________________
[૩૬] નારક એટલે રત્ન પ્રભાથી આરંભીને મહતમ પૃથિવી પર્યત જે નરકમાં રહેનારા જીવે છે તેના સાત ભેદ છે. તથા દ્વિઈન્દ્રિય, ત્રણ ઈક્વિ, ચાર ઈન્દ્રિય, તથા પંચેન્દ્રિય વાળા પશુ પક્ષી તથા તીર છું ચાલનાર પ્રાણી વિગેરે તિર્યંચ કહેવાય અને મળ મૂત્રમાં ઉત્પન્ન થનારા તથા ગર્ભમાં ઉત્પન્ન થનારા તે મનુષ્ય છે, ભવનપતિ, વ્યંતર, તિષ્ક અને વૈમાનિક તે સુર છે, આ ગતિ ત્રસ કહેવાય છે. અને તે ચાર પ્રકારે છે. નામ કર્મને ઉદય થવાથી પ્રાપ્ત કરેલ ગતિને મેળવવાથી તે ગતિ ત્રસ કહેવાય. આ નારકાદિ જીવે પર્યાપ્ત, અને અપર્યાપ્તા, એમ બે પ્રકારે જાણવા, તેમાં પર્યાપ્તિ છ પ્રકારે છે તે પૂર્વે કહિ ગયા છીએ, તે વડે યથાયોગ્ય તૈયાર થયેલા તે પર્યાપ્તા, અને તેનાથી જે વિપરીત તે અપર્યાપ્તા, અને તે અંતમૂહુર્ત કાળ સુધી અપથપ્તા જાણવા. હવે બીજા ઉત્તર ભેદો કહે છે. तिविहा तिविहाजोणी, अंडा पोअ जराउआचेव बेइंदिय ते इंदिय, चउरोपंचेदिया, चेव ॥१५५॥ दारं
અહિં શીત, ઉષ્ણ અને શીતણું તથા સચિત અચિત્ત અને મિશ્ર તથા સંવૃત વિવૃત તથા મિશ્ર તથા સ્ત્રી પુરૂષ અને નપુંસક એમ ત્રણ ત્રણ ભેદથી ત્રણ ત્રણ નિનાં જેડકાં ઘણું છે. તે બધાને સંગ્રહ કરવાને માટે માથામાં બે વખત તિવિ લીધું તેમાં નરક જેની પહેલી ત્રણ ભૂમિમાં
