________________
અલ્પે રૂ।૨/૧રૂદ્દી
કોઇ પણ ઉત્તરપદ પરમાં હોય તો; તેની પૂર્વે રહેલા અલ્પાર્થક ૐ નામને ા આદેશ થાય છે. મધુરમ્ અને પવધ્યુમ્ આ અર્થમાં ‘ગતિવ૬૦૩-૧-૪૨' થી તત્પુરુષ સમાસ. આ સૂત્રથી ૐ નામને ા આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી ામધુરમ્ અને ાષ્ઠમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. સ્વરાદિ ઉત્તરપદ ૫૨માં હોય તો પણ અલ્પાર્થક તાદૃશ ૐ નામને આ સૂત્રથી જ આદેશ જ થાય છે. ‘જોઃ ૦ ૨-૨-૧૩૦' થી ર્ આદેશ નહીં - એ સમજી શકાય છે. અર્થ - થોડું મધુર. થોડું સ્વચ્છ.
का હો વોમ્બે રૂ/૨/૧૩૭ll
-
૩૦ - આ ઉત્તરપદ પરમાં હોય તો; તેની પૂર્વે રહેલા દુ નામને હ્રા અને વ‘આદેશ વિકલ્પથી થાય છે. તૂ કુત્સિત વોામ્ આ અર્થમાં દ્દુ નામને ઉઘ્ન નામની સાથે ‘મતિજ્વ૦ રૂ૧-૪૨' થી તત્પુરુષ સમાસ. આ સૂત્રથી દુ નામને હ્રા આદેશ થવાથી જોમ્ અને વ આદેશ થવાથી વોમ્ આવો પ્રયોગ થાય છૅ. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી ૐ નામને ! અને વ આદેશ ન થાય ત્યારે યથાપ્રાપ્ત તત્પુરુષ સમાસમાં વુ નામને લૢ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી તુમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - થોડું અથવા ખરાબ, ગરમ. ડુમ્ યત્ર આ અર્થમાં ‘પુજાર્યું૦ ૩-૧-૨૨' થી બહુવ્રીહિ સમાસાદિ કાર્ય થવાથી જો ઢોળ અને મૂળ રેશ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - થોડી ગરમીવાળો દેશ. ।।૧૩।।
२८५
