________________ શ્રીઉમાસ્વાતિ વાચક વિરચિત ] [ 23 દર્શન, અપારમાર્થિક પણ દ્રવ્ય પર્યાયને વિભાગ કરનાર વ્યવહારાભાસ છે, જેમ ચાર્વાકદર્શન છવ અને તેના દ્રવ્ય પર્યાયાદિને ચાર ભૂતથી જૂદા માનતો નથી, માત્ર ભૂતથી સત્તાને જ સ્વીકાર કરે છે, વર્તમાન પર્યાયને સ્વીકાર કરનાર અને સર્વથા દ્રવ્યને અપલાપ કરનાર અનુસૂત્રાભાસ છે, જેમ બૌહદર્શન.. કાળાદિના ભેદ વડે વાચ્ય અર્થના ભેદને જ માનનાર શબ્દાભાસ છે. જેમકે મેરૂપર્વત હતો, છે અને હશે, એ શબ્દ ભિન્ન અર્થનેજ કહે છે. પર્યાય શબ્દોના ભિન્ન ભિન્ન અર્થને જ સ્વીકાર કરનાર સમભિરૂઢાભાસ છે, જેમકે ઈન્દ્ર, શક્ર પુરન્દર ઈત્યાદિ શબ્દ જુદા જુદા અર્થોવાળા છે એમ જે માને તે સમભિરૂઢાભાસ કહેવાય છે. | ક્રિયારહિત વસ્તુને વાચ નહિ માનનાર એવંભૂતાભાસ છે. જેમ ચેષ્ટા રહિત ઘટ તે ઘટ શબ્દ વાચ્ય નથી. 1 સામાન્ય વિશેષને જણાવનાર નિગમ, 2 સામાન્યને જણાવનાર સંગ્રહ. 3 વિશેષને જણાવનાર વ્યવહાર. 4 વર્તમાન કાળને જણાવનાર ઋજુસૂત્ર. 5 શબ્દને જણાવનાર શબ્દના 6 અર્થને જણાવનાર સમભિરૂ. 7 શબ્દ અને અર્થને જણાવનાર એવંભૂતનય છે. સમાપ્ત: પ્રથsધ્યાય:
