________________ 14 ] [ શ્રીતત્વાર્થસૂત્રાનુવાદ બહુ બહુવિધ-ક્ષિપ્રાનિશ્ચિતાનુક્ત–ધ્રુવાણાં સેતરાણામૂ–૧-૧૬ બહુ, બહુવિધ (ઘણા પ્રકારે), ક્ષિપ્ર (જલદીથી), અનિશ્રિત (ચિન્હ વિના), અનુક્ત (કહ્યા વિના) અને ધ્રુવ (નિશ્ચિત) એ છે અને તેના છ પ્રતિપક્ષી એટલે અબહુ (ડું), અબહુવિધ (થોડા પ્રકારે), અક્ષિપ્ર (લાંબાકાળે), નિશ્રિત (ચિહવડે), ઉક્ત ( કહેલું) -અને અદ્ભવ [અનિશ્ચિત] એ બાર ભેદે અવગ્રહાદિક થાય છે. અર્થસ્ય–૧–૧૭ અર્થ (સ્પર્શનાદિ વિષય) ના અવગ્રહ આદિ મતિજ્ઞાનના ભેદ થાય છે. વ્યંજનસ્થાવગ્રહ:–૧–૧૮ વ્યંજન દ્રવ્ય) નો તો અવગ્રહ જ થાય છે. એ રીતે વ્યંજનને અને અર્થ એમ બે પ્રકારને અવગ્રહ જાણો. તે ઈહાદિ અર્થ ન ચક્ષુરનિન્દ્રિયાભ્યામૂ–૧–૧૯ ચક્ષુ અને મન વડે વ્યંજન (દ્રવ્ય) ને અવગ્રહ થતો નથી, પણ - બાકીની ઈકિય વડે જ થાય છે. એ પ્રકારે મતિજ્ઞાનના બે, ચાર, અઠ્ઠાવીશ, (28 ભેદને બહુ વગેરે છએ ગુણુતાં) એકસો અડસઠ અને (28 ને બાર ભેદ સાથે ગુણતાં) ત્રણશે છત્રીશ ભેદો મૃતનિશ્રિત મતિજ્ઞાનના થાય છે. શ્રત અતિપૂર્વ દ્વયનેક-દ્વાદશભેદભૂ-૧-૨૦ શ્રુતજ્ઞાન મતિપૂર્વક હોય છે. તે બે પ્રકારે–અંગબાહ્ય અને અંગપ્રવિષ્ટ; તેમાં પહેલાના અનેક અને બીજાના બાર ભેદ છે.
