________________
દ્ધિમત્યવિમ્બો રૂાર|૪||
દેવતાવાચક નામોથી આરબ્ધ વ્રુન્દ્વ સમાસમાં વિષ્ણુ નામને છોડીને અન્ય વૃદ્ધિમત્ (જે પદના કોઈ પણ સ્વરની વૃદ્ધિ થઈ હોય તે) કોઈ પણ ઉત્તરપદ પરમાં હોય તો; તેની પૂર્વે રહેલા પૂર્વપદ અત્તિ નામના અન્ય વર્ણને હૈં આદેશ થાય છે. ફ્ અને જ્ઞ આદેશનાં વિધાનનું આ સૂત્ર અપવાદ છે.નિશ્ચયરુશ્વ (અનીવળી) રેવતે અસ્યાઃ આ અર્થમાં વાર્થે દ્વન્દ્વ:૦ રૂ-૧-૧૧૭' થી વ્રુન્દ્વ સમાસાદિ કાર્યથી નિષ્પન્ન ત્નિ + વળી આ અવસ્થામાં ‘દેવતા ૬-૨-૧૦૧’ થી જ્ઞ (અ) પ્રત્યય. રેવતાનામાવાવી ૭-૪૨૮' થી અન્ન અને વરુણ નામનાં આદ્યસ્વર મૈં ને વૃદ્ધિ આદેશ. ‘અવ′૦ ૭-૪-૬૮' થી અદ્ પ્રત્યયની પૂર્વેના નો લોપ. આ સૂત્રથી વૃદ્ધિમત્ વાહળ ઉત્તરપદ પરમાં હોવાથી વૃત્તિ નામના અન્ય રૂ ને રૂ આદેશ. (અન્યથા સૂ.નં. ૩-૨-૪૨ થી ફ્ આદેશ થાત.) નિવાસણ નામને સ્ત્રીલિંગમાં । પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી નિવાસળીમનાહીમાનમેત,આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - અગ્નિ અને વરુણ દેવતા સમ્બન્ધી ગાયને મારવી જોઈએ.
વૃદ્ધિમતીતિ વિમ્ ?= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ દેવતાવાચક નામોથી આરબ્ધ દ્વન્દ્વ સમાસમાં વિષ્ણુ ભિન્ન વૃદ્ધિમત્ જ ઉત્તરપદ પરમાં હોય તો; તેની પૂર્વે રહેલા પૂર્વપદ અત્તિ નામના અન્ય વર્ણને ર્ આદેશ થાય છે. તેથી નિશ્વ વહેળશ્ય આ .વિગ્રહમાં સૂ.નં. ૩-૨-૪૨ માં જણાવ્યા મુજબ વ્રુન્દ સમાસાદિ કાર્ય થવાથી ગનીવહૌ આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં વૃદ્ધિમ ્ ઉત્તરપદ પરમાં ન હોવાથી આ સૂત્રથી વૃત્તિ નામના રૂ ને રૂ આદેશ થતો નથી. અર્થ - અગ્નિ અને વરુણ. અવિષ્ણાવિતિ વિમ્ ?= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ દેવતાવાચક નામોના વ્રુન્દ્વ સમાસમાં વિષ્ણુ ભિન્ન જ
१९९
