________________
૧૭૧
ઉપદેશમાળા
सारणचइआ जे गच्छ-निग्गया पविहरंति पासत्था । जिणवयणबाहिरा वि य, ते उ पमाणं न कायव्वा ।।५२५।।
સંવિગ્નપાક્ષિકપણું પ્રગટ આચરવું, (યા સ્પષ્ટ નિષ્કપટ ભાવે બહાના વિના આચરવું) એ અત્યંત દુષ્કર છે.
(પરપ) (૧. બહુકાળ સંવિગ્ન રહી પછી શિથિલ થાય તે પૂર્વોક્ત ત્રણમાંની કઈ કક્ષામાં ? અથવા ૨. પ્રમાદમાં પડેલા અને ગીતાર્થથી સારાવારણા પામેલા જો એમ કહે કે “આ તો અમારાથી મોટેરાઓએ પણ આચરેલું છે. તો એવાઓ કઈ કક્ષામાં ? તો કે) જે સારણાદિથી કંટાળી એને છોડી દઈ (સગુરથી સંચાલિત) સાધુગચ્છમાંથી નીકળી જઈને (યથેષ્ટ પ્રવૃત્તિથી) વિચરતા હોય, તે પણ જિનાજ્ઞાની બાહ્ય છે. (જિનાજ્ઞાની માત્ર પાસે રહેનારા કિન્ત આચરનારા નહિ, માટે પાસત્થા છે.) એમને “પ્રમાણ ન કર્તવ્યાઃ'=સુસાધુ તરીકે નહિ માનવા કરવા. (માને તો અર્થપત્તિથી ભગવાનને અપ્રમાણ માન્યા ગણાય. સંવિગ્નતા જન્મસિદ્ધ પરવાનો નથી, કિન્તુ સંપૂર્ણ સાધુધર્મ તથા ગૃહસ્થધર્મને વર્તમાનકાળે પાળનાર એ સંવિગ્ન સાધુ અને સુશ્રાવક છે, તેમ કહ્યાથી, માર્ગ બહાર પ્રવર્તતો છતાં મનથી મોક્ષમાર્ગને દ્રઢપણે બંધાયેલો એને પક્ષકાર હોય તે સંવિગ્ન-પાક્ષિક છે. એ વિનાના પાસસ્થાદિ છે. વર્તમાનના પાસત્યાદિના પૂર્વનાં સંવિગ્નપણાના આચરણની અત્યારે મહત્તા નથી, સારાંશ, લોકાચરણથી વિલક્ષણ આગમ-પરતંત્રતા જ અપરલોક “મોક્ષનું અંગ છે. એ પરતંત્રતા રાખીને શકત્વનુરૂપ જે કાંઈ આચરાય તે જ કર્મ નિર્જરાકારી છે માટે કહે છે,-).
