________________
(૧૩૦)
શું ઉપચય કરે છે ? ઉત્તર-હે ગૌતમ, આઠ કર્મની પ્રકૃતિએ જે શિથિલ બંધવાળી હોય તેને ગાઢ બંધનવાળી કરે છે. તે કયાં સુધી કે જેમ અનાદિ કાળથી રખડતે આવેલે તેમ અનંત કાળના લાંબા પંથના ચાર ગતિવાળા સંસાર કાંતા૨માં ભ્રમણ કરશે, એ પ્રમાણે બીજી ચાર ઈન્દ્રિયેના વિષયમાં તે સ્પર્શ ઇન્દ્રિય સુધી સમજવું. એ જ પ્રમાણે કેધ, માન, માયા, લેભ, દર્શન મેહનીય, ચારિત્ર મોહનીચ, વિગેરેથી ભાવ આર્ત સંસારી જીવે પણ ચાર ગતિમાં ભ્રમણ કરનારા જાણવા કહ્યું છે કે रागदोष कसाए हिं, इंदिए हिय पञ्च हिं। दहा वामोह णिजंण, अट्टा संसारिणो जिया ॥१॥
રાગ દ્વેષ અને કષા વડે પાંચ ઈન્દ્રિય તથા બે પ્રકારના મહનીય કર્મથી સંસારી જી પીડાયેલા છે. અથવા જ્ઞાન આવરણીય વિગેરે શુમઅશુભ જે આઠ પ્રકારનાં કર્મ છે તેનાથી પીડાયલે તે કેણ છે? તેને ઉત્તર કહે છે. અવકે તે હેક. એક, બે, ત્રણ, ચાર, પાંચ ઈન્દ્રિ થવાળે જીવ સમૂહ તે અહિ લેક જાણ- લેક શબ્દના નામ, સ્થાપના, દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ, ભાવ, ભાવ, અને પર્યાય એ આઠ પ્રકારે નિક્ષેપ બતાવી તેમાં અપ્રશસ્ત ભાવ ઉદય વાળા લેકવડે અહિં અધિકાર કહે, કારણ કે જેટલું જન સમૂહ આર્ત છે તે સર્વ પરિઘુન નામ પરિપેલા નિસાર
