________________
૬ર
ઉપદેશમાળા
विसयविसं हालहलं, विसयविसं उक्कडं पियंताणं । विसयबिसाइन्नं पिव, विसयविसविसूइया होई ।।२१३।। * एवं तु पंचहिं आसवेहि, रयमायणित्तु अणुसमयं । चउगइदुहपेरंतं, अणुपरियट्टति संसारे ।।२१४।। सव्वगईपक्खंदे, काहंति अणंतए अकयपुण्णा । जे य न सुणंति धम्मं सोऊणं य जे पमायति ।।२१५।। * अणुसिट्ठा य बहुविहं, मिच्छद्दिट्टी य में नरा अहमा । बद्धनिकाइयकम्मा, सुणंति धम्मं न य करंति ।।२१६।।
(૨૧૩) શબ્દાદિ વિષયો (મારક હોવાથી) વિષ છે. એ જ (શીધ્રઘાતી હોવાથી) હંલાહલ છે. “ઉત્કૃષ્ટ' તીવ્ર-ઉગ્ર વિશદ'=સ્પષ્ટ, લોકપ્રસિદ્ધ, (તાલપૂટાદિ) વિષ પીનારને એ વિશદ વિષનું અજીર્ણ થાય (અર્થાત વિષ પચી ન જતાં મારનારું બને) છે, એમ વિષયોરૂપી વિષ સેવનારને વિસૂચિકા (અર્જીણ યાને અનંત મરણ) થાય છે.
(૨૧૪) એ પ્રમાણે જીવ (પાંચ ઈદ્રિયો યા પાંચ હિંસાદિ) આશ્રવોથી સમયે સમયે કર્મર ભેગી કરીને પછીથી સંસારમાં ચાર ગતિના દુઃખની પરાકાષ્ઠા પામવા સુધીના ભ્રમણ કરે છે.
(૨૧૫) જે (જિનોક્ત) ઘર્મને નથી સાંભળતા અને જે સાંભળીને પ્રમાદ (શિથિલતા) કરે છે, તે પુણ્યહીન જીવો અનંત (સંસાર)માં સર્વ ગતિઓમાં ભટકણ કર્યા કરશે. (આ તો ઘર્મ પામ્યા છતાં અનર્થ! કિન્તુ ધર્મ નહિ પામેલાને કેવા વિશેષ અનર્થ ? તો કે)
(૨૧૬) બહુ પ્રકારે હિતશિક્ષા કહેવાયા છતાં જે ‘મિથ્યાદ્રષ્ટિ'=બુદ્ધિવિપર્યાસવાળાનીચમનુષ્યોછે (તેતો અનંત સંસારે અચૂક સર્વગતિભ્રમણ કરવાના; કેમકે) તે બદ્ધ અને
