________________
ઉપદેશમાળા
जायम्मि देहसंदेहयम्मि, जयणाइ किंचि सेविज्जा । अह पुण सज्जो अ निरूज्जमो य तो संजमो कत्तो ? ||३४५ || * मा कुणउ जइतिगिच्छं, अहियासेऊण जइ तरइ सम्मं । अहियासिंतस्स पुणो, जइ से जोगा न हायंति || ३४६॥
૧૦૬
અશક્ય હોઈ કરી શકતો નથી તો (હે સાધુ ! ઉ૫ર જણાવી તે) સાધુને શક્ય (વિધેય-આદર, નિષેધ-ત્યાગ સ્વરૂપ સમિતિ પાલન વગેરે) સ્વાધીન સંયમની યતનાને (આરાધનાને) કેમ નથી કરતો ?
(૩૪૫) (શાસ્ત્ર ઉત્સર્ગ અપવાદ ઉભયરૂપ હોઈ અપવાદપદે પ્રમાદ કરનારને શો દોષ ? તેનો ઉત્તર) પ્રાણાંત સંકટ આવી પડ્યે જયણાથી (પંચકપરિહાનિ દ્વારા અધિક દોષ-ત્યાગ સાથે કાંઈક અનેષણીયાદિ અલ્પ દોષ સેવનરૂપી (વિવેકથી) અપવાદનો આશ્ચય કરે; (પરંતુ એ સિવાય નહિ, એમ આગમાભિપ્રાય છે) પણ સમર્થ કે નિરોગી (છતી શક્તિએ પણ) શૈથિલ્ય સેવે તો તેને સંયમ ક્યાંથી રહે ? (અર્થાત્ જિનાજ્ઞાને પરાઙમુખ થવાથી સંયમ ન જ રહે, સારાંશ વિહિત અનુષ્ઠાનોમાં ઉદ્યમ જોઈએ. કેમકે કારણે પણ દોષિત ન સેવે એ દ્દઢ ધર્મિતા છે, શાસ્ત્રમાન્ય છે)
(અહીં સુધી ૨૯૫ મી ગાથામાં કહેલા સમિતિ વગેરે દ્વારોનું વર્ણન કર્યું. હવે જો સમર્થને શૈથિલ્યથી સંયમનો અભાવ થાય પણ માંદાને નહિ, તો શું ઉપચાર પણ ન કરાવવા ? તે માટે કહે છે કે)
(૩૪૬) (રોગસહન એ પરિસહજય છે, સંવરસાધના છે, તથા રોગો કર્મક્ષય કરવામાં સહાયક છે, માટે) રોગની અતિ પીડાને પણ જો સહન કરી શકે, (દુર્ધ્યાન ન થવા દે), તો તેણે
