________________ - --- શ્રી ઉમાસ્વાતિ વાચક વિરચિત ] [ 41 આ કરણરૂપ ઉપાય વડે સર્વ ક્ષેત્ર અને પર્વતની લંબાઈ પહેળાઈ જ્યા, ઈર્ષા, ધનુ કાઇ વિગેરેનાં પ્રમાણ જાણું લેવાં. દ્વિઘાતકીખંડ–૩–૧૨ તે ક્ષેત્ર તથા પર્વત ધાતકીખંડમાં બમણું છે. જેટલા મેરૂ, ક્ષેત્ર અને પર્વતે જબૂદીપમાં છે. તેથી બમણું ધાતકીખંડમાં ઉત્તર દક્ષિણ લાંબા બે ઈષકાર પર્વત વડે વહેંચાયેલા છે એટલે પૂર્વ પશ્ચિમના બંને ભાગમાં જંબુદ્વીપની પેઠે ક્ષેત્ર અને પર્વતની વહેંચણી છે. પર્વતો પૈડાના આરા તુલ્ય અને ક્ષેત્રો આરાના વિવરતુલ્ય આકારે છે. અર્થાત પર્વતની પહોળાઈ સર્વત્ર સરખી છે અને ક્ષેત્રની પહોળાઈ અનુક્રમે વધતી છે. પુષ્પરાધે ચ-૩-૧૩ પુષ્કરાઈ દ્વીપમાં પણ ક્ષેત્રો તથા પર્વતો ધાતકીખંડની જેટલા છે. ધાતકીખંડમાં મેરૂ, ઈષકાર પર્વત, ક્ષેત્ર અને વર્ષધર પર્વત વગેરે જેટલા અને કેવી રીતે છે તેટલા અને તેવા આકારે અહીં પણ જાણવા. પુષ્કરાઈ દ્વીપને છે. ઉત્તમ કિલ્લા જેવો સુવર્ણમય માનુષત્તર પર્વત મનુષ્ય લેકને ઘેરીને ગોળાકારે રહેલો છે. તે 1721 યોજન ઉંચે છે. 4303 યોજન જમીનમાં અવગાહી રહેલ છે, તેનો વિસ્તાર નીચે 1022 યોજનને, મથે ૭ર૩ એજનને અને ટોચે 424 યોજનનો છે. સિંહનિષાકાર એટલે સિંહ બેઠેલો હોય તેવા આકારે આ પર્વત છે. આ કિલ્લારૂપ પર્વતની અંદર આવેલ અઢીદ્વીપ મનુષ્ય ક્ષેત્ર કહેવાય છે, કેમકે મનુષ્યોનાં જન્મ મરણ ત્યાં જ થાય છે, બીજે થતાં નથી.
