________________
રિ૦૮] વનસ્પતિ પ્રત્યેક શરીર પર્યાપ્ત કે અપર્યાપ્તાજ, નથી કારણ કે સાધારણ અનન્તા છે. એવું પૂર્વે વિશેષણ કહેલું છે, અને સાધારણ વનસ્પતિના છ સૂમ, બાદર, પર્યાપ્ત અને અપર્યાપ્ત એમ, ચાર ભેદે જુદા જુદા અન્નત લેકાના જેટલા આકાશ પ્રદેશ છે, તેટલા જાણવા, આટલું તેમાં વિશેષ છે, કે સાધારણ બાદર પર્યાપ્તાથી બાદર અપર્યાપ્તા અંસખ્યાત ગુણ છે, અને બાદર અપર્યાપ્તાથી સૂક્ષ્મ અપર્યાપ્ત અસંખ્યય ગુણ છે, તેનાથી પણ સૂમ પર્યાપ્તા અસંખ્યાત ગુણા છે. હવે આ વનસ્પતિના જીનું જીવત જેઓ ઈચ્છતા નથી તેમને જીવપણું બતાવવા નિર્યુક્તિકાર કહે છે. एएहिं सरीरेहिं, पञ्चक्वंते परू विया जीवा सेसा आणागिज्झा, चक्खुणा जे नदिमति ॥१३॥
પૂર્વે બતાવેલા તરૂ શરીરવડે પ્રત્યક્ષ પ્રમાણવાળા વિષયે. વડે સાક્ષાત્ વનસ્પતિ સાધ્યા છે, તેનું આ પ્રમાણે અનુમાન કરવું. (૧) આ શરીર જીવવ્યાપાર વિના આવાં ન થાય. (૨) જીવશરીર વૃક્ષે છે, કારણકે, અક્ષ (ઈન્દ્રિ) થી જણાય છે. હાથ વિગેરેના સમૂહવાળા શરીરની માફક દષ્ટાંત છે. (૩) કદાચિત્ સચિત્ત પણ વૃક્ષે છે, કારણકે, તે જીવનું શરીર છે. હાથ વિગેરેના સમૂહનું દષ્ટાંત છે. (૪) મંદવિજ્ઞાન સુખ વિગેરેવાળાં ઝાડે છે, કારણકે, તેમાં અવ્યક્ત ચેતને સમાયેલું છે. સૂતેલા વિગેરે પુરુષનું દષ્ટાંત છે.
