________________
ગાન્ચ (રેવન:) અક્ષT (વિમીતળ:) આ વિગ્રહમાં સર્વ સ્વાતિ વિભક્તિમાં સમાન રૂપવાલા ત્રણ અક્ષ નામોમાં એક અક્ષ નામનો આ સૂત્રથી શેષ થવાથી અશિદ્ બે જ્ઞક્ષ નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી ક્ષા: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - ગાડાનું પૈડું; જુગા૨નો પાસો અને દવા વિશેષ. સ્વાવાવિતિ વિમ્ ? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ સહોત ગમ્યમાન હોય તો સર્વ સ્વાતિ વિભક્તિમાં જેના સરખા રૂપો થાય છે - એવાજ સમાન રૂપવાલા (માત્ર વર્ષાવલી જેમાં સમાન છે, એવા નહીં) નામોમાં સભ્યેયવાચક નામથી ભિન્ન એક નામનો શેષ થાય છે. તેથી માતા ચ ખનની, માતા ચ ધાન્યસ્ય અહીં વર્ષાવલીથી સામન હોવા છતાં સર્વસ્યાદિ-વિભક્તિમાં સમાન રૂપ થતું ન હોવાથી બે માતૃ નામમાં એક માતૃ નામનો શેષ આ સૂત્રથી થતો ન હોવાથી પાર્થે ૪૪:૦ રૂ-૧-૧૧૭' થી માતૃ નામને માતૃ નામની સાથે દ્વન્દ્વ સમાસાદિ કાર્ય થાય છે. તેથી માતૃમાતારો આવો પ્રયોગ થાય છે. (જનની વાચક માતૃ નામના માતા માતરી માતર: .... વગેરે રૂપો થાય છે. અને ધાન્યનું વજન કરનાર અર્થવાલા માતૃ નામના માતા માતારૌ માતાર: વગેરે રૂપો થાય છે.... એ કહેવાની ખરેખર જરૂર નથી.) અર્થ - માતા અને ધાન્યનો પ્રમાતા. અસધ્યેય કૃતિ વિમ્ ? = આ સૂત્રથી ’ઉપર જણાવ્યા મુજબ સહોતિ ગમ્યમાન હોય તો જ સર્વ સ્વાતિ વિભક્તિમાં સમાન રૂપવાલા નામોમાંથી સભ્યેયવાચક નામથી ભિન્ન જ એક નામનો શેષ થાય છે. તેથી વૈજ્જ અહીં સહોત ગમ્યમાન હોવા છતાં સર્વ સ્વાતિ વિભક્તિમાં સમાન રૂપવાલા સભ્યેયવાચક નામમાંથી એક નામનો આ સૂત્રથી શેષ થતો નથી. તેમ જ અહીં ચાર્થે
:૦૩-9-999' થી પ્રાપ્ત પણ દ્વન્દ્વ સમાસ શિષ્ટસંમત ન હોવાથી થતો નથી. અર્થ - એક (ઘટાદ) અને એક. (પટાદ.) ||995||
१०६
