________________
થી પ ની પૂર્વેના અન્ય ૧ નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી ગર્વ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - ગાયિણીનું ખરાબ સન્તાન. तद्धितेति किम् ? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ
વિશેષ્યાધીન ઙ્ગ પ્રત્યયાન્ત નામને છોડીને અન્ય સ્ત્રીલિગ નામને તેમજ જાતિવાચક સ્ત્રીલિઙ્ગ નામને ત્નિ પ્રત્યય અને યવિ કે સ્વરાદિ તદ્ધિત જ પ્રત્યયના વિષયમાં કુંવાવ થાય છે. તેથી હસ્તિનીમિતિ આ અર્થમાં હસ્તિની નામને ‘અમાવ્યયા૦-૩-૪-૨૨’ થી ચન્ (7) પ્રત્યય કરવાના વિષયમાં તે પ્રત્યય તદ્ધિતનો ન હોવાથી હસ્તિની નામને આ સૂત્રથી કુંવાવ ન થવાથી હસ્તિની +TMમ્ + = આ અવસ્થામાં ‘પેાર્થે રૂ-૨-૮' થી અમ્ નો લોપ. હસ્તિનીય ધાતુને તિર્ પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી હસ્તિનીયતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અન્યથા યાદિ પ્રત્યયમાત્રના વિષયમાં આ સૂત્રથી કુંવદ્ભાવ થાય તો અહીં હસ્તીયતિ આવો અનિષ્ટ પ્રયોગ થવાનો પ્રસંગ આવશે. અર્થ - હાથણીને ઈચ્છે છે. આવી જ રીતે સ્ત્રીલિઙ્ગ (પરતઃ સ્ત્રીલિગ) હસ્તિની નામને સ્યાદિ સ્વરાદિ નસ્ (અ) પ્રત્યય કરવાના વિષયમાં આ સૂત્રથી હસ્તિની નામને હુંવદ્ભાવ ન થવાથી હસ્તિની + ગત્ આ અવસ્થામાં હસ્તિન્યઃ આવો પ્રયોગ થાય છે. અન્યથા સ્વરાદિ પ્રત્યયમાત્રના વિષયમાં આ સૂત્રથી કુંવાવ થાય તો અહીં હસ્તિનઃ આવો અનિષ્ટ પ્રયોગ થવાનો પ્રસંગ આવશે. અર્થ હાથણીઓ. .
-
અહીં યાદ રાખવું જોઈએ કે તાદૃશ પરતઃ સ્ત્રીલિગ નામને તેમ જ જાતિવાચક સ્ત્રીલિંગ નામને ખિ પ્રત્યય અને યાદિ કે સ્વરાદિ તદ્ધિત પ્રત્યયના વિષયમાં કુંવાવ થાય છે. તે પ્રત્યય ૫૨માં હોય તો જ કુંવાવનું આ સૂત્રથી વિધાન નથી. તેથી પદ્મા ભાવ: આ અર્થમાં ‘વૃવર્ગારેિ: ૭-૧-૬૬' થી વિહિત સ્વરાદિ તદ્ધિત પ્રત્યય લગ્ ની ઉત્પતિ પૂર્વે જ પી નામને કુંવદ્ભાવ થવાથી પટુ નામ લઘ્નાદિ મળવાથી ગદ્ પ્રત્યયાદિ કાર્ય અહીં થઈ શકવાથી પાટવમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અન્યથા તાદૃશ
..
२०९