________________
[પર]
जे मंदरस्स पूव्वेण मणुस्सा दाहिणेण अवरेण जे आवि उत्तरेणं, सव्वेसिं उत्तरो मेरु || ४९ ॥ सम्वेसिं उत्तरेणं, मेरु लवणो य होइ दाहिणओ पूठवेणं उट्ठेई, अवरेणं अत्थमह सूरो ॥ ५० ॥
મેરૂ પર્વતના પૂર્વ થી જે મનુષ્યેા ક્ષેત્ર દિશાને અ‘ગીકાર કરે છે. તે ચાની અપેક્ષાએ જાણવી. તેના ઉત્તરમાં મેરૂ અને દક્ષિણમાં લવણ સમુદ્ર જાણવા, આ પ્રમાણે તાપ દિશા સ્વીકારી છે ( અહિં સમજવાનું છે કે આપણે જ બૂઢીપના દક્ષિણમાંભરત ક્ષેત્રમાં છઇએ એટલે આપણી અપેક્ષાએ ઐરવૃત ક્ષેત્ર ઉત્તરમાં છે. પણ એજ મેરૂની અપેક્ષાએ આપણે તેની ઉત્તરમાં છીએ કારણ કે સૂચ ગાળાકારે ફરતાં આપણી જે પશ્ચિમ તેજ તેમની પૂર્વ દિશા થાય છે વિગેરે ગુરૂ ગમથી જાણવુ હવે પ્રજ્ઞાપક દિશા કહે છે.
जत्थयजो पण्णवओ, कस्स विसाहइ दिसासु प णिमित्तं जस्तो मुहोबठाई, सापुव्वा पच्छओ अवरा ॥५१॥
પ્રજ્ઞાપક (બાલનારા) કાઇપણ જગાએ ઉભેલે હોય તે દિશાઓના બળથી કંઇપણ નિમિત્ત કહે તે જે દિશામાં સન્મુખ બેસે તે પૂર્વ અને પાછળની અપર (પશ્ચિમ) જાણવી, નિમિત્તના કહેનારી આ ઉપલક્ષણથી અન્ય પશુ કોઈ બીજું
