________________ [ શ્રીતનવાર્થ સૂત્રાનુવાદઃ ભાષા શસ્ત્ર તથા આભૂષણ વગેરેવાળા, કુમારની પેઠે ઉત્કટ રાગવાળા અને ક્રીડામાં તત્પર હોવાથી તે કુમારે કહેવાય છે. અસુરકુમારનો વર્ણ કાળો અને તેના મુકુટને વિષે ચૂડામણિનું ચિન્હ છે, નાગકુમારને વર્ણ કૃષ્ણ અને તેના મસ્તકમાં સર્પનું ચિન્હ છે. વિદ્યુકુમાર શુક્લવર્ણ અને વજનું ચિન્હ છે, સુપણું– "કુમારને વર્ણ શ્યામ અને ગરૂડનું ચિન્હ છે. અગ્નિકુમારનો વર્ણ શુકલ અને ઘટનું ચિન્હ છે, વાયુકુમારને શુદ્ધવર્ણ અને અશ્વનું ચિન્હ છે, સ્વનિતકુમારને કૃષ્ણ વર્ણ અને વર્ધમાન (શરાવસંપુટ)નું ચિન્હ છે, ઉદધિમારને વર્ણ શ્યામ અને મકરનું ચિન્હ છે, દ્વીપકુમારને વર્ણ શ્યામ અને સિંહનું ચિન્હ છે, અને દિકુમારને - શ્યામવર્ણ અને હાથીનું ચિન્હ છે, બધા વિવિધ આભૂષણ અને હથીયારવાળા હોય છે. વ્યન્તર: કિન્નર-કિપુરુષમહારગ - ગન્ધર્વ-યક્ષ-રાક્ષસ-ભૂત-પિશાચા:-૪-૧૨ રાક્ષસ, 7 ભૂત અને 8 પિશાચ એ આઠ પ્રકારના વ્યંતર છે. ઊર્વ, અધે અને તિય એ ત્રણે લોકમાં ભવન, નગર અને આવાસોને વિષે તેઓ રહે છે. સ્વતંત્રતાથી કે પરતંત્રતાથી અનિયત ગતિ વડે પ્રાય: તેઓ ચારે બાજુ ૨પડે છે. કોઈક તો મનુષ્યની પણ ચાકર માફક સેવા બજાવે છે. અનેક પ્રકારના પર્વત ગુફા અને વન વગેરેને વિષે રહે છે, તેથી તે વ્યંતર કહેવાય છે. કિન્નરને નીલવર્ણ અને અશોકવૃક્ષનું ચિન્હ છે, જિંપુરુષને -વેતવર્ણ અને ચંપકક્ષનું ચિન્હ છે. મહેરગને શ્યામવર્ણ અને નાગવૃક્ષનું ચિન્હ છે. ગાધર્વને રક્તવર્ણ અને તુંબરૂવૃક્ષનું ચિન્હ છે, વ્યક્ષ શ્યામવર્ગ અને વટવૃક્ષનું ચિન્હ છે, રાક્ષસને વેતવર્ણ અને
