Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 03
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
• સ ત વિમ્ ? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ સહીતિમાં સ્ત્રી વાચક અને પુરુષ વાચક નામમાં માત્ર સ્ત્રી અને પુરુષનો ભેદ હોય તો, ગ્રામીણ અશિશુ બે ખરીવાલા પશુઓનો સમુદાય સ્વરૂપ જ અર્થ ગમ્યમાન હોય તો પ્રાય સ્ત્રી વાચક એક નામનો જ થાય છે. તેથી જવાય રોય આ વિગ્રહમાં તાદૃશ પશુઓનો સમુદાય સ્વરૂપ અર્થ ગમ્યમાન ન હોવાથી આ સૂત્રથી સ્ત્રી વાચક નામનો એક શેષ થતો નથી. તેથી “પુરુષ ત્રિા ૩૧-૧૨૬' થી પુરુષ વાચક નામનો એક શેપ વગેરે કાર્ય થવાથી ફરી આવી આ પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - એક બળદ અને એક ગાય.
. પ્રાય ફાતિ ?િ = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ સહોકતિમાં સ્ત્રી વાચક અને પુરુષ વાચક નામમાં માત્ર સ્ત્રી અને પુરુષ નો ભેદ હોય તો ગ્રામીણ શિશુભિન્ન બે ખરીવાલા પશુઓનો સમુદાય સ્વરૂપ અર્થ ગમ્યમાન હોય તો પ્રાયઃ જ સ્ત્રી વાચક એક નામનો શેષ થાય છે, તેથી ઉષ્ટ્રાક્ષ ઉષ્મા આ વિગ્રહમાં તાદૃશ ગ્રામીણ અશિશુ બે ખરીવાલા પશુઓનો સમુદાય સ્વરૂ૫ અર્થ ગમ્યમાન હોવા છતાં સ્ત્રી વાચક એક ૩ષ્ટ્ર નામનો શેષ થતો નથી. જેથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ પુરુષ વાચક ૩ષ્ટ્ર નામનો એક શેષ વગેરે કાર્ય થવાથી સટ્ટા: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - ઊંટડીઓ અને ઊંટો. પ્રત્યુદાહરણો ઉપરથી સ્પષ્ટ ખ્યાલ આવશે કે આ સૂત્ર પૂર્વસૂત્રનું અપવાદ છે. ૧૨૭
જીવનજ્યના પ૩/૧/૧૨૮/
નપુંસક નામને નપુંસક ભિન્ન નામની સાથે સહતિ.
११५
