Valmiki Ramayanam Part 05

Author(s): Amar Publication
Publisher: Amar Publication

Page 688

Acharya Shri Kalassagarsur Gyanmandir
बा.रा.भ.
शानाTMMM.टा.पु.का.
स. ११७
अपराधसहिष्णुत्वं घटकत्वं चोक्तमिति ध्येयम् ॥ १८ ॥ एवमिति । इच्छामीत्यत्र इतिकरणं द्रष्टव्यम् ॥ ४९-५२ ॥ इति श्रीगोविन्दराजविरचिते | श्रीरामायणभूपणे रत्नकिरीटाख्याने युद्धकाण्डव्याख्याने पोडशोत्तरशततमः सर्गः॥११६॥
एवमुक्ता हनुमता वैदेही जनकात्मजा। अब्रवीद्रष्टुमिच्छामि भारं वानरोत्तम ॥४९॥ तस्यास्तद्वचनं श्रुत्वा हनुमान् मारुतात्मजः । हर्षयन् मैथिली वाक्यमुवाचेदं महाद्युतिः ॥५०॥ पूर्णचन्द्राननं रामं द्रक्ष्यस्यायें सलक्ष्म णम् । स्थिरमित्रं हतामित्रं शचीव त्रिदशेश्वरम् ॥५१॥ तामेवमुक्का राजन्ती सीतां साक्षादिव श्रियम् । आजगाम महावेगो हनुमान् यत्र राघवः ॥५२॥ इत्यार्षे श्रीरामायणे श्रीमयुद्धकाण्डे षोडशोत्तरशततमः सर्गः ॥१६॥ स उवाच महाप्राज्ञमभिगम्य प्लवङ्गमः।रामं वचनमर्थज्ञो वरं सर्वधनुष्मताम् ॥१॥ यन्निमित्तोऽयमारम्भः कर्मणां च फलोदयः । तां देवीं शोकसन्तप्ता मैथिली द्रष्टमर्हसि ॥२॥ सा हि शोकसमाविष्टा बाष्पपर्याकुले क्षणा । मैथिली विजयं श्रुत्वा तव हर्षमुपागमत् ॥३॥ पूर्वकात् प्रत्ययाचाहमुक्तो विश्वस्तया तया । भर्तारं द्रष्ट मिच्छामि कृतार्थ सहलक्ष्मणम् ॥ ४॥ एवमुक्तो हनुमता रामो धर्मभृतां वरः। अगच्छत् सहसा ध्यानमीषद्वाष्प
परिप्लुतः ॥५॥ दीर्घमुष्णं विनिश्वस्य मेदिनीमवलोकयन् । उवाच मेघसङ्काशं विभीषणमुपस्थितम् ॥६॥ अथ सीतानयनम्-स उवाचेत्यादि ॥ १॥ यनिमित्त इति। आरम्भः उद्योगः, कर्मणां सेतुबन्धादिव्यापाराणाम्, फलोदयः रावणविजयश्च यन्निमित्तः यस्याःसीताया लाभार्थः, तां द्रष्टुमर्हसि ॥२॥३॥ पूर्वकात्पुत्पिन्नात् । प्रत्ययाद्विश्वासात् ।।४।।रामा इपद्वाष्पपरिप्लुतःसन् सहसा ध्यानमगच्छत्। रावणभवनोषितसीतापरिग्रहे महान् लोकापवादो भवेत, निदोपायास्तस्याः परित्यागे महान् दोषः स्यादित्येवं कार्यदास्थ्यात् किं कर्तव्यमिति चिन्ता यामासेत्यर्थः॥५॥ निश्वासदेर्येण चिन्तादेयं गृह्यते । औष्ण्येन कथं किष्टां तां पुनः केशयिष्यामीत्यन्तस्तापो व्यज्यते । भूमि समवलोकयन् इति लोकहिंसेति ॥ ४१-५२ ॥ इति श्रीमहेश्वरतीयविरचितायां श्रीरामायणतत्वदीपिकास्थायां युद्धकाण्डव्याख्यायो षोडशोतरशततमः सर्गः ॥ ११ ॥३४ ॥१॥ यत्रिमित्त इति । आरम्भः उद्योगः। कर्मणां सेतुबन्धनादिव्यापाराणां फलोदयः रावण जयश्च यत्रिमित्तः यस्यास्तीतायाः लाभार्थः ॥ २॥३॥ पूर्वका प्रत्ययात् सन्देशकारणात् प्रत्ययात्, अतीय विश्वासादित्यर्थः ॥४॥ रामः ईषद्वाष्पपरिप्लुतस्तन् सहसा ध्यानमगच्छव, रावणभवनोपितसीतापरिग्रहे महान