________________
ઉપદેશમાળા
पत्ता य कामभोगा, कालमणंतं इहं सउवभोगा । अपुव्वं पिव मन्नइ, तहवि य जीवो मणे सुक्खं ॥ २०२॥ जाणइ य जहा भोगिड्डिसंपया सव्वमेव धम्मफलं । तहवि दढमूढहियओ, पावे कम्मे जणो रणइ ॥ २०३॥ जाणिज चिंतिज्जइ, जम्मजरामरणसंभवं दुक्खं । न य विसएसु विरज्जइ, अहो सुबद्धो कवडगंठी ||२०४|| जाणइ य जह मरिजइ, अमरंतंपि ह जरा विणासेई ।. हु ન ય વ્વિો તોયો, અહો ! રહસ્યું મુનિમ્બાર્ય ॥૨૦॥॥
૫૯
(૨૦૨) (જીવે) અનંતકાળ સંસારમાં શબ્દાદિ વિષયોના ભોગો મેળવ્યા અને એને ભોગવ્યા પણ છતાં જીવ મનમાં વિષયસુખને જાણે પૂર્વે જોયું જ નથી એવું સમજે છે !
(૨૦૩) જીવ જાણે છે ‘ચ’=દેખે છે કે ‘‘ઉત્કૃષ્ટ શબ્દાદિ વિષયોની પ્રાપ્તિ અરે ! એટલું જ શું, બધું જ સારું (સુગુર યોગ વગેરે) એ ધર્મનું ફળ છે,'' તો પણ ગાઢપણે ‘મૂઢ’=ભ્રાંત ચિત્તવાળા લોકો પાપકાર્યોમાં રક્ત રહે છે.
(૨૦૪) (ગુરુ ઉપદેશથી) જણાય છે ને (બુદ્ધિથી) મનમાં ય બેસે છે કે (વિષયસંગથી) જન્મ, જરા, મૃત્યુથી થતાં દુઃખ ઊભા થાય છે, તો પણ (લોક) વિષયોથી વિરક્ત નથી બનતા ! (ત્યારે કહેવું પડે કે) અહો મોહની ગાંઠ કેવી સત્ન બંધાયેલી છે.
ન
(૨૦૫) એ પણ ખબર છે કે મરવાનું છે, અને ન મરે ત્યાં સુધીમાં પણ જરાવસ્થા સફેદ વાળ, પળિયા વગેરે વિનાશ સર્જે છે, તો પણ લોક (વિષયોથી) ઉદ્વેગ નથી પામતા ત્યારે અહો ! (હે વિવેકી જનો જુઓ કે) એનું રહસ્ય કેવું દુર્ગમ છે !
