Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 03
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
-વ્યસ્નાનાતિ સપ્તવ્યા પણ ૩ / ૨ / ૧૮ |
- સંજ્ઞાના વિષયમાં ઉત્તરપદ પરમાં હોય તો, તેની પૂર્વે રહેલા અકારાન્ત અને વ્યસ્જનાત નામથી પરમાં રહેલી સપ્તમીનો બહુલતયા (મોટેભાગે) લોપ થતો નથી. સરવે તિત્તી અને યુધિ સ્થિ: આ વિગ્રહમાં “ના રૂ-૧-૧૪' થી તપુરુષ સમાસ. “હાર્ડી ૩-૨-૮' થી પ્રાપ્ત સપ્તમીના ફિ પ્રત્યયના લોપનો આ સૂત્રથી નિષેધ. “વિપુઃ૦ -૩-૨૫’ થી હું ને ૬ આદેશ. તવસ્થ૦ - રૂ-૬૦” થી ૬ ને ૬ આદેશ.. વગેરે કાર્ય થવાથી અરતિના અને પુધિષ્ઠિર: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ - ઔષધિ વિશેષનું નામ છે. પાણ્ડવોમાં સૌથી મોટાનું નામ છે.
વ્યગ્નનાવિતિ ?િ = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ સંજ્ઞાના વિષયમાં ઉત્તરપદ પરમાં હોય તો; અકારાન્ત જ અને
નાન્ત જ પૂર્વપદથી પરમાં રહેલા સપ્તમી વિભતિના પ્રત્યયનો લોપ થતો નથી. તેથી પૂરી પાશઃ આ વિગ્રહમાં ઉપર જણાવ્યા મુજબ તપુરુષ સમાસ. “વાર્થ ૩-૨-૮' થી સપ્તમીના કિ પ્રત્યયનો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી પૂમિશ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - વ્યક્તિ વિશેષનું નામ છે. અહીં સંજ્ઞાનો વિષય હોવા છતાં અકારાન્ત અથવા વ્યસ્જનાત પૂર્વપદ ન હોવાથી ઈકારાન્ત પૂર્વ પદથી પરમાં રહેલા તાદૃશ સપ્તમીના ડેિ પ્રત્યયના લોપનો આ સૂત્રથી નિષેધ થતો નથી. નાનીયેવ = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ સંજ્ઞાના વિષયમાં જ ઉત્તરપદ પરમાં હોય તો, તેની પૂર્વ રહેલા અકારાન્ત અને વ્યાજનાન્ત નામથી પરમાં રહેલા સપ્તમી વિભતિના પ્રત્યયનો લોપ થતો નથી. તેથી તીર્થે જ રૂવ આ વિગ્રહમાં સપ્તમ્યન્ત તીર્થ નામને ઝાઝ નામની સાથે “જાઃ લેજે રૂ-૧૦” થી તપુરુષ સમાસ. “ોકાર્પે ૩-૨-૮થી પ્રાપ્ત સપ્તમીના ફિ પ્રત્યયનો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી તીર્થો આવો પ્રયોગ થાય
१७३
