________________
ઉપદેશમાળા
૧૬૨
आणं सव्वजिणाणं, भंजइ दुविहं पहं अइक्कतो । आणं च अइक्कंतो, भमइ जरामरणदुग्गमि ||५००|| जइ न तरसि धारेउ, मूलगुणभरं सउत्तरगुणं च । મુસ્તૂળ તો તિમૂમી, સુસાવાતું વરતાનું ||૦૧|| अरिहंतचेइयाणं, सुसाहूपूयारओ दढायारो । મુસાવળો વરતાં, ન સાહુવેમેળ સુગધો ।।૦૨।।
પોતાના આત્મક્ષેત્રમાં એ ધર્મબીજને ફૂટે છે (કચરી નાખે છે. કેમકે સ્વીકારેલ વિરતિનાં નિર્વાહ માટે સમર્થ એવું મનોબળરૂપી) ધૈર્ય એમનું દુબળું છે, ને તપ-સંયમમાં થાકી ગયેલા અને શીલના સમૂહને દૂર કરનારા (પાર્શ્વ બાજુએ મૂકનાર તે આ શાસનમાં ‘પાર્શ્વસ્થ’ કહેવાય) છે.
(૫૦૦) (આ દ્રષ્ટાંત-ઉપનયનું ફલિત એ છે કે સાધુ-શ્રાવકપણાના) દ્વિવિધ માર્ગનું ઉલ્લંઘન કરનારો સમસ્ત જિનેશ્વર ભગવંતોની આજ્ઞાનો ભંજક બને છે; અને જિનાજ્ઞાનો ભંજક જરા-મરણના દુર્ગ(સ્વરૂપ) અનંત સંસારમાં ભટકે છે. (પરંતુ પરિણામ પડી ગયા હોય તો શું કરે ? તે હવે કહે છે.-)
(૫૦૧) જો ઉત્તરગુણો સાથે (મહાવ્રતાદિ) મૂળગુણ સમૂહને (આત્મામાં વ્યવસ્થિત રીતે) ધારણ ન કરી શકતો હોય તો શ્રેયસ્કર એ છે કે (પોતાની જન્મભૂમિ, દીક્ષાભૂમિ અને વિહારભૂમિ) એ ત્રણ ભૂમિ સિવાય(ના પ્રદેશમાં રહી) સંપૂર્ણ ગૃહસ્થ ધર્મ પાળે.
(૫૦૨) (કેમકે) અરિહંત ભગવાનના બિંબોની પૂજામાં રક્ત, ઉત્તમ મુનિઓની (વસ્ત્રાદિથી) પૂજામાં ઉદ્યમી-ઉજમાળ, તથા (અણુવ્રતાદિ દેશ વિરતિ-ધર્મના) આચાર-પાલનમાં દ્રઢ
