________________
तर
तम
રૂ | ૨ | ૨૪ ||
ભાત્ તન
-
-
१८०
-
काले
તન તર અને તમ પ્રત્યય પરમાં હોય અથવા ગત્ત આ ઉત્તરપદ પરમાં હોય તો; તેની પૂર્વે રહેલા અકારાન્ત અને વ્યઞ્જનાન્ત કાલવાચક પૂર્વપદથી (નામથી) પરમાં રહેલી સપ્તમી વિભક્તિનો વિકલ્પથી લોપ થતો નથી. પૂર્વઘ્ને ભવઃ આ અર્થમાં સપ્તમ્યન્ત પૂર્વઘ્ન નામને ‘પૂર્વાળા૦ ૬-૨-૮૭’ થી તનટ્ (તન) પ્રત્યય. ‘પેાર્થે ૩-૨-૮'થી પ્રાપ્ત સપ્તમીના લોપનો આ સૂત્રથી નિષેધ વગેરે કાર્ય થવાથી પૂર્ણતનઃ આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી સપ્તમીના લોપનો નિષેધ ન થાય ત્યારે ‘ાર્થે ૩-૨-૮’ થી સપ્તમીનો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી પૂર્વાદ્ગતન: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - દિવસના પૂર્વભાગમાં થનાર. હ્રયોઃ પ્રકૃષ્ટે પૂર્વાને અને વધુ è પૂર્વાને આ અર્થમાં સપ્તમ્યન્ત પૂર્વઘ્ન નામને ક્રમશઃ ‘દો વિમળ્યે હૈં તરવું ૭-રૂ-૬’ થી તરવું અને અને ‘પ્રકૃષ્ણે તમપુ ૭-રૂ-બ' થી તમવું પ્રત્યય. ‘પુંજાએં રૂ-૨-૮' થી પ્રાપ્ત સપ્તમીના લોપનો આ સૂત્રથી નિષેધ વગેરે કાર્ય થવાથી પૂર્વોતરાત્ અને પૂર્વાòતમામ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં ‘િ ત્યાઘેડવ્ય૦ ૭-૩-૮' થી તરી અને તમ ના અન્ય જ્ઞ ને आम् આદેશ થયો છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી સપ્તમીના લોપનો નિષેધ ન થાય ત્યારે ‘પેાર્થે ૩-૨-૮' થી સપ્તમીનો લોપ વગેરે કાર્યથી નિષ્પન્ન પૂર્વળતર અને પૂળતમ નામને ક્રિ પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી પૂર્વાંતરે અને પૂર્વાળતમે આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં ારાન્ત નામથી ૫૨માંતર અને તમ પ્રત્યય ન હોવાથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ ઞ ને આમ્ આદેશ થતો નથી. અર્થક્રમશઃ-બેમાંથી સારા પૂર્ણિમાં. ઘણામાંથી સારા પૂર્વાણમાં. અહીં એ યાદ રાખવું જોઈએ કે પૂર્વોતરાત્ અને પૂર્વધ્નેતમામ્ અહીં સપ્તમીનો લોપ થયો ન
