________________
પુત્રે યા રૂ | ૨ | ૩૧ ||
નિન્દા અર્થ ગમ્યમાન હોય તો; પુત્ર શબ્દ ઉત્તરપદ ૫૨માં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા પૂર્વપદથી પરમાં રહેલી ષષ્ઠી વિભક્તિનો વિકલ્પથી લોપ થતો નથી. વાસ્યાઃ પુત્રઃ આ વિગ્રહમાં વાસી નામને પુત્ર નામની સાથે ‘બળ્વયના૦ રૂ-૧-૭૬’ થી તત્પુરુષ સમાસ. ‘પેાર્થો ૩-૨-૮' થી પ્રાપ્ત ષષ્ઠી વિભક્તિના લોપનો આ સૂત્રથી નિષેધ વગેરે કાર્ય થવાથી વાસ્યા:પુત્રઃ આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી ષષ્ઠી વિભક્તિના લેપનો નિષેધ ન થાય ત્યારે ‘પેળાએં ૩-૨-૮' થી ષષ્ઠીનો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી નાસીપુત્ર: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - દાસીનો પુત્ર. અહીં દાસી ભિન્નના પુત્રમાં પ્રયોગ હોવાથી નિન્દા ગમ્યમાન છે. ।।૩૧।
પશ્યત્ - વાળુ, - દ્વિોહર युक्ति ટ્વન્કે રૂ | ૨ | રૂર ||
Be
હર યુત્તિ અને રવુ - આ ઉત્તરપદ પરમાં હોય તો અનુક્રમે તેની પૂર્વે રહેલા પથર્ વાર્ અને વિષ્ણુ - આ પૂર્વપદથી પરમાં રહેલી ષષ્ઠી વિભક્તિનો લોપ થતો નથી. પશ્યતો હર: આ વિગ્રહમાં પચવું નામને હર નામની સાથે કોઈ પણ સૂત્રથી સમાસની પ્રાપ્તિ ન હોવાથી પેહ્રાર્થ્ય ના અભાવમાં પણ આ સૂત્રથી વિહિત ષષ્ઠી વિભક્તિના લોપના નિષેધસામર્થ્યથી નામ નાના૦ ૩-૧-૧૮’ થી સમાસ. ‘પેાર્થે ૩-૨-૮' થી પ્રાપ્ત ષષ્ઠી વિભક્તિના લોપનો આ સૂત્રથી નિષેધ વગેરે કાર્ય થવાથી પશ્યતોહર: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - જોવા છતાં ચોરી કરનાર - સોની. વાઘો યુક્તિઃ અને
१८७
