________________ 18 ] અવધિજ્ઞાન કરતાં મન:પર્યવજ્ઞાન વિશેષ શુદ્ધ છે. જેટલા રૂપી દ્રવ્યને અવધિજ્ઞાની જાણે તેના અનંતમા ભાગે મનપણે પરિણમેલાં કોને મન પર્યવજ્ઞાની શુદ્ધ રીતે જાણે, અવધિજ્ઞાનનો વિષય અંગુલના અસંખ્યાતમા ભાગથી માંડીને સર્વ કક્ષેત્ર પર્વત હોય અને મનઃપર્યાય જ્ઞાનવાળાને વિષય અઢીદીપ સુધી જ હોય. અવધિજ્ઞાન સંવત કે અસંયત ચારે ગતિના જીવોને થાય અને મન:પર્યવજ્ઞાન સંયત (ચારિત્રવાળા) મનુષ્યને જ થાય. સર્વરૂપ દ્રવ્ય અને તેના કેટલાક પર્યાય જાણવાને અવધિજ્ઞાનને વિષય છે અને મન:પર્યવજ્ઞાનને વિષય સર્વરૂપી દ્રવ્યના અનંતમા ભાગના દ્રવ્યને એટલે મન દ્રવ્ય અને તેના પર્યાયને જાણવાનો છે. મતિકૃતનિબન્ધઃ સર્વદ્રવ્યqસર્વપર્યાયેષ-૧-૨૭ મતિજ્ઞાન અને શ્રુતજ્ઞાનને વિષય કેટલાક પર્યાય સહિત સર્વ દ્વવ્યને જાણવાનું છે. મતલબ કે તે સર્વ પર્યાયયુકત જાણી ન શકે. રૂપિષ્યધે H 1-28 પણ અવધિજ્ઞાનથી રૂપી દ્રવ્યોનેજ અને તેના કેટલાક પર્યાયને જ જાણે. તદનન્તભાગે મનઃ પર્યાયસ્ય 1-29 તે રૂપી દ્રવ્યના અનન્તમા ભાગે-મનપણે પરિણમેલાં મનદ્રબોને જાણવાને મનપર્યાય જ્ઞાનનો વિષય છે. સર્વ—દ્રવ્ય-પર્યાયેષ કેવલસ્ય-૧-૩૦ | સર્વ દ્રવ્ય અને સર્વ પર્યાયો જાણવાને કેવળજ્ઞાન વિષય છે તે સર્વ ભાવગ્રાહક અને સમસ્ત કાલક વિષયક છે. આ કરતાં બીજું જ્ઞાન શ્રેષ્ઠ નથી. એકાદીનિ ભાજ્યાનિ યુગપદેકસ્મિન્નાચતુર્ઘ -1-31
