________________
[૧૪]
શંકા–પન્નવણા સૂત્રમાં બાદર અપકાયના ઘણુ ભેદે બતાવ્યા છે જેમકે કરા, થડે ઉને ખારક્ષત્ર, કટુ, અમ્લ, લવણ, વરૂણ, કાલોદ, ઉષ્કર, ક્ષીર, ધૃત, ઈશ્નરસ, વિગેરે ભેદ બતાવ્યા છે. તે શા માટે ? ઉત્તર-આ બધા ભેદ આદર અપકાયના છે ખરા, પણ બધા ભેદને પાંચ ભેદમાં જ સમાવેશ થાય છે જેમકે કરા કઠણ હોવાથી હિમમાં તેને સમાવેશ થાય છે અને બાકીનાઓને શુદ્ધોદકમાં સમાવેશ થાય છે, ફકત તેઓનું ભિન્નપણું સ્પ, રસ, સ્થાન, વર્ણ, વિગેરેમાંજ છે. (જેમ કે સમુદ્રનું પાણી માત્ર જુદા જુદા પાણીના પુલે તેમાં મળેલા હોવાથી સ્વાદમાં ખારું છે પણ તે શુધ્ધદકજ છે.) શંકા–જે એવી રીતે પાંચમાંજ બધાને સમાવેશ થતું હોય તે પન્નવણું સૂત્રમાં બીજા ભેદને પાઠ કેમ આવે?
ઉત્તર–સ્ત્રી, બાળ, અને મંદ બુદ્ધિવાળાને સહેલથી સમજાય તે માટે ભેદ પાડયા છે.
પ્રશ્ન- ત્યારે અહિં નિર્યુક્તિકારે કેમ ભેદ ન બતાવ્યા ?'
ઉત્તર--પ્રજ્ઞાપના અધ્યયન તે ઉપાંગ છે અને આ વચન છે. તેમાં બધા ભેદ લેવા ગ્ય છે. અને ત્યાં બધા ભેદે બતાવવાથી સ્ત્રી વિગેરેને વધારે લાભ થાય, અને નિર્યુક્તિએ તે સૂત્રના અર્થ સાથે એકતા કરે છે, તેથી લીધા નથી, તેથી અદોષ છે.
