________________ 102 ] [ શ્રીવાર્થસૂત્રાનુવાદક 11 સંખ્યા-એક સમયે જધન્યથી એક, અને ઉત્કૃષ્ટથી 108 સિદ્ધ થાય છે. , 12 અપબહુવ–એ પૂર્વોક્ત ક્ષેત્રાદિક અગીઆર દ્વારનું અલ્પબહુત્વ કહે છે તે આ પ્રમાણે– 1. ક્ષેત્ર-જન્મથી સિદ્ધ કર્મભૂમિને વિષે છે, અને સંહરણથી સિંદ અકર્મભૂમિમાં થાય છે, સંહરણથી સિદ્ધ સર્વથી છેડા છે, અને જન્મથી સિદ્ધ અસંખ્યાત ગુણા છે. સંહરણ બે પ્રકારનું છે–સ્વયંસ્કૃત અને પરકૃત, દેવ, ચારણ મુનિ અને વિદ્યાધરએ કરેલું સહરણ તે પરત કહેવાય છે. ચારણ અને વિદ્યાધરનું સંહરણ સ્વકૃત હોય છે. ક્ષેત્રના ભેદ-કર્મભૂમિ, અકર્મભૂમિ, સમુદ્ર, દ્વીપ, ઉર્વ, અધે અને તિર્થન્ લેક છે. તેમાં સર્વથી થોડા ઉદલેકમાં સિદ્ધ થાય છે. તેનાથી સંખ્યાત ગુણ અલકમાં સિદ્ધ થાય છે. અને તેનાથી સંખ્યાત ગુણ તિર્યગૂ લેકમાં સિદ્ધ થાય છે, અને સર્વથી થોડા સમુદ્ર સિદ્ધ છે, અને તેનાથી સંખ્યાત ગુણા દ્વીપ સિદ્ધ છે. એ રીતે સામાન્યત: જાણવું, વિશેષતઃસર્વથો થોડા લવણ સમુદ્રમાં સિદ્ધ થયેલા છે, તેનાથી કાલોદધિમાં સિદ્ધ થયેલા છે. તેનાથી ધાતકી ખંડમાં સંખ્યાત ગુણ સિધ્ધ થયેલા છે, અને તેનાથી સંખ્યાત ગુણા પુષ્કરાઈ દ્વીપમાં મેક્ષે ગયેલા છે. 2 કાલ–કાલના ત્રણ પ્રકાર છે–અવસર્પિણી, ઉત્સર્પિણ અને અનવસર્પિણ– ઉત્સર્પિણી. અહીં સિહન વ્યંજિત અને અવ્યંજિતના ભેદથી અલ્પ બહુત્વનો વિચાર કરવો. પૂર્વ ભાવની અપેક્ષાએ સર્વથી છેડા ઉત્સપિ સિદ્ધ જાણવા, તેનાથી અવસર્પિણ સિદ્ધ વિશેષાધિક જાણવા, અને અનવસર્પિણ-ઉત્સર્પિણું સિદ્ધ સંખ્યાત ગુણા જાણવા.
