Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 03
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
વરઇ-ના-જુમ્બ ફા/૧૦૮
પૂજા અર્થ ગમ્યમાન હોય તો વૃતાર ના અને કુઝર નામની સાથે વાર્થ પૂજયવાચક નામને તપુરુષ ઘારી સમાસ થાય છે. ક્યાસી વૃદાર; નૌસી. ના અને - ડ્યાની કુઝર: આ વિગ્રહમાં પૂજ્યવાચક ની નામને વૃજારવ ના અને ઝુઝર નામની સાથે આ સૂત્રથી તપુરુષ કર્મધારય સમાસાદિ કાર્ય થવાથી જોવૃાર જોના: અને ગોકુઝર: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ- દેવ જેવો બળદ. નાગ જેવો બળદ. હાથી જેવો બળદ. પૂળાયાલિત વિમ્ ? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ પૂજા અર્થ ગમ્યમાન હોય તો જ વૃન્દાવક ના અને યુઝર નામની સાથે પૂજ્યવાચક નામને તપુરુષ વધારવ સમાસ થાય છે. તેથી સુસીનો તા: અહીં સુસીમ નામને સારા નામની સાથે આ સૂત્રથી તપુરુષ - ર્મધારય સમાસ, પૂજા અર્થ ગમ્યમાન ન હોવાથી થતો નથી. અર્થ - સારી ફણાવાલો નાગ. વૃાર ઈત્યાદિ સ્થળે યદ્યપિ
રૂ-૧-૧૦૨’ થી તસ્કુરુષ વર્માસમાસ સિદ્ધ હોવા છતાં પૂજારૂપ અર્થ ગમ્યમાન હોય તો જ વૃજાર વગેરે નામની સાથે (પૂજ્યવાચક) નામને તપુરુષ ધારય સમાસ થાય છે - એ નિયમ માટે અને સામ્યની ઉતિમાં પણ તાદૃશ સમાસ થાય - એ માટે આ સૂત્રનો પ્રારંભ છે. તેથી ટેવદ્રત્ત ના રૂવ અહીં નિન્દા અર્થમાં “ઉપj૦ રૂ-૧-૧૦૨’ થી પણ તપુરુષ વધારય સમાસ થતો નથી. તેમ જ સોનાનો વતવાન ઇત્યાદિ સ્થળે સામ્યોતિ હોવા છતાં આ સૂત્રથી તપુરુષ ધારય સમાસ થાય છે. જે “ઉપયંત્ર ૩-૧-૧૦૨' થી શક્ય ન હતું. /૧૦૮||
