________________
[૭૪] साओ वा अणुसंचरइ, सव्वा ओ दिसाओ अणु दिसाओ सोsहं (सू. ४)
તે જાણે તે હુ, આમાં ‘સે’ શબ્દ માગધી શૈલી પ્રમાણે પ્રથમાના એક વચનમાં છે. ‘T’ શબ્દવડે જાણવું કે જે પૂર્વ કહેલા જાણનારા એટલે જેને વધારે ક્ષય ઉપશમ ડાય તે વિચારે છે કે પૂર્વ કહેલી દિશા અને વિદિશામાંથી મારૂ આગમન થયું છે. તથા હું પૂર્વ જન્મમાં કાણુ હતા દેવતા, નારકીય, કે તિય`ચ, અથવા મનુષ્ય હતા અથવા સ્ત્રી, પુરૂષ કે નપુંષક હતા ? અથવા ભવિષ્યમાં હુ. આ મનુષ્ય જન્મથી મરીને દેવાદિ શરીરમાં જઈશ એવુ વિચારે અને સમજે આથી એમ સમજવુ` કે કોઇ પણ અનાદિ સ'સારમાં ભ્રમણ કરતા પ્રાણી દિશામાંથી આગમનને ન જાણે (દરેક ન જાણે) પણ જે વિશિષ્ટ સજ્ઞાવાળા હોય તે જાણે તે મતિ જ્ઞાનવાળા એટલે જેની બુદ્ધિ ખીલેલી હાય તેના ભાવાથ એ છે કે આત્માની સાથે જેની સુષુદ્ધિ હાય તે સુબુદ્ધિવડે કાઈક ભવ્યાત્મા જાણે છે. સૂત્રમાં ‘સજ્જ સર્ આ' ત્તિ શબ્દથી એમ સૂચવ્યુ` કે મતિનું આત્મ સ્વભાવપણું હુંમેશાં છે પણ વૈશેષિક મતવાળા મતિને આત્માથી જુદી માને છે અને આત્માથી સમવાય વૃત્તિએ જોઢાયની છે. તેવુ નહિ. જો સમ્મદ ત્તિ એટલે પોતાની બુદ્ધિવર્ડ તેમાં ભિન્ન પણ અન્ધાદિક પાતાનાં માને છે તેથી મતિ પણ
