Tattvarthadhigam Sutra

Author(s): Jaswantlal Girdharlal Shah
Publisher: Jaswantlal Girdharlal Shah

Page 87

84 ] [ શ્રીતત્વાર્થસૂત્રાનુવાદઃ તતશ્ચ નિર્જરા-૮-૨૪ વિપાકથી નિર્જરા થાય છે. અહીં સૂત્રમાં “ચ” શબ્દ મૂકો છે તે બીજા હેતુની અપેક્ષા સૂચવે છે એટલે અનુભવથી અને અન્ય પ્રકારે (તપ વડે) નિર્જરા થાય છે. નામપ્રત્યયાઃ સર્વત પગવિશેષાસૂમૈકક્ષેત્રાવગાઢસ્થિતાઃ સર્વાત્મપ્રદેશધ્વનન્તાનન્તપ્રદેશા:-૮-૨૫ નામકર્મને લીધે સર્વ આત્મપ્રદેશને વિષે મન આદિના વ્યાપારથી સમ, તેજ આકાશપ્રદેશને અવગાહીને રહેલા, સ્થિર રહેલા, અનંતાનંત પ્રદેશવાળાં કર્મપુદગલે સર્વ બાજુએથી બંધાય છે. નામ પ્રત્યયિક-નામકર્મને લીધે પુગલે બંધાય છે. કઈ દિશાએથી બંધાય ? ઉર્વ, અધે અને તિર્થક સર્વ દિશાથી આવેલા પુદ્ગલે બંધાય. શાથી બંધાય ? મન વચન કાયાના વ્યાપાર વિશેષ કરી બંધાય. કેવા બંધાય! સૂક્ષ્મ બંધાય, બાદર ન બંધાય, વળી એક (આત્મપ્રદેશથી અભિન્ન) ક્ષેત્રમાં અવગાહી સ્થિર રહેલા હોય તે બંધાય. આત્માના કયા પ્રદેશે બંધાય ? આત્માના સર્વ પ્રદેશમાં સર્વ કર્મ પ્રકૃતિના પુગલે બંધાય. કેવા પુદ્ગલે બધાય ? અનન્તાનના પ્રદેશાત્મક કર્મના પુદગલો હોય તેજ બંધાય, પરંતુ સંખ્યાત, અસંખ્યાત કે અનંતપ્રદેશી યુગલે અગ્રહણ યોગ્ય હોવાથી બંધાય નહિ. સહેઘ-સમ્યકત્વ-હાસ્ય-રતિ-પુરુષવેદ-શુભાયુ–નમ-ગોત્રાણિ પુણ્યમ–૮-૨૬ સાતવેદનીય, સમ્યક્ત્વ, હાસ્ય, રતિ, પુરૂષદ, શુભ આયુષ્યો (દેવ, મનુષ્ય) શુભ નામકર્મની પ્રકૃતિઓ અને શુભ ગોત્ર અર્થાત (ઉચ્ચ ગોત્ર) તે પુણ્ય છે. તેનાથી વિપરીત કર્મ તે પાપ છે. સમાપ્ત: અષ્ટમેsધ્યાયઃ