Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 03
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
ચિદાનાં બા-ત્રયોડઝા Ageતનિતિ - પાવાહો સારારા
શત સંખ્યાની પૂર્વેની સંખ્યાનું વાચક નામ - ઉત્તરપદ પરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા કિ ત્રિ અને સન્ નામને અનુક્રમે તા ત્રયમ્ અને સMા આદેશ થાય છે. પરંતુ શોતિ ઉત્તરપદ પરમાં. હોય અને બહુવીહિ સમાસનો વિષય હોય તો ઉપર જણાવ્યા મુજબ હા વગેરે આદેશ થતો નથી. ટુર્ભાધા રશ; ચા વિંશતિઃ અને
Mાધિશ ત્રિશતિ આ વિગ્રહમાં “મયૂરભંસત્યાયઃ રૂ-૧-૧૧૬’ થી યથાપ્રાપ્ત તપુરુષ સમાસ. ધવડ શબ્દનો લોપ. ઉકાળું રૂ-૨-૮' થી સ્યાદિ વિભતિનો લોપ. આ સૂત્રથી હિ નામને ; ત્રિ નામને ત્રયમ્ અને અષ્ટમ્ નામને મઝા આદેશાદિ કાર્ય થવાથી વાતશ; ત્રયોવિંશતિ: અને Mત્રિશત્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ-બાર (૧૨). ત્રેવીસ (૨૩). આડત્રીસ (૩૮).
પ્રા શતાહિતિ મ્િ ? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ બહુવહિનો વિષય ન હોય તો; શત સંખ્યાની પૂર્વેની જ શશીતિ ભિન્ન સંખ્યાનું વાચક નામ - ઉત્તરપદ પરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા કિ, ત્રિ અને અષ્ટનું નામને અનુક્રમે ; ત્રયમ્ અને કષ્ટ આદેશ થાય છે. તેથી દુધ શત; ચરું શતમ્ અને
Mાધિ% સહસ્ત્રમ્ આ વિગ્રહમાં ઉપર જણાવ્યા મુજબ તપુરુષ સમાસાદિ કાર્ય થવાથી દિશતમ્ ત્રિશતમ્ અને અષ્ટસહસ્ત્રનું આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં શત સંખ્યાની પૂર્વેની સંખ્યાનું વાચક તાદૃશ નામ ઉત્તરપદ પરમાં ન હોવાથી આ સૂત્રથી કિ વગેરે નામને તો વગેરે આદેશ થતો નથી. અર્થક્રમશઃ- એકસો બે (૧૦૨). એકસો ત્રણ (૧૦૩). એક હજાર આઠ (૧૦૦૮).
નશીતિ - યદુવ્રીહવિતિ વિમ્ ? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ ગત સંખ્યાની પૂર્વેની સંખ્યાનું વાચક શીતિ ભિન્ન જ નામ ઉત્તરપદ પરમાં હોય તો, બહુતિ સમાસનો વિષય ન હોય
૨૪૧
