________________
નામના વૃક્ષો.
ચાર્થ વૃતિ વિમ્ ?= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ સહોતિ ગમ્યમાન હોય તો પાર્થ માં જ નામ ને નામની સાથે દ્વન્દ્વ સમાસ થાય છે. તેથી વીપ્સામાં સહોતિ ગમ્યમાન હોય ત્યારે ગ્રામો ગ્રામો રમળીય: અહીં ગ્રામ નામને ગ્રામ નામની સાથે આ સૂત્રથી દ્વન્દ્વ સમાસ થતો નથી. અર્થ - પ્રત્યેક ગામ રમણીય છે. સહોત્ત્તાવિતિ વિમ્ ?= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ સહોતિ ગમ્યમાન હોય તો જ વાર્થ માં નામને નામની સાથે દ્વન્દ્વ સમાસ થાય છે. તેથી હાથ પ્રોધથ રીશ્વતામ્ અહીં સમુર્વ્યય સ્વરૂપ વાર્થ સ્થળે સહોતિ ગમ્યમાન ન હોવાથી ક્ષ નામને પ્રોધ નામની સાથે આ સૂત્રથી દ્વન્દ્વ સમાસ થતો નથી. અર્થ - પ્લક્ષ અને ન્યુગ્રોધને જુઓ.
||૧૧૭ ||
સમાનાનર્થેને શેષઃ ૩/૧/૧૧૮//
સહોતિ ગમ્યમાન હોય તો સમાનાર્થક નામોમાં એક નામનો શેષ થાય છે. અર્થાર્ બીજા નામોનો લોપ થાય છે. અહીં ચોક્કસ કોઈ નામના શેષનું વિધાન ન હોવાથી ક્રમે કરીને બધા નામોનો શેષ થાય છે. ત્યારે તદન્ય નામનો અથવા નામોનો લોપ થાય છે. સૂત્રમાં સમાનામ્ આ પ્રમાણે બહુવચનના નિર્દેશનું ખાસ કોઈ પ્રયોજન નથી. તેથી અર્થથી સમાન એવા સમાનાર્થક બે નામોમાંના પણ એક નામનો સહોતિ ગમ્યમાન હોય તો શેષ થાય છે. - એ યાદ રાખવું. વજ્જ ડુપ્તિથ આ વિગ્રહમાં અર્થથી સમાન વ અને કુટિલ નામમાં અનુક્રમે વ અને ુટિન નામનો આ
१०४
