________________
કાર્ય થવાથી ચન્દ્રસૂર્યો આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં વેદમાં સહશ્રુત તાદૃશ વાયુભિન્ન દેવતાવાચક સૂર્ય અને ચન્દ્રમમ્ નામથી આરબ્ધ દ્વન્દ્વ સમાસ નથી. પરન્તુ તદર્થવાચક નામોથી આરબ્ધ દ્વન્દ્વ સમાસ છે. તેથી આ સૂત્રથી તાદૃશ પૂર્વપદના અન્ય વર્ણને સૂચન્દ્રમસૌ ની જેમ આ આદેશ થતો નથી. અન્યથા અહીં ચન્દ્રાસૂર્યો આવો અનિષ્ટ પ્રયોગ થાત - એ સમજી શકાય છે. અર્થ - ચન્દ્ર અને સૂર્ય. વાયુવર્ણનં જિમ્ ? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ વેદસહશ્રુત વાયુભિન્ન જ દેવતાવાચક નામોથી આરબ્ધ દ્વન્દ્વ સમાસમાં ઉત્તરપદ પરમાં હોય તો; તેની પૂર્વે રહેલા પૂર્વપદના અન્ય વર્ણને આ આદેશ થાય છે. તેથી વાયુપાનિશ્વ આ વિગ્રહમાં ઉપર જણાવ્યા મુજબ વ્રુન્દ્વ સમાસાદિ કાર્ય થવાથી વાય્યની આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં વેદસહશ્રુત પણ વાયુભિન્ન દેવતાવાચક નામથી આરબ્ધ દ્વન્દ્વ સમાસ ન હોવાથી આ સૂત્રથી પૂર્વપદના અન્ત્યવર્ણને આદેશ થતો નથી. અર્થ - વાયુ અને અગ્નિ. देवतानामिति किम् ? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ વેદમાં જેનો સાથે પાઠ છે - એવા વાયુભિન્ન દેવતાના જ વાચક નામથી (દેવતા વાચક નામથી ભિન્ન નામથી નહીં) આરબ્ધ દ્વન્દ્વ સમાસમાં ઉત્તરપદ ૫૨માં હોય તો; તેની પૂર્વે રહેલા પૂર્વપદના અન્ય વર્ણને જ્ઞ। આદેશ થાય છે. તેથી યૂવશ્વ : પાર્શ્વ આ વિગ્રહમાં ઉપર જણાવ્યા મુજબ દ્વન્દ્વ સમાસાદિ કાર્ય થવાથી યૂપત્તપાત્તૌ આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં તાદૃશ દેવતાવાચક નામથી આરબ્ધ દ્વન્દ્વ સમાસ ન હોવાથી આ સૂત્રથી તાદૃશ પૂર્વપદના અન્ય વર્ણને જ્ઞ આદેશ થતો નથી.અર્થ - લાકડાની સ્થાપના વિશેષ અને
મદિરાનું પાત્ર વિશેષ. ।।૪૧ ||
१९७
