Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 03
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
અન્યત્ર અનુસન્ધેય છે.
सेडिति किम् ? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ રૂટ્ આગમાદિ સહિત જ રુ પ્રત્યયાન્ત નામને; તાદૃશ રૂર્ આગમદિ રહિત માત્ર નક્ વગેરેના પ્રયોગના કા૨ણે ભિન્ન એવા નામની સાથે તત્પુરુષ કર્મધારય સમાસ થતો નથી. તેથી ભૃતગ્યાકૃતગ્ય આ વિગ્રહમાં અનિદ્ TM પ્રત્યયાન્ત દ્યૂત નામને કૃત (અનિદ્ નગાવિભિન્ન) નામની સાથે આ સૂત્રથી સમાસનો નિષેધ ન થવાથી # નગાવિમિનૈ: ૩-૧-૧૦' થી તત્પુરુષ ર્મધારય સમાસાદિ કાર્ય થવાથી ધૃતાત્કૃતમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - કર્યું ન કર્યું. अनिटेति किम् ? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ રૂર્ આગમાદિ સહિત ૐ પ્રત્યયાન્ત નામને; રૂટ્ આગમાદિ રહિત જ નગાદિભિન્ન નામની સાથે તત્પુરુષ્ણ-જર્મધારય સમાસ થતો નથી. તેથી ગશિતગ્વાનશિતગ્યું આ વિગ્રહમાં સેટ્ TM પ્રત્યયાન્ત જ્ઞશિત નામને અનશિત આ સેટ્ નગાવિમિત્ત નામની સાથે આ સૂત્રથી તત્પુરુષ ર્મધારય સમાસનો નિષેધ ન થવાથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ તત્પુરુષર્મધારય સમાસાદિ કાર્ય થાય છે. જેથી અશિતાનશિતમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ-ખાધું ન ખાધું. (થોડું ખાધું. થોડા માટે રહેવા દીધું.) ||૧૦||
सन्महत् परमोत्तमोत्कृष्टं पूजायाम् ३/१/१०७ //
પૂજા અર્થ ગમ્યમાન હોય તો પાર્થ, સત્ મહત્ વરમ ઉત્તમ અને ઉત્કૃષ્ટ નામને પૂજ્યવાચક નામની સાથે તત્પુરુષ-ર્મધારય સમાસ થાય છે. સંચાસૌ પુરુષ:; महांश्चासौ પુરુષ:; परमश्चासौ પુરુષ:; ઉત્તમચાસૌ પુરુષઃ; અને ઉત્કૃષ્ટશ્વાસૌ પુરુષ: આ વિગ્રહમાં અનુક્રમે સત્ મહત્ પરમ ઉત્તમ અને ઉત્કૃષ્ટ નામને પુરુષ નામની
૮૮
