamArgaH, 15 aparaH karabhagamyaH, itarastu azvaladdhyaH / yatra ye rAjAno'yodhvA() yaSolladhyante tathA sUtraM kRtam / rAjJAM upadAya dravyANi praguNIkRtAni / evaM sAmagya sA prahitA tatra racitaM toraNaM masIti - dvAre / tatra dIpatailAdipUjAcintA tadrAjapArzvad zAzvatI kAritA / dattaM bhUri bhUri tatra / udad bhUri yazaH / vyAvRttAM jaratI / 20 AnItA 'stambhapura'm / pravezamahaH kAritaH / svayaM tadaMhikSAlanaM cakre / evaM bhaktyA dinadazakaM sthApitA khagRhe / tAvatA dhavalakizorazatapazcakaM anyadapi dukUlagandharAjakarpUrAdi gRhItam / vRddhA proktA-mAtazcalasi ! / yadyAdizasi tatra mAnaM ca dApayAsi tadA'. hamapyAgacchAmi / tayA bhaNitam- tatrAhameva prabhuH / svairamehi / pUjA 25 kha-'kATInakasthaM / 3 'svayaM saha bhUtvA ' ityadhiko g-paatthH| / gha'mazIti'. / 4 'masIda' iti bhASAyAm / 5 gha-'dAsasi / Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizasimabandhe [24 zrIvastupAlate tatra bahutarI / zrIvIradhavalAnumalyA calito mantrimahendraH / gato 'dillI' taTaM, rAjamAtRvacanAt / krozaIye'rvAg tasthau / suratrANaH sammukhamAgAnmAtuH | mAtA praNatA pRSTA ca sukhayAtrAm / jaratyA proktam-kathaM na me bhadraM yasyA 'DhillayAM' tvaM putraH, 'gUrjara'dharAyAM tu vastupAlaH ? / rAjJA pRSTam--ko'saH ? / jAtyA vRttAntaH proktaH tadvinayakhyAtigarbhaH / rAjA''ha-sa kimiti nAtrAnItaH / vRddhA''haAnIto'sti / 'dRzyatAM tarhi | azvavArAn prahitya AnAyya darzito vastupAlaH / dattopadA mantriNA / AlApitazca rAjJA--- mAtrA madadhikastvaM putro mataH, tena mama bAndhavastvam / asmanmAta, tvAM stauti / evaM sukhavArtA kRtvA mahatotsavena svamAturapresaraH kRtvA zrIvastupAlo DhillI'puraM nItaH AvAsitazca sAdhupUnaDasyAvAse / svamukhena suratrANena nimantrya sAdhupUnaDasadane bhojayitvA nijadhabalagRhe AkAritaH sacivendraH / savinayaM satkRtya paridhApitaH / suvarNakoTimekAM prasAdapade datvA 15 uktazceti kiJcid yAcasva / vastupAlenAbhihi tam-deva ! 'gUrjara'dharayA saha devasya yAvajjIvaM sandhiH stAt / upalapaJcakaM 'mammANI'khanIto dApaya / rAjJA mataM tat / dattA dhIrA / tatphalahIpaJcakaM 'nRpAdezAt pUnaDena preSitaM 'zatruJjayA'dau / tatraikA RSabhaphalahI, dvitIyA puNDarIkaphalahI, tRtIyA 20 kapardinaH, caturthI cakrezvaryAH, paJcamI 'tejalapure' zrIpArzva phalahI / valitaH pazcAnmantrIzvaraH svapuraM gataH / praNataH svasvAmI tena ciradarzanotkaNThAvihvalena / pUrvamapi karNAkarNikayA zrutaM 'DhillI gamanavRttAntam / punaH savizeSa mantriNaM papraccha / so'pi niravazeSamagarvaparaH pa~cakhyau / tuSTo vIradhavalaH / dattA daza 1 kh-duugen'| 2 gha-darzatA' / 3 gha-'vAra' / 4 evaM* uktazceti' iti pATho gha-pratau na vartate / 5 gha-'tu pUnaDena praiSi' / 6 ga-'zatrukSayAtrau' / 7 gkh-'praackhyauN| Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandha prabandhakozetyaparAye lakSI hemnAM prasAdapade sA tu gRhAdAgeva dattA bahumilitayAcakebhyaH / milito mantrigRhe sarvo'pi lokaH / sa satkRsya preSitaH / kavayastu paThanti-- zrImanti dRSTvA dvijarAjamekaM, pamAni saGkocamaho bhajanti / samAgate'pi dvijarAjalakSe, sadA vikAsI tava pANipanaH // 1 // 5 uccATane vidviSatAM ramANA-mAkarSaNe syAmihadazca vazye / eko'pi mantrIzvara / vastupAla, siddhastava sphUrtimiyarti mntrH|2|' evaM stUyamAna uttamatvAllajjamAno vastupAlo'dho vilokayAmAsa / tato 'mahAnagara vAsinA nAnakakavinA bhaNitam--- ekastvaM bhuvanopakAraka iti zrutvA satA jalpitaM lajjAnamrazirAH sthirAtalamidaM yad vIkSase beni tat / vAgdevIvadanAravindatilaka ! zrIvastapAla ! dhruvaM pAtAlAd balimuddidhIrSarasakRnmArga bhavAn mArgati // 3 // tadaiva 'kRSNa'nagarIyakavikamalAdityema bhaGgyantaramuktam--- lakSmI calA tyAgaphalAM cakAra yAM sA'rthizritA kIrtimasUta nandinIm sA'pIcchayA krIDati viSpAgrata stadvArttayA'sau trapate yato mahAn // 4 // teSAM kavInAM bhUri dAnaM dattam / ___ atha kadAcana mantriNA zrutam , yathA-- raivatakA'sannaM gacchatA 20 lokAnAM pArzvato bharaTakAH pUrvanarendradattaM karamudgrAhayanti / poTTalikebhyaH kaNamANakamekaM 1 kUpakAt karSa ekaH, evaM upadyate lokaH / tata AyatidarzinA sacivena te bharaTakAH 'kuhADI' nAmAnaM grAma dattvA taM karamugrAhyanto niSiddhAH / 'aGkevAliyAkhyo prAmastu RSabhanemiyAtrikANAM kSINadhanAnAM svagRhAptiyogyapAtheya- 25 . 1 kha-gha-'prasAdena' / 2 upajAtiH / OM indravajA / pRthvItalam / 5 shaarduul.|| gh-'nndmiim'| 5 sva-'sA pIcyA' / 8 indravaMcA ! paturvidhati.. Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatiprabandhe ] [ 14 zrIvastupAla 'immapade dattaH / 'zatruJjaya'- ''raivataka' talahaTTikA nagarayoH sukhAsanAta kRtvA muktAni andhajvaritAdInAM yAtrikANAM tIrthArohaNArtham / tadutpATakanarANAM tu prAsapade zAlikSetrANi pratiSThitAni / tIrtheSu sarveSu devebhyo ratnakhacitAni haimabhUSaNAni kAritAni / vide5 zAyAtasUrizuzrUSArtha sarvadezagrAmaNyo niyuktAH / kRtaM laukikatIrthakaraNamapi svAmiraJjanArtham na bhaktyA svayaM tu samyagdRSTitvAt / evaM tasyopakArAH kiyantyucyante vivekaziromaNeH ? | I " ekadA 'stambha' puraM gato mantrI 'dhavalakA 't / tatra samudratIre yAnapAtrAt turaGgA uttarantaH santi / tadA somezvaraH kavIndra * AsannavartI / mantriNA samasyA pRSTA--- prAdRTkAle payorAzi -rAsId garjitavarjitaH / 42 somezvaraH pUrayati sma - antaHsuptajagannAtha-nidrAbhaGgabhayAdiva // 1 // * turaGmamaSeoDazakamucitaddAne'tra dattam / punaH kadAcinmantri15 Noktam- kAkaH kiM vA kramelakaH ? / somezvareNa pUritaM patham - yenAgacchanmamAkhyAto, yenAnItazca matpatiH / prathamaM sakhi ! kaH pUjyaH, kAkaH kiM vA kramelakaH 1 // 2 // atrApi SoDazasahastrA drammANAM dattiH / evaM lIlA tasya / ekA vRddhebhyaH zrutamevaMvidham, yathA 'prAvATa ' vaMze zrIvimalodaNDanAyako'bhavat / neda - vAhilayo - zratA'bhavat / sa cira' marbudA 'dhipatyamabhunak, gurjarezvaraprasatteH / tasya vimalasya vimalamatervAJchAdvayamabhUt putravAna, prAsAdamAchA ca / tatsiddhayai svagotradevyAM ambikAmupavAsatrayeNArarAdha / I 25. pakSIbhUya sA prAha-vatsa ! vAJcha brUhi / vimalo jagau - putrecchA 1 - 'dharmmapade' / 2 ka- gha- raivatopatyakAna garayo / 3 dha 'sadumya (?) narA 0 ' / * thA- 'tasya svAmi 0 ' / 5 ga stambhatIrthapuraM / 6 ga - zaziH kasmAd garjita0' | 7-8 anuSTup / 9 na- 'tatsiddhaM vai bApa 0 ' / Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhakozetyaparAye prAsAdaniSpattIcchA cA'rbudazRGge me vartate / ambayA proktam-de prAptI na staH / ekA brUhi / tato vimalena saMsAravRddhimAtraphalAmasArAM putrecchAM muktvA prAsAdecchaiva saphalIkartumiSTA / ambayoktam--- setsyati taveyam , paraM kSaNaM pratIkSasva yAvatA'haM girivarA''rbudA'dhiSThAtryAH sakhyAH zrImAturmataM gRhNAmi / ityuktvA gatA devI / tAvad 5 vimalo dhyAnena tasthau / zrImAtRmataM lAtvA devyAyAtA abhANIcca puSpasakdAmaruciraM, dRSTvA gomayagomukham / prAsAdAI bhuvaM 'vidyAH, zrImAturbhavanAntike // 1 // ' tat tathaiva dRSTvA campakadrumasannidhau tIrthamasthApayat / paittalapratimA tatra mahattI vikramAdityAt sahasropari varSANAmaSTAzItI 10 gatAyAM caturbhiH sUribhirAdinAthaM pratyatiSThipat / 'vimalavasatiH' iti prAsAdasya nAma dattam | tasmin dRSTe "janmaphalaM labhyate / etatkathAzravaNAnmantrI dadhyau--vayaM catvAro bhrAtaro'bhUma | tanmadhye dvau stH| dvau tu mAladeva-lUNigAvalpavayasau divamagAtAm / mAladevanAmnA kIrtanAni prAgapi akAriSata / kiyantyapi lUNiga- 15 zreyase tu 'lUNigavasati rarbude' kArApyA / etat tejApAlAya prakAzitam / tena vinItena sutarAM mene / atha tejaHpAlo 'dhavala. kkakA'da''rbuda'giribhUSaNaM 'candrAvatI' purIM gatvA dhArAvarSarANakagRhamagAt / tenAtyartha pUjitaH / kiM kArya AdizyatAmityuktaM ca / mantriNoktam-~-'arbuda zikharAne prAsAdaM kArayAmahe yadi yUyaM 20 sAhAyyAH syAta / dhArAvarSeNa bhaNitam--tava sevako'smi / ahaM sarvakAryeSu dhuri yojyaH / tato rASTrikaigorgalikAdayo mahAdAnavazIkRtAstathA, yathA 'niSpatsyamAnaM caityaM karairna bhArayanti, 'dAnena bhUtAni vazIbhavAnta' iti vacanAt / tatazcandrAvatI mahA 1 bhAryAzrIdevyA vacA' ityadhiko ga-pAThaH / 2 g-'vinyaaH| 3 anuSTupa / 4 ga-'janma saphalaM Rthyate / 5 gh-saugglikaa'| 6 ga-'niSpadhamAnacaityopari pradveSa na bhajante dAnena' / Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatiprabandhe [24 zrIvastupAla janamukhyaM zrAvakaM cAmpalanAmAnaM gRhe gatvA''lalApa / vayaM caitya'marbude' kArayAmahe yadi pUjAsAnnidhyaM kurudhve / cAmpalenApi svasya kuTumbAntarANAmapi devapUjArthaM nityadhanacintA kRtA / tato mantrI 'ArAsaNaM' gatvA caityaniSpattiyogyaM dalavATakaM nirakA5 zayat / tadyugyairahakalai (?) zvArbudopatyakamAnImayat / ardhakrozArdhakrozAntare haTTAni maNDApitAni / tatra sarva labhyate, pazUnAM narANAM kSudhAdi kRcchraM mA bhUditi / 'umbariNI' pathena prAsAdaniSpattiyogyaM dala dviguNamupAre gireH pravezayAmAsa / punastAM padyAM viSama cakAra yathA paracaRpravezo no bhavet / evaM siddhe pUrvakarmaNi 10 zobhanadevaM sUtradhAramAhUya karmasthAye nyayuGkta / UdalAkhyaM zAla uparisthAyinamakarot / arthavyaye svairitAM ca samAdizat / evaM sUtraM kRtvA tejaHpAlo 'dhavalakkaka 'mAgamat / niSpadyate prAsAdaH / zrImibimbaM kaSopamayaM sajjIkRtaM vidyate / sUtradhArANAM saptazatI ghaTayati ghATam / te tu duHzIlAH puraH puro'rthaM gRhNanti / kAryakAle 15 punaH punaryAcante / tata Udalo mantritejaHpAlAya likhati deva ! immA vinazyanti / sUtradhArAH karmasthAyAt prathamaM prathamaM gRhNanti / tatastejaHpAlena kathApitam - drammA vinaSTA iti kiM bUSe ? / vinaSTA kiM kuthitA: ? / na tAvat kuthitAH, kintu manuSyANAmupakRtAH / upakRtAzced vinaSTAH kathaM kathyante ? | mAtA me vandhyeti vAkyavat 24 parasparaM viruddhaM brUSe / tasmAt tattvamidam - sUtradhArANAmicchAcchedo na kAryaH, deyameveti / tato datte UdalaH / tAvanniSpannaM yAvad garbhagRhaM madhye zrI neminAthavimbaM sthApitam / etacca kRtaM zrI teja:pAlAya vijJaptam / tuSTau dvau mantriNau / zrIvastupAlAdezAt tejaH pAlo'nupamayA sahAnalpaparicchado' 'rbuda' giriM prAptaH / prAsAdaM 25. niSpannaprAyaM dadarza tutoSa (ca) / snAtvA sadvastraprAvaraNaH sapatnIko ga - niravakAzayati' / 2 kha - 'ubaraNI0', gha- 'umbaraNI0 / 3 ga - 'Atma zAlakaM / Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhakozetyaparAhvaye mantrI nemiM pUjayati sma / atha kAyotsarge dhyAne nordhvastasthau ciram | kSaNArdhenA'nupamA patiM tathAsthaM muktvA prAsAdaniSpattikutUhalena bahirAgAt / tatra sUtradhAraH zobhanadevo maNDapacatu:stambha UrdhvayituM upakramate / tadA mantriNyA uktamsUtradhAra ! mama pazyantyAzviraM babhUva / adyApi stambhA nottabhyante / zobhanadevenoktam- svAmini ! giriparisaro'yam, zItaM sphItam, prAtardhaTanaM viSamam / madhyAhnoddeze tu gRhAya gamyate / snAyate, pacyate, bhujyate / evaM vilambaH syAt / atha vilambAt kiM bhayam ?, zrImantripAdAzviraM rAjyamupabhuJjAnAH santIha tAvat / tato'nupamayA jagade -- sUtradhAra ! cATumAtra 10 metat / ko'pi kSaNaH kIdRk bhavet ko vetti ? / sUtradhAro maunaM kRtvA sthitaH / patnIvacanamAkarNya sacivendro bahirniH sUkSya sUtradhAramavocat -- anupamA kiM vAvadIti / sUtradhAro vyAhArSIt -- yad devena avadhAritam / mantrI dayitAmAha-kiM svayoktam / anupamA''ha - deva ! vadantyasmi - kAlasya 15 ko vizvAsaH ? / kA'pi kAlavelA kIdRzI bhavati / na sarvadA - spi puruSANAM tejastathA / yathA- zriyorvA svasya vA nAzo, yenAvazyaM vinazyati / zrI sambandhe budhAH sthairya - buddhiM bananti tatra kim // 1 // vRddhAnArAdhayanto'pi tapayanto'pi pUrvajAn / " pazyanto'pi gatazrIkAn, aho muhyanti jantavaH // 2 // ' bhUpabhrapallavaprAnte, nirAlambA'vilambanam I stheyasI bata manyante, sevakAH svAmapi zriyam // 3 // iti vipadito mRtyu - rito vyAdhirito jarA / jantavo hanta pAMDyante, caturbhirapi santatam // 4 // E ma 20 25 1 kha- 'maunenAtiSThat' / 2-3 anuSTup / 4 ga - ' svarupAva sthAyinI lakSmI, manyante mantriNo budhAH / 5--6 anuSTup / Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 caturvizatiprAdhe [IvaralapAkaetat tattvavacaH zrutvA mantrivaraH prAha-ayi kamaladaladIrghalocaye ! tvAM vinA ko'nyaH evaM vaktuM jAnAti / 'tAmraparNI'taTotpannai mauktikairikSukukSijaH baddhaspardhabharA varNAH, prasannAH svAdavastava // 5 // gRhacintAbharaharaNaM, mativitaraNamakhilapAtrasatkaraNam / kiM kiM na phalati kRtinAM gRhiNI gRhakalpavallIva ? // 6 // ' rAjyasvAmini ! vada kenopAyena zIghraM prAsAdA niSpatsante / devyAha----nAtha ! rAtrIyasUtradhArAH pRthak dinIyasUtradhArAH pRthag vyavasthApyante / kaTAhizcaTApyate / amRtAni bhojyante / sUtra10 dhArANAM ca vizrAmalAmAd rogo na prabhavati / evaM caityasiddhiH zIghrA / AyuryAtyeva, zrIrasthiraiva / yataH-- gRhIta iva kezeSu, mRtyunA dharmamAcaret / ajarAmaravat prAjJo, vidyAmarthaM ca cintayet // 1 // ityAdi sarasvatIvINAkvaNitakomalayA giroktvA nivRttA sulakSaNA sA / mantriNA sarvadezakarmasthAyeSu saiva rItiH prArabdhA / niSpannaM ca sarva stokaireva dinaiH / gato mantrI 'dhavalakaka'm / dinaiH katipayairvardhApanikAnara AyAtaH-deva ! 'arbudA'drau nemicaityaM niSpannam / hRSTau dvau bAndhavau / punaH prAsAdapratiSThArtha gatau sasaGghau tatra / tatra ca jAvAli'purAt zrIyazovIro nAma bhANDAgArikaH sarasvatIrkaNThAbharaNatvena khyAtaH sa AhUta AgAt / militA vastupAla-tejaHpAla-yazovIrA ekatra nyAya-vikrama-vinayA iva sAkSAt / caturazItI rANAH / dvAdaza maNDalIkAH / catvAro mhiidhraaH| caturazItimahAjanAH / evaM sabhA / tadA vastupAlena yazovIra: proce- bhANDAgArika ! tvaM nRpaudayasiMhasya mantrI yaugandharAyaNa 25 iva vatsarAjasya / taba stutIH svasthAnasthAH zRNumaH, yathA--- 20 1ga-'badhaspartha.' / 2 anuSTup ! , AryA / 4 anuSTup / 5 ga-bAlahurapurAt' / 6 gh-knntthbhuussnntven'| Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] pravandhakozetyaparAye bindavaH zrIyazovIra !, madhyazUnyA nirarthakAH / sAvanto vidhIyante, svayaikena puraskRtA // 1 // yazovIra | likhatyAkhyAM yAvaccandravidhistava / na mAti bhuvane tAva - dAyamadhyakSaradvayam // 2 // ' aMta eva naH sadA bhavaddarzana raNaraNakA kAntameva svAntamAsIt / idAnI cArusampannaM bhavadIyasAGgatyam, tadapi vizeSataH zrImannemiTayai / tato yazovIro vyAharati zrImatkarNaparamparAgatabhavatkalyANa kIrtizruteH prItAnAM bhavadIyadarzana vidhAvasmAkamutkaM manaH / zrutvA pratyayinI sadA RjutayA svAlokavisrambhaNI dAkSiNyaikanidhAnakevalamiyaM dRSTiH samutkaNThate // 1 // ityAdyAH saGkathAH paprathire / prAsAdabimbapratiSThotsavAH saMvRttAH / zrIvastupAlana ekadA caityasya dUSaNabhUSaNAni pRSTo yazovIraH proce - deva ! zobhanadevaH sUtradhAraH zobhanaH, tato yuktaM etadambA kIrtistambhoparisthitA ekAmaGgulImUrdhvokRtya vartamAnA ghaTitA / 15 sa tu karmakara eva dravyalolupaH / atra tava mAturmUrtirvilokyate yena dAtA durlabhaH / zateSu jAyate zUraH, sahasreSu ca paNDitaH vaktA zatasahasreSu, dAtA bhavati vA na vA // 1 // " RUG 1. 0 ityAdi kimucyate ! | prAsAdaH paramatamaH / paraM doSA api santi / 20 prAsAdApekSayA sopAnAni hasvAni 1 stambhe vimbAnyAzAnAbhAjanaM syuH 2 dvApraveze vyAghrarUpANi pUjA'lpatvAya syuH 3 jinapRSThe pUrvajAropaNAt pAzcAtyAnAmUrddhinAzeo bhavitA 7 1 anuSTup / 2 gha 'yAvaccindre vidhi0' / 3 anuSTup / 4 gha - zrInemi0 / 56'vidhau nAsmAkamutkaM manaH' / 6 zArdUla0 / 7 kha - 'tato'pi na yukta' / ga-pustake 'tu' etadArabhya 'kimudhyate' iti pAThAdhikyam / 9 anuSTup / 10 kha- 'pradeze' / 11 - 'nAzinI' / Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 caturviMzatiprabandhe [ 24 zrIvastupAla 4 AkAze jainamunimUrtiropaNAt tvatparaM darzanapUjA'lpatvAya 5 halIkRSNA na maGgalAya 6 bhArapadA: dvAdazahastapralambAH kAlena sa ko'pyevaMvidho na bhaviSyati yaH vinAze IdRza: prakSepayiSyati 7 / ityAdi zrutvA satyaM matvA na cukopa ko'pi / bhavitavyatAM cApratikArAM nizciye / vividhadAnairvikramAditya iva prakAzya mahimAnaM visRjya svasthAne lokaM saparijano 'dhavalakaM' gatvA prabhuM natvA sukhaM tasthau / ita zrIvIradhavalasya dvau putrau staH / eko vIramaH, aparo vIsalaH / tatra varimo yauvanasthaH sUreSu 'rekhAM prAptaH yo varSA10 kAle kasmAdupari patantyA vidyuta uddezena kRpANImAkRSat / sa ekadA cidekAdazIparvaNi 'dhavalakaka'madhye tarutalamagamat / tatra parvaNyasau rIti:- vaiSNavaiH sarvairaSTottarazataM badarANa vA AmalakAnAM drammANAM vA moktavyaM taroradhaH | varimenA'STottaraM zataM drammA muktAH / ekena tu vaNijA taisyAmeva sabhAyAM sthitenA15 STottarazataM AbUnAM muktam / vIrameNa tasyopari kRpANikA kRSTA / re asmattaH kimadhikaM karomIti vadannasau vaNijaM hantumanvadhAvat / vaNig naSTvA vIradhavalApyAsitAM sabhAmAvizat / jAtaH kalakalaH / jJAtaM pAramparyaM vIradhavalena / vaNiji pazyati vIrama AkArya hakkitaH -- kA te carcA yadyayaM svadadhikaM 20 karoti ? / asmAkaM nyAyaM na vetsi ? / dUre bhava, punarmadRSTau nAgantavyam / vaNijo mama jaGgamaH kozaH / mayi jIvati sati kenAbhibhUyante / ityuktvA taM 'vIramagrAmA'khye AsannagrAme - pratiSThit / sa tu koNikakumAravat kaMsavat pitari dviSTa jIvanmRtaMmanyo'sthAt / vIsalastu rANazrIvIradhavalasya vallabhaH 25 zrIvastupAlasya ca / 11 1 ga - pustake 'halI kRSNA' etadArabhya 'prakSepayiSyati' etAvat pAThAdhikyam / 2 ka- ' ' / 3 ga - 'tatra sthitenASTottarazataM duSkatA muktA' / Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhakozetyaparAye pracam ] atrAntare zrIvIradhavalo'cikitsyena vyAdhinA jayase / tadA vIramaH svasahAyairbalavAn bhUtyA rAjyArtha rANakamilanamiSeNa 'dhatralakka' mAgAt / tadaiva zrIvastupAlena taM durAzayaM jJAsyA pratyutpanna - matitvAdazva gaja- hemAdiSu paramAtmamAnuSaiH paramo yatnaH kRtaH / bIramaH prabhavituM na zazAka / 'vaka' eva svasaudhe vipuleSatasthau / dinainibhirbIradhavalo divaM gataH / lokaH zokasamudre patitaH / bahubhirzvitArohaNaM kRtam / mantrI tu saparijanaH kASThAni bhakSapatraparAparairmantribhirniSiddhaH / uktaM ca-deva ! tvayi sati rANapAdAH svayaM jIvantIya lakSyante / svayi tu chokAntarite paripUrNAH pizunAnAM manorathAH / gatA 'gurjara 'dharA iti jJeyam / tato na bhUto 10 mantrI / utthApanadine mantrI zrIvastupAlaH sabhAsamakSaM paThati khAyAnti yAnti ca pare RtavaH krameNa saJjAtametadRtuyugmamagatvaraM tu / vIreNa vIradhavalena vinA janAnAM varSA vilocanayuge hRdaye nidAghaH || 1 || 245 1 - 'cintAropaNaM kRtam' / 2 vasanta0 / 3 kha - 'jAlaDurapuraM / caturviMzati 32 15 atIva niHzvasya gatAH sarve'pi svasthAnam / tatazca mRte vIradhavale tadrAjya lipsuvaramaH sannadha gRhAnnirgamiSyati yAvatA tAvatA zrIvastupAlena vIsalaH kumAro rAjye vinivezitaH / vIsaladeva iti nAma prakayApitam / sarvarAjyAGgeSvAsanaraiH rakSA kAritA / svayaM bIsalaM gRhItvA sArA'zvakhurapuTakSuNNakSamApIThocchaladrajaHpuJjasthagi- 20 tavyomA rAjanyakakUrakaravAlazallabhallakiraNadviguNayotitaravikiraNo vIramasammukhaM yathaiau / dAruNaH samaro jajJe / vIramaH svasya tejaso'navakAzaM manyamAno naSTA zvazureNa rAjakulena udayasiMhenAdhiSThitaM 'jAbAli ' puraM pratyacAlIt / mantrI tasyAzayaM dakSatayA jJAtvA SoDazayojanikAn narAnudayasiMhAtike preSat iAdayApayat, yathA- 25 Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatiprabandha [24 zrIvastupAla-amuM rAjadviSTakArakaM jAmAtRsambandhena yadi strAntike sthApayiSyasi tadA te na rAjyaM, na jIvitavyaM ca / hanyAzcaivainam / tato yadA vIramo 'jAnAlipuro'dyAnaM prAptastadA vizrAmyanagarakSikAmuttArayanalasAyamAna udayasiMhaniyuktairdhanudheraiH zaraiH zatamitairjarjarazvAlanIyaNAyakAyaH kRtaH mRtastatra / tasya ziro vIsaladevAya prahitaM udayasiMhena / tato jAtaM niSkaNTakaM vIsaladevarAjyam / yAvanmAnaM caridhavalena sAdhitaM tAvanmAtrAmna kimapi nyuunmaat|i kevalaM labdhaprasareNa vIsalena zrIvastupAlo laghutayA dRSTaH / puruSaH sampadAmapra-mArohati yathA yathA / gurUnapi laghutvena, sa pazyati tathA tathA // 1 // rAjJA nAgaDanAmA vipraH pradhAnIkRtaH / mantriNoH punarlaghuzrIkaraNamAtraM dattam / aikazca samarAphanAmA pratIhAro rAjJo'sti / sa prakRtyA nAcaH / pUrvamanyAyaM kurvANo mantrizrIvastupAlena pIddhi to'bhUt / sa labdhAvakAza uparAjaM brUte-deva ! anayoH pArthe'nantaM 15 dhanamAste tad yAcyatAm / rAjA'pi tAvAhUyAvAdIt-arthoM dIya tAm / tAbhyA muktam-arthaH 'zatrunayA'diSu vyayitatvAnnAsti naH pArthe / rAjJoktam-tarhi divyaM dIyatAm / mantribhyAmabhihitam-ya divyaM bhavadbhayo rocate tadAdizyatAm / rAjJA ghaTasarpaH puraskRtaH / lavaNaprasAdo tadA jIvanabhUt / sa niSedhayati tadakRtyam, na tu 20 taracanaM rAjA zRNoti, abhinaSadarpavazAt / tadA somezvareNoktaM kAvyamekaM vIsalaM pratimAsAnmAMsalapATalAparimalavyAlorolambataH prApya prauDhimimAM samIra ! mahatIM hanta svayA kiM kRtam / gha-zAteyena' 12 ga-tadanu jAtaM' / 3 anuSTap / 'vRddhanagarIya' ityadhiko ga-pAThaH / 5 ga-'asmin prastAve ekaH samarAka0' / 6 ga-'kRtathyena raakssaa'pi'| Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabamdhA prabandhakozetyaparAye sUryAcandramasau nirastatamasau dUraM tiraskRtya yat ___ pAdasparzasaha nihAyasi rajaH sthAne tayoH sthApitam // 1 // nivartitaM divyaM raahaa| atha kadAcid 'dhavalakake' mantriNi vasati sati pauSadhazAlA ekA Aste / tasyA uparitanaM puJjakaM kSullako'dhaH kSipannA- 5 sIt / tasyAjJAnAt sa puJjako vIsaladevamAtulasya siMhanAmno yAmAdhirUDhasyAdho rathyAyAM gacchataH zirasi patitaH / kruddhaH saH / madhye Agatya kSullaka dIrghayA tarjanakena pRSThe dRDhamAhatya re mAM 'jeThuAkaM' 'siMhanAmAnaM rAjamAtalaM na jAnAsIti vadan svagRhaM gataH / taM vRttAntaM madhyAhe mantrivastupAlaM bhojanArambhe utkSiptaprathama- 10 kavalaM Agatya rudamudghATitapRSTho'bhijijJapat kSullakaH / mantriNA'bhuktenaiva utthAya kSuSThakaH sandhArya prasthApitaH, zAlAyAM preSitazca / tadanu svayaM svakIyaH parigraho bhASitaH-bho kSatriyAH ! sa ko'pyasti yuSmAsu madhye yo mama manodAhamupazamayati / / tanmadhye ekena rAjaputreNa bhUNapAlAkhyenoktam-deva ! mamAdezaM dehi; prANadAne'pi 15 taSa prasAdAnAM nAnRNIbhavAmaH / sa ekAnte nItvA mantriNA channaM karNe pravizya samAdiSTam-yAhi, 'jeThuA'vaMzasya rAjamAtulasya siMhasya dakSiNaM pANiM chittvA me Dhokaya / sa rAjaputrastathetyuktvA ekAkI madhyAhodeze siMhAvAsadvAre tasthau / tAvatA rAjakulAt siMha AgAt / rAjaputreNAne bhatvA praNipatya siMhAya uktam-mantriNA zrIvastu- 20 pAladevenAhaM vaH samIpaM kenApi gUDhena kAryeNa preSito'smi / tena ito bhUtvA prasadyA'vadhAryatAm / ityuktaH sa kiJcid gatvA pairAGmukho bhUtvA yAvad vArtI zrotuM yatate tAvanmantribhRtyena siMhasya karaH svakare kRtaH sahasA churyAcchinnazca / chinnaM taM karaM gRhatviA re vastupAlasya bhRtyo'smi, punaH zvetAmbaraM paribhaveriti vadaMzcaraNabalena palAmya 25 1 zArdUla0 / 2 gha-siMhaM rAja.' / 3 ga- 'gUDhekAryeNa' / ra gha-'parAgabhUtvA' / 5 ga-'sahasA kaGkaloharcharyo / Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatiprabandhe [24 bhImastupAka 1 bhrUNapAlo mantrayantikamagamata, karamadIdRzat / mantriNA zA 'saiau / sa karaH svasaudhAgre baddhaH / svamAnuSANi paramAptanaragRDhe muktAni / AtmIyaparigraho bhASitaH - yasya jIvitAzA sa svagRhaM yAtu, jIvatu ciram / asmAbhirbalavatA saha bairamupArjitam / maraNaM karasthameva, jIvite sandehaH / taiH savarepyuktam - devena saha maraNaM jIvitaM ca / sthitAH smo vayaM / etadarthe nizcayo jJAtavyaH / tato gopurANi daravA gRhaM naraiH khAvRttaM kRtvA svayaM svasaudhopari sajjIbhUya tasthau nipaGgI kavacI dhanuSmAn / tataH siMhasyApi paricchado milito bAndhavAdirbhUyAn / taiH sarvairabhANi gatvA zrIvastupAlaM saputrapazubAndhavaM 10 iniSyAma iti pratijJA jajJe / calitaM " jeThuAka' sainyam / yAyad rAjamandirApre AyAtaM kalakalAyamAnaM tat tAvadekena jyAyasoktam - evaMvidhaM vyatikaraM yadi rAjA vijJapyate tadA varam; mA'smatsahasAkAritve tasya kopo'bhUt / tato vijJataM rAjJe / rAjJA vArtA jJAsvA vimRzya bhaNitam - anaparA vastupAlo na 15 pIDayati kizcit / yuSmAbhiranyAyaM kRtaM bhAvi / tairuktammantriNo guruH pIDitaH / rAjA prAha-yadItthaM kRtaM tasmAt tiSThatAmaMtraiva / vayaM svayaM kariSyAmo yaducitam / tataH somezvaradevaH pRSThaHguro ! kimatra yuktaM syAt ? / guruNoktam- mAM tatpArzve prahiNuta / AyatipathyaM kariSye / prahitaH saH / prApto mantrisaudhadvAram / prApto 20 mantryanujJayA mantripArzva purohita Aha- mantrin ! kimetadalpe kArye kiyat kRtaM bhavadbhiH / 'jeThuyakA' militAH santi / rAjA'pi tadbhAgineyaH / kred vaH zamyatAM yena sandhi kArayAmi / apa mantrIzaH prAha-maraNAt kiM bhayam ? | k - 'jite ca labhyate lakSmI- mRte cApi surAGganA / kSaNAMnI kAyA, kA cintA maraNe raNe ! // 1 // 25 1 gha- 'jeThumake' / 2 - 'anaparAdhe' / 3 ga - 'jeThaakkA' / 4 gha' tadbhAmeyaH' / 1 ga - 'sema krodhaH / 3 idaM padyaM nAhita kha-gha- prazyoH 17 anuSTup / Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] prabandhakozetyaparAkSaye paraM guruparibhavo duHsahaH / atha kiM vyApRtaM jagdhaM pItaM dattaM gRhItaM vilasitaM yadA tadA yathA tathA martavyameva / idameSaM maraNamisthaM bhavatu | 2 jIvitaika phalamudyamArjitaM, luNTitaM purata eva yad yazaH / te zarIrakapalAlapAlanaM kurvate bata kathaM manasvinaH 1 // 1 // ityAdigIrbhirmRtikRtanizvayaM mantriNaM jJAtvA gururgasvA rAjAnamUce - rAjendra ! mriyata evAtra jhagaTake mantrI / saH aprespi yuddhazUraH teSu teSu sthAneSu jayazrIvaro jAtaH / tatra vaktuM na pAryate / api ca 'tRNaM zUrasya jIvitam' iti vacanAt IdRzo yodha: kacid viSame kArye'gre dhRtvA ghAsyate naivaM vRthA / bahudhA bhavatAmupa- 10 kArI / anyacca sa kiM prabhuryo jIrNabhRtyAnAM dvitrAnaparAdhAn na sahate ? | asmadAdInAmapi manasi devasya kIdRzI AzA bhAvinI ! | ityAdi dRDhaM mRdusAraM nigadha haste kRto rAjA / yaduktam--- 1 15 vallI naridacittaM vakkhANaM pANiyaM ca mahilAo / taratha ya vacaMti sapA, jattha ya dhuttehiM nijjati // 1 // * rAjA provAca mantrI dhIrAM dattvA sammAnya samAnIyatAm / gato gurustatra / rAjJeoktamuktvA nIto mantrI / paraM sannaddhabaddha eva militaH / rAjJA vividhatadupakRtismRtyA AInayanamanasA pitRvadupazamito mantrI | mAtulAH pAdayorlagApitAH / sa mantriccheditaH siMhahasto loke darzitaH / bahurAjalokasamakSaM zabdaH prayApitaH - yo mantrideva - 20 guruhantA tasya prANAn haniSyAmaH / ityuktvA jinamatasya mantriNazca gauravamavIvRdhad vIsaladevaH / 4x - 1 svAgatA / 2 kha- prathaTTake' (?) / 3 ga - pustakeM evedaM padyaM dRzyate / asya chAyA caitram vI narendra cittaM vyAkhyAnaM pAnIyaM ca mahilAH / tatra ca vartmante sadA yatra ca dhUrtenAyante // aay| 5 gha - padayorlegitA' / 6 gha 'hariSyAmaH' / Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 caturviMzatiprabandhe [ 14 zrIvastupATha atha vikramAdityAt 1298 varSa prAptam / zrIvastupAlo jvararukklezena pIDitaH tadA tejaHpAlaM saputrapautraM svaputraM ca jayantasiMhamabhASata - vatsAH / zrInaracandrasUribhirmalladhAribhiH saMvat1287 varSe bhAdrapadavadi 10 dine teSAM devagamanasamaye vaiyamuktAHmantrin / bhavatAM 1298 varSe svargArodo bhaviSyati / teSAM vacAMsi ca na calanti, gIH siddhisampannammAt / tato vayaM zrI 'zatruJjayaM' gamiSyAma eva / 10 gururbhiSag yugAdIza- praNidhAnaM rasAyanam / sarvabhUtadayApathyaM santu me bhavarugbhide // 1 // * " labdhAH zriyaH sukhaM spRSTaM, mukhaM dRSTaM tanUruhAm | pUjitaM darzanaM jainaM, na mRtyorbhayamasti me || 2 || kuTumbena tanmatam / 'zatruJjaya' gamanasAmagrI niSpannA | vIsaladevo mantriNA sAzrulocanaH samApRSTaH mutkalApitazca katipayapadAni sampreSaNAyAyAtaH / tato nAgaDapradhAnagRhaM mantrI svayamagAt / 15 tenAsanAdibhiH satkRtya pRSTaH kAryavizeSaM mantrI babhASe -- vayaM bhavAntarazuddhAya 'vimala' giriM prati pratiSThAmahe / bhavadbhijainamunayo'mI RjavaH samyag rakSaNIyAH, kliSTalokAt / yataH -- " gaurjarANAmidaM rAjyaM, vanarAjAt prabhRtyapi / sthApitaM jainamantrI - stadveSI naiva nandati // 1 // ' 20 iti jJAtavyam / mantrinAgaDe noktam - zvetAmbarAn bhaktyA gauravayiSyAmi / cintA na kAryA / svastyastu vaH / iti tadvacasA samatuSat / atha cacAla vastupAlaH | 'aGkevAliA ' grAmaM yAvat prApa tatra zarIraM bADhamasahaM dRSTvA tasthau / tatra sahAyAtAH sUrayo 1 ga~' evaM kAle gacchati' / 2 ka- 1228 varSe ' / 3 4-5 anuSTup / 6 ga - 'tanmAnitam' | 'gaurjarAtramidaM' / anuSTup / ga - ' vadhamevamuktAH' / ga - 'mantraistu' / 9 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praNamA prabandhakozevaparAhaye niryAmaNAM kurvanti / mIzvaro'pi samAdhinA sarva zRNoti, zraddadhAti ca / anazanaM pratipadya yAme gate svayaM bhaNati na kRtaM sukRtaM kiJcit, satAM saMsmaraNocitam / manorathaikasArANA-'mekameva gataM vayaH // 1 // ' yanmayopArjitaM puNyaM, jinazAsanasevayA / jinazAsanasevaiva, tena me'stu bhave bhave // 2 // yA rAgiNi virAgiNyaH, striyastAH kAmayet kaH ? / tAmahaM kAmaye muttiM , yA birAgiNi rAgiNI // 2 // zAstrAbhyAso jinapatinutiH saGgatiH sarvadA''yaiH sadvRttAnAM guNagaNakathA doSavAde ca maunam / sarvasyApi priyahitavaco bhAvanA cAtmatattve sampadyantAM mama bhavabhave yAvadAptopavargaH // 4 // iti bhaNannevAstamito jainazAsanagaganamaNDanamRgAGkaH zrIvastupAlA / tadA nirgranthairapi tArapUtkAramarodi / kA kathA sodarAdInAm ! / mantriNi divaM gate zrIvardhamAnasUrayo pairAgyAdA- 15 mbilavardhamAnatapaH kartuM prArebhuH / mRtvA zarkezvarAdhiSThAyakatayA jAtAH / tairmantriNo gatirvilokitA, paraM na jJAtA / tato 'mahAvidehe' gatvA zrIsImadharo natvA pRSTaH / khAmyAha-atraiva 'videhe' 'puSkalAvatyAM' 'puNDarIkiNyA' puri kurucandrarAjA saJjAtaH / sa tRtIye bhave setsyati / anupamadejIvastu atraiva zreSThimutA'- 20 vArSikI mayA dIkSitA pUrvakoTyAyuH / prAnte kevalaM mokSazca / sA eSA sAdhvI vyantarasya darzitA / tadanu tena vyantareNAtrAgasya tayorgatiH prakaTitA / satra tejaHpAlo vilapati AhlAdaM kumudAkarasya jaladhervRddhiH sudhAsyandibhiH pradyotairnitarAM cakoravanitAnetrAmbujaprINanam / 1 ga-'mate / 2 gha-'mevameva' 13-5 anuSTup / 6 gha-'padanatiH' / 7 mandAkrAntA / mantriNi' imArabhya 'prakaTitA' prAntaH pAThaH ka-pratau nAsti / Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 caturvizatiprabandhe [r pAkaetat sarvamanAdarAdahRdayo'nAdRsya rAhuIhA kaSTaM candramasaM lalATatilakaM trailokyalakSmyAH papau // 1 // jayantasiMho vadati khapotamAtrataralA gaganAntarAla - muccAvacAH kati na danturayanti tArAH / ekena tena rajanIpatinA vimA'cha ___ sarvAH dizo malinamAna namuvanti // 2 // kaSayaH prAhu:--- manye mandadhiyAM vidhe ! tvamavadhirAya seyArthinA 10 yad varocana-sAtavAhana-bali-zvatA-'bja-bhojAdayaH / kalpAntaM cirajIvino na vihitAste vizvajIvAtayo mArkaNDa-dhruva-lomazAzca munayaH tRptA: prabhUtAyuSaH // 3 // kokAstu vadantikiM kurmaH ! kamupAlamemahi ! kimu dhyAyAma ! kaM vA stumaH ! kasyAne svamukhaM svaduHkhamalinaM sandarzayAmo'dhunA ? / zuSkaH kalpataryadaGgaNagatazcintAmaNizcAjarat kSINA kAmagayI ca kAmakalazo bhagno hahA daivataH // 4 // tatastejaHpAla-jayantasiMhAbhyAM mantridehasya 'zatruJjayakadeze saMskAraH kRtH| saMskArabhUmyAsannaH 'svargArohaNa'nAmA prAsAdo namivinamiyutaRSabhasanAthaH kAritaH / mantriNyau lalitAdevI-sodhU anazanena mamRtuH / zrItejaHpAlastva'nupaMmAsahito madhyamavyApArabhogabhAga lezato'pi tathaiva dAnaM taindhAnaH 1308varSe dhAmagamat / zanaiH zanaiH zrIjayantasiMho'pi paralokamabhajat / zrIanupamA'pi tapasA svargamasAdhayaditi bhavam / 1 zArdUla / 2 vasanta / 3 gha-zvetAmabhojA' / 4 klRptAH' / 5-6 zArdUla* / 7 dha-kalatAdevI socauN'| 8 ka-'sauSyo', sa-soSTI' / 9 kha-gha'tampan |.g-'ttH bhii.'| Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhaH ] etayozca zrIvastupAla- tejaH pAlayordharmasthAnasakhyA~ kartuM ka IzvaraH ! | paraM gurumukhazrutaM kiJcillikhyate lakSamekaM sapAdaM jina bina vidhApitam / aSTAdaza koTyaH SaNNavatirlakSAH zrI 'zatruJjaya'tIrthe viNaM vyayitam / dvAdaza koTyo'zItilakSAH zrI 'ujjayante' / dvAdazakopa tripaJcAzallakSA 'arbuda 'girizikhare 'lUNiga' vasalyAm / nava zatAni caturazItizca pauSadhazAlAH kAritAH / paJca zatAni dantamayasiMhAsanAnAM kArApaNam, sUrINAM pratyekamupavezanArthamarpaNam / pazca zatAni pazcottarANi samavasaraNAnAM jAdaramyAnAM kAraNaM zrI kalpavAcanAkSaNe maNDanArtham | brahmazAlAH sapta zatAni / sapta zatAni satrAgArANAm / saptazatI tapakhi kApAlikamaThAnAm / sarveSAM 10 bhojananirvApAdi dAnaM kRtam / triMzacchatAni dvayuttarANi mahezvarAyatanAnAm / trayodaza zatAni caturuttarANi zikharabaddha jainaprAsAdAnAm / trayoviMzatiH jIrNacetyoddhArANAM, aSTAdazakoTivyayena sarasvatIbhANDAgArANAM trayANAM sthAnatraye karaNaM 'dhavalaka' - ' stambhatIrtha' - 'pattanA' dau / paJcazatI brAhmaNAnAM nityaM vedapAThaM kArayati sma / teSAM 15 gRhamAnuSANAM nirvAhakaraNam / varSamadhye saGghapUjAtritayam / paJcadazazatI zramaNAnAM nityaM gRhe viharati sma / taTikakApaTikAnAM sahasraM samadhikaM pratyahamamukta / trayodaza yAtrAH saGghapatIbhUya kAritA lokAnAm / tatra prathamayAtrAyAM catvAri sahastrANi pazca zatAni zakaTAnAM sazayyApAlakAnAm, saptazatI 20 sukhAsanAnAm, aSTAdazazatI vAhinInAm ekonaviMzatizatAni zrIkarINAm, ekaviMzatiH zatAni zvetAmbarANAm, ekAdazatI digambarANAm, catvAri zatAni sArdhAni jainagAyanAnAm, trayatriMzacchatI bandijanAnAm, catuHsahasraturagAH, dvisahasroSTrAH catu pravandhakozetyaparAye 357 1 - vyayakRtam' / 2 kha - 'mathAnA' / 3 ga 'pazcaviMzatizatAni hariharanasAdi04 - 'kurvanti sma', gha- 'karoti sma / 5 'sarvadarzaninAM imadhiko ga pAThaH / 6 kha - 'viramati sma / 7 ga -'maGkakakaTiyA kArpa " / caturviMzati 33 Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatiprabandhe [ 24 bhImastupATha catvAriMzadadhikazataM devAryAH, saptalakSamanuSyAH, idaM prathamayAtrApramANam / agretanA tadadhikA jJeyA / yathA caturazItistaDAgAH subaddhA: / catuHzatI catuHSaSTyadhikA vApInAm / pASANamayAni dvAtriMzad durgANi / catuH SaSTirmazItayaH / evaM laukikamapi kRtaM mano vinA'pi / tathA dantamaya jainarathAnAM caturviMzatiH / viMzatizataM zAkaghaTitAnAm | ekaviMzatyAcAryapadAni kAritAni / sarasvatIkaNThAbharaNAdIni caturviMzatibirudAni bhASitAni kavijanaiH / zrIvastupAlasya dakSiNasyAM dizi 'zrI' parvataM yAvat pazcimAyAM 'prabhAsaM' yAvat uttarasyAM 'kedAra' parvataM yAvat pUrvasyAM 'bArANasI' 10 yAvat tayoH kIrtanAni zrUyante / sarvApreNa trINi koTizatAni caturdaza lakSA aSTAdaza sahasrANi aSTa zatAni dravyavyayaH puNyasthAne / triSaSTivAn saGgrAme jaitrapadaM gRhItam / aSTAdaza varSANi tayorvyAvRttiH / 258 - 'birudAni 24 vastupAlasya, tadyathA- prAgvATajJAtma15 laGkaraNa 1 sarasvatIkaNThAbharaNa 2 sacivacUDAmaNi 3 kUrcAkasarasvatI 4 sarasvatIdharmaputra 5 laghubhojarAja 6 SaNDerAtu 7 dAtAracakravarti 8 buddhi abhayakumAru 9 rUpi kaMdarpu 10 caturimA cANAkyu 11 jJAti vArAhu 12 jJAti gopAla 13 saidavaMzakSayakAlu 14 sAMkhulA rAyamAda mardanu 15 majjAjaina 16 gambhIru 20 17 dhIru 18 udAra 19 nirvikAru 20 uttamajanamAnanIyu 21 sarvajanamAnanIyu 22 zAntu 23 RSiputru 24 // // iti 'zrIvastupAlaprabandhaH // 24 // zrI ' praznavAhana 'kule 'koTika' nAmani gaNe jagadvidite / zrI ' madhyama' zAkhAyAM 'harSapurIyA' 'bhighe gacche // 1 // 1 ga - 'pavanade' / 2 'birudAni0 RSiputru 24 iti pAThAdhikatA - pratAmeva / 3 - ' pALatejaHpAlayoH prabandhaH / Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabandhakozetyaparAhaye 'maladhAri birudaviditazrIabhayopapadasUrisantAne zrItilakasUriziSyaH sUriH zrIrAjazekharo jayati // 2 // tenAyaM mRdugadhairmugdho mugdhaavbodhkaamen| racitaH prabandhakozo jayatAjinapatimataM yAvat // 3 // ' tathA'kaTTAravIradussAdha'vaMzamukuTo nRpaughItaguNaH / babbUlIpurakAritajinapatisadanocchalatkIrtiH // 4 // bappakasAdhostanayo gaNadevo'jani 'sapAdalakSa'bhuvi / tanakanAmA tatputraH sADhako dRDhadhIH // 5 // tatsUnuH sAmantastatkulatilako'bhavajagatsiMhaH / durbhikSaduHkhadalanaH zrImahamadasAhigauravitaH // 6 // 1. tajjo jayati siribhavaH SaDdarzanapoSaNo mahaNasiMhaH / 'dillayAM' svadattavasatau granthamimaM kArayAmAsa // 7 // zaragaganamanu(1405)mitAbde jyeSThAmUlIyadhavalasaptamyAm / nippamamidaM zAstraM zrotradhyetroH sukhaM tanyAt // 8 // iti caturviMzatiprabandhAH sampUrNAH // 15 gha-zrImaladhAriMgacche zrIabhayasUrisantAne / 2 gha- 'rAjazekharasUrIndravAdIndrakRtiriyam' / 3 ataH paraM saptamaparyantAni pacAnAmabhAvo gha-pratI / sa'vazchalIpUra ' / 5 gha-'zrIH // saMvat 1520 varSe vaizAkhadi trayodazyAM bhaguvAre / / zrI'tapAgacke zrI 4 somasundarasUrizrImunisundarasUri zrIjayacandrasUriziSyaH caturviMzatiprabandhAnAM pratimetAmalIlikhat // lekhakavAcakayoH zubhaM karubAeM bhUyAt bhavatu ityAdi paNDitameruratnamaNinA likhApitA // // zrIH / / ' Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- caturviMzatiprabandhe ka- pariziSTam / | 'sapAdalakSIyacAhamAnavaMzaH // 'zrIrbhavatu | sapAdalakSIyacAhamAnavaMzo likhyatesaM0 608 rAjA vAsudevaH 1 sAmantarAjaH 2 naradevaH 3 ajayarAjaH 'ajayameru' durgakArApakaH 4 vigraharAjaH 5 vijayarAjaH 6 candrarAjaH 7 govindarAjaH 8 suratrANasya vegabarisanAmno jetA 9 durlabharAjaH 10 vatsarAjaH 11 siMharAjaH suratrANasya hejavadaninAmnA jeThANAkajetA 12 duryojano nisaradInasuratrANajetA 13 vijayarAjaH 14 bappayirAjaH 10 ' zAkambhaya' devatAprAsAdAd hemAdikhAni sampannaH 15 durlabharAjaH 16 gaMDU mahamadasuratrANajetA 17 bAlapadevaH 18 vijayarAjaH 19 cAmuNDarAjaH suratrANabhaGkA 20 dusaladevaH tena 'gUrjaratrA ''dhipatirbaddhyA''nItaH 'ajayameru' madhye takravikrayaM kArApitaH 21 vIsaladevaH sa ca strIlampaTaH mahAsatyAM brAhmaNyAM bilagno 15 balAt tacchApAd duSTatraNasaGkrame mRtaH 22 bRhatpRthivIrAjaH vagulIsA hasuratrANabhujamardI 23 AlhaNadevaH sahAvadInapuratrANajitaH 24 analadevaH 25 jagaddevaH 26 vIsaladevaH 27 'turuSka'jit amaragAGgeyaH 28 pAnthaDadevaH 29 somezvaradevaH 30 pRthvIrAjaH 31 saM0 1236 rAjyaM vIraH 1248 mRtaH 20 harirAjadevaH 32 rAjadevaH 33 vAlaNadevaH 34 'bAvarIyAla' -- 1 ga - pustake'syAbhAvo vartate, anyatra tu sadbhAvaH / evaM satyapi na cAsya zrIcaturviMzatiprabandhena sahAGgAGgibhAvo'vagamyate / ataH pariziSTarUpeNAtrAsya nirdezaH kriyate mayA / 2 etatsambandhArthaM vilokyatAM 103tamaM pRSTham / 3 ga - 'zrImattapAgacche paM0 sAgaradharmagaNayaH tacchiSya paM0 kulasAragaNayastenaiSA pratiH sampUrNIkRtA svaparopakArArtha | maNUMdramA me likhitA, eSA prativadhyamAnA'vicalakAlaM nandatAt' ! Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa-pariziSTam birudaM tasya vIranArAyaNaH turuSkasamasadInayuddhe mRtaH 35 vAhaDadevo 'mAlava'jetA 35 jaitrasiMhadevaH 36 zrIhammIradevaH 37 saM0 1342 rAjyaM 1358 yuddhe mRtaH; hastI 4 hastinI 4 azvasahasra 30 durga 10 evaM prabhuH satvavAn / zubhaM bhavatu // saMvat '1527 kArtikamAse zuklapakSe paJcamyAM tithau some likhit|| 5 kha-pariziSam / zrIAryanandilasUrisanhandho // vairAvyAstavaH // namiUNa pAsanAhaM asuriMdasuriMdavaMdiadevaM / baharubAe thuttaM ahayaM samarAmi bhattIe // 1 // jA dharaNoragadaiA devI paumAvaI ya vairuTTA / sappasahassehi juA devA kira kiMkarA jAyA // 2 // nAgiNi nAgArUDhA nAgakarA nAgabhUsiyasarIrA / nAgehiM siramAlA nAgamuhA sA jae jayau // 3 // dharaNidapaDhamapattI vairuTTA nAma nAgiNI vijjhA / sappakaraMDagahatthA sappAbharaNA ya jA niccaM // 4 // vAsugi1 aNaMtara takkhaga3 kaMkolayaM 4 nAma pauma 5mahapaumA6 / saMkhakulI7 sasinAmA 8aTTa kulAI ca dhAreha // 5 // vichia-kanna-siAlI-kaMkAhI-gorasappasappe a| 1- 1513 varSe ASADha vadi 8 zukre zrI unnatadurga' ozaGkaralikhitam // zrI'tapA'pakSapaM.cAritrahaMsagaNInAM pustikA / maGgalamastu / zrIrastu / zivamastu / neminAthamastu // shriiH| ch|| jainamastu // // zrIH ||ch / 2 prekSyatA dvAdazaM pRSTam / Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paturvizatipravandhe gohe uMdura cittI kikiMDUa hiMDu a vase a|| 5 // vaMtaragoNasajAI sattavA ahivaDA ya paraDA ya / bhamarasirAhighiroliyaghiroliyANaM ca nAsei // 7 // huMkAraMtaM ca visaM avisaTTavisapallave caraha / pArassanAma zrA hA~ paumAvaidharaNarAeNaM // 8 // sappa ! visappa ! sarIsava ! dharANiM gacchAhi jAhi re turikaM / jaMbhiMNi dhaMbhiNi baMdhaNi mohaNi huM phuTakAreNaM // 9 // jo paDhai jo a nisuNai vaharuTTAmaMtasaMpavaM puriso / tassAsesavisAiM kAyaM na phusaMti bhattijuttassa // 10 // ghayagulakhIravimissaM mahuraM paraM ca jo baliM daa| sAhUNa bhattapANaM vairuTTA taM parikkhei // 11 // ia dharaNoragadaiA annehi vi niakulehiM viulehiM / devI kareu rakkhaM vAruDDA bhavizloassa // 12 // nAgiNi nAgaloi vaharuTTa sarAvI jo tasu nAma lei tasu asuhanivArI / ajANaMdileNa saMdiTuM ehiM thaMhilimAhivaseva // 13 // ahavavasevaM nAhiDasevaM jAhi jAhi AsIvisamaMDala | . nAgiNiputtaha eha kahijau eha ANa ma na laMdhijjau // 14 // jIvau nAgiNi nAgalou ahava alaMjaravAu / jiNi aNAha saNAha kiu neuri chuTau pAu // 15 // disi baMdhau aha disi baMdhau baMdhau nai laLalu / amhi arihaMta dikkarA ghola khaMdhihi laLala // 16 // devadevassa jaM chattaM tassa chattassa jo jhao / teNa chAemi appANaM mA me hiMsaMtu pannagA // 17 // u~ ThaH ThaH ThaH svAhA / evaM davadevassa jaM chattaM tassa chattassa jo jhao / teNa kAemi appANaM mA me hiMsaMtu bhUagA // 18 // Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa-pariziSTam devadevassa jaM chattaM tassa chattassa momo| teNa chAemi appANaM mA me hiMsaMtu rakkhagA // 19 // devadevassa jaM chattaM tassa chattassa jo jhao / teNa chAemi appANaM mA me hiMsaMtu jodaNI // 20 // devadevassa jaM chattaM tassa chattassa jo jhao / teNa chAemi appANaM mA me hiMsaMtu sAiNI // 21 // deva0,, ,, ,, mA me hiMsaMtu DAiNI // 22 // " , , , mA me hiMsaMtu coragA // 23 // mA me hiMsaMtu vAlagA // 24 // mA me hiMsaMta hiMsagA // 25 // " , " , mA me hiMsaMtu mUsagA // 26 // , , , , mA me hiMsaMtu muggalA // 27 // "" " " mA me hiMsaMtu gujjhagA // 28 // pAsasAmi jo namai tisaMjhaM halisahi jamma vi jAi ajhaM / kamaThamahAsurakayauvalagga jhADiakovaM vajhaM isa // 29 // muhi caMdappaha hiyai jiNu matthai pArisanattha / iNi munbhihiM mubhiu ko pheDaNai samastha ? // 30 // uri mudri sirimudra pAyamudra / iNi mudri mudiu hiMsai cAri samudra // 31 // saMkhihi tarihi Ahavidha sAmi ! diniamudra : ea dulaMdhI koi na laMghai pArasanasthi amudra // 32 // Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatimabandha ga-pariziSTam / // uksaggaharaM stotram // Co uvasaggaharaMpAsaM, pAsaM vaMdAmi kammaghaNamukkaM / visaharavisaninnAsaM maMgalakallANaAvAsaM // 1 // [ upasargaharapAvaM, pArzva vande karmadhanamuktam / viSadharaviSanirNAzaM maGgalakalyANAvAsam // 1 // visaharaphuliMgamaMtaM, kaMThe dhArei jo sapA maNuo / tassa gaharogamArI-duhajarA jaMti uvasAmaM // 2 // [ viSaharasphuliGgamantraM kaNThe dhArayati yaH sadA manujaH / tasya graharogamAriduSTajvarA yAntyupazamam // 2 // ] ciTThau dUre maMto, tujjha paNAmo vi bahuphalo hoi / naratiriena vi jIvA, pAvaMti na dukkhadogaccaM // 3 // [tiSThatu dUre mantrastava praNAmo'pi bahuphalo bhavati / bharatiryakSvapi jIvAH prApnuvanti na duHkhadaurgatyam // 3 // ] tuha saMmatte laddhe, ciNtaamnnikpppaayvnbhhie| pAvaMti aviggheNaM, jIvA ayarAmaraM ThANaM // 4 // [ tava samyaktve labdhe, cintAmaNikalpapAdapAbhyadhike / prApnuvantyavighnena jIvA ajarAmaraM sthAnam // 4 // ia saMthuo mahAyasa!, bhattibharaninbharaNa hiyaeNa / tA deva ! dija bohiM, bhave bhave pAsajiNacaMda ! // 5 // [iti saMstuto mahAyazo, bhaktibharanirbharaNa hRdayena / tad deva ! dehi bodhiM bhave bhaye pAjinacandra ! // 5 // 1 dRzyatAM saptamaM pRSTham / 2 idaM stotramanAmatazrIpArzvanAthasanidhimiH zrIpArzva. yakSa-padmAvatI-dharaNendraradhiSThitamatastatpazAnusAriNyapi vyAkhyA vartate / eta. jijJAsubhiravalokyatAmasya zrIjinaprabhasUrikatA vRtiyAM mayA sampAditA zrIdevacamabAlabhAibainapustakodvAramanyamAlAyo 'saptasmaraNAni' iti pracAke prance prsidhymaane'sti| Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gha-pariziSTam gha-pArIzaSTam / // zrIpAdaliptasUrikRtA vIrastutiH // gAhAjualeNa jiNaM mayamohavivajibha jiakasAyaM / thosAmi tisaMjhAe taM nissaMga mahAvIram // 1 // [ gAthAyugalena jinaM madamohavivarjitaM jitakaSAyam / stoSye trisandhyaM taM niHsaGgaM mahAvIram // 1 // ] sukumAladhIrasomA rattakasiNapaMDurA sirinikeyA / sIyakusagaibhIrU jalathalanahamaMDaNA tinni // 2 // na cayaMti vIralIlaM hAuM je surahimattapaDipunnA / paMkayagayaMdacaMdA loaNacakkamiyamuhANaM // 3 // [sukumAradhIrasaumyA raktakRSNapANDurAH zrIniketAH / zItAGkuzagrahabhIraro jalasthala nabhomaNDanAstrayaH // 2 // na cyavante vIralIlA hAtuM ye surabhimattapratipUrNAH / paGkajagajendracandrA locanacaGkramitamukhAnAm // 3 // ] evaM vIrajiANado accharagaNasaMghasaMthuo bhayavaM / pAlittayamayamahio disau khayaM savvaduriANaM // 4 // [ evaM vIrajinendro'psarogaNasaGghasaMstuto bhagavAn / pAdaliptayamakamahito dizatu kSayaM sarvaduritAnAm // 4 // ] etat padyacatuSTayaM nimnalikhitapadyayamalapUrvakaM tRtIyasmaraNarUpeNa smayate'zcalagacchAnuyAyibhiHjayaI navanaliNakuvalayaviasiyasayavattapattaladalaccho / vIro gayaMdamayagalasulaliagaivikkamo bhayavaM // 1 // [jayati nvnlinkuvlyyiksitshtptrpelvdlaakssH| vIro gajendramadakalasulalitagativikramo bhagavAn // 1 // ] prekSyatA saptaviMzaM pRSTam / 2 asyAH suvarNasiddhipratipAdanavyAkhyApurassarA TIkA samasti, parantu sA nAyApi prAkAzyaM nItA kenApi / parSizati 34 Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 5 10 15 caturviMzatiprabandhe ajja oi aes sutitthaM akhaMDiyaM jassa 'bharaha' vAsaMmi / so vaddhamANasAmI tialukka divAyaro jayau // 2 // [ athApi vahati sutArthamakhaNDitaM yasya 'bharata' varSe / sa varddhamAnasvAmI trailokyadivAkaro jayatu // 2 // ] Ga-pariziSTam / | 'zAnto veSa : ' stavanam // zAnto veSaH zamasukhaphalAH zrotRramyA giraste kAntaM rUpaM vyastaniSu dayA sAdhuSu prema zubhram / itthambhUte hitakRta parestvayyasaGgAvibodhe premasthAne kimiti kRpaNA dveSamutpAdayanti ? // 1 // ' atizayavatI sarvA ceSTA vaco hRdayaGgamaM zamasukhaphalaH prApto dharmaH sphuTa: zubhasaMzrayaH / manasi karuNA sphItA rUpaM paraM nayanAmRtaM kimiti sumate ! tvayyanyat syAt prasAdakaraM satAm ? // 2 // * nirastadoSe'pi tarIva vatsale kRpAtmani trAtari saumyadarzane / tonmukhe svayyapi ye parAGmukhAH parAGmukhAste nanu sarvasampadAm // 3 // * sarvasattvahitakAriNI nAthe, na prasIdati manastvayi yasya / mAnuSAkRtitiraskRtamUrtterantaraM kimiha tasya pazorvA ? // 4 // * tvayi kAruNike na yasya bhakti - jagadabhyuddharaNodyatasvabhAve / na hi te samo'dhamaH pRthivyA-mathavA nAtha ! na bhAjanaM gunnaanaam| 5 / ' Y 1 vilokyata SaTsaptatitamaM pRSTham / 2 mandAkrAntA / 3 hariNI / vaMzasthavilam / 5 zAlinI / 6 mAlamAriNI, "sAjyagAH smaryA mAlabhAriNItyasyA lakSaNaM chando'. nuzAsane / Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ca - pariziSTam evaMvidhe zAstari vItadoSe, mahAkRpAlau paramArthavaidye / madhyasthabhAvo'pi hi zocya eva, pradveSadagdheSu ka eSa vAdaH 1 // 6 // * na tAni cakSUMSi na yairnirIkSyase na tAni cetAMsi na yairvicintyase / na tA giro yA na vadanti te guNAn na guNA ye na bhavantamAzritAH // 7 // tacakSurdRzyase yena, tanmano yena cintyase / sajjanAmandajananI, sA vANI stUyase yayA // 8 // na tava yAnti jinendra ! guNA miti zaktirupaiti parikSayam / mama tu nigaditairbahubhiH kimihAparai parimANaguNo'si namo'stu te // 9 // * ca - pariziSTam / // zrIvastupAlakRtapuNyakRtyastutiH // 267 10 sapaJcazatamAnakaM nijapadotthadhUlIkaNa praNunnajanatainasaM jaladhisaGkhya sAhasrakam ( 4500 ) / sukhAsana - suvAhinI pramukharUpasacchrIkarI zatASTadaza (1800) sakhyayA samajani mAnameSAM kramAt // 1 // * karaNapakSazara (525) pramito yuto, vividhadanta vinirmitayuktibhiH / saha babhUva sukarmapathe ravi-- gaNa ivAmarayAnacayaH kSitau // 2 // 20 15 1 upajAti: / 2 upendravajrA / 3 anuSTup / 4 dutavilambitam / 5 santulyatA yat proktaM 257tame pRSThe / 6 pRthvI, caturthe caraNe tvaSTAdazAkSarANi / 7 devAlaya samUhaH / * tavilambitam / Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 caturvizatiprabandhe vizvAgnivizvonmita( 333 )sarivarga zcatuHsahasrI dvizatI (4200) yutA ca / saGkhyA munInAM ca digambarANA__ mekAdazAnIha zatAni ( 1100 ) saGgha // 3 // ' trayaH sahasrAstrizatI ( 3300 ) ca bhaTTAH zataM ca sAI ( 150 ) varanartakInAm / azvAstu vedAGkasahasra( 4000 )saGkhyAH sAzIti catvAri zatAni( 480) tUSTrayaH // 4 // vikramArkasamaye suragarSi-badhna( 1261 )vatsarakRtAdimayAtraH / 10 itthamadbhutasamRddhisukIrti-vastupAlasacivaH sa mude'stu // 5 // koTInAM trizatAni saptatiraho koTayastribhiH sAdhikA lakSAH saptatiradbhutaikasukRteSvAsan vyayaiH sarvataH / mAtrA dvAdaza yasya sArddhasahitAH pUrvoktasAmagrikA itthaM kalpataruH zritAtiharaNe zrIvastupAlaH kalau // 6 // 15 jainAgArasahasrapaJcakamiti sphAraM ca pAdAdhika lakSaM zrIjinamUrtayaH suvihitAH prottuGgamAhezvarAH / prAsAdAH pRthivItale dhvajayutAH sArdhaM sahasradvayaM prAkArAH parikalpitA nijadhanairdvAtriMzadatra dhuvam // 7 // satrAgArazatAni sapta vimalA vApyazcatuHSaSTayaH proccaiH pauSadhamandirANi sumahajjainAzca zaivA maThAH / vidyAyAzca tathaiva paJcazatikAH pratyekataH pratyahaM pazcatriMzazatAni jainamunayo gRhanti bhojyAdikam // 8 // 1-2 upjaatiH| 3 svAgatA / 4-6 zArdUla. Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatatrayaM SaSTiyuvaM prapANAM sarovarANAM hi zatadvayaM c| snAnArthakumbhAkSatapasUri siMhAsanAnAM na hi kA'pi saGkhyA // 9 // dattAzcaturviMzativAstukumbhA, haimAravindojjvalajAdarANAm / varSAzanAnAM hi sahasramekaM, tapasvinAM bedamitAH sahasrAH // 10 // itthaM kRtajJena kRtaH kukarma-marmaprahArAya mahotsavena / dharmavyayo dharmadhurandhareNa, zrIvastupAlana jinaprasAdAt // 11 // lA cha-pariziSTam / // shriicturviNshtiprbndhgtpdyaanaamkaaraadynukrmH|| - kA a 238 | anAdiramyakta. 190 agghAyaMti mahuyarA 66 | aniHsarantImapi 232 "agre gItaM sarasakavayaH 3 anekayonisampAtAacchAcchAbhyadhikA. 129 andhA evaM dhanAndhAH syu- 208 ajitvA sArNavAmuvI- 226 apUrveyaM dhanurvidyA aJca visA paritappar3a | amanavairAgya. acha visA sumarijA 15/ amumakata yadAnA 178 aNaphUlliya phulla aMbaM taMvacchIe adRSTe darzanotkaNThA 63 ayasAbhiogasaMdUadya me phalavatI 230 ye meka ! ccheko bhadya me saphalA prIti 67 | arthena prathamaM kRtArtha. adhItA na kalA kAcit . 225 aItalijagandyAn adhyApito'si padavI. 7.) avadhAraNazaktayoM taM 1-7 upjaatiH| atra dharaNAdInAmapi samAvezaH kriyate / 5 zrIbhartRhari te vairAgyazatake (bho. 66) / 22 Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 apavarSa nijaM bAlaaSTau hArakakoDaya. asthAne bakamArambho asmAm vicitrakapuSa. asmAbhiyedi vaH kArya masmAbhivaturambu. asminasAre saMsAre asyAH sargavidhau prajA ahayo bahavaH santi caturvizatipravandhe 45 ] iNyAsiddhi samunate 31 | itazca sA zilAdina181 iti duHkhaughasamaSTAda 62 iti vipadito mRtyu65 | iti zrutvAikupad bAla ityaM vadan mahIpAla221 ityukto'pi viSaNNAramA 146 | ityuktvA karkaraM sUkSma-- 39) ityuktvA'myAM samApRcchaya | iha loe cciya kovo 205 43 | uktabara katha iMsi 123 | uccATane vidviSatA 43 uccagava samAropya 43 | ujitaselasihare 29 | uttarao himavaMto 226 / uttiSThansyA ratAnte 59 upakArasamaryasya upadravassu mudreSu 226 uvayAraha ukyArakhaDa 9. ekadA mAtaraM sArthI ekadehavinirmANA ekadhArApatiste'dya eka dhyAnanimIlanA. ekAdazAdhike tatra ekastvaM bhuvano. 255 etacca prathamaM jJAtvA 208 AkatirguNasamRddhi AkRSTastena mantraNa Agatasya nijagemapyare Agatya balabhItra bhApANDugaNDaphalakA AyAnti yAnti ca pare AyuryovanaviteSu ArambhaguvI kSayiNI ArakSAma nRpa. ArohantI ziraHkhAntAAlabdhA kAmadhenuH Alekhye citrapatite AlokavantaH santyeva Avayozca pitRputra. AsanagrAmabhakSaNa Asya kasya na vIkSita AH sAmyaM na sahe AhAdaM kumudAkarasya 149 125 185 N0 241 4 ikkeNa kucchraheNaM 66 | "kaH kaNThIravakaNTha. 1 ida padya bhojaprabandhe (pR. 51) zArGgadharapaddhatyAM ca dRzyate / 3 vikramorvazIye (1-8) / 3 siddhastavasUtre ( zlo. 4) / veNIsaMhAranATake prathamedhe (lo. 3) / 5 mudritakumudacandranATake (a. 1, ko. 22) / Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha-pariziSTama 87 129 25 246 0 254 kathAsu ye laSvarasAH kadAcidAgatAstama or TESntarmAgadhe tI kalayasi kimiha rUpANaM gatiranyA gajendrasya kAlikA mahAghore guNaseNa aggisamA kalpadumataharasau 234 guNameNavANavatara kavADamAsaca vara. / gurubhiSag yugAdIzakaH siMhasya capeTa. 18 gulasiuMcAvaI tila. kAmaM khAmiprasAdena 235 gRhacintAmara. kAyaH karmacaro'yaM tam- 209 | gRhIta iva kezeSu kAlau kaMbalu bhavanI 31 govindanandanatayA kAsaH kelimalakarotu 217 | gauravAya guNA eva kAlAntareNa tatra pure gaurjarANAmidaM rAjyaM kAlena tatra sA'sUta 43 mAvANo maNayo hari. kAlena saunikainaiva 209 ki kurmaH kamupAlabhemahi 256 cakidugaM haripaNagaM kintu vijJapayitA'smi 207 caturdaza tu vaikuNThAH 121 kiyatI paJcasahanI 77 cATukAragirA gummaH kIrtiH kaiH kati 131 citrasthA api cetAsi kIrtistai jAtajAvyeva 51 | cintAcakrahate citte kumArapAla ! mana 106 cetaH sAItaraM vacaH kumArapAla raNahi 508 | caulukyaH paramAIto 229 kaiSA bhUSA ziroNAM krameNa mandIkRta. 222 chatrachAyAlenAmI krameNa vavRSAte to 43 chAyAkAraNi siri ka yAtu kAyAtu 125 kSAro'bdhiH zikhino jaI rakkhijjA kSipayA vArinidhi0 jaM diTThI karuNAtaraMgiyapuDA 50, 83 zuSaNAH kSoNibhRtA0 janmasthAnaM na khalu jayavijayA ya sahoyara khadyotamAtrataralA | jayo vA mRtyu! savamanA gatAnyaIda jaladherapi kalolAkheyabhidhaM mahAsthAna 43 jaha jala jalau loe 1-2 samarAdityakathAyA bhUmikAyAM (pR. 10) / 3 Avazyakaniyuktau ! 7 samarAdityakathAyA bhUmikAyAM (pR. 10) / 195 - r Ki Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'jaha jaha parasiNi jA jassa ThiI jA jitazcet puruSo lakSmyA jite ca labhyate lakSmI jIta chahiM jaNehiM jI jalabiMdusa jIvitai phalamudyamArjitaM je ke vi pahU ta taM labdhvA pustakaM mahatajhyA maha niggamaNe taha vi varaniggayadalo taTa vipina vihAro * tato'thAkRSya vaNinA tattIsIyAlI melAvA tad gatvA tatra tairukaM tagirA vidyamAno'rbha pratiSThaH zrutayeo tato dharma tAraprabhAvanAvIra tAM na datte punA ro tAmraparNItotpalaitAvaTima ghoSaNa tAvadadhyApakasyAntaM - tAvaDIlA kavalita0 tIrtha zatrunayAhaM yad tRNaM zUrasya jIvitam tejasAM na hi vayaH tena karkarazastreNa te muggaDA harAviyA svaskRpANa vinirmANa svatprasAdate nIDe caturviMzatiprabandhe 25 svatprArabdhapracaNDa 228 149 | darApANaM puphaphalaM 252 dAni daza lakSANi 211 dadhAti lobha evaiko 8. dadhimathana vilola * 253 dAnena bhUtAni 67 | dikSA kaggIvAdikSurAyAto 46 | duHkhAgnirSA smarAgnirvA 4 dapyadbhujAH kSitibhujaH 72 dRSTastena zarAn 528 dRSTiSTA bhUpatIna 48 yA sarvAmayaM me 68 deva ! tvabhujadaNDa * deva ! tvaM malayA deva | sevakajanaH sa I r 134 232 45 ** 246 18 deva ! svarnAtha ! kaSTaM devAjJApaya kiM karomi * devI pavitritacatu * daivayogAjitaM maH * do vigahi (hA dvAdazArka east 43 dha 220 | dhanI dhanAtyaye jAte 45 dhanyAsta eva dhavalAyata * 253 | dhanyAste ye na pazyanti 55 dharmalAbha iti proke YY 195 129 na 232 na kRtaM sukataM kimit vigvRttanRsamucita povAsa 128 35 105 126 142 73 41 209 206 119 108 1 131 1.30 207 129 171 114 84 * 120 208 72 d IY 59 192 155 1 nizIthabhASye / 2 raghuvaMze ( sa. 11, zlo. 1 ) / 3 bAlabhArate ( sa. 11, ko. 6) padhIyacaritre (sa. 11, ko. 64 ) / Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha-pariziSTam 6 32 2.9 na khAnimabhyAduda. 198 parisesiyaIsalaM na gahA gAnayaM 21 pasa nema puliMdau na pvAnaM tanuSe 206 pAlittaya ! kahasu phulaM na nAmnA no vRzyA 39 pAretajanapadAntanamo'stu harimadrAya 5. pIsuddhakSamahAjAlyA nayacakrasya tarkasya pIyUSAdapi pezalAH navasayateNauehiM 152 puNyalakSmyAzra kIrteSa navi mAriyai nadi pume vAsasahasse na sarvathA kazcana | puraskRtya nyAya 2. navyodvAhavidhI puruSaH sampadAmagranAgendragaccha satkeSu puSpasragdAmaruciraM nAsti tIrtha miha pUjAkoTisamaM stotraM nijAM svasAraM sa dadau pUrvAhe pratiboya nipAya yasya kSiti prakSAlamAddhi paGkasya nirarthakaM janma gataM 133 prabhuprasAdastAruNyaM nivapucchieNa guruNA 26 prayojakAnyakAryeSu nRpavyApArapApebhyaH 228 ! prAvRTkAle pathaurAzi. netrendIvariNI 17. priyaM vA vipriyaM vA'pi 124 nedIyAniha bAhUnA 213 ! priyAdarzanamevAstu 71, 34 nodghATayanti tascimyA nonmUlayAmi ced bauddhAn 45 bAlA caMkamaMtI pae pae nyumchane yAmi vAkyAnAM 72 | bAlo me vRSabho bindavaH zrIyazovIra ! paI mukkANa vi tasvara! | bubhukSitaH kiM na karoti pattamavalaMbiyaM 31 baudbharmudhara jagajjagdhaM padaM sapadi kasya na padmAsanasamAsInaH 192 magnA pUrvalabhI tena / panthAnameko na kadApi 218 | bhajate videzamadhikena 111 paricchadAtItaH 13. bhavasyAbhUd bhAle 128 5 pAThabhedavikA gAtheyaM dRzyate zrIdharmaghoSasUrikRtakAlasaptatikAyAmekacatvAriMzattamagAthArUpeNa / sandehaviSauSadhyA zrIjinaprabhasaribhiH proktaM yadasyA mUlasthAnaM titthogAlIpainnayananjako granthaH / prathamAnuyogasAroddhAradvitIyodaye gAtheyaM samastIti dhImerutubasUrayaH / 2 naiSadhIyacaritre ( sa. 1, zlo. 1) / 3 vizeSAvazyakabhASye (gA. 934 ) / 48 Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 caturvizatiprabana 14 bharamA kAcana bhUri. 8. mRgendra vA mRgAri bA bhikkhayaro picchaha 85 mRtvA'pi paJcamo geyaH bhuMjara AhAkamma bhUtvA vyomani sAivAdIt yaccinyate parasya bhUpabhrUpallavaprAnte yako raSado bhUmau mumoca taM tarka / yat pazyanti agi0 mogA bhanzuvRttayo yathA yUnastadvatparama bhoge rogabhayaM sukhe yathA nadI vinA'mbhodAda yadIdRzeSu kAryeSu 124 magnaH kuTumbajambAle yadetat svacchanda 179 bhadaina mAnena manobhavena yad dAye dyUtakArasya 233 mozRGgaM zakrayaSTi0 31 | yad dUraM yad durArAdha manasA mAnasaM karma 81 yanmayopArjitaM puNyaM 255 manye mandadhiyAM vidhe| 256 yasmin kule yaH mayanAhisurahie yasmai svayaMvaragata. mardaya mAnamataGgaja. | yazovIra ! likhatyAkhyA malao sacaMdaNu ciya yAcako vaJcako vyAdhiH malamUtrAdipAtreSu 71 | yAmaH svasti tavAstu mallavAdinamAcArya yA rAgiNi virAgiNyaH malvAdini jalpAke | yAsyAmIti jinAlaye mahAjanAcArapara0 57 yuSmAdRzAH kRpaNakAH mahAvratAni paJcaiva yenAgacchanmamAkhyAto mANasarahiehiM yena kena na ca mAtA jagAda no veni yenedaM bhakSitaM bhakSya mAnaM mukha sarasvati ! ye pApapravaNAH stra 232 mArge kardamadustare yogyaM sutaM ca ziSyaM ca mA sma sImantinI kA'pi yauvane'pi madanAma mAsAnmAMsalapATalA. 250 mitA bhUH palyA'pA sa kherevodayaH zlAghyaH mitrasnehabharaidigdho 181 ! rasAveze hi kAlo jhai 129 mudhA madhu mudhA sIdhu 120 / rasena tena spRSTasya 1-2 vairAgyazatake ( zlo. 29, 31) / 3 ayogadhyavacchedikAhAnizikAyAM ( zlo. 25) / 4 ayaM pAzo na veti zaGkA smrit| d wh sh * 207 bl` YW Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samabhiH pUjyate yaca rAjyAbhiSeke kanakA0 rAjye sAraM vasudhA rAmro nAma babhUva STa zAsanadevyUce kadiH kilaiva vRSabhaH rUpaM raho dhanaM tejaH la lakSmIM calAM tyAga 0 lakSmIvalA zivA caNDI lajjijja jeNa naNe lagdhAH zriyaM sukhaM spRSTaM labdhyA''svAdaM pumAn yatra lAvaNyAmRtasAra * lokaH pUjita pUjakaH lokaH pRcchati me vArtA va vaktraM pUrNazazI sudhAka vacayitvA kArpeTika vaJcayitvA janAnetAn pureva tavAcaSTe varaM sA nirguNAvasthA varaM prajvalite vahA / vari viyarA ( rayA ? ) jahiM balabhIpura bhUpena vI nariMdacittaM vastupAla ! tava parva * vAjivAraNa lohAnA vAde jayanti yadyasmA vikramAkAnta vizvo'pi "vikArahetI sati vikramAdityabhUpAlAt -parini | viNa viNA vi gayA 1 | videzavAsinaH zvetAvidvAn sarvatra pUjyate 71 * vidhau viSyati sakrodhe viramata budhA ! yoSit * 46 101 | vivekamuccaistara * viSayAmiSamutsRgya vIkSyaitadbhujavikrama * 241 vRcicchedavidhau 21 vRddhAnArAdhayanto'pi 8 1 | vezyAnAmiva vidyAnA 25* vaikriyebhyaH surAGgebhyo rA 210 47 | zatASTake vatsarANAM 226 10 | teSu jAyate zUraH zatrunaye girau caityozatruja jinAdhIzaM 79 zambhurmAnasasannidhau 48 zazinA saha yAti 227 zastraM zAkhaM kRSirvidyA 49 zANottIrNamitrojjvala. 10 116 | zAstrajJAH suvacasvino 116 zAstrAbhyAso jinapati * 224 | zilAditya iti khyAtaH 44 | zilAditya nRpopAnte 253 | zilAdityanRpo bauddhAn 234 | zUrAH santi sahasrazaH 212 | zaityaM nAma guNastavaiva 45 zriyo vA svasya vA nAzo 146 | zrI indrabhUtimAnamya 60 zrI caulukya / sa dakSiNa 0 zrInAthapAntharajasA 76 1 rudraTAlaGkAre / 2 kumAralambhave ( sa. 1, lo. 59 ) / sambhave (sa., . 33 ) / 15 45 77 209 138 1 209 127 206 245 64 *r 56 247 44 YU 119 196 63 * 93 255 44 46 1 99 .. 245 43 909 237 3 kumAra Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 207 35 caturvizatipravandha bhImakarNaparamparA. | sarvasya gAtrasya zrImojavadanAmmoja sambo puSpakayANa zrImanti raSTvA dvija. sAkSAdAgatya taM bhAnuzrImallabAdicaritaM jina. sAGkhyA nirIzvarAH kecit zrIriyaM prAyazaH pusA sA gatA zubhamayI zrIvastupAla! tava sA'pyudazrurabhASiSTa zrIvastupAlatejaHpAlau sA prAha sma pitarneyaM zrIvastupAla! pratipakSa. sA buddhipilayaM prayAtu zrIvAsAmyujamAnanaM sAhasajuttaha hala zrIvIre paramezvare'pi sAhitye sukumAra. zrutvA vanemadhuratA siddhatatattapAraM bhrUyate yanna zAstreSu sIsaM kaha di na phuTuM vetAmbarasphuliGgasya zlAdhyatA kulamupaiti subaha guru niscito sudhAdhotaM dhAma 178 patriMzadAdhike mAhA subhagAkhyA sutA tasya paNmAsAntanizAyAM sa muca ! tvaM kupite. SaNmAsyante punaH soce | sUtre vRttiH kRtA pUrva 226 sUro raNeSu caraNa. 232 sa eva puruSo loke seyaM samudravasanA . 222 saccaM maNa godAvari / 148 sneho na jJAyate deva ! sadvattasaguNamahIha. sphuranti vAdikhathotAH sandaSTAdharapakA 135 svayaM gatvA zilAdityasandhyA yat praNipatya / svayambhuvaM bhUtasahasra0 sandhau vA vigrahe vA'pi saprasAdavadanasya 207, haMsA jahiM gayA tahiM samaNANaM sauNANaM 154 | isannapi nRpo hanti / 227 saMpai pahuNo pahuNo 6. | hiMsAH santi sahasa. 113 sayaM pamajaNe punaM 191 hitvA jIrNamayaM dehaM sarasvatI sthitA vaktre 1 he vizvaSayasUtradhAra ! 189 sarvadA sarvado'sIti .. | haimI katikAmekA " mA 1 upadezaratnAkarasya 153tamapRSThAnusAreNa ida padyaM vartate'laGkAracUDA. mnnau| 2 zrIharibhadramarihate SaDdarzanasamucaye (mo. 3) / dvAtriMzadvAtriMzikAgam / 43 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha- pariziSTam / viziSTagranthanagarAdinAmnAmakArAdikrameNa sUciH / a aggima 51, 52 abhi 163, 168 avAligrAma 254 avAliya 241 aGgada 100, 171 acyuta 159 ajayapAla 200, 206 ajanI 204 apisana 116, 126, 185 ahilapura 86, 189, 199 anantapAla 212, 214 analagiri 175 anupamade 255 anupamA 205, 221, 230, 244, 245, 256 anekAntajayapatAkA 52 ana 103 anja 256 samaya 100, 21, 259 aminadarAma 166, 168 abhimanyu 175 amara (candra) 2, 126-120, 228 ambara 100 ambA 89, 196 - 198, 243 ambikA 88, 89, 217, 220, 234, 241 ayodhyA 166 caturviMzati sUci 1 arinemi 89 arisiMha 126, 129, 130 arjuna 175 arNorAja 206 arbuda 153, 235, 236, 242, 244, 246, 257 alimbara 9, 10, 11 avantI 31,33,38,41,137 - 139, 159, 160, 161, 135 avantrI sukumAla 38 azvarAja 212 aSTaka 52 aSTApada 100, 153, 172 A AcAra (a) i AnaMda 51 AdinAtha 143 AmAka 103-108 AmacaM 2, 100, 199-201, 303. 204 AbhU 214 Ama 57-62, 63, 65, 67-7, 81-90, 94 Amadasa 224 AsaNa 244 Aliga 231 Avazyaka 3, 50 AsarAja 105 113 Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 caturvizatipravandhe | kaNTezvarI 18 indrabhUti 3 kanthArakuDaGga 30 kanyakumja 16, 40, 57, 65, 71 IzAna 29, 93 205 kapardin 10-102, 217, 22. uprasena 27 240 ujayanta 24, 87, 88, 100,20, | kapATa 196 kabADI 187-189 ujjayantI 122 kamalA dilya 128, 21 ujjayinI 15, 37, 131, 134, | karNa 75, 10, 206, 224 158, 160, 169, 175 karNadeva 185 uttarASpayana 3 karNameru(prAsAda ) 104, 105 udayana 2, 99, 100, 175-179, karNATa 131, 186 230, 231 karmaprakRti 228 udayaprabha 228 kalahapazcAnana 106, 107 udayasiMha 212, 246, 249, 250 kalAkalApa 126 upamitibhavaprapaJcA 50 kalAkeli 91 umbariNI 24 kalAmAratI 116 urAla(pura ) 110, 111 kalAvatI 175 kalikAlasarvajJa 50 Udala 24 uparavaTa 210, 211, 214 kalpaka 231 kalpa( sUtra?)3 aSama(deva) 2, 45, 100, 102, kalyarjuna 214 175, 198, 230, 232, kalyANamandirastava 38 233, 238, 240, 24, kavizikSA 126 kAJcanavala 197 RSimASita 3 kAtyAyana " o kAntI(purI) 27, 173 ohAranagara 40, 42 kAba( verI 123 oTara 110, 111 kAmarUpa 159 | kAmasenA 162 kaMsa 28 kArtikeya 170,17 kaNTikA 91, 12, 14 kAlaya 152 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlameca 196 kAlika( sUri ) 23, 152 kAlikA 151 kAlivara ( giri ) 84 kAlindI 78, 189 kAvyakalpalatA 126 kAzmIra 114, 191 kAsI 113, 116, 117, 125, 161 180, 182, 183 kIrtipAla 202 kucha 66 kuntibhoja 131 kumara 34 kumAra (deva) 180 - 184 kumAradevI 205, 224, 230 kumAra (pAla) 17, 18, 100, 103, 106, 107, 109, 111, 116, 200, 206, 231 kumudacandra 33 kur3acandra 255 kuhADI 241 kUrcIlasarasvatI 100 cha-pariziSTam kUrmArapura 35 kUSmANDI 88, 196 kRSNa ( nagara ) 128, 241 kRSNa 148, 169, 170 ketu 212 kedAra 258 kelhaNa 105 kailAsa 170 koNika 248 komala 191, 196, 197 koThApura 144 kolAsura 145 kozala ( 1 ) 30 kozalA 166 kauzAmbI 175, 177-179 kauzvaharaNa 175 kSetravarman 214 kha khagamanavidyA 27 svaGgAradurga 235 khapaTa (Arya ) 2, 18-22, 27 kharamukha 148, 149 khara 160 khUndalA 140, 143 kheTA ( ? ) 4 khoTika 196 r3 gaNadeva 259 ga gaganagAminI vidyA 172 gaGgA 25, 26, 64, 67, 87, 890 95, 112, 117, 118, 163, 164, 221, 231 279 gandhavat 160 gardabhaTTa 235 gardabhIvidyA 235 girinAra 205 girividAraNa 196 giriseNa 51 gaDa zastrapura 19 guNacandra 200 guNaseNa 51, 52 guNasena sUri 97 gulakulya 214 Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatipravandhe gurjara 12, 15, 16, 4, 55, 77, | candraprama 89, 101, 102 89,97, 103, 104, 119, candralekhA 147, 18, 17) 127, 186, 202, 205, candrAvatI 23 206, 210, 212, 216, campakasenA 175 225 226, 229, 235,240, carmaNyatI 153, 155, 157 212, 249. cAGgadeva 97 godA 67 | cAciga 97 godAvarI 28.65, 136, 139,171, | cApotkaTa 206 140-15. cAmuNDarAja 185, 26, 210, 211, gotraka 216 godhA 216, 217 cAmpala 100, 244 gopagiri 60,61,69,76, 78, 44, | cAmpalA 203, 204 86, 89 90, 95 cAiDa 1.7 gopagirIya 63 cAhamAna 103, 212 gopAlagiri 55, 59,70 citrakUTa 34, 35, 42, 19,51, 52 gomatI 112 cintAmaNimantra 112 govinda(sUri) 70, 77, 79 12, 15 cintAmaNivinAyaka 115 govinda 85, 113 / ceTaka 175 govindacandra 112, 18. cellaNa 157 gohila 210 cellaNapArzva 158 gauDa 30, 31-6, 19 caulukIya 107 gauravadha(mahAkAvya) 77 caulukya 1.0, 101, 10-158, gaurI 82 12., 185, 206, 214, gorjara 140 229 ghaNTAmASa 26 ghaNTAvalambin 113, 16 pula 216-210 chamboratnAvalI 126 chAmaka 1.. bakezvarI(vidhA) 13, 24. caNDapa 205 caNDaprayota 175, 179 caNDaprasAda 205 candanabahI 105 jagaSTa 102 jagatsiMha 259 jagaDaka 103, 105 janaka 152 janamejaya 175 jambUdvIpa 71 Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jambUsvAmin 109 jaya 51 jayataladevI 210 jayatAka 109-119 jayadratha 120 jayantacandra 112, 180-183, 235 jayantarAja 231 ayantasiMha 221, 254, 156 jayasiMha ( deva ) 107, 110, 189, 199 mAmbaka 231 jAliNi 51 jAbAlipura 212, 2146, 249, 250 jAhnavI 118 jitazatru 55 jinadatta ( sUri ) 13, 126 jinadAsa 159 16, 17, 126 jeTuA ( ka ) 251, 252 jeThuyaka 252 siGgadeva 199 jeDula 214 Thakkura 97, 117 ThANAMga 97 13, 115, 116, takSaka 175, 177, 178 takSazilA 117 taraGgalolA 18, 29 tApI 140 tAmraparNI 246 jina bhaTTa ( sUri ) 50 jIvadeva ( sUri ) 2, 13, 14, 15, DahAla 179 cha-pariziSTama g Aka( pura ) 96. DumbAudhI 55, 56 DoDIyA 122, 214 185, da Dhaka 27 172, 174 hiM ( dI ) purI 153, 158, 159 dillI 235, 240, 159 ta tAraka 171 tArA 175 tAlArasa 33 tilaGga 110, 111, 186 tilottamA 68 tihuaNapAla 108, 111 tejaHpAla 205, 206, 208, 209, 212,213,216-218, 221, 228, 235, 237, 243, 244, 246, 254, 256 257 tejalapura 235, 240 tolA 193 trikUTa ( giri) 171 tripathagA 189 tripurA 112 289 trilokasiMha 212, 214 trailokyajayinI vidyA 15 da data ( sUri ) 96 dazakandhara 146 dazavadana 146 darzakAlika 3 dazAnanI 171 Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 caturvizatipravandhe dazAzrutaskamba 3 | dharmApa 155 dAzaravi. dharmadatta 155 dAiha 21 dharmadeva 13 dIpikAkAlidAsa 126 dhavala 218 dunduka 11,09-9 dhavalaka(ka) 179, 115, 127, durgasiMha 226 205, 206, 208, 2016 durlabharAja 185, 206 211, 213, 215, 218, devhA 236 219, 224 devacandrasUri 95 avalacandra, 170,71, 235,-238, devadatta 150 241-24, 246, 28, devapattana 1.1, 125, 185, 235 249, 251, 250 devapAla 35 dhArA 185, 185, 189 devaprama 22. dhArAvarSa 236, 243 devabodhi 97 dhAru 103 devarSi 30 dhArU 175 devasikA 31 dhindiNi 32 devasUri 100 dhUlIsamudra 162 devAditya 43 dhruva 256 devIharasiddhi 160 droNaparvan . nagarapura 100 dvAtriMzadvAtrizikA 37 nailIya 105 dvAdazarudra 185 nanda 231 dvAravatI 172 nandana 122, 188 dvArikA 87 nandila ( Arya ) 2, 8, 11, 12 dvaipAyana 227 nandIzvara 221 nama( sUri)70,77-79, 92-95 dhaNa 51 nami 256 dhaNasiri 51 nayacakra 6 dhanapati 15, 173 | naracandra 228, 231, 237, 254 dhandhukapura 17 narabhAratI 117 dharaNa 51 naravarman 185 dharaNa (indra ) 12 | nela 90, 186, 22, 231 dharma 63, 65, 67-69, 73-77, nalinIgulma 8, 39 | navaiMsa 19, Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha-pariziSTam 283 navahudha 191, 198 | pacaliGgI 52 nAgaDa 224, 250, 254 paJcavastuka 52 nAgadatta 11 | paJcasUtraka 52 nAgapura 136-238 pazcAla 55, 179 nAgapurIya 230 paJcAzat 52 nAgaistI23 pacAsara(purI) 8 nAgArjuna 2, 27, 28, 15-174 pahamahAdeva 191, 193 nAgendra 23, 14 / pattana 108, 112, 205, 235 257 nAgendra (gaka), 229 padma 8, 126, 13. nANAyattaka 52 pavadatta 8, 11, 12 nAdasamudra 175 paprama 8 nAnaka 241 papayazas 8, 9, 12 nAnAka 128 padmA 11, 14 nAbhi 101 panAkara 16 nAbhaya 32, 230, 232,234 paprAnanda . nAmala 175, 177, 108 pamAvatI 8, 19 nArAyaNa 115, 169 paminIkhaNDapatana 8 nimba 15 parakAyapravezavighA 161 nirvANakalikA 28 parapurapravezaviSA 126 nUnaka 259 paramahaMsa 50, 51, 53 nRpamAga 100, 199 paramAra 74, 1.., 1.9, 186 neTa 242 parIkSit 155 nemi(nAtha) 1, 87-89, 67, 101, pahI 109 153, 17, 191-198, paDIkoTa 1.0 233-235, 241,244-247 neminAga 17 pATaliputra 26, 27 nemin 233 pATalIpura 1 naigama 155, 156 pADalIputra 11, 92 naiSadha 114, 116, 124 pADalIpura 55 nyAyAvatAra 52 pANDava 18 pANdu 16, 175 paumiNi 191, 193, 196, 197 pANya 31, 146 pagula 112 pAtAla 136, 169, 10, 176, pathagrAma 212 Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 catuvaiizatiSandhe pAdalipta ( ka ) 2, 23-25, 11, 18, 234 30, 172 pAdaliptakapura 27 pAdapa vidyA 24 pAreta 153 pArtha 75 pArvatI 82 pArzva (nAtha) 27, 28, 38, 39, 83, 108, 156, 157, 172174, 121, 224, 240 pArzvanAthadvAtriMzikA 38 pAlita(ya) 25, 26, 29 pAlicAnakapura 172 pippalAnaka 16 pIThajA 151 pIlUAI 228 pIhuli 171 puNDarIka 9, 240 puNDarIkiNI 255 purandara 202, 203 purUravas 106 puSkalAvatI 255 puSpacUla 153 puSpacUlA 153, 154 pUnama 236-238, 240 pUrNacandra 191 pUrNata 96 pUrNasiMha 191, 195 pRthvIpAla 235 pRthvIsthAna (pura) 42, 172 pratApamajha 100, 200 pratimANA 22 pratiSThAna (pura) 2, 4, 24, 136-140, 146, 152 prabukasUri 97 prabandhako 259 prabandhacintAmaNi 98 prabhAsa 89, 258 prabhAsapurANa 192 pramaprakAza 28 prahalAdana 100 prahlAdanapura 100 prAgvATa 205, 242 premamajUdA 140 phuDa 13 dhappa 55, 56 gappaka 259 bappI 2, 55-60, 63, 64, 19, 70, 74, 75, 77, 09-05, 80, 89, 92,93,95 baDamera 237 malamitra 18 bali 169 - 171, 192, 234, 241, 156 cApakA 140 bAlacandra 20, 201 bAhubalin 78 vibhISaNa 6 buddha 21, 50 mahAnAga 214 zAnti ** mAjhI 31, 149, 150 bha bhagadata 107 Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaTTi 55, 56 bhadrabAhu 2, 3, 5, 6, 7 bhadrA 38 bhadrezvara 193, 212, 215 bharata (kSetra) 1, 3 bharata 67, 78, 99, 100 109 bhAdrabAhavI (saMhitA) 3 bhArata 136, 153 bhAratI 74, 75, 79, 84,93, 95, 100, 113-115, 120, 122, 123, 126, 147, 224, 232 bhArgava 119 bhIma 185, 203, 206, 210 bhImadeva 122, 202 bhImasiMha 212, 215 bhImasiMhIya 215 bhISma 227 bhuvana 18, 19, 22 bhUpAla 251, 252 bhRgukaccha 18, 22 ja-pariziSTam 122, 152, 232, 256 bhopAla 172 bhopAla (rAzI) 100 R mahAsaha 259 maNDana 23 maNDalI 205, 208 madanakIrti 2, 131, 135 madanamaJjarI 132 madanamUrcchA 175 madanavarman 2, 186 - 190 mathurA 81, 81, 84, 86, 95, 148 madana 191, 195 caturviMzati sUci 2 madhusUdana 174 mammANI 240 mayaNala 185 mahaNa 205, 206 mahaNaladevI 236 mahaNIka 16 mahamadasAdi 259 bhRgupUra 19, 20, 21, 27, 30 - 33, 44, 225 mahAkAla 37, 39 mahAnagara 241 bhoja (deva) 86, 87, 91 - 95, 120, mahAprAmANikacUDAmaNi 131 mahAmavijaya ( kAvya ) 77 garu 214, 223, 228 maru( da )tta 170 marudevA 101, 233 malaa 66 maladhArin 227, 228, 231, 237, 254, 2.9 malaya 130 285 maDha 46, 47 mallavAdin 2, 43, 46-48, 221, 222 mahArASTra 89, 125, 127, 131, 136, 137, 186, 220 mahAlakSmI 144, 145, 150, 151 mahAvideha 255 mahAvIra 15, 55, 76, 11, 155, 157, 158 mahItaTa 216 mahIdhara 13 Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatipravandhe mahIpAsa mAmaka 10 mahendra 21, 22, 27 mahobaka 16-18 | moderapura 55, 41 moDeravasahikA 6 mohamAyA 175 maurya 30 mAgadha 87, 89 yahu 234 mANasa 66 yamunA 112, 177 mANDalya 237 yazaHpaTaha 185 mAtuligoviyA 14 yazodharma 55, 59, 77 mAdhavadeva 115 yazobhadra 2,3,96,95, 11. bhAyAvara 143, 143, 145, 146 / yazovIra 246, 147 mArava 213-215 yAkinI 49, 52 mArkaNTa 256 yudhiSThira 74, 90, 199-171,22, mAladeva 243 227 mAlaya 40, 109, 110, 138, 139, yaugandharAyaNa 246 185, 201, 22, 23. / mAlaSIya 107, 100,122 mAracaka 219 | rakSita ( Arya) 2, 8 mAIndra 228 raghu 119 raGka 45, 48 muruNDa 24,25 raNasiMha 12 mUlarAja 111, 185,206 ratna 2, 191-198, 229 mRgAvatI 155 ranti 155 meSacandra"2,17 rammA 68, 175 meghanAda 11,196 rAjagiri 86 mentaka 108 rAjagRha( pura) 15 mevapATa ... rAjazekhara 259 bhedAbheDaNa(!) 157 rAjImatI 101 meru, 1.2 (1) | rAma 57, 76, 82, 166-168, mojadIna 235, 236, 230, 239 170-152, 175, 175 moDa 97 rAmacandra 200,201 moha 203 . rAmasainya 57 moDera(ka) 56, 60, 77-79, rAmAyaNa 166 rAvaNa 2, 100, 10 Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja-pariziSTam 287 rAzika(sari) rudra 115, 170, 171 vAjala 137 rekA 189 vakacUla 2, 15-159 raivata(ka) 85-89, 95, 100, 11, vajakumAra 90 174, 192, 193, 196 vanasvAmi (Arya) 109 199, 233, 23, 238, | varapada(pura ) 96 21, 22 vaDU 219 raivatika 87 vatsa 175 rolA 193 vatsarAja 100,106,246 rohaNa (giri) 62, 99 vanarAja 206, 23. varadattA 8 lakSaNasena 3,180-18 varAha 2, 3, 5-7 lakSaNAvatI(purI) 61, 65, 69, 75, | varAhamihira 4, 5, . 7, 18, 182, 17 | vadhanakuAra 73, 7r, . lakSmaNa 165, 168, 10, 11, vardhamAna 2, 61,255 195 vardhamAnapura 210, 229 lakSmI 82, 15, 175, 221 valabhI(purI) 43, 44, 46 laghubhIma 206 valamarAja 185,206 laghuyudhiSThira 117 vasantavahI 175 lakA 171 | vasudatti(kA) 175-178 lanchI 51 vastupAla 2,19122-125, 205-- 209, 212, 213, 216, lalitavistarA 53, 54 218--222, 22--229, lalitA 221, 229, 256 233-238, 240, 21, lalla 15, 16, 17 244, 216--252, 25, lavaNa 162 255, 257, 358 lavaNaprasAda 206, 207, 250 vApati 63, 4, 75, 77, 1-4 lATa 26 vAgaDa 96 lIlA 162 vAgmaTa 100, 102 lIlAvatI 15 vAcaka3 lIla.. vAtsyAyana 78, 79 lUNasApurI 212 vAdikumarakesarin 75 lUNiga 23 | vAmana 120, 192 lUNigavasati 213, 257 vAmanasthalI 210, 211 lomaza 256 bAmA Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 vATa 13, 15, 126 vAyu 13 vArANasI 112, 180, 258 vArAhasaMhitA vArU 175 bAli 170 vAsavadattA 279 vAsuki 27 172 - 175 vAhila 242 vikkama 34 caturviMzatiprabandhe vikrama 15, 34, 41, 42, 56, 60, 89, 139, 160, 161, 167-171, 224, 236 vikramaka 170 vikramasena 260, 166, 169 vikramAditya 2, 14, 15, 31, 33, 37, 38, 41, 48, 90, 92, 137, 160, 163, 165, vikamArka 152, 161, 162 vicitravIrya 175 vijaya 51 vijayapura 131 vijayavarman 23 vijayasena 228 vijayA (devI) 191, 193 viMjha 65 vimala (giri) 88, 230 vimalayazas 153 vimalavasati 243 vimalAcala 101 vidyAdharendra 30 vinami 256 vinaya 171, 175 bimala 242, 243 vimalAnanA 175 vivAhavATikA : 51 vizAlakIrti 131, 134 viSamA 175 viSNu 114, 115, 131, 231 viseNa 51 248, 254 166, 169, 170, 243, vIranArAyaNa 122 vIrama 248-250 vIramagrAma 248 vIra 1, 70, 76, 100, 109, 152, 156, 157 vIradvAtriMzadvAtriMzikA 37 vIradhavala 119, 124, 125, 206, 207, 209-216, 218, 226, 227, 231, 235, 240, 248, 249 - 251 bIsaladeva ) 127, 129 248-251, 253, 254 vIsala (nagarI) 128 vRddhakara 19 vRddhavAdin 2, 30-33, 36, 37 vRndAvana 140 vRSabha 101, 102 videha 255 vRSabhadhvaja 88 vidyAdhara 22, 23117, 180 - 183, vRSabhadhvajacaritra 78 231 130, veNIkRpANa 126 vezIpura 178 | velA kUla 219 velAkUlAya 220, vairocana 256 223 Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja-pariziSTam | zaurin 82 bairoTyA 8,10-12, 23 zIlavatI 13 vairokhyAstava 12 zUdraka 140-15, 151 vyAgharAja 103-105 zephAlikA 37 zeSa 39, 136, 139 zobhanadeva 24, 25, 24 zaktikumAra 151 zaGkara 197 zyAmala 106, 107 zaGkha 219, 220 dhAvakaMprajJapti 52 zakhezvara 255 zrI 144 zacI 221 zrItilaka 1, 259 zataka 12 zrIpattana 103 zatAnIka 175 zrIparvata 218 zatrujit 4 zrIpAla 99, 100, 181 zatruJjaya 25, 26, 44, 15, 7, zrImAta 243 95, 100, 101,170, 192, | zrImAla 199 193, 198, 205, 221, zrImAlapura 52, 100 229, 233, 236, 238, | zrIharSa 2, 112-117, 119, 124 240, 242, 250, 2.4, zrutakIrti 13 256, 257 | zrutazIla 231 zambhu 82, 119 zreNika 44, 90, 100, 231 zarAvikA 155 zveta 256 zAkambharI 103, 105, 108 zAtavAhana 9. paNDera 110 zAntanu 75 SoDazaka 52 zAnti 224 zAntinAthacarita 97 satArakAkSapura 86 zAntiparvan 227 sadIka 218, 219 zAmba 334 sapAdakoTIkAzcanavarSa 125 zAla 84 . sapAdalakSa 105, 108, 256 zAlimadra 38 sapAdalakSIya 104 zilAditya 4-48, 235 samarasiMha 212 ziva 0, 12, 192 samarAicca 51 zivapurANa 227 samarAka 250 zivA 87, 221 samarAdityacaritra 52 Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 samudravijaya 87, 173 samudrasena 86 samprati 30,90 sambhUtivijaya 3 siddhasena divAkara 33 sarasvatI 54, 109, 114, 189, siddhandra 186, 189 siddheza 188-190 246 sarasvatIkaNThAbharaNa 122, 224, 246 sarvajJaputraka 33, 85 sihi 51 sItA 82, 146, 167, 168 sarpavidyA 38 sahadeva 170 sahasrAnIka 175 sahAvadIna 235 sAkSaNa 210, 211, 216 sAdaka 259 sAtavAhana 2, 28, sAmantapAla 212, 214 sAmba 224 sArasvatamantra 123 sArasvata ( vyAkaraNa ) 147 sArA 175 sAlAiNa 148 sAlivAhana 149 sAiNasamudra 219 caturviMzatiprabandhe 144-148, 150 - 152, 172, 173, 224, 256 siMha 251-253 siMhaguhA 153, 158 siMhanAda 196 siddha 52 siddhapAla 99, 100 siddhapura 109 siddhasArakhata 42, 63, 119, 126 siddhasena 2, 30-38, 40, 42, 55, 56, 60, 70, 111, 187 sImancara 255 sIlaNa 201 sIsulA 142 khIha 51 sugrIva 76, 168 sudharmA 120 136-142, | sundara 40 sundarI 199 subhagA 43 subhadrA 120 sumaGgalA 153 suyazas 57 209 surASTra 205, surASTrA 44, 46, 89, 17, 172 suvarNakIrti 13 suvarNAcala 99 suvrata 225 susthita ( sUri) 45153 suhasti (Arya ) 38 sUktAvalI 126 sUtrakRta 3 sUrapAla 55,56 sUrimantra 14 siddharAja 97, 111, 185- 189, sUryaprajJapti 3 231 sUhavadevi (bI) 117- 118, 121 Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ seDI 28, 173 seNa 51 soDU 202 sopAraka 100 soma 905 ja-pariziSTam somadata 161 somanAtha 116, 185 somavarman 214 somAdi 120 somezvara (deva) 119, 120 122-125, 127, 206, 218, 226, 234, 242, 250, 252 so 221, 256 saudharma 059 saurASTra 211 skandila (sUri) 30, 39 stambhana (ka) 28, 48, 88, 208, 318, 219, 257 stambhana (pura) 28, 108, 242 stambhapura 239 sthiradevI 111 sthUlabhadra 7, 14, 221, sparza pASANa 117, 110 svargArohaNa 256 svarNakIrti 13, 14 svarNa (giri) 171 svAmin 33 haMsa 50, 51, 53, 102 haDAlaka 205 hanUmata 20, 168, 170, 171 hara 82 haribhadra 2, 49, 51, 53, 54 | harihara 2, 119, 122-125 hAribhadra 52 | hArihara 120 hAla 147, 148, 150 hima (parvata) 95, 171 himavat 231 hIra 112-114 | hema (candra) 2,97 - 100, 102, 108, 199, 201 291 | hemavidyA 34 | hemasiddhividyA 27 hama 200 Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 291 caturvizatiprabandhe jha-pariziSTam / prkiirnnkttippnkaani| 1-2 / etasyAmavasarpiNyAM caturviMzatirahantaH-tIrthaGkarAH- jinendrAH 232,18 / saJjAtAH / tannAmAni yathA-(1) RSabhaH, (2) ajitaH, (3) sambhavaH, (4) abhinandanaH, (5) sumatiH, (6) padmaprabhaH, (7) supArzvaH, (8) candrapramaH, (9) suvidhiH, (10) zItalaH, (11) zreyAMsaH, (12) vAsupUjyaH, (13) vimalaH, (14) anantaH, (15) dharmaH, (16) zAntiH, (17) kunthuH, (18) araH, (19) malliH, (20) munisuvrataH, (21) namiH, (22) nemiH, (23) pArzvaH, (24) vIraH / ataH prathamajinendreNa ko jJeyo nemivarjitA dvAviMzatirjinAH ke ityapi sphuTIbhavati / etaccaritrajijJAsubhirvilokyatAM padmAnandamahAkAvyam / 1,4 paraM jJAnam = kevalajJAnam ; uttamaM padam = mokSam / 1,5 jIvA-'jIvA-''sava-bandha-saMvara-nirjarA-mokSeti tattvasaptakam / vizeSArthinA'valokyatAM tattvArthAdhigamasUtra( a. 1, sU. 4 ) bhASyAnusAriNI TIkA (pR. 41-43) / 1, 8 vAmA'GgabhUH = vAmAnandanaH = azvasenapatnIvAmAputraH - zrIpArzva nAthaH = trayoviMzatitamastIrthaGkaraH / 1,11 AgamabIjam = tripadI = upajjei vA vigamei vA dhuvei vA / 2, 1 jainadarzane mati-zrutA-'vadhi-manaHparyAya-kevaleti paJcavidhAni jJAnAni / etatsvarUpArtha prekSyatAM tattvArthAdhigama( a. 1, sU. 9-33)TIkA / 2.2 bhanyajIvaH = avazya mokSagAmI jIvaH / Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jha-pariziSTam 2. 5 kAyika- vAcika-mAnasikakriyAnigraho guptiH / etatsvarUpArthinA prekSyatAM tattvArtha (a. 9 sU. 4) TIkA ( pR. 183 - 186) / 2, 6 cakrI = cakravartI | 2, 6 caramatIrthaGkarasya vividhAni nAmAni / tAni caivam - vardhamAnaH, vIraH, mahAvIraH, jJAtanandanaH, devAryaH, sanmatiH / 3, 1 caturdazapUrvI / zrutajJAnaM dvividham - aGgabAhyamaGgapraviSTaM ca / prathamamanekavidham, dvitIyaM tu dvAdazabhedam, tad yathA - AcAraH, sUtrakRtaH, sthAnam, samavAyaH, vyAkhyAprajJaptiH, jJAtadharmakathAH, upAsakAdhyayanaMdazAH, antakRdazAH, anuttaropapAtikadazAH, praznavyAkaraNam, vipAkasUtram, dRSTipAto dRSTivAdo vA / antimasya parikarmasUtra - pUrvAnuyoga- pUrvagata- cUliketi paca prakArAH / tatra pUrvagatasya caturdaza prakArA ye pUrveti prasiddhAH / eteSAM saMskRtaprAyANAM samastAnAM jJAtA caturdazapUrvI caturdazapUrvadharaH kathyate / pUrvasvarUpajijJAsubhiH dRzyatAM nandIsUtraM (sU. 57 ) pravacanasAroddhAro (gA. 711-718) vA / 3, 13 paJcendriyasaMvaraH, navavidhaM brahmacaryam, caturvidhakaSAyamuktatA, mahAvratapaJcakam, pazcavidhAcArapAlanasamarthatA, paJca samitayaH, tisro guptaya iti SaTtriMzad guNAH sUreH -- AcAryasya / 3, 16 niryukti: jinapravacanasya pacAtmikA prAkRtabhASAnibaddhA - 9, 13 vyAkhyA / (6 sapta varSANi varSa vA, pUrNimAyAM yathAbalam / tapaH prakurvatAM 'puNDa - rIkA' khyaM tapa ucyate // " iti taporatnamahodadhau 66 tame patre / 9, 15 99,18 200, 3 samasti upadezataraGgiNyAM (pR. 160 - 161) / 11, 9 avadhinA = tRtIyena prakAreNa jJAnena / carSiyati-saci 293 sAdharmavAtsalyam = samAnadharmiNaH prati prItiH / etatsvarUpaM Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 caturviMzatiprabandhe 12, 9 dharaNendraH = nAgakumArANAmindraH / prekSyatAM tatvArtha (a. 4, sU. 7 )bhASyaM ( pR. 277 ) sthAnAGgasUtraM vA / 13, 10 cakrezvarI vidyA / asyA vistRtaM svarUpaM nAdyAvadhi me dRSTipathamAgatam / 13,10 parakAyapravezavidyA svarUpaM darIdRzyate yogazAstre ( pra. 5, zlo. 264 - 272 ) tadvivaraNe ca / parakAyapravezavidhi161,16 | vaidhAvadhirityucyate / 126, 4 ff 14,5 AdhAya vikalpya yatiM manasi kRtvA sacittasyAcittIkaraNamacittasya vA pAko niruktAdAdhAkarma " iti yogazAstra ( pra. 1, lo. 38 ) vivaraNe / 14, 14-15 trailokyajayinI vidyA kisvarUpeti na spaSTaM jJAyate / 14,15 dvAtriMzat lakSaNAni kAnIti jijJAsubhirdRzyatAM caturviMzatikAyA madIyaM spaSTIkaraNaM (pR. 58-59 ) / 14, 19 53, 6 } 1 " pAThamAtra prasiddhaH puruSAdhiSTAno vA mantraH" iti yogazAstra (pra. 1, zlo. 38 ) vivaraNe / jainamantreSvatiprAcInaH sUrimantraH / etasya jApo nirjarAphalakaH / etadadhikAriNa AcAryAH santi / etasya kalpo'pi vartate / 18, 3 mAnAlabdhisvarUpaM varNitaM zrIjinabhadragaNikSamAzramaNasandRbdhavizeSAvazyaka ( gA. 799-801 ) TIkAyAM maladhArizrI hemacandrasUribhiH / I 19, 13 anazanaM tapovizeSaH / jijJAsubhiH prekSyatAM tattvArtha (a. 9. sU. 19 ) TIkA ( pU. 236 - 237 ) = 24, 8 " mantrajapahomAdisAdhyA strIdevatAdhiSThAnA vA vidyA" iti yogazAstra (pra. 1, zlo. 38 ) vivaraNe / pAdalepavidyA kathaM sidhyata iti na spaSTaM jJAyate / Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa-pariziSTam 295 27, 13 1 hemasiddhividhA'vatAritA paumAbha vAsupUjjeti gAthAyAmapi / 34, 13 / etajijJAsubhirvilokyatAmanekArtharalamaJjUSA nAma ma168,25) dIyA''vRttiH / 29,14-15 IzAnendrasAmAyikaviSayasvarUpArthinA vilokyatAM tattvArtha (a. 4, sU. 4, 6)TIkA / 30,14 / namo arihaMtANamityAdi namaskArasUtram / etadartha vilokya84, 6 ) tAmanekArtharatnamaJjUSA / arhata-siddhA-''cAryo-pAdhyAya sAdhviti pazca parameSThinaH / 33, 12 divAkarasaJjJA pazcavastunAmake granthe (gA. 1048) dRzyate / 34, 13 sarSapavidyAyA viziSTaM svarUpaM na kutrApi me dRSTipathamAgatam / 37, 7 ardhamAgadhI bhASAmAzritya nyA. vyA.tIrthapaM. haragovindadAsa praNItaH 'pAia-saha-mahaNNava'nAmnaH kozasyopodghAto (pR. 16-31) draSTavyaH 37, 10 pArAzcikaM dazamaM prAyazcitaM samasti / prAyazcittadazakasya svarUpaM varNitaM jItakalpe (gA. 94-102)tattvArtha(a. 9, sU. 22) ca TIkAyAM (pR. 253) / / 38, 1 pArzvanAthadvAtriMzikA na me nayanagocaratAM gatA / 38, 15 nalinIgulmavimAnamaSTamadevasthAna iti nirdezaH samavAyAne samasti / 38, 23 sAmAyikaM nAma prathamaM zikSAvratam / etaduddizya proktaM yoga zAstre (pra. 3)"tyaktAtaraudradhyAnasya, tyaktasAvadyakarmaNaH / muhUrta samatA yA tAM, viduH 'sAmAyika' vratam // 82 // " vizeSArthinA'valokyatAmetasya vivaraNam / 38,23,24 / AvazyakacUrNI zrIhemacandrasUrikRte ca pariziSTaparvaNi (sa. 11, zlo. 151-171) zrIavantIsukumAlasya mRtyu: 'kanthArikAkuDaGge jAtaH, tatra tasya putreNa mahAkAlAbhidhaM jinabhavanaM zrIpArzvapratimApariSkRtaM Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 caturviMzatipraba kAritamityAdyullekhA vartate / jainaparamparAnusAreNaitasyotpattiH vikramasaMvatsarAd dvizatAbdIpUrvikA yato'vantIsukumAlaH zrIArya suhastisUreH ziSyaH / etat sthAnaM siprAnadIsamIpe'stIti nirdezaH prAcInagrantheSu / "kuDaGgako vRkSalatAgahanaM" ityamarakoze tRtIye kANDe (lo. 17 ) / anenAnumIyate yadutaitad vRkSalatAmayaM sambhavati / adhunA mahAkAleti prasiddhaM sthAnaM siprAH pUrve taTe pizAcamuktezvare'sti / prAcIna samayAnmahAkAlasya mahimA vartate, yataH skanda-matsya- nArasiMhapurANeSu raghuvaMze ( sa. 6, zlo. 34 ) meghadUte (lo. 34 ) caitasya bhAvanAmaya nirdezo varIvarti / 36, 6-7 prabhAvakacaritre ' mA rova moDahiM ' sthAne ' mana ArAmA ma moDa' iti viziSTaM pAThAntaram / tatrAsya padyasyArthatritayameva darzitam, adhikArthasUcanasAmarthyAbhAvAt / zrIvRddhavAdinA svaneke'rthA sUcitA iti zrIprabhAcandrasUrerabhiprAyaH / 39, 12 jIvAditattvArthazraddhAnaM samyaktvamucyate / asya vivecanaM vidyate tattvArtha ( a. 1, su. 2, 3, 7, 8 ) TIkAyAm / 39, 12 dvAdazavatInAmArthaM prekSyatAM 76tame pRSThe'STamaM TippaNakam | 42, 11 siddhasArasvatasya vistRtaM svarUpaM na me nayanagocaratAM gatam / 43, 8 sauramantraH kIdRgiti nivedane nAhamalaM, sAdhanAbhAvAt / 43, 11 vaikriyaM zarIraM dvitIyaM, zarIrANAM paJcavidhatvAt / etatsvarUpaM samasti tattvArtha (a. 2, sU. 37-39, 41) TIkAyAm / 44, 7 sUkSmakarkarasya svarUpaM spaSTaM nAvagamyate / 46, 11 ( dvAdazAra) nayacakrAbhidho grantho na kutrApyadhunA dRzyate / 57, 10 'DIsA' to vAyavyAkoNe daza krozAn yo grAmo'styadhunA sa rAmasainyAbhidha iti sambhAvanA kriyate / Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jha-pariziSTam 58, 6 ( dvAsaptatikaLAnAmulleto vartate samavAyAne dvAsaptatitame sama207, 1 vAye rAjapraznIye dRDhapratijJazikSAprakaraNe ca / santulanArtha prekSyatAM kAmasUtram / strIviSayakacatuSSaSTikalA nirdezo'sti jambUdvIpaprajJativRttau prameyaratnamaJjUSAbhidhAyAm / 59, 13 tridhA = manasA vacasA karmaNA ca / 59, 24 nirgranthazabdena jaina munirjJeyaH / etatsvarUpajijJAsubhiH prekSyatAM tattvArtha(a. 9, sU. 48 ) TIkA (282 - 285) / 70, 18 arhat - siddha- sAdhu- dharmeti catvAri zaraNAni / prekSyatAM 931 tame pRSThe prathamaM padyam | 71, 23 sambhAvyate'sau sUri : 'dhammavihi' prakaraNapraNetA / etatprakaraNasya praNayanakAlAdi tvevam--- "dhammavihipagaraNamimaM visohagaM nANadaMsaNaguNANaM / dasadiTThatehi juaM sammattaM deu sivasaukkhaM // ekArasa navaehiM katiyapaDivaiyAe nippannaM pagaraNaM eyaM // X X X sammattaM pra. 6950 nahamuharudaMka (1110) june kAle siri vikkamassa bahu'te / posAsiyata Ae lihiyamiNaM sukkadhAraMmi // " 74,16 caturdaza kAvyAni madIyagUrjarAnuvAdapUrvakANi mudrApitAni caturviMzatikAyAM (pR.181 - 185) / 74, 20 akSayavacanA guTikA kiMsvarUpeti na jJAyate / 78,18 varNasvaraparAvartanakAriNI guTikA keti nAvagamyate / 84, 6 prANAtipAta - mRSAvAdA 'dattAdAna- maithuna - parigraha - kodha - mAnamAyA - lobha - rAga-dveSa - kalahA -'bhyAkhyAna - paizunya-rakSyAratiparaparivAda - mAyAmRSAvAda - mithyAtvazalyeti pApasthAnA-STAdazakam / 87,20 raivatakatIrthamahimajijJAsumiH prekSyatAM 'zrIbhaktAmarapAdapUrtirUpakAvya saGgraha 'sya prathame vibhAge zrIgirinArakalpaH (pR. 115 Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvizatiprabandhe 180) / zrIdharmaghoSasUripraNIto madIyAnuvAdena saha mayA sampAditazca / 93, 8 hiMsA - 'nRta- steyA - 'brahma - parigrahebhyaH sarvAMzikavirati rUpANi paJca mahAvratAni / 94, 7 mAtuliGgIvidyAyA vistRtaM svarUpaM na jJAyate / 99,11 dogendukadevamAzritya proktamuttarAdhyayanasUtrasya zrIbhAvavijaya viracitAyAM TIkAyAm"dogundukAzca trAyAstriMzAH tathA ca vRddhAH trAyastriMzA devA nityaM bhogaparAyaNA dogundukA iti bhaNyante / " 100, 8-9 caturaGgacamUH = azva - gaja - ratha - padAtisamhAtmikA senA / 108, 22 pauSadhaM tRtIya zikSAvrataM samasti / asya svarUpaM yogazAstre (pra. 3) yathA"catuSpA caturthAdi-kuvyApAraniSedhanam / brahmacaryakriyAsnAnAdityAgaH 'pASedha' vratam // 85 // " vizeSArthinA vIkSyatAmetasya vivaraNam / / 109, 4 pulAkalabdhiraSTAviMzatyAM labdhighUttamA / etallabdhizAlI cakrisainyamapi cUrNAkartuM samarthaH / kSapakaNerupazamazreNezva varNanajijJAsubhiH samakSyitAM tattvArtha( a.9, sU. 18)TIkA (pR. 234-235) / upazamazreNevivaraNaM vartate kampapayaDI(ka. 6, gA. 33-65) nAmake granthe taTTIkAyAM ca / 109,5 jinakalpasya svarUpaM vartate tatvArtha (a. 9, sU. 9)TIkAyAM (pR. 225-226) / 109,5 parihAravizuddhayAdicaritrasvarUpaM tatvArtha( a. 9, sU. 18) TIkAyAM( pR.233-234) samasti / 109,8 saMsthAnaSaTkasya svarUpArthinA dRzyatAM tatvArtha (a. 8,sU.12) .. TIkA( pR. 154) / Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ za-parizivana 109,8 saMhananaSaTkasya svarUpaM vartate tattvArtha ( a. 8, sU. 12 )TIkAyAM (pR. 153-154 ) / 114, 4 paryuSaNaM nAma jainAnAmatyuttamaM parva / etanmahimAdivRttAnto vartate kalpasUtrasya zrI vinayavijayopAdhyAyaviracitAyAH subodhakAkhyAyA vRtteH prArambhe / 112, 21 cintAmaNimantrasya vistRtaM svarUpaM na bhayA kasmiMzcid granthe dRSTam / 120, 7 "kupyaM rUpyasuvarNavyatiriktaM kAMsya - loha -tAmra-trapu-sIsakamRdbhANDa-vaMza-kASTha-hala-zakaTa- zastra -bhazcaka- macikA-masUrakAdigRhopaskararUpaM" iti zrIzrAddhapratikramaNasUtra ( gA. 18 )vRttAvarthadIpikAbhidhAyAm / 0 dhattA = chandovizeSaH / 123, 20 126, 9 AcAmlam = AcAmAmlam = vikRtissttkaadilyaagpuurvkmekaashnm| AcAma: - avazrAvaNam, amlam - caturtho rasaH, ta eva prAyeNa vyaJjane yatra bhojane odanakulmASasaktuprabhRtike tadAcAmAmlam / vizeSavivaraNArthinA prekSyatAM pratyAkhyAnabhASya (gA. 3) vRttiH / 136, 12 rasA - 'sRG- mAMsa- medo'sthi-majjA-zukreti dhAtu saptakam / 159,16 acyutakalpam = dvAdazaM svargam | 168,25 puruSakasiddhiH kathaM bhavatIti na vistAreNa jJAyate / 186, 1 raghuvaMze ( sa. 4, zlo. 49, sa. 6, zlo. 60 ) pANDyeti nirdeza: / pANDUnAM janapadAnAM rAjA 'pANDyaH' iti mahinAthakRtAyAM saJjIvanIvRttau / 196,14 kAyotsargaH = AsanavizeSaH / uktaM ca yogazAstre 245, 1 } (pra. 4 ) - "pralambitabhujadvandva-mUrdhvasthasyAsitasya vA / sthAnaM kAyAnapekSaM yat, 'kAyotsargaH' sa kIrtitaH // 133 // " Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 caturviMzatiprabandhe sapta 229, 6 jainabimba-bhavanA-''gama-sAdhu-sAdhvI zrAvaka-zrAviketi kSetrANi / vizeSArthinA vilokyatAM yogazAstra (pra. 3. lo. 12 ) sya svopajJaM vivaraNam / 231,24 caityavandana- guruvandanavidhisvarUpAdijijJAsubhirvilokyatAM yogazAstrasya tRtIyaH prakAzastasya vivaraNaM ca / 235, 20 gardabhIvidyArnirdezaH samasti vizeSAvazyaka ( gA. 2454)TIkAyAm / Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a-pariziSTam / // zuddhipatrakam // pRSTham cAryoM 'mazuddhiH zuddhiH 0 ebhinaSadvizikA'pi niramAyi uvasaggaharaM pAsam ___ uvasaggaharaMpAsam pIt gRhalakSmyA gRhaM lakSbhyA cAryo svaNakIrtirmAtR0 svarNakIrtirmAta sAdhThayo sALyau 'gUrjaradharAdizi 'gUrjara'dharAAdIza vikrameNa vikrameNa krudgho kruddho bauddhabhakto bauddhabhakto bauddhAnAM bauddhAnAM bhuvanasya bhuvanasya nArIzvaraH nArIzvarasvargasya svargasya * kUTamaTati * kUTa'maTati zake zate AyAnti Ayanti aNaphulliyaphulla aNaphulliya phulla kssaamitaaH| kSAmitAH, prathamAM prathamAM(? maM) S24222 vxx ww vur " 3 3.4 puNyAdipraNayanaprasaGge dRSTipathamAgatA azuddhayo'tra dIyante / Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pati // 2 // rAje * wor * 302 caturvizatiprabandhe azuddhiA yukti pRSTham // 2 // rAje 3 anuSTup 4 anuSTup I(ya? to hato kesava-ducakkikesI . kesava, du cakki kesI 49 kezavo dvicakrikezinau kezavo dvau cakriNau kezI 49 vivRttam vivRtam gatam gatam zrAvakaprajJa-pti zrAvakamajJapti*lakSaNa lakSaNachAyaiva chAyeva AmarAjA AmarAjaH samyag dRzAM samyagdRzAM rohiNagire! rAhaNagire! pRSTalagnAn * pRSThalagnAn riNA rinnaa| tena vinA tairvinA kRtastaiH kRtAstaiH dharmAya dharmAya dRSTau ? / dRSTau niravaiSIt niraNaiSIt pUrvat pUrvavat mahAvrajamayo mahAvajramayo yAmi / " yaami| tuGgAstu raGgAH tuGgAsturaGgAH bappabhATTiAha bappabhaTTirhi n ran eme Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddhiH pa sahasrI * 'mita sainya * raNAkAravIra * sammusvIbhUya mithyAtvaveSa. bhikUkhayaro 'svasti mad bhaginI 0 tadAkarNya 'ca 'caturaGga' savitrIrati stattvaM * manuSya kiraNa puSpakalambaka preSito'si ? / Anako'pi Ardakamuptam bIsalaksau ( ? ) gRhIta- 'sapAdalakSA' 'balIvardAdhi0 viharan pazcAd * prasAda * oDheragRhe taruNyaH / prativAdInAM a- pariziSTana zuddhiH paJcasahasrI * mitasainya * raNatkAra - vIra 0 sammukhIbhUya midhyAtvave (vi) Sa0 bhikkhayaro svasti madbhaginI 0 tadAkarNya caturaGga-savitrI rati stat khaM * mamuSya kiraNa puSpakadambaka preSito'si / AnAkospi Ardrakamuptam vIsa lakkhau (?) gRhIta' sapAdalakSA' balIvardAdhi0 viharan ( to ) pazcAd * prAsAda0 oDharagRhe taruNyaH / / prativAdinAM pRSTam 77 77 78 82 83 85 95 98 100 101 101 102 104 105 105 108 108 108 109 110 110 111 111 113 114 303 paktiH 18 24 23 23 22 15 1 12 8 18 21 23 11 3 14 8 10 20 29 15 25 2 18 11 2 Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 azuddhiH bhAratyAha rAjJA'bhANi zrIvIra 0 harihara: tatra bhavanto 'mantrin ! eva viMzatyA 'kaiSA kRpANerguNaH janmagataM rAjA'ye zudrake 0 sthApita zrIman mahAvIra surASTrA ( STra ) 0 durbraham / tarhi dadhamarNIkRtaiH nirjitya nirbhIIMrgarjati ghUghUlazrIH kumArA devI traivighaSaDA0 // 4 // * e nabhaNe caturviMzatiprabandhe zuddhiH bhAratyAha 114 rAjJA ( ? rAzvA ) sbhANi 117 zrIvIra 0 harihara: tatrabhavanto mantrin ! ekaviMzatyA 0 kaiSA kRpANe guNaH janma gataM rAjA zUdrake sthApitA 0 zrImanmahAvIra - surASTrA 0 durbraham / ta dadhamarNIkRtaiH nirjitya nirbhIrgarjati ghUghulazrIH kumAradevI traividha SaDA0 12 1181122 12 zArdUla' babhaNe pRSTham 119 119 122 124 126 127 129 132 132 144 150 155 172 180 188 196 208 213 218 224 228 232 232 237 16. 16 14 30 eve 21 70 20 19 16 23 23 12 16 3 10 620 15 3 19 14 21. 21 Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a-pariziSTam azuddhi punaDau pRSTham 237 241 zuddhiH pUnaDau zrIvastupAla ! RSabha-nemiH zrIvimalo daNDa puSpastragdAma0 241 zrIvastapAla ! RSabhanemi0 zrIkhimalodaNDa sakdAma0 pairAgyAdApArassanAma cha-pariziSTam 242 243 vairAgyAdA 255 262 pArasanAma ja-pariziSTam caturviMzatiprabandhe pariziSTAni samAptAni / Page #322 -------------------------------------------------------------------------- _