________________
[૧૪૯ પર્યાપ્તા વિશેષ અધિક છે. હવે પરિમાણ દ્વાર કહ્યું. પછી ચ શબ્દથી સુચવેલું લક્ષણદ્વાર કહે છે. जह हथिस्त सरीरं, कलला वत्थस्स अहुणो ववनस्स होइ उदगंडगस्स य, एसुवमा सव्व जीवाणं॥११॥
શંકા–અપૂકાય જીવનથી તેનું લક્ષણ સમજાતું નથી જેમ પેશાબ વિગેરે દ્રવ્ય છે તેમ પાણી પણ અજીવ છે, - આચાર્યનું તે સંબંધી દષ્ટાંત સાથે સમાધાન–જેમ હાથણીના પટમાં ગર્ભ ઉત્પન્ન થવા સાથે દ્રવ છતાં તે ચેતન છેતેવી જ રીતે અપૂકાયનું પણ સચેતન પણું જાણવું. અથવા પક્ષીને તુર્ત ઉત્પન્ન થયેલા ઇંડામાં જ્યાં સુધી કઠણ ભાગ ચાંચ વિગેરે બંધાયા નથી ત્યાં સુધી ઘણું પાણી હોય છતાં તે ચેતન છે તેમ અપકાય પણ ચેતન છે એમ જાણવું. હાથણીને ગર્ભ તથા ઈંડાનું પાણી લેવાની જરૂર એટલીજ કે તેમાં વધારે પાણી હોવાથી સારી રીતે દ્રષ્ટાંત સમજાય છે. તુર્ત ઉત્પન્ન થયેલા એમ કહેવાથી સાત દિવસ સુધીનું લેવું ત્યાં સુધી જ, કલલ રહે છે પછી તે તે ગર્ભને ભાગ કઠણ થઈ જાય છે.
હવે અપકાયની સચેતનતા ઉપર અનુમાન કરે છે તે નીચે પ્રમાણે.
શસ્ત્રથી ન હણાયું હોય ત્યાં સુધી દ્રવપણું છે તેટલા માટે પાણી હાથણીના ગર્ભ કલલની માફક ચેતન છે. અહિં
